(Sáng kiến kinh nghiệm) sử dụng đồ dùng dạy học và mẫu vật trong môn sinh học có hiệu quả

PHỊNG GD-ĐT QUẬN HỒN KIẾM
TRƯỜNG THCS CHƯƠNG DƯƠNG
********

SK
KN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
GIẢNG DẠY MÔN SINH HỌC

Đề tài: Sử dụng đồ dùng dạy học và mẫu vật
trong mơn Sinh học có hiệu quả

Người viết : Đào Lộc Anh
Giáo viên : Sinh học

Năm học: 2012 – 2013


Giáo viên: ĐÀO LỘC ANH

THCS Chương Dương

Sáng kiến kinh nghiệm
Người viết: Đào Lộc Anh
Giáo viên: Sinh học
Năm học: 2012 – 2013
Trường: THCS Chương Dương

I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1,Những cơ sở lý luận

Sinh học là một trong những môn khoa học tự nhiên, có nhiều ứng dụng
trong sản xuất và trong đời sống. Căn cứ vào mục tiêu của giáo dục phổ
thông đó là: đào tạo thế hệ người lao động mới phát triển tồn diện, có đủ
năng lực và phẩm chất để hoàn thành những nhiệm vụ do xã hội đặt ra.
Riêng môn sinh học là bộ môn khoa học thực tế nên việc sử dụng hiệu quả
đồ dùng dạy học kèm mẫu vật là rất quan trọng.
Trên cơ sở lý luận đó, bản thân tơi ln suy nghĩ: làm thế nào để dạy bộ
môn này cho tốt, để học sinh thực sự hứng thú học tập bộ môn. Vấn đề đặt ra
là: người giáo viên luôn luôn bám sát học sinh, lấy học sinh làm trung tâm
trong công việc truyền thụ kiến thức, kết hợp đồ dùng dạy học và giúp học
sinh được nghiên cứu mẫu vật.

2,Cơ sở thực tế


Giáo viên: ĐÀO LỘC ANH

THCS Chương Dương

- Trong thực tế, khi tham gia giảng dạy Sinh học 6 và Sinh học 8 ở địa
phương, tơi nhận thấy có rất nhiều bài dạy, đặc biệt là Sinh học 6 sử dụng
đến mẫu vật, kỹ năng sử dụng mẫu vật để phát hiện kiến thức của học sinh
còn yếu.
- Hơn nữa, kỹ năng sử dụng đồ dùng dạy học cũng như mẫu vật vào bài dạy
cũng còn rất hạn chế.

II. NỘI DUNG ĐỀ TÀI: “Sử dụng đồ dùng dạy học và
mẫu vật trong mơn Sinh học có hiệu quả”
Với mục đích này thông qua bài giảng, người giáo viên phải giải quyết
được 3 vấn đề:

1.

Những vấn đề học sinh đã biết.

2.

Những vấn đề học sinh chưa biết.

3.

Những vấn đề nảy sinh trong quá trình bài giảng.

Như vậy bản thân người giáo viên phải đóng vai trị trọng tài, hướng
dẫn học sinh phát hiện những vấn đề và giải quyết vấn đề căn bản trong bài.
Người giáo viên phải biết phân chia những nội dung cần truyền thụ, đâu
là kiến thức cơ bản, trọng tâm, những kiến thức gì học sinh đã biết được


Giáo viên: ĐÀO LỘC ANH

THCS Chương Dương

củng cố, những vấn đề nào cần dùng thực nghiệm để xây dựng, khắc sâu
kiến thức.
Làm được điều đó tức là giáo viên đã tránh con đường cũ đã từng dẫn
học sinh đi, giúp học sinh đi trên con đường mới chủ động, sáng tạo, đón
nhận kiến thức, lớp học sơi nổi, hào hứng.

III. BÀI GIẢNG MINH HỌA SINH HỌC 6:
Tiết 34 - Bài 28

CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA HOA

I.

Mục tiêu cần đạt:

1. Kiến thức: Giúp học sinh:
- Nắm được cấu tạo và chức năng các bộ phận của hoa.
- Giải thích được vì sao nhị và nhụy là những bộ phận sinh sản chủ yếu
của hoa.
2. Kĩ năng:
- Phân biệt được các bộ phận chính của hoa.
- Rèn kĩ năng quan sát, kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng thực hành.
3. Thái độ:
- Giáo dục ý thức yêu mến, chăm sóc và bảo vệ hoa.
II. Phương pháp: Kết hợp các phương pháp: Trực quan, thuyết trình,
vấn đáp, thực hành, thảo luận nhóm, trò chơi…

III. Chuẩn bị:
1.
-

Giáo viên:
Giáo án điện tử.


Giáo viên: ĐÀO LỘC ANH

THCS Chương Dương

Một số hình ảnh và phim tư liệu về một số loài hoa.
Đồ dung:
+ Mẫu vật: Hoa dâm bụt, hoa ly…
+ Dụng cụ: 7 bộ dụng cụ thực hành(khay, kính lúp, dao lam, kim mũi
mác).
+ Mơ hình hoa, tranh ảnh, đoạn phim.
2. Học sinh:
- Sách vở
- Mẫu vật: Hoa dâm bụt, hoa ly…

II.

Nội dung và tiến trình bài dạy- học.
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: Em đã được học những bộ phận nào của cây
xanh có hoa? Chúng thuộc loại cơ quan nào? Cơ quan sinh sản
của thực vật có hoa gồm những bộ phận nào?
3. Vào bài: Em biết những lồi hoa nào? Em có nhận xét gì về các
loài hoa trong tự nhiên?
 Hoa rất phong phú và đa dạng nhưng nó đều có chung các
bộ phận để đảm nhiệm chức năng sinh sản. Đó là những bộ
phận nào, chức năng của chúng ra sao, chúng ta sẽ tìm hiểu
trong bài hơm nay.

HOẠT ĐỘNG 1: Hướng dẫn học sinh quan sát, xác định các bộ phận của
hoa và đặc điểm của chúng
- Mục tiêu: Giúp học sinh xác định được cấu tạo các bộ phận của hoa,
phân biệt được các bộ phận chính của hoa và đặc điểm của chúng.
- Hoạt động: nhóm – cá nhân

Giáo viên: ĐÀO LỘC ANH

THCS Chương Dương

Thời
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung chính
gian
20
Dẫn dắt: Hoa có rất nhiều bộ phận
phút khác nhau hợp thành. Để biết được cụ
1. Các bộ phận
thế đó là những bộ phận nào chúng ta
của hoa.
cùng nghiên cứu trong phần 1
Yêu cầu: 2 bàn/nhóm hãy:
- Quan sát mẫu vật kết hợp với hình
28.1 Sgk trang 94, tìm các bộ phận
của hoa và gọi tên của chúng? Tách
các lá đài và cánh hoa, đếm số lượng
và quan sát màu sắc. Yêu cầu học
sinh ghi vào nháp.
- Dựa vào mẫu vật đã quan sát được,
em hãy xác định các bộ phận đó trên
mơ hình.
giáo viên chữa trên mơ hình.
-Mỗi một bộ phận của hoa lại có đặc

điểm riêng. Vậy chúng có đặc điểm
như thế nào chúng ta sẽ cùng làm thí
nghiệm sau (làm thí nghiệm theo
nhóm như trên)
-Tách một bao phấn, cắt ngang bao
phấn, dầm nhẹ trên khay, quan sát
bằng kính lúp.
- Cắt ngang bầu nhụy, quan sát bằng
kính lúp
Sau đó hồn thành bài tập 1 trong
phiếu bài tập.

Hạt phấn

Bao phấn
Chỉ nhị

- Học sinh quan sát giáo
viên làm mẫu và thực Hoa gồm:
hành theo nhóm.
- Cuống hoa
- Đế hoa
- Học sinh ghi vào nháp.
- Bao hoa:
+Lá đài
- Học sinh lên bảng xác
+Tràng hoa
định trên mơ hình
(cánh hoa)
- Nhị:

- Học sinh theo dõi,
+Chỉ nhị
lắng nghe.
+Bao phấn
- Học sinh đọc yêu cầu, (chứa hạt phấn)
quan sát giáo viên thực
- Nhụy:
hành mẫu rồi làm thí
+Đầu nhụy
nghiệm theo nhóm được
+Vịi nhụy
phân cơng, sau đó làm +Bầu nhụy (chứa
bài 1 trong phiếu học noãn).
tập.


Giáo viên: ĐÀO LỘC ANH

THCS Chương Dương

Bài 1: Dựa vào mẫu vật và thông tin trong Sgk, hãy điền đặc điểm cấu tạo
(hình dạng, màu sắc, thành phần cấu tạo…) vào ô tương ứng với các bộ phận
của hoa trong phần cột “Đặc điểm các bộ phận của hoa”.
Đặc điểm các bộ phận của hoa
1-Cuống hoa

Hình trụ, màu xanh.

2-Đế hoa

Phần cuống phình to.

Lá đài
3Bao Tràng hoa
hoa (cánh hoa)

Màu xanh, số lượng nhiều
Số lượng nhiều, màu sắc khác nhau.

4-Nhị

Gồm chỉ nhị dài và bao phấn (chứa nhiều hạt
phấn).

5-Nhụy

Gồm đầu nhụy, vòi nhụy, bầu nhụy (chứa noãn).


Giáo viên: ĐÀO LỘC ANH

THCS Chương Dương

một nhóm trình bày
kết quả.
các nhóm khác nhận
xét, bổ sung.

Chốt kiến thức: (chỉ trên hình): Đây
là cấu tạo của một bơng hoa điển

hình. Phần cuống hoa thường có hình
trụ dài, màu xanh. Phần cuống phình
to nằm ngay phía trên là đế hoa. Nằm
sát đế hoa là bao hoa. Bao hoa gồm 2
phần; phía ngồi là lá đài, có màu
xanh, số lượng nhiều; bên trong là
tràng hoa hay cịn gọi là cánh hoa.
Tràng hoa có số lượng, hình dạng,
màu sắc khác nhau tùy từng loại hoa.
Bên trong bao hoa là nhị và nhụy. - Học sinh lắng nghe và
Nhị có chỉ nhị dài và bao phấn ở cuối đối chiếu với bài làm
chỉ nhị. Bao phấn chứa nhiều hạt của nhóm mình.
phấn. Nhụy gồm 3 phần đầu nhụy,
vòi nhụy, bầu nhụy. Bên trong bầu
nhụy chứa nỗn. Ngồi ra bên trong
hoa cịn có tuyến mật để tiết mật ra
ngồi, có hương thơm.
Tuy nhiên, trong tự nhiên khơng phải
bơng hoa nào cũng có cấu tạo đầy đủ


Giáo viên: ĐÀO LỘC ANH

THCS Chương Dương

như vậy. Hơn nữa, các lồi hoa cịn
có hình dạng, màu sắc rất đa dạng và
phong phú. Để biết thêm về thế giới
các loài hoa, các em cùng theo dõi - Học sinh theo dõi đoạn
một đoạn phim ngắn.

phim.

HOẠT ĐỘNG 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu chức năng các bộ phận của
hoa.
- Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu rõ chức năng các bộ phận của hoa. Bộ
phận nhị và nhụy có chức năng sinh sản chủ yếu.
- Hoạt động: cá nhân.
15
phút

Yêu cầu: Đọc thông tin Sgk mục 2 - Học sinh làm bài tập 2
kết hợp với hiểu biết của em, làm bài – phiếu học tập.
tập 2 trong phiếu học tập

Bài 2: Dựa vào thông tin Sgk và hiểu biết của em, hãy nối các bộ phận của
hoa với chức năng tương ứng vào bảng đã cho.
Đặc điểm các bộ phận
của hoa

a, Chứa tế bào sinh dục đực =>
sinh sản.
b, Nâng đỡ hoa, gắn hoa vào
thân, cành.

1-Cuống hoa
2-Đế hoa
3Bao
hoa

Lá đài

Tràng hoa
hoa)

Chức năng

(cánh

c, Chứa tế bào sinh dục cái =>
sinh sản.

4-Nhị

đ, Che chở, bảo vệ cho nhị và
nhụy.

5-Nhụy

e, Tạo giá đỡ cho bao hoa.


Giáo viên: ĐÀO LỘC ANH

THCS Chương Dương

Câu hỏi:
-Những bộ phận nào của hoa có chức - Học sinh trả lời câu
năng sinh sản chủ yếu? Vì sao?
hỏi: nhị và nhụy là bộ
phận có chức năng sinh
sản chủ yếu vì nó chứa tế

bào sinh dục đực và cái.

Chốt kiến thức: Các bộ phận của hoa
có cấu tạo khác nhau, do đó chúng
cũng đảm nhiệm những chức năng
khác nhau. Cuống hoa có chức năng
-Cuống hoa: nâng
nâng đỡ hoa và gắn hoa vào cành, -học sinh quan sát, lắng đỡ hoa, gắn hoa
thân. Đế hoa là phần cuống phình to nghe và ghi bài.
vào cành
giúp tạo giá đỡ cho bao hoa. Bao hoa
-Đế hoa: tạo giá
bao bên ngồi có chức năng che chở,
cho bao hoa
bảo vệ nhị và nhụy. Bao phấn ở nhị
-Bao hoa: che chở,
chứa các hạt phấn. Trong hạt phấn
bảo vệ nhị và nhụy
chứa tế bào sinh dục đực. Cịn nỗn
-Nhị: chứa tế bào
nằm trong bầu nhụy chứa tế bào sinh
sinh dục đực =>
dục cái. Do đó, nhị và nhụy là cơ
sinh sản
quan sinh sản chính của hoa, giúp hoa
-Nhụy: chứa tế bào
kết hạt và tạo quả, duy trì và phát
sinh dục cái =>
triển nòi giống.
sinh sản

HOẠT ĐỘNG 3: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu vai trị, ý nghĩa của hoa
trong tự nhiên và đời sống của con người.


Giáo viên: ĐÀO LỘC ANH

THCS Chương Dương

- Mục tiêu: Giúp học sinh thấy rõ vai trò, ý nghĩa của hoa trong tự
nhiên cũng như trong đời sống. Từ đó các em có thái độ yêu mến và
bảo vệ hoa.
- Hoạt động: cá nhân
3
Hoa có ý nghĩa quan trọng đối với
phút thực vật hạt kín. Vậy trong tự nhiên và
đời sống con người, hoa có vai trị gì
khơng? Các em hãy theo dõi đoạn
phim ngắn sau và tìm câu trả lời.
Câu hỏi: Theo em, hoa có vai trị gì
trong thiên nhiên và đời sống con
người?

-Học sinh theo dõi đoạn
phim
- Học sinh trả lời:
(+ tạo cảnh đẹp.
+ Nguồn thức ăn cho con
người và động vật.
+ Phát triển kinh tế.
+ Làm quà tặng

+ Làm nước hoa, tinh
dầu.
- Hoa có vai trị, ý nghĩa rất quan trọng + Cung cấp dược liệu.
trong thiên nhiên và trong đời sống + Trang trí nhà cửa).
con người.
Câu hỏi: Vậy em cần có thái độ như
thế nào đối với hoa?
-Chúng ta cần chăm sóc, bảo vệ các - Học sinh trả lời:
loài hoa và trồng thêm thật nhiều cây. + Khơng ngắt hoa
+ Chăm sóc, tưới hoa
+ Ttrồng hoa
+bảo vệ hoa

IV. TỔNG KẾT
*Học sinh đọc phần ghi nhớ SGK.
*Trò chơi: Ai nhanh hơn
- Luật chơi: 3 học sinh/đội. 2 đội sẽ thi gắn các bảng tên gọi và chức năng
vào số tương ứng phù hợp với các bộ phận của hoa. Trong
Nhị vòng 60 giây, đội
nào gắn nhanh và chính xác hơn sẽ thắng.

Nhụy
Bao hoa

Cuống hoa

Đế hoa


Giáo viên: ĐÀO LỘC ANH

THCS Chương Dương

V. DẶN DÒ
- Học thuộc phần ghi nhớ cuối bài, SGK trang 95 .
- Trả lời câu hỏi và làm bài tập SGK trang 95 .
- Chuẩn bị bài sau: Chuẩn bị các loại hoa (hoa bí, hoa mướp, hoa râm bụt,
hoa lyly, hoa huệ, hoa cúc, hoa hồng…) và một số tranh ảnh về các loại hoa.

IV/ KHẢO SÁT – ĐÁNH GIÁ
Đề kiểm tra 15 phút
Câu 1: Điền tên các bộ phận của hoa phù hợp với chức năng của chúng
Các bộ phận của hoa

Chức năng
a, Chứa tế bào sinh dục đực => sinh sản.
b, Nâng đỡ hoa, gắn hoa vào thân, cành.
c, Chứa tế bào sinh dục cái => sinh sản.
d, Che chở, bảo vệ cho nhị và nhụy.
e, Tạo giá đỡ cho bao hoa.

Câu 2: Nêu một số vai trò của hoa đối với thiên nhiên và đời sống con
người


Giáo viên: ĐÀO LỘC ANH

THCS Chương Dương

Kết quả bài kiểm tra 15 phút

Kết quả

Giỏi

Khá

TB

Yếu

6A (47 HS)

95%

5%

0%

0%

6B (40 HS)

80%

17%

3%

0%

Lớp

V/ KẾT LUẬN
Kết quả khi giảng ở lớp học sinh đều nắm được bài, vận dụng tốt.
Bên cạnh đó, để một bài giảng thành cơng thì ngồi việc chuẩn bị của thầy,
học trị cũng phải động não, tư duy và làm việc tích cực suốt giờ dạy. Người
thầy giáo phải có nghệ thuật cuốn hút học sinh giải quyết tình huống có vấn
đề một cách say sưa hứng thú, phải nhuần nhuyễn chuyên mơn để xử lý các
sai sót của học sinh một cách nhanh chóng, hợp lí. Kết hợp việc: Sử dụng
hợp lí phương tiện hiện đại và khai thác trên mạng các tư liệu, hình ảnh,
đoạn phim, âm thanh….để đưa vào nội dung bài giảng sao cho có hiệu quả.

VI/ KIẾN NGHỊ

Là một giáo viên trẻ, thời gian công tác chưa nhiều nhưng tôi vẫn
mạnh dạn bày tỏ SKKN này mong sự góp ý và chia sẻ của các giáo viên giỏi
và có kinh nghiệm để sáng kiến của tơi có thể phổ biến rộng rãi cho các
đồng nghiệp giảng dạy bộ môn Sinh học ở các trường để mang lại kết quả
khả quan hơn.


Giáo viên: ĐÀO LỘC ANH

THCS Chương Dương

Tôi xin cam đoan SKKN này là do tôi viết, không sao chép từ bất cứ
nguồn nào.
Tôi xin chân thành cảm ơn!