(Sáng kiến kinh nghiệm) một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở trường tiểu học trưng vương

Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng Vương

TT
I
II
1
2
3
4
5
I
II
III
1
2
IV
V
I
II

MỤC LỤC
Phần thứ nhất: Mở đầu
ĐẶT VẤN ĐỀ
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Mục tiêu
Nhiệm vụ
Đối tượng nghiên cứu
Giới hạn của đề tài
Phương pháp nghiên cứu
Phần thứ hai: Giải quyết vấn đề
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ

THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Mục tiêu của giải pháp
Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp
TÍNH MỚI CỦA GIẢI PHÁP
HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KẾN KINH NGHIỆM
Phần thứ ba: Kết luận, kiến nghị
KẾT LUẬN
KIẾN NGHỊ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG THẨM ĐỊNH CẤP TRƯỜNG

TRANG
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
4
6
6
6
13
13
15

15
16
17
18

PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Giáo dục thẩm mỹ cho con người là khơng thể thiếu được trong mục đích giáo
dục hiện nay của chúng ta là đào tạo những con người phát triển toàn diện.Việc giáo
dục một con người tồn diện khơng chỉ giáo dục cho họ có đạo đức tốt, có trình độ
hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội, có sức khoẻ, biết lao động, sẵn
sàng lao động mà còn phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng
thức cái đẹp và biết làm đẹp cho cuộc sống. Một trong những con đường giáo dục

Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ

-1-

Trường TH Trưng Vương


Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng Vương

thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo dục thơng qua các mơn học nghệ thuật.
Trong đó có mơn Âm nhạc.
Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ, đặc biệt là ở
bậc tiểu học, thơng qua mơn học này đã hình thành cho các em những kiến thức ban
đầu về ca hát, về kiến thức Âm nhạc, đặc biệt là trang bị cho các em có một thế giới
tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển tồn diện hơn, từ đó giúp các em học
tốt các môn học khác.

Bản thân tôi là giáo viên được phân công giảng dạy bộ môn, tôi nhận thấy đại
đa số các em rất thích ca hát nhưng lại ngại tập đọc nhạc. Qua thực tế giảng dạy từ
những năm trước đây. Tôi nhận thấy rằng trước một bài tập đọc nhạc, ghi chép nhạc,
để các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt yêu cầu của bài người giáo viên cần có
một phương pháp truyền đạt, hướng dẫn thật tốt, đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất,
để giúp các em nắm bắt, tiếp thu nhanh nhất kiến thức bài học.
Hiện nay việc giảng dạy bộ môn nay hầu hết đã có giáo viên chuyên, có nhạc
cụ phục vụ cho giảng dạy. Từ thực tế đó, tơi xin đưa ra “Một số biện pháp dạy tập
đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở trường Tiểu học Trưng Vương”. Đây là những kinh
nghiệm mà tôi đã đúc rút được qua những năm giảng dạy tại trường tiểu học.
II. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1. Mục tiêu
- Nâng cao chất lượng dạy học trong môn Âm nhạc.
- Đưa ra những phương pháp cụ thể giúp học sinh lớp 4 học tốt phân môn Tập đọc
nhạc.
- Học sinh hiểu bản chất của Tập đọc nhạc là quá trình khám phá ra giai điệu bản
nhạc.
- Học sinh nắm vững tên nốt nhạc, có kĩ năng giải mã về cao độ và trường độ của
nốt nhạc để đọc đúng giai điệu, biết đọc bài Tập đọc nhạc kết hợp gõ phách hoặc
đánh nhịp.
- Tạo tâm lý thoải mái, hứng thú, ý thức học tập tốt mỗi khi học Tập đọc nhạc. Giúp
học sinh có kiến thức cơ bản, vững chắc về âm nhạc, làm nền tảng cho các em học
tốt hơn chương trình âm nhạc ở các lớp sau.
2. Nhiệm vụ
- Nhiệm vụ của đề tài đó là phục vụ tốt hơn cho cơng tác giảng dạy bộ mơn Âm
nhạc.
- Tìm ra các phương pháp để giảng dạy tốt phân môn Tập đọc nhạc, giúp học sinh
lớp 4 hứng thú và tiếp thu nhanh hơn trong giờ Tập đọc nhạc.
3. Đối tượng nghiên cứu
Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở trường tiểu học Trưng

Vương.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ

-2-

Trường TH Trưng Vương


Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng Vương

4. Giới hạn của đề tài
Tập trung nghiên cứu đề tài : “Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh
lớp 4 ở trường tiểu học Trưng Vương” khối lớp 4 năm học 2016-2017, năm học
2017-2018.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp phân tích – tổng hợp;
- Phương pháp điều tra;
- Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm.
PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ
- Căn cứ vào nhiệm vụ, yêu cầu của bộ môn Âm nhạc.
- Căn cứ vào nội dung chương trình, sách giáo khoa.
- Căn cứ vào QĐ số 16/2016/QĐ-BGDĐT ban hành chuẩn kiến thức, kĩ năng.
- Căn cứ vào công văn Số: 795/PGDĐT-GDTH về việc tập huấn Phương pháp dạy
học môn Âm nhạc trong trường tiểu học, giới thiệu dân ca Tây Nguyên và các bài
hát địa phương ĐắkLắk.
- Căn cứ vào công văn 5842/ BGD – ĐT ngày 01 tháng 09 năm 2011 về việc hướng
dẫn nội dung điều chỉnh giảm tải các môn học tiểu học.
- Căn cứ vào tình hình thực tế của nhà trường về cở sở vật chất, về đội ngũ giáo
viên, căn cứ tình hình thực tế của UBND xã Bình Hịa – Huyện Krông Ana.

Là giáo viên trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy cần phải nghiên cứu kĩ cơ sở lý
luận và nắm vững các kiến thức về bộ môn và phương pháp giảng dạy bộ môn nhằm
đạt hiệu quả cao nhất.
Như chúng ta đã biết, Âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật cao, nó
khác rất nhiều so với mơn học khác, tuy nó khơng địi hỏi sự chính xác một cách
tuyệt đối như những con số nhưng lại địi hỏi người học phải có sự u thích, sự
đam mê thậm chí là một chút cái gọi là “năng khiếu”, điều này khơng phải học sinh
nào cũng có được. Học Âm nhạc mang đến cho học sinh những phút giây thư giãn,
thoải mái, học mà chơi, chơi mà học. Thông qua những câu nhạc, những lời ca, Âm
nhạc giúp các em nhận thức những hình tượng âm thanh, giai điệu, kích thích cảm
xúc của các em, giúp các em cảm thụ những giai điệu qua từng bài nhạc, từng câu
nhạc.
Vậy làm thế nào để các em đọc đúng được bài tập đọc nhạc? Trước tiên các
em phải nắm vững kiến thức về Âm nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc tương
ứng với độ cao âm thanh, các hình nốt nhạc tương ứng độ dài, giúp các em hiểu và
phân biệt được những âm thanh cao, thấp, dài, ngắn với lực độ khác nhau, tốc độ thể
hiện khác nhau. Để các em có hứng thú trong học tập, người giáo viên cần tạo cho
các em có một tâm trạng thoải mái, một hứng thú tràn đầy khi học âm nhạc. Để làm

Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ

-3-

Trường TH Trưng Vương


Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng Vương

được việc đó, một trong nhiều yếu tố quan trọng là người giáo viên phải truyền tải
chính xác các kiến thức về Âm nhạc.

Qua thời gian trực tiếp giảng dạy bộ mơn, bản thân ít nhiều đã đúc kết được
những kinh nghiệm trong công tác, tôi nhận thấy thực tế việc học tập và tiếp thu các
kiến thức của môn học, đặc biệt là kiến thức đọc và ghi chép nhạc của các em là
chưa cao, nhiều em còn rất lúng túng. Trước những hạn chế thực tại, tôi xin đưa ra
một số biện pháp dạy tập đọc nhạc. Từ đó giúp các em tự tin, mạnh dạn, hứng thú
với các bài Tập đọc nhạc, đọc đúng cao độ, tiết tấu các nốt nhạc.
II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
Những năm trước đây, việc đầu tư trang thiết bị cho môn học cịn hạn chế. Do
đó việc truyền đạt và giúp các em tiếp thu kiến thức Âm nhạc là hết sức khó khăn,
thậm chí những kiến thức đó đến với các em hết sức trừu tượng. Việc truyền thụ các
kiến thức âm nhạc chỉ qua phương pháp truyền khẩu thuần tuý, ít phát triển khả
năng tư duy của các em. Do đó khơng tạo được sự thu hút, ít gây hứng thú học tập
cho các em.
Dựa vào cơ sở lý luận đã có cùng với thời gian giảng dạy tại trường, tơi đã tìm
hiểu khả năng học nhạc của học sinh. Bằng việc quan sát thực tế các giờ học tôi
nhận thấy việc tiếp thu các kiến thức Âm nhạc và sự u thích học tập bộ mơn chỉ
rơi vào một số em gọi là có năng khiếu. Cịn lại các em khác chỉ học theo bản năng
phải học nên ít có sự sáng tạo trong vận dụng kiến thức.
Qua kiểm tra đọc một bài tập đọc nhạc của học sinh khối 4 năm học 2015 –
2016 thì số lượng các em đọc tốt còn rất khiêm tốn. Thực tế khi nghe các em thực
hiện bài tập, bên cạnh những em trình bày tự nhiên và thoải mái vẫn cịn một số em
chưa thực sự mạnh dạn, tự tin, chỉ đọc với tính chất thuộc lịng, đọc nhạc thì chỉ
đúng tên nốt mà chưa đúng trường độ, ngắt, nghỉ tuỳ tiện khơng đúng tiết tấu của bài
nhạc.

Lớp

Nắm được tên và vị
trí nốt nhạc

Chưa nắm được tên
và vị trí nốt nhạc

Đọc tốt

Đọc chưa tốt

4A

4/26

22/26

4/26

22/26

4B

5/24

19/24

5/24

19/24

Các nguyên nhân, các yếu tố tác động
Về CSVC của trường chưa thật đầy đủ, chưa có phịng chức năng riêng để
học Âm nhạc.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ

-4-

Trường TH Trưng Vương


Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng Vương

Do mơn học địi hỏi phải có năng khiếu nên một số em còn đọc sai cao độ,
chưa đọc đúng tên nốt nhạc, chưa biết gõ đệm chính xác theo nhịp, phách, tiết
tấu.
Điều kiện giảng dạy của giáo viên còn hạn chế, các tài liệu tham khảo,
phục vụ dạy Tập đọc nhạc như tranh trị chơi âm nhạc cịn ít, chưa phong phú.
Trường có một số em là học sinh đồng bào, các em tiếp thu chậm và còn
rụt rè, nhút nhát.
Ý thức học tập và khả năng tiếp thu của một số học sinh chưa cao.
Một số phụ huynh chưa quan tâm, nhắc nhở con em mình học tập, cũng
như chuẩn bị đồ dùng học tập môn Âm nhạc chưa đầy đủ.
Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra
Trường Tiểu học Trưng Vương nằm trong địa phận xã Bình Hịa, là một xã có
đời sống kinh tế khó khăn. Phụ huynh học sinh sống chủ yếu bằng nghề làm nông
cho nên sự quan tâm đến việc học tập của con em chưa nhiều. Mặc dù các em rất
u thích mơn âm nhạc nhưng khi lên lớp 4, 5 khối lượng kiến thức các mơn học
chính như Tốn, Tiếng Việt của các em ngày càng nặng dẫn đến việc sao nhãng việc
học âm nhạc.
Đối với học sinh Tiểu học tâm lý các em chưa ổn định, trí tuệ các em
phát triển chưa hồn chỉnh nên các em học dễ thuộc nhưng nhanh quên, mỗi
tiết học âm nhạc thời lượng chỉ có 35 đến 40 phút mà phân mơn Tập đọc nhạc

chỉ có thời gian khoảng 20 phút để học một bài Tập đọc nhạc nên ít có thời
gian để kiểm tra, chỉnh sửa cho từng học sinh. Hơn nữa ở lớp 3 các em chỉ có
một tiết học để làm quen với các nốt nhạc nên lên lớp 4 các em chưa nhớ hết vị
trí các nốt nhạc trên khng. Vậy, làm thế nào để giúp học sinh đọc tốt các bài
Tập đọc nhạc, nhớ vị trí, tên gọi, hình nốt, trường độ các nốt nhạc là điều trăn
trở của tôi mỗi khi đến lớp. Vì vậy để khắc phục tình trạng trên tơi xin mạnh dạn
trinh bày kinh nghiệm của mình về vấn đề này.
III. CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Mục tiêu của giải pháp
Giúp học sinh xác định đúng vị trí các nốt nhạc trên khng nhạc, phân biệt
đúng hình các nốt nhạc, ghi nhớ trường độ của mỗi hình nốt nhạc, đọc đúng cao độ,
trường độ các bài Tập đọc nhạc trong chương trình Tập đọc nhạc Tiểu học.
Truyền tải được toàn bộ nội dung bài học đến học sinh, học sinh lĩnh hội hết
tất cả và vận dụng phát huy một cách chủ động, sáng tạo, hứng thú và học tốt hơn
phân môn tập đọc nhạc.
2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp

Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ

-5-

Trường TH Trưng Vương


Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng Vương

Để có một tiết học nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước tiên người
giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên. Cụ thể như xác
định thái độ, ý thức học tập đối với môn Âm nhạc. Ở lớp 3, các em đã được làm
quen với các kí hiệu Âm nhạc: các hình nốt, khng nhạc, khóa Son, đọc 8 bài tập

đọc nhạc ở lớp 4, sang lớp 5, các kỹ thuật đó được duy trì và nâng cao hơn một
bước. Vì vậy, giáo viên phải nắm vững các phương pháp và các bước trong giảng
dạy để truyền thụ lại cho các em các kiến thức của bài học cũng như phát triển các
kỹ năng đã có của các em một cách tốt nhất.
Trước hết người giáo viên cần phải cho học sinh nắm rõ được lý thuyết nhạc
như: Khuông nhạc, khóa son, dịng kẻ, khe nhạc. Giới thiệu cho học sinh biết hình
nốt trắng, đen, móc đơn, dấu lặng đen, dấu lặng đơn. Giới thiệu về nhịp lấy đà, vạch
nhịp, vạch kết thúc bài. Khái niệm về dấu nối, dấu luyến, dấu quay lại, khung thay
đổi .v.v.
Dưới đây là một số phương pháp tôi đã thực hiện đối với học sinh của mình
kết hợp với việc nghiên cứu các tài liệu. Tôi nhận thấy các phương pháp này rất phù
hợp với phân môn Tập đọc nhạc:
Các bước lên lớp theo đúng quy trình của phân mơn Tập đọc nhạc
Khi học sinh đã nắm chắc về kiến thức nhạc, trong giờ lên lớp, giáo viên cần
phải tùy vào đối tượng học sinh để dạy theo đúng quy trình, đúng các bước lên lớp
như sau:
Bước 1: Giới thiệu tên bài (bằng các hình ảnh trực quan thì bài học sẽ sinh
động hơn, gây được sự chú ý và hứng thú học tập của học sinh hơn).
Bước 2: Xác định tên nốt, hình nốt.
Bước 3: Tập tiết tấu của bài Tập đọc nhạc.
Bước 4: Đọc cao độ theo thang âm, giáo viên đàn học sinh đọc.
Bước 5: Giáo viên đàn giai điệu bài Tập đọc nhạc phân theo câu hát.
Bước 6: Học sinh đọc kết hợp gõ phách.
Bước 7: Đọc lời ca.
Bước 8: Ghép lời ca.
Bước 9: Kiểm tra theo tổ, nhóm, cá nhân, dãy, bàn.
Xây dựng phương pháp tập đọc nhạc
Ở lớp 3, học sinh mới làm quen với các kí hiệu ghi nhạc: khóa Son, khng
nhạc, một số hình nốt nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khng nhạc, … đặc biệt vị trí
các nốt nhạc trên khng nhạc rất quan trọng, nó quyết định cho việc đọc nhạc của

Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ

-6-

Trường TH Trưng Vương


Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng Vương

học sinh ở các lớp trên, vì vậy để cho dễ nhớ tôi đã cho học sinh ghi nhớ bằng các
câu văn như sau:
Nốt Đơ: ở dịng kẻ phụ dưới
Nốt Rê: sát dưới dòng kẻ thứ nhất
Nốt Mi: ở dòng kẻ thứ nhất
Nốt Pha: ở khe thứ nhất
Nốt Son: ở dòng kẻ thứ hai
Nốt La: ở khe thứ hai
Nốt Si: ở dịng kẻ thứ ba.
Ta thường xun ơn tập củng cố cho học sinh ghi nhớ vị trí các nốt nhạc trên
khuông nhạc bằng các câu văn này kết hợp sử dụng khuông nhạc bàn tay trái để
khắc sâu kiến thức cho học sinh .
Hoặc cho học sinh thi đua học thuộc bài thơ “Bàn tay xinh”.
Nhìn vào năm ngón bàn tay
Giống như khng nhạc nó thay năm dịng
Bàn tay, mà học thật thơng
Em đọc nốt nhạc thật khơng khó gì
Nay đây ngón út tên mi
Ngón son đeo nhẫn, ngón xi liền kề.
Ngón trỏ tên gọi là rê
Ngón pha liền kề, anh cả bàn tay.

Bàn tay em lật, em xoay
Lẩm nhẩm một tí thuộc ngay ấy mà.
Ở lớp 4, do mới được tiếp xúc nên yêu cầu của phân môn tập đọc nhạc đặt ra
cho các em là hết sức nhẹ nhàng, đơn giản. Ở giai đoạn đầu tiếp cận với phân môn
này, các em phải thực hành các bài tập về cao độ, về tiết tấu, người giáo viên phải
giúp các em nhận ra được âm thanh cao, thấp tương ứng với vị trí các nốt nhạc trên
khng trong phạm vi 1 quãng 8. Sau đó, các em được tiếp cận với thang 5 âm: Đô Rê - Mi – Son – La và tiến tới thang 7 âm: Đô - Rê - Mi – Pha – Son La – Si.
Sang lớp 5, phân môn tập đọc nhạc cũng dựa trên cơ sở các kiến thức đã học
ở lớp 4 nhưng nâng cao hơn. Cả năm, các em được học 8 bài tập đọc nhạc đều viết ở
nhịp

;

dựa trên cao độ của thang 5 âm: Đô, Rê, Mi, Son, La hoặc thang 7 âm:

Đô, Rê, Mi, Pha, Son, La, Si.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ

-7-

Trường TH Trưng Vương


Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng Vương

Về tiết tấu, các em tiếp tục được củng cố lại trường độ với các hình móc đơn,
nốt đen, nốt trắng, lặng đen và chấm dôi. Cách dạy thực hành các hình nốt có thể
thực hiện gõ theo tiết tấu, cũng có thể cho học sinh tập đọc bằng tên gọi các hình
nốt: đơn, đen, trắng, ta có thể thay bằng tiếng trống: Tùng, rinh...

Việc giúp học sinh tập đọc 1 bài tập đọc nhạc muốn thu được kết quả cũng
phải được thực hiện theo đúng các bước theo trình tự nhất định. Sau khi giới thiệu
bài tập đọc nhạc, nếu như ở tập hát, bước đầu tiên là luyện thanh thì ở tập đọc nhạc
sẽ phải là luyện tập cao độ. Cho các em đọc lại cao độ của các nốt nhạc không chỉ
giúp các em khởi động giọng mà cịn giúp các em nhớ vị trí các nốt trên khuông
nhạc và cảm nhận cao độ các nốt so với nhau. Muốn các em thực hiện tốt bài tập,
giáo viên phải đưa ra yêu cầu để các em tìm hiểu, nhận xét bài nhạc, bài tập đọc
nhạc có mấy nốt? gồm nốt gì? Rút ra thang âm cho học sinh đọc, có thể hốn
đổi vị trí các nốt nhạc để học sinh tìm tịi ở mức độ cao hơn nhằm kiểm tra tai
nghe của các em. Về trường độ gồm những hình nốt gì? Rút ra hình tiết tấu
chung của bài tập cho học sinh đọc tiết tấu. Trong bài có sử dụng các ký hiệu
Âm nhạc nào? mục tiêu của giai đoạn này là làm thế nào để các em nắm và thể
hiện được hình tiết tấu chủ đạo của bài. Việc thể hiện tiết tấu phải được kết hợp
theo nhiều hình thức, có thể là vừa đọc vừa vỗ tay, vừa đọc vừa gõ đệm nhạc cụ.
Hình thức thể hiện cũng có thể là cả lớp, theo tổ nhóm, cá nhân xen kẽ. Khi các
em đã thực hiện tốt tiết tấu của bài, giáo viên đàn để các em nghe và cảm nhận
giai điệu theo tiết tấu, Đây là lúc bắt đầu tập đọc bài nhạc, tập đọc từng câu theo
đàn, giáo viên sửa lỗi truyền miệng. Luyện tập củng cố theo nhóm, tổ hoặc cá
nhân. Khi các em đọc đúng cao độ, trường độ của bài, mới chuyển sang ghép lời
ca. Để các em có cảm nhận tốt hơn trong việc ghép lời ca với nhạc, giáo viên
nên cho các em tự ghép lời, sau đó, giáo viên đàn giai điệu và hát mẫu lời ca để
các em nghe, so sánh. Giáo viên bắt nhịp, học sinh đọc lại nhạc và ghép lời ca.
Giáo viên đàn lại từng câu, sửa lỗi cho các em. Giai đoạn này đòi hỏi sự kết hợp
luyện tập nhịp nhàng giữa đọc nhạc, hát lời và gõ đệm nhạc cụ. Cuối cùng là
việc đánh giá, đây là giai đoạn động viên khích lệ các em học tập. Phải thường
xuyên động viên học sinh, việc động viên giúp cho các em chưa thể hiện bài tập
đọc nhạc tốt sẽ cố gắng học tập hơn.
Hướng dẫn luyện tập đúng cao độ và trường độ cho học sinh
Luyện tập về cao độ:
- Trong bộ mơn Âm nhạc nói chung và Tập đọc nhạc nói riêng, luyện tập cao

độ là khó hơn cả. Với các em phải tiến hành tuần tự từ những âm dễ đọc nhất, phù
hợp với tầm cữ giọng các em rồi mới mở rộng thành thang âm 5 âm và 6 âm.
- Trước hết, giáo viên nên cho học sinh tập những vần ít âm với âm “son” làm
trung tâm ( như: mi, son, la, son, đô), quãng 5 (rê, mi, pha, son, la; đô, rê, mi, pha,

Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ

-8-

Trường TH Trưng Vương


Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng Vương

son). Sau khi hình thành được thang 5 âm sẽ dạy tiếp quãng 6 (đô, rê, mi, pha, son,
la) tùy tình hình thực tế của từng bài Tập đọc nhạc.
Để thực hiện nội dung trên, giáo viên có thể sử dụng các biện pháp như sau:
+ Đọc nhạc theo tháp cao độ: Dùng trục gam Đô trưởng, dựa theo thang âm
có trong bài vẽ tháp cao độ cho học sinh hình dung ra độ trầm bổng của âm thanh
một cách cụ thể hơn.
+ Đàn cao độ các nốt nhạc có trong bài Tập đọc nhạc, nhắc nhở học sinh chú
ý lắng nghe và đọc nhẩm theo đàn. Đọc to cao độ theo đàn từ thấp lên cao, từ cao
xuống thấp hoặc đọc theo cặp 2 nốt trong phạm vi từ nốt Đô 1 lên đến nốt Xi.
+ Điều quan trọng nhất ở phương pháp này là tập cao độ trên nền giai điệu
của bài Tập đọc nhạc để các em dễ dàng bắt vào cao độ của bài Tập đọc nhạc.
Ví dụ:

TĐN số 1: SON LA SON

Trong bài Tập đọc nhạc số 1, cao độ gồm có các nốt: Đơ, rê, mi, son, la.

Chúng ta sẽ vẽ tháp cao độ như sau:

La
Son

Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ

-9-

Trường TH Trưng Vương


Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng Vương
Mi
Rê
Đồ

Sau khi học sinh quan sát tháp cao độ xong, giáo viên nhắc học sinh chú ý độ
cao của từng nốt, nốt nào nửa cung, nốt nào một cung. Ở đây vị trí nốt pha bị bỏ
trống, từ mi lên pha là nửa cung, từ pha lên son là một cung. Như vậy khi đọc cao độ
từ mi lên son phải phân biệt được là đọc một cung rưỡi (1,5 cung). Khi thể hiện
thang âm độ cao bằng tháp cao độ như thế này, học sinh sẽ dễ hình dung và đọc
chính xác hơn cao độ các nơt nhạc, tiết học sẽ hiệu quả hơn rất nhiều.
Luyện tập về trường độ:
- Đối với học sinh tiểu học, việc kết hợp đọc cao độ và tiết tấu cùng một lúc là
hết sức khó khăn, học sinh sẽ lúng túng, bị áp lực nhất là với học sinh khơng có
năng khiếu. Để học sinh có thể thoải mái và tiếp thu bài tốt, giáo viên cần dạy luyện
tập trường độ riêng bằng cách đọc và gõ (vỗ tay) tiết tấu. Đọc tiết tấu với các âm
phải ngắn gọn, không rườm rà: Nốt đen đọc là “đen”, nốt trắng đọc là “trắng”, nốt
móc đơn đọc là “đơn”, dấu lặng đen đọc là “lặng”…Ngoài ra, giáo viên có thể gây

hứng thú và sự chú ý của học sinh bằng việc đọc tiết tấu bằng các tiếng tượng thanh:
ring, tùng.
- Đọc âm tiết tấu có ưu điểm là không ồn ào, tập trung được sự chú ý của học
sinh, linh hoạt và tiết kiệm được thời gian.
- Sau khi đọc tiết tấu xong, giáo viên có thể cho học sinh đọc kết hợp gõ đúng
tiết tấu, gõ theo phách. Như vậy khi vào bài học sinh sẽ chủ động hơn trong việc đọc
nhạc, ghép lời kết hợp gõ đệm theo nhịp, phách và tiết tấu.
Ví dụ:

TĐN số 6: MÚA VUI (Trích)
Nhạc và lời: Lưu Hữu Phước

Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ

- 10 -

Trường TH Trưng Vương


Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng Vương

Luyện tiết tấu:

Đơn đơn đen

đơn đơn đen

đơn đơn đơn đơn trắng.

Có thể thay cách đọc tiết tấu trên bằng các tiếng tượng thanh:

Rinh rinh tùng

rinh rinh tùng rinh rinh rinh rinh tùng.

Đọc nốt nhạc trên khng nhạc
Đây là phần khó nhất trong bài bởi vì chính phần này sẽ đánh giá kĩ năng thực
hành của học sinh được tổng hợp từ hai phần trên. Ở lứa tuổi tiểu học sự kết hợp
cùng lúc vừa nhớ tên nốt, độ cao, vị trí và hình tiết tấu của nốt nhạc đó là điều không
hề đơn giản đối với các em. Nên tôi phải có sự chuẩn bị để rèn luyện cho các em từ
những lớp dưới. Cũng thơng qua trị chơi giúp các em nhớ nốt trên khng như trị
chơi: "Khng nhạc bàn tay" . Có thể có hai cách thực hiện trị chơi này như:
- Tơi chỉ các vị trí nốt tương ứng trên bàn tay, học sinh nói tên nốt.
- Tơi nói tên nốt, học sinh chỉ trên bàn tay của mình.
Ngồi ra cịn có thể tổ chức cho học sinh tham gia trị chơi: "Gắn nốt nhạc trên
khng"…

Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ

- 11 -

Trường TH Trưng Vương


Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng Vương

Hướng dẫn học sinh đọc nhạc và ghép lời ca đều giọng, diễn cảm rõ lời
Các em đọc nhạc và ghép lời ca không đều là do các em không tập trung lắng
nghe khi giáo viên bắt giọng và các em bị cuốn nhịp, không đọc đúng nhịp không
giữ được nhịp độ ban đầu và có xu hướng nhanh dần lên.

Muốn học sinh đọc đúng nhạc hát lời ca đều giọng diễn cảm giáo viên phải
chú ý bắt giọng tạo được sự chú ý của học sinh.
Dạy học sinh chính xác về cao độ và trường độ, cho học sinh đọc nhạc và hát
lời ca kết hợp gõ đệm theo phách, tiết tấu lời ca đều chính xác sẽ giúp học sinh hát
lời chính xác và đúng nhịp. Kết hợp với âm thanh trên đàn để kiểm tra chính xác cao
độ của học sinh khi đọc bài.
Học sinh nghe và nhận xét bạn, giáo viên nhận xét chung sửa sai uốn nắn kịp
thời động viên học sinh hát sai để giúp các em hát đúng.
Một số bài tập đọc nhạc, ở cuối câu có chỗ ngân dài 2 hoặc 3 phách thì giáo
viên nên đếm phách để học sinh ngân cho đủ và kết hợp vỗ tay theo phách học sinh
sẽ hát và ngân cho đủ, kết hợp vỗ tay theo phách học sinh sẽ hát đúng trường độ .
Sau khi tập đọc nhạc xong muốn ghép lời ca diễn cảm và đúng trước hết các
em phải thực hiện đúng cao độ, trường độ như đã nêu trên.
Giáo viên nên giới thiệu nội dung bài tập đọc nhạc nói về điều gì, sắc thái thể
hiện ra sao, vui hay êm dịu… nhất là khi hát phải thể hiện được giai điệu tiết tấu của
bài hát phải đưa tâm hồn của mình hịa quyện vào lời hát, phải có cảm xúc khi hát
thể hiện được tâm hồn của mình vào nội dung tác phẩm như (tình bạn bè, cha mẹ,
thầy cơ quê hương, mái trường…).
Hướng dẫn các em phát âm rõ lời, chính xác gọn tiếng chỗ nào luyến lên hay
luyến xuống phải thể hiện được.
Trong lúc dạy tập đọc nhạc không nên cho các em đọc to quá gây ra khan
tiếng mệt giọng ảnh hưởng đến giọng và không thể hiện nội dung bài tập.
Giáo viên khi bắt giọng cho học sinh đọc nhạc phải bắt giọng cho chuẩn xác
hoặc có thể bắt giọng bằng sử dụng nhạc cụ để bắt giọng vào cho đúng và chuẩn
xác.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ

- 12 -

Trường TH Trưng Vương

Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng Vương

Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc
Ghi chép lại các bài nhạc đã học giúp các em nắm chắc vị trí các nốt trên
khng cũng như nhớ các hình nốt, ký hiệu đã học. Nếu như tập đọc nhạc mang
nhiều tính chất trừu tượng vì nó cịn phụ thuộc vào tai nghe của từng em thì ghi chép
nhạc mang tính cụ thể hơn, hiện thực hơn. Do vậy, việc hướng dẫn các em ghi chép
đơn giản và dễ thực hiện. Tuy nhiên, đơn giản khơng có nghĩa là khơng quan trọng,
ngược lại tập ghi chép nhạc là sự đúc kết giữa 2 phân môn tập hát và tập đọc nhạc để
khắc sâu kiến thức. Do đó địi hỏi phải có sự chính xác tuyệt đối từng vị trí nốt trên
khng nhạc, quan trọng hơn nữa là qua chép nhạc các em phải nhớ được tên các
nốt nhạc là gì, nằm ở vị trí nào, cách viết các hình nốt ra sao, các hình nốt đó có ý
nghĩa gì và phải thể hiện thế nào. Việc ghi chép nhạc còn giúp các em ghi nhớ các