(Sáng kiến kinh nghiệm) một số giải pháp nâng cao chất lượng môn âm nhạc cho học sinh lớp 2

BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lời giới thiệu
Như chúng ta đã biết âm nhạc có vai trị rất to lớn, âm nhạc đem đến
những khối cảm thẩm mỹ cao, là món ăn tinh thần khơng thể thiếu trong cuộc
sống con người. Học sinh tiểu học ở lứa tuổi từ 6 đến 11 là lứa tuổi rất nhạy cảm
với âm nhạc. Cuộc sống của các em không thể thiếu được loại hình nghệ thuật
này. Mơn âm nhạc giúp các em hướng tới cái đẹp, góp phần giáo dục các em trở
thành những người có đạo đức. Ngồi ra nó cịn giúp các em có tâm hồn phong
phú và bớt mệt mỏi sau những giờ học căng thẳng.
Xuất phát từ đặc trưng bộ môn thuộc phạm trù nghệ thuật địi hỏi phải có
sự hứng thú cao trong học tập. Từ yêu cầu của việc đổi mới phương pháp là phát
huy tính tích cực của học sinh. Từ tâm lí học sinh là lứa tuổi nhạy cảm hiếu
động ham thích ca hát. Nếu giáo viên gây được tính tích cực hứng thú trong bài
dạy sẽ tạo cho học sinh sự phấn chấn, hào hứng để tiếp thu bài học một cách
hiệu quả.
Âm nhạc là một trong những nội dung nằm trong chương trình giáo dục
bậc Tiểu học và quan trọng hơn, nó là một “Phương tiện giáo dục” hấp dẫn
mang tính đặc thù. Mơn Âm nhạc nhằm giúp học sinh thoải mái, tự tin, mạnh
dạn trong học tập. Vì là một mơn mang tính đặc thù riêng cho nên để dạy tốt
môn học này trong nhà trường Tiểu học địi hỏi người giáo viên phải có trình độ
nghiệp vụ sư phạm cao, có suy nghĩ sáng tạo chủ động tìm tịi những hình thức
biện pháp để giảng dạy nội dung các bước sao cho nhẹ nhàng sinh động, hấp dẫn
và mạng lại hiệu quả giáo dục thẩm mỹ cao.
Nhiệm vụ của người giáo viên dạy môn Âm nhạc là giúp cho các em có
thêm một số bài hát, kỹ năng ca hát, kỹ năng thực hành tập đọc nhạc giúp cho
các em nâng cao lịng ham thích nghệ thuật Âm nhạc xây dựng và hình thành thị
hiếu thẩm mỹ Âm nhạc tốt, có thói quen ca hát từ đó tạo nên năng lực nhạy bén
1

trong q trình tiếp thu sự phát triển về trí tuệ và tình cảm gần gũi thân thiện với
tất cả mọi người xung quanh.
Mặt khác tìm xem học sinh có năng lực về mặt nào nhiều nhất để điều
chỉnh phương pháp dạy học phù hợp cho sự phát triển với năng lực ấy của học
sinh. Có như vậy mới giúp tất cả học sinh phát triển được năng lực của mình đến
mức tối đa, đảm bảo cho mọi khả năng của học sinh nắm được cơng cụ quan
trọng góp phần đào tạo nhân tài ngay từ trong nhà trường phổ thơng. Vai trị của
âm nhạc đối với đời sống con người từ lâu đã được khẳng định, và chúng ta
những giáo viên Âm nhạc, hơn ai hết nhận thức rõ điều này. Nhưng chỉ có niềm
đam mê thực sự với nghề mới giúp chúng ta đem tình yêu âm nhạc đến với học
sinh của mình. Niềm đam mê nghề nghiệp chính là tài sản quý giá mà mỗi
chúng ta ai cũng trau dồi, chăm sóc cho nó trong suốt cuộc đời.
Trong bộ mơn Âm nhạc thì phân mơn học hát là một phân môn quan
trọng. Bởi ca hát vốn đã là một nhu cầu của con người, ca hát phù hợp với lứa
tuổi thiếu niên nhi đồng, nó cịn đem đến cho các em những cảm súc chân thực
và ảnh hưởng trực tiếp đến tư tưởng tình cảm của các em.
Trong những năm học qua trường Tiểu học Hoàng Lâu có nhiều thành tích
trong phong trào đổi mới phương pháp giảng dạy, đặc biết các tiết dạy Âm nhạc
có ứng dụng cơng nghệ thơng tin.
Từ những lí do nêu trên tôi đã chọn đề tài: “Một số giải pháp nâng cao
chất lượng môn Âm nhạc cho học sinh lớp 2.”
2. Tên sáng kiến
Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn Âm nhạc cho học sinh lớp 2
3. Tác giả sáng kiến: Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn Âm
nhạc cho học sinh lớp 2
- Họ và tên: Trương Thanh Toản
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường Tiểu học Hoàng Lâu - Tam Dương Vĩnh Phúc
2

- Số điện thoại: 0973 655 128
- E- mail:
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến
Trương Thanh Toản - Giáo viên trường Tiểu học Hoàng Lâu, huyện Tam
Dương, tỉnh Vĩnh Phúc
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
Môn Âm nhạc lớp 2 trong trường Tiểu học
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: 9/2018
7. Mô tả bản chất của sáng kiến
7.1. Về nội dung của sáng kiến
7.1.1. Cơ sở thực tiễn
Khi nghiên cứu đề tài này, tôi mong muốn sau khi học song bậc tiểu học
ngoài các kiến thức của mơn âm nhạc với u cầu cần đạt thì học sinh của tơi
cịn có phát triển được năng lực của mình đến mức tối đa, đảm bảo cho mọi khả
năng của học sinh nắm được công cụ quan trọng góp phần đào tạo nhân tài ngay
từ trong nhà trường phổ thơng. Từ đó hình thành thị hiếu thẩm mỹ Âm nhạc cho
học sinh, các em có thói quen ca hát từ đó tạo nên năng lực nhạy bén trong q
trình tiếp thu sự phát triển về trí tuệ và tình cảm gần gũi thân thiện với tất cả mọi
người xung quanh. Ngồi ra góp phần hạn chế việc học sinh tham gia vào các
trò chơi điện tử sau mỗi giờ học.
Nhìn vào thực tế hiện nay chúng ta đang phải đối diện với một số thay đổi
về tình cảm và thẩm mỹ của lứa tuổi học sinh, đó chính là bộ phận cấu thành
nhân cách của con người. Sự thay đổi đó đang có chiều hướng lệch lạc về vấn đề
đạo đức của thế hệ trẻ. Ngoài ra hạn chế lớn nhất của học sinh là thói quen thụ
động trong q trình học tập, trong giờ học mơn Âm nhạc các em chưa chủ động
tìm hiểu bài mà chỉ trông chờ vào giáo viên để hát lại một cách máy móc. Đối
với các ký hiệu âm nhạc được ghi trên bài hát thì các em cịn tỏ ra lúng túng
3

trong việc ghi nhớ. Mặc dù học sinh rất thích hát, thích học âm nhạc nhưng cái
khó của giáo viên là nơi có nhiều ngơn ngữ địa phương cịn ngọng l và n.
Trong giờ học hát, có nhiều em học sinh cịn rụt rè, nhút nhát khơng chủ
động trong xây dựng bài. Bên cạnh đó giờ học hát cịn tẻ nhạt không thu hút
được các em. Khả năng đọc của nhiều học sinh lớp 2 còn kém nên ảnh hưởng rất
lớn tới quá trinhg giảng dạy của giáo viên và khả năng tiếp thu bài của học sinh.
Một điều không thể khơng nhắc đến đó là nhà trường khơng có phịng học
âm nhạc riêng chưa có nhiều thiết bị phụ vụ giảng dạy mơn Âm nhạc có nhiều
tiết dạy khơng có đồ dùng cho nên phần nào dẫn đến hiệu quả giờ dạy chưa cao.
Mặt khác do chương trình giáo dục hiện nay các em phải học quá nhiều
môn nên khơng có thời gia để ơn tập các bài hát nên dẫn đến tiết học tiếp theo
không đạt chất lượng yêu cầu. Hơn nữa do nhận thức của người dân và thậm chí
ở cả một số giáo viên quan niệm môn Âm nhạc là môn học phụ nên chưa định
hướng cho con em mình học tốt mơn học này.
Ở lớp 2 các em được học Âm nhạc trong môn nghệ thuật. Việc học Âm nhạc
lớp 2 chủ yếu là học các bài hát, kết hợp với các hoạt động gõ đệm, phụ họa, thông
qua học hát các em được rèn luyện về tai nghe, trí nhớ, phát triển nhạc cảm và làm
quen với việc thể hiện chính xác cao độ, trường độ của âm thanh dựa trên giai điệu
bài hát.
7.1.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu
7.1.2.1. Đặc điểm của học sinh tiểu học
Đối với các em học sinh khối 1, 2, 3 chủ yếu là các em học phân mơn
học hát, chưa biết các kí hiệu âm nhạc, chưa biết đọc tên nốt nhạc nên khi
các em học lên lớp 4, 5 bắt đầu có các bài tập nhạc các em gặp rất nhiều khó
khăn trong việc đọc nhạc.
Với mong muốn nâng cao chất lượng môn Âm nhạc cho học sinh lớp 2
có thể nhận biết và nhớ được các kí hiệu Âm nhạc tơi nghiên cứu các biện
pháp giúp các em nhận biết và nhớ lâu một số kí hiệu âm nhạc cho HS lớp 2. Từ
4

đó chỉ ra ưu điểm của phương pháp này để đồng nghiệp chia sẻ nhằm nâng cao
chất lượng môn học cho học sinh.
- Các biện pháp đưa ra trong đề tài dễ hiểu, áp dụng phù hợp với tất cả đối
tượng học sinh.
- Giáo viên có thể lựa chọn các biện pháp phù hợp với từng bài bằng hình
thức trị chơi "Học mà chơi, chơi mà học" thay cho phương pháp dạy truyền
thống không gây sức ép cho HS trong quá trình học tập. Đối với phương pháp
này các tạo cho các em niềm vui, hứng thú say mê học tập mà vẫn đạt hiệu quả
Xuất phát từ thực trạng giảng dạy Âm nhạc cho học sinh ở lứa tuổi Tiểu học.
Vấn đề học và kết quả học tập của các em là rất quan trọng, điều đó khơng chỉ phụ
thuộc vào chương trình giảng dạy phù hợp mang tính vừa sức mà còn phụ thuộc
vào phương pháp truyền thụ của người thầy. Hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức học
tập của các em cùng với sự quan tâm chăm sóc, tạo điều kiện của gia đình và tồn
xã hội.
Vậy làm thế nào để các em không những biết hát đúng giai điệu, đúng tính
chất các bài hát mà đặc biệt các em còn nhận biết được các nốt nhạc và các kí
hiệu âm nhạc thường gặp trong quá trình học hát và tập đọc nhạc. Trước tiên GV
phải tạo được động cơ, hứng thú học tập cho học sinh, nghiên cứu kĩ nội dung
bài dạy trước giờ lên lớp, sử dụng triệt để đồ dùng dạy học, ứng dụng thông tin
trong giảng dạy, qua các bài dạy giáo viên cho học sinh chơi các trò chơi củng
cố bài học giúp các em ghi nhớ các kí hiệu âm nhạc trong bài dạy.
Là giáo viên được đào tạo chuyên ngành sư phạm Âm nhạc, qua thời gian
trực tiếp giảng dạy bộ mơn với lịng u nghề mến trẻ và sự nỗ lực học hỏi của
mình, bản thân ít nhiều đã đúc rút được những kinh nghiệm trong công tác, tôi
nhận thấy thực tế việc học tập và tiếp thu các kiến thức của môn học, đặc biệt là
nhận biết các kí hiệu âm nhạc của các em là chưa cao, nhiều em còn chưa nắm
được. Đứng trước những hạn chế thực tại, tôi đã giành thời gian nghiên cứu, tìm
tịi, cùng học sinh thực hành, đúc rút kinh nghiệm tìm ra phương pháp hiệu quả
nhất mà tơi đã thực hiện có hiệu quả tại trường.

5


7.1.2.2 Thực trạng vấn đề dạy học âm nhạc ở trường Tiểu học
* Thuận lợi
- Luôn được sự quan tâm sâu sắc của ban giám hiệu và các tổ chuyên mơn
trong nhà trường.
- GV giảng dạy có trình độ chun mơn vững vàng, ln tâm huyết với nghề,
nhiệt tình, hăng say trong giảng dạy. HS hào hứng, thích thú với môn học.
- Cơ sở vật chất của nhà trường khang trang, đầy đủ, có một phịng học Âm
nhạc riêng cho các em học sinh.
- Trang thiết bị phục vụ cho việc dạy và học đáp ứng được yêu cầu cho
giảng dạy đầy đủ như Đàn, máy nghe nhạc, đàn oocgan cho HS...
- Đối với bộ mơn Âm nhạc ln địi hỏi học sinh phải mạnh dạn, tự tin
trong học tập.Trường nằm trên địa bàn trung tâm huyện tuy nhiên số HS dân tộc
lên tới 80% nên các em còn rụt rè, chưa mạnh dạn trong giao tiếp ảnh hưởng
không nhỏ tới chất lượng môn học.
- Thực tế hiện nay theo đà phát triển của xã hội, công nghệ điện tử phát
triển, Với bất kỳ gia đình người dân nào có mức thu nhập bình thường vẫn có
thể mua bộ giàn Karaoke riêng cho gia đình từ đó các em có nhiều cơ hội để tiếp
cận với âm nhạc và có cơ hội để học hát. Ngoài ra phần lớn học sinh đều thích
học mơn Âm nhạc và thích được học hát.
* Khó khăn
- Nhiều phụ huynh cịn coi trọng mơn Tốn, Tiếng việt, xem nhẹ mơn Âm
nhạc, chưa quan tâm đầu tư thỏa đáng đến mơn học này.
- Ngồi ra học sinh cịn có thói quen thụ động trong q trình học tập, trong
giờ học âm nhạc cụ thể là phân mơn học hát, các em chưa chủ động tìm hiểu bài
mà chỉ trông chờ vào giáo viên để hát lại một cách máy móc. Đối với các kí hiệu
ghi trên bài hát thì các em tỏ ra lúng túng trong việc ghi nhớ.
- Học sinh đa số là con nông dân việc nhận thức về học năng khiếu cho con

cịn hạn chế, chưa được chú trọng như các mơn Tốn, Tiếng Việt. Vì vậy phụ

6


huynh chưa đầu tư cho con về thời gian, vật chất để học bộ môn này trong thực
tế.
- Cơ sở vật chất của nhà trường còn hạn chế, đồ dùng để các em thực hành
trên lớp cịn ít, chưa có phòng chức năng phần nào làm ảnh hưởng đến việc học
tập và thực hành của các em.
7.1.3. Các giải pháp cải tiến
Căn cứ vào những thuận lợi và khó khăn trên trải qua nhiều năm giảng
dạy tôi đúc rút ra một số kinh nghiệm bồi dưỡng, giảng dạy cho học sinh. Sau
đây là một số giải pháp tôi đã áp dụng trong quá trình giảng dạy.
7.1.3.1. Giải pháp 1: Đổi mới phương pháp dạy
Phương pháp dạy là một vấn đề hết sức quan trọng và cần thiết trong quá
trình giảng dạy. Đối với một người giáo viên giỏi về chuyên mơn chưa đủ mà
cịn cần có phương pháp giảng dạy tốt. Nếu phương pháp giảng dạy của giáo
viên còn bị hạn chế về kiến thức thì người giáo viên truyền đạt cho học sinh sẽ
trở nên khó khăn và nặng nề với các em. Ngược lại nếu người thầy có phương
pháp hướng dẫn học sinh tốt thì các em sẽ cảm thấy tiếp thu kiến thức một cách
nhẹ nhàng. Chính vì vậy người giáo viên muốn khẳng định vị trí, vai trị của
mình trong sự nghiệp thì bản thân phải không ngừng đổi mới phương pháp dạy
học. Quan trọng hơn nữa là phải chuẩn bị giáo án, đồ dùng tập kỹ những bài hát
trước khi dạy và sử dụng nhạc cụ đệm theo bài hát thành thục, nghe tham khảo
các bài hát mẫu trên YouTube, lựa chọn phương pháp sao cho phù hợp của giáo
viên trước khi lên lớp.
Dưới đây tơi xin trình bày giáo án của một tiết dạy Âm nhạc
Âm nhạc
HỌC BÀI: Thật là hay

Nhạc và lời: Hoàng Lân
I. Mục tiêu
7


- Biết hát theo giai điệu lời ca.
- Biết hát kết hợp vỗ tay hoặc gõ đệm theo bài hát, theo phách.
- Biết tác giả bài hát là nhạc sỹ Hoàng Lân.
II. Đồ dùng dạy học
- Giáo viên: Nhạc cụ quen dùng, tranh ảnh minh họa, băng đĩa bài hát
- Học sinh: Sách giáo khoa, vở ghi, dụng cụ gõ đệm
III. Các hoạt động dạy học
1. Ổn định tổ chức
- Sĩ số, hát
2. Kiểm tra bài cũ
Hoạt động của giáo viên
- Gọi 1 học sinh hát 1 bài hát đã học

Hoạt động của học sinh
- 1 học sinh hát
- Học sinh nhận xét

- GV nhận xét, tuyên dương.
- Cho lớp hát ôn lại một bài hát lớp 1
3. Bài mới
a. Giới thiệu – ghi bảng
b. Giảng bài mới
Nội dung
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động 1

A. Giới thiệu - Giới thiệu bài hát, tên tác
bài
giả, nội dung bài hát
B. Hát mẫu
- Hát mẫu hoặc bật băng đĩa
bài hát cho học sinh nghe
C. Đọc lời ca
- Hướng dẫn học sinh đọc lời
ca:

Hoạt động của học sinh
- Ngồi ngay ngắn chú ý lắng
nghe
- Nghe hát mẫu

- Tập đọc lời ca theo hướng
dẫn của giáo viên.
+ Đọc mẫu lời ca kết hợp với + Lắng nghe
tiết tấu.
+ Đọc lời ca kết hợp tiết tấu
+ Cho học sinh đọc lời ca kết
hợp tiết tấu
D. Khởi động - Đàn chuỗi âm giọng Cdur Thực hiện khởi động giọng
giọng
cho học sinh la bằng âm la
theo đàn
8


E. Dạy hát theo - Dạy hát từng câu mỗi câu - Cả lớp thực hiện học hát

lối móc xích
cho học sinh hát 2, 3 lần
- Nhắc học sinh ngắt nghỉ lấy - Chú ý tư thế ngồi ngay ngắn
hơi đúng chỗ.
+ Thực hiện theo hướng dẫn
của giáo viên
- Sau khi tập hát xong bài hát - Hát đồng thanh
cho học sinh hát lại nhiều lần - Hát theo dãy
để thuộc lời và giai điệu
- Hát cá nhân
- Nhận xét, sửa bài
- Lắng nghe sửa bài
Hoạt động 2
- Hướng dẫn học sinh hát gõ - Học sinh hát kết hợp vỗ tay
đệm theo phách.
hoặc nhạc cụ gõ đệm như
song loan, thanh phách, trống
nhỏ
- Hướng dẫn học sinh hát kết - Từng tốp hát vận động theo
hợp vận động theo nhạc
hướng dẫn, theo nhạc đệm
4. Củng cố dặn dò
a. Củng cố
- 1 HS lên hát kết hợp biểu diễn bài hát.
- Nhận xét khen ngợi những em học tốt.
- Nhận xét đánh giá giờ học, động viên những em còn chậm, tuyên dương
những em làm tốt.
b. Dặn dò
- Nhắc nhở học sinh ghi nhớ giai điệu, lời ca và cách gõ đệm theo bài hát
- Tập lại những động tác phụ họa

* Sau đây tôi xin đưa ra phương pháp thực hành thể hiện những bài
hát
Các bài hát của học sinh tiểu học được biên soạn khá phong phú và đa
dạng, mỗi loại mang đến một đặc trưng nhất định liên quan đến yếu tố diễn tả
âm nhạc. Có những bài hát mang tính chất êm dịu, nhẹ nhàng với giai điệu mênh
mơng dàn trải. Có những bài hát mang khí thế mạnh mẽ, hùng mạnh. Lại có
những bài hát sơi nổi, hóm hỉnh, vui nhộn. Các bài hát đó được phân chia chủ
yếu ở các thể loại:
9


- Bài hát hành khúc
- Bài hát chữ tình
- Bài hát nhanh vui
Để thể hiện bài hát có chất lượng, có tình cảm phù hợp với nội dung tư
tưởng, phong cách nghệ thuật của tác phẩm, người giáo viên cần phân biệt đặc
điểm của từng thể loại có phương pháp riêng phù hợp với từng thể loại đó.
* Thể loại bài hát hành khúc:
- Đây là thể loại bài hát có đặc điểm chung là ơ nhịp vừa phải, hợp với
bước đi khỏe khoắn, rắn giỏi.
- Ở lớp 2 các em được làm quen với thể loại này qua 1 bài hát: Chiến sỹ tí
hon - nhạc Đinh Nhu, lời: Việt Anh.
- Giáo viên cần dạy học sinh cần thể hiện đúng tính chất bài hát này
nhưng cũng khơng q dập khuân cứng nhắc.
- Khi dạy bài hát này, giáo viên hướng dẫn học sinh hát thể hiện tình cảm
rắn rỏi đặc biệt tiết tấu, nhịp và tư thế đướng vững chắc có thể vừa hát, vừa đánh
nhịp nhẹ nhàng.
- Các động tác phụ họa cho bài hát cũng phải đơn giản phù hợp với lứa
tuổi cũng như tính chất hành khúc. Động tác phải phù hợp với thể lực của học
sinh tránh các động tác quá mạnh mẽ, nặng nề và khó thực hiện gây ảnh hưởng

đến tâm lý ngại vận động của các em.
*Thể hiện bài hát chữ tình:
- Bài hát chữ tình điển hình ở giai điệu mượt mà, du dương êm ái, sâu
lắng.
- Khi dạy những bài hát mang tính chất chữ tình giáo viên nhắc các em
thẻ hiện đúng tính chất của bài hát.
* Thể hiện bài hát vui, linh hoạt
10


- Các bài hát vui linh hoạt giai điệu thường có tính chất vui vẻ, rộn ràng,
hài hước, dí dỏm, châm biếm, có khi mơ tả tiếng người và tiếng chim hót.
Những bài hát vui thường có tốc độ nhanh, thể hiện sự náo nhiệt, sôi nổi bằng
âm thanh trong sáng, gọn gàng, trôi chảy.
- Khi dạy những bài hát ở thể loại này giáo viên nhắc học sinh thẻ hiện
sắc thái vui tươi, nhanh, náo nhiệt, sôi nổi, trong sáng.
Tiểu kết:
Nhận thức biện pháp này là hết sức quan trọng trong cả một quá trình
giảng dạy và trong suốt cả sự nghiệp giáo dục của mình. Vì vậy tơi đã thực hiện
và lựa chọn sử dụng biện pháp này.
7.1.3.2. Giải pháp 2: Phương pháp luyện thanh
Để giọng hát hay, truyền cảm cần phải thường xuyên luyện giọng. Trước
tiên cần làm quen với luyện thanh, luyện thanh là hát giai điệu với một hoặc một
số mẫu âm nhất định hoạc hát một bài hát đã học. Luyện thanh giúp cho giọng
hát được đều, trôi chảy, rõ ràng âm sắc âm lượng được thống nhất ở tất cả các
âm khu của giọng.
* Một số mẫu luyện thanh thường dùng
Các mẫu âm trong quãng 3.
- Bài tập số 1.

- Bài tập số 2.

- Bài tập số 3.
11


* Các mẫu âm trong quãng 5.
- Bài tập số 1

- Bài tập số 2

Tiểu kết
Khởi động giọng là phương pháp khởi động ban đầu để chuẩn bị cho giờ
học hát. Nó làm cho giọng của người hát mở ra và giọng hát được sáng, trong
trẻo, những câu hát khó và cao người hát vẫn có thể thực hiện được.
Những kiến thức chung về ca hát rất cần thiết cho mỗi giáo viên âm nhạc
đang trực tiếp giảng dạy bộ mơn Âm nhạc vì vậy tơi đã thực hiện và lựa chọn
biện pháp này.
7.1.3.3. Giải pháp 3: Phương pháp trực quan
Đây là phương pháp tạo hiệu quả cao nhất cả về nội dung và hình thức.
Nhà Sư phạm người Nga A.H.Leonchiepo đã chỉ ra rằng: “Bản chất tâm lý của
trực quan trong giảng dạy là tạo chỗ dựa bên ngoài để hỗ trợ, tác động tiềm thức
bên trong của các em dưới sự chỉ đạo của thầy trong quá trình thu nhập kiến
thức.” Điều này đủ để ta thấy tác dụng to lớn của phương pháp trực quan. Các
đồ dùng ta thường sử dụng trong phương pháp này là: Đàn phím điện tử, đài
12


catsset hoặc đầu video...mục đích của việc sử dụng các giáo cụ trược quan là tạo
nên các âm thanh, hình ảnh trực tiếp, tác động vào quá trình tiếp thu kiến thức

của học sinh, giúp các em nhận thức về môn học nhẹ nhàng và đơn giản hơn
nhưng cũng không kém phần logic và hiệu quả.
Thông thường trong giờ học hát, chúng ta thường áp dụng phương pháp
truyền thống là: Giáo viên hát mẫu sau đó dạy từng câu theo lối móc xích cho
đến khi hết bài. Điều này đơi khi làm cho các em thấy nhàm chán vì vậy phải
cho các em xem băng hình trong và ngồi giờ học biện pháp này nhằm mục đích
gợi sự hào hứng cho học sinh, làm cho các em thích hát và thích hát được như
các bạn đồng thừi cịn làm các em diễn xuất tốt hơn. Sau khi các em học xong
bài hát, giúp các em sáng tạo cho mình phong cách biểu diễn tốt vận dụng các
động tác phụ họa linh hoạt và tự tin trước đám đông hơn.
Tiểu kết
Biện pháp này tạo cho học sinh sự hứng thú và kích thích sáng tạo cho các
em vì vậy phương pháp trực quan không thể thiếu trong công tác giảng dạy bộ
mơn Âm nhạc nói chung và các bộ mơn học khác nói riêng. Vì vậy tơi đã áp
dụng và thực hiện biện pháp này trong quá trình giảng dạy của mình.
7.1.3.4. Giải pháp 4: Giảng dạy - hệ thống liên tục
Đây là một trong tám nguyên tắc của nhiều nhà giáo dục vĩ đại đóng góp
như Ko - men - xki, Pia - giê và nhiều nhà giáo dục khác.
Những kiến thức mà người giáo viên truyền đạt cho học sinh là một loạt
những kiến thức khác nhau nhưng phải đảm bảo sưh xâu chuỗi một cách hệ
thống. Dạy học cái gì trước, cái gì sau, cái dễ đến cái khó, cái đơn giản đến cái
phức tạp, cái đã biết đến cái chưa biết....Như vậy, mới tránh lộn xộn, làm cho
học sinh kiến thức dễ dàng hơn.
Tiểu kết
Biện pháp này là sự logic giữa các câu hát với nhau thành một bài hát
hồn chỉnh. Vì vậy tơi dã lựa chọn sử dụng biện pháp này.
13


7.1.3.5. Giải pháp 5: Đảm bảo tính vừa sức, phù hợp với trình độ từng

học sinh
Với kiến thức của người có chun mơn (ở đây là người thầy), thường
phong phú gấp bội với trình độ của học sinh. Đó là điều tất nhiên nhưng khi lên
lớp nhiều người lại dồn hết kiến thức của mình vào bài giảng, cố nhồi nhét cho
học sinh đầy ắp những điều mà thầy muốn học sinh cần phải hiểu, phải biết.
Điều đó đã dẫn đến sự quá tải không phù hợp với khả năng tiếp thu của học sinh.
Cơ sở của sự “vừa sức” phải căn cứ vào thực tế của nhà trường ở đây tơi
muốn nhắc đến là trường Tiểu học Hồng Lâu nơi mà đa số học sinh là con em
nông thôn chưa được gia đình qua tâm và đầu tư nhiều vào việc học hành và
tham gia vào các chương trình văn hóa, văn nghệ. Chính vì vậy cũng khơng thể
địi hỏi quá cao ở sự tiếp thu của các em, tuy nhiên cũng không nên hạ thấp yêu
cầu của bài dạy. Vấn đề này hoàn toàn phụ thuộc vào người thầy giáo.
Tiểu kết
Biện pháp này có quan hệ mật thiết với việc đảm bảo tính khoa học và
đánh giá học sinh nhằm động viên, khích lệ mọi khả năng trong cùng trình độ
học sinh trong lớp cùng tiếp thu bài giảng một cách hứng khởi. Vì vậy tơi dã lựa
chọn sử dụng biện pháp này.
7.1.3.6. Giải pháp 6: Phát huy tích cực - độc đáo sáng tạo của học sinh
Muốn làm được điều này giáo viên phải quan tâm đến hứng thú của học
sinh và tìm cách gây hứng thú cho các em trong các giờ học. Quan hệ của thầy
và của trị phải thực sự được cởi mở. Nói cách khác là phải thật hấp dẫn, thu hút
được học sinh vào bài giảng. Đó là nghệ thuật sư phạm vơ cùng tế nhị trong đó
có cả việc động viên khen chê kịp thời....
Trong những năm gần đây, tư tưởng “dạy học tích cực” hay cịn gọi là
“tích cực hoạt động dạy học” là một chủ trương quan trọng của ngành giáo dục
nước ta, trong đó người thầy giữ vai trò chủ đạo và học sinh chủ động trong việc

14

tiếp thu kiến thức, giáo viên là người tổ chức hướng dẫn, điều khiển việc tiếp
nhận, chiếm lĩnh bài học của học sinh.
Như vậy sự khéo léo ứng sử về sư phạm chính là biện pháp hữu hiệu đầu
tiên để đưa các em đến với Âm nhạc. Đúng như K.D.Vsinxki nói: “ Sự khéo léo
đối sử sư phạm, nếu khơng có nó thì giáo dục có nghiên cứu lý luận giáo dục
đến mức nào cũng không bao giờ trở thành nhà thực hành tốt, về bản chất thì
khơng phai là cái gì khác mà là sự khéo léo đối sử về tâm lý....”
Tiểu kết
Tôi tin tưởng biện pháp trên sẽ góp phần phát huy cao độ khả năng sáng
tạo và hoạt động tích cực của học sinh.
7.1.3.7. Giải pháp 7: Các bước thực hiện
Để nâng cao chất lượng dạy học mơn Âm nhạc tiểu học nói chung và đổi
mới phương pháp trong giảng dạy Âm nhạc là một vấn đề hết sức quan trọng có
tính cấp thiết, địi hỏi giáo viên giảng dạy mơn Âm nhạc phải đặt nó lên mục
tiêu hàng đầu, người giáo viên phải thường xuyên cải tiến đổi mới phương pháp
để tiết dạy luôn sinh động đúng với tính chất: “Học mà vui chơi mà học”.
Sau đây tôi xin đưa ra một số bước người giáo viên cần làm nhằm nâng
cao chất lượng dạy học môn Âm nhạc:
Bước 1: Chuẩn bị
- Thực hiện đúng theo văn bản chỉ đạo
- Nghiên cứu kỹ mục tiêu, nội dung bài.
- Bám sát chuẩn kiến thức kỹ năng, điểu chỉnh nội dung dạy học.
Bước 2: Xây dựng nề nếp học tập
- Học sinh đi học phải có đầy đủ đồ dùng học tập như sách, bút, thước.
- Có ý thức tự giác, tích cực, chủ động trong học tập.
Bước 3: Xác định đúng yêu cầu của môn học
- Xác định đúng yêu cầu môn học; yêu cầu của từng phân môn.
15

- Nắm vững qui trình dạy của từng phân mơn.
Bước 4: Đổi mới hình thức và phương pháp dạy học mơn Âm nhạc
- Giáo viên cần có sự đổi mới, từ việc chuẩn bị bài dạy đến việc tổ chức
các hoạt động học cho học sinh.
+. Đối với tiết dạy hát cần phát huy tính sáng tạo của học sinh, lấy học
sinh làm trung tâm, học hát theo nhóm học tập, mở rộng nội dung giờ học hát.
+ Đối với tiết học Tập đọc nhạc cần có sự đổi mới trong dạy kí hiệu âm
nhạc, khơng để tình trạng học sinh học vẹt (vì nhiều em đọc đúng giai điệu
nhưng khi hỏi các nốt trên khng thì khơng trả lời được). Chú trọng phát triển
kỹ năng nhận biết và đọc đúng cao độ, trường độ; thể hiện tính chất, sắc thái của
bản nhạc.
+ Đối với tiết học phát triển khả năng cảm thụ âm nhạc (như giới thiệu
nhạc cụ; kể chuyện âm nhạc) giáo viên cần nắm vững qui trình dạy và điều quan
trọng trong dạy phân môn này là học sinh phải được nghe nhạc
+ Trong quá trình dạy học, giáo viên cần tạo mối quan hệ gần gũi, thân
thiện giữa thầy và trò, từ điệu bộ cử chỉ, ánh mắt (ngơn ngữ hình thể) Khơng rập
khn dạy học trong phạm vi lớp học mà chúng ta thay đổi khơng gian lớp học.
+ Tăng cường sinh hoạt ngoại khóa như ca múa hát tập thể, tạo các sân
chơi âm nhạc cho học sinh. Đưa dân ca Ví Giặm vào các tiết luyện, các tiết dành
do địa phương tự chọn.
+ Sử dụng hiệu quả thiết bị dạy học
Bước 5: Một số lưu ý để dạy tốt chương trình Âm nhạc
- Để dạy tốt được chương trình này, giáo viên cần cung cấp cho học sinh
kiến thức cơ bản về học hát, đồng thời tạo sự hứng thú, thoải mái, nhẹ nhàng khi
học tiết Âm nhạc.
- Học sinh được học một số bài hát được quy định trong chương trình. Có
một vài bài hát âm vực hơi cao (ví dụ: Bài những bông hoa những bài ca, Hát
16

mừng lớp 5; bài Trên ngựa ta phi nhanh lớp 4.…).Khi dạy hát, giáo viên cần
dịch giọng thấp xuống cho phù hợp với giọng hát của học sinh, có một số bài hát
tốc độ hơi nhanh giáo viên cần nghiên cứu chỉnh tốc độ và lưu ý học sinh lấy hơi
theo câu hát cho hợp lý.
- Giúp học sinh phát triển khả năng cảm thụ âm nhạc ở bước đơn giản,
biết nghe những giai điệu hay, giai điệu đẹp trong cuôc sống hàng ngày.
- Tiếp tục dạy các kỹ năng ca hát mà các em đã được hướng dẫn như: Tư
thế hát, lấy hơi, giữ hơi, tập phát âm rõ lời ca, hát đúng dấu giọng lời ca, biết hát
hòa giọng, tập hát diễn cảm, tập biểu diễn bài hát.
Bước 6: Phương pháp dạy học
- GV cần lựa chọn và kết hợp các phương pháp dạy học phù hợp với nội
dung của bài, đổi mới phương pháp dạy học để đạt yêu cầu của chương trình
mới.
- Đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tối đa tính tích cực, chủ
động, sáng tạo của người học. Vì vậy, giáo viên phải là người tổ chức, tạo tình
huống, hướng dẫn học sinh tìm tịi kiến thức, lấy học sinh làm trung tâm, giáo
viên gợi mở giúp học sinh tư duy, tự phát hiện vấn đề, tự hình thành kiến thức
mới.
Bước 7: Thực hiện dạy học phân hóa đối tượng học sinh
- Mỗi giáo viên phải có trách nhiệm với việc xây dựng kế hoạch bài học
của lớp và phải biết làm thế nào cho kế hoạch vừa mang tính phù hợp với đối
tượng vừa đảm bảo được chuẩn kiến thức kỹ năng. Luôn xem trọng công tác
giáo dục học sinh, giúp các em nắm được cách học và biết cách tự lực trong việc
tiếp thu kiến thức thơng qua hình thức tổ chức cho học sinh tham gia vào các
hoạt động học tập trên lớp, từng bước giúp học sinh biết cách tìm ra hướng giải
quyết vấn đề để lĩnh hội kiến thức mới một cách tự nhiên, vừa sức và không
gượng ép.
Bước 8: Đổi mới cách đánh giá
17

- Thực hiện đánh giá học sinh đúng theo Thông tư 22. Giáo viên phải tìm
hiểu khả năng của từng học sinh, phân loại từng nhóm đối tượng và có kế hoạch
giảng dạy, bồi dưỡng cho phù hợp. Trong quá trình dạy học, giáo viên phải chú
trọng thực hiện việc đánh giá thường xuyên để phát triển các năng lực học tập,
khả năng sáng tạo cho mỗi học sinh.
7.2. Khả năng áp dụng
Sau khi đưa sáng kiến vào áp dụng tôi thu được kết quả như sau:
* Lớp 2A được áp dụng sáng kiến
TSHS

Thời gian

37
37

9/2018
1/2019

Kết quả
H
15
22

T
5
15

C
17

0

* Lớp 2 B không được áp dụng sáng kiến
TSHS

Thời gian

T
37
9/2018
5
37
1/2019
15
Từ kết quả trên, tôi nhận thấy rằng

Kết quả
H
C
15
17
22
0
sáng kiến của tôi đưa vào áp dụng

khơng những giúp các em có hứng thú trong học tập khơng nhàm chán trong
việc học hát mà cịn giúp các em tự tin hơn khi trình bày một ca khúc hay một
tác phẩm âm nhạc nào đó. Đặc biệt hơn giúp các em trong giao tiếp, trong sinh
hoạt hàng ngày được tự tin và bạo dạn hơn, năng động, sáng tạo có kết quả học
tập tốt hơn. Sáng kiến này đã đem lại thành công cho tất cả các giờ học và sự

phát triển tồn diện của trẻ. Nó không chỉ áp dụng cho một lớp học, một trường
mà nó cịn có thể áp dụng trong phạm vi tồn trường và các trường khác trong
huyện.
8. Những thông tin cần được bảo mật: Không
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:

18


Qua một số năm công tác với việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy
học trong việc giảng dạy tôi nhận thấy muốn nâng cao chất lượng học môn Âm
nhạc nói chung và phân mơn học hát nói riêng, đặc biệt hơn muốn có học sinh
hát hay, giỏi Âm nhạc thì cần phải có các điều kiện sau.
* Về phía giáo viên:
- Cần phải thực sự yêu nghề, yêu chuyên mơn, phải có khả năng lĩnh hội
âm nhạc thực sự. Một vấn đề quan trọng là cần phải có lương tâm có đạo đức
nghề nghiệp.
- Giáo viên cần vận dụng một số phương pháp: Đóng vai, chơi trị chơi
dân gian, biết tìm hiểu truyền thống
- Người giáo viên cần thường xun trau dồi kiến thức và ln đổi mới
các hình thức dạy học trong một tiết học để tạo niềm tin hứng thú khả năng
mạnh dạn tự tin, khuyến khích những em có năng khiếu, động viên và quan tâm
những em có năng khiếu hạn chế, học sinh phải được tập luyện và thực hành
nhiều đồng thời kết hợp với việc phát huy khả năng và sở trường của học sinh
thì sẽ nâng cao được các yêu cầu đặt ra của mơn Nghệ thuật nói chung và mơn
Âm nhạc nói riêng.
- Cần tham gia các chuyên đề để học hỏi và trao đổi kinh nghiệm trong
giảng dạy. Đồng thời có những buổi cập nhật công nghệ thông tin ứng dụng vào
giảng dạy nói chung và mơn Âm nhạc nói riêng.
- Giáo viên cần tiếp cận sử dụng các nhạc cụ trong nhà trường, nâng cao

khả năng sử dụng các phụ kiện âm thanh phục vụ cho âm nhạc cũng như các
hoạt động tập thể của nhà trường.
* Về phía học sinh
- Đây là môn học năng khiếu nhưng không phải em nào cũng có năng
khiếu nên yêu cầu ở đây các em cần phải có tinh thần học tập đúng đắn.

19


- Bên cạnh đó các em cần phải có cảm xúc, bởi cảm xúc là sự cảm thụ của
trái tim, của tấm lịng. Phải có sự u thích ham mê thì cung bậc tình cảm mới đi
vào trái tim của từng em từ đó mới gây được hứng thú với mơn học.
- Các em cần tích cực đọc sách và tham gia các hoạt động âm nhạc trong
nhà trường ngoài xã hội để các em có thái độ mạnh dạn, tự tin hơn trong biểu
diễn âm nhạc.
- Các em phải định hướng cho mình các yêu cầu cụ thể để biến những cái
chung thành cái riêng cho mình
* Cơ sở vật chất
- Cần có phịng học Âm nhạc riêng và các trang thiết bị phục vụ cho học
sinh như: máy tính, đèn chiếu, đàn cho học sinh.
- Khơng gian luyện tập cho học sinh cần đủ rộng để có đủ điều kiện cho
học sinh tập luyện.
Trên đây là điều kiện để giúp tơi hồn thành được sáng kiến này rất mong
được sự phối hợp chặt chẽ của các cấp lãnh đạo, của bạn bè đồng nghiệp, của
cha mẹ học sinh tạo điều kiện về thời gian, cơ sở vật chất, trang thiết bị học tập
cho các em có điều kiện luyện tập nhiều hơn và đem lại hiệu quả.
10. Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của
tác giả và theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã tham gia áp dụng sáng kiến
lần đầu:
10.1. Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến của tác giả

Qua quá trình áp dụng vào thực tế tôi thấy đã đem lại một hiệu quả đáng
kể. Học sinh không những chỉ hát đúng nhạc mà cịn hát hay miệng mở đúng
khẩu hình khi hát, lấy hơi ngắt nghỉ tốt việc hát sai giai điệu chỉ còn là một con
số rất nhỏ. Hiện tượng học sinh hát những bài hát không trong sáng hoặc không
phù hợp với lứa tuổi ít dần đi. Mà đặc biệt các em có thể tự hát biểu diễn rất linh
hoạt, tự nhiên.
20


Sau khi áp dụng đề tài tôi đã thu được các kết quả sau. Trong đợt thi chào
mừng 20/11 toàn trường đã có nhiều giải cao và đặc biệt đối với khối 2 là khối
được tôi áp dụng sáng kiến vào thực tế giảng dạy học sinh đã biết đánh đàn và
tham gia thi độc tấu trong đợt thi giao lưu này.
10.2. Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến của tổ chức, cá
nhân
- Sáng kiến này khi triển khai trong tổ chuyên môn, trong nhà trường
được tập thể giáo viên đón nhận, hưởng ứng nhiệt tình, đánh giá cao. Các giáo
viên đều có nhận xét là sáng kiến hay và có thể áp dụng rộng rãi trong huyện.
11. Danh sách tổ chức đã tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu
Số

Tên tổ chức/cá nhân

Địa chỉ

Phạm vi/Lĩnh vực

TT
1

áp dụng sáng kiến
Trương Thanh Toản

Trường TH Hồng Lâu

Cơng tác soạn giảng

- Tam Dương - Vĩnh

trong trường Tiểu học

Phúc

Hoàng Lâu, ngày 5 tháng 3 năm 2019

Hoàng Lâu, ngày 1 tháng 3 năm 2019

Thủ trưởng đơn vị

Tác giả sáng kiến

Cù Thị Hạnh

Trương Thanh Toản

21