(Sáng kiến kinh nghiệm) một số biện pháp trong việc giúp trẻ học tốt hoạt động làm quen với chữ cái tại lớp mẫu giáo 5 6 tuổi trường mầm non điền lư huyện bá thước thanh hóa

1. Mở đầu:
1.1. Lý do chọn đề tài
“Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai”[1] trẻ em là niềm vui niềm hạnh phúc
của gia đình – trẻ em là cơng dân của thế giới ngày mai, việc bảo vệ chăm sóc giáo
dục trẻ là trách nhiệm của mỗi gia đình và toàn xã hội.
Giáo dục mầm non là khâu đầu tiên đặt nền tảng cho việc giáo dục con
người, trường mầm non là cái nôi nuôi dưỡng và phát triển những mầm non tương
lai của đất nước.
Vì sự giáo dục của người lớn và nhất là vai trị của cơ giáo mầm non sẽ giúp
cho hoàn thiện một cách tốt đẹp về mọi phương diện của việc hình thành nhân cách
con người, giúp trẻ vững vàng bước vào trường tiểu học.
Hết độ tuổi học ở trường mầm non, là trẻ đứng trước một nền văn hoá đồ sộ
của dân tộc mà đó là nhiệm vụ phải lĩnh hội. Một trong những thành tựu lớn lao
nhất giáo dục mầm non là làm cho trẻ sử dụng được tiếng mẹ đẻ một cách thành
thạo trong đời sống.
Chính vì vậy mà việc cho trẻ làm quen với môn chữ cái ở trường mầm non là
việc làm vô cùng quan trọng và rất cần thiết.
Làm quen với chữ cái là một hoạt động rất hấp dẫn với trẻ mẫu giáo vì trẻ
được biết những chữc cái đầu tiên hoạt động này là một nền tảng, là cơ sở cho việc
học tiếng việt khi trẻ vào học lớp một. Đó là bước đầu trẻ làm quen cách phát âm
một chữ cái nhờ phát âm được chữ cái đó mà luyện khả năng nghe, phân biệt âm
thanh, đó là một q trình tri giác có cảm xúc đòi hỏi trẻ chú ý để xác định từng âm
thanh ngôn ngữ, phát hiện sự khác nhau giữa chúng. Sau khi làm quen với chữ cái
trẻ được nhận biết chữ cái, phát âm, đọc từ, đọc câu thơ ngắn có hình vẽ minh hoạ.
Trẻ biết tơ chữ cái theo nét in mờ nhằm giúp trẻ thực hành khả năng phối hợp giữa
mắt và tay.
Tất cả những yêu cầu trên là rất khó đối với trẻ. Chính vì vậy mà tơi đã băn
khoăn suy nghĩ tìm tịi và rút ra: “Một số biện pháp trong việc giúp trẻ học tốt
hoạt động làm quen với chữ cái tại lớp Mẫu giáo 5-6 tuổi A3, Trường Mầm non
Điền Lư, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa ”.

1


1.2. Mục đích nghiên cứu :
Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5-6
tuổi làm quen với chữ cái góp phần phát triển ngôn ngữ cũng như chuẩn bị tốt các
điều kiện cho trẻ chuẩn bị vào lớp 1 trường tiểu học.
1. 3. Đối tượng nghiên cứu:.
Biện pháp trong việc giúp trẻ học tốt hoạt động làm quen với chữ cái, tại lớp
mẫu giáo 5-6 Tuổi A3 - trường mầm non Điền Lư - huyện Bá Thước - tỉnh Thanh
Hóa.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: Đọc và sử dụng các tài
liệu, sách báo, tạp chí giáo dục mầm non có liên quan đến đề tài.
- Phương pháp khảo sát thực tiễn: Khảo sát các hoạt động của trẻ trong lớp để
nhận biết về khả năng tiếp thu, nhận thức và giáo tiếp của trẻ.
- Phương pháp thu thập thông tin: Trao đổi với đồng nghiệp, với phụ huynh
của trẻ để nắm bắt về đặc điểm tâm sinh lý của trẻ và hoàn cảnh gia đình, điều kiện
khách quan để từ đó cơ giáo có những biện pháp phù hợp hiệu quả.
- Phạm vi thực hành: Tổ chức các hoạt động vui chơi bằng nhiều hình thức
khác nhau, trẻ được tham gia hoạt động trải nghiệm nhiều.
2. Nội dung:
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm:
Do đặc diểm của tâm sinh lý trẻ mầm non ln tị mị, hiếu động, ham học
hỏi và tìm tịi khám phá những việc gì mới lạ. Mặt khác trẻ ở lứa tuổi này tâm lý
thường là: “Học bằng chơi, chơi mà học”[2], khơng thể gị ép trẻ vào một khn
khổ hay hình thức mang tính áp đặt nào, mà ở trẻ tiếp thu kiến thức một cách tự
nhiên theo sự hưng phấn của trẻ.
Để hiệu quả trong thực tiễn thì giáo viên cần nắm vững đặc điểm tâm sinh lý,
nhận thức của trẻ lớp mình phụ trách để vận dụng lồng ghép một cách sáng tạo,

linh hoạt, mềm dẻo các hoạt động để giúp trẻ tham gia tích cực vào hoạt động vận
động, trẻ hứng thú khi tham gia trải nghiệm bằng nhiều hình thức khác nhau, tạo
nhiều môi trường và ở mọi lúc mọi nơi để trẻ được phát triển thể lực và trí tuệ tốt
hơn.

2


Chính vì vậy mà việc cho trẻ làm quen với chữ cái là một trong những hoạt
động giúp trẻ nhớ lâu và khắc sâu kiến thức hơn, vì thơng qua mơn học trẻ được
phát âm bằng nhiều hình thức khác nhau chính vì vậy mà trẻ tiếp thu lĩnh hội kiến
thức một cách nhẹ nhàng và hiệu quả. Làm quen chữ cái theo quan điểm giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm được tiến hành một cách tự nhiên, bắt đầu từ những hoạt động
gần gũi và có ý nghĩa đối với trẻ. Để dạy trẻ làm quen với chữ cái, cần có sự thay
đổi cách tổ chức các hoạt động trong mơi trường học và ngơn ngữ nói một cách
phong phú. Do đó, để dạy tốt hoạt động này giáo viên phải đạt được những mục
tiêu như là phải nắm vững nội dung, phương pháp tổ chức hoạt động cho trẻ làm
quen chữ cái và biết thiết kế, tổ chức các hoạt động làm quen với chữ cái theo chủ
điểm để phát triển các kỹ năng cần thiết chuẩn bị cho trẻ việc đọc, viết, trước khi
vào học lớp một. Thông qua việc làm quen với chữ cái cung cấp thêm vốn từ về thế
giới xung quanh. Cho trẻ làm quen với chữ cái còn giúp trẻ hiểu được mối quan
hệ giữa ngơn ngữ nói với ngơn ngữ viết, trẻ hiểu thế nào là đọc và thế nào là viết,
thông qua viêc tìm kiếm các chữ cái khác nhau ở các vị trí khác nhau của từ giúp
trẻ phát triển óc quan sát, ghi nhớ có chủ định.
Cho trẻ làm quen với chữ cái cịn góp phần kích thích phát triển tư duy và
hình thành tính tích cực của trẻ, nó giúp trẻ định hướng trong khơng gian, giúp trẻ
điều khiển những hoạt động của các giác quan. Làm quen với chữ cái cịn giáo dục
tình cảm, mở rộng hiểu biết cho trẻ, chuẩn bị tích cực cho trẻ vào trường tiểu học.
2.2. Thực trạng của vấn đề.
2.2.1. Thuận lợi:

Trường mầm non Điền Lư là trường ở khu vực chủ yếu là nông thôn, nhà
trường luôn được sự chỉ đạo sát sao của Phòng Giáo dục, được sự quan tâm của
Đảng ủy, Uỷ ban nhân dân, các ban ngành đoàn thể trong xã và đặc biệt là sự phối
kết hợp của các bậc phụ huynh học sinh đã tạo mọi điều kiện tốt nhất về cơ sở vật
chất và tinh thần giúp nhà trường hoàn thành xuất sắc kế hoạch trong từng năm
học.
Ban giám hiệu nhà trường luôn sát sao và thực hiện nghiêm túc các chuyên
đề mà phòng giáo dục và đào tạo tổ chức .
Trường có đội ngũ giáo viên dày dạn kinh nghiệm trong việc thiết kế các
chủng loại đồ dùng, đồ chơi.
3


Ngay từ đầu năm học nhà trường đã có kế hoạch cụ thể giáo viên thực hiện
theo quy chế chuyên môn nhà trường đề ra.
Năm học 2017 – 2018. Tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo 5
tuổi. 100% các cháu đã qua lớp mẫu giáo 4-5 tuổi nên đa số trẻ mạnh dạn trong
giao tiếp, phát âm chuẩn. Trẻ đi học chuyên cần đạt 98%, Cô giáo luôn phối hợp
chặt chẽ với phụ huynh học sinh để chăm sóc giáo dục các cháu.
Cơ sở vật chất của nhà trường tương đối đầy đủ.
Bản thân tôi là một giáo viên trẻ, khoẻ, nhiệt tình với cơng việc, ln có tinh
thần học hỏi để nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ.
Sưu tầm các nguồn phế liệu sẵn có ở địa phương hấp dẫn và phù hợp với trẻ.
Tham khảo thêm sách báo tạp chí có nội dung liên quan đến việc cho trẻ làm quen
với chữ cái. Vận dụng thơ ca hò vè, ca giao, đồng dao, câu đố, để lồng ghép tích
hợp vào trong q trình cho trẻ làm quen chữ cái.
2.2.2. Khó khăn:
Trong thực tế ở trường mầm non để thực hiện chương trình giáo dục mầm
non thì hầu hết tất cả các giáo viên cịn vướng mắc giữa cái mới và cái cũ, các hoạt
động cịn cứng nhắc, chưa khoa học. Do đó cịn lúng túng trong cách lựa chọn các

hình thức phù hợp, bên cạnh đó là cách sử dụng đồ dùng trực quan thì chưa phát
huy được cơng dụng của đồ dùng sẵn có, cơng nghệ thơng tin cịn hạn chế, sử dụng
giáo án điện tử vào bài dạy cịn lúng túng, vì vậy nội dung tiết học còn nghèo nàn,
chưa sinh động, giờ học khơ khan, cứng nhắc. Do đó kiến thức, kĩ năng mà trẻ tiếp
thu được qua tiết học chưa đáp ứng yêu cầu cô đặt ra.
Các cháu ở lớp tôi đa số là con em dân tộc, bố mẹ đi làm ăn xa ở nhà với ông
bà nội , ngoại, điều kiện kinh tế khó khăn, cha mẹ chưa quan tâm tới việc học của
con cái.
Một số trẻ còn sử dụng tiếng địa phương, khi phát âm cßn ngọng rất khó
cho việc dạy và học. Trẻ chưa mạnh dạn trong giờ học, ít phát biểu nên ảnh hưởng
rất nhiều đến chất lượng giảng dạy của giáo viên.
Để biết được khả năng học tập của trẻ về hoạt động làm quen chữ cái tôi đã
tiến hành khảo sát trẻ ở lớp tôi gồm 31 cháu và kết quả như sau:

4


2.2.3. Kết quả khảo sát đầu năm.
Nội dung
đánh giá

Tổng
số trẻ

Tốt
SL Tỷ lệ

Đạt
Khá
SL Tỷ lệ

Trung bình
SL Tỷ lệ

Chưa đạt
SL

Tỷ lệ

Trẻ nhận biết
31
5
16%
6 19,4% 10 32,3%
10
32,3%
đúng 29 chữ cái
Trẻ phát âm rõ
31
6 19,4% 6 19,4% 10 32,3%
9
28,9 %
ràng 29 chữ cái
Tô viết trùng
6 19,4% 7 22,8 % 9 28,9%
9
28,9 %
khít lên nét 31
chấm mờ .
Nhận biết các

31
5
16%
6 19,4% 10 32,3%
10
32,3%
chữ cái trong
tranh kèm từ.
Sau khi khảo sát tôi thấy kết quả rất thấp, mặc dù mình cũng đã cố gắng để
truyền đạt kiến thức cho trẻ, nhưng kết quả vẫn không cao. Cho nên tôi đã quyết
tâm điều chỉnh lại phương pháp giáo dục của mình bằng cách thường xuyên học
hỏi bạn bè đồng nghiệp, khơng những ở trường mình mà cịn ở các trường bạn và
đặc biệt tôi luôn xin ý kiến rút kinh nghiệm của ban giám hiệu nhà trường và tham
khảo tài liệu sách vở để tìm ra những biện pháp truyền thụ kiến thức cho trẻ một
cách có hiệu quả nhất. Chính vì thế, mà tơi đã rút ra được một số biện pháp nhằm
nâng cao chất lượng cho trẻ để mong muốn trẻ đạt được kết quả cao.
2.3. Các biện pháp thực hiện:
2.3.1. Biện pháp 1: Bồi dưỡng nâng cao nhận thức bản thân:
Sau khi được nhà trường phân công đứng lớp Mẫu giáo 5-6 tuổi bản thân tơi
chăn chở vì đây là độ tuổi cần phải trang bị cho các cháu có kiến thức bước vào lớp
1. Mà hoạt động làm quen với chữ cái là một trong những hoạt động cần thiết để trẻ
biết ghép vần, ghép chữ ở tiểu học.
Qua thực tế chăm sóc giảng dạy trong nhiều năm và thường xuyên tham
khảo tài liệu, được trực tiếp đi thăm lớp, dự giờ đồng nghiệp tôi nhận thấy trẻ mẫu
giáo 5 tuổi các cháu đều có nhu cầu ý thức học tập, thích khám phá những điều mới
lạ, ham hiểu biết đặc biệt thích vui chơi.
Chính vì vậy các hoạt động học tập của trẻ phải được tổ chức dưới dạng vui
chơi mà vẫn đảm bảo kiến thức cho trẻ mới thu hút, hấp dẫn trẻ tham gia vào giờ
5

học đạt kết quả cao.
Với tình hình thực tế khả năng nhận thức của trẻ tôi đã đi sâu vào sưu tầm
những tài liệu có liên quan đến mơn học, học tập nghiên cứu về chương trình giảng
dạy mơn làm quen chữ cái cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi. Tôi ln suy nghĩ và đặt ra
câu hỏi mình phải làm gì? Làm như thế nào? để nâng cao nghệ thuật giảng dạy, gây
hứng thú, phát huy được tính tích cực của trẻ và giúp trẻ tiếp thu bài một cách nhẹ
nhàng sâu sắc, đạt hiệu quả cao.
Bản thân tôi luôn được sự quan tâm giúp đỡ của nhà trường và các giáo
viên tạo điều kiện cho tôi dự giờ học tập ở trường bạn, các tiết chuyên đề, thường
xuyên thăm lớp dự giờ đồng nghiệp, các tiết mẫu của trường để học tập nâng cao
nghiệp vụ chun mơn.
Với lịng ham hiểu biết suy nghĩ tìm tịi, học tập kinh nghiệm và quan tâm
giúp đỡ của ban giám hiệu nhà trường, tổ chun mơn trong trường tơi đã đi sâu
vào tìm tòi, suy nghĩ mạnh dạn cải tiến đưa ra một số trò chơi vào các tiết làm quen
chữ cái và làm một số đồ chơi đẹp, phong phú phục vụ các trẻ chơi để hấp dẫn trẻ
tham gia vào trò chơi. Các trò chơi đưa vào các tiết học phải phù hợp với đặc điểm
nhận thức của trẻ, với chủ đề. Mỗi tiết học phải thay đổi các trò chơi khác nhau,
thường xuyên không lặp đi lặp lại nhiều lần để trẻ khơng nhàm chán. Bên cạnh đó
khi giới thiệu trị chơi tơi lại phải suy nghĩ đưa ra những thủ thuật, lời nói nhẹ
nhàng hấp dẫn gây được hứng thú đối với trẻ phát huy tính tích cực của trẻ vào hoạt
động làm quen với chữ cái.
2.3.2. Biện pháp 2: Tìm hình thức vào bài hấp dẫn tạo hứng thú cho trẻ:
Như chúng ta đã biết để tìm được cách giới thiệu bài hấp dẫn gây sự chú ý
của trẻ địi hỏi người giáo viên ngồi lịng u ngề mến trẻ cịn phải có năng lực sư
phạm, trình độ chuyên môn, sự am hiểu tâm lý trẻ. Để đạt được các yếu tố đó, bản
thân tơi đã chịu khó say mê nghiên cứu, để nâng cao năng lực chuyên mơn của
mình, để tạo bầu khơng khí thân thiện giữa cô và trẻ.
Muốn gây hứng thú giúp trẻ hoạt động tích cực tự nhiên, cơ giáo cần phải
tích hợp nhiều hình thức khác nhau và tơi đã suy nghĩ tìm tịi thực hiện một số hình

thức giới thiệu bài để gây sự chú ý đối với trẻ và đặc biệt đối với trẻ mầm non là trẻ
nhận thức bằng trực quan cho nên tơi ln tranh thủ thời gian tìm tòi tận dụng phế

6


liệu thải bỏ để làm đồ dùng, đồ chơi, phục vụ cho việc dạy trẻ, các hoạt động nói
chung, mơn học chữ cái nói riêng tơi khơng bao giờ dạy chay.
Ví dụ: với nhóm chữ b,d,đ “ chủ điểm thế giới động vật” có rất nhiều cách
giới thiệu như:
Đầu tiên tơi cho trẻ đi vịng quanh lớp quan sát một số con vật gần gũi và
làm động tác minh hoạ của các con vật, cùng trò chuyện nhận xét về đặc điểm của
các con vật sau đó tơi đọc câu đố:
Con gì lơng vàng
Đơi sừng cong cong
Lúc ra cánh đồng
Cày bừa rất giỏi
Trẻ nghe xong sẽ đoán ngay là “Con bị”
Khi trẻ vận động tơi muốn giới thiệu tên truyện, tên nhân vật thì tơi sử dụng
kể một đoạn truyện trong câu truyện “ Dê con nhanh trí”, “Con ở nhà cho ngoan,
nếu có ai gõ cữa… kẻo con sói nó vào ăn thịt con đấy”.
Tơi hỏi trẻ. đó là lời nói của ai? Trong câu truyện gì?
Trẻ trả lời: của Dê mẹ, trong câu truyện “Dê con nhanh trí” ạ.
Qua cách giới thiệu bài cho trẻ đi thăm quan. Câu đố, bài hát bài thơ truyện
kể… như trên đã có tác dụng giúp trẻ khắc sâu những biểu tượng phong phú vào
hoạt động một cách tích cực có hiệu quả. Trẻ sẽ cảm giác thoải mái, tự nhiên khi
được làm quen tiếp xúc với chữ mới trẻ có sự liên tưởng chặt chẽ các chữ cái với
tranh ảnh, câu truyện, bài hát,…, từ đó kích thích sự tị mị khao khát được làm
quen với chữ cái, được đọc và được viết của trẻ.
2.3.3. Biện pháp 3: Tổ chức tốt các trò chơi:

Đối với trẻ mầm non “ Học bằng chơi, chơi mà học”, từ đó giúp trẻ lĩnh hội
kiến thức một cách tự nhiên, thoải mái. Thực tế cho thấy trị chơi có một vai trị
quan trọng trong việc giáo dục mầm non.
Để giải quyết việc học tập thông qua trò chơi, đạt hiệu quả cao nhất, bản thân
người giáo viên phải biết hướng dẫn sao cho trẻ chơi trở thành một hoạt động mà
trẻ thích thú, trẻ cảm thấy gần gũi, chính vì vậy phải xen kẽ trị chơi động và trò
chơi tĩnh để giúp cho trẻ cũng cố khắc sâu chữ cái vừa học vừa được làm quen.
Tơi đã tổ chức cho trẻ chơi trị chơi như sau:
7


*Ví dụ 1: Trị chơi: "Hái hoa chữ cái"
- Cách chơi: cơ có cây hoa chữ cái, trên mỗi bơng hoa là có những chữ cái
đã học, cơ sẽ cho các bạn lên chơi và hái hoa có chữ cái mà cô yêu cầu. Mỗi lần
chơi cô sẽ cho 3 bạn lên chơi.
- Luật chơi: Nếu bạn nào lên hái hoa chữ cái khơng đúng u cầu của cơ thì
bạn ấy phải lặc cị cị một vịng.

* Ví dụ 2: khi học nhóm chữ a,ă,â ở chủ điểm “gia đình” tơi tổ chức chơi trị
chơi “Đố và giải đố” là trị chơi tĩnh trong trị chơi này có nhiều bưu thiếp về các
hình về các đồ dùng trong gia đình như: hình vẽ cái quạt, cái bàn, cái ấm, cái đài,
cái bát,… lần lượt từng trẻ lên chọn một bưu thiếp tuỳ ý và nhìn vào hình vẽ đưa
câu hỏi phù hợp để hỏi bạn trong những từ có chữ cái nào vừa được làm quen.
Cô mời một trẻ chọn bưu thiếp và đưa ra câu đố
3 cánh mà chẳng bay xa
Đậu dưới trần nhà, thổi gió mát ghê
Đố các bạn là cái gì?:
Khi nghe xong câu đố của bạn, một trẻ xung phong trả lời “ quạt trần”.
- Trẻ hỏi tiếp: Trong từ “Quạt trần” có chữ cái gì mình được làm quen, (trẻ
trả lời chữ “a” và chữ “â”) với trò chơi “đố và giải đố” sẽ thu hút sự tập chung tư

8


duy của trẻ, trẻ phải suy nghĩ để đưa câu trả lời thật đúng với câu hỏi của bạn, và
còn biết được các chữ cái có chứa trong một từ. Trị chơi này giúp trẻ làm quen với
hình vẽ làm quen với nhiều từ ngữ mới như đồ dùng, đồ chơi… qua cách tổ chức
các trò chơi như trên yếu tố chủ yếu đối với bản thân trẻ là những hành động chơi
và đạt tới mục đích chơi .đồng thời trẻ cũng đã thực hiện được nhiệm vụ học tập,
nắm được những tri thức mới, nhận dạng, phát âm nhớ mặt chữ cái mà mình đang
được làm quen.

* Ví dụ 3: Ở chủ đề thế giới động vật khi cho trẻ làm quen với chữ cái tơi
làm mũ có in hình con vật ( ví dụ con mèo) trên đó có gắn chữ cái, khi các bạn mèo
đi ra sẽ giới thiệu “ Tôi là chú mèo chữ i xin chào các bạn” trẻ sẽ đáp lại “ chúng
tôi chào bạn mèo chữ i” lần lượt như vậy trẻ sẽ được gọi tên chữ cái và được nhắc
lại giúp trẻ nhanh nhớ, dễ nhớ và khắc sâu hơn nhóm chữ cái mình đang học.
2.3.4. Biện pháp 4: Hướng dẫn tích hợp chữ cái vào các hoạt động
chung:
Để nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với chữ cái áp dụng tích hợp các
chữ cái vào các hoạt động chung của các ngày trong tuần, các tiết học của các môn

9


học đều có thể vận dụng được vậy địi hỏi người giáo viên phải có sự lựa chọn phù
hợp lơ gíc của tiết học.
Ví dụ: Mơn làm quen với văn học ở chủ điểm trường mầm non tơi muốn tích
hợp các chữ cái o, ô ,ơ qua bài thơ “bàn tay cơ giáo”
Bàn tay cơ giáo
Tết tóc cho em

Về nhà mẹ khen
Tay cô đến khéo
Bàn tay cô giáo
Vá áo cho em
Như tay chị cả
Như tay mẹ hiền
Để trước khi giới thiệu cho trẻ tên bài thơ tôi cho 1 trẻ chơi trị chơi ghép
tranh đó là: cơ có những mảnh tranh rời có chữ cái o, ơ, ơ và trên bảng cơ cũng có
mảnh tranh liền có chữ cái o, ô, ơ 3 bạn sẽ lên tìm mảnh tranh rời ghép vào mảnh
tranh trên bảng treo cho hai mảnh tranh đúng chữ cái khi trẻ ghép trong tranh cô
giới thiệu và đọc tên bài thơ viết ở dưới tranh mời một trẻ lên tìm và gạch chân chữ
cái mới được làm quen trong tên bài thơ đó là chữ cái o, ô.
Cuối tiết học tôi cho trẻ đọc bài thơ chỉ bằng tranh có chữ ở phía dưới.
Đối với truyện sáng tạo tôi cho trẻ làm quen với chữ viết thường và trẻ nhận
biết được hướng đi của chữ.
Ví dụ: Truyện sáng tạo “chàng thỏ út” ở chủ điểm “thế giới động vật” khi tôi
kể cho trẻ nghe và trẻ sẽ tự đặt tên cho câu truyện như: “bạn thỏ tốt bụng”, “thỏ út
hiếu thảo”, “thỏ út chăm chỉ”,…những tên trẻ đặt cho tôi viết lên bảng và khi viết
tôi đọc từng chữ trong một từ và nói cách viết từ trái sang phải.
Thông qua môn làm quen với văn học giúp trẻ củng cố với các chữ cái và trẻ
được làm quen với các từ đơn một cách hứng thú, từ đây trẻ nhìn vào những câu
truyện tranh để phát hiện và đọc những chữ cái.
Với môn thể dục ở chủ điểm “ Thế giới động vật”.
Ví dụ: Với bài “Ném trúng đích nằm ngang” Tơi lồng ghép chữ cái i,t,c, tơi
vẽ các đích vịng trịn bên trong mỗi vòng tròn là một chữ cái . Khi trẻ lên thực hiện
trẻ ném vào đích và cơ u cầu trẻ đọc tên chữ cái mà trẻ vừa ném vào. Như vậy
10


thơng qua mơn thể dục tơi đã vận dụng tích hợp được nhóm chữ cái tạo được hứng

thú cho trẻ vào môn học, vừa cũng cố khắc sâu các chữ cái mới được làm quen.

2.3.5. Biện pháp 5: Tạo môi trường chữ cái xung quanh lớp học:
Trong hai năm học gần đây việc thực hiện chuyên đề nâng cao chất lượng
cho trẻ làm quen văn học và chữ viết. Nhằm chuẩn bị tốt cho trẻ chuận bị tốt các
kiến thức để vào lớp 1. Hình thành ngơn ngữ trọn vẹn cho trẻ trong cách giao tiếp
là tiêu đề nền nóng vững chắc cho trẻ tiến bộ trong việc học đọc và học viết. Muốn
làm tốt được việc này thì phải tạo môi trường chữ cái xung quanh trẻ là rất cần
thiết, trong một ngày của trẻ thời gian trẻ ở trường là chủ yếu. Trẻ được hoạt động,
vui chơi và thường xuyên tiếp xúc với chữ cái sẽ tạo điều kiện tốt trong việc làm
quen với chữ cái.
Ở góc học tập tơi chọn một vị trí rộng để trang trí mảng chữ theo ba mẫu chữ
chữ in hoa, chữ in thường, chỡ viết thường vào một thời điểm thời gian cho phép
(hoạt động góc, hoạt động chiều) cơ có thể gọi từng trẻ lên nhận biết và phát âm
chữ cái theo đúng u cầu của cơ. Bên cạnh đó tơi sưu tầm các bức tranh kèm từ
có hình ảnh về chủ đề đang thực hiện, khi trẻ quan sát tranh trẻ sẽ lựa chọn chữ cái
để ghép thành từ giống từ dưới tranh q trình đó sẽ giúp trẻ ơn lại các chữ cái đã
học đồng thời khám phá thêm các chữ cái mới.
11


Ở các góc chơi đều có treo biển như “Góc học tập sách”, “Góc thiên nhiên”,
“Góc nghệ thuật”, “Góc phân vai”, “Góc xây dựng”, trong lớp học tơi trang trí
nhiều tranh ảnh treo từng chủ điểm, dưới mỗi bức tranh đều có dịng chữ “Gia đình
của bé”, “Trường mầm non”,….
Ở góc phân vai bán hàng tơi viết bảng đơn giá từng loại hàng bằng chữ viết
thường treo lên. Tôi cũng có thể cho trẻ đọc tên hàng sau đó viết tên hàng phía
dưới. Dù nét chữ của trẻ cịn nguyệch ngoạc nhưng qua đó giúp trẻ ghi nhớ tưởng
tượng lại kí hiệu của chữ từ đó giúp trẻ nhận dạng được chữ cái một cách chính
xác.

Ở góc thiên nhiên của trường, tơi cho trẻ thăm vườn hoa, trong đó có cây,
“Hoa chiều tím” tơi cho trẻ tìm chữ cái để ghép được từ: “Hoa chiều tím”, khi trẻ
ghép xong tơi đảo vị trí các từ và yêu cầu trẻ đọc đúng từ: “Hoa chiều tím” để trẻ
được trải nghiệm nên trẻ rất hứng thu học và tiếp thu bài tốt, nhớ lâu.

Các đồ dùng đồ chơi bên cạnh tôi đều viết ký hiệu bằng các chữ cái tới chỗ
hàng ngày trẻ được tiếp xúc với các từ, đọc các chữ cái, từ đó giúp trẻ tăng thêm
vốn từ, trẻ hiểu được rằng các chữ cái có thể ghép lại với nhau để trở thành một từ
có nghĩa và điều đó sẽ thúc đẩy sự tò mò ham hiểu biết của trẻ.
Vậy không những trẻ nhận biết phân biệt được đồ dùng, vị trí của mình và
của bạn mà cịn phân biệt và phát âm chính xác các chữ cái, kí hiệu của mình và
của bạn .
12


Như vậy việc nâng cao chất lượng chuyên đề văn học và chữ viết đã góp
phần khơng nhỏ trong việc củng cố những chữ cái đã học của trẻ, giúp trẻ ôn luyện
một cách hứng thú.
Tạo sự cân bằng giữa trẻ tiếp thu nhanh và trẻ tiếp thu chậm trong hoạt động
cho trẻ làm quen với chữ cái.
Trong lớp học xét về mọi mặt không phải trẻ nào cũng giống trẻ nào, về thể
lực có trẻ khoẻ mạnh, có trẻ yếu, về nhận thức có trẻ có tiếp thu bài chậm có trẻ
tiếp thu bài nhanh. Nên giáo viên phải truyền đạt kiến thức cho trẻ như thế nào để
không nhàm chán đối với những trẻ tiếp thu nhanh, đồng thời các trẻ tiếp thu chậm
cũng có thể hiểu được đầy đủ và chính xác bài học, để thực hiện vấn đề này vào
đầu năm học mới tôi đều tiến hành khảo sát chất lượng trẻ của lớp.
Sau khi đã phân loại học sinh thì đối với những trẻ đạt, chỉ qua vài lần nhận
biết và phân biệt là trẻ có thể ghi nhớ và phát âm chính xác chữ cái được làm quen.
Song với những trẻ trung bình và yếu thì rất cần có nhiều thời gian, mà một hoạt
động chung chỉ kéo dài từ 30 – 40 phút. Tôi đã nghĩ không những dạy cho những

trẻ khá mà quên đi những trẻ yếu kém trong lớp, bởi vậy tôi thường sắp xếp những
trẻ chưa đạt ngồi cạnh những trẻ đạt, làm như vậy khi trẻ ngồi gần nhau và với cách
sắp xếp chỗ ngồi như thế thì tơi phải có cách truyền thụ kiến thức phù hợp để phát
huy mặt tích cực của biện pháp này, bằng cách tăng cường việc tổ chức các trò chơi
để giúp trẻ nhận biết, ôn luyện củng cố những chữ cái đã học.
Ví dụ: Trị chơi ghép chữ cái b,d,đ tơi phát cho mỗi trẻ 3 nét “l” ( nét thẳng
và 3 nét cong “c” tôi yêu cầu trẻ dùng 6 nét đó để ghép thành 3 chữ cái b,d,đ sau đó
trẻ tự kiểm tra lẫn nhau).
Trẻ khá có thể nhận thấy bạn ngồi bên cạnh minh xếp sai và có thể giúp bạn
sửa lại cho đúng theo yêu cầu của cô. Cịn trẻ kém thì cùng bạn kiểm tra thì sẽ tự
nhận thấy mình đã ghép sai và sẽ tự sửa lại một cách thoải mái, làm như vậy sẽ
giúp trẻ nhớ mặt chữ vừa nhanh vừa khắc sâu hơn, đồng thời tạo nên tinh thần đoàn
kết giúp đỡ lẫn nhau trong giờ học.
Còn ở trò chơi xếp chữ cái bằng một hạt, trẻ học kém có thể nhìn bạn xếp và
xếp theo bạn, mặc dù là bắt trước nhưng do tự tay trẻ xếp và sau nhiều lần xếp như
vậy tự khắc trẻ sẽ nhận biết chữ và cách phát âm chữ cái đó. Khơng những thế ngay
cả trên những đồ dùng cá nhân của trẻ như: ca uống nước, khăn rửa mặt, dép… các
13


đồ dùng hàng ngày tơi cũng dùng kí hiệu cá nhân trẻ bằng chữ cái. Mỗi khi sử dụng
đồ dùng của mình trẻ cũng có thể đọc và học chữ cái đó. Khơng những thuộc và
biết chữ cái kí hiệu của mình mà trẻ cịn thuộc và biết chữ cái của các bạn khác
trong lớp.
Thực tế cho thấy trẻ đã tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng và hứng thú,
tránh cho những trẻ kém có sự tự ti mặc cảm, vậy đã tạo sự cân bằng giữa trẻ tiếp
thu nhanh và những trẻ tiếp thu chậm trong lớp học.
2.3.6. Biện pháp 6: Công tác tuyên truyền với phụ huynh:
Trẻ đến trường được cô giáo dạy dỗ với nhiều nội dung làm quen chữ viết
thông qua các hoạt động với nhiều hình thức khác nhau. Tuy nhiên các kiến thức,

kĩ năng về chữ cái mà giáo viên cung cấp cho trẻ phải được ơn luyện tại nhà.Vì
vậy, để giúp trẻ học tốt thì cần có sự cộng tác giữa giáo viên và phụ huynh học
sinh. Vậy làm thế nào để tuyên truyền với phụ huynh một cách thuyết phục, đạt kết
quả, phối hợp với phụ huynh thật tốt? Đó là một công việc không đơn giản. Trong
công tác tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh, tôi đã thực hiện các biện pháp sau:
- Hàng ngày, tôi thường xuyên trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập
của trẻ để về nhà phụ huynh kết hợp dạy thêm, cho trẻ ôn luyện.
- Lên kế hoạch, thông báo chương trình dạy trẻ, ghi từ nội dung dạy vào
bảng treo ngoài cửa lớp để phụ huynh theo dõi, ôn luyện thêm cho con ở nhà.
- Đánh vi tính với các nội dung trẻ đã được học ở lớp đưa cho phụ huynh về
nhà cùng tham khảo và dạy trẻ.
- Giới thiệu các loại sách vở có tính giáo dục tới phụ huynh.
- Trao đổi một số nhược điểm của trẻ về cách phát âm, nhận mặt chữ, cách
tô, cầm bút, để vở…để phụ huynh nắm được. Sau khi sử dụng các biện pháp tuyên
truyền tới phụ huynh, phụ huynh đã hiểu được bản chất, tác dụng của vấn đề dạy
trẻ, nắm bắt được phương pháp dạy trẻ. Tôi kêu gọi phụ huynh ủng hộ những
nguyên vật liệu phế thải đã được sử lý vệ sinh sạch sẽ tận dụng để làm đồ dùng học
tập, đồ chơi cho các cháu ( sách báo cũ, lịch cũ…) chính việc này đã giúp cho các
bậc phụ huynh hiểu hơn về công việc của cô giáo; đồng thời cũng giúp họ thấy
được trách nhiệm của mình để phối hợp với nhà trường trong công tác chăm sóc
giáo dục trẻ.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
14


2.4.1: Hiệu quả đối với giáo dục:
Sau khi tiến hành những biện pháp trên tơi thấy trẻ lớp t«i tiến bộ rõ rệt, trẻ
hứng thú và thích hoạt động làm quen chữ cái hơn, khả năng nhận biết phát âm các
chữ cái đúng, chuẩn hơn. Ngồi ra trẻ lớp tơi mạnh dạn tự tin hơn .Và kết quả khảo
sát cuối năm đã thể hiện rõ điều này, cụ thể:

Nội dung
đánh giá

Tổng
Tốt
số trẻ SL Tỷ lệ

Trẻ nhận biết
31 10 32,3%
đúng 29 chữ cái
Trẻ phát âm rõ
31 12 38,7%
ràng 29 chữ cái
Tô viết trùng khít
31
12 38,7%
lên nét chấm mờ
Nhận biết các
chữ cái trong 31 12 38,7%
tranh kèm từ.
2.4.2. Đối với bản thân:

Đạt
Khá
SL Tỷ lệ

Trung bình
SL Tỷ lệ

11

35,4%

10

32,3%

11

35,4%

8

25,9%

10

32,3 %

9

29%

11

35,4%

8

25,9%

Chưa đạt
SL

Tỷ lệ

Qua quá trình áp dụng và thực hiện đề tài, tôi đã gặt hái được một số thành
công nhất định như đã khảo sát được tình hình thực trạng của trường và các hoạt
động nghiên cứu ,tìm ra những giải pháp khắc phục và những phương thức hoạt
động có hiệu quả nhất .
Ngồi những kết quả đã đạt được thì việc áp dụng và thực hiện đề tài vẫn
còn hạn chế như : trang thiết bị , đồ dùng phục vụ cho việc dạy vẫn còn hạn chế ,
chưa đầy đủ chưa phong phú , môi trường hoạt động chật hẹp , các tỉ lệ đạt chưa
cao.
2.4.3. Đối với đồng nghiệp:
Giáo viên đã nắm vững phương pháp tổ chức cho trẻ làm quen với chữ cái
Đã xây dựng được môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái.
Tham gia dự giờ nhiều tiết dạy của động nghiệp để học hỏi kinh nghiệm
Vận động phụ huynh ủng hộ cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động.
Thiết kế được nhiều giờ dạy cho trẻ làm quen với chữ cái theo CTGD mầm
non mới
15


Giáo viên đã nắm vững phương pháp tổ chức cho trẻ làm quen với chữ cái
Đã xây dựng được môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái.
Vận động phụ huynh ủng hộ cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động.
Thiết kế được nhiều giờ dạy cho trẻ làm quen với chữ cái theo CTGDMN.
3. Kết luận, kiến nghị:
3.1. Kết luận

Cho trẻ làm quen chữ cái là một hoạt động vô cùng quan trọng đối với trẻ
mẫu giáo lớn. Vì thế giáo viên cần phải nắm được nội dung và phương
pháp tổ chức hoạt động này đồng thời đòi hỏi giáo viên phải có lịng u nghề
mến trẻ, có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc , đặc biệt phải có vốn kiến
thức chun mơn , biết khai thác những nội dung thông tin cần thiết để ứng dụng
công nghệ thông tin vào giảng dạy .
Với phương pháp “lấy trẻ làm trung tâm” trẻ được khám phá, trải nghiệm
dễ dàng gây hứng thú cho trẻ. Việc lồng ghép tích hợp, cho trẻ làm quen chữ cái
ở mọi lúc, mọi nơi giúp trẻ nâng cao hiệu quả học tập.
Qua tìm kiếm và xây dựng tơi thấy đề tài nghiên cứu đã thu được kết quả
nhất định trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi rất thích thú hào hứng tham gia hoạt động làm quen
với chữ cái. Nếu làm tốt những điều trên đây chúng tôi tin rằng môn học làm quen
với chữ cái thông qua tiết dạy cho trẻ sẽ hiệu quả hơn , vốn hiểu biết về thế giới
xung quanh trẻ phong phú hơn , trẻ biết rung động trước cái đẹp , yêu cái đẹp .Như
vậy chúng ta đã góp phần khơng nhỏ vào việc giáo dục trẻ ngay từ tuổi ấu thơ.
3.2. Kiến nghị
Thường xuyên tổ chức nhiều hơn nữa những chuyên đề, các buổi thao
giảng để qua qua đó giáo viên có thể học hỏi trao đổi kinh nghiệm giảng dạy
nâng cao hiểu biết cho bản thân.
Trên đây là đề tài làm quen chữ cái.Vì điều kiện khả năng có hạn , tơi chỉ
tìm hiểu và nghiên cứu được một số biện pháp dạy trẻ làm quen chữ cái đạt kết
quả cao cho trẻ 5-6 tuổi .Tôi đã áp dụng và đạt được một số thành công nhất
định nhưng vẫn còn một số hạn chế , rất mong được sự đánh giá góp ý kiến của
các cấp lãnh đạo và của các bạn đồng nghiệp.

16


XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG

HIỆU TRƯỞNG

Mai Thị Huyền

Điền Lư, ngày 25 tháng 03 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN tôi viết,
không sao chép của người khác.
Người viết SKKN

Bùi Thị Hiền

Tài liệu tham khảo

17


1. Vì thế giới ngày mai hãy chung tay chăm sóc trẻ em tác giả Huy Lân báo
Tuyên Giáo số ra 29/5/2012.
2. Thông Tư số: 17/TT-BGD&ĐT ngày 25/07/2009 của Bộ Giáo dục và Đào
tạo về việc ban hành chương trình giáo dục Mầm non.

DANH MỤC

18


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC CẤP
CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN

Họ và tên tác giả: Bùi Thị Hiền
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên - Trường mầm non Điền Lư

TT
1.

Tên đề tài SKKN

Cấp đánh giá
xếp loại
(Ngành GD cấp
huyện/tỉnh; Tỉnh...)

Vận dụng một số trò chơi gây Ngành giáo dục
hứng thú cho trẻ 5-6 tuổi học huyện Bá Thước
môn làm quen chữ cái đạt kết
quả cao

Kết quả
đánh giá
xếp loại
(A, B, hoặc C)

C

Năm học
đánh giá
xếp loại
2013-2014

19