Làm thế nào để đổi mới doanh nghiệp? (P.đầu)
Một mình gánh vác trách nhiệm đổi mới khiến bạn kiệt
sức? Hãy đánh thức nhiệt huyết doanh nhân nơi nhân
viên. Họ sẽ hăng hái nêu sáng kiến đến nỗi bạn bổ sung
không kịp.
Khuyến khích sáng kiến của nhân viên
Chúng ta đang sống ở thời đại mà tất cả mọi thứ: doanh
nghiệp, kỹ thuật, khoa học đều phát triển với tốc độ ánh
sáng. Trong hai năm qua, các nhà cải cách doanh nghiệp
đã thu hút được sự chú ý của nhiều người. Chính họ đã
hun đúc và mở đường cho khuynh hướng canh tân trên
các lĩnh vực khác.
Đổi mới là điều mà các công ty lớn tìm kiếm và các
doanh nghiệp nhỏ lâu đời cần có để tồn tại. Tuy nhiên,
nếu lúc nào một bộ óc cũng phải đơn độc gánh vác trách
nhiệm đổi mới thì hơi khó, nên các chuyên gia quản lý đã
khuyên những người đứng đầu bỏ bớt cái tôi của mình và
cho nhân viên cơ hội thực hiện sáng kiến của mình.
Ngày nay, cho nhân viên được tự do đổi mới nghe có vẻ
tuyệt vời về lý thuyết, nhưng, theo các nhà tư vấn quản lý
và công ty lớn thì đón nhận cách suy nghĩ mới đối lập với
trật tự vốn có là điều đáng lo ngại và không được hoan
nghênh lắm.
Chỉ khi nào nhân viên cấp dưới có một ý tưởng sinh lợi
hay cách hoạt động hiệu quả kinh tế hơn thì vị quản lý cấp
cao mới nhìn đến khả năng cho họ ngồi trong văn phòng
riêng để sáng tạo ý tưởng.
Doanh nghiệp tự cạnh tranh với chính mình
Trở lại năm 1976, trong một bài về các khuynh hướng
kinh doanh trên báo The Economist, Norman Macrae cho
rằng các doanh nghiệp nên tiến hành “nhiều cách làm việc
khác nhau để cạnh tranh với chính mình”. Năm 1983, tác
giả Rosabeth Moss Kanter cũng đưa ý kiến cần phải có
những nhà tiên phong cải cách ở mọi cấp bậc của tổ chức.
Sau đó, kiểu mẫu tạo ra nơi làm việc “tự tổ chức” và “ít
phân quyền cố định” nổi lên: sáng tác ra từ “intrapreneur”
(người lãnh đạo có tầm nhìn sáng tạo), còn gọi là doanh
nhân biết liên kết nội lực; Elizabeth và Gifford Pinchot
xuất bản quyển Intrapreneuring năm 1985 và tự cho rằng
mình có sứ mệnh hướng dẫn các doanh nghiệp lớn đổi
mới hiệu quả hơn về kinh tế nhờ sử dụng tài năng và hiệu
suất của nhân viên.
Doanh nghiệp sáng tạo
Ngày nay, tất cả mọi người, từ các công ty tư vấn đến
giáo sư đại học đều khuyến khích doanh nghiệp áp dụng
tinh thần hợp tác kinh doanh, và họ rất sẵn sàng hỗ trợ bổ
sung chương trình đó.
Tuy nhiên, cho phép nhân viên dựa thế của bạn để bố trí
cửa hàng chưa hẳn là sự thay đổi tốt nhất cho doanh
nghiệp. Có thể nhân viên hiểu rõ sản phẩm/ dịch vụ từ
trong ra ngoài, và có sáng kiến mở rộng hoạt động hoặc
giảm chi phí, nhưng thay đổi trọng tâm đầu tư của doanh
nghiệp là quá liều lĩnh.
Nhưng như vậy không có nghĩa là bạn không học được gì
từ tinh thần xây dựng doanh nghiệp sáng tạo
(intrapreneurship) đó. Theo Richard Leifer: “Nuôi dưỡng
những điều nằm ngoài phạm vi hoạt động hiện tại sẽ gây
tổn hại lớn cho doanh nghiệp nhỏ. Trong khi đó, tập trung
vào những tiến bộ đột phá của dòng sản phẩm hiện có thì
ít rủi ro hơn”.
Một lo ngại khác là: nếu quá nhiều doanh nhân quẩn
quanh trong một công ty nhỏ thì sẽ tác động xấu đến tiến
trình hoạt động của công ty. Dựa trên điều này, công ty
3M cho phép tất cả nhân viên dùng 15% thời gian làm
việc trong ngày để phát triển sáng kiến của riêng mình.
Tuy nhiên, theo Leifer, một công ty nhỏ chỉ nên có tối đa
3% nhân viên trở thành “người suy nghĩ khách quan” như
vậy.
Như vậy vấn đề chỉ còn là: Đổi mới công ty đến mức nào
để không gây sốc cho toàn hệ thống?
Theo Leifer: “Chúng ta phải làm công việc hiện tại cho
thật tốt và liên tục nâng cấp những hoạt động ấy. Đồng
thời, phải nghĩ cách mới để tạo ra giá trị và phát triển.
Nếu không tìm được lĩnh vực mới để phát triển thì công
ty, nhất là những công ty nhỏ sẽ tàn lụi dần”.
Chia sẻ lợi tức cho nhân viên
Ở công ty 3M, nếu bạn có ý tưởng hay, hãy phát triển nó
và kêu gọi sự ủng hộ. Có thể cuối cùng bạn sẽ được xây
dựng doanh nghiệp và điều hành nó. Công ty còn cho
nhân viên chia sẻ lợi tức khi cộng tác.
Theo Leifer: “Điều này có thể hơi xa vời đối với doanh
nghiệp nhỏ, nhưng hãy nhìn vào triển vọng và nguy cơ
thử xem. Triển vọng là mọi người cùng có lợi: Giá trị
doanh nghiệp tăng, thu hút được những con người thú vị.
Nguy cơ là doanh nhân cũ mất một phần quyền kiểm soát
trực tiếp”.
Nguy cơ này thật ra không đáng ngại. Dù sao thì kiểm
soát cũng là điều rất trừu tượng. Điều bạn muốn thật ra là
trật tự. Và khi doanh nghiệp cho phép tự tổ chức thì trật tự
sẽ hiệu quả hơn.