Đánh giá khả năng sinh sản, sinh trưởng của một số tổ hợp lai nuôi tại các trang trại chăn nuôi huyện phù ninh tỉnh phú thọ

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
------------------

NGUY N VĂN L I

ðÁNH GIÁ KH NĂNG SINH S N, SINH TRƯ NG C A M T
S

T

H P L N LAI NUÔI T I CÁC TRANG TR I CHĂN
NUÔI HUY N PHÙ NINH –T NH PHÚ TH

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P

Chuyên ngành: CHĂN NUÔI
Mã s : 60.62.40
Ngư i hư ng d n khoa h c: GS.TS. ð NG VŨ BÌNH

HÀ N I - 2009


L i cam đoan
Tơi xin cam đoan s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn này là
trung th c và chưa h ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
Tơi xin cam đoan m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn đã đư c
cám ơn và các thơng tin trích d n ñã ñư c ch rõ ngu n g c.

Hà N i, ngày 20 tháng 9 năm 2009
Tác gi lu n văn

NGUY N VĂN L I

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………i


L i c m ơn
Nhân d p hoàn thành lu n văn, tơi xin đư c bày t lịng bi t ơn sâu s c
t í GS.TS ð ng Vũ Bình, ngư i đã tr c ti p hư ng d n và ch b o t n tình
tơi trong q trình th c hi n đ tài và hồn thành lu n văn t t nghi p.
Tơi xin đư c g i l i c m ơn chân thành t i các Th y cô giáo trong B
môn Di truy n - Gi ng v t nuôi, Khoa Chăn ni và Ni tr ng Th y s n đã
giúp ñ và ñóng góp nhi u ý ki n quý báu trong quá trình nghiên c u và th c
hi n ñ tài.
L i c m ơn chân thành c a tơi xin đư c g i t i các gia đình có trang
tr i chăn ni

huy n Phù Ninh – Phú Th ñã h p tác và giúp ñ tơi trong

q trình th c hi n đ tài.
Tơi xin ñư c bày t lòng bi t ơn sâu s c t i ban lãnh ñ o Trư ng
Trung c p Ngh Cơ đi n và Nơng Lâm Phú Th , Trung tâm ðào t o Phát
tri n Nông thôn Phù Ninh, nơi tơi cơng tác, gia đình cùng b n bè ñ ng
nghi p ñã giúp ñ ñ ng viên tôi trong su t th i gian qua.
Cho phép tơi đư c bày t l i c m ơn t i Ban Giám hi u, khoa Sau ñ i
h c, Khoa Chăn nuôi và Nuôi tr ng Th y S n, các Phòng ban ch c năng
Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i đã cho phép và t o ñi u ki n thu n l i,
giúp đ tơi hồn thành n i dung ñ tài này.
Hà N i, ngày 20 tháng 9 năm 2009
Tác gi lu n văn

Nguy n Văn L i
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………ii


M CL C
L i cam ñoan......................................................................................i
L i c m ơn.........................................................................................ii
M c l c.............................................................................................iii
Danh m c các ch vi t t t................................................................vi
Danh m c b ng................................................................................vii
Danh m c bi u ñ ..........................................................................viii
1.

M

1.1

Tính c p thi t c a đ tài ........................................................................ 1

1.2

M c đích đ tài...................................................................................... 2

2.

T NG QUAN TÀI LI U ................................................................... 3

2.1

Cơ s khoa h c...................................................................................... 3

2.1.1

Tính tr ng s lư ng và di truy n h c s lư ng………………………. 3

2.1.2

Các y u t

2.1.3

Giá tr ki u hình c a tính tr ng s lư ng……………………………...7

2.1.4

Lai gi ng và ưu th lai……………………………………………….. 7

2.2

ð U .......................................................................................... 107

nh hư ng ñ n tính tr ng s lư ng………………………. 4

Các ch tiêu sinh s n và các y u t

nh hư ng ñ n kh năng sinh

s nc a l n nái........................................................................................ 13
2.2.1

Các ch tiêu sinh s n c a l n nái……………………………………. 13

2.2.2

Các y u t

2.3

nh hư ng ñ n kh năng sinh s n c a l n nái…………...13

Các ch tiêu ñánh giá sinh trư ng, kh năng cho th t và các y u t
nh hư ng ............................................................................................. 19

2.3.1

Các ch tiêu ñánh giá sinh trư ng, kh năng cho th t……………….. 19

2.3.2

Các y u t

2.4

Tình hình nghiên c u

ngồi nư c và trong nư c ............................ 22

2.4.1

Tình hình nghiên c u

nư c ngồi ………………………………..22

2.4.2

Tình hình nghiên c u

trong nư c………………………………….26

nh hư ng ñ n sinh trư ng ……………………………..20

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………iii


3.

ð I TU NG, ð A ðI M , N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN C U .................................................................................... 30

3.1

ð i tư ng nghiên c u ......................................................................... 30

3.2

ð a ñi m nghiên c u ........................................................................... 30

3.3

Th i gian nghiên c u .......................................................................... 31

3.4

ði u ki n nghiên c u .......................................................................... 31

3.5

N i dung và các ch tiêu nghiên c u................................................... 32

3.5.1 Xác ñ nh nh hư ng c a các y u t ñ n các ch tiêu sinh s n c a l n nái

32

3.5.2

Xác ñ nh năng su t sinh s n theo m t s công th c lai …………….32

3.5.3

Xác ñ nh các ch tiêu sinh trư ng và TTTĂ c a l n th t ……………33

3.5.4

Xác ñ nh hi u qu kinh t c a các công th c lai …………………….33

3.6

Phương pháp nghiên c u .................................................................... 33

3.6.1

Theo dõi năng su t sinh s n theo các công th c lai ………………..33

3.6.2

Theo dõi kh năng sinh trư ng theo các công th c lai

3.6.3

ðánh giá hi u qu kinh t c a các t h p lai nuôi t i các trang tr i theo

33

các công th c lai và theo quy mô khác nhau ……………………….34
3.6.4

Các tham s th ng kê ………………………………………………35

3.6.5

Phương pháp x lý s li u ………………………………………….35

4.

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N............................... 36

4.1

Năng su t sinh s n .............................................................................. 36

4.1.1
4.1.2

nh hư ng c a m t s y u t ñ n năng su t sinh s n……………….36
Năng su t sinh s n c a l n nái lai F1(LxY) ph i v i l n ñ c gi ng P
và PiDu …………………………………………………………….37

4.1.3. Năng su t sinh s n c a l n nái F1(LxY) ph i v i l n ñ c PiDu và P
qua các l a ñ …………………………………………………………45
4.1.4 Năng su t sinh s n c a l n nái F1(LxY) ph i v i l n ñ c PiDu và P
các m c quy mô khác nhau …………………………………………..61
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………iv


4.2

Các ch tiêu sinh trư ng và tiêu t n th c ăn ....................................... 66

4.2.1 Các ch tiêu sinh trư ng và tiêu t n th c ăn c a con lai F1(LxY ) ph i
v i ñ c gi ng PiDu và P ……………………………………………..66
4.2.2 Các ch tiêu sinh trư ng và tiêu t n th c ăn c a các công th c lai PiDu
x(LxY) và Px(LxY)
4.3

các m c quy mô ………………………………70

ðánh giá sơ b hi u qu kinh t c a chăn nuôi l n nái ngo i và
chăn nuôi l n th t .................................................................................. 75

4.3.1

Hi u qu kinh t c a chăn nuôi l n nái ngo i ……………………..76

4.3.2

Hi u qu kinh t chăn nuôi l n th t ………………………………….82

5.

K T LU N VÀ ð NGH ............................................................... 91

5.1

K t lu n ............................................................................................... 91

5.1.1

ð i v i các ch tiêu sinh s n

5.1.2

T c ñ sinh trư ng và tiêu t n th c ăn c a l n th t …………………91

5.1.3

Hi u qu t chăn nuôi l n …………………………………………...92

5.2

ð ngh ................................................................................................ 92

……………………………………91

TÀI LI U THAM KH O…………………………………………………...93
PH C L C………………………………………………………………...106

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………v


DANH M C CH

VI T T T

ADN

Axit deoxyribonucleic

D

Gi ng l n Du r c

ðB

L n ð i b ch

L

Gi ng l n Landrace

LW

Gi ng l n LargeWhite

(LxY)

Con lai b L, m Y

LSE

Least Square Mean (trung bình bình phương bé nh t)

MC

Gi ng l n Móng cái

P

Gi ng l n Piétrain

PiDu

Con lai b Piétrain, m Dur c

SE

SE: Standard Error (sai s tiêu chu n)

Y

Gi ng l n Yorkshire

TĂ

Th c ăn

TTTĂ

Tiêu t n th c ăn

TT

Tăng tr ng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………vi


DANH M C CÁC B NG
B ng

Tên b ng

B ng 4.1. M c ñ

Trang

nh hư ng c a m t s y u t ñ n kh năng sinh.............. 36

s n c a nái F1(L×Y) ph i v i l n ñ c P và PiDu ......................................... 36
B ng 4.2 Năng su t sinh s n c a l n nái lai F1(L×Y) ph i v i l n đ c gi ng

PiDu và P ........................................................................................... 38
B ng 4.3 Năng su t sinh s n c a l n nái F1(LxY) ph i v i l n ñ c gi ng
PiDu và P qua các l a ñ .................................................................... 46
B ng 4.4. Năng su t sinh s n c a l n nái F1(LxY) ph i v i l n ñ c gi ng
PiDu và P

l a 1 ............................................................................... 47

B ng 4.5. Năng su t sinh s n c a l n nái F1(LxY) ph i v i l n ñ c gi ng
PiDu và P

l a 2 ............................................................................... 48

B ng 4.6. Năng su t sinh s n c a l n nái F1(LxY) ph i v i l n ñ c gi ng
PiDu và P

l a 3 ............................................................................... 49

B ng 4.7. Năng su t sinh s n c a l n nái F1(LxY) ph i v i l n ñ c gi ng
PiDu và P

l a 4 ............................................................................... 50

B ng 4.8. Năng su t sinh s n c a l n nái F1(LxY) ph i v i l n ñ c gi ng
PiDu và P

l a 5 ............................................................................... 51

B ng 4.9. Năng su t sinh s n c a l n nái F1(LxY) ph i v i ñ c gi ng PiDu
và P

các m c quy mô ...................................................................... 60

B ng 4.10 Sinh trư ng và tiêu t n th c ăn c a hai t h p lai........................ 67
B ng 4.11 Năng su t sinh trư ng c a các cơng th c lai PiD(L×Y) và
P×(L×Y)

các m c qui mô................................................................ 72

B ng 4.12. Hi u qu kinh t chăn nuôi l n nái theo công th c lai ............... 77
B ng 4.13 Hi u qu kinh t c a chăn nuôi l n nái theo các m c quy mô ..... 81
B ng 4.14. Hi u qu kinh t chăn nuôi l n th t theo các công th c lai.......... 84
B ng 4.15 Hi u qu kinh t c a chăn nuôi l n th t

các m c quy mô.......... 87

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………vii


DANH M C CÁC BI U ð
Bi u ñ 4.1 S con/ theo các công th c lai ................................................ 42
Bi u ñ 4.2 Kh i lư ng cai s a/ theo cơng th c lai .................................. 44
Bi u đ 4.3 Năng su t sinh s n v s con/ qua các l a ñ .......................... 52
Bi u ñ 4.4 Năng su t sinh s n v kh i lư ng/ qua các l a ñ ................... 55
Bi u ñ 4.5 Năng su t sinh s n v s con cai s a/ c a các công th c lai
các m c quy mơ khác nhau........................................................... 62
Bi u đ 4.6 Năng su t sinh s n v kh i lư ng cai s a/ c a các công th c lai
các m c quy mơ khác nhau........................................................ 64
Bi u đ 4.7 T c ñ tăng tr ng c a hai t h p lai ......................................... 69
Bi u ñ 4.8 Tăng tr ng g/ngày c a các công th c lai

các m c quy mơ..... 71

Bi u đ 4.9 Tiêu t n th c ăn/kg tăng tr ng c a các công th c lai

các m c

quy mơ.......................................................................................... 75
Bi u đ 4.10 Cơ c u chi phí chăn ni theo cơng th c lai PiD(L×Y) ...... 78
Bi u đ 4.11 Cơ c u chi phí chăn ni theo cơng th c lai P×(L×Y) ............ 78
Bi u đ 4.12 So sánh l i nhu n chăn nuôi l n nái theo các công th c lai ... 79
Bi u ñ 4.13 Cơ c u chi phí chăn ni l n nái theo các m c quy mơ .......... 81
Bi u đ 4.14 So sánh l i nhu n chăn nuôi l n nái theo các m c quy mơ..... 82
Bi u đ 4.15 Cơ c u chi phí chăn ni l n th t theo cơng th c lai
PiD(L×Y) ................................................................................. 85
Bi u đ 4.16 Cơ c u chi phí chăn ni l n th t theo cơng th c lai P×(L×Y) 85
Bi u ñ 4.17 So sánh l i nhu n chăn nuôi l n th t theo các công th c lai.... 86
Bi u đ 4.18 Cơ c u chi phí chăn nuôi l n th t

các m c quy mô ............. 89

Bi u ñ 4.19 So sánh l i nhu n chăn nuôi l n th t

các m c quy mô ......... 90

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………viii


1. M
1.1

ð U

Tính c p thi t c a đ tài
Th i gian qua, các trang tr i chăn nuôi nư c ta có nhi u chuy n bi n

tích c c v năng su t, ch t lư ng, qui mơ cũng như hình th c chăn ni. ð n
đ u năm 2008, c nư c có 17.721 trang tr i chăn nuôi, tăng 10 l n so v i năm
2001. Trong đó, trang tr i chăn ni l n có 7.475 trang tr i chi m 42,2%.
T ng ñàn l n c a c nư c tăng bình quân 4,9% /năm, t 21,8 tri u con năm
2001 tăng lên 26,9 tri u con năm 2006. ð c bi t là s n lư ng th t tăng nhanh
hơn s lư ng ñ u con, t 1,51 tri u t n năm 2001 tăng lên 2,50 tri u t n năm
2006, tăng 10,1%/năm. Ch t lư ng gi ng ñã ñư c c i thi n m t bư c, nhi u
gi ng m i có năng su t và ch t lư ng cao ñư c nh p kh u vào Vi t Nam. T
l l n lai nuôi th t tăng t 60% năm 2001 lên 75% năm 2005, t l th t n c t
kho ng 40-42% năm 2001 lên trên 46% năm 2006 (B Nông nghi p &PTNT,
2007)[3].
Phú Th là m t t nh vùng trung du cách Hà N i g n 100 km, n m d c
qu c l 2 nên giao thông ñi l i tương ñ i thu n ti n. Phú Th cũng là m t t nh
có nhi u khu công nghi p v i nhu c u th c ph m cao, ñây là ñi u ki n cho
các ho t ñ ng s n xu t chăn ni, trong đó có chăn ni l n phát tri n.
Phù Ninh là huy n n m phía đơng b c t nh Phú Th , trong tam giác công
nghi p Vi t Trì – Lâm Thao – Bãi B ng nên có nhi u l i th v tiêu th s n
ph m nông nghi p. Trong nh ng năm qua, chăn ni

Phù Ninh phát tri n

khá tồn di n và n ñ nh, n i b t là chăn nuôi l n. Theo báo cáo chăn nuôi
c a phịng Nơng nghi p Phù Ninh (sáu tháng đ u năm 2009)[2], ñàn l n c a
Phù Ninh ñ t 60.085 con ñ t ñ t 109,2% k ho ch, tăng 11,9% so v i cùng kỳ

năm trư c. Huy n có 40 trang tr i chăn ni l n ngo i v i t ng 3.500 con l n
nái. T m t vài mơ hình chăn ni ban đ u, đ n nay Phù Ninh đã hình thành

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………1


hàng lo t các trang tr i chăn nuôi l n ngo i và l n lai. Qui mô các trang tr i
này ngày càng tăng và mang l i hi u qu kinh t cho ngư i chăn nuôi.
ðã có nhi u cơng trình nghiên c u v các t h p l n lai cho t c ñ sinh
trư ng nhanh, tiêu t n th c ăn th p, t l n c cao. Tuy nhiên, cho t i nay v n chưa
có các nghiên c u c th v các t h p lai đư c ni trong các trang tr i t i Phù
Ninh. Xu t phát t cơ s th c t trên, chúng tôi ti n hành nghiên c u ñ tài:
“ðánh giá kh năng s n, sinh trư ng c a m t s t h p l n lai nuôi
t i các trang tr i chăn nuôi huy n Phù Ninh – Phú Th ”.
1.2

M c đích đ tài
- ðánh giá kh năng sinh s n c a m t s công th c lai ñư c s d ng t i

các trang tr i chăn nuôi t i huy n Phù Ninh, t nh Phú Th .
- ðánh giá năng su t sinh trư ng c a m t s công th c lai.
- ðánh giá hi u qu kinh t c a các công th c lai.
- Trên cơ s đó xác đ nh cơng th c lai phù h p và có hi u qu trong
chăn ni l n trang tr i t i huy n Phù Ninh – Phú Th ..

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………2


2. T NG QUAN TÀI LI U
2.1

Cơ s khoa h c
Trong nhi u th p k qua, di truy n h c đã phát tri n nhanh chóng, có

đi m nh y v t và ñ t ñư c nhi u thành t u m i v lý thuy t cũng như th c
ti n. Các nhà khoa h c ñã ñi sâu nghiên c u các lĩnh v c cơ b n c a hi n
tư ng di tuy n trong sinh gi i t virus, vi khu n ñ n th c v t, ñ ng v t và con
ngư i, m ra nh ng hư ng ng d ng m i có hi u qu đ c bi t h p d n trong
công ngh sinh h c hi n đ i như cơng ngh t bào, công ngh gen, công ngh
c i ti n và nâng cao ch t lư ng v t nuôi...
Trong lĩnh v c chăn nuôi, di tuy n h c là cơ s khoa h c c a ch n và
nhân gi ng. Các thành t u v di truy n h c ñư c ng d ng s m, nhanh và
nhi u hơn c là trong lĩnh v c ch n gi ng. Ki n th c di tuy n h c là cơ s ñ
xây d ng các phương pháp lai t o và c i thi n gi ng.
B n ch t sinh h c c a m i gi ng v t ni đư c th hi n qua ki u hình
đ c trưng riêng c a nó. Ki u gen, dư i tác ñ ng c a các y u t môi trư ng c
th s bi u hi n thành ki u hình tương ng c a v t ni đó. ð cơng tác ch n
l c gi ng v t ni đ t k t qu t t, trư c h t c n có nh ng ki n th c cơ b n v
di truy n, ñ c bi t là b n ch t c a di truy n và ưu th lai c a các tính tr ng.
2.1.1 Tính tr ng s lư ng và di truy n h c s lư ng
Tính tr ng s lư ng là nh ng tính tr ng mà

đó s sai khác gi a các cá

th là s sai khác v m c ñ . Darwin ñã ch rõ: s khác nhau này là ngu n v t
li u cho quá trình ch n l c t nhiên cũng như ch n l c nhân t o (trích t
Nguy n Văn Thi n, 1995) [51, tr.1-100].
Tính tr ng s lư ng có nh ng đ c trưng sau:
- Các tính tr ng s lư ng ch u nh hư ng b i r t nhi u gen, m i gen ch
có m t tác đ ng nh .

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………3


- Các tính tr ng s lư ng ch u nh hư ng r t l n b i ñi u ki n mơi
trư ng.
- Có th xác đ nh các giá tr c a tính tr ng s lư ng b ng các phép ño.
- Các giá tr quan sát đư c c a các tính tr ng s lư ng là các bi n bi n
thiên liên t c.
Ph n l n các tính tr ng có giá tr kinh t c a v t ni đ u là các tính
tr ng s lư ng (Nguy n Văn Thi n, 1995) [51, tr.1-100].
Có hai hi n tư ng di truy n cơ b n có liên quan đ n các tính tr ng s
lư ng mà m i hi n tư ng di truy n này là m t cơ s lý lu n cho vi c c i ti n
di truy n các gi ng v t nuôi. Trư c h t là s gi ng nhau gi a các con v t có
quan h h hàng, ñó là cơ s c a s ch n l c. Sau đó là hi n tư ng suy hóa
c n huy t và ngư c l i là hi n tư ng ưu th lai, ñây là c s c a s ch n ph i
ñ nhân gi ng thu n ho c lai t o.
Cơ s lý thuy t c a di truy n h c s lư ng ñã ñư c thi t l p vào
kho ng năm 1920 b i các cơng trình c a Fisher (1918), Wright (1926) và
Haldane (1932). Cho ñ n nay, di truy n h c s lư ng ñã ñư c nhi u nhà di
truy n h c và th ng kê b sung, nâng cao và tr thành môn khoa h c có cơ s
khoa h c v ng ch c, ñư c ng d ng r ng rãi vào vi c c i ti n di truy n các
gi ng v t nuôi(Nguy n Văn Thi n, 1995) [51, tr.1-100], (Petrop, 1984) [43,
tr.62-211].
2.1.2 Các y u t

nh hư ng ñ n tính tr ng s lư ng

Theo Lasley (1974) [30, tr.2-260] và (Nguy n Văn Thi n, 1995) [51,
tr.1-100], bi u hi n b ngồi ho c các đ c tính khác c a m t s cá th ñư c
g i là ki u hình c a cá th đó đ i v i tính tr ng s lư ng cũng như tính tr ng

ch t lư ng. Giá tr ki u hình (P) c a b t kỳ tính tr ng s lư ng nào cũng có
th phân chia thành giá tr ki u gen (G) và sai l ch môi trư ng (E). Giá tr
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………4


ki u hình (P) đư c bi u th như sau:
P=G+E
P: Giá tr ki u hình (Phenotypic value).
G: Giá tr ki u gen (Genotypic value).
E: Sai l ch môi trư ng (Enviromental deviation).
Giá tr ki u gen (G)
Giá tr ki u gen c a tính tr ng s lư ng do nhi u c p gen qui ñ nh. Giá
tr ki u gen bao g m các thành ph n khác nhau: giá tr c ng g p A (Additive
value) ho c giá tr gi ng (Breeding value), sai l ch tr i D (Dominance
deviation) và sai l ch tương tác gen ho c sai l ch át gen I (Interaction
deviation ho c Epistatic deviation).
G=A+D+I
Giá tr c ng g p (A): B m ch truy n cho con cái các gen c a chúng
ch không ph i truy n ki u gen cho th h sau. ð ño lư ng giá tr truy n ñ t
t b m sang ñ i con ph i có m t giá tr đo lư ng có quan h v i gen ch
khơng ph i có liên quan v i ki u gen.Trong m t t p h p các gen qui ñ nh m t
tính tr ng s lư ng nào đó thì m i gen đ u có m t hi u ng nh t đ nh đ i v i
tính tr ng s lư ng đó. T ng các hi u ng mà các gen nó mang (t ng các hi u
ng ñư c th c hi n v i t ng c p gen

m i locus và trên t t c các locus)

ñư c g i là giá tr c ng g p hay còn g i là giá tr gi ng c a cá th .
Giá tr gi ng là thành ph n quan tr ng c a ki u gen vì nó c đ nh và có
th di truy n đư c cho th h sau. Do đó, nó là ngun nhân chính gây ra s

gi ng nhau gi a các con v t thân thu c, nghĩa là nó là y u t ch y u sinh ra
đ c tính di truy n c a qu n th và s ñáp ng c a qu n th v i s ch n l c.
Hơn n a, đó là thành ph n duy nh t mà ngư i ta có th xác đ nh đư c t
đo đ c các tính tr ng đó

qu n th .

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………5

s


Tác ñ ng c a các gen ñư c g i là c ng g p khi giá tr ki u hình c a
ki u gen d h p ln là trung gian so v i ki u hình c a hai ki u gen ñ ng h p,
b m luôn truy n m t n a giá tr c ng g p c a m i tính tr ng c a chúng cho
ñ i con. Ti m năng di truy n do tác ñ ng c ng g p c a gen b và m t o nên
g i là giá tr di truy n c a con v t hay giá tr gi ng. Ch n l c căn c vào giá
tr gi ng nghĩa là ch n l c kh năng di truy n cho ñ i sau.
Sai l ch tr i (D): là sai l ch ñư c s n sinh ra do s tác ñ ng qua l i
gi a các c p alen

cùng m t locus, ñ c bi t là các c p alen d h p t (ð ng

H u Lanh và c ng s , 1999 [19]). Sai l ch tr i cũng là m t ph n thu c tính
c a qu n th . Sai l ch tr i có th là: tr i hồn tồn: AA=Aa >aa; siêu tr i: Aa
>AA>aa và tr i khơng hồn tồn: AA >Aa > aa. Quan h tr i c a b m
khơng truy n đư c sang con cái.
Sai l ch át gen (I): là sai l ch ñư c s n sinh ra do s tác ñ ng qua l i
gi a các gen thu c các locus khác nhau. Sai l ch át gen khơng có kh năng di
truy n cho th h sau.

Sai l ch môi trư ng (E)
Sai l ch mơi trư ng đư c th hi n thông qua sai l ch môi trư ng chung
(Eg) và sai l ch môi trư ng riêng (Es).
Sai l ch môi trư ng chung (Eg): là sai l ch do lo i mơi trư ng tác đ ng
lên tồn b con v t trong su t ñ i c a nó.
Sai l ch mơi trư ng riêng (Es): là sai l ch do lo i môi trư ng ch tác
ñ ng lên m t s con v t trong m t giai đo n nào đó trong đ i s ng c a chúng.
Như v y, ki u hình c a m t cá th ñư c c u t o t hai locus tr lên có
giá tr ki u hình chi ti t như sau:
P = A + D + I + Eg + Es
Qua vi c phân tích các y u t

nh hư ng t i tính tr ng s lư ng cho

th y, mu n nâng cao năng su t v t nuôi c n ph i:
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………6


- Tác ñ ng v m t di truy n (G) bao g m:
+ Tác ñ ng vào hi u ng c ng g p (A) b ng cách ch n l c.
+ Tác ñ ng vào các hi u ng tr i (D) và át gen (I) b ng cách lai gi ng.
- Tác ñ ng v m t môi trư ng (E) b ng cách c i ti n đi u ki n chăn
ni: th c ăn, chu ng tr i, qu n lý, thú y,...
2.1.3 Giá tr ki u hình c a tính tr ng s lư ng
Khi lai t o gi a các cá th thu c hai qu n th v i nhau thì giá tr ki u hình
c a m t tính tr ng s lư ng các t h p lai bao g m hai thành ph n chính:
- Giá tr trung bình c a trung bình giá tr ki u hình c a qu n th th
nh t X P1 và trung bình giá tr ki u hình c a qu n th th hai X P2 ( X P1P2).
X P1P2 =

X P1 + X P2
2

Do đó: X F1 = X P1P2 + H
Tùy theo ngu n g c đóng góp c a các thành ph n trên, ngư i ta chia
chúng thành:
- Di truy n c ng g p: bao g m di truy n c ng g p tr c ti p (Ad), di
truy n c ng g p c a b (Ab) và di truy n c ng g p c a m (Am).
- Ưu th lai: bao g m ưu th lai tr c ti p (Dd), ưu th lai c a b lai (Db)
và ưu th lai c a m lai (Dm)...

2.1.4 Lai gi ng và ưu th lai
2.1.4.1 Lai gi ng
Theo Lerner (1976)[32, tr.89-193], th c ti n nhân gi ng ñ ng v t trong
m y ch c năm g n ñây ñã di n ra s thay đ i l n, đó là vi c áp d ng h th ng
lai gi ng và khác dòng.
Lai gi ng là cho giao ph i gi a nh ng ñ ng v t thu c hai hay nhi u
gi ng khác nhau. Lai khác dòng là cho giao ph i gi a nh ng ñ ng v t thu c
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………7


các dòng khác nhau trong cùng m t gi ng. M c dù lai khác gi ng xa nhau v
huy t th ng hơn lai các dòng, song hi u ng di truy n c a c hai ki u lai l i
tương t nhau (Nguy n H i Quân và c ng s , 1995 [26]).
Lai gi ng làm cho t n s ki u gen ñ ng h p t
t n s ki u gen d h p t

th h sau gi m đi, cịn

th h sau tăng lên.

Lai gi ng là phương pháp ch y u nh m khai thác bi n ñ i di truy n
c a qu n th gia súc. Lai gi ng có nh ng ưu vi t vì con lai thư ng có ưu th
lai đ i v i m t s tính tr ng nh t đ nh.

2.1.4.2 Ưu th lai
Ưu th lai là t ng bi u th s c s ng c a con lai vư t tr i hơn cha m .
Khi cha m là nh ng cá th khơng có quan h huy t th ng. Ưu th lai khơng
ch th hi n

s c ch u đ ng mà còn bao g m c ưu th v s c s ng, t c ñ

sinh trư ng, kh năng cho s a, kh năng sinh s n và t l ch t (Tr n Th
Thông và c ng s , 1979 [52, tr.3-45].

Ưu th lai hay s c s ng con lai hoàn toàn ngư c v i suy hoá c n huy t
và s suy gi m s c s ng do c n huy t ñư c kh c ph c tr l i khi lai gi ng
(Falconer, 1993)[ 110, tr254-261]).
Thu t ng ưu th lai ñư c nhà di truy n h c ngư i M Shull (1914) ñưa
ra và ñư c Snell (1961) th o lu n trong nhân gi ng (Nguy n H i Quân và
c ng s , 1995 [26]) như sau: Ưu th lai là s hơn h n c a ñ i con so v i trung
bình c a ñ i b m . Có th ưu th lai là s c s ng, s c mi n kháng ñ i v i
b nh t t và tính tr ng s n xu t c a con lai ñư c nâng cao, kh năng l i d ng
th c ăn t t.
Có th gi i thích ưu th lai b ng các gi thi t sau:
- Thuy t tr i: Gi thi t này cho r ng m i bên cha m có nh ng c p gen
tr i đ ng h p t khác nhau. Khi t p giao

th h F1 s có các gen tr i

t tc

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………8


các locus. N u b

có ki u gen AABBCCddeeff và m

có ki u gen

aabbccDDEEFF thì th h F1 có ki u gen là: AaBbCcDdEeFf.
Do tính tr ng s lư ng ñư c quy t ñ nh b i nhi u gen, nên xác su t th
hi n m t ki u gen đ ng h p hồn tồn là th p. Ngồi ra, vì s liên k t gi a
các gen tr i và gen l n trên cùng m t nhi m s c th , nên xác su t t h p ñư c
ki u gen t t nh t cũng th p. Jones (1917) ñã ch ng minh ñư c hi n tư ng này
và thuy t tr i đã đư c b sung thơng qua gi thi t s liên k t c a các gen.
- Thuy t siêu tr i: M i alen trong m t locus s th c hi n ch c năng
riêng c a mình.

tr ng thái d h p t thì c hai ch c năng này ñ ng th i

ñư c bi u l . M i gen có kh năng t ng h p riêng, q trình này đư c th c
hi n trong nh ng ñi u ki n môi trư ng khác nhau. Do v y, ki u gen d h p t
s có kh năng thích nghi t t hơn v i nh ng thay ñ i c a mơi trư ng.

Ưu th lai có th do hi n tư ng siêu tr i c a m t locus, hi n tư ng tr i
t h p nhi u locus ho c do các nguyên nhân khác gây ra. Kh năng thích ng
v i mơi trư ng c a các th d h p t t o nên hi n tư ng siêu tr i là cơ s c a

ưu th lai.
- Tương tác gen: Tương tác gen trong cùng m t locus d n t i hi n
tư ng tr i khơng hồn tồn. Tương tác gi a các gen trong cùng các locus
khác nhau, bao g m vô s các ki u tương tác ph c t p, ña d ng, phù h p v i
tính ch t ph c t p, đa d ng c a sinh v t.
Cơ s th ng kê c a ưu th lai
Cơ s th ng kê c a ưu th lai do Falconer ñưa ra t năm 1964. Ưu th lai
F1: HF1 = dy2, trong đó d là giá tr c a ki u gen d h p, y là sai khác v t n s
gen gi a hai qu n th b , m . Ưu th lai sinh ra b i nh hư ng ñ ng th i c a t t
c các giá tr riêng r c a t ng locus: H F = ∑ dy 2 . Như v y, ưu th lai
1

F1 ph

thu c vào giá tr c a các ki u gen d h p và s khác bi t gi a hai qu n th .

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………9


Cơ s th ng kê này cho phép tính tốn ñư c ưu th lai
khác nhau. Ưu th lai

các th h lai

F2: HF2 = 1/2dy2, Do đó HF2 = 1/2 HF1.

Thay đ i trung bình t F1 đ n F2 cũng ñư c coi là hi n tư ng suy hoá
c n huy t. Theo Falconer (1993) [ 52], ưu th lai

F1, F2 có th ph c t p do

nh hư ng c a m . Ch ng h n, tính tr ng s con trong
quan sát đư c

F1 khơng có đóng góp c a m

c a l n. Ưu th lai

F2, m c dù ưu th lai m t ñi

m t n a nhưng l i có nh hư ng ưu th lai c a m , do m là con lai c a F1.
nh hư ng c a m bao g m t t c nh ng đóng góp, nh ng nh hư ng
t t x u do ki u hình m gây ra đ i v i ki u hình c a đ i con. nh hư ng c a
m đ i v i ki u hình c a đ i con có th do s khác nhau v di truy n, v
ngo i c nh ho c s ph i h p gi a di truy n và ngo i c nh. nh hư ng c a m
có th đư c th c hi n trong quá th tinh, có ch a, ti t s a và ni con. Các
nh hư ng này ch có th xu t hi n t c th i, song cũng có th kéo dài su t đ i
c a con v t và ñư c th hi n

nhi u cơ ch sinh h c khác nhau. Theo ð ng

Vũ Bình (2002)[ 6], có 5 lo i nh hư ng c a m :
- nh hư ng c a nguyên sinh ch t nhưng khơng ph i là ADN ngồi nhân
- nh hư ng c a nguyên sinh ch t do ADN ngoài nhân
- nh hư ng c a m trong giai ño n trư c khi ñ
- nh hư ng c a m thông qua s truy n kháng th t m sang con
- nh hư ng c a m sau khi sinh.
Theo Dickerson (1974)[50], khi lai gi a hai gi ng con lai ch có ưu th
lai cá th . Khi lai 3 gi ng, n u dùng ñ c c a gi ng thu n giao ph i v i nái lai,
con lai có c ưu th lai cá th và ưu th lai c a m , do m là con lai F1. N u

dùng ñ c lai giao ph i v i nái c a gi ng th 3, con lai có ưu th lai cá th và

ưu th lai c a b , do b là con lai F1. Trong lai 4 gi ng, con lai có c ưu th
lai cá th , c ưu th lai c a m và ưu th lai c a b .
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………10


S d ng các phương pháp c a Dickerson (1972)[49], phương trình d
tính năng su t

con lai v i các công th c lai như sau:

- Lai 2 gi ng:
I
♂ A ♀ B = H AB +

1 M
M
P
( g B + g A + g A + g BP )
2

- Lai 3 gi ng:

♂ C ♀ AB =

1
I
I
M

I
M
P
( H CA + H CB ) + H AB + 1 rAB + 1 ( g AB + gCM + gCP + g AB )
2
4
2

Trong đó, I: cá th ; H: ưu th lai; M: m ; r: hi u qu tái t h p; P: b ; g:
năng su t c a các gi ng s d ng đ lai.

ð tính tốn ưu th lai đ i v i m t s tính tr ng nh t đ nh t các giá tr
trung bình c a đ i con và giá tr trung bình c a b m , Minkema (1974) [80]

đã đưa ra cơng th c sau:
1
1
( BA + AB) − ( AA + BB)
2
H (%) = 2
1
( BA + AB)
2

Trong đó, H: ưu th lai; BA: F1(b B, m A); AB: F1(b A, m B); AA:
b A, m A; BB: b B, m B.
+ Các y u t

nh hư ng đ n ưu th lai

- Cơng th c lai

Ưu th lai đ c trưng cho m i cơng th c lai. Theo Tr n ðình Miên và
c ng s (1994)[19], m c ñ ưu th lai ñ t ñư c có tính cách riêng bi t cho
t ng c p lai c th . Theo Tr n Kim Anh (2000)[1], ưu th lai c a m có l i
cho ñ i con, ưu th lai c a l n nái nh hư ng ñ n s con / và t c ñ sinh
trư ng c a l n con. Ưu th lai cá th
c a l n con, ñ c bi t

nh hư ng ñ n sinh trư ng và s c s ng

giai ño n sau cai s a. Ưu th lai c a b th hi n tính

hăng c a con đ c, k t qu ph i gi ng, t l th thai. Khi lai hai gi ng, s l n
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………11


con cai s a/nái/năm tăng 5 - 10%, khi lai 3 gi ng ho c lai tr ngư c s l n
con cai s a /nái /năm tăng t i 10 - 15%, s con cai s a/ nhi u hơn 1,0 - 1,5
con và kh i lư ng cai s a/con tăng ñư c 1 kg

28 ngày tu i so v i gi ng

thu n (Colin, 1998) [46].

Tính tr ng
Ưu th lai ph thu c vào tính tr ng, có nh ng tính tr ng có kh năng di
truy n cao nhưng cũng có nh ng tính tr ng có kh năng di truy n th p.
Nh ng tính tr ng liên quan đ n kh năng ni s ng và kh năng sinh s n có

ưu th lai cao nh t. Các tính tr ng có h s di truy n th p thư ng có ưu th lai
cao, vì v y đ c i ti n các tính tr ng này, so v i ch n l c, lai gi ng là m t
bi n pháp nhanh hơn, hi u qu hơn.
M t s tính tr ng

l n có ưu th lai khác nhau; s con đ ra/ có ưu th

lai cá th là 2%, ưu th lai c a m là 8%; s con cai s a có ưu th lai cá th
9%, ưu th lai c a m là 11%; kh i lư ng c

21 ngày tu i có ưu th lai cá

th 12%; ưu th lai c a m 18% (Richard, 2000)[92].

S khác bi t gi a b và m
Ưu th lai ph thu c vào s khác bi t gi a hai gi ng ñem lai, hai gi ng càng
khác bi t v i nhau v di truy n bao nhiêu thì ưu th lai thu ñư c khi lai gi a chúng
càng l n b y nhiêu. Lasley (1974)[20] cho bi t: n u các gi ng hay các dịng đ ng
h p t đ i v i m t tính tr ng nào đó thì m c d h p t cao nh t F1, v i s phân li
c a các gen trong các th h sau m c ñ d h p t s gi m d n.
Các gi ng càng xa nhau v ñi u ki n ñ a lý thì ưu th lai càng cao. Ưu
th lai c a m t tính tr ng nh t đ nh ph thu c ñáng k vào ngo i c nh. Có
nhi u y u t ngo i c nh nh hư ng ñ n gia súc, cũng như nh hư ng ñ n bi u
hi n c a ưu th lai.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………12


2.2

Các ch tiêu sinh s n và các y u t

nh hư ng ñ n kh năng sinh

s n c a l n nái
2.2.1 Các ch tiêu sinh s n c a l n nái
Hi u qu c a chăn ni l n nái sinh s n đư c đánh giá b ng s l n con cai
s a /nái/ năm và t ng kh i lư ng l n con cai s a. Hai ch tiêu này ph thu c vào
tu i thành th c v tính, t l th thai, s con ñ ra, s l a ñ / năm, t l nuôi s ng
con theo m , s n lư ng s a c a m , k thu t ni dư ng, chăm sóc. Do đó ñ
tăng hi u qu kinh t trong chăn nuôi l n nái sinh s n thì ph i c i ti n nâng cao
s l n con cai s a, kh i lư ng l n con lúc cai s a. ð ng th i cũng ph i làm
gi m kho ng cách gi a hai l a ñ b ng cách cai s a s m l n con và làm gi m s
ngày ñ ng d c l i sau cai s a c a l n m

nh ng l a sau

Gordon (2004)[137, tr.21-266], cho r ng: trong các tr i chăn ni hi n

đ i, s l n con cai s a do m t nái s n xu t trong m t năm là ch tiêu ñánh giá
ñúng ñ n nh t năng su t sinh s n c a l n nái.
Tr n ðình Miên và c ng s (1997)[22] cho bi t: vi c tính tốn kh năng
sinh s n c a l n nái c n xét ñ n các ch tiêu như chu kỳ ñ ng d c, tu i thành
th c v tính, tu i có kh năng sinh s n, th i gian ch a và s con ñ ra /l a.
Theo Van der Steen (1986)[100], s c sinh s n c a l n nái bao g m các
ch tiêu v tu i ñ ng d c l n ñ u, t l th thai, s con ñ ra / và th i gian t
khi cai s a ñ n ñ ng d c l i, ph i gi ng có k t qu .
Mabry và c ng s (1997)[78] cho r ng: các tính tr ng năng su t sinh
s n ch y u c a l n nái bao g m: s con ñ ra / , s con cai s a/ , kh i lư ng
toàn

21 ngày tu i và s l a ñ /nái/năm. Các tính tr ng này nh hư ng l n

đ n l i nhu n c a ngư i chăn nuôi l n nái.
2.2.2 Các y u t

nh hư ng ñ n kh năng sinh s n c a l n nái

2.2.2.1 Y u t di truy n
Gi ng là y u t quan tr ng nh hư ng ñ n các ch tiêu sinh s n c a l n
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………13


nái (ð ng Vũ Bình, 1999 [5]), Tr n Ti n Dũng và c ng s , 2002[11]
Theo Legault (trích t Rothschild và c ng s , 1998)[93], căn c vào
kh năng sinh s n và s c s n xu t th t, các gi ng l n ñư c chia làm b n nhóm
chính như sau:
- Các gi ng ña d ng như Y, L và m t s dịng ngun ch ng đư c x p
vào lo i có kh năng s n xu t th t và sinh s n khá.
- Các gi ng chuyên d ng "dòng b " như P, L c a B , Hampshire, Poland
China có kh năng sinh s n trung bình nhưng kh năng s n xu t th t cao.
- Các gi ng chuyên d ng "dòng m ", ñ c bi t m t s gi ng chuyên s n
c a Trung Qu c như Taihu (ñi n hình là Meishan) có kh năng sinh s n đ c
bi t cao nhưng kh năng cho th t kém.
- Các gi ng đ a phương có đ c tính chung là kh năng sinh s n và s c
s n xu t th t kém, song có kh năng thích nghi t t v i mơi trư ng.
- Các gi ng "dịng b " thư ng có kh năng sinh s n th p hơn so v i các
gi ng đa d ng, ngồi ra chúng có chi u hư ng hơi kém v kh năng nuôi con,
t l l n con ch t trư c khi cai s a c a các gi ng này cao hơn so v i L và
Large white (Blasco và c ng s ,1995) [40]

Gi ng Meishan (Trung Qu c) có kh năng sinh s n ñ c bi t cao, ñ t 1418 l n sơ sinh, trên 12 l n con cai s a /

l a ñ th c 3 ñ n l a đ 10 (Vũ

Kính Tr c, 1998[33]). Ngư i ta đã khơng phát hi n th y trong qu n th l n
Meishan có ki u gen halothan nn. Trong khi đó, các gi ng chun d ng "dịng
b " như P và L B có kh năng sinh s n bình thư ng song r t nh y c m v i stress
do t n s gen halothan nn cao.
Lengerken và c ng s (1987)[216] cho bi t l n nh y c m v i stress có
kh năng cho n c cao, song kh năng sinh s n b h n ch , gi m th i gian s
d ng ñ i v i gia súc gi ng, k t qu th thai th p và t l hao h t cao trong
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………14


q trình chăn ni và v n chuy n. Nhưng Biederman và c ng s (1998)[71]
không th y nh hư ng c a gen halothan ñ i v i kh năng sinh s n

l n nái .

T l l n con b ch t sau khi đ trung bình là 11% (6-13%), trong đó 7% là do
b m đè (Grandinson và c ng s , 2003)[67]. L n con có kh i lư ng sơ sinh
th p s có t l ch t cao hơn so v i l n con có kh i lư ng sơ sinh cao. T l
l n con ch t trư c khi cai s a chi m 60,10 %
2 ñ n 7 ngày sau khi ñ , 16,20 %

ngày ñ ñ u tiên, 23,60 % t

sau 7 ngày (Gordon, 2004[65]).

2.2.2.2 Các y u t ngo i c nh

Các y u t

nh hư ng ñ n kh năng sinh s n c a l n nái như: ch đ

ni dư ng, tu i, kh i lư ng ph i, phương th c ph i, lúa ñ , mùa v , nhi t ñ
môi trư ng, b nh t t,...(Gamba, 2000 [79])

- Ch đ ni dư ng
ð ñ m b o kh năng sinh s n c a l n nái thì m t trong nh ng y u t
quan tr ng đó là dinh dư ng. L n nái và l n cái h u b có ch a c n đư c cung
c p ñ v s và ch t lư ng các ch t dinh dư ng đ có k t qu sinh s n t t.
Các m c ăn khác nhau trong giai ño n t cai s a ñ n ph i gi ng có nh
hư ng đ n t l th thai. Nuôi dư ng h n ch l n cái trong giai ño n h u b s
làm tăng tu i ñ ng d c l n ñ u, tăng t l lo i th i so v i ni dư ng đ y đ .
Ni dư ng t t l n nái trư c khi ñ ng d c có th làm tăng s lư ng tr ng
r ng, tăng s phơi s ng.
Do đó áp d ng ch ñ dinh dư ng "Flushing" trong pha sinh trư ng c a
bu ng tr ng c a l n nái nên ñã làm tăng s lư ng tr ng r ng (85% so v i
64%) và tăng lư ng progesteron trong máu (10,5 ng so v i 4,5 ng/ml) (Cox và
c ng s , 1987, Flowers và c ng s , 1989, Rhoder và c ng s , 1991, Cassar và
c ng s , 1994, d n t Gordon, 1997)[64].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………15


Tăng lư ng th c ăn thu nh n trong th i kỳ đ ng d c có nh hư ng ñ n s
tr ng r ng (Brooks và Cole ,1972, d n t Gordon, 1997, [64] ), l n nái ăn g p

đơi lư ng th c ăn

giai đo n trư c khi ph i gi ng và

ngày ph i gi ng so v i

bình thư ng có tác d ng làm tăng s lư ng tr ng r ng và s con đ ra/ .
Ni dư ng l n nái v i m c cao
l ch t phôi

th i kỳ ch a đ u có th làm tăng t

l n nái m i ñ (Kirkwood và Thacker, 1988, d n t Gordon,

1997 [ 64].
Vi c cung c p năng lư ng theo nhu c u c a l n nái cho t ng giai đo n
có ý nghĩa r t quan tr ng, v a ñ m b o cho sinh lý bình thư ng và nâng cao

đư c năng su t sinh s n. Pettigrew và Tokach (1991) (d n t

Gordon,

1997)[64] cho bi t nuôi dư ng l n nái v i m c năng lư ng cao trong th i kỳ
có ch a s làm gi m m c thu nh n th c ăn trong th i kỳ ti t s a nuôi con và
ngăn c n s phát tri n c a tuy n vú.
Nên cho l n nái nuôi con ăn t do ñ ñáp ng nhu c u dinh dư ng.
Gi m lư ng th c ăn thu nh n khi nuôi con s làm gi m kh i lư ng cơ th , h u
qu là th i gian ñ ng d c tr l i dài, gi m t l th tinh và gi m s phôi s ng
(Zak và c ng s , 1995, Reese và c ng s , 1984, Carrol và c ng s , 1993,
Kirkwood và c ng s , 1987, d n t Gordon, 1997[64]. Theo Chung và c ng
s (1998)[43], tăng lư ng th c ăn thu nh n

l n nái ti t s a s làm tăng s n

lư ng s a và tăng kh năng tăng tr ng c a l n con. Gordon (2004)[65] cho
bi t: tăng lư ng th c ăn thu nh n cho l n nái ti t s a

giai ño n ñ u và gi a

chu kỳ ti t s a s có tác d ng gi m th i gian ñ ng d c tr l i hơn là tăng
lư ng th c ăn thu nh n cho l n nái ti t s a

ăn thu nh n cho l n nái ti t s a

giai ño n cu i, tăng lư ng th c

giai ño n gi a và cu i chu kỳ ti t s a s có

tác d ng tăng kh i lư ng cai s a hơn là tăng

giai ño n ñ u.

Nuôi dư ng l n nái trong th i kỳ ti t s a nuôi con v i m c protein th p

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………16