(Sáng kiến kinh nghiệm) một số giải pháp nhằm giúp đỡ, giáo dục, cảm hóa học sinh yếu kém về về tư tưởng, nhận thức lớp chủ nhiệm ban cơ bản ở trường THPT

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
Những bài báo, những video phản ánh vấn nạn bạo lực học đường; thực
trạng một bộ phận giới trẻ với lối sống “nổi loạn”, ăn chơi, sa ngã, vi phạm pháp
luật; tội phạm ngày càng “trẻ hóa” với những tình tiết gây án vô cùng đáng sợ,
… Số đông thường đổ lỗi cho giáo dục bởi vì “Hiền dữ phải đâu là tính sẵn/
Phần nhiều do giáo dục mà nên” (Hồ Chủ Tịch). Điều đó có đúng chăng? Làm
thế nào để có thể giảm bớt, hạn chế được những biểu hiện “đau lòng” đó? Tại
sao lại có thực trạng như vậy? Thiết nghĩ, những hành động vi phạm chuẩn mực
đức xã hội và pháp luật kể trên bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, trong đó chủ
yếu là từ tư tưởng, nhận thức sai lệch, tiêu cực của một bộ phận học sinh, thanh
niên. Vậy thì ngay từ khi các em đang cịn ngồi trên ghế nhà trường, tất cả các
lực lượng giáo dục cần phải chung tay để uốn nắn, dạy dỗ các em, đặc biệt
người giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp có học sinh yếu kém về tư tưởng,
nhận thức cần phải chủ động hơn nữa trong việc tìm ra các giải pháp để giúp đỡ,
giáo dục và cảm hóa các em trở thành người tốt, có ích cho xã hội.
Chắc hẳn, bất kì thầy cơ giáo nào khi làm công tác chủ nhiệm lớp, nhất là
lớp thuộc ban cơ bản tốp cuối của nhà trường, cũng đã từng lâm vào cảnh mệt
mỏi, đau đầu, có lúc tưởng như “bó tay”, bỏ cuộc trước sự lì lợm, “cứng đầu”
của một vài học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức. Và có lẽ, thầy cơ cũng đã
từng băn khoăn, day dứt, đau lịng bởi vì đã dùng đủ mọi phương cách mà vẫn
khơng thể giáo dục, cảm hóa được một trong số các em, đành “bất lực” nhìn em
học sinh đó bỏ học và sống tùy hứng, sa ngã giữa cuộc đời nhiều cám dỗ.
Vấn đề giáo dục học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức có lẽ đã khá
quen thuộc đối với các thầy cô giáo, nhất là người giáo viên làm công tác chủ
nhiệm lớp. Tuy nhiên, đây vẫn ln là một nhiệm vụ “khó” bởi mỗi học sinh là
một cá thể đặc biệt, riêng biệt và chịu sự ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau.
Làm thế nào để có thể “vực dậy”, “cứu” được những học sinh dường như đã
“hỏng hẳn” ấy? Quả thực, đây là một hành trình đầy gian nan, cần 100% tâm
huyết, nhẫn nại, bao dung, yêu thương và cũng rất cần năng lực chủ nhiệm của
người thầy.

Dẫu biết kinh nghiệm chủ nhiệm lớp của bản thân cịn mỏng, nhưng tơi rất
tâm huyết với nhiệm vụ này và cũng đã trải nghiệm thực tế 3 khóa chủ nhiệm,
nay xin được chia sẻ cùng đồng nghiệp “Một số giải pháp nhằm giúp đỡ, giáo
dục, cảm hóa học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức lớp chủ nhiệm ban cơ
bản ở trường THPT”.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Vận dụng các giải pháp giáo dục đối với những học sinh yếu kém về tư
tưởng, nhận thức lớp chủ nhiệm ban cơ bản, tôi đặt ra mục tiêu là:
- Giúp các em hiểu rằng: Các em không bao giờ bị “bỏ mặc”, “bỏ rơi”; cô
giáo chủ nhiệm và tập thể lớp luôn đồng hành, dõi theo, quan tâm, giúp đỡ, yêu
thương và tôn trọng các em; ln mong các em nhận thức được sai lầm của
mình để chủ động, tự giác “sửa sai”, thay đổi; sự tiến bộ của các em không chỉ
1


giúp cho chính cuộc sống, tương lai của các em tốt đẹp, mà còn là niềm vui của
cha mẹ, thầy cô và tập thể lớp.
- Giúp các em nhận ra năng lực, giá trị của bản thân; tạo điều kiện và môi
trường thuận lợi để các em tự tin tham gia các hoạt động giáo dục để thể hiện và
khẳng định mình; từ đó, các em sẽ tìm thấy hứng thú, niềm vui đến trường, ngày
càng gắn bó với lớp và tích cực hơn trong học tập, rèn luyện.
- Giúp các em xác định được động cơ học tập, mục tiêu nghề nghiệp tương
lai; từ đó, có động lực để phấn đấu và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
- Giúp các em nhận thức được trách nhiệm của mình đối với bản thân, gia
đình, tập thể và xã hội, mà cơ sở để làm được điều đó chính là phải có tư tưởng,
thái độ sống tích cực, có trình độ học vấn và phẩm chất đạo đức tốt.
- Tổ chức các hoạt động trải nghiệm, ngoại khóa, tạo cơ hội để tập thể lớp
ngày càng thêm gắn kết với nhau, có nhiều kỉ niệm đẹp tuổi học trị; xây dựng
tập thể lớp giống như một đại gia đình, trong đó mỗi thành viên đều sống có
trách nhiệm, trung thực, chủ động, tích cực và ln tự tin vào giá trị bản thân.

Đúng như tinh thần của logo áo đồng phục lớp chủ nhiệm của tôi: “B3 - Đường
về nhà”, “B3 - Nơi trái tim khơng cịn khoảng cách”.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các giải pháp nhằm giúp đỡ, giáo dục,
cảm hóa học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức lớp chủ nhiệm ban cơ bản tốp
cuối – Lớp 12B3 – Trường THPT Triệu Sơn 3, năm học 2016 - 2017.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Trong q trình thực hiện đề tài, tơi đã sử dụng kết hợp những phương
pháp nghiên cứu chủ yếu sau:
- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: Nghiên cứu, tìm hiểu
các tài liệu về cơng tác chủ nhiệm lớp, về tâm lí lứa tuổi học sinh THPT, giải
quyết tình huống sư phạm, các module bồi dưỡng thường xuyên giáo viên cấp
THPT (giáo dục giá trị, kĩ năng sống và hướng nghiệp), các văn bản hướng dẫn
liên quan đến nội dung đề tài. Trên cơ sở đó, tiến hành phân tích, tổng hợp, rút
ra nội dung bổ trợ cần thiết và vận dụng linh hoạt trong các giải pháp giáo dục.
- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thơng tin: Tìm hiểu về
nhóm học sinh lớp chủ nhiệm có tư tưởng, nhận thức yếu, kém thông qua nhiều
kênh thông tin: Giáo viên chủ nhiệm cũ, giáo viên bộ môn, ban cán sự lớp, bạn
thân của học sinh, phụ huynh học sinh, phiếu điều tra; kết hợp với hoạt động đến
thăm nhà học sinh. Từ đó, biết được hồn cảnh gia đình, tính cách, sở thích,
khuyết điểm, nguyện vọng của từng em; hiểu được nguyên nhân khiến các em
trở nên lệch lạc, yếu kém về tư tưởng, nhận thức và tìm ra các giải pháp phù hợp
để giúp đỡ, giáo dục.
- Phương pháp thống kê, xử lý số liệu: Căn cứ vào thực trạng khi chưa tác
động và kết quả sau một năm vận dụng các giải pháp giúp đỡ, giáo dục, cảm hóa
đối với nhóm học sinh yếu, kém về tư tưởng, nhận thức lớp chủ nhiệm 12B3,
năm học 2016 - 2017 để thống kê, xử lý số liệu. Từ đó, đánh giá được tính thiết
thực, hiệu quả của các giải pháp giáo dục.
2

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
Mọi hoạt động trong đời sống của con người đều bị chi phối bởi chính tư
tưởng, nhận thức của bản thân người đó. Giống như ngọn hải đăng nơi biển đêm
thăm thẳm, tư tưởng, nhận thức tốt đóng vai trị dẫn đường chỉ lối cho con
thuyền cuộc đời của bạn cập đến bến bờ của thành cơng và hạnh phúc. Cịn nếu
tư tưởng, nhận thức mà lệch lạc thì sẽ tạo nên một lực cản rất lớn làm chệch
hướng con thuyền cuộc đời của bạn, nhẹ thì chênh chao, ngã nghiêng, quẩn
quanh trong bóng tối, nặng thì bị đánh chìm giữa đại dương của sự sai lầm, thất
bại. Vậy thì tư tưởng, nhận thức bắt nguồn từ đâu? Có phải ai sinh ra cũng đã có
được tư tưởng, nhận thức đúng đắn? Thiết nghĩ, tư tưởng, nhận thức khơng phải
tự nhiên mà có, mà nó được hình thành, hun đúc từ nền tảng giáo dục của gia
đình, nhà trường và xã hội. Đối với học sinh THPT, một trong các yếu tố quan
trọng tác động trực tiếp đến tư tưởng, nhận thức của các em chính là người giáo
viên chủ nhiệm lớp và các giải pháp giáo dục thiết thực, hiệu quả mà người giáo
viên vận dụng.
Học sinh THPT thường nằm ở độ tuổi từ 15 đến 18. Đây là giai đoạn đầu
tuổi thanh niên, thời điểm các em khơng cịn là trẻ con nhưng cũng chưa hẳn là
người lớn. Ở lứa tuổi này “ngự trị quy luật về tính khơng đồng đều của sự phát
triển thể hiện ở tất cả các lĩnh vực của nhân cách”(Tài liệu tập huấn về công tác
chủ nhiệm trong trường THCS, THPT, tr.10). Các em có nhu cầu khẳng định,
thể hiện bản thân, cá tính phát triển mạnh, thích giao lưu kết bạn, tâm hồn mộng
mơ, yêu đời,… Tuy nhiên, vì sự trải nghiệm cuộc sống của lứa tuổi này chưa
nhiều nên dẫn đến việc các em thường nhìn nhận vấn đề một cách phiến diện, dễ
có suy nghĩ hời hợt, nơng cạn, bồng bột, dễ nản lịng, bỏ cuộc khi vấp phải khó
khăn, trở ngại,… Một bộ phận học sinh THPT, do sự tác động tiêu cực của
nhiều yếu tố, đã có tư tưởng, nhận thức sai lệch, yếu kém. Nếu khơng có sự sát
sao quản lí để giáo dục kịp thời thì các em rất dễ sa ngã và phạm phải những sai
lầm đáng tiếc.

Học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức là những học sinh thường xun
vi phạm nội quy trường học; vì khơng xác định được động cơ học tập đúng đắn
nên có tâm lí chán học, trên lớp khơng chú ý nghe giảng, không ghi bài, không
thực hiện các hoạt động học tập theo sự hướng dẫn của thầy cơ giáo; nói năng
khơng đúng chuẩn mực, có thái độ lì lợm, trêu ngươi, khiêu khích bạn bè và thầy
cơ. Các em thường tùy ý bỏ giờ, bỏ tiết, nghỉ học vơ lí do để đi chơi, giao du với
các thành phần bất hảo ngoài xã hội, dễ sa ngã vào các thú tiêu khiển vô bổ cũng
như các tệ nạn xã hội. Học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức thường khơng
có sự gắn kết với tập thể, lảng tránh các hoạt động phong trào; cãi lời thầy cô,
xem nhẹ lời khuyên bảo của cha mẹ; dễ dàng vi phạm quy chế thi, gây gỗ, đánh
nhau trong và ngoài trường học; lệch lạc về tư tưởng, quan điểm sống theo
hướng tiêu cực, đôi khi sa đà vào yêu đương đến mức quá giới hạn,… Trường
học nào cũng có một bộ phận học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức. Tuy số
lượng khơng nhiều nhưng lại có sức ảnh hưởng tiêu cực đến các hoạt động giáo
3


dục của tập thể lớp, của nhà trường. Bởi vậy, việc tìm ra các giải pháp giáo dục
học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức là một trọng trách lớn, là niềm trăn trở
thường trực đối với tất cả thầy cơ giáo làm cơng tác giáo dục, trong đó trực tiếp
và trước hết là giáo viên chủ nhiệm lớp.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Lớp 12B3 thuộc ban cơ bản, bao gồm những học sinh có điểm đầu vào thấp
nhất; bên cạnh đó, lại còn tiếp nhận thêm học sinh lưu ban, học sinh yếu kém từ
các lớp ban khoa học tự nhiên. Nề nếp của lớp thường xuyên bị phá vỡ bởi
nhóm học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức. Tình trạng bỏ giờ, bỏ tiết, nghỉ
học vơ lí do để đi chơi điện tử của nhóm học sinh này diễn ra thường xuyên.
Điểm kém kèm theo lời phê về ý thức học tập yếu kém trở đi trở lại trên các loại
sổ theo dõi nề nếp và học tập của lớp, của nhà trường. Không chỉ vậy, buổi nào
đi học thì các em sẽ gây ra chuyện như: Sử dụng điện thoại trong giờ học, không

ghi bài và học bài, khơng làm bài tập, lì lợm và cãi bướng với thầy cơ; các giờ
kiểm tra thì tìm cách sử dụng tài liệu, quay cóp,… Khi giáo viên chủ nhiệm liên
lạc với phụ huynh học sinh để phối hợp giáo dục thì hoặc là các em nói dối theo
chiều hướng “Con chỉ vi phạm chút xíu mà cơ giáo khó tính vẽ chuyện”, hoặc là
các em tìm cách giấu khơng cho bố mẹ biết, gửi giấy mời phụ huynh thì các em
khơng đưa cho bố mẹ, gọi điện thoại thì các em chặn số,… Có học sinh thường
xun nghỉ học vơ lí do, bỏ nhà đi mấy ngày thì gia đình mới tìm được, nhưng
lúc nào cũng phải trơng chừng kẻo có cơ hội học sinh đó lại bỏ đi tiếp; một số
em có nguy cơ bỏ học.
Vì lớp chủ nhiệm 12B3 có nhiều học sinh “chưa ngoan”, khơng chỉ hạn chế
về năng lực học tập mà cịn có tư tưởng, nhận thức lệch lạc nên các thầy cô giáo
giảng dạy ở lớp rất vất vả, nhiều khi “ức chế”, còn cơ giáo chủ nhiệm cũng vơ
cùng “áp lực”. Nhóm học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức này thường
xuyên làm gián đoạn, phá vỡ khơng khí học tập của lớp, làm ảnh hưởng đến quá
trình phấn đấu của cả tập thể. Cũng vì nhóm học sinh này mà thi đua nề nếp của
cả lớp luôn đứng ở thứ áp chót, bởi vì số lượt vi phạm nội quy nhà trường quá
nhiều. Điều đó khiến cho những học sinh chăm ngoan và có trách nhiệm với lớp
bất bình, nhiều khi không muốn thi đua nữa, bởi công sức phấn đấu của cả tập
thể ln có nguy cơ bị “đổ xuống sơng, xuống bể”.
Với lịng nhiệt huyết u nghề cùng tinh thần quyết khơng lùi bước trước
những khó khăn thử thách, nên ngay khi tiếp nhận nhiệm vụ chủ nhiệm lớp (thay
đồng nghiệp chuyển công tác), bản thân tôi đã nghiên cứu và đưa ra được những
giải pháp nhằm “vực dậy” lớp chủ nhiệm, hướng đến mục tiêu xây dựng một tập
thể vững mạnh, đồn kết, sống trách nhiệm, chan hịa, yêu thương và luôn tự tin
vào giá trị bản thân; đặc biệt là có được những giải pháp thiết thực nhằm giúp
đỡ, giáo dục, cảm hóa nhóm học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức, giúp các
em tiến bộ từng ngày.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1. Giáo viên chủ nhiệm cần tìm hiểu kĩ lưỡng và nắm vững mọi thông
tin về cá nhân học sinh có tư tưởng, nhận thức yếu kém

4


Ngay khi nhận được quyết định chủ nhiệm lớp (thay đồng nghiệp chuyển
cơng tác), tơi đã chủ động tìm hiểu về nhóm học sinh lớp chủ nhiệm có tư tưởng,
nhận thức yếu kém thông qua nhiều kênh thông tin: Giáo viên chủ nhiệm cũ,
giáo viên bộ môn, ban cán sự lớp, bạn thân của học sinh, phụ huynh học sinh,
phiếu điều tra; kết hợp với hoạt động đến thăm nhà học sinh. Từ đó, biết được
hồn cảnh gia đình, tính cách, sở thích, khuyết điểm, nguyện vọng của từng em;
hiểu được nguyên nhân khiến các em trở nên lệch lạc, yếu kém về tư tưởng,
nhận thức để rồi tìm ra các giải pháp giúp đỡ, giáo dục phù hợp.
Dưới đây là kết quả của quá trình tìm hiểu đối với từng cá nhân học sinh
yếu, kém về tư tưởng, nhận thức lớp chủ nhiệm 12B3:
Biểu hiện của tư
Sở
Họ tên
Nguyên nhân
Tính
TT
tưởng, nhận thức
thích,
học sinh
cơ bản
cách
yếu, kém
năng lực
1
Trình
- Là học sinh lưu - Bố mẹ mải mê - Tính - Đam
Văn

ban.
kinh doanh nên tình cục mê bóng
Chiến
- Nghiện game, rất ít khi quan cằn, thô đá. Chơi
thường xuyên bỏ tâm và quản lí lỗ,
giỏi các
giờ, nghỉ học vơ lí con.
khơng
mơn thể
do để đi chơi game. - Bố thường kiểm
thao:
- Cãi bướng, trêu dùng địn roi khi sốt
Bóng đá,
ngươi với thầy cơ, con phạm lỗi.
được
bóng
gây sự với bạn bè; - Bố mẹ khơng cảm
chuyền.
trong
giờ
học tin tưởng con.
xúc và Có
thường khơng ghi - Xem việc chơi hành vi. năng lực
bài; lúc nào cũng game là niềm
học tập,
bơ phờ thiếu ngủ.
vui tinh thần, là
lao
- Có nguy cơ bỏ nơi thể hiện bản
động.

học.
thân.
2
Trần Văn - Ham chơi lười - Bố nghiện - Tính - Chơi
Cơng
học, thường xun rượu, mẹ q tình trẻ giỏi mơn
giả mạo chữ kí của hiền nên khơng con, vơ thể thao
phụ huynh để xin giáo dục và quản tư, hay bóng đá.
nghỉ học, ln tìm lí được con.
nói hay - Thích
cách chặn số điện - Giao du với cười,
và
có
thoại của cơ giáo một nhóm thanh đơi khi năng
chủ nhiệm trong niên bất hảo, quá
khiếu
máy
của
phụ chơi bời lêu trớn.
nuôi gà
huynh.
lổng, tư tưởng - Sống chọi,
- Ăn nói tùy hứng lệch lạc.
hịa
ni
trong giờ học, hay - Khơng xác đồng,
chim
nói leo, nói đế, pha định được động dễ gần cảnh.
trị cười khơng cơ học tập.
gũi.

- Nấu ăn
đúng lúc.
Rất ngon.
5


3

4

- Thường xuyên đi
học muộn, ăn mặc,
tác phong không
đúng quy định.
Lê
Bá - Ham chơi, nghiện
Thành
game,
thường
xun bỏ giờ, nghỉ
học vơ lí do để đi
chơi game.
- Thường xuyên
không ghi bài trong
giờ học, không học
bài và làm bài tập
được giao, ý thức
học tập hạn chế và
lực học yếu.
- Thường xuyên đi

học muộn, ăn mặc,
tác phong không
đúng quy định.

Lương
Văn
Minh

- Ham chơi, nghiện
game, khi nào lười
đi học thì gọi điện
cho bố mẹ nói dối
ốm để phụ huynh
gọi về xin phép cô
giáo chủ nhiệm cho
em nghỉ học.
- Bề ngoài tỏ ra
hiền lành để người
khác tin tưởng;
thường xun nói
dối để bố mẹ tin; dễ
bị bạn xấu lơi kéo,
rủ rê
- Trong giờ học
thường không ghi
bài; lúc nào cũng

thương
mẹ.
- Bố mẹ hiền

lành, khá rụt rè
trong giao tiếp.
Hồn cảnh gia
đình khó khăn,
bố đi phụ hồ
trong miền Nam,
mẹ làm giúp
việc ở Hà Nội,
em Thành là con
một, lại chỉ có
một mình ở nhà
nên khơng có ai
sát sao quản lí,
và cũng khơng
có sự phối hợp
giáo dục.
- Dễ bị bạn bè rủ
rê, lôi kéo, dễ
tiêm nhiễm thói
hư tật xấu.
- Bố mẹ đều đi
làm theo cơng
trình xa nhà, rất
tin, chiều và
bênh con. Phối
hợp với cơ giáo
để quản lí, giáo
dục con chỉ
mang tính hình
thức.

- Một mình em
Minh ở nhà,
khơng ai sát sao
quản lí, nhắc
nhở.
- Khơng xác
định được động
cơ học tập.

- Tính
tình
hiền
lành,
sống
thân
thiện,
tình
cảm.

- Chơi
giỏi mơn
thể thao
bóng đá.
Có
năng lực
lao
động,
chăm chỉ
và
tự

giác
trong các
nhiệm
vụ trực
nhật,
trực
tuần.

- Tính
tình vui
vẻ, thân
thiện,
hịa
đồng
với bạn
bè.
- Tuy
nhiên,
đối với
bố mẹ
lại rất
hay nói
dối để
bố mẹ
tin.

Có
năng lực
học tập.
Có

năng
khiếu về
văn
nghệ.

6


5

6

7

bơ phờ thiếu ngủ.
Lê Cơng - Thường xun
Tuấn
nói leo, nói đế
trong giờ học.
- Trong giờ học
thường không ghi
bài; không học và
làm bài tập được
giao.
- Thường xuyên lén
sử dụng điện thoại
trong giờ học để
lên mạng facebook
giao lưu, kết bạn và
sa đà u đương.

- Có nguy cơ bỏ
học.

Nguyễn
- Vì kết quả học tập
Tài Dũng hạn chế và ý thức
yếu, kém nên bị
điều chuyển từ lớp
ban KHTN xuống
ban cơ bản.
- Luôn tỏ vẻ ta đây
là dân “anh chị”;
thái
độ
ngang
bướng và thách
thức; đã từng gây
sự, đánh bạn.
- Thường xuyên lén
sử dụng điện thoại
trong giờ học.
- Có nguy cơ bỏ
học.
Trần Thị - Trên lớp thường
Nương
lầm lì, ít nói, hầu
như khơng giao
tiếp với bạn bè,
khơng tham gia vào

- Bố mẹ rất
chiều
con,
thường đáp ứng
mọi sở thích,
nhu cầu của con.
- Do em Tuấn có
ngoại hình cao
to, ưa nhìn nên
thích “thể hiện
sự phong độ,
nam tính” bằng
việc giao lưu,
yêu đương sa đà.
- Có tư tưởng
phiến diện rằng
khơng cần học
cũng
thành
cơng, định bỏ
học nhiều lần để
đi làm.
- Bố q hiền
lành nên khơng
có uy để dạy bảo
con; mẹ thì hay
bao che lỗi của
con và bênh con.
- Giao du với
thành phần phức

tạp ngoài xã hội.

- Tính
tình vui
vẻ, thân
thiện,
hịa
đồng.
- Rất tự
hào,
u q
gia đình
của
mình.

Có
năng
khiếu về
văn
nghệ.
- Có sở
trường,
sở thích
nấu ăn
rất ngon.

- Tính
tình lì
lợm,
ngang

bướng.

- Có khả
năng
chơi
bóng đá.
- Thích
tìm hiểu,
nghiên
cứu về
các thiết
bị điện,
điện
thoại.

- Hồn cảnh gia
đình khó khăn;
bố đã mất, mẹ
hiền lành và
thường xun đi

- Tính
tình
hiền
hịa,
sống

Có
năng lực
học tập.

Rất
khéo tay
7


8

9

các hoạt động tập làm giúp việc xa
thể.
nhà; ở nhà với
- Sa đà vào yêu em trai cũng khá
đương, thích ăn nghịch
ngợm
diện.
nên khơng có ai
quản lí và giáo
dục.
- Cú sốc tâm lí
khi bố mất đã
khiến em mất
phương hướng,
nghĩ rằng khơng
cịn ai hiểu và
thương
mình
như bố.
Đào Thị - Ham chơi, đua - Bố mẹ rất quan
Ngọc

địi, thích ăn diện
tâm, tâm lí và lo
Anh
- Hay nói dối để lắng cho con;
nghỉ học đi chơi, chủ động liên
nói dối để xin tiền lạc với GVCN
đi mua sắm.
để phối hợp
- Lười học; thường quản lí, giáo
xuyên lén sử dụng dục. Nhưng em
điện thoại trong giờ Ngọc Anh lại ở
học.
với bà nội từ bé
nên được nuông
chiều; bà rất hay
bao che cho lỗi
lầm của cháu đối
với cả bố mẹ và
GVCN.
Lê
Thị - Nghiện facebook, - Bố nghiện
Thu
thường xuyên sử rượu, hay chửi
dụng lén điện thoại mắng và đánh
trong giờ học để đập vợ con; mẹ
giao lưu, kết bạn và hiền lành, cam
sa đà vào yêu chịu, nên không
đương.
quản lí và giáo
- Từng bị bạn xấu dục được con.

rủ rê, bỏ nhà đi 3 - Bản thân em
ngày, sau đó gia ln tỏ thái độ
đình mới tìm thấy; căm ghét bố, hai
tuy nhiên, gia đình bố con mâu

nội tâm. khi làm
các mon
đồ
handmad
e.

- Tính
tình vui
vẻ, hịa
đồng,
sơi nổi,
thân
thiện.
- Sống
tình
cảm.

Có
năng lực
học tập.
- Mạnh
mẽ, năng
động,
giao tiếp
tốt.

- Tính
tình bộc
trực,
thẳng
thắn.
- Sống
tình
cảm, rất
thương
mẹ.

Có
năng lực
học tập.
- Có sở
thích
nấu ăn
rất ngon.

8


lúc nào cũng phải
canh chừng bởi vì
chỉ cần sơ hở là em
lại bỏ nhà đi. Sự
việc lặp lại tới 3
lần.
- Có nguy cơ bỏ

học.

thuẫn với nhau
và em thường
xuyên bị đánh.
Em chán cảnh
gia đình nên
muốn bỏ nhà đi.
- Giao du và bị
bạn xấu rủ rê, lơi
kéo.
Tìm hiểu về đối tượng học sinh có tư tưởng, nhận thức yếu kém lớp chủ
nhiệm 12B3, tơi nhận thấy, các em đều có điểm chung là rất cơ đơn, cơ độc,
khơng có bạn thân thực sự, khơng đặt niềm tin vào bất kì ai, tự mặc định mình
đã “hư hỏng” nên khơng cần cố gắng hoặc nghĩ rằng dù cố gắng cũng chẳng
được ghi nhận; sự ương bướng, lì lợm,“nổi loạn”, “phá phách” của các em chỉ là
vỏ bọc để che lấp đi tâm hồn bị tổn thương, khao khát sự quan tâm và mong
muốn được tôn trọng. Các em dành hầu hết thời gian để lên mạng “sống ảo”, để
chìm đắm trong thế giới game online, hoặc lêu lổng quán xá. Các em thiếu môi
trường vui chơi lành mạnh, thiếu người “đồng hành” luôn dõi theo để vừa động
viên, khích lệ, vừa nhắc nhở, uốn nắn kịp thời. Các em cần một điểm tựa tinh
thần, cần được cho “cơ hội” để “sửa sai” và khẳng định bản thân. Ai có thể giúp
được các em? Chắc chắn, trực tiếp và thân thuộc nhất chính là cha mẹ, người
thân, bạn bè và thầy cô giáo giảng dạy các em. Trong đó, người giáo viên chủ
nhiệm đóng một vai trò hết sức quan trọng.
2.3.2. Giáo viên chủ nhiệm lấy hoạt động trải nghiệm đến thăm nhà học
sinh làm cơ sở để tạo dựng mối quan hệ gần gũi, thân tình, tin cậy và tơn
trọng đối với học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức; đồng thời, sử dụng
phương pháp “nêu gương” để khuyên bảo, thuyết phục, giáo dục các em
Khi đã nắm vững mọi thông tin liên quan đến từng học sinh yếu kém về tư

tưởng, nhận thức, tôi bắt đầu lập kế hoạch tiếp cận, tạo dựng mối quan hệ gần
gũi, thân tình, tin cậy, tôn trọng và yêu thương đối với các em. Trước hết, tôi
chủ động phối kết hợp với phụ huynh học sinh tổ chức hoạt động trải nghiệm
đến thăm nhà học sinh lớp chủ nhiệm. Tôi ưu tiên đến thăm nhà những học sinh
nghèo vượt khó và những học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức trước. Thành
phần của những chuyến đi cuối tuần ấy là cô giáo chủ nhiệm, đại diện ban cán
sự lớp, 9 học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức cùng những học sinh thuộc
khu vực được đến thăm. Trong chuyến đi, tôi luôn chủ động tiếp cận để hỏi han,
quan tâm các em. Những chuyến đi như vậy thực sự rất hữu ích. Nó xóa tan
“khoảng cách” giữa cơ và trị, tạo được cảm giác thân mật, gắn bó tựa như
những người thân trong gia đình với nhau. Chuyến đi vừa tạo nên kỉ niệm đẹp
thời học sinh, vừa tác động trực tiếp đến tâm tư, tình cảm của các em học sinh
yếu kém về tư tưởng, nhận thức, giúp các em nhận ra nhiều điều ý nghĩa; tập thể
lớp trở nên gắn kết với nhau hơn, thêm hiểu biết về hoàn cảnh của từng bạn để
chia sẻ, giúp đỡ. Nhờ đó mà mối quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm và phụ
9


huynh học sinh cũng trở nên thân tình hơn. Có phụ huynh cảm động nói với tơi
rằng: “Từ khi con tơi đi học đến nay, chưa có thầy cơ giáo nào đến thăm nhà
như thế này. Bởi vì cháu hư, nói mãi khơng được. Chúng tơi rất cảm động và xin
hứa sẽ phối kết hợp tốt để không phụ lại sự nhiệt tình, tận tâm của cơ giáo”.
Khơng chỉ vậy, có đi thực tế, tơi mới hiểu hết được gia cảnh của từng học sinh,
biết thêm được nguyên nhân khiến các em chậm tiến bộ, còn nhiều lần vi phạm
nội quy trường học; từ đó mà có cách nhìn nhận thấu đáo, đánh giá linh hoạt,
tránh máy móc và hời hợt. Ví dụ: Mỗi lần trời mưa, em Lương Minh và Bá
Thành đều đi học muộn hoặc nghỉ học vì nhà các em rất xa trường, con đường
đất nhỏ, ngoằn ngoèo, rất bẩn và trơn trượt, có lúc các em ngủ qn vì ở nhà có
một mình. Mỗi khi em Thu, em Cơng tỏ ra lì lợm, ương bướng thường là vì bố
say rượu chửi bới, phá đồ, đánh đập vợ con; em Chiến càng tỏ ra khó ưa hơn vì

mới bị bố đánh một trận địn đau,… Các em có “hư” đó, có nhiều sai lầm khuyết
điểm đó, nhưng cũng rất đáng thương và cần được quan tâm, chăm sóc. Nếu có
đủ u thương, bao dung, đủ kiên trì, nhẫn nại, ln tận tâm, tận tụy thì người
giáo viên chủ nhiệm sẽ tìm ra được cách thức phù hợp để giáo dục các em; và
chắc chắn, khi đó, các em sẽ mở lịng đón nhận, chịu thay đổi vì bản thân, vì cơ
giáo, vì những điều tốt đẹp.
Trên cơ sở của sự thân tình đã tạo dựng được, tơi chủ động tiếp cận riêng
từng em bằng nhiều cách: Trực tiếp gặp gỡ sau tiết sinh hoạt lớp, trong giờ ra
chơi; nhắn tin qua điện thoại, qua mạng xã hội facebook; và vài dòng nhắn nhủ,
động viên qua những tờ giấy dán. Những câu chuyện không chỉ dừng lại ở việc
phê bình lỗi vi phạm, mà cịn liên quan đến những thành viên trong gia đình và
sự thân thuộc nơi em sinh sống, học cách lắng nghe các em nói lên suy nghĩ và
nguyện vọng của mình,... Từ đó, tạo nên sự gần gũi, gắn bó giữa cơ và trị, là cơ
sở là cơ sở quan trọng để giáo viên chủ nhiệm có thể giáo dục, cảm hóa được
các em.
Tất nhiên, giáo viên chủ nhiệm muốn tiếp cận, gần gũi với nhóm học sinh
yếu kém về tư tưởng, nhận thức là điều không hề dễ dàng chút nào. Để tạo được
thiện cảm và sự đồng điệu, trước hết, người giáo viên chủ nhiệm phải chủ động
hóa thân thành một người bạn tâm lí và đáng yêu, phải dùng cách biểu đạt của
lứa tuổi các em để lôi cuốn các em vào câu chuyện của mình, để tâm đến nội
dung mình muốn truyền đạt. Một icon biểu cảm cùng vài dòng tin nhắn face
book: “Đang giận cô lắm phải không?”; “Cô xin lỗi, nếu như lời phê bình trong
giờ sinh hoạt đã khiến em bị tổn thương. Cô chỉ muốn em tiến bộ…”; “Cô đang
lắng nghe đây, hãy tin ở cô, người bạn nhỏ”; “Em ốm sao? Hôm nay cô thấy em
có vẻ khá mệt mỏi. Có cần cơ giúp gì khơng?”,… Một vài lời động viên khích lệ
trước tập thể: “Tuần này em đã đi học đều, lại còn ghi chép bài khá đầy đủ nữa
chứ! Như thế có phải dễ thương, đáng yêu không!”; “Bộ đồng phục này rất hợp
với em. Thế mà lâu nay lại thờ ơ với nó. Bạn ấy mặc áo trắng thật sối ca phải
khơng các em?”; “Ơi, hơm nay lớp ta đáng u q, tất cả đều đi học đầy đủ và
đúng giờ. Cô rất vui vì điều đó. Hãy phát huy nhé các em! Cố gắng nhé Lương

Minh, Bá Thành,…”,… Một đôi lời nhắn nhủ trong tờ giấy dán: “Này cô gái, cô
10


biết hôm nay em dùng trộm điện thoại trong giờ học. Hứa với cô là không vi
phạm nữa nha. Ngoéo tay hứa rồi đó. Đừng để phụ huynh biết mà phiền
lịng…”; “Hơm nay chăm học, đáng u q ta”… Chỉ cần nhẫn nại lắng nghe,
hịa mình vào suy nghĩ của các em, rồi lựa lời khuyên bảo, mưa dầm thấm đất,
các em sẽ bắt đầu thay đổi tích cực.
Khơng chỉ vậy, tơi cịn sử dụng triệt để hoạt động trải nghiệm đến thăm nhà
học sinh lớp chủ nhiệm để giáo dục các em có tư tưởng, nhận thức yếu kém.
Chính vì các em đã cùng đi, cùng cảm nhận, nên những điều cơ giáo nói hồn
tồn thuyết phục. Tơi dẫn chứng tấm gương em Trần Thị Phương: Bố mất sớm,
mẹ đi bước nữa, từ lúc 4 tuổi đã phải ở với bà ngoại, hồn cảnh gia đình rất khó
khăn. Thế nhưng, Phương khơng vì thế mà bi quan, chán nản. Em có một thái độ
sống lạc quan, tích cực, rất mạnh mẽ, bản lĩnh và thân thiện, hịa đồng. Khơng
chỉ học tập siêng năng, Phương còn tranh thủ thời gian rảnh rỗi để phụ giúp bà
làm vườn, trồng rau, nuôi gà bán lấy tiền sinh hoạt và học tập. Hay tấm gương
em Hà Đình Thành: Gia đình nghèo khó, mẹ bị bệnh tim, bố bị tai nạn dẫn đến
mất sức lao động. Bên cạnh việc đi học chuyên cần, Thành cịn tranh thủ làm
th để phụ giúp gia đình. Mùa vụ thì đi cấy thuê, giặt lúa thuê; nghỉ hè thì đi
phụ hồ,... Dù vậy, Thành ln vui vẻ, lạc quan, sống chân thành và giàu tình
cảm. Cả Phương và Thành đều đạt kết quả học tập tốt, được nhận học bổng học
sinh nghèo vượt khó của hội khuyến học và các cá nhân, tổ chức hảo tâm. Từ
những tấm gương, những câu chuyện về chính các bạn cùng lớp, tơi đặt ra câu
hỏi đối với nhóm học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức: “Nếu ở trong hoàn
cảnh của bạn, em nghĩ mình sẽ như thế nào? Mạnh mẽ vươn lên hay tự ti, chán
nản? Em thấy bố mẹ đi làm có vất vả khơng? Tại sao họ phải bươn trải như vậy?
Em có thương bố mẹ khơng? Em nghĩ sau này mình sẽ làm gì để ni sống bản
thân, chăm sóc bố mẹ khi ốm đau, già yếu?...”. Tơi phân tích, động viên các em

hãy nhìn nhận và xác định rõ nguyên nhân khiến các em trở nên như vậy; nhắn
nhủ các em hãy làm chủ và thay đổi hồn cảnh sống của mình với một thái độ
sống lạc quan, tích cực. Tơi nhấn mạnh: “Phương và Thành đã làm tốt thì chắc
chắn các em cũng sẽ làm được. Hãy tin lời cô. Ngay từ bây giờ, chúng ta hãy
cùng cố gắng, quyết tâm nhé!”
2.3.3. Giáo viên chủ nhiệm cần chú trọng giáo dục về giá trị và kĩ năng
sống, giúp học sinh nhận thức được giá trị, năng lực riêng của bản thân; từ
đó cổ vũ, khích lệ các em thể hiện mình qua các hoạt động giáo dục
Trong các tiết sinh hoạt lớp, tôi chú trọng giáo dục về giá trị và kĩ năng
sống với mong muốn làm thay đổi tư tưởng, nhận thức của học sinh về bản thân
mình và về mọi người. Tơi chỉ cho các em thấy rằng được hiện hữu trên đời, có
một gia đình, được chăm lo đi học đã là điều quý giá; mỗi người đều có một giá
trị nhất định, một khả năng tiềm ẩn, chỉ cần có niềm tin vào bản thân thì các em
sẽ làm được những điều tuyệt vời. Tôi dẫn chứng những tấm gương nghị lực
sống nổi tiếng như: Nick Vujjic, nhà giáo Nguyễn Ngọc Ký,...; và cả những tấm
gương là các em học sinh trong lớp, trong trường. Tôi sưu tầm nhiều câu chuyện
q tặng cuộc sống về tình cảm gia đình, cơng lao sinh thành và dưỡng dục của
11


cha mẹ, tình bạn, tình thầy trị,… Nhắn nhủ các em cần phải biết ơn, trân trọng,
yêu thương và sống có trách nhiệm. Chỉ khi các em sống lạc quan, tích cực, phát
huy được giá trị bản thân thì các em mới có thể thay đổi hồn cảnh sống của
mình, mới báo đáp được cho cha mẹ, mới tri ân được thầy cô, mới gắn kết được
với bạn bè và mọi người.
Sau khi tích cực, chủ động tìm hiểu, tơi nhận ra mỗi em học sinh đều có
một năng lực riêng. Từ đó, tạo mơi trường, cơ hội để các em được trải nghiệm,
được tự tin thể hiện mình. Các em được cơ giáo chủ nhiệm và tập thể tín nhiệm
giao cho nhiệm vụ tham gia một hoạt động phong trào cụ thể nên tỏ ra rất hào
hứng, trách nhiệm. Khơng chỉ vậy, tập thể lớp cũng trở nên đồn kết hơn trong

những hoạt động đó. Ví dụ như em Trình Văn Chiến là người ham thích và chơi
giỏi các mơn thể thao: Bóng đá, bóng chuyền; từng thi tuyển vịng loại vào câu
lạc bộ bóng đá Hồng Anh Gia Lai nhưng không được tuyển chọn. Tôi đã giao
cho em nhiệm vụ tổ chức, hướng dẫn và tham gia tập luyện cùng các bạn trong
đội; tư vấn kĩ thuật và làm nịng cốt khi đội bóng của lớp tham gia thi đấu trong
các hoạt động phong trào do Đoàn trường tổ chức. Mỗi khi đội bóng ra sân thi
đấu, tơi và tập thể lớp đều đồng hành cổ vũ nhiệt tình. Tơi cịn đích thân đeo
băng đội trưởng vào cánh tay cho em trước khi trận đấu diễn ra. Tôi cịn nhớ
trong trận đấu vịng bán kết giải bóng đá nam nhân dịp kỉ niệm ngày thành lập
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, thời gian thi đấu gần tới mà em Chiến vẫn chưa có
mặt. Cả đội bóng lo lắng vì đang còn khuyết mất một chân sút tài năng. Sau khi
liên lạc, biết được xe của em đang bị hỏng, không thể xuống kịp, tôi đã chủ
động đi xe máy lên nhà em để chở em xuống trường khiến em rất ngạc nhiên và
cảm kích. Trận đấu bóng diễn ra gay cấn, lớp tôi đã giành chiến thắng với 2 bàn
thắng được ghi bởi chính em Chiến. Cảm xúc vỡ ịa. Và tơi biết, với lịng nhiệt
thành của mình, em Chiến đã bị thuyết phục, trở nên gắn bó với cô giáo chủ
nhiệm và tập thể lớp hơn. Cũng giống như em Chiến, các em khác trong nhóm
học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức cũng đã có cơ hội phát huy năng lực
của bản thân trong các hoạt động phong trào: Đội hình chính thức của đội bóng
lớp 12B3 có sự góp sức của thủ mơn Bá Thành, đội trưởng – chân sút Văn
Chiến, hậu vệ Văn Công, tiền vệ Tài Dũng; đội văn nghệ có sự tham gia của em
Chiến, Minh, Tuấn, Thu; em Nương và Ngọc Anh tham gia cuộc thi “Nữ sinh
khéo tay, hay làm” nhân dịp kỉ niệm ngày Quốc tế phụ nữ 8/3.
2.3.4. Giáo viên chủ nhiệm cần quan tâm giáo dục hướng nghiệp cho học
sinh có tư tưởng, nhận thức yếu kém; lấy đó làm động lực để các em phấn
đấu, tiến bộ
Đối với những học sinh chăm ngoan, học tốt, việc xác định mục tiêu phấn
đấu cũng như định hướng nghề nghiệp được định hình khá rõ nét. Các em chủ
động, tập trung học tập và rèn luyện để theo đuổi ước mơ của mình. Cịn đối với
những học sinh có tư tưởng, nhận thức yếu kém thì gần như các em không xác

định được động cơ học tập cũng như dự định tương lai. Nhóm học sinh này gần
như khơng tìm thấy niềm vui khi đến trường, khơng nhận thức được tầm quan
trọng của học vấn, ln có tâm lí học đối phó và tìm cơ hội để bỏ tiết, nghỉ học.
12


Chính vì khơng có mục đích và lí tưởng sống nên các em khơng có ý thức phấn
đấu, khơng có khát vọng vươn lên.
Trước thực trạng trên, tôi đã chủ động liên lạc với phụ huynh học sinh để
tổ chức một buổi tư vấn hướng nghiệp. Thành phần tham dự là cô giáo chủ
nhiệm, ban đại diện cha mẹ học sinh lớp, ban cán sự lớp, 9 học sinh có tư tưởng,
nhận thức yếu kém và phụ huynh của các em. Tơi tập trung phân tích vai trị của
học vấn đối với mỗi người trong cuộc sống theo tinh thần của tổ chức Unesco:
“Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để khẳng định mình”. Từ thực
tiễn nhu cầu xã hội, hồn cảnh gia đình, năng lực của cá nhân học sinh, buổi
hướng nghiệp đã giúp nhóm học sinh có tư tưởng, nhận thức yếu kém xác định
được mục tiêu của bản thân. Từ đó, cơ giáo chủ nhiệm, ban đại diện cha mẹ học
sinh lớp đã trực tiếp động viên các em hãy kiên định mục tiêu, nhắn nhủ phụ
huynh học sinh dành thêm thời gian để quan tâm, gần gũi và sát sao đến con cái.
Không chỉ dừng lại ở những buổi tư vấn hướng nghiệp của lớp, các em học sinh
còn được tham gia vào hoạt động tư vấn hướng nghiệp bổ ích do nhà trường,
cựu học sinh, huyện đoàn, tỉnh đoàn tổ chức.
Dưới đây là mục tiêu phấn đấu của các em học sinh có tư tưởng, nhận
thức yếu, kém lớp 12B3:
TT Họ tên học sinh
1
Trình Văn Chiến

Mục tiêu phấn đấu
- Học nghề thú y để phát triển trang trại chăn nuôi

của gia đình.
2
Trần Văn Cơng
Đi bộ đội nghĩa vụ, sau đó học nghề
3
Lê Bá Thành
Đi bộ đội nghĩa vụ, sau đó học nghề
4
Lương Văn Minh
Học nghề xây dựng để đi làm công trình với bố
mẹ.
5
Lê Cơng Tuấn
Học nghề nấu ăn
6
Nguyễn Tài Dũng Học nghề sửa chữa điện thoại
7
Trần Thị Nương
Học nghề may
8
Đào Thị Ngọc Anh Học cao đẳng điều dưỡng
9
Lê Thị Thu
Học nghề nấu ăn
Khi đã có mục tiêu phấn đấu và được thầy cơ, gia đình, bạn bè đặt niềm
tin, các em khơng cịn lơng bơng, ham chơi nữa. Các em đều có ý thức đi học
chuyên cần, bổ sung “lỗ hổng” kiến thức, nhận nhiệm vụ để “sửa sai” và phấn
đấu, hướng tới mục tiêu đậu tốt nghiệp để đăng kí học nghề hoặc thực hiện
nghĩa vụ quân sự.
2.3.5. Giáo viên chủ nhiệm cần giúp học sinh thấy được tác hại, hậu quả của

những hành vi tiêu cực và muốn tiến bộ thì tất yếu phải thay đổi suy nghĩ,
nhận thức, hành vi đó
Khi đã tạo được thiện cảm, lịng tin và cả sự yêu quý từ phía học sinh, tơi
bắt đầu nói chuyện thẳng thắn với các em về việc cần thay đổi, “làm mới” mình
theo hướng tích cực. Tôi cho các em cơ hội “sửa sai” và ghi nhận sự cố gắng ấy
bằng việc đánh giá, xếp loại hạnh kiểm.
13


Đối với các học sinh nam, tôi tập trung phân tích hậu quả của sự ham chơi
lười học, nghiện game; tác hại của thái độ ngang bướng, lì lợm, của lời nói
dối,... Một người con trai trưởng thành cần những phẩm chất gì? Đó là sự trung
thực, dám đối diện với sai lầm và chịu trách nhiệm, là sự lễ độ với người lớn,
quảng đại, hòa đồng với bạn bè. Đối với các học sinh nữ, tôi tập trung chỉ ra tác
hại của việc ăn chơi đua đòi, đi theo lời rủ rê của bạn xấu; hậu quả của việc yêu
đương sa đà, quá giới hạn,… Một người con gái dun dáng đáng u cần
những phẩm chất gì? Đó là sự đoan trang, chuẩn mực, là lí trí tỉnh táo và sự
mạnh mẽ, chủ động trong cuộc sống.
Khi cố chấp, không chịu thay đổi, các em sẽ mất nhiều thứ: Mất niềm tin
ở gia đình, thầy cơ, bạn bè; mất kiến thức, có thể phải lưu ban hoặc thi trượt tốt
nghiệp, hoặc bỏ học giữa chừng; mất cơ hội phấn đấu và sự lựa chọn cơng việc
tốt bởi khơng có trình độ và khơng đáng tin cậy; mất cơ hội có được lựa chọn
một hạnh phúc xứng đáng,… Khi đã khơng cịn gì trong tay, các em sẽ dễ dàng
sa ngã, vi phạm pháp luật, sống một cuộc đời vô nghĩa,
Nếu cố gắng thay đổi, các em sẽ được những gì: Được sự tin yêu của mọi
người; được cơ hội lựa chọn công việc và theo đuổi đam mê; được lựa chọn
hạnh phúc,… Cuộc sống với nhiều niềm vui, nhiều điều thú vị đang chờ đón.
Với phương châm giáo dục luôn “đồng hành”, lắng nghe, thấu hiểu và
cũng vô cùng quyết liệt khi đấu tranh với những biểu hiện tiêu cực trong tư
tưởng, nhận thức của các em học sinh, tơi đã giúp các em có những thay đổi

đáng kể, cuối cùng đã “chiến thắng” được “con người cũ” của mình, tập trung
học tập, hăng say phấn đấu, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, trở thành học sinh
chăm ngoan của lớp.
2.3.6. Giáo viên chủ nhiệm cần vận dụng kết hợp hình thức giáo dục cứng
rắn và mềm mỏng, phê bình kỷ luật và yêu thương, khen và chê linh hoạt,
phù hợp với từng cá nhân học sinh
Để củng cố và duy trì nề nếp lớp chủ nhiệm, bắt buộc các em học sinh phải
thực hiện nội quy trường học. Trên cơ sở nội quy chung, tơi căn cứ vào tình hình
thực tế của lớp mình để lập ra một bảng nội quy, quy định riêng, trong đó tơi
chú trọng rèn luyện tính tự giác cho học sinh lớp chủ nhiệm. Nếu cá nhân học
sinh nào vi phạm nội quy, cần phải chủ động báo cáo cho cô giáo chủ nhiệm biết
(trong thời gian 2 ngày) và tự nhận nhiệm vụ để “sửa sai”. Những nhiệm vụ các
em có thể chọn đó là: Làm vệ sinh trực nhật lớp học; chăm sóc, tưới cây và bồn
cỏ khu vực lớp quản lí; chủ động học tập và đạt được từ 3 con điểm khá, giỏi
trong tuần;… Nếu các em không chủ động thì tiết sinh hoạt lớp cuối tuần sẽ bị
phê bình và đích thân cơ giáo chủ nhiệm sẽ giao nhiệm vụ cho học sinh, thông
báo để phụ huynh phối hợp đôn đốc, nhắc nhở. Tôi nhận thấy, thông thường học
sinh sẽ chọn cách thứ nhất, bởi vì các em khơng muốn bố mẹ phiền lòng hoặc sợ
bị bố mẹ la mắng. Muốn nề nếp được duy trì tốt thì giáo viên chủ nhiệm phải
bám lớp liên tục, dõi theo và đôn đốc, nhắc nhở từng em kịp thời. Bên cạnh đó,
giáo viên chủ nhiệm cần tuyển chọn được một đội ngũ ban cán sự “được việc”,
giao quyền điều hành, quản lí và nhiệm vụ cụ thể cho từng em. Nhờ đó mà khi
14


đã thiết lập được nề nếp ổn định, giáo viên chủ nhiệm chỉ cần chỉ đạo từ xa, mọi
hoạt động của lớp vẫn diễn ra tốt đẹp.
Tất nhiên, nếu chỉ có khn khổ và mệnh lệnh, người giáo viên chủ nhiệm
sẽ khơng thuyết phục được học sinh, dẫn đến tình trạng các em vì sợ giáo viên
chủ nhiệm mà thực hiện nội quy một cách đối phó. Đặc biệt, giáo viên chủ

nhiệm sẽ khơng thể thay đổi và “cảm hóa” được học sinh có tư tưởng, nhận thức
yếu kém. Lúc này đây, việc áp dụng nội quy của nhà trường để đánh giá các em
chưa thể phát huy hiệu quả giáo dục. Đúng như PGS, TS Văn Như Cương từng
chia sẻ: “Kỷ luật là một hình thức giáo dục, khơng chỉ giáo dục học sinh vi
phạm mà còn răn đe các em khác nữa. Tuy nhiên, kỷ luật là hình thức giáo dục
cuối cùng bắt buộc phải dùng đến”. Vậy, yếu tố cốt lõi của giáo dục là gì? Đó là
tấm chân tình, là tình yêu thương của người giáo viên chủ nhiệm. Các em học
sinh THPT đủ lớn để có thể cảm nhận được cái tâm của người giáo viên chủ
nhiệm. Bởi vậy trước những sai phạm của học sinh, giáo viên chủ nhiệm cần tìm
hiểu cặn kẽ nguyên nhân, bao dung với lỗi lầm đó và giúp các em sửa sai, thay
đổi. Thay vì đánh giá mặc định, áp đặt, giáo viên chủ nhiệm cần nhẫn nại, kiên
trì phân tích, chỉ cho học sinh biết các em đã sai ra sao; cần tạo ra nhiều hình
thức rèn luyện để học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức có cơ hội lựa chọn
để “sửa sai”; cổ vũ, khen ngợi khi các em làm tốt; động viên, giúp đỡ, tiếp tục
giao nhiệm vụ “vừa sức” khi các em chưa làm tốt. Từ đó, giúp các em xóa bỏ tư
tưởng mặc cảm, tự ti, bng xi, phó mặc; cảm thấy mình khơng bị “bỏ rơi”;
hình thành khát vọng muốn phấn đấu và khẳng định giá trị bản thân.
2.3.7. Giáo viên chủ nhiệm cần huy động vai trò của học sinh chăm ngoan,
của phụ huynh, các thầy cô giáo bộ môn, ban nề nếp, Đoàn trường để kết
hợp giáo dục đối với học sinh có tư tưởng, nhận thức yếu kém
Giáo viên chủ nhiệm phát động phong trào thi đua “Đôi bạn cùng tiến”, cứ
một em học sinh chăm ngoan sẽ ngồi cùng để kèm cặp, giúp đỡ một học sinh
yếu kém về tư tưởng, nhận thức. Cuối mỗi tháng, giáo viên chủ nhiệm sẽ tổng
kết, đánh giá một lần. Đôi bạn tiến bộ nhất sẽ được nhận phần thưởng của cha
mẹ học sinh lớp, dưới sự chứng kiến của phụ huynh học sinh. Có thể nói, hoạt
động này đã có hiệu quả tích cực. Đa số các em học sinh có tư tưởng, nhận thức
yếu kém đều hợp tác tích cực với bạn của mình. “Gần đèn thì rạng”, các em đã
dần hình thành những thói quen tốt từ bạn học sinh chăm ngoan, tiếp nhận được
những điều hay lẽ phải, bị lôi cuốn vào các hoạt động vui chơi có tinh thần tập
thể và mang ý nghĩa giáo dục do lớp và nhà trường tổ chức.

Khi đã nắm vững hồn cảnh gia đình học sinh, tơi chủ động liên lạc và đề
nghị được phối hợp với phụ huynh nhằm quản lí và giáo dục các em. Tơi tận
dụng chuyến đến thăm nhà để có thể trực tiếp trao đổi cá nhân với cha mẹ học
sinh, để họ thấy được sự tận tâm của cô giáo và trách nhiệm của gia đình. Chỉ
cần học sinh có một biểu hiện tiến bộ nhỏ, tôi cũng chủ động thông báo để phụ
huynh biết, từ đó hình thành niềm tin ở con cái và động viên con phát huy. Khi
học sinh phạm lỗi, tôi chủ động uốn nắn, giáo dục các em, chỉ khi tình trạng đó
lặp đi lặp lại, khơng thay đổi được thì tơi mới thơng tin để có thêm sự trợ giúp,
15


để tránh cho phụ huynh tâm lí mệt mỏi và ức chế, tạo niềm tin cho học sinh về
cô giáo chủ nhiệm khi giữa cơ trị đang có “thỏa thuận riêng”.
Đối với thầy cô giáo bộ môn, tôi chủ động trao đổi, lập danh sách những
học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức để đồng nghiệp nắm được, từ đó phối
hợp giáo dục hiệu quả. Trong giờ học, thầy cơ bộ mơn quản lí nề nếp lớp học,
giao nhiệm vụ “vừa sức” để các em hình thành hứng thú học tập, làm được thì
khen ngợi, khơng làm được thì kiên nhẫn giảng giải, hỗ trợ, tránh tạo áp lực,
căng thẳng.
Đối với ban nề nếp, tôi cũng lập danh sách những học sinh có nhận thức
yếu, kém để các thầy lưu tâm đặc biệt. Nếu có hiện tượng bỏ giờ, bỏ tiết, nghỉ
học vơ lí do, ban nề nếp sẽ phản hồi ngay với giáo viên chủ nhiệm, gọi điện cho
phụ huynh học sinh để xác minh, từ đó đưa ra cách thức quản lí và giáo dục học
sinh phù hợp.
Khi Đồn trường tổ chức các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao,
tôi sẽ căn cứ vào sở thích, năng lực của từng học sinh để giao nhiệm vụ, ưu tiên
tạo cơ hội cho các em học sinh yếu kém về tư tưởng, thận thức tham gia. Nhờ
đó, các em đã “phá bỏ” được cái nhìn mặc định của mọi người về bản thân, thêm
tự tin và ngày càng gắn bó với lớp, với trường.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với

bản thân, đồng nghiệp và nhà trường
Sau một năm vận dụng các giải pháp nhằm giúp đỡ, giáo dục, cảm hóa học
sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức lớp chủ nhiệm ban cơ bản 12B3 -Trường
THPT Triệu Sơn 3, tơi nhận thấy đã có những hiệu quả rõ rệt. Cụ thể là:
- Đối với 9 học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức: Các em đều có sự
thay đổi, tiến bộ cả trong học tập và rèn luyện. Nhiều em trở thành hạt nhân
nòng cốt của hoạt động phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao, đóng góp
quan trọng vào thành tích chung của tập thể lớp như: em Chiến, Công, Thành,
Minh, Tuấn, Thu,… được thầy cô và tập thể lớp ghi nhận. Dưới đây là bảng
thống kê sơ bộ về sự thay đổi, tiến bộ của từng em:
Họ tên
Trước tác động
Hiệu quả sau tác động
học sinh
Trình Văn - Thường xuyên vi phạm - Học lực khá, hạnh kiểm tốt, đậu
Chiến
nội quy trường học, thái tốt nghiệp với mức điểm cao.
độ ngang bướng, có nguy - Đóng góp nổi bật cho hoạt động
cơ bỏ học.
phong trào của lớp.
- Học lực và hạnh kiểm - Đang học nghề.
trung bình.
Trần Văn - Thường xuyên vi phạm - Học lực trung bình, hạnh kiểm
Cơng
nội quy trường học.
khá, đậu tốt nghiệp.
- Học lực và hạnh kiểm - Đóng góp nổi bật cho phong trào
trung bình.
thể dục thể thao của lớp.
- Đang thực hiện nghĩa vụ quân sự.

Lê
Bá - Thường xuyên vi phạm - Học lực trung bình, hạnh kiểm
16


Thành

Lương
Văn Minh

Lê Công
Tuấn

Nguyễn
Tài Dũng

Trần Thị
Nương
Đào Thị
Ngọc Anh
Lê
Thu

Thị

nội quy trường học
khá, đậu tốt nghiệp.
- Học lực yếu, hạnh kiểm - Đóng góp nổi bật cho phong trào
trung bình.
thể dục thể thao của lớp.

- Đang thực hiện nghĩa vụ quân sự.
- Thường xuyên vi phạm - Học lực khá, hạnh kiểm tốt, đậu
nội quy trường học
tốt nghiệp với mức điểm cao.
- Học lực trung bình, hạnh - Đóng góp cho phong trào văn hóa
kiểm khá.
văn nghệ của lớp.
- Đang học nghề.
- Thường xuyên vi phạm - Học lực khá, hạnh kiểm tốt, đậu
nội quy trường học, có tốt nghiệp với mức điểm cao.
nguy cơ bỏ học.
- Đóng góp cho phong trào văn hóa
- Học lực trung bình, hạnh văn nghệ của lớp.
kiểm khá.
- Đang học nghề.
- Thường xuyên vi phạm - Học lực trung bình, hạnh kiểm
nội quy trường học, thái khá, đậu tốt nghiệp.
độ ngang bướng, có nguy - Đóng góp cho phong trào thể dục
cơ bỏ học.
thể thao của lớp.
- Học lực yếu, hạnh kiểm - Đang học nghề.
yếu.
- Thường xuyên vi phạm - Học lực khá, hạnh kiểm tốt, đậu
nội quy trường học.
tốt nghiệp với mức điểm cao.
- Học lực trung bình, hạnh - Đang học nghề.
kiểm khá.
- Thường xuyên vi phạm - Học lực khá, hạnh kiểm tốt, đậu
nội quy trường học.
tốt nghiệp với mức điểm cao.

- Học lực trung bình, hạnh - Đang học nghề.
kiểm khá.
- Thường xuyên vi phạm - Học lực khá, hạnh kiểm tốt, đậu
nội quy trường học, có tốt nghiệp với mức điểm cao.
nguy cơ bỏ học.
- Đang học nghề.
- Học lực trung bình, hạnh
kiểm khá.

- Đối với lớp chủ nhiệm 12B3: Sự tiến bộ của nhóm học sinh yếu kém về
tư tưởng, nhận thức đã tác động tích cực đến kết quả thi đua học tập, rèn luyện
cũng như tham gia các hoạt động phong trào của cả tập thể lớp. Theo dõi bảng
thống kê các phương diện thi đua của lớp 12B3 từ trước tác động đến sau tác
động, ta thấy có một sự “bứt phá” đáng được khen ngợi, biểu dương. Cụ thể như
sau:
Phương diện
Trước tác động
Hiệu quả sau tác động
thi đua
(Năm học 2015 – 2016)
(Năm học 2016 – 2017)
17


Về học lực

- Giỏi: 0 HS (0%)
- Khá: 19 HS (44,2%)
- TB: 22 HS (51,2%)
- Yếu: 02 HS (4,6%)

Về hạnh kiểm - Tốt: 31 HS (72,2%)
- Khá: 8 HS (18,6%)
- TB: 03 HS (6,9%)
- Yếu: 01 HS (2,3%)
Thi đua thực - Đứng thứ 19 trong tổng
hiện nề nếp
số 22 lớp.
Hoạt
động - Giải khuyến khích hội
phong trào
thi văn nghệ chào mừng
ngày Nhà giáo Việt Nam
20/11.
- Giải khuyến khích
bóng chuyền nam chào
mừng ngày thành lập
Đồn TNCS Hồ Chí
Minh 26/3.

Danh hiệu thi (Khơng đạt)
đua

- Giỏi: 0 HS (0%)
- Khá: 29 HS (67,4%)
- TB: 14 HS (32,6%)
- Yếu: 0 HS (0%)
- Tốt: 40 HS (93,1%)
- Khá: 03 HS (6,9%)
- TB: 0 HS (0%)
- Yếu: 0 HS (0%)

- Đứng thứ 8 trong tổng số 22 lớp.
- Giải ba hội thi văn nghệ chào
mừng ngày Nhà giáo Việt Nam
20/11.
- Giải vơ địch bóng đá nam chào
mừng ngày thành lập Đồn TNCS
Hồ Chí Minh 26/3.
- Thành lập được câu lạc bộ bóng
chuyền, trong đó thành viên nịng
cốt từng là học sinh yếu kém về tư
tưởng, nhận thức như em Chiến,
em Thành,… với thói quen chơi
bóng mỗi ngày trong giờ ra chơi
và cuối buổi học, tạo nên một sân
chơi lành mạnh thay thế những thú
tiêu khiển vô bổ như bi-a, game,…
- Là một trong 5 lớp đạt danh hiệu
“Lớp tiên tiến”.

- Đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường:
Thực hiện đề tài này, bản thân tơi có cơ hội đúc rút, trau dồi thêm kinh
nghiệm làm công tác chủ nhiệm lớp cho chính mình; đưa ra các giải pháp thiết
thực, hiệu quả để giúp đỡ, giáo dục và cảm hóa được nhiều nhất có thể những
học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức của lớp chủ nhiệm, giúp các em thay
đổi theo hướng tích cực; từ đó, tạo nên một mơi trường giáo dục thân thiện, nhân
ái, đoàn kết, cùng đồng hành để tiến bộ và phát triển.
Những giải pháp giáo dục mà bản thân tôi đã vận dụng trong công tác giáo
dục học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức lớp chủ nhiệm đã được đồng
nghiệp đánh giá cao, có khả năng triển khai thực hiện đối với tất cả các khối lớp;
không chỉ trong công tác chủ nhiệm mà cịn có thể vận dụng trong việc giúp đỡ,

giáo dục, cảm hóa học sinh yếu kém về tư tưởng, nhận thức ở các lớp giảng dạy.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
18


Có thể nói, q trình thực hiện các giải pháp nhằm giúp đỡ, giáo dục và
cảm hóa học sinh có tư tưởng, nhận thức yếu kém thực sự rất công phu, đòi hỏi
người giáo viên chủ nhiệm phải thường xuyên tích lũy, trau dồi kinh nghiệm và
rèn luyện năng lực, kĩ năng để “đóng đạt nhiều vai”: Lúc thì trong vai một người
bạn vui tính, đáng tin cậy để tâm tình, sẻ chia mọi buồn vui; lúc thì trong vai
một nhà tư vấn tâm lí để thấu hiểu và giúp tháo gỡ hết mọi khúc mắc trong tâm
tư các em; lúc thì trong vai người hịa giải mâu thuẫn, hiểu lầm giữa học sinh
với học sinh, với phụ huynh,... và quan trọng nhất vẫn là hồn thành xuất sắc vai
trị của một người thầy – tấm gương sáng về đạo đức, nhân cách và có năng lực
chun mơn vững vàng để học sinh cảm phục, noi theo. Người giáo viên chủ
nhiệm cần đặt mình ở cương vị phụ huynh có con yếu kém về tư tưởng, nhận
thức để cảm thông, chia sẻ và cùng phối hợp giáo dục; cần xem học sinh như
con em của mình để yêu thương, bảo ban, bao dung và cảm hóa bằng sự tận tâm
tận tụy, nhiệt huyết yêu nghề của người thầy. Còn một tia hi vọng nhỏ, thầy cô
giáo cũng hãy cố gắng, để những cảnh tượng “đau lịng” như báo chí đưa tin dần
dần khơng cịn xuất hiện nữa trong cuộc sống của chúng ta. Tơi tin, dưới sự dìu
dắt của các thầy cô giáo, đặc biệt là người giáo viên chủ nhiệm, khi tốt nghiệp
THPT, các em sẽ đủ bản lĩnh để đối diện với sóng gió cuộc đời, đủ kinh nghiệm
để không vấp ngã, đủ tự tin để thành công và đủ yêu thương để hạnh phúc.
3.2. Kiến nghị
Kính đề nghị Đoàn trường, Ban Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, Ban
Nữ công và các tổ chức giáo dục khác cần hỗ trợ cũng như phối hợp chặt chẽ
hơn nữa với giáo viên chủ nhiệm để tổ chức thật thường xuyên, thật hiệu quả
các hoạt động mang ý nghĩa trải nghiệm. Thơng qua đó nhằm mục đích giáo dục

giá trị và giáo dục kĩ năng sống cho các em học sinh, tạo sân chơi lành mạnh, bổ
ích, lơi cuốn được cả những học sinh có tư tưởng, nhận thức yếu kém, để các em
có cơ hội thể hiện và khẳng định năng lực, giá trị bản thân, thêm tự tin và cảm
thấy hào hứng khi tham gia các hoạt động giáo dục của lớp, của trường.
Dẫu biết rằng kinh nghiệm của bản thân cịn khiêm tốn nhưng tơi vẫn tha
thiết xin được chia sẻ cùng đồng nghiệp, những mong q thầy cơ sẽ lưu tâm,
góp ý và có thể vận dụng trong công tác giáo dục học sinh yếu, kém của mình.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 10 tháng 5 năm 2018
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, khơng sao chép nội dung
của người khác.
(Ký và ghi rõ họ tên)
Nguyễn Thị Hoài

19