(Sáng kiến kinh nghiệm) một số PHƯƠNG PHÁP GIẢNG dạy bài câu hỏi và bài tập TIN học 11 NHẰM tạo HỨNG THÚ học tập CHO học SINH TRƯỜNG THPT bá THƯỚC 3

MỤC LỤC
1. Mở đầu..............................................................................................................2
1.1 Lí do chọn đề tài.........................................................................................2
1.2 Mục đích nghiên cứu.................................................................................2
1.3 Đối tượng nghiên cứu................................................................................2
1.4. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................2
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm....................................................................2
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm................................................2
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.............3
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề............................................4
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với
bản thân, đồng nghiệp và nhà trường..........................................................10
3. Kết luận, kiến nghị........................................................................................12
3.1. Kết luận....................................................................................................12
3.1.1 Những kết quả đạt được...................................................................12
3.1.2 Nguyên nhân tồn tại, hạn chế...........................................................12
3.2 Kiến nghị...................................................................................................12

1


1. Mở đầu
1.1 Lí do chọn đề tài
Khi giảng dạy về bài "câu hỏi và bài tập", đặc biệt là từ chương III chở đi
trong ngơn ngữ lập trình (NNLT) Pascal – Tin học 11 tôi nhận thấy hầu hết học
sinh gặp rất nhiều khó khăn trong việc tiếp thu kiến thức, cũng như tiếp cận với
thuật toán và lập trình...
Điều làm tơi khơng khỏi băn khoăn đó là làm thế nào để học sinh hiểu và
nắm bắt được cấu trúc của một chương trình đơn giản, viết tốt được các chương
trình đơn giản.
Bài viết này khơng chú trọng vào thuật tốn của các bài tốn khó mà chỉ

đưa ra các bài tốn có thuật tốn đơn giản nhất để hướng dẫn học sinh, giúp các
em nắm chắc cấu trúc của một chương trình. Bài viết chú trọng đến vấn đề:
"Một số phương pháp giảng dạy bài câu hỏi và bài tập tin học 11 nhằm tạo
hứng thú học tập cho học sinh trường THPT Bá Thước 3". Đây có thể là vấn
đề khơng q phức tạp nhưng nó đem lại những hiệu quả rất thực tế trong công
tác giảng dạy.
1.2 Mục đích nghiên cứu
Trong đề tài này tơi xây dựng và đề xuất: Một số phương pháp giảng
dạy bài "câu hỏi và bài tập" tin học 11 nhằm tạo hứng thú học tập cho học
sinh trường THPT Bá Thước 3.
1.3 Đối tượng nghiên cứu
Học sinh lớp 11 trường THPT Bá Thước 3 các năm học từ 2012 – 2013
đến năm học 2017-2018.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp quan sát sư phạm;
- Phương pháp dạy học tích cực;
- Phương pháp nêu vấn đề trong giảng dạy;
- phương pháp thống kê, tổng hợp, so sánh.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
- Những lý luận, lý thuyết sau đã giúp cho tôi định hướng được việc nghiên
cứu cũng như tìm kiếm những giải pháp, biện pháp cho việc giảng dạy:
- Phương pháp dạy học ngơn ngữ lập trình từ một hoạt động chia nhỏ thành
những hoạt động nhỏ hơn để học sinh có thể dễ hiểu:
- Phương pháp phát vấn;
- Phương pháp quy nạp;
- Lý thuyết các khái niệm và vai trò của cấu trúc chương trình.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.

Thuận lợi:

- Thời lượng cho các tiết bài tập và thực hành Tin học khối 11 nhiều
thuận lợi cho việc áp dụng các bài tập trong sáng kiến vào bài dạy.

2


- Các phịng học có máy chiếu, có phịng máy đáp ứng được các yêu cầu
giảng dạy của bộ môn như có máy chiếu, các máy đều được kết nối
internet.
- Sự quan tâm và chỉ đạo kịp thời của Ban giám hiệu nhà trường.

Khó khăn:
- Mơn tin là mơn học không được học sinh đầu tư nhiều thời gian như các
mơn học khác.
- Để học tốt chương trình tin học 11 học sinh phải có kiến thức mơn tốn
tốt.
- Phần lớn học sinh trường THPT Bá Thước 3 là người dân tộc thiểu số,
sống ở khu vực đặc biệt khó khăn nên được tiếp xúc với máy tính
cịn hạn chế (rất ít nhà học sinh có máy tính).
- Đầu vào của học sinh rất thấp, kiến thức mơn tốn rất hạn chế.
- Vốn tiếng Anh hạn chế.
- Hầu hết học sinh ở các trường THCS khu vực Quốc Thành chưa được
học mơn tin học do đó ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng môn tin
ở cấp THPT.
- Kết quả khảo sát năm học 2012-2013
HS giải được
HS lúng túng
HS không biết
STT Lớp Sĩ số
SL

%
SL
%
SL
%
1 11A1
35
5
14.3
10
28.57
20
57.13
2 11A2
35
4
11.42
12
34.28
19
54.3
3 11A3
39
6
15.38
13
33.33
20
51.29
4 11A4

40
7
17.5
12
30
21
52.5
- Kết quả khảo sát năm học 2013-2014
HS giải được
HS lúng túng
HS không biết
STT Lớp Sĩ số
SL
%
SL
%
SL
%
1 11A1
36
4
11.11
11
30.55
21
58.34
2 11A2
37
6
16.21

10
27.03
21
56.57
3 11A3
36
5
13.88
12
33.33
19
52.77
4 11A4
41
7
17.07
13
31.7
21
51.23
- Kết quả khảo sát năm học 2014-2015
HS giải được
HS lúng túng
STT Lớp Sĩ số
SL
%
SL
%
1 11A1
35

6
17.14
11
31.14
2 11A2
36
6
16.66
11
30.55
3 11A3
38
7
18.42
12
31.57
4 11A4
39
6
15.38
11
28.2

HS không biết
SL
%
18
51.42
19
52.79

19
50.01
22
56.42

3


2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
2.3.1. Hệ thống lại kiến thức ở chương I, II.
2.3.1.1 Em hãy cho biết sự khác nhau giữa hằng v bin?
Hằng là đại lợng có giá trị không thay đổi trong quá
trình thực hiện chơng trình.
Ví dụ : Const PI=3.1416, Const MaxN=100.
 Biến là những đại lượng được đặt tên, dùng để lưu trữ giá trị và giá trị có
thể được thay đổi trong q trình thực hiện chương trình.
Var X1,X2:real;
Nhận xét: Đây là kiến thức cực kì quan trọng trong chương I giúp học sinh
phân biệt rõ đâu là Hằng và đâu là Biến trong một chương trình .
2.3.1.2 Em hãy cho biết vì sao phải khai báo biến?
 Xác định kiểu dữ liệu của biến để chương trình dịch biết cách tổ chức ơ
nhớ chúa dữ liệu của biến.
 Đặt tên biến vào danh sách các đối tượng được chương trình quản lí.
 Trình dịch biết cách truy cập giá trị của biến và áp dụng thao tác thích hợp
cho biến.
Nhận xét:
2.3.1.3 Rèn luyện cho học sinh kĩ năng chuyển đổi từ một biểu thức toán
học sang biểu thức trong NNLT pascal và ngược lại.

4

Nhận xét:
2.3.1.4 Cấu trúc chương trình
+ Cấu trúc chung của một chương trình Pascal gồm có mấy phần, gồm những
phần nào?
Gồm có 2 phần

Phần khai báo

Phần thân CT
+ Hãy mơ tả cấu trúc của một chương trình Pascal?
Mơ tả cấu trúc:
[]

2.3.2. Nêu phương pháp làm bài tập và ví dụ áp dụng, hoạt động nhóm:
2.3.2.1 Phương pháp:

5


2.3.2.2 Một số ví dụ:

+ Cài đặt chương trình

2.3.2.3 Hoạt động nhóm

6

Chia lớp học thành 4 nhóm theo 4 tổ, trong 4 nhóm bầu nhóm trưởng và thư kí
để báo cáo trước lớp bài làm của nhóm mình. Mỡi nhóm làm một đề riêng, các
nhóm có thời gian hồn thành bài làm của minh trong 5 phut.

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với
bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.
- Hệ thống lại đầy đủ kiến thức ở chương I, II cho học sinh nắm chắc đặc
biệt là cấu trúc của một chương trình.
- Sử dụng các ví dụ để các em ơn lại kiến thức cơ bản của mơn tốn cần
thiết cho các bài tập tiếp theo.
- Đề tài đã được ứng dụng để giảng dạy và đạt kết quả tốt trong những
năm học vừa qua. Phần lớn học sinh nắm chắc cấu trúc chương trình,
phân biệt rõ ràng Hăng và Biến.
- Tiếp thu tốt nội dung kiến thức ở các chương tiếp theo.

7


Kết quả thu được trong các năm áp dụng SKKN
Năm học 2015 – 2016
HS giải được
HS lúng túng
STT Lớp Sĩ số
SL
%
SL
%
1 11A1
2 11A2
3 11A3

4 11A4
Năm học 2016 - 2017
HS giải được
HS lúng túng
STT Lớp Sĩ số
SL
%
SL
%
1 11A1
2 11A2
3 11A3
4 11A4

HS không biết
SL
%

HS không biết
SL
%

Năm học 2017 - 2018
STT

Lớp

1
2
3

4

11A1
11A2
11A3
11A4

Sĩ số

HS giải được
SL
%

HS lúng túng
SL
%

HS không biết
SL
%

Trên đây là những kết quả cụ thể trong q trình giảng dạy, từ đó có thể thấy
được hiệu quả thực tế trong việc áp dụng SKKN nâng cao chất lượng học tập
của học sinh.

8


3. Kết luận, kiến nghị
3.1. Kết luận

3.1.1 Những kết quả đạt được
- Hệ thống lại đầy đủ kiến thức ở chương I, II cho học sinh nắm chắc đặc
biệt là cấu trúc của một chương trình.
- Sử dụng các ví dụ để các em ôn lại kiến thức cơ bản của mơn tốn cần
thiết cho các bài tập tiếp theo.
- Đề tài đã được ứng dụng để giảng dạy và đạt kết quả tốt trong những
năm học vừa qua. Phần lớn học sinh nắm chắc cấu trúc chương trình,
phân biệt rõ ràng Hăng và Biến.
Tiếp thu tốt nội dung kiến thức ở các chương tiếp theo.
3.1.2 Nguyên nhân tồn tại, hạn chế
- Phần lớn học sinh là người dân tộc thiểu số, vùng cao được tiếp xúc ít với
máy vi tính nên cịn chậm trong các thao tác khi thực hành.
- Một số học sinh năng lực còn hạn chế trong việc áp dụng lý thuyết vào làm
bài tập.
- Môn Tin học mà đặc biệt là Tin học lập trình lớp 11 là mơn học khó và mới
mẻ, đặc biệt là đối với học sinh ở các vùng khó khăn như vùng 30A, vùng 135.
- Số học sinh gia đình có máy tính đang cịn ít, một số em cịn chưa chịu khó
và giành thời gian cho mơn học.
- Kinh nghiệm giảng dạy của cá nhân còn chưa nhiều.
3.2 Kiến nghị
Với những kinh nghiệm còn chưa nhiều nhưng bản thân tôi đã giúp các em
học sinh phát hiện và sửa một số lỗi khi dùng tham biến và tham trị trong
PASCAL trong chương trình Tin học lớp 11, các em tỏ ra tích cực học tập hơn
khi nắm rõ được vấn đề, từ đó chất lượng từng bước được nâng cao.
Mặc dù bản thân cũng đã có nhiều cố gắng để hồn thành đề tài nhưng
chắc chắn khơng thể tránh khỏi những thiếu sót. Tơi rất mong được sự đóng góp
của hội đồng giám khảo và các đồng nghiệp để đề tài được hồn thiện hơn nữa
góp phần nâng cao hiệu quả thực tế trong giảng dạy bộ môn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 25 tháng 05 năm 2018
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, khơng sao chép nội dung của
người khác.

Hà Thị Thu

Trần Văn Đức
TÀI LIỆU THAM KHẢO
9


[1] Sách giáo khoa Tin học 11
(Hồ Sĩ Đàm chủ biên, NXB Giáo dục, năm 2006)
[2] Sách Bài tập Tin học 11
(Hồ Sĩ Đàm, Nguyễn Thanh Tùng, NXB Giáo dục, năm 2006)
[3] Sách giáo viên Tin học 11
(Hồ Sĩ Đàm chủ biên, NXB Giáo dục, năm 2006)
[4] Lí luận dạy học tin học ở trường phổ thông
(Trương Trọng Cần, ĐH Vinh, năm 2000)
[5] Các vấn đề về lập trình Pascal
(Trần Đức Huyên, NXB trẻ, 1996)
[6] Một số nguồn thông tin trên mạng Internet.

10