Luận văn tốt nghiệp phân tích hiệu quả kinh tế về việc sử dụng giống lúa cấp xác nhận và áp dụng tiến bộ khoa học
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (702.87 KB, 101 trang )
Luận văn tốt nghiệp
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH TẾ VỀ VIỆC
SỬ DỤNG GIỐNG LÚA CẤP XÁC NHẬN
VÀ ÁP DỤNG TIẾN BỘ KHOA HỌC KỸ
THUẬT TRONG SẢN XUẤT LÚA
TẠI HUYỆN CỜ ĐỎ - THÀNH PHỐ CẦN THƠ
Giáo viên hướng dẫn
Sinh viên thực hiện
ThS.VÕ HỒNG PHƯỢNG
TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
MSSV : 4077635
Lớp : Kinh tế nông nghiệp K33
Cần Thơ - 2011
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
-1-
Luận văn tốt nghiệp
LỜI CẢM TẠ
Qua 4 năm học tập và rèn luyện tại trường Đại Học Cấn Thơ cùng với sự chỉ
dạy và hướng dẫn nhiệt tình của các thầy cơ khoa KT-QTKD đã giúp cho em có
được những kiến thức quý báu để bước vào môi trường thực tế, những kiến thức
để hồn thành đề tài của mình.
Bên cạnh những kiến thức tại giảng đường cũng như kiến thức nhận được từ
Sở Nơng Nghiệp TPCT, q trình đi phỏng vấn trực tiếp đã giúp cho em có những
hiểu biết thêm về nông nghiệp, hiểu được thực trạng sản xuất nông nghiệp của bà
con nông dân. Sự hiểu biết đó sẽ là hành trang cho em để có thể ứng dụng chun
ngành của mình vào thực tiễn, có thể làm việc và thích nghi tốt hơn với mơi
trường làm việc sau này.
Xin chân thành cám ơn chú…….., anh Bình trong phịng khuyến nơng của Sở
Nơng Nghiệp TPCT, anh Tuấn ở phịng nơng nghiệp huyện Cờ Đỏ đã tận tình giúp
đỡ để em có thể hồn thành đề tài của mình.
Xin chân thành cám ơn đến cơ Võ Hồng Phượng, người đã nhiệt tình hướng
dẫn và có nhiều đóng góp giúp em thực hiện và hoàn thành đề tài này.
Xin chân thành cám ơn các bạn cùng học đã góp ý kiến và giúp đỡ trong quá
trình thực hiện đề tài.
Vì thời gian thực tập có hạn, thêm vào đó là lần đầu tiên tiếp xúc với thực tế
nên không tránh khỏi những thiếu sót, mong được sự đóng góp của quý thầy cô và
các bạn để đề tài này có thể hồn thiện hơn.
Kính chúc q thầy cơ dồi dào sức khỏe và niềm vui, chúc quý cô chú anh chị
Sở Nông Nghiệp TPCT thật nhiều sức khỏe và công tác tốt.
Chân thành cám ơn
Trần Bửu Khuê Tú
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
-2-
Luận văn tốt nghiệp
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng đề tài này do chính tơi thực hiện, số liệu thu thập và
kết quả phân tích là hồn tồn trung thực. Tên đề tài không trùng với bất cứ đề tài
nghiên cứu khoa học nào.
Cần Thơ, ngày 10 tháng 5 năm 2011
Sinh viên thực hiện
Trần
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
Bửu
Khuê
Tú
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
-3-
Luận văn tốt nghiệp
NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
.............................................
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
-4-
Luận văn tốt nghiệp
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
.............................................
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
-5-
Luận văn tốt nghiệp
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
-6-
Luận văn tốt nghiệp
MỤC LỤC
Trang
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU .............................................................................1
1.1 Đặt vấn đề nghiên cứu 1
1.1.1. Sự cần thiết hình thành đề tài .............................................................1
1.1.2. Căn cứ khoa học thực tiễn ..................................................................2
1.2 Mục tiêu nghiên cứu .... ................................................................................3
1.2.1. Mục tiêu chung . ................................................................................3
1.2.2. Mục tiêu cụ thể.. ................................................................................3
1.3 Kiểm định giả thuyết và câu hỏi nghiên cứu .................................................3
1.3.1. Các giả thuyết cần kiểm định ..............................................................3
1.3.2. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................4
1.4 Phạm vi nghiên cứu..... ................................................................................4
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu..........................................................................4
1.4.2 Không gian nghiên cứu ........................................................................4
1.4.3. Thời gian nghiên cứu ..........................................................................4
1.5 Lược khảo tài liệu........ ................................................................................4
CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU................................... ...............................................................................6
2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN .............................................................................6
2.1.1. Các khái niệm cơ bản ..........................................................................6
2.1.1.1. Sản xuất..... ................................................................................6
2.1.1.2. Hiệu quả .... ................................................................................6
2.1.1.3. Hiệu quả kinh tế..........................................................................6
2.1.1.4. Hiệu quả xã hội...........................................................................7
2.1.1.5. Hiệu quả sản xuất........................................................................7
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
-7-
Luận văn tốt nghiệp
2.1.1.6. Khoa học kỹ thuật.......................................................................7
2.1.1.7. Áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất .....................................8
2.1.1.8. Phẩm cấp hạt giống.....................................................................9
2.1.2. Khái niệm các chỉ tiêu kinh tế .............................................................10
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................................13
2.2.1. Phương pháp chọn vùng nghiên cứu....................................................13
2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu ..............................................................13
2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu.............................................................14
CHƯƠNG 3: TỔNG QUAN VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU ..........................18
3.1. Tổng quan về TP Cần Thơ...........................................................................18
3.2. Tổng quan về huyện Cờ Đỏ - TP Cần Thơ...................................................19
3.2.1. Điều kiện tự nhiên...............................................................................19
3.2.1.1. Vị trí địa lý, địa hình ...................................................................19
3.2.1.2. Đất đai ....... ................................................................................19
3.2.1.3. Khí hậu ...... ................................................................................20
3.2.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ....................................................................20
3.2.2.1. Kinh tế....... ................................................................................20
3.2.2.2. Cơ sở hạ tầng ..............................................................................21
3.2.2.3. Dân số........ ................................................................................22
3.2.2.4. Văn hóa - Xã hội - Giáo dục .......................................................22
3.3. Tình hình sản xuất nơng nghiệp huyện Cờ Đỏ - TP Cần Thơ.......................23
3.3.1. Khái quát tình hình sản xuất nơng nghiệp của huyện ...........................23
3.3.1.1. Trồng trọt... ................................................................................23
3.3.1.2. Chăn ni .. ................................................................................24
3.3.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ lúa gạo của huyện hiện nay ..................25
3.3.2.1. Tình hình sản xuất ......................................................................25
3.3.2.2. Tình hình tiêu thụ .......................................................................26
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
-8-
Luận văn tốt nghiệp
3.3.2.3. Định hướng phát triển của địa phương năm 2011........................28
CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SẢN XUẤT LÚA CỦA CÁC NÔNG
HỘ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CỜ ĐỎ - TP CẦN THƠ ................................30
4.1. SỰ CẦN THIẾT CỦA GIỐNG LÚA TỐT TRONG SẢN XUẤT ...............30
4.1.1. Vai trò của giống lúa...........................................................................30
4.1.2. Tầm quan trọng của giống lúa xác nhận ..............................................30
4.2. THỰC TRẠNG SẢN XUẤT CỦA CÁC HỘ TRÊN ĐỊA BÀN NGHIÊN
CỨU ................................ ................................................................................31
4.2.1. Đặc điểm của các nông hộ trên địa bàn huyện .....................................31
4.2.1.1. Lao động.... ................................................................................31
.2.1.2. Nguồn vốn sản xuất ......................................................................34
4.2.1.3. Kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp...........................................36
4.3. PHÂN TÍCH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NƠNG HỘ ..........................42
4.3.1. Phân tích hiệu quả sản xuất của 2 mơ hình sản xuất lúa có và khơng có
sử
dụng
giống
cấp
xác
nhận
...................................................................................42
4.3.1.1. Mơ hình sản xuất lúa không sử dụng giống cấp xác nhận ............42
4.3.1.2. Mô hình sản xuất lúa sử dụng giống cấp xác nhận ......................46
4.3.2. Kiểm định về thu nhập và chi phí của hai mơ hình: sản xuất lúa có và
khơng có sử dụng giống lúa cấp xác nhận ..........................................................50
4.3.2.1. Kiểm định về thu nhập ................................................................50
4.3.2.2. Kiểm định về chi phí...................................................................51
4.4. PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN HAI MƠ
HÌNH SẢN XUẤT............ ................................................................................53
4.4.1. Mơ hình sản xuất lúa khơng sử dụng giống cấp xác nhận ............... 53
4.4.2. Mơ hình sản xuất lúa có sử dụng giống cấp xác nhận ..........................57
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
-9-
Luận văn tốt nghiệp
CHƯƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT
CHO NÔNG DÂN TẠI HUYỆN CỜ ĐỎ - TP CẦN THƠ.............................63
5.1. THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN TRONG VIỆC SỬ DỤNG GIỐNG LÚA
CẤP XÁC NHẬN VÀ ÁP DỤNG TIẾN BỘ KHKT TRONG SẢN XUẤT TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN .......... ................................................................................63
5.1.1. Thuận lợi .......... ................................................................................63
5.1.2. Khó khăn .......... ................................................................................63
5.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT LÚA VÀ ĐẨY
MẠNH VIỆC SỬ DỤNG GIỐNG XÁC NHẬN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN .....64
5.2.1. Giải pháp cho việc sử dụng giống xác nhận hiện nay ..........................64
5.3.1. Giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất cho mơ hínhản xuất lúa ............65
5.3.1.1. Giải pháp mang tính hiện tại .......................................................65
5.3.1.2.Giải pháp mang tính lâu dài .........................................................65
CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................68
6.1. KẾT LUẬN
.......... ................................................................................68
6.2. KIẾN NGHỊ
.......... ................................................................................69
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................70
PHỤ LỤC ........................ ................................................................................71
PHỤ LỤC 1: LỢI NHUẬN MƠ HÌNH SẢN XUẤT LÚA KHÔNG SỬ DỤNG
GIỐNG XÁC NHẬN ........ ................................................................................71
PHỤ LỤC 2: LỢI NHUẬN MƠ HÌNH SẢN XUẤT LÚA CĨ SỬ DỤNG GIỐNG
XÁC NHẬN ..................... ................................................................................74
PHỤ LỤC 3: KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNH CHI PHÍ VÀ THU NHẬP HAI MƠ HÍNH
SẢN XUẤT LÚA CĨ VÀ KHƠNG CĨ SỬ DỤNG GIỐNG CẤP XÁC NHẬN
……………………........... ................................................................................77
PHỤ LỤC 4: BẢNG CÂU HỎI PHỎNG VẤN..................................................78
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 10 -
Luận văn tốt nghiệp
DANH MỤC BIỂU BẢNG
Trang
Bảng 3.1: DIỆN TÍCH CÁC LOẠI CÂY TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIAI ĐOẠN
2007-2009
...................................................................................................... ....
24
Bảng 4.1 : TỶ LỆ PHẦN TRĂM
SỐ NHÂN KHẨU CỦA HỘ
....31
Bảng 4.2 : TỶ LỆ PHẦN TRĂM LAO ĐỘNG TRỰC TIẾP SẢN XUẤT
....32
Bảng
4.3
:
TỶ
LỆ
PHẦN
TRĂM
ĐẤT
TRỒNG
SỐ
TUỔI
CỦA
NƠNG
CÁC
NƠNG
HỘ................................33
Bảng
4.4:
DIỆN
TÍCH
LÚA
CỦA
HỘ…………......34
Bảng 4.5: TỶ LỆ PHẦN TRĂM TRÌNH ĐỘ HỌC VẤN CỦA NÔNG HỘ
....35
Bảng
4.6:
KINH
NGHIỆM
SẢN
XUẤT
CỦA
CÁC
NÔNG
HỘ............................38
Bảng 4.7: NGUỒN THÔNG TIN VỀ KHOA HỌC KỸ THUẬT CỦA CÁC
NƠNG
HỘ…………………………………………………………………….....39
Bảng 4.8: MƠ HÌNH KHOA HỌC KỸ THUẬT ĐƯỢC CÁC NÔNG HỘ ÁP
DỤNG
VÀO
SẢN
XUẤT.......................................................................................40
Bảng 4.9: CÁC KHOẢN MỤC CHI PHÍ TRUNG BÌNH TRÊN 1 HA CỦA MƠ
HÌNH SẢN XUẤT LÚA KHÔNG SỬ DỤNG GIỐNG CẤP XÁC NHẬN
..43
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 11 -
Luận văn tốt nghiệp
Bảng
4.10:
CÁC
TIÊU
CHỈ
ĐÁNH
GIÁ
HIỆU
QUẢ
KINH
TẾ...........................45
Bảng 4.11: CÁC KHOẢN MỤC CHI PHÍ TRUNG BÌNH TRÊN 1 HA CỦA MƠ
HÌNH
SẢN
XUẤT
LÚA
SỬ
DỤNG
GIỐNG
CẤP
XÁC
NHẬN
..47
Bảng 4.12:
CÁC
CHỈ
TIÊU
ĐÁNH
GIÁ
HIỆU
QUẢ
KINH
TẾ
..49
Bảng 4.13: SO SÁNH CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA
HAI
MƠ
HÌNH
SẢN
XUẤT
..................................50
Bảng 4.14 : KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNH MANN WHITNEY VỀ THU NHẬP CỦA
HAI
MƠ
HÌNH
................................................................................................51
Bảng 4.15 : KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNH MANN WHITNEY VỀ CHI PHÍ CỦA HAI
MƠ HÌNH
.........................................................................................................52
Bảng 4.16: CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN MƠ HÌNH SẢN
XUẤT LÚA KHÔNG SỬ DỤNG GIỐNG XÁC NHẬN ....................................54
Bảng 4.17 : CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN MƠ HÌNH SẢN
XUẤT LÚA CÓ SỬ DỤNG CẤP GIỐNG XÁC NHẬN ...................................58
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 12 -
Luận văn tốt nghiệp
DANH MỤC HÌNH
Trang
HÌNH 1. CƠ CẤU DIỆN TÍCH TRỒNG LÚA CỦA HUYỆN CỜ ĐỎ QUA 3 VỤ
NĂM 2010..........................................................................................................26
HÌNH 2. CƠ CẤU DIỆN TÍCH ĐẤT CANH TÁC...........................................35
HÌNH 3. CƠ CẤU NGUỒN VỐN SẢN XUẤT................................................36
HÌNH 4. TỶ TRỌNG THAM GIA TẬP HUẤN KHKT CỦA CÁC NƠNG
HỘ………………………………………………………………………………41
HÌNH 5. CƠ CẤU CHI PHÍ SẢN XUẤT LÚA KHƠNG SỬ DỤNG GIỐNG CẤP
XÁC
NHẬN………………………………………………………………………… 44
HÌNH 6. CƠ CẤU CHI PHÍ SẢN XUẤT LÚA SỬ DỤNG GIỐNG CẤP XÁC
NHẬN……………………………………………………………………………48
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 13 -
Luận văn tốt nghiệp
CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1.1. Sự cần thiết hình thành đề tài
Vào năm 2009, Thành Phố Cần Thơ chính thức trở thành TP trực thuộc trung
ương, là đơ thị loại một với vai trị trung tâm kinh tế chính trị xã hội của khu vực
ĐBSCL và miền Tây Nam Bộ. Trong thời kỳ đổi mới và hội nhập, thành phố Cần
Thơ và miền Tây Nam Bộ đã có những bước tiến vượt bậc trong phát triển kinh tế
xã hội, chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế Quốc dân. Cần Thơ và ĐBSCL là vựa
lúa gạo cung cấp phần lớn nguồn hàng xuất khẩu của cả nước. Cây nơng nghiệp
chính của Cần Thơ là lúa với sản lượng hằng năm là 1.194,7 tấn.
Với diện tích đất sản xuất chiếm 77,3% diện tích tự nhiên, Huyện Cờ Đỏ là
vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm của thành phố Cần Thơ. Do Huyện thuộc
vùng trũng nên 90% dân số của huyện sống dựa vào sản xuất nông nghiệp và chủ
yếu phục vụ cho ngành nông nghiệp.
Từ xưa đến nay, tuy nông dân là người trực tiếp vất vả làm ra hạt lúa nhưng họ
chưa bao giờ là người quyết định giá bán. Giá lúa phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố
như mùa vụ, địa phương sản xuất, chất lượng lúa...Để sản xuất lúa có chất lượng
cao ngồi việc nắm vững khoa học - kỹ thuật thì giống là một yếu tố quan trọng.
Tuy nhiên, đa phần nông dân thường sử dụng lúa thịt làm giống sản xuất (lúa của
vụ trước giữ lại làm giống cho vụ sau) nên phải tốn nhiều cơng chăm sóc và chi
phí phân bón, thuốc trừ sâu do lúa thịt khi làm lúa giống thường bị lẫn tạp, trổ chín
khơng đều, lúa sử dụng nhiều vụ sẽ sinh nhiều tầng, dễ nhiễm sâu bệnh và dẫn đến
làm giảm năng suất và chất lượng lúa. Vì thế giá lúa thương phẩm bán ra thị
trường chưa được cao.
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 14 -
Luận văn tốt nghiệp
Hiện nay, các kỹ sư nông nghiệp rất khuyến khích nơng dân sử dụng giống lúa
cấp xác nhận chất lượng cao vào sản xuất vì theo kết quả nghiên cứu của
Philippine và Bangladesh thì sử dụng giống lúa cấp xác nhận có chất lượng tốt sẽ
làm tăng năng suất lúa từ 8-10%. Do giống lúa này được sản xuất từ giống lúa
nguyên chủng, nếu được gieo trồng sẽ cho năng suất cao, có khả năng chống chịu
dịch hại tốt hơn, phẩm chất gạo ngon, giảm được các chi phí về phân bón, thuốc
sâu…, giảm thất thốt, làm tăng thu nhập cho nông dân.
Nhưng thực tế cho thấy, nơng dân sản xuất trong tỉnh cịn chưa tiếp xúc và đưa
vào sản xuất đại trà các giống lúa cấp xác nhận. Một phần do nơng dân ít quan tâm
trong việc chọn lựa giống phục vụ cho sản xuất. Phần do giá thành các giống lúa
cấp xác nhận hiện nay còn cao (gấp 2-3 lần lúa giống thường). Cho nên việc phân
tích hiệu quả kinh tế khi sử dụng giống lúa cấp xác nhận cũng như phổ cập khiến
thức khoa học kỹ thuật để nơng dân có thể ứng dụng đại trà giống lúa chất lượng
cao này vào sản xuất là một việc làm cần thiết. Vì lý do đó đề tài “ Phân tích hiệu
quả kinh tế về việc sử dụng giống lúa cấp xác nhận và áp dụng tiến bộ khoa học
kỹ thuật trong sản xuất tại huyện Cờ Đỏ - TP Cần Thơ ” được thực hiện nhằm
nâng cao đời sống của các nông hộ sản xuất lúa tại địa phương.
1.1.2. Căn cứ khoa học thực tiễn
Căn cứ khoa học
Để phân tích hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông nghiệp, người ta thường
thiết lập hàm hồi quy tuyến tính nhằm tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận
của các nông hộ sản xuất lúa. Từ đó biết được các nhân tố nào làm tăng hay giảm
lợi nhuận để có thể phát huy những yếu tố tích cực sao cho việc sản xuất có hiệu
quả cao hơn.
Để so sánh hiệu quả kinh tế của hai mơ hình, người ta thường dùng các kiểm
định về tổng chi phí và thu nhập (kiểm định T hay kiểm định U) để biết được mơ
hình nào mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn qua việc chi phí bỏ ra ít nhưng thu
nhập nhiều hơn.
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 15 -
Luận văn tốt nghiệp
Căn cứ thực tiễn
Từ các đề tài nghiên cứu thực tiễn trong mục lược khảo tài liệu, khi phân tích
các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận hay năng suất của mơ hình, các tác giả đã
xem xét và phân tích chủ yếu các chi phí đầu vào của quá trình sản xuất (giống,
phân thuốc, lao động, máy móc, lãi vay, chi phí khác….) là những nhân tố có ý
nghĩa trong mơ hình và ảnh hưởng mạnh mẽ đến hiệu quả kinh tế trong sản xuất,
cụ thể là các biến chi phí sẽ có quan hệ nghịch chiều và làm giảm lợi nhuận khi
các loại chi phí này tăng lên.
Bên cạnh đó nhiều tác giả cịn phân tích các yếu tố về năng suất, giá, số năm kinh
nghiệm, diện tích đất canh tác, có tập huấn hay không… để xem mức độ ảnh
hưởng của các biến này. Kết quả cho thấy đây là các biến ảnh hưởng cùng chiều
với lợi nhuận đặc biệt là năng suất và giá bán là những nhân tố có ảnh hưởng tích
cực và mạnh mẽ, tác động trực tiếp đến hiệu quả kinh tế. Các biến cịn lại có ảnh
hưởng nhưng khơng nhiều.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Phân tích hiệu quả kinh tế về việc sử dụng giống lúa cấp xác nhận và áp dụng tiến
bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất lúa tại huyện Cờ Đỏ - TP Cần Thơ. Trên cơ sở
đó đề ra các giải pháp nhằm khắc phục những mặt hạn chế và phát triển, nâng cao
hiệu quả sản xuất của mơ hình.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Phân tích thực trạng sản xuất lúa tại huyện Cờ Đỏ - TP Cần Thơ
- Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sản xuất lúa của các nông hộ ở huyện Cờ
Đỏ - TP Cần Thơ
- So sánh hiệu quả sản xuất về việc sử dụng giống lúa cấp xác nhận và sử dụng
giống lúa thịt
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 16 -
Luận văn tốt nghiệp
- Đề xuất một số giải pháp phát huy các mặt tích cực và khắc phục những hạn chế
trong quá trình sản xuất lúa tại huyện Cờ Đỏ - TP Cần Thơ
1.3. KIỂM ĐỊNH GIẢ THUYẾT VÀ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
1.3.1. Các giả thuyết cần kiểm định
- Nông hộ sử dụng giống lúa cấp xác nhận vào sản xuất thì có hiệu quả hơn so với
nơng hộ sử dụng giống lúa thịt.
- Sử dụng giống lúa cấp xác nhận vào sản xuất có ảnh hưởng đến lợi nhuận của
nông hộ sản xuất lúa.
1.3.2. Câu hỏi nghiên cứu
Qua các mục tiêu nghiên cứu cụ thể, để giải quyết vấn đề nghiên cứu ta cần trả
lời các câu hỏi sau:
- Thực trạng sản xuất lúa trên địa bàn huyện Cờ Đỏ - TP Cần Thơ hiện nay như
thế nào?
- Hiệu quả của việc sử dụng giống lúa cấp xác nhận và áp dụng tiến bộ khoa học
kỹ thuật trong sản xuất ra sao?
- Cần có các giải pháp, đề xuất gì để nâng cao hơn nữa hiệu quả sản xuất cho mơ
hình?
1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
Các nông hộ sản xuất lúa tại huyện Cờ Đỏ - TP Cần Thơ.
1.4.2 Không gian nghiên cứu
Luận văn được thực hiện dựa trên số liệu điều tra tại các xã: Thạnh Phú, Thới
Đông, Đông Thắng thuộc huyện Cờ Đỏ - TP cần Thơ. Sau đó số liệu được xử lý,
phân tích, hồn thành tại cơ quan thực tập và khoa Kinh Tế - Quản Trị Kinh
Doanh, Đại Học Cần Thơ.
1.4.3. Thời gian nghiên cứu
- Số liệu thứ cấp được thu thập từ năm 2008 – 2010
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 17 -
Luận văn tốt nghiệp
- Số liệu sơ cấp được thực hiện từ việc điều tra trực tiếp các nông hộ sử dụng
giống lúa cấp xác nhận trong sản xuất thuộc huyện Cờ Đỏ - TP Cần Thơ từ
02/2011 – 03/2011
- Thời gian thực hiện đề tài từ 02/2011 – 04/2011
1.5. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU
Từ Chủng Lộc (2008), So sánh kết quả nuôi cá tra (Pangasius Hypophthalmus)
trong ao đất ở Trà Vinh và An Giang – Luận văn tốt nghiệp. Tác giả đã đánh giá
thực trạng chung về việc nuôi cá tra ở Trà Vinh và An Giang bằng phương pháp
thống kê mơ tả. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất và chi phí ni của
hai tỉnh bằng phương pháp hồi quy tuyến tính và kiểm định các yếu tố về chi phí
và thu nhập để so sánh hiệu quả kinh tế của mơ hình ni cá tra tại 2 tỉnh Trà Vinh
và An Giang.
Trần Minh Tuấn (2007) với đề tài “Phân tích các chỉ tiêu tài chính của mơ
hình lúa đơn và lúa cá ở huyện Châu Thành A - Hậu Giang”. Đề tài miêu tả và
đánh giá được hiệu quả của mơ hình lúa đơn và lúa cá ở huyện Châu Thành A Hậu Giang. Đề tài đã xác định mơ hình lúa cá đạt hiệu quả kinh tế hơn mơ hình
sản xuất lúa đơn truyền thống và đã đề xuất những giải pháp cơ bản mang tính khả
thi để phát triển mơ hình tại huyện Châu Thành A.
Võ Thị Kim Phiên (2006) đã phân tích hiệu quả kinh tế của ba mơ hình 3
lúa, lúa - màu và lúa - cá tại huyện Châu Thành A tỉnh Hậu Giang. Tác giả kết
luận rằng việc áp dụng 3 mơ hình đều đem lại thu nhập cao hơn so với lãi suất tiết
kiệm của ngân hàng, tuy nhiên mơ hình lúa - cá mang lại thu nhập cao hơn hai mơ
hình kia do các khoản chi phí thấp hơn. Đây là mơ hình phát triển bền vững cần
được nhân rộng.
Châu Thị Kim Lan(2007) với đề tài “Phân tích các chỉ tiêu tài chính của mơ
hình lúa đơn và lúa cá ở xã Trường Xuân - Cờ Đỏ - TP Cần Thơ”. Đề tài cũng
xác định mơ hình lúa cá đạt hiệu quả sản xuất hơn mơ hình lúa đơn. Vì trên cùng
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 18 -
Luận văn tốt nghiệp
diện tích đất trồng lúa người nơng dân tận dụng nguồn nước tưới ở các thửa ruộng
để ni cá. Mơ hình lúa cá đạt hiệu quả kinh tế, và được nhân rộng và phát triển.
CHƯƠNG 2
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN
2.1.1. Các khái niệm cơ bản
2.1.1.1. Sản xuất
Sản xuất là quá trình sử dụng các yếu tố đầu vào và các nguồn lực cần thiết
khác để tạo ra sản phẩm hàng hóa một cách có hiệu quả nhất.
2.1.1.2. Hiệu quả
Hiệu quả được hiểu là kết quả mong muốn, cái sinh ra kết quả mà con
người chờ đợi và hướng tới, nó có nội dung khác nhau ở những lĩnh vực khác
nhau. Trong sản xuất, hiệu quả có nghĩa là hiệu suất, năng suất. Trong kinh doanh,
hiệu quả là lãi suất, lợi nhuận. Trong lao động nói chung, hiệu quả là năng suất lao
động, được đánh giá bằng thời gian hao phí để sản xuất ra một đơn vị sản phẩm
hoặc bằng số lượng sản phẩm sản xuất ra trong một đơn vị thời gian.
Hiệu quả bao gồm cả hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội có quan hệ mật
thiết với nhau như một thể thống nhất không tách rời nhau. Chúng là tiền đề của
nhau và là phạm trù thống nhất.
2.1.1.3. Hiệu quả kinh tế
Hiệu quả kinh tế được hiểu là mối tương quan so sánh giữa lượng kết quả
đạt được và lượng chi phí bỏ ra, nó là một phạm trù kinh tế chung nhất, liên quan
trực tiếp đến nền kinh tế hàng hóa với tất cả các phạm trù và các quy luật kinh tế
khác. Một phương án hoặc một giải pháp kỹ thuật có hiệu quả kinh tế cao thì phải
đạt được tương quan tối ưu giữa kết quả mang lại và chi phí đầu tư. Bản chất của
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 19 -
Luận văn tốt nghiệp
hiệu quả kinh tế xuất phát từ mục đích của sản xuất và phát triển kinh tế xã hội, là
đáp ứng ngày càng cao nhu cầu về vật chất và tinh thần của mọi thành viên trong
xã hội.
Hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông nghiệp gắn liền với nhũng đặc điểm
của sản xuất nông nghiệp. Trước hết là ruộng đất, tư liệu sản xuất không thể thay
thế được vì nó vừa là sản phẩm của tự nhiên, vừa là sản phẩm của lao động.
Theo lý thuyết, hiệu quả kinh tế được đo lường bằng sự so sánh kết quả sản
xuất kinh doanh với chi phí bỏ ra để đạt được kết quả đó. Hiệu quả kinh tế được
thể hiện qua các chỉ tiêu như:
+ Chi phí sản xuất trên một cơng trong mơ hình
+ Lợi nhuận trên một cơng trong mơ hình
+ Tỷ suất lợi nhuận
2.1.1.4. Hiệu quả xã hội
Hiệu quả xã hội là mối tương quan so sánh giữa kết quả xã hội và tổng chi
phí bỏ ra. Thể hiện qua:
+ Nâng cao doanh thu, cải thiện đời sống nhân dân
+ Tạo việc làm, giảm bớt lao động nhàn rỗi và hạn chế tệ nạn xã hội trong
nông thôn.
2.1.1.5. Hiệu quả sản xuất
Hiệu quả sản xuất bằng doanh thu trừ đi các chi phí đầu vào của quá trình
sản xuất.
- Doanh thu bằng sản lượng nhân giá bán.
- Đề tài đề cập đến các loại chi phí sau: chi phí giống; chi phí phân bón; chi
phí thuốc bảo vệ thực vật; chi phí chuẩn bị đất; chi phí chăm sóc và thu hoạch; chi
phí về năng lượng, nhiên liệu; chi phí vận chuyển và thu hoạch; lãi suất; chi phí
khác.
- Lợi nhuận bằng doanh thu trừ đi các khoản chi phí trên.
2.1.1.6. Khoa học kỹ thuật
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 20 -
Luận văn tốt nghiệp
Khoa học nông nghiệp là hệ thống các tri thức về quy luật tự nhiên, kinh tế và
xã hội trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp.
Công nghệ trong nông nghiệp là tập hợp những công cụ và phương pháp dùng
để tác động vào các nguồn lực nhằm nâng cao năng lực sản xuất nông nghiệp.
Trong nông nghiệp, những kỹ thuật tiến bộ thể hiện rõ nhất là giống cây trồng
năng suất cao, giống gia súc được cải tạo...Nhưng công nghệ thể hiện ở khâu vốn
đầu tư nghĩa là máy móc, hệ thống tưới tiêu. Tiến bộ cơng nghệ đã trở thành hiển
nhiên trong trồng trọt, chăn nuôi và trình độ quản lý của người nơng dân.
Các nhà kinh tế cho rằng công nghệ là một tập hợp những kỹ thuật sẵn có hoặc
trình độ kiến thức về mối quan hệ giữa các yếu tố đầu vào và sản lượng đầu ra
bằng vật chất nhất định. Còn đổi mới cơng nghệ là cải tiến trình độ kiến thức sao
cho nâng cao được năng lực sản xuất để có thể làm ra được nhiều sản phẩm hơn
với số lượng đầu vào như cũ hoặc làm ra sản lượng như cũ với khối lượng đầu vào
ít hơn. Nhiều đổi mới cơng nghệ trong nơng nghiệp cịn nhằm để tiết kiệm lao
động (do sử dụng máy móc thay thế cơng nghệ thủ công).
Phần lớn những tiến bộ kỹ thuật áp dụng vào sản xuất đều tạo ra khả năng đạt
được mục tiêu kinh tế do xã hội đặt ra như năng suất cao hơn, chất lượng cao hơn,
giá thành thấp hơn và tăng thu nhập cho nhà sản xuất. Đồng thời nó cũng tạo ra
hiệu quả xã hội khác như cải thiện diều kiện sống, cải tạo môi trường.
Các nguồn kỹ thuật tiến bộ và việc áp dụng nó:
+ Đúc kết từ kinh nghiệm thực tế.
+ Những kết quả nghiên cứu và phát triển qua khảo nghiệm được áp dụng
trong sản xuất.
+ Những kết quả nghiên cứu và phát triển bên ngoài đưa vào.
2.1.1.7. Áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất
Đồng nghĩa với việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất nơng nghiệp có nhiều
mặt như thủy lợi hóa, cơ giới hóa, hóa học hóa và sinh học hóa đang được ứng
dụng trực tiếp vào sản xuất nông nghiệp.
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 21 -
Luận văn tốt nghiệp
- Thủy lợi hóa có ý nghĩa quan trọng trong sản xuất nông nghiệp, là biện pháp
hàng đầu trong hệ thống biện pháp kỹ thuật nông nghiệp Việt Nam (địa hình dốc,
trũng, hệ thống sơng ngịi chằng chịt, giáp biển dễ gắn với tình trạng hạn, úng,
mặn) nên cần có hệ thống thủy lợi để bơm nước, tháo nước, rửa mặn giúp sản xuất
nông nghiệp thuận lợi. Thủy lợi hóa góp phần phát huy kết quả các biện pháp kỹ
thuật khác. Cơ giới nước làm cho đất mềm hơn, tơi xốp hòa tan được các chất dinh
dưỡng, đáp ứng yêu cầu sinh trưởng của cây trồng.
- Cơ giới hóa nơng nghiệp là thực hiện cuộc cách mạng về công cụ sản xuất
nông nghiệp nhằm chuyển lao động thủ cơng thành lao động cơ giới. Cơ giới hóa
góp phần quyết định trong việc nâng cao năng suất lao động trong nơng nghiệp.
- Hóa học hóa góp phần quyết định trực tiếp đến năng suất cây trồng, góp phần
làm tăng độ phì của đất và chất lượng sản phẩm làm ra tùy thuộc vào cách sử dụng
hóa học vào sản xuất (như phân bón, thuốc trừ sâu, khơng nên q lạm dụng phân
bón, thuốc nơng dược sẽ làm giảm chất lượng sản phẩm).
- Sinh học hóa nơng nghiệp là quá trình nghiên cứu và áp dụng những thành
tựu về khoa học sinh vật và khoa học sinh thái vào nông nghiệp nhằm nâng cao
năng suất, chất lượng và bảo vệ mơi trường sinh thái gồm có cơng tác giống cây
trồng vật ni. Sinh học hóa tạo điều kiện đưa nhanh các tiến bộ khoa học kỹ thuật
vào sản xuất nơng nghiệp góp phần tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, đáp ứng
yêu cầu của quy trình chế biến, thỏa mãn đòi hỏi ngày càng cao của thị trường,
nâng cao giá trị kinh tế của sản phẩm nông nghiệp.
2.1.1.8. Phẩm cấp hạt giống
Giống là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến năng suất cây lúa và việc nâng
cao chất lượng giống là bước quan trọng để nâng cao chất lượng gạo Việt Nam.
Mặc dù gạo Việt Nam đứng thứ hai thế giới về sản lượng xuất khẩu nhưng lại
đứng thứ ba, thứ tư về chất lượng. Muốn nâng cao chất lượng gạo tiêu dùng nội
địa và gạo xuất khẩu, cần phải sử dụng các giống lúa chất lượng cao để nâng cao
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 22 -
Luận văn tốt nghiệp
giá trị sản xuất trên đơn vị diện tích đất canh tác đồng thời nâng cao giá trị thu
nhập cho người trồng lúa.
Hiện nay ở Việt Nam, hạt giống lúa được phân biệt như sau:
1. Hạt giống lúa tác giả là hạt giống có độ thuần tuyệt đối do tác giả chọn,
tạo ra giống đó cung cấp.
2. Hạt giống lúa siêu nguyên chủng (SNC) là hạt giống lúa được nhân ra từ
hạt giống tác giả.
3. Hạt giống lúa nguyên chủng (NC) là hạt giống lúa được nhân ra từ hạt
giống SNC theo quy trình sản xuất hạt giống lúa nguyên chủng và đạt tiêu chuẩn
chất lượng theo quy định.
4. Hạt giống lúa xác nhận là hạt giống lúa được nhân ra từ hạt giống
nguyên chủng qua một hoặc hai thế hệ gồm:
a) Hạt giống lúa xác nhận thế hệ thứ nhất (gọi là hạt giống lúa xác nhận 1,
XN1) là hạt giống lúa được nhân ra từ hạt giống nguyên chủng theo quy trình sản
xuất hạt giống lúa xác nhận và đạt tiêu chuẩn chất lượng.
b) Hạt giống lúa xác nhận thế hệ thứ hai (gọi là hạt giống lúa xác nhận 2,
XN2) là hạt giống lúa được nhân từ hạt giống lúa xác nhận 1 theo quy trình sản xuất
hạt giống lúa xác nhận và đạt tiêu chuẩn chất lượng.
2.1.2. Khái niệm các chỉ tiêu kinh tế
Tất cả chỉ tiêu này đều tính cho 1000m2
- Tổng chi phí: là tồn bộ các khoản đầu tư mà nông hộ chi ra trong hoạt
động canh tác để tạo sản phẩm như mong muốn bao gồm chi phí lao động, chi
phí vật chất và chi phí khác.
Tổng chi phí = Chi phí lao động + Chi phí vật chất + Chi phí khác
- Doanh thu: là giá trị thành tiền từ số lượng sản phẩm với đơn giá sản
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 23 -
Luận văn tốt nghiệp
phẩm bán ra.
Doanh thu = Sản lượng x đơn giá
- Lợi nhuận: là phần giá trị còn lại của doanh thu sau khi trừ đi các khoản
chi phí bỏ ra.
Lợi nhuận = Doanh thu - Chi phí
Lợi nhuận có hai loại: lợi nhuận khơng tính lao động gia đình và lợi nhuận tính
cơng lao động của gia đình.
- Doanh thu trên chi phí (DT/CP): tỷ số này phản ánh hiệu quả đầu tư, thể
hiện một đồng chi phí bỏ ra thì các nơng hộ sẽ nhận được bao nhiêu đồng thu
nhập.
Doanh thu
DT/CP =
Chi phí
- Lợi nhuận trên doanh thu (LN/DT): tỷ số này thể hiện trong một đồng
thu doanh thu có bao nhiêu đồng lợi nhuận.
Lợi nhuận
LN/DT =
Doanh thu
- Lợi nhuận trên chi phí (LN/CP): tỷ số này phản ánh một đồng chi phí bỏ
ra thì chủ thể đầu tư sẽ thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận.
Lợi nhuận
LN/CP =
Chi phí
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 24 -
Luận văn tốt nghiệp
GVHD: ThS. VÕ HỒNG PHƯỢNG
SVTH: TRẦN BỬU KHUÊ TÚ
- 25 -
