Tài liệu Thuốc có thể gây độc cho gan và cách khắc phục docx

Thuốc có thể gây độc cho gan và
cách khắc phục

Cần cảnh giác với các thuốc có thể gây độc cho gan.
Trong tài liệu thuốc thường có ghi các cảnh báo: “... gây độc cho gan,
suy giảm chức năng gan, thận trọng cho người bị bệnh gan...”. Hiểu đúng các
cảnh báo này sẽ giảm sự lo ngại không đáng có và tránh các tai biến do thuốc
gây ra.
Thuốc có thể làm thay đổi chức năng gan, tổn thương gan, biểu hiện bằng
các triệu chứng lâm sàng, dẫn dến tàn phế, đe dọa tính mạng.Việc chuyển từ trạng
thái đầu đến trạng thái cuối không phải lúc nào cũng xảy ra mà còn tùy loại thuốc,
tùy khả năng tự hồi phục gan của người bệnh.
Thế nào là độc tính trên gan do thuốc?
Được coi là tổn thương gan khi hội tụ đủ một trong hai yếu tố: Thứ nhất, có
sự tăng trên hai lần giới hạn trên các chỉ số bình thường của alanin
aminnotransferase hoặc bilirubin trong huyết tương. Thứ hai, có sự tăng cả
aspartat aminnotrantransferase, alkalinphophatase, biulirubin toàn phần nhưng
phải có một trong ba loại đó tăng cao hơn 2 lần giới hạn trên bình thường.
Muốn xác định tổn thương gan do thuốc lại phải có thêm một số điều kiện
khác: Trước khi dùng thuốc không có tiền sử hoặc trong khi dùng thuốc không
mắc kèm một bệnh gây tổn thương gan nào khác (như viêm gan A-B- E...). Khi
dùng thuốc có biểu hiện tổn thương gan, nhưng sau khi ngừng dùng biểu hiện đó
giảm rõ rệt hay mất đi. Nếu dùng nhiều thuốc cùng lúc thì phải loại trừ dần cuối
cùng tìm ra thủ phạm chính.
Xác định tổn thương gan do thuốc cần xét nghiệm, quan sát lâm sàng, xem
xét các điều kiện liên quan.
Các nhóm thuốc gây tổn thương gan:
- Nhóm gây tổn thương tế bào gan (tăng alanin aminotranferase), bao gồm
các thuốc: kháng khuẩn, nấm (ketoconazol, tetracyclin, trovafloxacin); chống lao
(isoniazid, rifampicin, pyrazinamid); chữa tăng huyết áp (lisinopril, losartan,
amiodaron); giảm đau, chống viêm (paracetamol, allopuriol, các kháng viêm

không steroid); chống tiết acid (omeprazol); trầm cảm (fluoxetin, proxetin,
sertralin); chống mỡ máu (statin); thuốc chống béo (bupropion)...
- Nhóm thuốc làm tắc mật (tăng alkalinphophatase + tăng bilirubin toàn
phần), bao gồm các thuốc: kháng khuẩn, nấm (amoxicilin+ acid clavulanic,
erythromycin, terbinafin), tâm thần (chlopromazin, mirtarazin, trầm cảm ba vòng),
chống dị ứng (phenothiazin), cao huyết áp (irbesartan), chống máu cục
(chlopidogen), thuốc chứa estrogen (viên tránh thai, estrogen), steroid đồng hóa.
- Nhóm vừa làm tổn thương tế bào gan vừa làm tắc mật (cùng lúc làm tăng
alanin aminotranferase và alkalinphophatase), bao gồm các thuốc: kháng sinh
(clindamycin, bactrim, sulfonamid, nitrofurantoin), chống động kinh
(phenobarbital, phenytoin, carbamazepin); chữa tăng huyết áp (catopril, enalapril,
verapamil); chống trầm cảm (amitriphtylin, trazodon); chống dị ứng
(cyproheptadin); chữa ung thư tuyến tiền liệt (flutamid).
Việc chia nhóm chỉ tương đối. Cách gây độc cho gan của từng loại thuốc
còn phức tạp hơn nhiều và biểu hiện độc trên gan phụ thuộc rất nhiều yếu tố: tuổi,
giới...
Cách dùng các thuốc gây độc cho gan
Tăng enzym gan chưa hẳn là đã chuyển thành tổn thương gan. Vì vậy khi
mới chỉ enzym gan tăng không nhất thiết phải ngừng thuốc nhưng cần theo dõi
chặt chẽ. Khi có các biểu hiện lâm sàng vàng da suy gan cấp phải ngừng thuốc
ngay để tránh các diễn biến nghiêm trọng. Kết hợp cả hai yếu tố là cách tốt nhất để
rút ra cách xử lý phù hợp.
Đối với một thuốc đã gây độc thì nhất thiết không thử dùng lặp lại. Dùng
lặp lại sẽ tổn thương tái phát nặng hơn.
Độc tính làm tắc mật tuy dai dẳng, lâu hồi phục, nhưng hiếm khi nghiêm
trọng. Độc tính tổn thương tế bào gan cấp thường gặp là mệt mỏi, đau bụng, vàng
da, đặc biệt sự kéo dài và kèm theo bệnh não là một biểu hiện rất nặng, cần phải
điều trị tại bệnh viện.
Một thuốc chỉ gây độc cho gan ở liều xác định (thường cao gấp nhiều lần
liều thường dùng và kéo dài) vì vậy chỉ dùng thuốc theo liều lượng và thời gian

cho phép.
Cần biết rõ rằng việc dự đoán xảy ra cũng như dự đoán thời gian, độ nặng
độc tính gan do thuốc trên từng người bệnh rất khó. Nên với những thuốc đã nằm
trong danh mục gây độc cho gan dù dùng với người bình thường cũng phải cảnh
giác.
Khi dùng các thứ thuốc mới (thường chưa có thử nghiệm đầy đủ độc tính
gan) cần có sự theo dõi ở cả phía thầy thuốc lẫn người bệnh.