Giup hoc sinh lop 3 hoc tot ve bien phap tu tu sosanh

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Chuyên đề. "Gióp häc sinh häc sinh líp 3 nhËn biÕt biÖn ph¸p tu tõ so s¸nh" I. Khã kh¨n: 1. VÒ s¸ch gi¸o khoa: S¸ch gi¸o khoa TiÕng ViÖt líp 3 hiÖn nay nãi chung vµ ph©n m«n LuyÖn tõ vµ câu nói riêng còn tồn tại một số điểm cha hợp lý : mặc dù SGK đã chú trọng phơng pháp thực hành nhng những bài tập sáng tạo vẫn còn ít, đơn điệu, kiến thức dạy học sinh cßn mang tÝnh trõu tîng nªn häc sinh cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh lÜnh héi c¸c kiÕn thøc míi. 2. VÒ phÝa gi¸o viªn: Ngêi gi¸o viªn cßn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n nh c¬ së vËt chÊt, ph¬ng tiÖn d¹y häc vµ tµi liÖu tham kh¶o cßn Ýt. Mét sè bé phËn nhá gi¸o viªn vÉn cha chó träng quan tâm đến việc lồng ghép trong quá trình dạy học giữa các phân môn của môn Tiếng Việt với nhau, để khơi dậy sự hứng thú học tập và sự tò mò của phân môn này với ph©n m«n kh¸c trong m«n TiÕng ViÖt. 3. VÒ phÝa häc sinh: Do khả năng t duy của học sinh còn dừng lại ở mức độ t duy đơn giản, trực quan nªn viÖc c¶m thô nghÖ thuËt tu tõ so s¸nh cßn h¹n chÕ. Vèn kiÕn thøc v¨n häc cña häc sinh, nhÊt lµ häc sinh vïng th«n quª cña chóng t«i cßn rÊt h¹n chÕ do nguån s¸ch b¸o, tài liệu văn học còn ít ỏi. Vì đa số các em đều là con em gia đình thuần nông. Một số em nhËn biÕt vÒ nghÖ thuËt cßn h¹n chÕ, häc sinh chØ míi biÕt mét c¸ch cô thÓ. Nªn khi tiÕp thu vÒ nghÖ thuËt so s¸nh tu tõ rÊt khã kh¨n. II. Th¸o gì: §Ó phôc vô cho viÖc gi¶ng d¹y tèt nªn t«i t×m tßi, nghiªn cøu biÖn ph¸p so s¸nh trong ph©n m«n: "LuyÖn tõ vµ c©u" cña ch¬ng tr×nh SGK líp 3 phôc vô cho viÖc gi¶ng d¹y. Kiến thức lý thuyết về so sánh tu từ đợc đa vào giảng dạy trong chơng trình lớp 3 ở phân môn: "Luyện từ và câu". Toàn bộ chơng trình Tiếng Việt 3 - Tập I đã dạy về so s¸nh gåm 8 bµi víi c¸c m« h×nh sau: a) M« h×nh 1: So s¸nh: Sù vËt - Sù vËt. b) M« h×nh 2: So s¸nh: Sù vËt - Con ngêi. c) M« h×nh 3: So sánh: Hoạt động - Hoạt động. d) M« h×nh 4: So s¸nh: ¢m thanh - ¢m thanh. Tác giả SGK đã giúp học sinh nhận diện dạng, loại và phân biệt hiệu quả so sánh qua c¸c d¹ng bµi tËp. * Nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ: Vì trong SGK có ít bài tập sáng tạo và còn đơn điệu, kiến thức còn mang tính trõu tîng nªn gi¸o viªn cÇn ph¶i su tÇm nhiÒu d¹ng bµi s¸ng t¹o vµ kiÕn thøc cô thÓ nói theo tình huống. Vì khi giáo viên đa, cần đa lệnh bài tập rõ ràng để học sinh hiểu đợc mục đích yêu cầu của bài tập. * VÝ dô 1: Bµi tËp 1 (Trang 6): T×m c¸c tõ ng÷ chØ sù vËt trong khæ th¬ sau: "Tay em đánh răng R¨ng tr¾ng hoa nhµi.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Tay em ch¶i tãc Tãc ngêi ¸nh mai" Ta có thể đặt lệnh bài nh sau: a) T×m c¸c tõ ng÷ chØ sù vËt trong c¸c khæ th¬ sau: b) Tím các từ ngữ chỉ vật mà con thờng gặp hàng ngày (đồ dùng học sinh). Để häc sinh s¸ng t¹o kÓ tªn c¸c sù vËt thêng gÆp. * VÝ dô 2: Bµi tËp 2: (Trang 117). Lệnh của bài: Tìm các từ chỉ đặc điểm trong những câu thơ sau: Ta có thể thay lệnh: Tìm các từ chỉ đặc điểm của sự vật trong những câu thơ sau. Khi d¹y c¸c ph©n m«n thuéc bé m«n TiÕng ViÖt ngêi gi¸o viªn cÇn lång ghÐp giữa các phân môn trong môn Tiếng Việt với nhau. Nh khi dạy bài Tập đọc: "Hai bàn tay em" SGK TiÕng ViÖt 3 tËp I (Trang 7). Trong bµi nµy cã rÊt nhiÒu h×nh ¶nh tu tõ so sánh giáo viên cần nhấn mạnh để gây hứng thú cho tiết tiếp theo của môn: "Luyện từ vµ c©u". Để học sinh học tốt môn Tiếng Việt đặc biệt là phân môn: "Luyện từ và câu" dạng bài tu từ so sánh học sinh cần nắm và làm theo các yêu cầu sau: Đọc kỹ đề bài, xác định đúng yêu cầu của bài sau đó mới làm bài. Muèn häc sinh cña m×nh cã mét kü n¨ng nhËn biÕt biÖn ph¸p tu tõ so s¸nh v÷ng vàng đòi hỏi ngời giáo viên phải có nghệ thuật khi hớng dẫn bài mới nh: a) M« h×nh 1: - So s¸nh: Sù vËt - Sù vËt. M« h×nh nµy cã c¸c d¹ng sau: A nh B. A lµ B. A ch¼ng b»ng B. A x B; x triÖt tiªu (Tõ chØ quan hÖ so s¸nh triÖt tiªu). * Ví dụ: Tìm sự vật đợc so sánh với nhau trong các câu thơ, câu văn dới đây: "Hai bµn tay em Nh hoa ®Çu cµnh" (Huy CËn) "MÆt biÓn s¸ng trong nh tÊm th¶m khæng lå b»ng ngäc th¹ch" (Vò Tó Nam) "C¸nh diÒu nh dÊu ¸ Ai võa tung lªn trêi" (L¬ng VÜnh Phóc) "¥ c¸i dÊu hái Tr«ng ngé ngé ghª Nh vµnh tai nhá Hái råi l¾ng nghe" (Ph¹m Nh Hµ) Để làm tốt bài tập này học sinh phải nắm chắc các từ chỉ sự vật, từ đó học sinh sẽ tìm đợc sự vật so sánh với nhau trong các câu thơ, câu văn trên là: + "Hai bµn tay em" so s¸nh víi "hoa ®Çu cµnh".

<span class='text_page_counter'>(3)</span> + "MÆt biÓn" so s¸nh víi "tÊm th¶m khæng lå". + "C¸nh diÒu" so s¸nh víi "dÊu ¸" + "DÊu hái" so s¸nh víi "vµnh tai nhá". Nếu giáo viên hỏi ngợc lại là vì sao "Hai bàn tay em" đợc so sánh với "Hoa đầu cành" hay vì sao nói "Mặt biển" nh "tấm thảm khổng lồ"? Lúc đó giáo viên phải hớng học sinh tìm xem các sự vật so sánh này đều có điểm nào giống nhau, chẳng hạn: + Hai bµn tay cña bÐ nhá xinh nh mét b«ng hoa. + Mặt biển và tấm thảm đều phẳng, êm và đẹp. + C¸nh diÒu h×nh cong cong, vâng xuèng gièng hÖt nh dÊu ¸. (Gi¸o viªn cã thÓ vÏ lªn b¶ng "C¸nh diÒu" vµ "DÊu ¸") + DÊu hái cong cong, në réng ë hai phÝa trªn råi nhá dÇn ch¼ng kh¸c g× vµnh tai. (Gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh nh×n vµo vµnh tai b¹n). b) M« h×nh 2: - So s¸nh: Sù vËt - Con ngêi. D¹ng cu¶ m« h×nh so s¸nh nµy lµ: A nh B: + A cã thÓ lµ con ngêi. + B sự vật đa ra làm chuẩn để so sánh. * VÝ dô: T×m c¸c h×nh ¶nh so s¸nh trong c¸c c©u díi ®©y: "TrÎ em nh bóp trªn cµnh BiÕt ¨n, biÕt ngñ, biÕt häc hµnh lµ ngoan" (Hå ChÝ Minh) "Bµ nh qu¶ ngät chÝn råi Cµng thªm tuæi t¸c cµng t¬i lßng vµng". (Vâ Thanh An) Víi d¹ng bµi tËp nµy häc sinh sÏ dÔ dµng t×m sù vËt so s¸nh víi con ngêi nhng các em cha giải thích đợc "Vì sao?". Chính vì thế điều đó giáo viên giúp học sinh tìm đợc đặc điểm chung của sự vật và con ngời, chẳng hạn: "Trẻ em" giống nh "búp trên cành". Vì đều là những sự vật còn tơi non đang phát triÓn ®Çy søc sèng non t¬, chøa chan niÒm hy väng. "Bà" sống đã lâu, tuổi đã cao giống nh "quả ngọt chín rồi" đều phát triển đến độ già giặn có giá trị cao, có ích lợi cho cuộc đời, đáng nâng niu và trân trọng. c) M« h×nh 3: - So sánh: Hoạt động - Hoạt động. M« h×nh nµy cã d¹ng nh sau: + A x B. + A nh B. * Ví dụ: Trong các đoạn trích sau, những hoạt động nào đợc so sánh với nhau: + "Con tr©u ®en l«ng mît C¸i sõng nã vªnh vªnh Nã cao lín lªnh khªnh Chân đi nh đạp đất".

<span class='text_page_counter'>(4)</span> (TrÇn §¨ng Khoa) +. "Cau cao, cao m·i Tµu v¬n gi÷a trêi Nh tay ai vÉy Høng lµn ma r¬i". (Ng« ViÕt Dinh) Dạng bài này giáo viên giúp học sinh nắm chắc đợc từ chỉ hoạt động, từ đó học sinh sẽ tìm đợc các hoạt động đợc so sánh với nhau. Chẳng hạn: + Hoạt động "đi" so sánh với hoạt động "đập đất" qua từ "nh". d) M« h×nh 4: - So s¸nh: ¢m thanh - ¢m thanh: M« h×nh nµy cã d¹ng sau: A nh B: + A lµ ©m thanh thø 1. + B lµ ©m thanh thø 2. * Ví dụ: Tìm những âm thanh đợc so sánh với nhau trong mỗi câu thơ văn dới ®©y: Với dạng bài tập này giáo viên giúp học sinh nhận biết đợc âm thanh thứ nhất và âm thanh thứ hai đợc so sánh với nhau qua từ "nh". Chẳng hạn: + "C«n S¬n suèi ch¶y r× rÇm Ta nghe nh tiếng đàn cầm bên tai" (NguyÔn Tr·i) "Tiếng suối" đợc so sánh với "Tiếng đàn cầm" qua từ "nh". Ngoài các mô hình so sánh trên học sinh còn đợc làm quen với kiểu so sánh: Ngang b»ng vµ h¬n kÐm. Ch¼ng h¹n: + Trong c©u: "Ch¸u kháe h¬n «ng nhiÒu!" (Ph¹m Cóc) KiÓu so s¸nh h¬n kÐm: + Trong c©u: "¤ng lµ buæi trêi chiÒu Ch¸u lµ ngµy r¹ng s¸ng" (Ph¹m Cóc) KiÓu so s¸nh ngang b»ng: + Trong c©u: "Trăng khuya trăng sáng hơn đèn" (TrÇn §¨ng Khoa) KiÓu so s¸nh h¬n kÐm: + Trong c©u: "Nh÷ng ng«i sao thøc ngoµi kia Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con" (TrÇn Quèc Minh) Qua kinh nghiÖm rÌn kü n¨ng nhËn biÕt biÖn ph¸p tu tõ so s¸nh cho häc sinh líp 3. B¶n th©n t«i thÊy r»ng cÇn híng vµ rÌn cho häc sinh nh÷ng kü n¨ng sau: - Cho häc sinh giao lu trùc tiÕp víi c¸c b¹n trong líp, trong trêng sau mçi bµi học: "Luyện từ và câu" dạng này để học sinh khắc sâu kiến thức. - Khi làm bài tập yêu cầu học sinh đọc kỹ đầu bài, xác định đúng yêu cầu của bài, phân biệt đợc chúng thuộc kiểu bài so sánh dạng nào rồi mới bắt tay vào làm bài..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Tuy nhiên đó là những biện pháp cha tối u nhất. Tôi chỉ mạnh dạn nêu lên để anh chị em giáo viên trong tổ cùng tham khảo. Rất mong đợc sự góp ý của các bạn đồng nghiÖp. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Thµnh C«ng, ngµy 21 th¸ng 10 n¨m 2012 Ngêi viÕt. §ç V¨n Vò.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>