Tài liệu Đái tháo đường và rối loạn mật độ xương pdf

Đái tháo đường và rối loạn
mật độ xương

Loãng xương có nguy cơ gẫy xương.
Đái tháo đường (ĐTĐ) là một bệnh rối loạn chuyển hóa thường gặp, gây ra
nhiều biến chứng nặng nề ở các cơ quan tim mạch, thận, mắt... Các biến chứng về
bộ máy vận động tuy không gây nguy hiểm chết người ngay như các biến chứng
kể trên nhưng lại gây đau đớn, tàn phế và ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc
sống.
ĐTĐ ảnh hưởng đến bộ máy vận động thông qua nhiều cơ chế khác nhau
như glycosyl hóa protein, tổn thương vi mạch máu và thần kinh, lắng đọng
collagen ở da và cấu trúc quanh khớp gây nên các thay đổi của tổ chức liên kết.

Biến chứng cơ xương khớp hay gặp nhất ở những bệnh nhân bị bệnh ĐTĐ
týp 1 lâu năm, tuy nhiên nó cũng có thể gặp ở những bệnh nhân ĐTĐ týp 2 và
những người mới mắc bệnh.


Hội chứng tăng tạo xương lan tỏa nguyên phát (DISH: Diffuse Idiopathic
Skeletal Hyperostosis) hay bệnh Forestier, đặc trưng bởi tình trạng loạn sản, canxi
hóa dây chằng cột sống kết hợp với hình thành các gai xương.

Tuy nhiên khe đĩa đệm, khớp mỏm sau và khớp cùng - chậu đều bình
thường. Đoạn cột sống ngực là vùng hay bị tổn thương nhất, ngoài ra có thể gặp
vôi hóa ở các vị trí khác. Triệu chứng thường gặp là đau, hạn chế vận động, cứng
vùng gáy và lưng. Điều trị bằng các thuốc NSAID, giãn cơ, giảm đau và vật lý trị
liệu.

Rối loạn chuyển hóa xương mà đặc trưng nhất là tình trạng loãng xương,
đây là một loại bệnh âm thầm, lặng lẽ, không dễ phát hiện ở giai đoạn sớm. Là
một loại bệnh toàn thân mà đặc điểm chính là sự giảm sút mật độ xương, kết cấu

các tổ chức xương bị phá vỡ dẫn đến giòn xương, dễ gãy.

Loãng xương không chỉ đem lại nỗi đau khổ cho bệnh nhân, mà còn gây ra
ảnh hưởng nghiêm trọng về gánh nặng kinh tế cho gia đình và xã hội. Đặc biệt ở
bệnh nhân ĐTĐ thì càng tạo thành một vòng xoắn bệnh lý, làm cho bệnh nặng lên,
ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, giảm khả năng lao động và có thể dẫn đến
tàn tật suốt đời.

Những bệnh nhân ĐTĐ týp 1 cũng như týp 2 nếu không được điều trị tốt,
đường huyết tăng cao, lượng đường bị đào thải ra ngoài theo nước tiểu nhiều kéo
theo lượng canxi, phospho cũng bị đào thải ra nhiều. Những khoáng chất này là
thành phần chủ yếu của muối xương, nếu bị mất đi một số lượng lớn sẽ dẫn đến
giảm sút mật độ xương gây ra loãng xương.

Qua quan sát trên lâm sàng phát hiện thấy đường huyết lúc đói và số lượng
đường trong nước tiểu càng tăng cao thì mật độ xương càng thấp, loãng xương
càng dễ hình thành. Nếu đường huyết giảm xuống gần với trị số bình thường thì
canxi niệu cũng giảm xuống mức bình thường.

Sự chuyển hóa cơ bản của xương chủ yếu dựa vào việc hình thành và tiêu
hủy xương. Sự hình thành của xương chủ yếu là chức năng của tế bào xương
trưởng thành, quá trình tiêu hủy xương dựa vào chức năng của hủy cốt bào. ĐTĐ
chủ yếu ảnh hưởng đến sự chuyển hóa của xương là do sự suy giảm chức năng của
tế bào cốt trưởng thành làm cho sự hình thành xương hoặc bị giảm sút, hoặc bị
chậm lại nhưng quá trình tiêu hủy của xương hoặc vẫn bình thường, hoặc tăng
hoặc giảm.

Ngoài ra, hiện nay còn phát hiện ra rằng trên tế bào cốt trưởng thành có các
thụ thể của insulin có thể làm tăng chức năng và tăng sinh tế bào cốt trưởng thành.
Vì vậy nếu thiếu insulin sẽ ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của xương. Chính vì

những nguyên nhân này mà bệnh nhân ĐTĐ có biến chứng bệnh lý về xương, mật
độ xương giảm sút hoặc loãng xương.
ĐTĐ ảnh hưởng đến mật độ xương
Dùng phương pháp đo đậm độ xương kép (DEXA) đo mật độ xương vùng
thắt lưng, đoạn trên xương đùi trên bệnh nhân ĐTĐ cho thấy sự thay đổi mật độ
xương giữa bệnh nhân ĐTĐ týp 1 và týp 2 hoàn toàn khác biệt.

Mật độ xương bị giảm sút thường gặp ở bệnh nhân ĐTĐ týp 1 là do bệnh
nhân ĐTĐ týp 1 thường mắc ở lứa tuổi trẻ, trước 20 tuổi, chính lúc này là giai
đoạn xương đang phát triển mạnh, người bệnh thường gầy nhiều và sự thiếu hụt
insulin đều có liên quan đến sự phát triển của xương.

Nhiều báo cáo đã chứng minh có sự liên quan giữa sự mất đi của hàm
lượng xương ở bệnh nhân ĐTĐ và giới tính; quá trình phát triển bệnh và các yếu
tố ảnh hưởng đến mật độ xương, bệnh nhân nữ, người mắc bệnh lâu năm thì lượng
xương mất đi càng nhiều.
Gãy xương - biến chứng nguy hiểm ở bệnh nhân ĐTĐ
Một số nghiên cứu chứng minh rằng nguy cơ gãy xương bàn chân và xương
ngón chân trên bệnh nhân ĐTĐ so với người bình thường tăng gấp 3 lần, điều này
có thể có liên quan với bệnh lý thần kinh, bệnh lý mạch máu do ĐTĐ. Ngoài ra,