Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người tày xã phúc lương

Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Ty xó Phỳc Lng

Trờng đại học văn hóa hà nội
Khoa văn hóa dân tộc thiểu số
*********

Phong tro xây dựng gia đình văn hóa
của ngời Ty xà phúc lơng - đại từ thái nguyên

khóa luận tốt nghiệp cử nhân

Hớng dẫn khoa học: Thầy Trơng Thìn
Sinh viên thực hiện : Đào ThÞ H»ng
Líp
: VHDT 12C

Hμ néi - 2010

Sinh viên: Đào Thị Hằng

1

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Ty xó Phỳc Lng

Mục lục
Trang
Mở đầu...........................................................................................................1
1

Tớnh cp thit ca tài………………………………………………..1

2.

Lịch sử nghiên cứu……………………………………………………..3

3.

Mục dích nghiên cứu…………………………………………………...3

4.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu……………………………………...4

5.

Phương pháp nghiên cứu……………………………………………….4

6.

Đóng góp của khóa luận………………………………………………..4

7.

Bố cục của khóa luận…………………………………………………..4

Ch−¬ng 1: C¬ së lý ln vỊ xây dựng gia đình văn hóa6
1.1. Quan im ca ng và nhà nước về xây dựng gia đình văn hóa………6
1.2. Sự cần thiết phải xây dựng gia đình văn hóa……………………….…….9

1.3. Khái niệm gia đình, vai trị và vị trí gia đình trong đời sống xã hội….…..11
1.3.1 Khái niệm gia đình……………………………………………………….…….11
1.3.2 Vai trị, vị trí của gia đình………………………………………………14
1.3.3 Chức năng của gia đình…………………………………………………….…14
1.4 . Văn hóa gia đình, gia đình văn hóa và xây dựng gia đình văn hóa mới…16
1.4.1 . Văn hóa gia đình……………………………………………………….16
1.4.2. Gia đình văn hóa và xây dựng gia đình văn hóa mới……………………..19
1.5 Mục tiêu của cuộc vận động xây dựng gia đình văn hóa. ………………..21
1.6 Những tiêu chí cơ bản của “Gia đình văn hóa”…………………………..22
Ch−¬ng 2: Thực trạng phong trào xây dựng gia đình
văn hóa ở vùng ngời tày x phúc lơng hiện nay ...24
2.1 Khỏi quát về người Tày xã Phúc Lương…………………………………..24
2.1.1 Đặc điểm tự nhiên……………………………………………………….24
2.1.2 Đặc điểm dân cư và lịch sử cư trú………………………………………25
Sinh viên: Đào Thị Hằng

2

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

2.1.3 Đặc điềm đời sống kinh tế ………………………………………………….…26
2.1.4 Đặc điểm đời sống văn hóa- xã hội…………………….…………………....28
2.2 Gia đình truyền thống của người Tày xã phúc Lương…………………….33
2.3 Sự ảnh hưởng về giá trị và chuẩn mực gia đình truyền thống với gia
đình hiện đại của người Tày xã Phúc Lương. …………………………………34
2.4 Phong trào xây dựng gia đình văn hóa ở xã Phúc Lương………………...36
2.4.1 Q trình vận động …………………………………………………………….36

2.4.2 Tổ chức thực hiện………………………………………………………………38
2.4.3 Mục đích, yêu cầu và nội dung xây dựng gia đình văn hóa xã
Phúc Lương……………………………………………………………………….…...38
2.4.4 Quy trình bình xét các danh hiệu…………………………………………….39
2.5. Quá trình tổ chức hiện xây dựng gia đình văn hóa người Tày
xã Phúc Lương………………………………………………………………...41
2.5.1.Nhận thức và quá trình thực hiện việc xây dựng gia đình văn hóa….…. 41
2.5.2. Các bước tiến hành và tổ chức chỉ đạo cuộc vận động xây dựng
gia đình văn hóa ở vùng đồng bào Tày…………………………………….……..46
2.5.3 Những kết quả đạt được từ việc xây dựng gia đình văn hóa của
người Tày………………………………………………………………………………49
2.5.4. Kết quả đạt được từ một số phong trào khác…………………………..53
2.5.5. Vai trị của các tổ chức chính trị trong phong tro xõy dng
gia ỡnh vn húa..53
2.5.6. Nguyên nhân rót ra tõ phong trµo ………………………………….……...56
2.5.7.Những tồn tại và hạn chế trong phong trào xây dựng gia đình văn hóa
hiện nay của người Tày tại xã Phúc Lương………………………………..….….58
Ch−¬ng 3: Mét số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của
phong trào xây dựng gia đình văn hóa của ngời tày x
phúc lơng hiện nay và tơng lai ....59

Sinh viờn: o Th Hằng

3

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

3.1 Những bài học kinh nghiệm rút ra từ q trình xây dựng gia đình văn
hóa của người Tày xã Phúc Lương……………………………………………59
3.2. Những phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả của phong trào…..61
3.2.1 Tình hình hiện nay……………………………………………………… 61
3.2.2. Phương hướng…………………………………………………………………62
3.2.3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng gia đình văn hóa
của người tày xã Phúc Lương……………………………………………………...65
3.3. Kiến nghị, đề xuất………………………………………………………..71
KẾT LUẬN ..75
Danh mục tài liệu tham khảo..77
Phụ lục .80

Sinh viờn: o Thị Hằng

4

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

LỜI CẢM ƠN
Trải qua một quá trình, một khoảng thời gian tương đối dài được học
tập và rèn luyện tại Khoa Văn hóa Dân tộc – Đại học văn hóa Hà Nội với
nhiều sự khó khăn ban đầu trong học tập cũng như rèn luyện của bản thân,
sinh viên đã nhận được sự giúp đỡ, chỉ bảo tận tình của các thầy giáo, cơ
giáo trong khoa. Để hồn thành tốt khóa luận này, chúng tơi đã nhận được sự
quan tâm giúp đỡ nhiệt tình của phịng văn hóa thơng tin huyện Đại Từ, Ban
văn hóa xã Phúc Lương, bà con trong xã đã tạo điều kiện thuận lợi cho chúng
tơi trong q trình khảo sát và thu thập thông tin, tài liệu liên quan đến bài

viết.
Nhân đây, chúng tơi xin bày tỏ lịng cám ơn sâu sắc nhất tới Ban Chủ
nhiệm khoa, các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy, đặc biệt là thầy giáo
Trương Thìn – Cục văn hóa cơ sở đã trực tiếp hướng dẫn, và tạo điều kiện
giúp đỡ trong suốt thời gian thực hiện đề tài.
Bài viết tuy đã có nhiều cố gắng nhưng do khả năng có hạn, điều kiện
để tìm hiểu, nghiên cứu khảo sát thực tế còn rất nhiều khó khăn nên khóa
luận này khơng khơng tránh khỏi những thiếu sót. Chúng tơi mong nhận được
nhiều ý kiến đóng góp q báu của q thầy cơ và các bạn để bổ sung thêm
cho bài viết được đầy đủ hơn.
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 22 tháng 5 năm 2010
Sinh viên
Đào Thị Hằng

Sinh viên: Đào Thị Hằng

5

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Ty xó Phỳc Lng

Danh mục chữ viết tắt

Ch vit tt

Chỳ thích

THPT

Trung học phổ thơng

VHTT & DL

Văn hóa thể thao và du lịch

VHTT

Văn hóa thơng tin

MTTQ

Mặt trận tổ quốc

HĐND

Hội đồng nhân dân

UBND

Ủy ban nhân dân

BCĐ

Sinh viên: Đào Thị Hằng

Ban chỉ đạo

6

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Ty xó Phỳc Lng

Mở đầu
2 Tớnh cp thit ca tài.
Gia đình là tế bào của xã hội, là nơi duy trì nịi giống, là mơi trường quan
trọng hình thành, nuôi dưỡng và giáo dục nhân cách con người, bảo tồn và
phát huy văn hóa truyền thống tốt đẹp, chống lại các tệ nạn xã hội, tạo nguồn
nhân lực phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trải qua nhiều thế hệ, gia đình Việt Nam được hình thành và phát triển với
những chuẩn mực giá trị tốt đẹp góp phần xây dựng bản sắc văn hố dân tộc.
Những giá trị truyền thống quý báu như lòng yêu nước, yêu quê hương, hiếu
nghĩa, hiếu học, thuỷ chung, yêu thương đùm bọc lẫn nhau, cần cù và sáng tạo
trong lao động, bất khuất kiên cường vượt qua mọi khó khăn thử thách đã
được gia đình Việt Nam gìn giữ, vun đắp và phát huy trong suốt quá trình lịch
sử dựng nước và giữ nước. Qua các thời kỳ, cấu trúc và quan hệ trong gia
đình có thay đổi, nhưng những chức năng cơ bản của gia đình vẫn tồn tại và
gia đình vẫn là một nhân tố quan trọng, không thể thiếu trong sự nghiệp phát
triển kinh tế, xã hội của đất nước.
Gia đình chính là cái nơi ni dưỡng hoàn thiện thể chất và tinh thần
chuẩn bị hành trang cho mỗi cá nhân hòa nhập vào cộng đồng xã hội, là nơi
chuyển giao, truyền bá cho các thế hệ vừa phát huy những nét đẹp của văn
hóa truyền thống vừa tiếp thu những tinh hoa văn hóa của thời đại.
Sinh thời chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “rất quan tâm đến gia đình là
đúng, vì nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, xã hội tốt thì gia đình càng
tốt, gia đình tốt thì xã hội mới tốt. Hạt nhân của xã hội là gia đình. Chính vì

vậy muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội là phải chú ý đến hạt nhân tốt”. (Trích
bài nói của Bác Hồ tại hội nghị cán bộ dự thảo Luật Hơn nhân và Gia đình, 10
– 1959).

Sinh viên: Đào Thị Hằng

7

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

Và cho đến nay vấn đề gia đình đã và đang được các nhà nghiên cứu tiếp
cận ở nhiều góc độ khoa học khác nhau: Tâm lý học, xã hội học, dân tộc học
và đã cho ra nhiều cơng trình nghiên cứu đạt kết quả cao.
Q trình cơng nghiệp hố, hiện đại hố, đơ thị hố và hội nhập quốc tế
tạo ra nhiều cơ hội và điều kiện, đồng thời cũng đặt gia đình và cơng tác xây
dựng gia đình trước nhiều khó khăn, thách thức. Mặt trái của cơ chế thị
trường và lối sống thực dụng sẽ tiếp tục tác động mạnh tới các giá trị đạo đức
truyền thống tốt đẹp và lối sống lành mạnh. Sự phân hoá giàu nghèo sẽ tiếp
tục tác động vào số đơng các gia đình, nếu khơng được hỗ trợ, khơng được
chuẩn bị đầy đủ, nhiều gia đình sẽ khơng đủ năng lực đối phó với những thay
đổi nhanh chóng về kinh tế - xã hội và khơng làm trịn các chức năng vốn có
của mình.
Xây dựng gia đình văn hóa là một việc làm cần thiết đúng với chủ trương
của Đảng và Nhà nước là nguyện vọng của nhân dân về phát triển nông thôn
miền núi và nền văn hóa mà nhân dân ta xây dựng là nền văn hóa thống nhất
mà đa dạng trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Vấn đề xây dựng gia đình
văn hóa đã góp phần đáp ứng nhu cầu phát triển văn hóa của nhân dân, đặc

biệt là đồng bào vùng dân tộc thiểu số. Chúng ta ai cũng mong muốn một gia
đình hạnh phúc, một gia đình đầy ắp tiếng cười của trẻ thơ và ánh mắt mừng
vui của của tuổi già. Q trình tạo dựng hạnh phúc gia đình chính là q trình
tạo dựng văn hóa gia đình trên cơ sở lấy văn hóa gia đình truyền thống tốt đẹp
làm gốc để từ đó giữ gìn và phát huy đồng thời tiếp thu những tinh hoa văn
hóa của thời đại để xây dựng gia đình văn minh, hạnh phúc và hiện đại.
Việc tìm hiểu văn hố gia đình truyền thống và phát huy những yếu tố tích
cực của nó trong đời sống hiện tại là một việc làm thể hiện sự trân trọng quá
khứ và chú ý tới tương lai. Đề tài nghiên cứu: “Phong trào xây dựng gia
đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương, Đại Từ, Thái Ngun” chính
là nhằm góp phần tạo ra một đơn vị có đời sống văn hóa tinh thần phong phú,
Sinh viên: Đào Thị Hằng

8

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

lành mạnh đáp ứng nhu cầu văn hóa đa dạng và khơng ngừng phát triển của
đồng bào dân tộc Tày và nâng cao tính tự quản của gia đình các dân tộc khác
ở cộng đồng trong cơng cuộc xây dựng nếp sống văn minh.
Vì lý do đó, là sinh viên khoa văn hóa dân tộc Trường ĐHVH Hà Nội. Là
người con sinh ra và lớn lên tại xã em đã chọn đề tài nghiên cứu này với
mong muốn góp một phần cơng sức nhỏ bé của mình vào việc giữ gìn những
truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, nâng cao ý thức về nghĩa vụ gia
đình đối với mọi lớp người, kết hợp và phát huy vai trị của xã hội, của tồn
thể nhà trường, tập thể lao động, cộng đồng dân cư trong việc chăm lo bồi
dưỡng đồng chí, đồng đội hình thành nhân cách cao đẹp và nếp sống có văn

hóa.
8.

Lịch sử nghiên cứu.

Nghiên cứu về vấn đề “xây dựng gia đình văn hóa” là một đề tài rất
rộng lớn, là vấn đề được toàn Đảng toàn dân quan tâm, cũng là một đề tài
được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm và một số cơng trình do sinh viên trường
ĐHVH Hà Nội, đặc biệt là sinh viên khoa quản lý Văn hóa dân tộc thiểu số
chọn làm đề tài khóa luận tốt nghiệp.
Tuy đã được quan tâm, song vấn đề xây dựng gia đình văn hóa ở nhiều
nơi như vùng đồng bào dân tộc thiểu số lại chưa được chú ý đầy đủ. Nghiên
cứu “phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày ở xã phúc Lương”
là cơng trình đầu tiên từ trước tới nay.
9.

Mục dích nghiên cứu.

Bước đầu tìm hiểu vấn đề xây dựng gia đình văn hóa của người Tày ở
xã Phúc Lương, hiểu được nếp sống và phong tục tập quán của người dân nơi
đây.
Tìm hiểu sự tác động của các yếu tố truyền thống trong gia đình người
Tày ở xã Phúc Lương tới việc xây dựng gia đình văn hóa mới hiện nay.
Góp phần tạo ra một đơn vị có đời sống văn hóa tinh thần phong phú,
lành mạnh đáp ứng nhu cầu văn hóa đa dạng, không ngừng phát triển của

Sinh viên: Đào Thị Hằng

9

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

đồng bào dân tộc Tày và nâng cao tính tự quản của gia đình các dân tộc khác
trong xã trước cuộc xây dựng nếp sống văn minh gia đình văn hóa hiện nay và
trong tương lai.
10.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.

“Vấn đề xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương, Đại
từ, Thái Nguyên” là đối tượng nghiên cứu của đề tài.
Phạm vi nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu về người Tày trong phạm vi
tồn xã Phúc Lương.
11.

Phương pháp nghiên cứu.

Khóa luận này được thể hiện trên cơ sở quan điểm, đường lối của
Đảng, Nhà nước, Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa Việt Nam.
Đề tài đã được sử dụng phương pháp nghiên cứu điền dã dân tộc học,
phân tích tổng hợp và so sánh, đối chiếu trên cơ sở chắt lọc tư liệu kết hợp với
phỏng vấn bà con nông dân ở xã Phúc Lương.
12.

Đóng góp của khóa luận.

Đây là nghiên cứu đầu tiên về phong trào xây dựng gia đình văn hóa

của người Tày ở xã Phúc Lương, hy vọng khóa luận này sẽ góp phần bổ sung
tư liệu vào việc xây dựng gia đình văn hóa ở vùng đồng bào dân tộc Tày nói
riêng và xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở
nước ta nói chung.
Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần vào việc định hướng phát triển các
chính sách văn hóa, xã hội, giữ gìn và phát triển văn hóa người Tày ở xã Phúc
Lương trong sự nghiệp xây dựng gia đình văn hóa hiện nay.
13.

Bố cục của khóa luận.

Mở đầu;
Chương 1. Cơ sở lý luận về xây dựng gia đình văn hóa;
Chương 2. Thực trạng xây dựng gia đình văn hóa ở vùng người Tày
xã Phúc Lương hiện nay;

Sinh viên: Đào Thị Hằng

10

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

Chương 3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của phong trào
xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương, Đại Từ , Thái
Nguyên hiện nay và tương lai;
Kết luận;
Danh mục tài liệu tham khảo;

Danh sách người cung cấp tư liệu;
Phụ lục.

Sinh viên: Đào Thị Hằng

11

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Ty xó Phỳc Lng

Chơng 1
Cơ sở lý luận về xây dựng gia đình văn hóa
1.1. Quan im ca ng v nhà nước về xây dựng gia đình văn hóa.
Bằng nhiều hình thức phong phú tuyên truyền giáo dục làm chuyển
biến nhận thức trong toàn xã hội trước hết là trong các cấp ủy Đảng, đảng
viên, cán bộ, các đoàn thể quần chúng và toàn dân về tầm quan trọng, sự cần
thiết cấp bách của sự nghiệp xây dựng, phát triển văn hóa, về trách nhiệm
thực hiện thắng lợi nhiệm vụ văn hóa trong thời kỳ mới.
Phát động phong trào “Tồn dân đồn kết xây dựng đời sống văn hóa”
huy động mọi lực lượng nhân dân và cả hệ thống chính trị từ trên xuống, từ
trong Đảng, cơ quan Nhà nước, các đồn thể ra ngồi xã hội tích cực tham gia
phong trào. Phong trào đó bao gồm các phong trào hiện có như: Người tốt
việc tốt, Uống nước nhớ nguồn, Đền ơn đáp nghĩa, Xóa đói giảm nghèo, xây
dựng gia đình văn hóa, làng, xã phường văn hóa, Tồn dân đoàn kết xây dựng
cuộc sống mới ở các khu dân cư và toàn bộ các phong trào ấy đều hướng vào
cuộc thi đua yêu nước “Tất cả vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, văn minh”.
Sau khi đất nước thống nhất, phong trào xây dựng gia đình văn hóa

được triển khai mở rộng trên cả nước. Bộ Văn hóa kết hợp với Trung ương
hội phụ nữ Việt Nam ra Thông tư liên bộ 35/TT ngày 15/5/1975 đưa ra 3 nội
dung tiêu chuẩn:
- Xây dựng gia đình hịa thuận, dân chủ, hạnh phúc, bình đẳng, tiến bộ.
- Hăng hái lao động sản xuất, thực hành tiết kiệm, sinh đẻ có kế hoạch.
- Nghiêm chỉnh chấp hành chính sách của Đảng và Nhà nước.
Năm 1980 Ban chỉ đạo nếp sống mới Trung ương được thành lập đã tạo
điều kiện thúc đẩy phong trào mạnh mẽ hơn. Những kinh nghiệm và kết quả

Sinh viên: Đào Thị Hằng

12

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

thu được của 20 năm tiến hành cuộc vận động xây dựng gia đình văn hóa đã
được tổng kết tại Hà Nội do Bộ Văn hóa và Hội liên hiệp phụ nữ Trung ương
Việt Nam tổ chức. Năm 1986, Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ VI nêu quan
điểm: “gia đình là tế bào của xã hội, có vai trị rất quan trọng trong sự
nghiệp xây dựng chế độ mới. Đảng, Nhà nước và các đoàn thể quần chúng
cần đề ra các phương hướng, chính sách và có biện pháp tổ chức thực hiện về
xây dựng gia đình văn hóa mới, bảo đảm hạnh phúc gia đình”.
Từ năm 1986, đất nước ta bước vào thời kỳ đổi mới trên mọi lĩnh vực,
cuộc vận động xây dựng gia đình văn hóa có sự đổi mới trong hướng đi và nội
dung cho sát thực tế. Ngày 14/04/1986 Ban chỉ đạo nếp sống mới Trung ương
ra Thông tư số 35/NSM tiếp tục đẩy mạnh cuộc vận động “Xây dựng gia đình
văn hóa mới”. Thơng tư có đoạn viết : “cơng tác xây dựng gia đình văn hóa

mới là nhiệm vụ quan trọng của cuộc cách mạng văn hóa và tư tưởng. Nó có
vai trị lớn trong q trình cải tạo và xây dựng nếp sống văn hóa; giáo dục tư
tưởng, tình cảm, nâng cao nhận thức văn hóa cho nhân dân góp phần tích cực
vào việc động viên, cổ vũ nhân dân sản xuất, xây dựng nếp sống mới xã hội
chủ nghĩa”.
Cũng trong Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ VII có đoạn: “Xây dựng
gia đình văn hóa mới có ý nghĩa quan trọng trong tình hình hiện nay, góp
phần phát triển lực lượng sản xuất, ổn định và cải thiện đời sống, thực hiện
kế hoạch hóa dân số, giữ gìn và phát huy những truyền thống, đạo đức, văn
hóa tốt đẹp của dân tộc. Nâng cao ý thức về nghĩa vụ gia đình với mọi người.
Hình thành nhân cách cao đẹp và nếp sống có văn hóa”.
Từ năm 1991, tên gọi “gia đình văn hóa mới” được thay đổi bằng “gia
đình văn hóa”. Nội dung tiêu chuẩn của cuộc vân động gồm 4 tiêu chuẩn :
-

Thực hiện - kế hoạch hóa gia đình.

-

Xây dựng gia đình hịa thuận, hạnh phúc, tiến bộ.

-

Đồn kết xóm giềng.

Sinh viên: Đào Thị Hằng

13

Lớp: VHDT 12C

Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

-

Thực hiện tốt nghĩa vụ công dân.

Sau khi có nghị quyết 4 của ban chấp hành Trung ương khóa VII, Ban
chỉ đạo nếp sống văn hóa Trung ương đã sửa đổi nội dung và định hướng 4
tiêu chuẩn xây dựng gia đình văn hóa cho cả nước:
-

Gia đình no ấm, hịa thuận, hạnh phúc, tiến bộ.

-

Thực hiện dân số, kế hoạch hóa gia đình.

-

Đồn kết tương trợ xóm, phố.

-

Thực hiện tốt nghĩa vụ cơng dân.

Cùng với việc sửa đổi nội dung các tiêu chuẩn xây dựng gia đình văn
hóa cho phù hợp với thực tế, chỉ đạo các ngành, đoàn thể thực hiện triển khai
sâu rộng cuộc vận động hơn nữa. Ngày 29/03/1996 Ban bí thư Trung ương đã

ra thông báo 178/TB-TƯ về tăng cường công tác nghiên cứa khoa học và chỉ
đạo vấn đề gia đình trong toàn quốc nhằm thực hiện mục tiêu: “Xây dựng gia
đình ấm no, bình đẳng, tiến bộ và hạnh phúc”. Theo tinh thần nghị quyết Đại
hội Đảng VIII “Xây dựng gia đình ấm no, bình đẳng, tiến bộ và hạnh phúc,
làm cho gia đình thực sự là tế bào lành mạnh của xã hội, là tổ ấm của mọi
người. Phát huy trách nhiệm của gia đình trong việc lưu truyền những giá trị
văn hóa dân tộc từ thế hệ này sang thế hệ khác”.
Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ VIII ghi rõ: “Xây dựng gia đình văn
hóa có ý nghĩa rất quan trọng trong tình hình hiện nay, góp phần phát triển
lực lượng sản xuất ổn định và cải thiện cuộc sống, thực hiện kế hoạch hóa
dân số, giữ gìn và phát huy những truyền thống đạo đức của dân tộc, nâng
cao ý thức về nghĩa vụ của gia đình đối với mọi người, kết hợp và phát huy
vai trị xã hội của đồn thể, nhà trường, tập thể lao động và tập thể dân cư,
chăm lo bồi dưỡng đồng chí, đồng đội hình thành nhân cách cao đẹp và lối
sống văn hóa”.
Đại hội Đảng lần thứ IX cũng nhấn mạnh về vấn đề gia đình: “Nêu cao
trách nhiệm của gia đình trong việc xây dựng bồi dưỡng các thành viên của
Sinh viên: Đào Thị Hằng

14

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

mình có lối sống văn hóa làm cho gia đình thực sự là tổ ấm của mỗi người và
là tế bào lành mạnh của xã hội”.
Như vậy, qua các Nghị quyết Đại hội, Thông tư, Thông báo... đã thể
hiện sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Đảng và Nhà nước ta. Vấn đề xây dựng

gia đình văn hóa “Xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, trong đó chú trọng vấn
đề xây dựng gia đình văn hóa, làng bản văn hóa, nếp sống văn minh nơi đơ
thị” (Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5, khóa VIII).
Gia đình được coi là một trong những giá trị tinh thần vô cùng quý giá
của nhân loại, cần được giữ gìn và phát huy. Đặc biệt ở Việt Nam vấn đề gia
đình đã được Đảng, Nhà nước rất quan tâm. Khi liên hợp quốc phát động năm
quốc tế gia đình thì Việt Nam là một trong những nước sớm ký vào văn bản
đó, khi ấy phó Thủ tướng Nguyễn Khánh đứng ra làm Ban chỉ đạo. Để hưởng
ứng năm quốc tế gia đình nước ta đã chọn ngày 28/6 là ngày gia đình Việt
Nam để hướng sự quan tâm của xã hội tới vấn đề gia đình và hướng tới mục
tiêu xây dựng gia đình Việt Nam “No ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc và
phát triển bền vững”.
Sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, sự tham gia của các tổ
chức chính trị - xã hội, cộng đồng, gia đình và cá nhân là yếu tố quyết định sự
thành công của công tác xây dựng gia đình văn hố.
1.2. Sự cần thiết phải xây dựng gia đình văn hóa
Từ ngàn xưa, ơng cha ta đã coi “Nhà là gốc của nước. Nước mất thì
nhà tan”. Gia đình với tư cách là một nhân tố phát triển của lịch sử và là một
thể chế xã hội, nó ln chứa đựng nội dung văn hóa.
Gia đình là nơi duy trì nịi giống con người, tái tạo ra thế hệ con cháu
ngày càng hồn thiện về thể chất, trí tuệ, tinh thần; chuẩn bị hành trang cho cá
nhân hòa nhập vào cộng đồng xã hội. Gia đình giữ vai trò chủ yếu trong việc
giáo dục con người từ thủa ấu thơ đến khi từ giã cõi đời; giáo dục, ni dưỡng
lịng nhân ái, tình u thương, hồn thiện nhân cách con người. Thực ra, sinh
Sinh viên: Đào Thị Hằng

15

Lớp: VHDT 12C

Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

con mới chỉ tạo ra một hình hài sinh vật, cịn để trở thành con người thì phải
rèn luyện, giáo dục nuôi dưỡng là sự kết hợp của nhiều yếu tố rất cơng phu.
Gia đình là cầu nối giữa cá nhân và xã hội. Nuôi dạy cá nhân chu đáo
để đáp ứng nhu cầu của xã hội đương đại và tương lai. Củng cố gia đình là
củng cố hạt nhân của xã hội. Gia đình tốt đẹp có ý nghĩa vơ cùng quan trọng
đối với sự phát triển bền vững về kinh tế - xã hội của đất nước. Gia đình tốt là
một trong những yếu tố đảm bảo cho dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng,
văn minh.
Ngày 21/01/2005, Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa IX đã ban hành
chỉ thị số 49- CT/TW về xây dựng gia đình trong thời kì cơng nghiệp hóa hiện
đaị hóa đất nước. Đây là văn bản đầu tiên của Đảng ta có tính chất chỉ đạo
tồn diện về gia đình và cơng tác gia đình.
Xuất phát từ tầm quan trọng của gia đình và cơng tác gia đình trong
mọi thời kì cách mạng của Đảng và nhân dân ta. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
khẳng định: “nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, gia đình tốt thì xã hội
mới tốt, xã hội tốt thì gia đình càng tốt. Hạt nhân của xã hội là gia đình”. Tư
tưởng đó của Bác đã được Đảng và Nhà nước ta quán triệt trong nhiều nghị
quyết của các thời kì Đại hội Đảng.
Trong thời gian qua, những thành tựu về công tác gia đình đã góp phần
quan trọng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhiều gia đình Việt
Nam. Nhưng vẫn còn những thách thức đối với gia đình và cơng tác gia đình.
Hiện nay do tác động của những biến đổi xã hội và mặt trái của nền kinh tế thị
trường các giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của gia đình như hiếu nghĩa,
thủy chung, kính trên nhường dưới đang có sự biểu hiện xuống cấp, tình hình
ma túy, mại dâm, HIV/AIDS cờ bạc, rượu chè đã và đang có chiều hướng gia
tăng... cơng tác xóa đói giảm nghèo ở một số điạ phương vẫn cịn nhiều khó
khăn, chưa vững chắc đặc biệt ở các vùng miền núi vùng sâu,vùng xa.

Trước tình hình đó Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII cũng như kết
luận hội nghị lần thứ 10 Ban Chấp hành Trung ương khóa IX, Nghị quyết Đại
Sinh viên: Đào Thị Hằng

16

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

hội lần Đảng lần thứ XIII đã khẳng định rằng “phải bảo vệ cho được, phát
huy giữ vững cho được truyền thống bản sắc dân tộc”. Để làm được điều đó
cần tập trung xây dựng văn hóa truyền thống, trong đó cần phải củng cố nền
tảng văn hóa hiện nay, vì “nhà là gốc của nước”. Do đó, định hướng xây
dựng đời sống văn hóa ở cơ sở sắp tới nhất là trong xu hướng hội nhập hiện
nay thì có mấy vấn đề sau: tập trung, củng cố, xây dựng gia đình văn hóa, hay
nói một cách bao trùm là xây dựng gia đình Việt Nam “bình đẳng, ấm no,
hạnh phúc và tiến bộ”. Xuất phát từ gia đình các thành viên trong gia đình
đều có ảnh hưởng đến xã hội. Vì vậy, địi hỏi phải nâng chất lượng gia đình
văn hóa, làm cho gia đình thực sự là nơi lưu giữ, phát huy những giá trị văn
hóa truyền thống dân tộc, nhất là truyền thống hiếu nghĩa, tình làng nghĩa
xóm, tương thân tương ái ...
Trong văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII đã nhấn mạnh
“xây dựng gia đình văn hóa mới có ý nghĩa rất quan trọng trong tình hình
hiện nay, góp phần phát triển lực lượng sản xuất, ổn định và cải thiện đời
sống, thực hiện kế hoạch hóa dân số, giữ gìn và phát huy những truyền thống
đạo đức văn hóa tốt đẹp”. Trong cuộc vận động xây dựng nếp sống văn minh
– gia đình văn hóa, người trực tiếp vận hành là Ban chỉ đạo xây dựng nếp
sống mới từ Trung ương tới địa phương, cuộc vận động xây dựng gia đình

văn hóa ở xã Phúc Lương đang từng bước đi vào quỹ đạo, không chỉ đáp ứng
nhu cầu về lý luận, nhu cầu thực thi đường lối, chính sách của Đảng, Nhà
nước mà còn đáp ứng nhu cầu nhận thức, giúp mọi người, mọi ngành nhận
thức đúng đắn vai trị vị trí và trách nhiệm của mình đối với gia đình góp phần
chống lại các tệ nạn xã hội xây dựng mơi trường văn hóa lành mạnh.
1.3. Khái niệm gia đình, vai trị và vị trí gia đình trong đời sống xã hội.
1.3.1 Khái niệm gia đình
Gia đình là tổ ấm của mỗi con người ngay từ lúc sinh ra, lớn lên,
trưởng thành, rồi đi vào cõi vĩnh hằng.

Sinh viên: Đào Thị Hằng

17

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

Từ xưa đến nay nhân dân ta vẫn coi gia đình là một đơn vị kinh tế nhỏ
sống chung dưới một mái nhà trong cộng đồng xã hội.
Hiện nay có rất nhiều khái niệm về gia đình, mỗi khái niệm được nhìn
nhận ở một góc độ khác nhau và tất cả đều cố tìm cách giải thích sao cho thỏa
đáng nhất. Theo Mác: gia đình là mối quan hệ giữa chồng và vợ, giữa cha mẹ
và con cái “ Người ta đổi mới cuộc sống của mình, bắt đầu sản sinh ra những
người khác tức là sự tái sản xuất, đó là quan hệ đàn ơng và đàn bà, cha mẹ và
con cái”.
Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam năm 2000 định nghĩa: gia đình là
tập hợp những người gắn bó với nhau do hơn nhân, quan hệ huyết thống hoặc
do quan hệ nuôi dưỡng, làm phát sinh các nghĩa vụ và quyền giữa họ với nhau

theo quy định của Luật này. (theo chương I, điều 8, khoản 10 – những quy
định chung).
Theo Giáo sư Đào Duy Anh cho rằng : “Gia đình là những người thân
thuộc trong một nhà, gia đình là đơn vị nhỏ nhất của xã hội, nó phụ thuộc vào
xã hội và là tấm gương phản chiếu mọi thành tựu cũng như mâu thuẫn của xã
hội”.
Theo tác giả Mai Huy Bích : “Gia đình là một nhóm người mà các
thành viên gắn bó với nhau bằng quan hệ hơn nhân, quan hệ huyết thống
(quan hệ con người) vừa nhằm thỏa mãn nhu cầu riêng tư của họ, vừa nhằm
thỏa mãn nhu cầu của xã hội về tái sản xuất dân cư và theo nghĩa thể xác và
tinh thần”.
Định nghĩa về gia đình, trong từ “Từ điển tiếng Việt” (Văn Tân chủ
biên-NXB Khoa học xã hội) đã viết như sau: “Gia đình là đơn vị xã hội độc
lập trên cơ sở dòng máu, bắt đầu có từ thời đại thị tộc mẫu hệ; trong thời đại
phong kiến thường có cha, mẹ, con cháu, có khi cả chắt nữa; trong thời đại tư
bản thường có vợ, chồng và con cái”.

Sinh viên: Đào Thị Hằng

18

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

Trong cuốn tìm hiểu về các quy định về pháp luật hơn nhân và gia đình
có nêu: “Gia đình là một tập hợp người dựa trên các quan hệ về hôn nhân và
huyết thống và về nuôi dưỡng đã gắn bó bởi những người có quan hệ với
nhau, bởi các quyền về nghĩa vụ về tài sản và hôn nhân, bởi sự cộng đồng về

đạo đức và vật chất để tương trợ nhau, cùng làm kinh tế chung và nuôi dạy
con cái”.
Ngày nay, định nghĩa về gia đình mở rộng hơn, gia đình có nhiều hình
thức, đầy đủ và khơng đầy đủ. Gia đình đầy đủ gồm nhiều thế hệ cùng chung
sống dưới một mái nhà, kiểu gia đình tam đại, tứ đại đồng đường hoặc chỉ có
hai thế hệ cha, mẹ và con (thường gọi là gia đình hạt nhân) sống cùng một
mái nhà. Các thành viên gắn bó với nhau về tâm lý, bố mẹ truyền cho con cái
những đặc điểm thể chất qua gen di truyền, qua nếp sống sinh hoạt truyền
thống, phong tục tập quán. Con cái mang dấu ấn tâm lý của ông bà, cha mẹ
trong đời sống tinh thần của mình. Mỗi thành viên đều tìm thấy lợi ích của
mình trong gia đình và u q nó, bởi vì nó là nơi bình n nhất mà con
người có được. Gia đình là chỗ dựa tinh thần và vật chất cho mỗi thành viên,
là tổ ấm để con người chịu được phong ba, bão táp của cuộc đời. Khơng
những thế, gia đình cịn có vai trị to lớn trong cuộc sống xã hội và một xã hội
tốt đẹp là phải quan tâm đến gia đình, tạo mọi điều kiện cho gia đình phát
triển.
Qua tất cả những định nghĩa trên ta có thể thâu tóm thành một khái
niệm gia đình trong từ điển tiếng Việt: “Gia đình là một nhóm xã hội được
hình thành trên cơ sở hôn nhân và quan hệ huyết thống, những thành viên
trong gia đình có sự gắn bó và ràng buộc với nhau về trách nhiệm, quyền
lợi, nghĩa vụ có tính hợp pháp được nhà nước thừa nhận và bảo vệ”.
Tóm lại, gia đình có quy luật phát triển mang tính chất và đặc thù
riêng với tư cách là một thể thống nhất, một tế bào hoàn chỉnh và là một đơn
vị cơ sở của một xã hội cụ thể. Gia đình giữ một vị trí đặc biệt quan trọng,
Sinh viên: Đào Thị Hằng

19

Lớp: VHDT 12C

Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

góp phần quyết định vào thắng lợi của công cuộc đổi mới về kinh tế, xã hội
của đất nước.
1.3.2 Vai trị, vị trí của gia đình
* Đối với các thành viên gia đình có vai trị:
- Chăm sóc và giáo dục trẻ em;
- Chăm sóc và phụng dưỡng người cao tuổi;
- Thực hiện an sinh xã hội, chăm sóc người ốm, người tàn tật, khuyết
tật;
- Phát triển kinh tế;
- Chăm sóc sức khỏe, luyện tập thể dục thể thao.
* Đối với cộng đồng và xã hội gia đình có vai trị:
- Giáo dục các thành viên thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng
chính sách pháp luật của Nhà nước;
- Giữ gìn, kế thừa và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, hương
ước, quy ước của địa phương;
- Giữ gìn trật tự an tồn xã hội và phòng chống tệ nạn xã hội;
- Thực hiện bình đẳng giới và phịng chống bạo lực gia đình;
- Phối hợp với nhà trường, các tổ chức xã hội trong giáo dục con;
- Giáo dục đạo đức và hướng nghiệp.
Gia đình có một vị trí quan trọng của mình như: Gia đình là nơi tiến
hành quá trình xã hội hóa đầu tiên cho con người, là cầu nối giữa cá nhân và
xã hội. Gia đình là nơi chuyển giao, truyền bá văn hóa cho các thế hệ, vừa
phát huy những nét tốt đẹp của văn hóa truyền thống, vừa tiếp thu những tinh
hoa văn hóa của thời đại.
1.3.3 Chức năng của gia đình.
Gia đình được nhìn nhận là một tế bào đầu tiên của xã hội, với một
thiết chế rất chặt chẽ. Đối với mỗi cá nhân và xã hội, gia đình đảm nhận một

số chức năng quan trọng:
Sinh viên: Đào Thị Hằng

20

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

* Chức năng duy trì và tái tạo nòi giống con người:
Từ xưa, người Tày quan niệm một gia đình hạnh phúc là gia đình có
những đứa trẻ khỏe mạnh, sinh đẻ là hình thức duy trì nòi giống, tái sản xuất
sức lao động duy nhất mà tạo hóa đã ban tặng cho con người. Những đứa con
là niềm vui và hạnh phúc của các bậc cha mẹ là kết quả của tình u đơi lứa.
Bởi vậy, khơng có con là điều bất hạnh đối với đơi vợ chồng.
Ngày nay, khoa học kỹ thuật phát triển việc sinh đẻ đã mang tính kế
hoạch cao, nên các bậc cha mẹ chăm sóc con cái chu đáo tạo ra thế hệ kế tiếp
được khỏe mạnh, thông minh và tốt đẹp hơn. Do đó, duy trì con người là chức
năng quan trọng của gia đình.
* Gia đình có chức năng giáo dục và nuôi dưỡng, bảo vệ con người
một cách tồn diện nhất:
Sinh ra được đứa trẻ bình thường, khỏe mạnh đã khó dạy cho trẻ nên
người lại càng khó hơn. Gia đình được coi là trường học đầu tiên của mỗi cá
nhân và cha mẹ là những người thầy đầu tiên của con cái mình. Cha mẹ dạy
cho con những điều cơ bản nhất để làm người như tính thiện, lịng nhân ái,
tình u thương, lịng vị tha, tinh thần quả cảm...Đạo lý của người Việt Nam
là “trẻ cậy cha, già cậy con”, muốn thực hiện được điều này người ta phải
giáo dục con từ thủa ấu thơ và tự giáo dục mình thành một tấm gương sáng thì
sự giáo dục mới có kết quả, con mới có hiếu với mình được. Gia đình chính là

mơi trường giáo dục và tự giáo dục tốt nhất của mỗi cá nhân trong suốt quá
trình sống và làm việc của mình.
* Gia đình cịn có chức năng làm thỏa mãn nhu cầu tâm lý, sinh lý,
tình cảm, tinh thần cho các thành viên:
Mỗi thành viên trong gia đình gắn bó với nhau bởi quan hệ huyết
thống. Ở gia đình, mỗi người sinh ra đều có nhu cầu vật chất để tồn tại (thức
ăn, quần áo, các tiện nghi trong gia đình...), nhu cầu này dễ được thỏa mãn.
Song con người còn nhiều nhu cầu khác: Nhu cầu tâm linh, tơn giáo tín
Sinh viên: Đào Thị Hằng

21

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

ngưỡng, tình cảm, tình yêu, về tâm lý, sinh lý những nhu cầu hòa quyện giữa
vật chất và tinh thần...Làm trọn bổn phận vợ - chồng, cha - mẹ, con cái, anh
chị em giúp cho cá nhân cân bằng tâm sinh lý, lao động và nghỉ ngơi, khiến
các thành viên gắn bó, thực hiện tốt chức năng của gia đình.
* Chức năng kinh tế của gia đình:
Đã từ lâu gia đình được coi là một đơn vị kinh tế, là nơi vừa sản xuất
vừa tiêu thụ. Hiện nay, ở nước ta phúc lợi xã hội chưa cao nên các gia đình
vẫn phải tự lo cho mình là chính nên kinh tế gia đình vẫn đóng vai trị chủ yếu
trong việc chăm lo đời sống vật chất cho các thành viên. Khơng những thế,
kinh tế gia đình cịn hỗ trợ đắc lực cho sự phát triển kinh tế của đất nước, gia
đình chính là nơi cung cấp người và của cho cuộc đấu tranh giải phóng đất
nước và xây dựng đất nước. Ngày nay kinh tế gia đình tiếp cận nhanh chóng
với khoa học cơng nghệ, trở thành những trung tâm kinh tế gia đình quan

trọng được tín nhiệm.
Những chức năng kinh tế của gia đình rất quan trọng khơng gì có thể
thay thế được. Thực hiện tốt các chức năng của gia đình chúng ta sẽ có được
một gia đình văn hóa, một gia đình hạnh phúc. Muốn làm được điều ấy đòi
hỏi mỗi thành viên trong gia đình phải làm trịn bổn phận và trách nhiệm của
mình trong gia đình.
1.4 . Văn hóa gia đình, gia đình văn hóa và xây dựng gia đình văn hóa
mới.
1.4.1 . Văn hóa gia đình
Văn hóa gia đình gắn liền với gia đình, nó được đặt ngang bằng với
các thành phần văn hóa cộng đồng khác như văn hóa làng, văn hóa tộc người.
Văn hóa gia đình là một bộ phận văn hóa cộng đồng nằm trong tồn bộ nền
văn hóa dân tộc, bản chất của nền văn hóa gia đình là nền văn hóa cộng đồng
thân thuộc.

Sinh viên: Đào Thị Hằng

22

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

Đặc trưng của văn hóa gia đình được thể hiện qua thuần phong mỹ tục,
nếp sống, tác phong của các thành viên trong gia đình. Sống có tơn ti trật tự,
biết giữ gìn phẩm giá gia phong, biết đoàn kết đùm bọc thương yêu nhau, biết
"thương người như thể thương thân" v.v...
Trước đây trong xã hội ta văn hóa gia đình chịu ảnh hưởng của hệ tư
tưởng Khổng Giáo thể hiện thành gia phong, thành truyền thống gia đình,

dịng họ chung do gia quy, gia giáo, gia huấn tạo nên. Văn hóa gia đình theo
hệ tư tưởng Khổng Giáo luôn đề cao đạo đức làm người, các thành viên trong
gia đình phải xử sự đúng mực, kính trên nhường dưới. Tuy nhiên, vấn đề bình
đẳng lại chưa được coi trọng. Tư tưởng “Trọng nam khinh nữ”, không coi
trọng người phụ nữ trong xã hội là một điều đáng lên án . Người phụ nữ luôn
bị coi là phái yếu, không cho đi thi, đi học mà chỉ ở nhà chăm sóc gia đình,
người đàn ơng thì có quyền năm thê bẩy thiếp. Đây là một nỗi khổ của người
phụ nữ và chính từ đây mà nhiều mẹ chồng hành hạ con dâu, nhiều dì ghẻ
đánh đập con chồng. Các gia đình theo chế độ phụ quyền con trai được kế
thừa tài sản đồng thời có quyền quyết định mọi cơng việc trong gia đình.
Những vấn đề bất bình đẳng trong gia đình thời phong kiến đến bây giờ vẫn
còn gây cản trở cho việc xây dựng gia đình văn hóa.
Hiện nay, trên phạm vi tồn cầu văn hóa ngày càng có vai trị quan
trọng trong lịch sử phát triển xã hội trên tất cả các phương diện. Những giá trị
tính chất của nó đan xen vào tất cả các lĩnh vực, các đối tượng trở thành một
trong những chuẩn mực để đánh giá, xét đoán đối tượng.
Trong cuốn đời sống mới được xuất bản năm 1947 của Bác Hồ, dưới
bút danh Tân Sinh có đề cập đến đời sống mới trong một nhà:
“Mỗi người làm đúng theo đời sống mới, thì đời sống mới trong một
nhà cũng dễ dàng thôi. Cũng như mỗi viên đá trơn tru vững chắc, thì chỉ cần
một ít vơi là đắp thành một bức tường tốt. Về tinh thần phải trên thuận dưới

Sinh viên: Đào Thị Hằng

23

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

hịa, khơng thiên tư thiên ái. Bỏ thói mẹ chồng hành hạ nàng dâu, dì ghẻ ghét
bỏ con chồng.
Về vật chất, từ ăn mặc đến việc làm phải ăn đều, tiêu xài có kế hoạch,
có ngăn nắp.
Cưới hỏi, giỗ tết nên giản đơn, tiết kiệm. Trong nhà ngồi vườn phải
ln sạch sẽ, gọn gàng. Đối với xóm giềng phải thân mật và sẵn lòng giúp đỡ.
Đối với việc làng, việc nước phải hăng hái làm gương. Người trong nhà ai
cũng biết chữ. Luôn luôn cố gắng làm cho nhà mình thành một nhà kiểu mẫu
trong làng, một nhà như thế nhất định sẽ phát đạt”.
Khi nói đến giai đoạn hiện đại, giai đoạn văn minh cố thủ tướng Phạm
Văn Đồng đã nhấn mạnh “xã hội văn minh là xã hội của người có văn hóa,
trình độ văn minh của nó tùy thuộc vào trình độ văn hóa của con người. Con
người Việt Nam ta mãi mãi là một con người coi trọng gia đình và cuộc sống
gia đình, bởi nó là tổ ấm của mọi người, tổ ấm này đòi hỏi hòa thuận, tươi vui
và hạnh phúc”.
Nét đẹp văn hóa gia đình từ xa xưa mà chúng ta phải phát huy đó là
truyền thống đạo lý làm người kính trên nhường dưới. Khơng mơi trường nào
có những ảnh hưởng đến hành vi của con người bằng gia đình. Gia đình là
mơi trường giáo dục đầu tiên, thiêng liêng đối với mọi người. Tính chất
thiêng liêng trong quan hệ ruột thịt là nhân tố có sức cảm hóa và thôi thúc các
thành viên tự “hấp thụ” những giá trị gia đình một cách hiển nhiên. Với
những đặc điểm như vậy, gia đình rất cần có những quy tắc, chuẩn mực để
hình thành bệ phóng cho những nhân cách tốt đẹp. Giá trị gia đình có thể hình
thành từ các sinh hoạt thơng thường qua thói quen ứng xử, mối quan hệ giữa
các thành viên trong gia đình và trong các mối quan hệ xã hội khác... Chính
những giá trị này có tác động sâu sắc đến nhận thức, hành vi của mỗi thành
viên.

Sinh viên: Đào Thị Hằng

24

Lớp: VHDT 12C


Phong trào xây dựng gia đình văn hóa của người Tày xã Phúc Lương

Văn hóa gia đình có thể được bộc lộ qua nhiều hình thức khác nhau,
nhưng đều có những tác dụng nhất định và mức độ tác dụng tùy thuộc vào các
giá trị đã được hình thành. Các nét văn hóa phù hợp với sự phát triển xã hội sẽ
trở thành nhân tố tích cực trong q trình tác động hình thành, phát triển và
hồn thiện nhân cách trẻ em.
1.4.2. Gia đình văn hóa và xây dựng gia đình văn hóa mới.
Gia đình văn hóa xuất hiện đầu tiên ở thôn Ngọc Tỉnh, xã Ngọc Long,
huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên. Lúc đầu phong trào nhen nhóm từ 6 gia đình,
do nhu cầu của cuộc sống mà thỏa thuận cùng nhau thực hiện xây dựng gia
đình văn hóa mới. Phong trào này lan dần ra toàn huyện và tồn tỉnh. Bộ văn
hóa lúc đó đã nắm bắt kịp thời đúc rút kinh nghiệm và mở rộng phong trào ra
toàn Miền Bắc và phát triển ra toàn quốc sau năm 1975.
Gia đình văn hóa là một thuật ngữ để chỉ một danh hiệu dùng phong
tặng cho những gia đình nào thực hiện tốt những tiêu chuẩn mà cuộc vận
động đã đề ra.
“Xây dựng gia đình văn hóa” thực chất là gia đình có nếp sống văn hóa,
các thành viên trong mỗi gia đình có quan hệ gắn bó chặt chẽ với nhau cả về
quyền lợi vật chất và quyền lợi tinh thần.
Xây dựng gia đình văn hóa là xây dựng mối quan hệ kinh tế, xã hội
theo một hệ quan điểm tư tưởng mới phù hợp với yêu cầu của thời đại mới.
Khơng cịn những bất bình đẳng trong các quan hệ của các thành viên trong
gia đình, xóa bỏ những tập quán lỗi thời, gây cản trở sự phát triển xã hội. Gia

đình văn hóa phản ánh một quy luật phát triển của xã hội, thay thế những cái
xấu, cái dở bằng những cái văn minh, lịch sự là một nền văn hóa mới dựa trên
truyền thống tốt đẹp của cha ơng ta và tinh hoa văn hóa nhân loại.
Việc xây dựng gia đình văn hóa hiện nay trở thành chủ trương lớn của
Đảng và Nhà nước, xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở trong đó chú trọng
vấn đề xây dựng gia đình văn hóa, nếp sống văn minh đô thị…đã trở thành
Sinh viên: Đào Thị Hằng

25

Lớp: VHDT 12C