Tài liệu Khoa học quản lý: có chăng những “phát kiến vĩ đại”? docx

Khoa học quản lý: có chăng những “phát kiến vĩ
đại”?
Nói đến “phát kiến vĩ đại”, rất ít khi người ta nghĩ đến lĩnh vực quản lý. Những định
kiến về sức ỳ của ngành quản lý đã hạn chế đáng kể những đột phá táo bạo. Đây
cũng là điều khiến Giáo sư Gary Hamel trăn trở…


Vài tháng trước đây, tôi có cuộc trò chuyện với một trong những nhà lý luận về tổ chức xuất
sắc nhất trên thế giới - một Giáo sư đáng kính có nhiều bài báo sâu sắc đăng trên những tờ
báo hàng đầu.
Khi chúng tôi nhấm nháp từng ngụm cà phê và cùng
ngắm những hàng cây ngoài văn phòng làm việc của
mình, tôi đã chia sẻ với Giáo sư những ý tưởng về tương
lai của hoạt động quản lý.

Những phát kiến lớn trong mọi
lĩnh vực có thể làm thay đổi cả thế giới
Nguồn: saga.vn

Tôi lập luận: Chắc chắn phải có một cách nào đó khiến
cho các công ty lớn hoạt động sôi nổi hơn – hay là khiến
cho tính năng động cũng như tính hiệu quả của họ được
nâng cao.

Liệu chúng ta có thể tìm ra một biện pháp nào đó để
các công ty lớn vừa luôn đổi mới lại vừa có kỷ luật?
Theo thống kê của một cuộc khảo sát, có khoảng 80%
nhân viên trên toàn thế giới không hoàn toàn gắn bó với
công việc. Vì vậy, theo ý tôi là phải có một biện pháp nào
đó khiến các tổ chức phấn chấn, tích cực hơn và không
bị nhụt nhuệ khí.

Khi tôi nói, vị Giáo sư già thông thái ấy dựa lưng vào ghế
tựa và với tay lấy chai rượu vang. Rõ ràng là nhiệt tình
của tôi, tuy rằng chính đáng nhưng cũng có hơi phẫn nộ
thái quá, đã không chứng minh được là chúng có ảnh
hưởng lớn như tôi từng hy vọng.
Và tôi cũng nhận được cái nhìn cảm thông lịch sự của vị
Giáo sư, giống như cái nhìn của các bậc phụ huynh trước dự định của những đứa trẻ lên
mười về việc chúng sẽ trở thành phi công hay thợ lặn.
“Gary” - vị Giáo sư ngắt lời, “đó là những mục tiêu rất đáng biểu dương, song chúng hoàn
toàn không phù hợp với bản chất cốt yếu của những tổ chức lớn. Các công ty lớn tồn tại
theo những cách riêng của họ”.
Không muốn tranh luận với bậc tiền bối, tôi chọn giải pháp im lăng, và nhanh chóng chuyển
qua thảo luận những chủ đề khác. Nhưng sau khi chấm dứt cuộc nói chuyện, tôi lại bị ảnh
hưởng bởi sự bi quan của Giáo sư.
Phải chăng Giáo sư đã đúng? Phải chăng thực sự chỉ có một phương pháp quản lý các tổ
chức lớn, một phương pháp được xây dựng dựa trên mô hình quan liêu, cũ kỹ và ọp ẹp như
của Max Weber[1]
?
Phải chăng những sáng kiến táo bạo về
Quản lý ở các tổ chức lớn chỉ là ảo tưởng?
Nguồn: inventnowamerica.com


Tôi thừa nhận điều đó. Nhưng tôi không biết liệu có thể xây dựng được một tổ chức khai
thác tối đa trí tưởng tượng và đam mê của các thành viên hay không?
Tôi không biết liệu có thể sáng tạo được những tập đoàn có thể thay đổi nhanh như sự thay
đổi ở những công ty riêng lẻ hay không?

Tôi không biết liệu có thể tạo được những bước tiến vượt bậc trong hợp tác lẫn nhau với
một bộ máy quan liêu hay không? (Nếu có thể, hãy thử hình dung tới 4000 nhân công mà

Microsoft[2] đang sử dụng để sản xuất hệ điều hành Vista, phiên bản mới nhất của hệ điều
hành Windows).
Mặc dù vậy, tôi phải miễn cưỡng giả định rằng những tiến bộ cơ bản trong cách thức lãnh
đạo, quản lý và tổ chức của chúng ta là không có khả năng thực hiện.
Tôi sống gần trường Đại học Stanford[3], và mỗi khi đi qua khoa Tin học hay khoa dược của
trường, tôi đã được gặp rất nhiều những con người với dự định táo bạo muốn sáng tạo nên
tương lai.
Họ làm việc cật lực để chế tạo ra những vật liệu mới, hoàn thiện những quy trình mới, sáng
tạo ra những thuật toán mới và thử nghiệm những liệu pháp y khoa mới…
Họ không thỏa mãn với những kiến thức khoa học đã có và họ luôn mơ tưởng đạt được
những thành tựu nhảy vọt có thể làm thay đổi hàng triệu số phận.
Nếu bạn cũng nhìn thấy cảnh đó, bạn sẽ hiểu tâm trạng thất vọng của tôi khi có quá ít các
chuyên gia trong lĩnh vực quản lý nhiệt tâm với việc
kiến thiết tương lai của ngành quản lý.
Bất chấp những cái nhìn bi quan
nhiều người vẫn kiếm tìm những ý tưởng
đột phá trong quản lý
Nguồn: inventorsdream.com

Không giống như những nhà khoa học trong các lĩnh
vực dược, kỹ thuật, tin học…, các Giáo sư tại các
trường kinh doanh không xem mình như những nhà
phát minh có nhiệm vụ tìm ra phương pháp, công cụ và
những cách tiếp cận mới.
Phần lớn trong số họ chỉ nghiên cứu các hoạt động
quản lý như nó vốn có, và rất ít người xem xét chúng
trên phương diện những cái sẽ có hoặc nên có. Họ chỉ
mô tả, chứ không sáng tạo.

Theo tôi nghĩ, họ cũng giống như vị Giáo sư đáng kính

đã ghé thăm văn phòng của tôi, đều tin rằng không thể
thay đổi bản chất quan liêu của những công ty lớn, hay
không bao giờ có thể xóa bỏ được sự trì trệ mang tính
hệ thống của những tổ chức lớn (Không xét trên khía
cạnh thực tế ban đầu rằng chính con người đã sáng
tạo ra những công ty công nghiệp hiện đại).
Nói chung, những người đồng nghiệp uyên bác của tôi không phải là những người theo chủ
nghĩa lãng mạn – họ không tự nguyện hiến mình cho những cuộc phát kiến vĩ đại.
Trong khuôn khổ những nghiên cứu về quản lý, không có một dự án nào mang quy mô và
tham vọng tầm cỡ như những dự án giảm thiểu khí thải cac-bon, ngăn chặn đại dịch AIDS,
sử dụng máy móc trong hoạt động tình báo, phát triển phương tiện giao thông chạy bằng khí
hydro hay thương mại hóa du hành vũ trụ...
Có thể tìm ở đâu một “Công trình nghiên cứu về gen người” trong ngành quản lý? Tìm ở
đâu trong ngành quản lý một dự án máy tính xách tay 100 USD hay một kế hoạch đưa con
người lên sao Hỏa?
Chắc chắn nhịp điệu tiến bộ khoa
học sẽ bị giới hạn bởi các quy tắc
khoa học.

Nhưng sự tiến bộ cũng có thể bị
kìm hãm do thiếu những ý tưởng
táo bạo.
Trong tất cả mọi lĩnh vực, sự tiến bộ có thể bị kìm hãm do thiếu những ý
tưởng táo bạo
Nguồn: discovery.com

Trong thời điểm này, tôi cho rằng
chính nguyên nhân thứ hai đã hạn
chế những tiến bộ của chúng ta
trong việc tạo lập những tổ chức có

khả năng thích ứng lâu dài, không
ngừng đổi mới và gắn kết cao độ các thành viên với công việc.

Hãy suy nghĩ về điều này. Với tư cách là những nhà quản lý và học giả trong lĩnh vực quản
lý, đâu sẽ là bước đột phá cho thế kỉ XXI?
- Tóm tắt ý tưởng chính từ bài báo đăng trên tạp chí Harvard Business Review của Gary
Hamel -
Các ý kiến phản hồi

Ý kiến của B V Krishnamurthy
Giáo sư Hamel thân mến!
Tôi xin chia sẻ với mối quan ngại của ngài về việc ngành quản
lý tương đối thiếu sự đổi mới. Lý do: Quản lý không phải là
một ngành khoa học - đúng hơn, đó là một nghề.
Quả thực, rất đáng phê phán khi mà ngành quản lý luôn thiếu
những công trình mới và cứ mãi giẫm chân tại chỗ trong khi
các lĩnh vực khác như ngành dược, ngành tin học... đều có
những phát kiến lớn mang lại nguồn lợi khổng lồ
Khi thảo luận về vấn đề quản lý trong bối cảnh các tổ chức
đang phát triển mạnh, chúng ta có xu hướng xem xét trên ba
giai đoạn phát triển: Kinh doanh tự phát, kinh doanh có tổ
chức, và giai đoạn tổ chức bậc cao[4] .
Rất nhiều tổ chức, thậm chí cả những tổ chức thành công
nhất, vẫn còn lại những tàn dư ngay cả khi nó đã phát triển
thành một tập đoàn lớn.
Một bộ phận đáng kể khác thì phát triển sang bước tiến thứ
hai về cấu trúc, một mức độ nào đó về ủy thác trách nhiệm và
có lẽ là cả về sự san sẻ quyền hành.
Theo thiển ý của tôi, vấn đề thực sự trong đổi mới của các tổ
chức là họ không có khả năng chuyển sang giai đoạn phát

triển thứ ba.
Các nhà quản lý hàng đầu hài lòng với tình trạng hiện tại, và
áp lực thu nhập hàng quý ngăn không cho họ chấp nhận
những rủi ro gia tăng chi phí cho tổ chức.
Thay đổi là khó khăn, và thay đổi sẽ thách thức những quy tắc
được thiết lập từ lâu, do đó không đáng ngạc nhiên khi các
nhà quản lý của một tổ chức không muốn đổi mới triệt để.
Chắc chắn qua thời gian, điều này sẽ dẫn đến sự “xói mòn
trong tổ chức” – do xu hướng các nhà quản lý không sẵn sàng
(hoặc không được phép) mạo hiểm tìm kiếm những phương
pháp quản lý mới. Vì thế mà khả năng đổi mới của các tổ
chức bị suy giảm dần.
Một số ít các tổ chức (như Google) có vẻ đang thử nghiệm mô
hình “tổ chức bậc cao”. Sự bền vững dài hạn của mô hình này
giống như một quy tắc, có thể sẽ quyết định liệu hoạt động
quản lý đã sẵn sàng chấp nhận lối tư duy mới hay chưa?
Kính thư!
Ý kiến của Debashish Brahma
(Tóm tắt: ý kiến của ngài Debashish Brahma lấy xuất phát
điểm từ vấn đề sinh tồncủa con người. Ông cho rằng, nhu cầu
sinh tồn đã thúc đẩy con người nảy sinh những phát kiến vĩ
đại. Từ điểm nhìn đó, ông lý giải vấn đề về những phát kiến
lớn trong lĩnh vực như sau).
Quản lý chính là giải quyết vấn đề. Vấn đề là sinh tồn. Để sinh
tồn, đòi hỏi phải có chiến lược. Chiến lược cần quản trị. Hoạt
động quản trị cần có kế hoạch hợp lý. Kế hoạch cần sự điều
hành. Điều hành cần khả năng triển khai thực hiện. Để thực
hiện tốt cần có hiệu suất. Hiệu suất dẫn tới khả năng sinh lời.
(Sau đó, ông Debashish Brahma đã phân tích để chứng minh
rằng khoa học quản lý ngày nay kế thừa thành tựu của cac

lĩnh vực như: khoa học quân sự, y học, khoa học chế tạo máy,
chính trị và đặc biêt là kinh tế học…).
Lợi nhuận không chỉ đồng nghĩa với tiền mà hiểu theo nghĩa
rộng hơn, đó là khả năng sinh lợi đối với toàn xã hội, là sự giải
phóng hoàn toàn khỏi nghèo đói, bệnh dịch và thoát khỏi sự
thống trị của chủ nghĩa đế quốc.
Tôi cho rằng khoa học quản lý mang tính toàn cầu, nó luôn
luôn được khám phá và sáng tạo lại theo nhiều cách khác
nhau. Mỗi người đang khám phá và sáng tạo lại hoạt động
quản lý theo cách riêng của mình và giải quyết các vấn đề
theo cách riêng của mình và cuối cùng dẫn tới khả năng sinh
lợi cao hơn.
Quản lý không phải là độc quyền của riêng một ai. Nó được
thừa nhận như một thực thể có tính độc lập nhất định.


· HBV-TVN

Đề nghị ghi rõ “Bản quyền @Harvard Business School Publishing”, hoặc “Bản quyền tiếng Việt @Công ty phần mềm và
truyền thông VASC” khi trích dẫn lại thông tin này trên các tài liệu in ấn và photocopy, và ghi rõ “Trích từ trang
Harvard’S-TVN” khi xuất bản trực tuyến.