bai 18

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tuần: 3. Ngày soạn: 01/11/2012. Tiết: 24. Ngày dạy: 28/11/2012. BÀI 18 CÔNG CUỘC XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRONG CÁC THẾ KỶ X - XV I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức Sau khi hoàn thành bài học, HS cần : - Nắm được tình hình kinh tế nước ta từ thế kỉ X- XV, trải qua 5 thế kỷ độc lập, mặc dù đôi lúc còn có nhiều biến động, khó khăn, nhân dân ta vẫn xây dựng cho mình nền kinh tế đa dạng và hoàn thiện. - Biết chính sách đối nội quan tâm đến đời sống nhân dân, đoàn kết các dân tộc, đối ngoại khéo léo vẫn giữ vững tư thế một quốc gia độc lập, tự chủ. - Nền kinh tế Việt Nam thời phong kiến chủ yếu là nông nghiệp, tuy có nhiều mâu thuẫn trong vấn đề ruộng đất, nhưng luôn giữ được những yếu tố cần thiết để phát triển nông nghiệp. - Thủ công nghiệp ngày càng phát triển, các triều đại đều lập các xưởng thủ công, các nghề trong dân gian ngày càng phát triển tinh xảo hơn đa dạng, phong phú, chất lượng được nâng cao tạo điều kiện cho sự phát triển của thương nghiệp trong nước cũng như giao lưu với thương nhân nước ngoài. - Tuy nhiên, trong hoàn cảnh của chế độ phong kiến, ruộng đất ngày càng tập trung vào tay giai cấp địa chủ, xã hội có sự phân hóa. 2. Thái độ, tình cảm, tư tưởng - HS có tình cảm tự hào về những thành tựu kinh tế dân tộc đã đạt được. Thấy được sự hạn chế trong nền trong nền kinh tế phong kiến ngay trong giai đoạn phát triển của nó, từ đó liên hệ với thực tế hiện nay. - Giáo dục môi trường qua bài học. 3. Kĩ năng.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích và so sánh. - Biết khai thác tranh, ảnh, tư liệu lịch sử để đưa ra nhận xét của mình. - Rèn kĩ năng liên hệ thực tế. II. THIẾT BỊ TÀI LIỆU DẠY HỌC - Tranh ảnh, lược dồ từ thế kỷ X-XV. - Những câu ca dao về kinh tế, một số nhận xét của người nước ngoài hay thơ ca nói về tình hình ruộng đồng, lũ lụt, các tư liệu liên quan. III. TỔ CHỨC TIẾN TRÌNH DẠY - HỌC 1. Kiểm tra bài cũ (5’) Câu 1: Vẽ sơ đồ nhà nước thời Lý - Trần và thời Lê Thánh Tông qua đó đánh giá cuộc cải cách hành chính của Lê Thánh Tông. Câu 2 : Tại sao nói rằng bộ máy nhà nước thời Lê Sơ (thế kỉ XV) là một bộ máy nhà nước phong kiến hoàn thiện? 2. Giới thiệu bài mới Cùng với công cuộc xây dựng nhà nước phong kiến, và chiến đấu chống giặc ngoại xâm bảo vệ tổ quốc, nhân dân ta đã không ngừng vươn lên, lao động, sáng tạo và phát triển một nền kinh tế tự chủ, toàn diện. Đại Việt dưới thời Lý-Trần-Lê Sơ được biết đến như một quốc gia thịnh vượng ở Châu Á. Đây là một trong những thời kỳ phát triển rực rỡ nhất trong lịch sử của Việt Nam trên mọi phương diện. Như vậy về phương diện kinh tế nước ta trong các thế kỉ từ X-XV phát triển ra sao chúng ta sẽ cùng tìm hiểu bài 18. 3. Tổ chức dạy và học bài mới Các hoạt động của thầy và trò. Kiến thức cơ bản. *Hoạt động 1: Cả lớp. 1. Mở rộng, phát triển nông nghiệp. - GV đặt câu hỏi: Bối cảnh lịch sử Đại Việt từ * Bối cảnh lịch sử thế kỷ X - XV: thế kỷ X - XV ra sao và nó có tác động như thế nào đến sự phát triển kinh tế? - HS theo dõi đoạn đầu tiên của mục 1 trong - Giai đoạn từ thế kỷ X - XV tương ứng. Tg. 15’.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> SGK, và kết hợp kiến thức đã học của bài với các thời gian thống trị của các triều đại trước để trả lời câu hỏi của GV.. Ngô, Đinh- Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ, Lê sơ.. - GV nhận xét, bổ sung, kết luận.. - Đây là giai đoạn đầu của thế kỉ phong kiến độc lập, đồng thời cũng là thời kỳ đất nước thống nhất.  Bối cảnh này rất thuận lợi tạo điều kiện để phát triển kinh tế.. *Hoạt động 2: Cả lớp, cá nhân - GV yêu cầu HS đọc SGK trả lời câu hỏi: Sự phát triển về mọi mặt của nông nghiệp từ thế kỉ X- XV được biểu hiện như thế nào? - GV gợi ý: Ở thời kỳ đầu phong kiến độc lập sự mở rộng và phát triển được biểu hiện qua các lĩnh vực: + Mở rộng diện tích ruộng đất. + Công tác thủy lợi, đê điều. + Nhà nước quan tâm phát triển sức kéo và gia tăng các loại cây công nghiệp, các lĩnh vực đó được biểu hiện như thế nào? - HS đọc SGK, thực hiện những yêu cầu của GV, phát biểu ý kiến. - GV nhận xét, bổ sung, kết luận.. - Khai hoang mở rộng diện tích ruộng đất + Nhân dân tích cực khai hoang vùng châu thổ sông lớn và ven biển. + Các vua Tiền Lê, Lý hàng năm làm lễ cày ruộng để khuyến khích nhân dân sản. GV giải thích lễ cày tịch điền dưới thời Lý, xuất. phép quân điền, lộc điền chia ruộng công ở + Thực hiện chính sách ruộng đất “lộc các làng xã dưới thời Lê và tác dụng của pháp điền” và “ quân điền”..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> “quân điền”, “lộc điền” . - Thủy lợi được nhà nước quan tâm mở mang, xây dựng các công trình thủy lợi lớn. + Nhà Lý đã cho xây đắp những con đê đầu tiên. + 1248 Nhà Trần cho đắp đê quai vạc dọc các sông lớn từ đầu nguồn đến cửa biển. Đặt cơ quan: Hà đê sứ trông nom đê điều - Các nhà nước Lý - Trần - Lê đều quan tâm bảo vệ sức kéo cho nông nghiệp. Chăn nuôi gia súc, gia cầm được đẩy mạnh, phát triển các giống cây nông nghiệp GV đặt câu hỏi: Sự phát triển nông nghiệp Nông nghiệp phát triển làm cho chế độ đương thời có ý nghĩa gì đối với xã hội?. phong kiến củng cố và phát triển, đời sống nhân dân ấm no hạnh phúc, xã hội ổn. GV minh họa thêm bằng 4 câu thơ cuối mục 1 định. trang 92 trong SGK. *Hoạt động 3: Cả lớp, cá nhân. 2. Phát triển thủ công nghiệp. - GV yêu cầu HS đọc SGK và trả lời câu hỏi: Sự phát triển của thủ công nghiệp trong nhân * Thủ công nghiệp trong nhân dân: dân như thế nào?. - Các nghề thủ công cổ truyền như: Đúc. - HS theo dõi SGK phát biểu.. đồng, rèn sắt, làm gốm, dệt ngày càng. - GV nhận xét bổ sung, kết luận.. phát triển chất lượng sản phẩm ngày càng. - GV sưu tầm một số tranh ảnh, chuông, được nâng cao. tượng, đồ gốm, hình rồng... các thời Lý, Trần, - Các ngành nghề thủ công ra đời như; Lê. Để minh họa cho HS thấy được sự phát Thổ Hà, Bát Tràng. triển của ngành nghề thủ công cả về số lượng. 10’.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> và chất lượng. - GV đặt câu hỏi: Theo em nhân tố nào ảnh + Do truyền thống nghề nghiệp vốn có, hưởng đến sự phát triển của các ngành nghề trong bối cảnh đất nước có điều kiện phát thủ công đương thời?. triển mạnh.. + HS trả lời. + Do nhu cầu xây dựng cung điện, đền. + GV chốt ý. chùa nên nghề sản xuất gạch, chạm khắc đá đều phát triển.. *Hoạt động 4: Cả lớp, cá nhân - GV yêu cầu HS tiếp tục theo dõi SGK và trả * Thủ công nghiệp nhà nước lời câu hỏi: Sự phát triển phát triển thủ công - Nhà nước được thành lập các quan nghiệp nhà nước như thế nào?. xưởng (Cục bách tác) Tập trung thợ giỏi. - HS theo dõi SGK, phát biểu ý kiến.. trong nước sản xuất: Tiền, vũ khí, áo mũ. - GV: bổ sung, kết luận về sự phát triển của cho vua quan, thuyền chiến. thủ công nghiệp nhà nước.. - Sản xuất được một số sản phẩm kỹ thuật cao như: Súng thần cơ, thuyền chiến có lầu.. *Hoạt động 5: Cá nhân - GV đặt câu hỏi: Em đánh giá như thế nào - Nhận xét: Các ngành nghề thủ công về sự phát triển của thủ công nghiệp nước ta phong phú. Bên cạnh các nghề thủ công đương thời?. cổ truyền đã phát triển những nghề mới. - HS dựa vào kiến thức đã học để trả lời.. yêu cầu kỹ thuật cao: Đúc súng, đóng. - GV nhận xét, bổ sung, kết luận.. thuyền. - Mục đích: Phục vụ nhu cầu trong nước là chính. - Chất lượng sản phẩm tốt.. - GV có thể minh họa thêm để HS thấy kỹ thuật một số ngành đạt trình độ cao như dệt, gốm khiến người Trung Quốc phải khâm phục. (Trích đọc chữ nhỏ SGK trang 93)..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> *Hoạt động 6: Cả lớp, cá nhân. 3. Mở rộng thương nghiệp. - GV yêu cầu HS theo dõi SGK và trả lời câu * Nội thương:. 8’. hỏi: Tình hình nội thương và ngoại thương - Các chợ làng, chợ huyện, chợ chùa mọc đương thời phát triển như thế nào?. lên ở khắp nơi, là nơi nhân dân trao đổi. - HS theo dõi SGK và phát biểu.. sản phẩm nông nghiệp và thủ công nghiệp.. - GV bổ sung, kết luận về sự phát triển mở - Kinh đô Thăng Long trở thành đô thị lớn rộng nội, ngoại thương.. (36 phố phường) - Trung tâm buôn bán và. + GV minh họa bằng lời nhận xét của sứ giả làm nghề thủ công. nhà Nguyên (SGK - trang 94).. * Ngoại thương Thời Lý - Trần ngoại thương khá phát. - GV dùng tư liệu SGK để minh họa, kết hợp triển, nhà nước cho xây dựng nhiều bến một số tranh ảnh sưu tầm về sự sầm uất của cảng để buôn bán với nước ngoài: Vân bến cảng đương thời.. Đồn, Lạch Trường, Thị Nại,…. - vùng biên giới Việt Trung cũng hình thành các đặc điểm buôn bán. - Thời Lê: Ngoại thương bị thu hẹp.. *Hoạt động 2: Cá nhân - GV đặt câu hỏi: Em đánh giá như thế nào về thương nghiệp nước ta đương thời?. - Nguyên nhân  sự phát triển:. + Nguyên nhân dẫn đến sự phát triển?. + Nông nghiệp thủ công phát triển thúc. + Phát triển như thế nào?. đẩy thương nghiệp phát triển.. - HS dựa vào phần đã học để trả lời:. + Do thống nhất tiền tệ, đo lường.. - GV bổ sung, kết luận.. - Thương nghiệp mở rộng song chủ yếu phát triển nội thương, còn ngoại thương mới chỉ buôn bán với các nước Trung Quốc và các nước Đông Nam Á.. *Hoạt động 1: Cả lớp. 4. Tình hình phân hóa xã hội và cuộc. - GV đặt câu hỏi: Những yếu tố nào thúc đẩy đấu tranh của nông dân. 5’.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> sự phân hóa xã hội?. - Sự phân hóa xã hội ngày càng sâu sắc:. - HS trả lời. + Ruộng đất ngày càng tập trung vào tay. - GV nhận xét, bổ sung, kết luận.. địa chủ, quý tộc, quan lại. + Giai cấp thống trị ngày càng ăn chơi, xa xỉ không còn chăm lo đến sản xuất và đời sống nhân dân. + Thiên tai, mất mùa đói kém làm đời sống nhân dân cực khổ.. - GV đặt câu hỏi: Hậu quả của sự phân hóa  Những cuộc khởi nghĩa nông dân bùng xã hội?. nổ:.. - HS phát biểu ý kiến - GV nhận xét, kết luận. 4. Củng cố (1’) - Những biểu hiện sự phát triển kinh tế nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp thế kỷ X- XV. - Sự phân hóa xã hội ở thế kỷ XIV dẫn đến hậu quả như thế nào? 5. Dặn dò (1’) Học bài, làm bài tập, đọc trước bài 19, tìm hiểu các vị anh hùng dân tộc: Trần Quốc Tuấn, Lý Thường Kiệt, Lê Lợi, Nguyễn Trãi....

<span class='text_page_counter'>(8)</span>