Nghiên cứu tách chiết và ứng dụng dịch chiết vỏ quả cam quýt làm chất ức chế ăn mòn kim loại

Bỏo

cỏo

khúa

lun

tt

nghip

%*,ẩ2'&ơ272
,+&ơ11*
àá
Tờn
ti:

1*+,ầ1&87ẩ&+&+,79ơ1*
'&+&+,7948&$048ộ7/
&&+10ẹ1.,0/2,
1JL
WKF
KLQ
: Ngụ 7K
Miờn
1JL
KQJ
GQ
khoa KF
: PGS.TS. Lờ 7+L

.

SVTH: Ngụ ThMiờn

Trang 1


Báo

cáo

khóa

luận

tốt

nghiệp

0ӢĈҪ8
1. /é'2&+Ӑ1Ĉӄ7¬,
Hҵ
QJ QăP
Ӄgiӟ
WUrQ
i phҧ
i chi phí
WK
hàng tӍÿ{ OD
Ӌ

c
thay
FKR
thӃ bҧ
YL
o

Gѭ
ӥng các thiӃ
t bӏmáy móc cơng nghiӋ
p, các cơng trình bҵ
ng kim loҥ
i bӏăQPzQ
Vì vұ
y, viӋ
c chӕ
QJăQPzQNLPOR
ҥ
i là vҩ
Qÿ
Ӆcҩ
p bách vӅmһ
t kinh tӃlү
n cơng

nghӋ
. Có nhiӅ
XSKѭѫQJSKiSÿ
Ӈ chӕQJăQPzQNLPOR
ҥ

LWURQJÿySKѭѫ
ӱ
dө
ng chҩ
t ӭc chӃ³[DQK´WKkQWKL
Ӌ
n vӟL P{LWUѭ
ӡQJÿDQJÿѭ
ӧc các nhà khoa hӑ
c
quan tâm . Vҩ
Qÿ
Ӆÿһ
t ra là chӑn nguӗn nguyên liӋ
u thiên nhiên dӉtìm, giá thành
sҧ
n phҭ
m thҩ
Sÿ
Ӈnghiên cӭu dӉÿLYjRWK
ӵc tiӉ
n.
1Kѭ FK~QJ
Ӄ
t, mӛ
WD
L QăP
ÿm
ӟc taEL
sҧ

Qѭ
n xuҩ
t và tiêu thөhàng triӋ
u tҩ
n

quҧcây hӑ&DPQKѭFDPTXêWFKDQKWKDQK
ӣL«&K
Ӎtính riêng sҧ
QOѭ
ӧng
cam sҧ
n xuҩ
t tҥ
i các vùng trong cҧQѭ
ӟFÿmÿ
ҥ
t trên 600.000 tҩ
QQăP+L
Ӌ
n nay, ӣ
Qѭ
ӟc ta chӍmӝWOѭ
ӧng nhӓvӓFKDQKÿѭ
ӧc sӱdөQJÿ
Ӈtách chiӃ
t tinh dҫ
u chanh còn

phҫ

n lӟn vӓcӫa các loҥ
i quҧcây hӑnày bӏbӓÿLWU
ӣthành phӃthҧ
L7URQJN

vӓquҧ cӫ
a chúng có chӭa mӝWOѭ
ӧng lӟn limonene vӟi nhiӅ
u ӭng dөQJQKѭOj
KѭѫQJOL
Ӌ
u trong thӵc phҭ
m, mӻphҭ
m; làm thuӕc kích thích tiêu hóa; là chҩ
t ӭc
chӃsӵphát triӇ
n khӕ
i u cӫ
DXQJWKѭY~Yjÿ
һ
c biӋ
t có triӇ
n vӑ
ng làm chҩ
t ӭc chӃ
ăQ PzQNLP
ҥ
i thân thiӋ
nOR
vӟL P{LWUѭ

ӡng. Chính vì vұ
y, chúng tơi chӑ
Qÿ
Ӆ tài
³
Nghiên cӭu tách chiӃ
t và ӭng dөng dӏ
ch chiӃ
t vӓquҧcam, qt làm chҩ
t ӭc
chӃăQPzQNLPOR
ҥ
i´
.
0Ө&ĈË&+1*+,Ç1&Ӭ8
- Xây dӵng quy trình tách chiӃ
t và nghiên cӭu các yӃ
u tӕҧ
QKKѭ
ӣQJÿ
Ӄ
n quá
trình tách chiӃ
t tinh dҫ
u tӯvӓquҧcam, quýt.
- Khҧ
o sát khҧQăQJFK
ӕ
QJăQPzQNLPOR
ҥ

i cӫa dӏ
ch chiӃ
t vqucam, quýt.
,71*9ơ3+09,1*+,ầ1&8
VquFDPVjQKYjTXờW
ng.

SVTH: Ngụ ThMiờn

Trang 2


Báo

cáo

khóa

luận

tốt

nghiệp

3+ѬѪ1*3+È31*+,Ç1&Ӭ8
3KѭѫQJSKiSQJKLrQFӭXWKX\ӃW
- Tә
QJTXDQFiFSKѭѫQJSKiSQJKLrQF
ӭu vӅÿһ
FÿL

Ӈ
m thӵc vұ
t, thành phҫ
n
hóa hӑc và cơng dөng cӫa vӓquҧcam, quýt.
- 3KѭѫQJSKiSWiFKFKL
Ӄ
t hӧp chҩ
t hӳXFѫ
- Nghiên cӭu sӵăQPzQYjE
ҧ
o vӋkim loҥ
i.

3KѭѫQJSKiSQJKLrQFӭXWKӵFQJKLӋP
- 3KѭѫQJSKiSFKѭQJF
ҩ
t lơi cuӕQKѫLQѭ
ӟc.
- 3KѭѫQJSKiSSKkQWtFK
sҳ
c kí khí gҳ
n kӃ
t khӕ
i phәGC-MS.
- 3KѭѫQJSKiS[iFÿ
ӏ
QKGzQJăQPzQFK
өp SEM.
- 3KѭѫQJSKiS[

ӱlý sӕliӋ
u.

5. Ý ngKƭDNKRDKӑFYjWKӵFWLӉQFӫDÿӅWjL
5.1. éQJKƭDNKRDKӑ
c
- ;iFÿ
ӏ
QKFiF
Ӆ
u kiӋ
n tӕ
ÿL
LѭXF
ӫa quá trình tách chiӃ
t tinh dҫ
u tӯvӓquҧ
cam, quýt.
- Khҧ
o sát ӭng dө
ng chӕ
QJăQPzQNLPOR
ҥ
i cӫ
a dӏ
ch chiӃ
WWKXÿѭ
ӧc.
5.2. éQJKƭDWKӵFWLӉQ
- Tìm hiӇ

u các ӭng dө
ng quan trӑng cӫa dӏ
ch chiӃ
t vӓquҧcam, quýt.
- Nâng cao giá trӏsӱdөng cӫa vӓquҧcam, quýt phӃthҧ
LWURQJÿ
ӡi sӕng.
&Ҩ875Ị&/
8Ұ19Ă1
&KѭѫQJ7
ә
ng quan lý thuyӃ
t

&KѭѫQJ
Nӝ
LGXQJYjSKѭѫQJSKiSQJKLrQF
ӭu
&KѭѫQJ.
Ӄ
t quҧvà thҧ
o luұ
n

SVTH: Ngơ ThӏMiên

Trang 3


Báo

cáo

khóa

luận

tốt

nghiệp

&+ѬѪ1*
: 7Ә1*48$1/é7+8<ӂ7
7Ә1*48$19ӄ&Ỉ<&$048é7
*LӟLWKLӋXVѫOѭӧFYӅFKL
Citrus
Giӟi: Plantae
Bӝ: Sapindales
Hӑ
: Rutaceae
Chi: Citrus

Chi Cam chanh (Citrus) là mӝt chi thӵc vұ
t có hoa trong hӑCӱXOêKѭѫQ

(Rutaceae), có nguӗ
n gӕc tӯkhu vӵc nhiӋ
Wÿ
ӟi và cұ
n nhiӋ

Wÿ
ӟi ӣÿ{QJQDPFKk
Các loҥ
i cây trong chi này là các cây bө
i lӟn hay cây thân gӛnhӓ, cao tӟi 5-15 m
tùy loҥ
i, vӟLWKkQFk\FyJDLYjFiFOiWKѭ
ӡng xanh mӑc so le có mép nhҹ
n.Quҧlà
loҥ
i quҧcó múi, mӝ
t dҥ
ng quҧmӑQJÿ
һ
c biӋ
t, hình cҫ
u hay cҫ
u thn dài, chiӅ
u dài
4-FPYjÿѭ
ӡng kính 4-20 cm, bên trong quҧkhi bóc lӟp vӓvà cùi sӁthҩ
y lӟp vӓ
mӓng, dai, màu trҳ
ng bao quanh các múi bên trong chӭa nhiӅ
u tép mӑQJQѭ
ӟc.Vӓ
quҧgӗm ba phҫ
n là vӓngoài, vӓgiӳa và vӓtrong.
- Vӓngồi: gӗm có biӇ
u bì vӟi lӟSFXWLQGj\%rQGѭ

ӟi lӟp biӇ
u bì là lӟp tӃbào nhu
mơ vách mӓng, giàu lөc lҥ
p nên có thӇquang hӧSÿѭ
ӧc khi quҧcịn xanh.Các túi
tinh dҫ
u nҵ
PWURQJFiF
ӧc giӳlҥ
LGѭ
P{
ӟi sӭFWUѭѫQJF
ÿѭ
ӫa tӃbào xung quanh
[6],[10].
- Vӓgiӳa: là phҫ
n phía trong kӃ lӟp vӓQJRjLÿk\OjP
ӝ
t lӟp gӗm nhiӅ
u tҫ
ng tӃ
bào hӧp thành, có màu trҳ
QJ
ӝdàyÿcӫa lӟp vӓnày tùy thuӝc vào mӛi loҥ
i cây.
Khi quҧcàng lӟn thì lӟp vӓnày càng trӣnên xӕp.
- Vӓtrong: gӗm các vách mӓ
ng trong suӕt bao quanh các múi. Vӓtrong bao bӑ
c
phҫ

QăQÿѭ
ӧc cӫa quҧ(thӏ
t quҧ
) vӟi dӏ
FKQѭ
ӟc chӭDÿѭ
ӡng, khống chҩ
t, axit hӳu
FѫYjP
ӝ
t sӕchҩ
t khác.

SVTH: Ngơ ThӏMiên

Trang 4


Báo

cáo

khóa

luận

tốt

nghiệp

Cam sành
Cam sành có tên khoa hӑ
c là Citrus nobilis (reticulata x sinensis). Cây cao
2-3m, phân cành thҩ
p, lá có tai nhӓ, quҧdҥ
ng tròn dҽ
p, vӓquҧ dày tӯ
Ӄ
nÿ
5mm, bӅmһ
t vӓsҫ
n. Quҧkhi chín màu vàng
ÿ
ӓ
, nһ
ng trung bình 200-250g, thӏ
t quҧ có
PjX YjQJ
ұ
m, FDP
nhiӅ
X ӟ
ÿ
Qѭ
c, vӏngӑt
FKXD PL
ҥ
t, WKѫP
hҥ
t có màutW

nâu K
lөc.Ĉһ
FÿL
Ӈ
m chung nhҩ
t cӫa hai loҥ
i này là
loҥ
LFk\ѭDViQJѭDQѫLÿ
ҩ
WFDRWKRiWQѭ
ӟc và
Fyÿ
ӝpH tӯWUXQJWtQKÿ
Ӄ
QKѫLFKXD
Cây rө
nJ Oi YjRӃ
PD
n mùa xn
ÿ{QJ
cây ra lá non
ÿvà bҳ
F
ҫ
có hoa.

Cơn trùng là tác nhân thөphҩ
n chӫyӃ
u cho cây. Cam có khҧQăQJWiLVLQK

và hӳu tính. Mùa vөthu hoҥ
FKFKtQKYjRWKiQJÿ
Ӄ
n tháng 12, chu kǤkhai thác tӯ
10 ÿ
Ӄ
n QăP
[6],[10].
QuêWÿѭӡQJ
4XêW ÿѭӡQJ  FyCitrus
WrQ NKRD KӑF Oj

reticulateÿѭӧFWUӗQJOkXÿӡLӣFiFWӍQKS

&k\ Fy ÿһF WtQK VLQK WUѭӣQJ WUXQJ EuQ

KuQK WUzQ /i Fy SKLӃQ KuQK HOtS PӓQJ

ÿұP&k\FyNKҧQăQJFKRWUiLVDXQăP
ghép), QKҩW Oj JKpS
volkameriana.
WUrQ JӕF FKDQK

0D Yө WKX KRҥFK UҧL UiF WURQJ QăP W

WUXQJWӯWKiQJÿӃQWKiQJQăPVDX
-

WKiQJ1ăQJVXҩWWUXQJEuQKNJ
cây/QăPFk\NKRҧQJWӯ

ÿ
ӏQK
[7],[10].

4Xҧ GҥQJ KuQK FҫX Fy WUӑQJ OѭӧQJ W

[DQKÿӃQ[DQKYjQJNKLFKtQGӉOӝWYj

QKLӅXQѭӟFYӏQJӑWNK{QJFKXDÿӝEU
- 
PLWKѫP
bình (8-10 KҥWTXҧ


SVTH: Ngô ThӏMiên

Trang 5


Báo

cáo

khóa

luận

tốt

nghiệp

1.1.2. &{QJGөQJFӫDFk\FDPTXêW

4XҧFDPYӏQJӑWFKXDWtQKPiWFKӭ

WiFGөQJJLҧLNKiWPiWSKәLWKDQKQKL
JLҧLQKLӋWWUӏVӕWFҧPF~PKR
.

/iFDPQѭӟFKmP
OiFDPÿӇEәGҥ
dà\NLӋQYӏ
FKӳDV

'ӏFKOiQRQFKӳDWDLFKҧ\QѭӟFYjQJKRһ

+RDQѭӟFKmPXӕQJÿӇGӏXWKҫQNLQK

OjQѭӟFFҩWKRDFDPGQJÿӇSKDFKӃWKX

7KHRÿ{QJ\
YӓTXҧFDPTXêWFyYӏFD\

WLrX ÿӡP JL~S WLrX KRi Kҥ NKt ÿҫ\ ÿ

NtFKWKtFKăQQJRQPLӋQJOjPGӏXFѫQÿ

bón.7LQKGҫXYӓTXҧFDPFyWiFGө
QJNKiQJNKXҭQPҥQK
.7URQJÿyWLQKG

WiF GөQJ EҵQJ KRһF NpP KѫQ WLQK GҫX Y

candida albicans, Mycobacterium tuberculosis và tiF GөQJ \ӃX W

pyocyaneus.7LQKGҫXFDPYjGӏFKFKLӃWFӗQYӓ
trùng.
1.1.3. 7KjQKSKҫQWURQJYӓTXҧFDP
, quýt
7URQJ Yӓ [DQK TXҧ FDP
-stachhydrin,
Fy FKӭD
hesperidin, FiF

DXUDQWLQDFLGDXUDQWLQLFWLQKGҫXFDP

7URQJ Yӓ TXҧ TXêW WѭѫL Fy FKӭD WLQK

propanoid glucosid, lLPRQRLGJOXFRVLGDGHQRVLQH«7U

WiFGөQJGѭӧFOLӋXQKѭFLWUXVLQ$KHVS
50H60O27), vitamin A, B [21],[22].
Thành phҫ
n chính trong tinh dҫ
u vӓquҧcam, quýt là limonene. Limonene là
mӝt hydrocarbon (monoterpene) lӓng, khơng màu. Tên cӫa nó xuҩ
t phát tӯchanh,
bӣi vì vӓchanh có chӭa mӝ
WOѭ
ӧQJÿiQJN

Ӈcác hӧp chҩ
t này. Limonene gӗm hai
ÿ
ӗ
ng phân là D-limonene ((+)-;(4R)-1-methyl-4-(1-methylethenyl) cyclohexene),
có mùi cam và L-limonene( (4S)-1-methyl-4-(1-methylethenyl) cyclohexene), vӟi
mùi nhӵa thông [2],[3],[16].

Trong tinh dҫ
u vӓquҧFDPTXêWFyKѫQOjOL
ӫyӃ
u là dlimonene vӟi các tính chҩ
t vұ
t lí sau:

SVTH: Ngơ ThӏMiên

Trang 6


Báo

cáo

khóa

luận

Cơng thӭc phân tӱ:

C10H16

Khӕ
LOѭ
ӧng phân tӱ:

136,24 g/mol

tốt

nghiệp

.KӕLOѭӧQJULr
ng :
0,841 g/ml (20 °C)
NhiӋ
Wÿ
ӝnóng chҧ
y:

-95,5 oC

NhiӋ
Wÿ
ӝsơi:

176 °C

ChiӃ
t suҩ

t:

1,4720

ĈӝWDQWURQJQѭ
ӟc:
13,8 mg/l (25oC).
Tính chҩ
t hóa hӑFFѫE
ҧ
n cӫa limonene là dӉtham gia phҧ
n ӭng cӝng và dӉ
dàng bӏoxi hóa. Ví dө
, nó tham gia phҧ
n ӭng cӝQJQѭ
ӟFWURQJP{LWUѭ
ӡng axit tҥ
o
terpineol, phҧ
n ӭng oxy hóa trong khơng khí ҭ
m tҥ
o limonene

oxit, carveol,

carvone «[16].

/LPRQHQH
ӧc sӱdөÿѭ
ng trong thӵc phҭ

m và mӝt sӕloҥ
i thuӕF
Ӈÿ
che dҩ
u

mùi vӏFD\ÿ
ҳ
ng cӫ
a mӝt sӕDONDORLG1Jj\QD\QyFjQJ
ӧc sӱdө
QJQKѭOj
ӝ
t
dung môi cho các mөFÿtFKOjPV
ҥ
FKQKѭOR
ҥ
i bӓdҫ
u mӥtӯcác bӝphұ
QPi\Ĉ
һ
c
biӋ
Wÿѭ
ӧc sӱdөQJOjPGXQJP{LVѫQF{QJQJKL
Ӌ
p, làm sҥ
ch trong nӅ
n công nghiӋ

p
ÿL
Ӌ
n tӱ vӟi lӧi thӃNK{QJÿ
ӝc hҥ
i và dӉphân hӫy sinh hӑFÿ
Ӈtҥ
o thành C, CO2 và
H2O [24].

1.1.4. 7uQKKuQKQJKLrQFӭXWURQJQѭӟFYjW
ĈӃ
QQD\ÿmFyP
ӝ
t sӕnghiên cӭu sӱdө
ng vӓcam, quýt làm nguyên liӋ
Xÿ
Ӈ
sҧ
n xuҩ
t thuӕ
c và nhiên liӋ
u.

SVTH: Ngô ThӏMiên

Trang 7


Báo

cáo

khóa

luận

tốt

nghiệp

Ӣ ViӋ
t Nam nhóm nghiên cӭu tҥ
LWUXQJWkPKyDGѭ
ӧc, ViӋ
n Hóa hӑc Cơng
nghiӋ
p ViӋ
W1DPÿmQJKLrQF
ӭu tách chiӃ
t, phân lұ
p hesperidin tӯvӓcam phӃ
thҧ
i.Hesperidin có tác dөng kháng viêm, chӕng ơxy hóa, chӕng dӏӭng, chӕ
ng ung
WKѭNKiQJYLVLQKY
ұ
t (vi khuҭ
n, nҩ
m, vi rút..), giҧ

PÿDXK
ҥsӕ
t, chӕQJÿ
ӝ
c, chӕ
ng
ORmQJ[ѭѫQJYjÿ
һ
c biӋ
t khi dùng phӕi hӧp vӟi vitamin C có tác dөng cӝQJKѭ
ӣng
và hӛtrӧhҩ
p thөvitamin C rҩ
t tӕt.

1JKLrQ FӭX YӅ KӧS FKҩW 306  WURQJ

.XURZVND OjP YLӋF FKR PӝW F{QJ W\ Gѭӧ

6\QHUJL]HÿmQJKLrQFӭXNKҧQăQJOjPJ
OHVWHUROFӫD306

FDPTXêWFy WrQNKRDKӑFOjSRO\PHWKR

R[\KyDWtFKFӵFWKXӝFQKyPIODYRQRLG

WURQJNKҭXSKҫQăQKҵQJQJj\FNJQJOjPJ
rol LDL trong

FѫWKӇ

Vұ\30)ÿmNKӕQJFKӃNKҧQăQJSKkQ
[23].
Nghiên cӭu vӅkhҧQăQJSKzQJE
Ӌ
nh hen suyӉ
n cӫa limonene. Các chuyên
gia tҥ
i ViӋ
n Công nghӋ7HFKQLRQ,VUDHO
ÿmWL
Ӄ
n hành nghiên cӭu vӅWiFÿ
ӝng cӫ
a
limonene tӯvӓcác trái cây hӑFDPTXêWWUrQÿ
ӕLWѭ
ӧng là mӝt sӕcon chuӝ
t bӏhen
suyӉ
n. Nhóm nghiên cӭu ép vӓchanh và cam lҩ
\Qѭ
ӟc rӗi cho chuӝt ngӱi loҥ
LQѭ
ӟc
Qj\Ĉ
ӗng thӡi, hӑFNJQJFKRP
ӝt sӕcon chuӝt khác ngӱi limonene hoһ
c eucalyptol,
thành phҫ
n chӫyӃ

u cӫa dҫ
u bҥ
FKÿjQYjNKX\QKGL
Ӌ
p. KӃ
t quҧcho thҩ
y limonene
có thӇbҧ
o vӋFѫWK
Ӈchuӝ
t khӓi hen suyӉ
n cịn eucalyptol thì khơng. Ngun nhân
cӫa q trình này là do limonene phҧ
n ӭng vӟLR]RQWURQJÿѭ
ӡng hô hҩ
p và chһ
n
ÿ
ӭng tác hҥ
i gây bӋ
nh hen suyӉ
n cӫ
a nó [22].

%LӃQYӓFDPWKjQKQKLrQOLӋXYjFKҩW
Mohammad Taherzadeh

YjQKyPQJKLrQFӭXWҥL
kKRDNӻWKXұW
ÿ

ҥLKӑF%RUDV7Kө\

VҧQ [XҩW HWKDQRO Yj NKt VLQK KӑF ELRJ

SKiW WULӇQ
KiS
PӝW
VҧQ
SKѭѫQJ
[XҩW
S EӕQ VҧQ SKҭP Wӯ

limon - PӝWWiFQKkQNKiQJNKXҭQ
pectin - PӝWWiFQKkQNHRÿѭӧF

YjWKҥFK
biogas - NKtWӵQKL
rQFyWKӇQpQFKҥ\ÿӝQJFѫ
anol - PӝWFKҩWÿӕ
FyOӏFKVӱUҩWOkXÿӡL

SVTH: Ngô ThӏMiên

Trang 8


Báo

cáo

khóa

luận

tốt

nghiệp

ĈҤ,&Ѭ
Ѫ1*9ӄĂ10Đ19¬%Ҧ29ӊ.,0/2Ҥ,

ĈӏQKQJKƭDYjSKkQORҥLFiFTXi
ĂQPzQNLPOR
ҥ
i là q trình phá hӫy kim loҥ
i dҫ
n tӯngồi vào trong khi

kim loҥ
i tiӃ
p xúc vӟLP{LWUѭ
ӡQJ[XQJTXDQK/~FÿyNLP
ҥ
i bӏoxi hóa thành ion
cӫa nó.
Phân loại

theo
ếcủ
a cơ

q trình:
ch
gӗm 3 loҥ
i

- ĂQPzQVLQKK
ӑc: là sӵăQPzQNLPOR
ҥ
LJk\UDGRWiFÿ
ӝng cӫa mӝ
t sӕvi sinh vұ
t
FyWURQJP{LWUѭ
ӡng xâm thӵFÿ
ҩ
WQѭ
ӟF«

- ĂQPzQKyDK
ӑ
c: là quá trình phá huӹkim loҥ
i do tác dөng cӫa nó vӟi m{LWUѭ
ӡng
xung quanh QKѭ
khí khơ hoһ
c chҩ
t lӓng khơng phҧ
i là chҩ
WÿL
Ӌ

n giҧ
LĂQPzQ
khơ ӣnhiӋ
Wÿ
ӝWKѭ
ӡng ít gһ
STXiWUuQKăQPzQNKtSK
әbiӃ
n là khi kim loҥ
i tiӃ
p xúc
vӟi khí ӣnhiӋ
Wÿ
ӝcao:

xMe(r) +

0
y
C
O2 to
MexOy.
2

- ĂQPzQÿL
Ӌ
QKyDăQPzQÿL
Ӌ
n hoá kim loҥ
i là sӵphá hӫy kim loҥ

i do tác dө
ng
ÿL
Ӌ
n hóa cӫ
DP{LWUѭ
ӡng chҩ
WÿL
Ӌ
n giҧ
i và xҧ
y ra ӣhai vùng khác nhau trên bӅmһ
t
kim loҥ
i và làm xuҩ
t hiӋ
Q GzQJ
Ӌ
QÿL
ĂQ
ÿL
Ӌ
nPzQ
hoá cӫa kim loҥ
i gӗm ba quá
WUuQKNqPWKHRQKDXVDXÿk\
+ Quá trình anot: kim loҥ
i bӏăQPzQWKHRSK
ҧ
n ӭng:

mH O

o Men+.mH2O.ne
Men+.ne 
2

+ Quá trình catot: các chҩ
t oxi hố nhұ
n electron do kim loҥ
i giҧ
i phóng:
2[QHĺ5HG5HGOjFK
ҩ
t khӱ) KD\'QHĺ>'QH@
+ Quá trình dү
QӋ
n:
ÿL
các electron do kim loҥ
i bӏăQ PzQ
ҧ
i phóng
JL
sӁdi
chuyӇ
n tӯanot sang catot, trong dung dӏ
FK
Ӌ
Q
ÿLOL FNJQJ

ӵdӏ
ch chuyӇ
Fy
n cӫ
aV
FDWLRQYjDQLRQWѭѫQJ
ӭng [4],[5].

SVTH: Ngô ThӏMiên

Trang 9


Báo

cáo

khóa

luận

tốt

nghiệp

Hình 1.1: 6˯ÿ
͛ăQPzQÿL
͏
n hóa.

&ѫVӣQKLӋWÿӝQJKӑFFӫDăQPzQ
- ĈL
Ӆ
u kiӋ
n kim loҥ
i bӏăQPzQ
:
ĈӇnghiên cӭu nhiӋ
Wÿ
ӝ
ng hӑ
c cӫDăQPzQÿL
Ӌ
QKyDQJѭ
ӡi ta xây dӵng các
giҧ
Qÿ
ӗPourbaix (giҧ
Qÿ
ӗmô tҧmӕLWѭѫQJTXDQJL
ӳa thӃvà pH cӫa dung dӏ
ch).
E (V)

1,23

O2 + 2H2O + 4e

0,00

4OH-

(2)
2H + 2e H2
+

(1)
pH
Hình 1.2: Giản -đồ
pH thế
của

các

điện
.

cực

hidr

Trên giҧ
Qÿ
ӗta thҩ
y:
Ĉѭ
ӡng (1) biӇ
u diӉ
n thӃcân bҵ
ng cӫ

DÿL
Ӌ
n cӵc hidro ӣáp suҩ
t 1atm:
2H+ + 2e

H2

NӃ
u thӃÿL
Ӌ
n cӵF QjR
ҵ
m thҩ
ÿy
S Q
KѫQ
ӡQJ
ÿѭ

Ӌ
WKu
n cӵFWUrQ
ÿy
ҩ
t hiӋ
[X
n ÿL
phҧ
n ӭng khӱ: 2H+ Hĺ+

2
+
Ӣcác thӃFDRKѫQÿѭ
ӡng (1) xҧ
y ra phҧ
n ӭng: H2 ĺ+
+ 2e.

SVTH: Ngô ThӏMiên

Trang 10


Báo

cáo

khóa

luận

tốt

nghiệp

1KѭYұ\
, ÿLӅXNLӋQFҫQWKLӃWÿӇNLPORҥL
0
(M2 H / H
JLҧLSKyQJ+

C là: MMen / Me M
2 ӣ
2 H / H 2
2


0,059 pH ) .

+
6ӵăQPzQÿLӋQKyDNqPWKHRVӵNKӱLRQ
JӑLOjVӵăQPzQFy

SKkQFӵFKLGUR
Ĉѭ
ӡng (2) mô tҧthӃcân bҵ
ng cӫDÿL
Ӌ
n cӵc oxi ӣáp suҩ
t 1atm:
4OH-

O2 + 4e + 2H2O

1ӃXWKӃFӫDPӝWÿLӋQFӵFQjRÿyQҵPWK
ra pKҧQӭQJ
O2 + 4e + 2H22ĺ
4OH-

ӢFiFWKӃFDRKѫQÿѭӡQJ
WKu[ҧ\UD

ӭQJ
4OH- ĺ2
2 + 2H2O + 4e
1Kѭ
ұ
y, Y
khi M2 H



/ H2

MMen/ Me MO

2

/ OH 

= 1,23 ±0,059pH thì kim loҥ
i

bӅ
n nhiӋ
Wÿ
ӝng vӟLăQPzQÿL
Ӌ
n hoá bӣi sӵphân cӵc H2QKѭQJNK{QJE
Ӆ
n vӟi sӵ
khӱphân cӵc cӫa O2.

n+
Tóm , trong
lại
quá WUuQKăQPzQÿLӋQKyDWKu0H
, trong

khi H+ VӁFKX\ӇQWKjQK+
/~FÿyWDÿѭӧ
2 KRһF2
2 FKX\ӇQWKjQK2+

Galvani: Men+ / Me là anoW ÿLӋQ FӵFoW
KLGUR
 .KL
R[L

S+ FӫD
Oj

WăQJ OrQ WKu WӕF
D NqP
ÿӝ ăQ
WKHR
PzQ
YLӋF
ÿLӋQ
JLҧL
Ky
SK

[5],[13].
- 'zQJăQPzQ
:
Khҧ
o sát quá trình xҧ
y ra khi ngâm Fe trong dung dӏ
ch axit có pH < 2. Các
phҧ
n ӭQJÿL
Ӌ
n cӵc xҧ
\UDQKѭVDX
Fe
H2

k2

Fe2+ + 2e

(1.1)

2H+ + 2e

(1.2)

k4 + + 4e
O2 + 4H

2H2O

(1.3)

GiҧthiӃ
t rҵ
ng O2 ÿѭ
ӧFÿX
ә
i sҥ
FK.KLÿyWDFK
Ӎxét các cân bҵ
ng (1.1) và (1.2) và

>@

D1

is is0 . H  D1 E2
SKѭѫQJWUuQKF
ӫDGzQJăQPzQOj
(1.4)

SVTH: Ngô ThӏMiên

Trang 11


Báo

cáo

khóa

luận

7URQJÿy
+ D1 , E1 :

tốt

nghiệp

hӋsӕchuyӇ
n cӫa phҧ
n ӭng kim loҥ
i.

+ D2 , E2 :

hӋsӕchuyӇ
n cӫa phҧ
n ӭQJKLÿUR

Vұ
y GzQJăQPzQSK
өthuӝ
c vào chӍsӕpH cӫ
a dung dӏ
ch. 1JRjLUDGzQ
PzQFzQÿѭ
ӧ

c mô tҧbӣi sӵphөthuӝ
c vào thӃgӑ
i Ojÿѭ
ӡng cong phân cӵc.

Hình 1.3:

Đường

cong
.

phân

cực

- Tӕ
Fÿ
ӝăQPzQ
:
4XiWUuQKăQPzQÿL
Ӌ
n hố là do kӃ
t quҧcӫa quá trình xҧ
y ra ӣvùng catot
và anot. Ĉӗ
ng thӡi vӟLFiFTXiWUuQKÿyOjV
ӵchuyӇ
n dӏ
FKÿL

Ӌ
n tӱtӯanot sang catot.
Vұ
y, tӕFÿ
ӝăQPzQNLPOR
ҥ
Lÿѭ
ӧc tính bҵ
ng khӕLOѭ
ӧng kim loҥ
i bӏăQmịn trên
mӝWÿѫQ
vӏdiӋ
n tích bӅmһ
t trong mӝ
WÿѫQY
ӏthӡi gian:
Km

m1 m2
S.t

'm
S.t

A.I .t
n.F.S.t

A
˜

iA
nF

(1.5)

7URQJÿy
S : diӋ
n tích bӅmһ
WÿL
Ӌ
n cӵc anot (m2, cm2).
iA : mұ
Wÿ
ӝGzQJÿL
Ӌ
n anot (A/m2, A/cm2).
Km: tӕFÿ
ӝăQPzQF
ӫa kim loҥ
i (g/m2.s, g/cm2.s).
Tӯtӕ
F
ӝÿ
ăQ PzQ FK~QJ
Ӈ[iF
ӏ
QK
WD
ÿ
ӝthâm

ÿ Fy
nhұ
p (K
WK
tn) tính theo
chiӅ
u sâu kim loҥ
i bӏăQPzQWURQJP
ӝWQăPWKHREL
Ӈ
u thӭc sau:
K tn

K m .0,0365

U

œ Km

K tn
0,0365

U˜

(1.6)

ȡ: trӑQJOѭ
ӧng riêng cӫ
a kim loҥ
i (g/cm2)

SVTH: Ngô ThӏMiên

Trang 12


Báo

cáo

khóa

luận

tốt

nghiệp

Ngồi ra, theo (1.5) tӕFÿ
ӝăQPzQFyWK
ӇÿRE
ҵ
ng mұ
Wÿ
ӝGzQJÿL
Ӌ
QăQPzQ
hoһ
c thӇtích khí H2 thốt ra và nó phө thuӝ
c vào dҥ
QJÿѭ

ӡng cong phân cӵc catot
và anot. Do vұ
y, khơng nhӳng tính chҩ
t nhiӋ
Wÿ
ӝng (thӃcân bҵ
ng) mà ngay cҧtính
chҩ
Wÿ
ӝ
ng hӑ
c cӫ
a phҧ
n ӭQJFNJQJU
ҩ
t quan trӑng [13].

1.2.3&iF\ӃXWӕҧQKKѭӣQJWӟLVӵăQPzQ
2[LWURQJNK{QJNKt
YjQѭ
ӟc (khơng khí ҭ
m) là nhӳng tác nhân khơng thӇ
thiӃ
u gây nên sӵăQPzQNLPOR
ҥ
i.

- Các tҥ
p chҩ
t trong kim loҥ

LQKѭFDFERQFiFNLPOR
ҥ
i kém hoҥ
Wÿ
ӝ
ng, các
oxit, các muӕLVXQIXD«OjPWăQJV
ӵăQPzQ

- 6ӵFyPһWFӫDFiFFKҩWÿLӋQOLP{
2, NO2 «

- 6ӵJLDF{QJNLPORҥLYuQJѭӡLWDÿ
ORҥLQѫL

FKӏXPӝWVӭFFăQJFKҷQJKҥQFKӏXGұS

ORҥL ³KRҥW ÿӝQJ´ KѫQ
oW
Yj
ӣ KuQK
ÿy NLP
WKjQK
ORҥL
Y
E
[5],[13]
1.2.4. &ѫFKӃăQ
PzQWKpSÿӗ
ng trong QѭӟFELӇQ

1.2.47KjQKSKҫQFӫ
a QѭӟF
ELӇ
n

%ҧQJ
1: 7KjQKSKҫQFiFPXӕLKzDWDQW
.
Muӕ
i

Thành phҫ
n (%)

Muӕi

Thành phҫ
n (%)

NaCl

77,8

K2SO4

2,5

MgCl2

10,9

CaCO3

0,3

MgSO4

4,7

MgBr2

0,2

CaSO4

3,6

Ĉӝdү
QÿL
Ӌ
n cӫ
DQѭ
ӟc biӇ
n rҩ
WFDRKjPOѭ
ӧng Cl- khá lӟn. Vì vұ
y, q trình
ăQPzQ[
ҧ
\UDWURQJQѭ

ӟc biӇ
n rҩ
t mãnh liӋ
t.
1.2.46ѫOѭӧFYӅWKpS&7ÿӗQJ
Thép CT3 thuӝ
c nhóm thép chҩ
WOѭ
ӧQJWKѭ
ӡng, C là cacbon, T là thép, con sӕ
tiӃ
p theo chӍgiӟi hҥ
n bӅ
n chӏ
u kéo tӕi thiӇ
u (kg/mm2).

SVTH: Ngô ThӏMiên

Trang 13


Báo

cáo

khóa

luận

tốt

%̫QJ
Thành phần
Thành phҫ
n
%

Fe

C

98,88 0,06

nghiệp

(%)
tố của
các . thép
ngun
CT3

Mn

Si

P

S

Ni

Cu

0,25

0,12

0,04

0,05

0,3

0,3

Thép CT3 ngồi thành phҫ
n chính là hӧp kim sҳ
t - cacbon cịn chӭa mӝ
t

Oѭ
ӧng nhӓcác nguyên tӕQKѭ 0Q 6L 3ӝ
6
W
ӧng
Oѭ
nhӓ
1JRjL
các

U

nguyên tӕCr, Ni, Cu gӑ
i là hӧp chҩ
t ngү
XQKLrQQkQJFDRFѫWt
ӫa thép.
7KpS&7FyѭXÿL
Ӈ
POjFyFѫWtQKQK
ҩ
Wÿ
ӏ
nh,có tính cơng nghӋtӕWQKѭG
Ӊ
ÿ~FKjQFiQUqQG
ұ
p, kéo sӧi, gia cơng cҳ
t gӑt,có giá thành rҿ
.
Ĉӗ
ng là mӝt kim loҥ
LPjXYjQJiQKÿ
ӓFyÿ
ӝdү
n nhiӋ
WYjÿ
ӝdү
QÿL
Ӌ

n cao
(trong sӕcác kim loҥ
i nguyên chҩ
t ӣnhiӋ
Wÿ
ӝphòng chӍcó bҥ
FFyÿ
ӝdү
QÿL
Ӌ
n cao
KѫQ

Ĉӗ
ng ljmӝ
t trong sӕkim loҥ
i quan trӑng bұ
c nhҩ
t cӫa công nghiӋ
p.
Ĉӗ
ng cynhiӅ
u tt
QKQăQJѭXYL
Ӌ
Wÿ
ӝdү
QÿL
Ӌ
n vjdү

n nhiӋ
t cao, t
t bӏoxi hya,
cyÿ
ӝbӅ
n cao vjÿӝchӕ
QJăQP
zn tӕ
t.
1.2.4.3. &ѫFKӃăQ
PzQWKpSÿӗQJWURQJQѭӟF
- Phҧ
n ӭQJăQPzQWKpSWURQJQѭ
ӟc:
Trong khơng khí ҭ
PFNJQJQKѭWURQJP{LWUѭ
ӡQJQѭ
ӟc ln hịa tan khí O2 và
khí CO2 trong khí quyӇ
n tҥ
o thành mӝt dung dӏ
ch chҩ
WÿL
Ӌ
n li. Thép là mӝ
t hӧp kim

cӫ
a Fe vӟi nhiӅ
u kim loҥ

LYjSKLNLPĂQPzQWKpSWURQ
ӏ
FKQѭ
ӟc là kӃ
t quҧcӫ
a
hai hay nhiӅ
u phҧ
n ӭng xҧ
y ra trên bӅmһ
t các kim loҥ
L7URQJÿyFyP
ӝ
t phҧ
n ӭng anot

(oxi hóa kim loҥ
i thành ion cӫ
DQyGѭ
ӟi dҥ
QJR[LWKD\KLÿUR[LW
Y
ӝ
t hoһ
c nhiӅ
u phҧ
n
ӭng catot (khӱcác cҩ
u tӱoxi hố có mһ
t trong dung dӏ

ch).
Các phҧ
n ӭng xҧ
\UDQKѭVDX
Phҧ
n ӭng catot:
2H2O + O2 + 4e
MOcb / 2OH
2



MO0


2 / 2 OH

4OH-

(1.7)

PO2
0,059

lg
4
4
OH 

> @

Vӟi pH = 7, PO = 0,2atm, T = 298K, ta có: MOcb / 2OH = 0,81V


2

2

2H2O + 2e
SVTH: Ngơ ThӏMiên

H2 + 2OH-

(1.8)
Trang 14