Mô hình chẩn đoán, lắp ráp, cài đặt máy tính và mạng máy tính ứng dụng trong giảng dạy nhóm các ngành, nghề Công nghệ thông tin, Tin học ứng dụng tại các cơ sở giáo dục nghề

MƠ HÌNH CHẨN ĐỐN, LẮP RÁP, CÀI ĐẶT MÁY TÍNH VÀ MẠNG MÁY
TÍNH ỨNG DỤNG TRONG GIẢNG DẠY NHĨM CÁC NGÀNH, NGHỀ CNTT
TẠI CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP
Nguyễn Thành Minh12, Nguyễn Thanh Lâm13, Nguyễn Đăng Minh Trí14.

TĨM TẮT

Các mơ hình dàn trải máy tính có nhiều đơn vị, các trƣờng Cao đẳng, Trung cấp
thiết kế, xây dựng và đã tham gia các Hội thi ở các tỉnh, Quốc gia tuy nhiên có một số
nhƣợc điểm trong q trình sử dụng cụ thể nhƣ sau:
Chủ yếu tập trung phần dàn trải các thiết bị của một máy tính. Ngƣời học chƣa
thực hiện đƣợc các phần thực hành trực tiếp và thể hiện kết quả trên sản phẩm. Chƣa thể
hiện đƣợc phần hệ thống mạng máy tính mà chỉ là các phần độc lập nên tính ứng dụng
khơng cao. Chƣa thể hiện đƣợc phần chẩn đoán đƣợc một số hƣ hỏng thƣờng gặp của các
thiết bị máy tính và hệ thống mạng. Chƣa ứng dụng vào giảng dạy đƣợc nhiều ngành,
nghề nhiều mơ đun, mơn học trong các chƣơng trình đào tạo ở các cấp trình độ Cao đẳng,
Trung cấp, Sơ cấp. Giá thành sản phẩm của các mơ hình ở các trƣờng thiết kế khá cao và
cần phải có nhiều mơ hình mới đáp ứng đƣợc theo chƣơng trình đào tạo.
Nhận thấy các nhƣợc điểm đó, chúng tơi đã nghiên cứu, thiết kế và cơ bản đã khắc
phục đƣợc các nhƣợc điểm trên, cụ thể nhƣ sau:
Sản phẩm thể hiện gần nhƣ toàn bộ các thành phần của máy tính, cách đấu nối, và
một hệ thống mạng thu nhỏ thơng dụng nhất hiện nay với cách bố trí linh hoạt phù hợp
với thực tiễn, phù hợp với chƣơng trình đào tạo và khả năng mở rộng theo yêu cầu phát
triển của chƣơng trình đào tạo.
Sản phẩm đƣợc ứng dụng nhiều cơng việc khác nhau. Tích hợp phần hệ thống
mạng vào mơ hình.
Nhóm đã cải tiến thiết kế thêm hộp Pan tạo lỗi giống nhƣ thực tế với mục đích
kiểm tra, chẩn đoán các hƣ hỏng thƣờng gặp, các sự cố trên máy tính và hệ thống mạng
và có hƣớng khắc phục, sửa chữa. Sản phẩm kết nối đƣợc với các thiết bị kiểm tra, chẩn
đoán lỗi chuyên dùng trên thị trƣờng để phát hiện các hƣ hỏng. Giá thành sản phẩm rẻ
hơn trong khi hiệu quả sử dụng cao hơn

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Hiện nay các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Bình đang đào
tạo nhiều mã ngành, nghề liên quan đến lĩnh vực Tin học, cụ thể: ngành Cơng nghệ thơng
12

Phó trƣởng phịng Đào tạo
Trƣởng bộ mơn Tin học
14
Phó trƣởng phịng CTHS-SV
13

21


tin trình độ cao đẳng, ngành Tin học ứng dụng, ngành Quản trị mạng máy tính trình độ
trung cấp, nghề Lắp ráp cài đặt sửa chữa máy tính, nghề Vi tính văn phịng, nghề Tin học
văn phịng trình độ sơ cấp. Chƣơng trình đào tạo đối với mỗi ngành, nghề có số lƣợng
mơn học, mơ đun khác nhau, trong q trình giảng dạy các giảng viên, giáo viên phải tự
tìm kiếm các tƣ liệu, các mơ hình dụng cụ trực quan để áp dụng vào bài giảng.
Xuất phát từ thực trạng trang thiết bị nhiều cơ sở giáo dục nghề nghiệp cịn ít,
chƣa đồng bộ, một số thiết bị mua về còn tồn tại một số hạn chế: Chƣa đạt theo ý đồ sƣ
phạm của giáo viên, giảng viên; Chƣa có tính đa năng ứng dụng cho nhiều bài học, nhiều
mơ đun; Chƣa có những cải tiến, áp dụng các cơng nghệ mới vào trong các mơ hình;
trong q trình giảng dạy vận chuyển khó khăn, giá thành cao so với thực tế.
Để giảng dạy các môn học, mô đun liên quan lĩnh vực Công nghệ thông tin, Tin
học ứng dụng cần phải có nhiều mơ hình bổ trợ nhƣ: Mơ hình mạng máy tính, mơ hình
cấu trúc máy tính, mơ hình lắp ráp, cài đặt máy tính, phịng thực hành trang bị đủ số
lƣợng máy vi tính ... Hơn nữa, thực tế hiện nay đối với các thiết bị điện tử nói chung và
máy tính điện tử nói riêng, do công nghệ chế tạo và sản xuất ngày càng tiên tiến, hiện đại

nên các thiết bị dần đƣợc thu nhỏ về kích thƣớc và bản mạch điện tử cũng đƣợc tích hợp
thành các mơ đun nhỏ, gọn… tiện lợi cho ngƣời sử dụng.
Nhƣng điều này lại gây bất lợi đối với những ai có nhu cầu khám phá, nghiên cứu,
lắp ráp, sửa chữa các thiết bị. Để giải quyết vấn đề này, cần dàn trải các bộ phận trong
một máy tính và mơ phỏng sao cho dễ quan sát trong quá trình kiểm tra, đo đạc các linh
kiện cũng nhƣ các nguồn điện cung cấp cho mạch điện trong thiết bị.
Ngồi ra, việc chẩn đốn các hƣ hỏng trên máy tính và hệ thống mạng là vấn đề
cần thiết trong quá trình giảng dạy cung cấp kiến thức cho học sinh, sinh viên với việc
nhó chúng tơi đã thiết kế bộ Pan ứng dụng trong việc chẩn đoán một số hƣ hỏng máy tính
đem lại lợi ích rất lớn, giảm đƣợc chi phí đầu tƣ trong việc mua sắm thêm các trang thiết
bị phục vụ công tác giảng dạy, là công cụ minh họa rất tốt trong các bài giảng nhiều môn
học, mô đun.
Xuất phát từ nhu cầu thực tế cần bổ sung trang thiết bị nhằm nâng cao chất lƣợng
dạy và học trong điều kiện các cơ sở giáo dục nghề nghiệp còn hạn chế vốn đầu tƣ mua
sắm. Để khắc phục những tồn tại nêu trên, tạo điều kiện cho ngƣời học đƣợc tiếp cận với
những trang thiết bị tiên tiến, hiện đại phù hợp với thực tế và chƣơng trình đào tạo. Với
những vấn đề trên chúng tôi đã nghiên cứu thiết kế và chế tạo “Mơ hình chẩn đốn, lắp
ráp, cài đặt máy tính và mạng máy tính ứng dụng trong giảng dạy nhóm các ngành,
nghề Công nghệ thông tin, Tin học ứng dụng tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp”.
2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

22


Sử dụng “Mơ hình chẩn đốn, lắp ráp, cài đặt máy tính và mạng máy tính ứng
dụng trong giảng dạy nhóm các ngành, nghề Cơng nghệ thơng tin, Tin học ứng dụng
tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp” là một ứng dụng quan trọng và hiện nay nhóm
chúng tơi đã đƣa vào ứng dụng tại nhà trƣờng.
Với số lƣợng lớn học sinh, sinh viên khi nhập học ở các cấp trình độ Cao đẳng,
Trung cấp, Sơ cấp tại một thời điểm đồng thời với thời lƣợng thực hành trong chƣơng

trình đào tạo chiếm 70% tổng số giờ thì để có một sản phẩm ứng dụng đƣợc nhiều ngành,
nghề nhiều bài học, nhiều môn học, mô đun. Mặt khác để áp dụng các công nghệ mới,
tiên tiến, hiện đại vào công tác giảng dạy là một vấn đề đặt ra đối với nhóm chúng tơi.

2.1. Quy trình chế tạo
Thiết kế
bàn đựng
thiết bị
Thiết kế
phần máy
dàn trải

máy tính
Thiết kế
phần mạng
máy tính

Lắp ghép
mơ hình
hồn

Ứng dụng
vào cơng

chỉnh

tác giảng

Thiết kế
Pan ứng

dụng chẩn

đốn
2.2. Cấu tạo
Đây là sản phẩm thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo ứng dụng trong cơng tác dạy
học, nhóm chúng tơi đã cùng nhau bàn bạc thống nhất xây dựng, tìm kiếm, tận dụng các
thiết bị đã qua sử dụng kết hợp các thiết bị hiện đại để thiết kế cụ thể, bao gồm các phần
sau:
a. Bàn đựng các thiết bị: Nhóm đã thiết kế theo mẫu và dùng gỗ blu với chất lƣợng
khá tốt, chắc chắn, đúng nhƣ thiết kế ban đầu, với mục đích sử dụng lâu dài.
b. Màn hình: 02 màn hình 17 in của hãng HP.
c. CPU: 01 CPU mới đƣợc dàn trải các thiết bị trên bàn đựng thiết bị; 01 CPU cũ
hoạt động đƣợc với mục đích tạo 01 hệ thống mạng thu nhỏ trên mơ hình.

23


d. Bộ dụng cụ tháo lắp (Cơ bản đầy đủ các dụng cụ thiết yếu phục vụ công việc
tháo lắp, bảo dƣỡng)
e. Một số thiết bị kiểm tra chuyên dùng (Card test mạng; Card Test nguồn; Card
Test Main).
f. Pan kiểm tra một số lỗi (Lỗi nguồn; Lỗi Main; Lỗi ổ cứng; Lỗi ổ CD; Lỗi màn
hình) giúp học sinh nhận dạng đƣợc một số lỗi thơng thƣờng từ đó có hƣớng xử lý, khắc
phục các sai hỏng trong các bài thực hành.
g. Phần mềm kiểm tra một số thiết bị (Phần mềm Test Ram; Phần mềm Test
HDD). Giúp học sinh, sinh viên ngoài việc sử dụng các dụng cụ thiết bị để kiểm tra có
thể sử dụng phần mềm để kiểm tra.
2.3. Thơng số kỹ thuật
Các thiết bị máy tính để bàn (CPU, Mainboard, Ram, HDD, Bộ nguồn, Fan,
CDROM, Monitor, wifi, ...) đƣợc gắn linh hoạt trên khung gá bằng gỗ blu đƣợc cố định

trên bàn thực hành.
Bàn thực hành có kích thƣớc 2000x1000x2000 (mm). Chân bàn làm bằng sắt hộp,
mặt bàn bằng gỗ blu có khả năng chống cháy, chống giật, giúp dễ dàng di chuyển trong
quá trình thực hành.
Hộp đựng thiết bị bị kiểm tra máy tính, hộp dụng cụ thực hành tháo lắp, sửa chữa,
bảo dƣỡng đƣợc thiết kế linh hoạt trên bàn thực hành dễ dàng vận hành trong quá trình sử
dụng cho học sinh, sinh viên thực hiện.
Hộp công tắc đánh Pan đƣợc thiết kế lắp sẵn, dùng để kiểm tra các hƣ hỏng cơ bản
của một số thiết bị phần cứng, kích thƣớc 50x25x25 mm đƣợc làm bằng thép. Các công
tắc 3 cực đƣợc đấu trực tiếp các nguồn điện vào các bộ phận, có các đèn báo xanh đỏ
theo cặp, tƣơng ứng xanh thiết bị hoạt động tốt, đỏ các thiết bị bị hỏng.
2.4. Quy trình thực hiện mơ hình
Bƣớc 1: Cấp nguồn điện cho sản phẩm thiết bị. Nhấn nút khởi động (Nút đỏ
Power) để cho mơ hình bắt đầu hoạt động.
Bƣớc 2: Sử dụng các bảng trực quan gắn trên mô hình phù hợp các bài trong các
mơn học, mơ đun để thực hiện bài dạy.
Bƣớc 3: Sử dụng sản phẩm ứng dụng vào các bài giảng tùy thuộc vào nội dung bài
dạy.
Bƣớc 4: Cho học sinh, sinh viên, học viên thực hành trực tiếp trên mơ hình, kết
quả đƣợc thể hiện ngay trên mơ hình.

24


Bƣớc 5: Với việc thiết kế hộp Pan giáo viên, giảng viên cho học sinh, sinh viên
chẩn đoán các hƣ hỏng thƣờng xảy ra đối với máy tính và hệ thống mạng. Khoanh vùng
và các các hƣớng xử lý thay thế, sửa chữa tƣơng ứng.
Bƣớc 6. Đánh giá khả năng tiếp thu bài của ngƣời học trực tiếp thông qua sản
phẩm.
2.5. Phƣơng pháp bố trí thí nghiệm đánh giá hiệu quả

Đề tài mang tính ứng dụng cao, sản phẩm đã đƣợc cải tiến có thể ứng dụng thay
thế nhiều mơ hình hiện có của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp thiết kế, góp phần giải
quyết tăng hiệu quả giảng dạy ở các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, giảm chi phí mua sắm,
đầu tƣ trang thiết bị trong thời điểm các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đang hƣớng dần đến
cơ chế tự chủ về tài chính. Mặt khác sản phẩm đƣợc chế tạo dễ dàng, rẻ tiện lợi, phù hợp.
2.6. Kết quả đánh giá hiệu quả sản phẩm
Sản phẩm này giúp cho ngƣời học trực quan khi thực hành kỹ năng các mơ đun
nghề: Bảo trì sửa chữa máy tính, Cấu trúc máy tính, Kỹ thuật sửa chữa lắp ráp máy tính,
Mạng máy tính, Tin học đại cƣơng, Hệ điều hành Windows Server (giáo cụ trực quan cho
học sinh, sinh viên), ...
Nâng cao hiệu quả học tập trong việc cài đặt, lắp ráp, sửa chữa, đo kiểm tra nguội
và nóng; thực hành rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp. Đồng thời, đào tạo tay nghề phổ cập,
xây dựng các chƣơng trình phù hợp cho các trƣờng Cao đẳng, Trung cấp và các trung tâm
Dạy nghề, cơ sở dạy nghề.
Không những thế mơ hình cịn dễ áp dụng vào thực tế. Học sinh, sinh viên nắm
bắt đƣợc tất cả các loại thiết bị, chỉ cần khi khởi động máy tính, sử dụng các thiết bị kiểm
tra hoặc phần mềm kiểm tra học sinh, sinh viên nhận biết đƣợc máy tính hỏng phần nào
và xử lý. Điều quan trọng hơn nữa là hiện nay rất nhiều linh kiện máy tính rời đƣợc bày
bán trên thị trƣờng. Do vậy, máy tính để bàn hiện nay đa phần là máy lắp ráp. Vì chất
lƣợng của máy lắp ráp cũng tƣơng đƣơng nhƣ máy nhập nguyên chiếc, song máy lắp ráp
rẻ hơn rất nhiều.
Hiện nay trên thị trƣờng chƣa có mơ hình nào đáp ứng đƣợc vừa dàn trải máy tính
vừa thể hiện mơ phỏng đƣợc hệ thống mạng máy tính, thực hiện các quy trình xử lý trên
hệ thống mạng việc xây dựng đƣợc mơ hình trên đã có thể giải quyết đƣợc rất nhiều hạn
chế đem lại hiệu quả kinh tế cao ứng dụng giảng dạy đƣợc nhiều bài học trong các môn
học, mô đun và ở nhiều môn học, mô đun khác nhau. Mơ hình này sau khi ứng dụng đảm
bảo tính tiết kiệm, giảm gánh nặng tài chính cho nhà trƣờng, hiệu quả trong giảng dạy
của thiết bị tự làm.
Ƣu điểm lớn nhất của sản phẩm là nhóm đã thiết kế hộp đánh Pan giúp cho học
sinh, sinh viên, học viên có thể chẩn đốn một số hƣ hỏng thƣờng gặp trong quá trình lắp

25


ráp, bảo trì, cài đặt máy tính và hệ thống mạng; Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp có thể
giảm bớt đƣợc kinh phí đầu tƣ thêm trang thiết bị, dụng cụ đào tạo theo danh mục tối
thiếu ngành, nghề đã quy định. Giúp giáo viên, giảng viên và ngƣời học trở nên đơn giản
hơn, trực quan hơn với sự hỗ trợ của sản phẩm.
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

“Mơ hình chẩn đốn, lắp ráp, cài đặt máy tính và mạng máy tính ứng dụng
trong giảng dạy nhóm các ngành, nghề Công nghệ thông tin, Tin học ứng dụng tại các
cơ sở giáo dục nghề nghiệp” sau khi đƣa vào sử dụng góp phần đào tạo đƣợc thế hệ học
sinh, sinh viên có đủ kiến thức, kỹ năng về chuyên ngành Công nghệ thông tin, Tin học
và vận dụng tốt vào thực tiễn công việc.
Sử dụng sản phẩm này trong công việc giảng dạy tại các cơ sở giáo dục nghề
nghiệp đã giảm bớt đƣợc chi phí đầu tƣ trang thiết bị, dụng cụ đào tạo đối với các nhóm
ngành, nghề này đồng thời vẫn đảm bảo đƣợc yêu cầu đề ra theo chuẩn đầu ra trong các
chƣơng trình đào tạo của ngành, nghề ở các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đã xây dựng.
Hiện nay, trên thị trƣờng có chƣa có các sản phẩm vừa đáp ứng đƣợc yêu cầu dàn
trải máy tính, mơ tả hệ thống mạng vừa có hệ thống chẩn đoán đƣợc một sƣ hƣ hỏng của
máy tính và hệ thống mạng đồng thời vừa cho ngƣời học thực hành trực tiếp trên sản
phẩm. Tuy nhiên đã có một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp có xây dựng mơ hình dàn trải
máy tính nhƣng giá thành khá cao và mỗi loại có một chức năng, nhiệm vụ riêng lẻ và khi
sử dụng cần có nhiều loại mơ hình jkhác nhau vì mỗi loại đƣợc áp dụng vào các môn học,
mô đun khác nhau. Với đặc thù là các đơn vị sự nghiệp về lĩnh vực giáo dục đào tạo thì
việc sử dụng các mơ hình vào công tác giảng dạy là rất phù hợp (giá thành rẻ, gọn nhẹ),
tuy nhiên khi sử dụng vào việc giảng dạy tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần trang bị
rất nhiều thiết bị, nhiều mơ hình cho nhiều mô học, mô đun ở các ngành, nghề khác nhau.
Việc làm này vừa mất chi phí di chuyển trong quá trình giảng dạy, vừa mất thêm chi phí

mua trang thiết bị. Với cải tiến của nhóm tác giả đã khắc phục đƣợc các nhƣợc điểm ở
trên, trƣớc hết lợi ích về hiệu quả trong công tác giảng dạy, thứ hai chi phí về mua sắm,
đầu tƣ trang thiết bị, dụng cụ đào tạo.
Q trình tính tốn nhóm chúng tơi đã thiết kế, xây dựng, lắp đặt sản phẩm theo
yêu cầu ra trong đó đảm bảo tính thẩm mỹ, chất lƣợng, tính ổn định trong khi vận hành,
hiệu quả khi sử dụng. Sản phẩm này hiện nay ngoài thị trƣờng chƣa có đơn vị nào thiết
kế với đảm bảo yêu cầu đầy đủ các tính năng nhƣ đã trình bày ở trên. Với chi phí thiết kế,
lắp đặt sản phẩm đối với đề tài 10.300.000 đồng, theo tính tốn của nhóm chúng tôi lợi
nhuận đƣa lại cho các đơn vị khi sử dụng sản phẩm khi so sánh với thị trƣờng chi phí tiết
kiệm đƣợc 5.200.000 đồng/sản phẩm.
4. KẾT LUẬN

26


“Mơ hình chẩn đốn, lắp ráp, cài đặt máy tính và mạng máy tính ứng dụng
trong giảng dạy nhóm các ngành, nghề Công nghệ thông tin, Tin học ứng dụng tại các
cơ sở giáo dục nghề nghiệp” đƣợc thiết kế với ý tƣởng của nhóm tác giả nhằm nâng cao
khả năng truyền tải kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp cho học sinh, sinh viên, học viên, tạo
hứng thú cho ngƣời học, ứng dụng rộng rãi, hiệu quả, đảm bảo an toàn.
Đây là yếu tố rất quan trọng khi thiết kế, xây dựng thiết bị dạy học nhất là trong
điều kiện nhà trƣờng còn hạn chế trong việc đầu tƣ kinh phí mua sắm trang thiết bị dạy
học.

27