TÁC ĐỘNG CỦA MẠNG XÃ HỘI FACEBOOK
TỚI SINH VIÊN HIỆN NAY
Triệu Thị Nguyễn, Huỳnh Ng c Đạt
Khoa Quản trị Kinh doanh, Trường Đại học Cơng nghệ TP. Hồ Chí Minh
GVHD: TS. Lê Quang Hùng
TÓM TẮT
Chúng ta đang sống trong thời đại Cách mạng Cơng nghiệp 4.0 và cơng nghệ đóng vai trò mấu
chốt. Hiện nay khi mạng lưới internet đã phủ sóng một cách rộng rãi thì các dịch vụ giải trí, thư giãn
được cập nhật thường xuyên và liên tục. Trong đó có mạng facebook đang gây bão đối với nhiều
người sử dụng internet. Facebook thực chất cũng chỉ là kênh giao lưu, trò chuyện như Yahoo, Skype,
Twitter, Blog nhưng nó lại có khả năng gây nghiện đối với người dùng. Nghiện facebook thời đại
ngày nay đang trở thành ‚hiện tượng‛ cần phải kiềm chế và điều chỉnh, bởi nó gây ra nhiều hậu
quả khơng đáng có.
Mạng xã hội Facebook ra đời năm 2004 và có mặt ở Việt Nam vào năm 2009, hiện tại nước ta có
lượng người dùng Facebook cao thứ 7 thế giới. Liệu vấn đề này có tác động như thế nào đến cuộc
sống của giới trẻ? Mạng xã hội Facebook được nhiều sinh viên sử dụng với mục đích giải trí và đặc
biệt là mục đích học tập, trao đổi thơng tin học tập. Bên cạnh những tác động tích cực, ở một góc
độ nào đó, mạng xã hội Facebook gây ra những tác động tiêu cực đến sinh viên. Bài viết tìm hiểu
thực trạng sử dụng mạng xã hội Facebook của sinh viên, từ đó đưa ra khuyến nghị nhằm giúp sinh
viên sử dụng một cách hiệu quả, hợp lý để phát huy tối đa những lợi ích mà Facebook đem lại.
Từ khóa: Facebook, thực trạng, tác động, giải pháp, sinh viên.
1 HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG MẠNG XÃ HỘI FACEBOOK
Facebook là một dịch vụ mạng xã hội truy cập miễn phí do Mark Zuckerberg sáng lập. Facebook là
một trang mạng xã hội cho phép người dùng đăng tải những thông tin cá nhân, kết bạn, giao lưu,
tương tác với mọi người. Chẳng cần bàn cãi hay bình luận gì thêm, chúng ta đều khơng thể phủ
nhận được những lợi ích và vai trị to lớn mà Facebook mang lại. Cịn gì kỳ diệu hơn khi mà nhờ nó,
hai con người ở hai vùng miền khác nhau, xa cách về địa lý, không gian, vậy mà lại có thể quen
nhau, kết bạn với nhau trong sự tương hợp về sở thích, mục tiêu chỉ bằng một chiếc điện thoại có
kết nối internet. Thú vị hơn nữa khi mọi tin tức về giới showbiz, thần tượng, bạn bè, người thân đều
được chúng ta cập nhật từng phút, từng giây? Bao nhiêu lợi ích khơng nhỏ của Facebook đã đủ trở
thành chiếc nam châm thu hút mọi người, đặc biệt là giới trẻ. Càng dùng Facebook, càng có nhiều
bạn, càng có nhiều điều hấp dẫn, thú vị mời gọi. Theo số liệu thống kê, năm 2018, người dùng ở
Việt Nam đạt 33,86 triệu người, tăng 6,9% so với năm 2017. Dự đoán đến năm 2022, ở Việt Nam sẽ
có khoảng 40,55 triệu người dùng Facebook. Tính đến quý 2 năm 2017, có hơn 2 tỷ lượt truy cập
Facebook mỗi ngày. Việt Nam hiện đang xếp thứ 7 trong số các quốc gia có lượng người dùng lớn
2416
nhất. Tính chung về mảng mạng xã hội, Việt Nam có khoảng 40% người dùng, phân bổ chủ yếu là
ở giới trẻ và ngày càng đa dạng về đối tượng và lượng người sử dụng. Vào tháng 5/2019 Việt Nam
có 57,43% cư dân sử dụng Facebook (Theo báo cáo của Social Media Stats).
Hình 1: Việt Nam nằm trong TOP 7 về lượng người sử dụng Facebook
(Nguồn: Báo Dân Trí 04/2018)
Có thể nói, mạng xã hội Facebook ra đời là một trong những bước tiến của các phương tiện truyền
thông mới, bởi thực sự nó đã mang đến nhiều tiện ích, đáp ứng nhu cầu, mục đích vơ cùng đa
dạng của mỗi cá nhân: từ công việc, học tập, kinh doanh và đặc biệt là khả năng mở rộng và thiết
lập các mạng lưới giao tiếp một cách nhanh chóng mà không bị giới hạn về không gian và thời
gian với chi phí rẻ nhất. Bên cạnh đó, mạng xã hội cũng trở thành một kênh giải trí hồn hảo khi trở
thành nơi lý tưởng để giới trẻ giải tỏa áp lực trước những vấn đề mà họ phải đối mặt trong cuộc
sống hàng ngày. Trước hàng loạt tiện ích, mạng xã hội dường như đang trở thành người bạn đồng
hành không thể thiếu trong cuộc sống thường nhật của thanh thiếu niên.[1]
Từ kết quả về thực trạng sử dụng mạng xã hội Facebook trong sinh viên trên các khía cạnh: mức
độ, thời gian, thời điểm, mục đích sinh viên sử dụng mạng xã hội Facebook của sinh viên hiện nay
như sau:
Bảng 1: Mức sử dụng các mạng xã hội của sinh viên
Mức độ sử dụng
Kh ng sử dụng
Hiế
hi sử dụng
Thường uy n sử dụng
Số lượng
Tỷ lệ
%
Số lượng
Tỷ lệ
%
Số lượng
Tỷ lệ
%
Facebook
3
1,4
19
8,9
190
89,2
Tumblr
149
70,0
42
19,7
21
9,9
Instagram
122
57,3
48
22,5
42
197
Tango
200
93,9
9
4,2
3
1,4
Youtube
9
4,2
55
25,8
148
69,5
Tên MXH
2417
Mức độ sử dụng mạng xã hội Facebook là cao nhất chiếm 89,2% và chỉ có 3 sinh viên khơng sử
dụng Facebook chiếm 1,4%. Bên cạnh đấy, Youtube có tỷ lệ sinh viên sử dụng đứng thứ hai trong số
các mạng xã hội. Cụ thể, sinh viên thường xuyên sử dụng mạng xã hội Youtube chiếm 69,5%, sinh
viên ít sử dụng chiếm 25,8% và sinh viên không sử dụng chỉ chiếm 4,2%[2]. Nếu như Facebook có
sức thu hút giới trẻ, đặc biệt là các bạn sinh viên bởi tính năng kết nối, chia sẻ với mọi người trên
toàn thế giới thì Youtube hấp dẫn giới trẻ với những video clip trực tuyến, đa dạng thể loại về phim
ảnh, âm nhạc, thời sự,… Với một tài khoản trên Youtube, người dùng sẽ có một kênh video của
riêng mình để có thể đăng những đoạn clip yêu thích, cùng chia sẻ chúng với bạn bè, người thân,
thậm chí những người lạ. Ngồi ra, người dùng có thể lưu lại những clip mình mong muốn, sắp xếp
chúng theo thứ tự, theo dõi các kênh mình quan tâm, bình luận trên các video yêu thích từ đó có thể
kết nối với nhiều bạn bè. Mặc dù sự ảnh hưởng của mạng xã hội đến bộ phận này đang được nhìn
nhận theo nhiều chiều hướng khác nhau, song dù thế nào cũng cần thừa nhận những bước tiến
khả quan của các trang mạng xã hội ở Việt Nam với số lượng người sử dụng có thể tiếp tục gia
tăng trong tương lai.
2 LỢI ÍCH VÀ TÁC HẠI TỪ MẠNG XÃ HỘI FACEBOOK ĐỐI VỚI SINH VIÊN
2.1 Lợi ích
Thứ nhất, với mạng xã hội facebook, sinh viên có thể dễ dàng làm quen với nhiều người, kết nối
bạn bè. Với tính năng chat miễn phí và khơng giới hạn thì đây là một cơng cụ giúp các bạn có thể
trị chuyện và tán gẫu một cách thuận tiện nhất. Khi giao tiếp trên facebook, sinh viên cũng có thể
kết nối với bạn bè của mình và nhận được thông tin cập nhật về cuộc sống của họ. Đây cũng là
công cụ giúp bạn liên lạc với bạn bè của bạn ngay cả khi bạn khơng có thời gian gặp gỡ họ.
Thứ hai, cập nhật thông tin nhanh chóng, đây được đánh giá là tính năng ‚hấp dẫn‛ người dùng
của facebook. Chẳng cần mua báo giấy hay mất thời gian theo dõi chương trình thời sự, bạn chỉ
cần lấy điện thoại ra và vào Facebook là đã có thể cập nhật tin tức nóng hổi, những sự kiện mới
nhất trong và ngoài nước… Với facebook, sinh viên có thể nắm bắt thơng tin xã hội vơ cùng nhanh
chóng, và theo xu hướng phát triển của xã hội.
Thứ ba, không những là nơi kết nối bạn bè và cập nhật thơng tin, Facebook cịn là một kênh giải trí
hữu ích sau mỗi giờ làm việc căng thẳng đầy mệt mỏi. Cụ thể, Facebook xuất hiện hàng trăm
những video hài hước của các nước trên thế giới, hàng ngàn những bức ảnh vui nhộn đầy sáng tạo
của các bạn trẻ và hàng nghìn những đoạn phim cắt ra từ những tác phẩm điện ảnh kinh điển…
có tác dụng giải trí cao. Ứng dụng này cũng là kho trị chơi khổng lồ đầy hấp dẫn được cập nhật
thường xuyên, sinh viên có thể tha hồ lựa chọn và chơi thỏa thích mà khơng hề thấy chán.
Thứ tư, Facebook được xem là ‚mảnh đất màu mỡ‛ và lý tưởng để những người thích kinh doanh có
thể rao bán những mặt hàng của mình. Thực tế, có rất nhiều người kinh doanh online và thành
cơng, có cuộc sống dư dả nhờ cơng việc kinh doanh đó. Bên cạnh đó, người mua hàng cũng sẽ rất
thuận tiện khi chỉ cần ngồi nhà, chọn một mặt hàng trên Facebook và đợi người ta chuyển hàng
đến chứ không cần phải mất công đi lựa chọn ở những cửa hàng xa xôi.
2418
Thứ năm, Facebook cũng là nơi bồi dưỡng tâm hồn, đời sống tình cảm của con người. Đây là nơi
tập trung những thước phim cảm động đầy giá trị nhân sinh, những câu chuyện cảm động về tình
người và cả những hình ảnh khơi gợi lên những cảm xúc tốt đẹp nhất về tình u, tình thương với
căm ghét, lịng căm phẫn với cái xấu xa bạo ngược… tất cả có tác dụng to lớn trong việc hình
thành nhân cách và tu dưỡng đạo đức của sinh viên.
2.2 Tác hại
Bên cạnh những tác dụng tích cực thì facebook cũng tồn tại nhiều hạn chế:
Thứ nhất, giảm tương tác giữa con người với nhau, nghiện mạng xã hội đang là thực trạng phổ
biến, khiến nhiều người d ng dành ít thời gian cho người thật việc thật ở quanh m nh. Bên cạnh đó,
nó cũng khiến bạn buồn phiền khi bạn coi trọng bạn bè ‚ảo‛ hơn cuộc sống thực. Dần dần, làm
giảm tương tác giữa người với người trong đời sống thực tế. Thử tưởng tượng xem bạn bè và người
thân của bạn sẽ cảm thấy thế nào khi gặp mặt họ mà bạn cứ dán mắt vào Facebook qua chiếc
Smartphone? Nghiện mạng xã hội không chỉ khiến bạn dành ít thời gian cho người thật việc thật ở
quanh m nh, mà còn khiến họ buồn phiền khi bạn coi trọng bạn bè ‚ảo‛ hơn những g ở trước mắt.
Dần dần, các mối quan hệ sẽ bị rạn nứt và sẽ chẳng ai còn muốn gặp mặt bạn nữa.
Thứ hai, tăng mong muốn gây chú ý, có thể thấy, việc đăng những status mơ hồ nhằm câu like và
view không cịn là chuyện lạ, song nó thực sự khiến người khác phát bực nếu quá thường xuyên.
Bên cạnh đó, mạng xã hội cũng góp phần tăng sự ganh đua, sự cạnh tranh không ngừng nghỉ để
t m like và notification sẽ cướp đi đáng kể quỹ thời gian của sinh viên.
Thứ ba, việc quá chú tâm vào mạng xã hội dễ dàng làm sinh viên quên đi mục tiêu thực sự của
cuộc sống. Thay v t m kiếm công việc trong tương lai bằng cách học hỏi những kỹ năng cần thiết,
các bạn trẻ lại chỉ chăm chú để trở thành ‚anh h ng bàn phím‛ và nổi tiếng trên mạng. Một số kết
quả nghiên cứu cho thấy, những người sử dụng mạng xã hội càng nhiều th càng cảm thấy tiêu
cực hơn, thậm chí có thể dẫn đến trầm cảm. Chính vì thế, nếu sinh viên có biểu hiện thường xuyên
cảm thấy mất tinh thần, có lẽ đã đến lúc tạm biệt Facebook trong một thời gian. Ngoài ra, sử dụng
Facebook trong thời gian dài sẽ tốn khá nhiều thời gian của bạn, đồng thời ảnh hưởng đến công
việc cũng như một số sinh hoạt khác của bạn. Có những người khi ăn cũng Facebook, ngủ cũng
Facebook, thậm chí sử dụng Facebook ngay cả trong giờ học và làm việc. Điều này không chỉ ảnh
hưởng đến thời gian mà nó cịn ảnh hướng tới sức khỏe, năng suất, chất lượng của việc học tập
cũng như làm việc.
Thứ tư, mạng xã hội cũng có thể làm tê liệt và giết chết quá tr nh sáng tạo. Quá tr nh lướt những
trang mạng xã hội có tác động làm tê liệt não bộ tương tự như khi xem tivi trong vô thức. Trong thời
gian dài, có thể gây ảnh hưởng đến sự sáng tạo của người dùng. Sử dụng ý tưởng của người khác,
cập nhật thơng tin sai lệch khơng chính thống. Nếu hơm nay bạn có kế hoạch làm việc, học tập th
hãy tuyệt đối tránh xa các trang mạng xã hội!
Thứ năm, thời gian gần đây, ‚Anh h ng bàn phím‛ khơng cịn là một cụm từ xa lạ. Người ta cảm
thấy thoải mái trên mạng nên họ thường nói những điều mà ngồi đời khơng dám phát biểu. Đây
cũng chính là một trong những nguyên nhân khiến nạn bạo lực trên mạng càng nhức nhối th
2419
ngoài đời con người cũng dần trở nên bất lịch sự hơn hẳn. Đôi khi chỉ cần những phát ngôn không
đúng hai sai lệch hoặc ‚đá đểu‛ cũng gây nên những vụ ẩu đả rất đáng tiếc. Nhiều người sử dụng
Facebook như là nơi để than thở các vấn đề trong cuộc sống gia đ nh, và đây cũng là một cách
gián tiếp nói xấu người khác. Thậm chí có nhiều bạn trẻ lấy mạng xã hội Facebook là nơi trút bầu
tâm sự, nơi thể hiện mình với phương thức ‚muốn nói bao nhiêu thì nói, nói thỏa thích, chỉ cần
sướng m nh‛... Nhiều bạn chỉ vì khơng hài lịng với bố mẹ hoặc với bậc trên của mình mà lên mạng
chửi đổng, điều này không khác nào chửi đểu và thường mang lại hậu quả khôn lường cho giới trẻ.
Bên cạnh đó, facebook cịn gây một số hạn chế như thiếu riêng tư, mất ngủ, ảnh hưởng đến hoạt
động kinh doanh, thúc đẩy thế giới về sự di động… Lợi dụng các trang mạng để quảng bá, mua
bán, giao dịch các văn hóa phẩm đồi trụy. Bơi nhọ danh dự nhân phẩm người khác dẫn đến
những hậu quả vô cùng nghiêm trọng cho cả bản thân người đăng và nạn nhân bị bôi nhọ. Dụ dỗ
lôi kéo trẻ em, trẻ vị thành niên với những chiêu trò lừa đảo tinh ranh.
Bên cạnh những tác hại của việc sử dụng mạng xã hội Facebook quá nhiều như ở trên, đối với các
bạn học sinh, sinh viên sử dụng Facebook quá nhiều có kết quả học tập kém hơn 20% so với sinh
viên khác. Ngồi giờ học, 88% sinh viên khơng sử dụng Facebook tích cực tham gia các hoạt động
ngoại khóa, 75% sinh viên sử dụng Facebook khơng nghĩ rằng mạng xã hội này làm giảm sút kết
quả học tập.
2.3 Các giải pháp chúng ta nên làm
Đầu tiên, không để Facebook luôn trong trạng thái đăng nhập và tắt các thơng báo (notification) từ
Facebook. Thốt Facebook là cách chắc chắn nhất để sinh viên tránh lúc nào cũng kiểm tra xem có
thơng tin mới nào hay khơng. Nếu sinh viên ln giữ đăng nhập Facebook, sự tị mị trong việc
kiểm tra các tin nhắn, tin mới trên ‚News feed‛ là khơng thể tránh khỏi. Thốt Facebook là một cách
hay giúp sinh viên biến thói quen tự động vơ thức của mình thành một nỗ lực có ý thức. Hãy cố
gắng để chỉ mở trang này vào thời gian giải lao hay nghỉ ăn trưa. Sau đó, khi làm việc trở lại, bạn
hãy đăng xuất ngay lập tức. Khi sinh viên download công cụ vào Facebook riêng, Facebook sẽ luôn
thông báo mỗi khi có một bình luận (comment) được đưa lên tường của các bạn. Việc tắt những
thông báo này giúp sinh viên tránh bị thu hút và ‚cám dỗ‛ xem liệu mọi người đang nói cái gì. Một
cách hay có thể giúp các bạn đó là chọn để Facebook gửi các thông báo này tới email và kiểm tra
vào những thời gian phù hợp mà không cần phải đăng nhập vào Facebook.
Thứ hai, đặt mục tiêu trong thời gian thích hợp. Khơng tính thời gian bạn phải sử dụng facebook
nghiêm túc trong công việc, kinh doanh, hoặc học tập. Lập danh sách tất cả những việc bạn muốn
dành thời gian thực hiện, như ngủ, ở bên bạn bè và/hoặc gia đ nh, tập thể dục, trò chuyện, làm
việc hay học tập,... Xác định nên dành bao nhiêu giờ mỗi tuần là lý tưởng cho những nhu cầu này.
Xem xét bạn đã lãng phí bao nhiêu giờ mỗi tuần, bao nhiêu giờ bạn muốn dành ra để thư giãn
hoặc chăm sóc bản thân. Với lượng thời gian cịn lại, bạn có thể dành ra số giờ phù hợp cho việc
dùng facebook
Thứ ba, lập thời gian biểu mới. Nếu việc sử dụng facebook mất quá nhiều thời gian, bạn có thể loại
bỏ vấn đề này bằng cách lấp đầy thời gian biểu của mình bằng các hoạt động thay thế. Việc thay
2420
đổi thời gian biểu bằng những hoạt động trung lập có thể phá vỡ thói quen của bạn. Ví dụ, nếu
bạn thường xuyên chơi máy tính mỗi tối, hãy thay đổi thời gian biểu để trong suốt khoảng thời gian
này bạn sẽ đi mua sắm, dọn dẹp nhà cửa, hay các hoạt động khác, điều này sẽ giúp bạn tránh xa
chiếc máy tính của mình.
Thứ tư, tham gia nhiều hoạt động xã hội, bạn cần lập danh sách tất cả những gì muốn làm thay vì
dành thời gian trên Facebook. Sau đó, bắt đầu kế hoạch với ít nhất một hoạt động một ngày. Ví dụ,
nếu muốn đọc sách nhưng khơng có thời gian, bạn có thể mang theo sách và đọc nó lúc ăn sáng
thay vì đăng nhập vào Facebook. Sau đó, hãy tăng hoạt động (nếu có thể) nhưng bạn cần duy trì ít
nhất một hoạt động thay thế mỗi ngày. Bất kỳ khi nào bạn cảm thấy muốn sử dụng Facebook thì
hãy tự nhắc nhở bản thân rằng tốt hơn hết là nên trực tiếp đi gặp gỡ bạn bè. Gọi điện cho bạn bè
hoặc tổ chức những bữa tiệc nhỏ để tụ tập cùng nhau. Ngoài ra, bạn cũng có thể tham gia một số
hoạt động thể dục thể thao, đọc sách, làm đồ handmade, chụp ảnh, nhảy múa hát hò, nấu ăn và
chuyển hướng sự quan tâm của mình ra ngồi Facebook.
Thứ tư, khơng nên cài đặt facebook trên điện thoại di động. Với sự hỗ trợ của công nghệ tiên tiến,
‚cơn nghiện‛ Facebook càng có nguy cơ trở nên mạnh hơn khi mà chúng ta có thể truy cập ngay cả
khi đang trên đường đi du lịch hoặc đi làm. Vì thế, khơng nên tải ứng dụng này về điện thoại di
động. Chỉ sử dụng hạn chế ở máy tính sẽ giúp bạn dễ ‚cắt cơn‛ hơn.
Thứ năm, sử dụng thẻ nhắc nhở về chứng nghiện mạng xã hội và kiên quyết ngưng sử dụng chúng
với tần suất lớn có thể là cách vơ cùng hiệu quả để giới hạn thời gian sử dụng mạng xã hội. Bạn
hãy sử dụng miếng dán nhắc nhở hoặc thẻ số và viết lời nhắn cho bản thân, sau đó hãy dán chúng
ở những nơi dễ nhìn thấy, chẳng hạn như ở trên bàn, bàn đặt máy tính, kệ bếp,… Hoặc thậm chí,
bạn có thể cân nhắc đến việc đặt chúng trong túi áo mỗi khi ra ngoài [3].
Facebook là một công cụ giống như bất kỳ công cụ nào khác, sẽ có lợi khi chúng ta sử dụng nó một
cách hợp lý. Nếu bạn cảm thấy nó kiểm soát cuộc sống của bạn nhiều hơn, hãy thực hiện các bước
trên để dần "cai nghiện". Khi được sử dụng một cách khoa học, đó là một tài nguyên có giá trị cho
phép bạn kết nối theo những cách có ý nghĩa.
3 KẾT LUẬN
Mạng xã hội Facebook là một phương tiện, một cơng cụ có cả những mặt tích cực, tiêu cực và có
tác động khơng nhỏ tới đời sống của sinh viên nói chung và hoạt động học tập của sinh viên nói
riêng. Mạng xã hội Facebook giúp sinh viên kết nối với nhiều bạn bè, cập nhật thông tin, tham gia
và chia sẻ tài liệu trong các nhóm học tập. Bên cạnh đó vẫn tồn tại một số hạn chế bởi có những
mối quan hệ trên Facebook chỉ là ảo, việc sử dụng Facebook quá nhiều sẽ ảnh hưởng tới công việc,
học tập, sức khỏe hay gây ra một số rắc rối trong cuộc sống. Đồng thời, nghiên cứu của nhóm tác
giả cũng đưa ra được kết quả rằng việc sử dụng mạng xã hội Facebook có ảnh hưởng tích cực đến
kết quả học tập của sinh viên hiện nay. Điều cần lưu ý là, sinh viên cần biết cách sử dụng Facebook
một cách hợp lý để phát huy tối đa những lợi ích mà mạng xã hội Facebook đem lại. Ở thế giới nào
hay bất cứ vật gì điều có hai mặt: lợi và hại, thế giới ảo cũng không ngoại lệ đặc biệt trên ứng dụng
2421
thịnh như facebook. Nhưng thay vì đợi một hậu quả xảy ra, bạn cần phải tạo ra một thói quen lành
mạnh cho chính mình.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]
/>
[2]
/>
[3]
2422
/>