Mot so bai cam thu van hoc HSG 4

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Néi dung c¶m thô v¨n häc líp 4 Phần I : Một số vấn đề chung I. ThÕ nµo lµ c¶m thô v¨n häc : Theo TrÇn M¹nh Hëng : C¶m thô v¨n häc chÝnh lµ sù c¶m nhËn nh÷ng gi¸ trị nổi bật, những điều sâu sắc tế nhị và đẹp đẽ của văn học thể hiện trong tác phÈm (cuèn truyÖn bµi v¨n, bµi th¬) hay mét bé phËn cña t¸c phÈm (®o¹n v¨n, ®o¹n th¬… thËm chÝ lµ mét tõ ng÷ cã gi¸ trÞ trong c©u v¨n th¬). Nãi c¸ch kh¸c cảm thụ văn học có nghĩa là khi đọc (nghe) một đoạn văn, một đoạn thơ, một câu chuyÖn ta kh«ng nh÷ng ph¶i hiÓu mµ cßn ph¶i xóc c¶m, tëng tîng, nhËp th©n víi những gì đã học… II. Yªu cÇu cña c¶m thô ë tiÓu häc : 1. Học sinh cảm nhận đợc cái hay cái đẹp của văn (thơ) thông qua nội dung, nghÖ thuËt. 2. Nắm bắt đợc t tởng chủ đạo của tác giả. 3. BiÕt béc lé suy nghÜ, c¶m xóc cña b¶n th©n. 4. Biết viết thành một đoạn văn cảm thụ sinh động ở mức độ đơn giản phù hîp víi løa tuæi tiÓu häc. III. §èi tîng cña c¶m thô v¨n häc ë TiÓu häc - Các bài văn, bài thơ, mẩu chuyện ngắn đặc sắc, có giá trị trong chơng trình Tập đọc lớp 4. - C¸c ®o¹n v¨n, ®o¹n th hay ngoµi ch¬ng tr×nh cã néi dung nãi vÒ t×nh yªu quê hơng đất nớc, tình cảm gia đình , Bác Hồ hay phản ánh nét sinh hoạt độc đáo của một vùng (miền) trên đất nớc. IV. C¸c d¹ng bµi tËp c¶m thô c¬ b¶n ë TiÓu häc Dạng 1 : Bài tập phát hiện hình ảnh và tái hiện vẻ đẹp của hình ảnh. D¹ng 2 : Bµi tËp ph¸t hiÖn c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt nªu gi¸ trÞ cña nghÖ thuËt. D¹ng 3 : Bµi tËp nhËn xÐt c¸ch viÕt c©u vµ sö dông dÊu c©u, nªu t¸c dông. D¹ng 4 : Bµi tËp t×m hiÓu néi dung vµ nªu c¶m nhËn chung. D¹ng 5 : Bµi tËp c¶m thô h×nh tîng nh©n vËt (chØ yªu cÇu c¶m thô mét nÐt tính cách đặc trng hay một đặc điểm tiêu biểu của nhân vật ở mức độ đơn giản). V/ Mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt c¬ b¶n thêng dïng ë TiÓu häc Để giúp học sinh làm bài tập cảm thụ văn học đạt kết quả cao, ngời giáo viªn cÇn híng dÉn häc sinh n¾m ch¾c mét sè nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt thêng dïng trong c¸c bµi v¨n, bµi th¬ ë tiÓu häc, bëi ®©y chÝnh lµ ch×a khãa gióp c¸c em chủ động mở ra các lớp nghĩa sâu xa ẩn sau từng câu chữ của đoạn văn, đoạn th¬ 1. NghÖ thuËt so s¸ch.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> a. Định nghĩa : So sánh là cách đối chiếu hai đối tợng khác loại không đồng nhất nhau hoàn toàn mà chỉ giống nhau một nét nào đó về màu sắc, hình d¸ng, ng÷ nghÜa… b. T¸c dông : PhÐp so s¸nh trong v¨n häc cã t¸c dông t¹o ra c¶m gi¸c míi mẻ, giúp sự vật đợc miêu tả trở nên cụ thể, sống động… c. C¸ch nhËn biÕt : Trong c©u v¨n cã sö dông nghÖ thuËt so s¸nh thêng cã c¸c tõ : lµ, nh, b»ng, tùa nh… vµ dÊu hai chÊm (:) dÊu g¹ch ngang (-). d. Bµi tËp vËn dông : + Nghệ thuật nào đợc sử dụng trong câu ca dao sau : “ C«ng cha nh nói Th¸i S¬n NghÜa mÑ nh níc trong nguån ch¶y ra” + Con cảm nhận đợc gì về tình cảm bà cháu đợc thể hiện qua phép so sánh sau : “ Bµ nh qu¶ ngät chÝn råi Cµng thªm tuæi t¸c cµng t¬i lßng vµng” “ Qu¶ ngät cuèi mïa ” Vâ Thanh An 2. NghÖ thuËt nh©n ho¸ a- Định nghĩa : Nhân hoá là cách gọi hoặc tả đồ vật, loài vật, cây cối… bằng những từ ngữ vốn đợc dùng để gọi hoặc tả con ngời (hoặc nói cách khác là gắn cho những hoạt động đồ vật, loài vật, cây cối… tình cảm, trạng thái nh con ngêi). b. Tác dụng : Nghệ thuật so sánh giúp cho thế giới loài vật, đồ vật, cây cối… trở nên gần gũi, sinh động, hấp dẫn, biểu thị đ ợc những tình cảm, suy nghĩ cña con ngêi. e. Bµi tËp øng dông : + Trong câu văn sau, những sự vật nào đợc nhân hoá “ Từ đó, lão Miệng, b¸c Tai, cËu Ch©n, cËu Tay l¹i sèng th©n mËt víi nhau, mçi ngêi mét viÖc kh«ng ai tÞ ai c¶ ”. + ChØ ra vµ nªu t¸c dông cña nghÖ thuËt nh©n ho¸ trong ®o¹n th¬ sau : “ BÐ ngñ ngon qu¸ §Éy c¶ giÊc tra C¸i vâng th¬ng bÐ Thøc hoµi ®a ®a ”. Ngoµi hai biÖn ph¸p nghÖ thuËt c¬ b¶n trªn gi¸o viªn cã thÓ cung cÊp cho häc sinh c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt : §¶o ng÷, ®iÖp tõ, dïng h×nh ¶nh gîi t¶, gîi cảm, dùng hình ảnh đối lập… VI/ Ph¬ng ph¸p lµm 1 bµi tËp c¶m thô : Để làm tốt một bài tập cảm thụ văn học, ngời giáo viên cần hớng dẫn để các em thực hiện đầy đủ từng bớc các việc sau đây :.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> a- Đọc kỹ đề bài, xác định rõ yêu cầu của bài tập (phải trả lời đợc điều gì ? cÇn nªu bËt ý g× ?…). b- Đọc và tìm hiểu đoạn văn (đoạn thơ ; mẩu chuyện) đợc nêu trong đề bài : (cần dựa vào yêu cầu cụ thể của từng bài tập để tìm hiểu) Thông thờng để tìm hiểu một đoạn văn thơ cần hớng dẫn học sinh đọc kỹ đoạn trích, xác định đợc nội dung chính của đoạn trích thông qua một số câu hỏi gîi ý. T¸c gi¶ viÕt bµi (®o¹n) v¨n (th¬) nh»m diÔn t¶ g× ? - Điều đó đợc thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh , chi tiết nào và những biện pháp nghệ thuật nào đợc thể hiện qua các từ ngữ, hình ảnh đó... - §o¹n th¬ (v¨n) gîi cho em suy nghÜ c¶m xóc g× ?. c. Viết đoạn văn cảm thụ hớng vào yêu cầu của đề : - Đoạn văn có thể bắt đầu bằng một câu “mở đoạn” để dẫn dắt ngời đọc hoặc trả lời thẳng vào câu hỏi chính, tiếp đó cần nêu rõ các ý theo yêu cầu của đề (c¸c h×nh ¶nh, tõ ng÷, chi tiÕt… lµm to¸t néi dung.. th©n ®o¹n ; cuèi cïng cã thÓ kết đoạn bằng một câu ngắn gọn để gợi lại nội dung cảm thụ. Víi tõng d¹ng bµi cô thÓ cã thÓ tr×nh bµy theo c¸c bíc c¬ b¶n sau : * D¹ng bµi ph¸t hiÖn h×nh ¶nh thêng cã c¸c bíc sau : + Ph¸t hiÖn, nªu ra c¸c h×nh ¶nh. + Tái hiện vẻ đẹp, nêu ý nghĩa của hình ảnh thông qua nghệ thuật. + Nêu bật đợc t tởng, tình cảm của tác giả. + C¶m xóc cña b¶n th©n. * D¹ng bµi c¶m thô h×nh tîng nh©n vËt ¿ 1. Nªu c¸c chi tiÕt vÒ : ¿ ¿ của nhân vật (đợc thể hiện qua từ ngữ, + Ngo¹i h×nh }}} + Hành động hình¿ảnh nào) + Lêi nãi 2. Nªu bËt tÝnh c¸ch, phÈm chÊt… cña nh©n vËt. 3. T tởng chủ đạo, ý nghĩa sâu xa của mẩu chuyện, của tác giả đợc thể hiÖn qua nh©n vËt. 4. C¶m xóc cña b¶n th©n * Víi c¸c d¹ng bµi cßn l¹i gåm 4 bíc sau : + Ph¸t hiÖn nghÖ thuËt + ChØ ra néi dung + Nªu t tëng, t×nh c¶m cña t¸c gi¶ + C¶m xóc cña b¶n th©n..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> phÇn II : Mét sè bµi tËp c¶m thô theo c¸c chñ ®iÓm ch¬ng tr×nh SGK líp 4 chñ ®iÓm : th¬ng ngêi nh thÓ th¬ng th©n Bµi 1 : Tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ “Lßng th¬ng ngêi” mét nÐt tÝnh c¸ch tiªu biÓu cña DÕ MÌn trong c©u chuyÖn “DÕ MÌn bªnh vùc kÎ yÕu” cña nhµ v¨n T« Hoµi. Gîi ý : 1. Chi tiết thể hiện hành động của Dế Mèn - Quan tâm đến ngời yếu đuối bất hạnh : Nghe “Tiếng khóc tỷ tê” nhìn thấy “chị nhà trò đang gục đầu” bên tảng đá cuội “đến gần” “gạn hỏi mãi”. - Bênh vực giúp đỡ ngời gặp hoạn nạn “Xoè hai càng ra” “Dắt chị Nhà Trò ®i”. - Lời nói “Em đừng sợ, hãy về với tôi đây…” 2. TÝnh c¸ch, phÈm chÊt : DÕ MÌn rÊt “giµu lßng th¬ng ngêi” lu«n quan tâm giúp đỡ ngời gặp khó khăn hoạn nạn. 3. T tëng, ý nghÜa : Ca ngîi nh÷ng con ngêi giµu lßng nh©n ¸i. 4. C¶m xóc cña b¶n th©n c¶m phôc, yªu mÕn, häc tËp. Tham kh¶o : Nh©n vËt DÕn MÌn trong mÈu chuyÖn “DÕ mÌn bªnh vùc kÎ yếu” của Nhà văn Tô Hoài đã để lại cho ta ấn tợng tuyệt đẹp. Đó là một con ngời giµu t×nh th¬ng ngêi : Khi nghe “TiÕng khãc tØ tª” vµ thÊy chÞ Nhµ Trß “gôc ®Çu” bên tảng đá cuội, nếu là ngời khác chắc sẽ thờ ơ, bỏ mặc nhng Dế Mèn đã “đến gần” và “gặn hỏi” cho thấy Dến Mèn đã rất quan tâm đến mọi ngời. Hình ảnh chị Nhà Trò “đã bé nhỏ lại gầy gò quá” và đôi cánh “ngắn chùn chụt” đã làm Dế Mèn rất cảm thơng, chú ta càng xúc động hơn trớc cảnh ngộ bất hạnh của chị : “mÑ mÊt” “sèng thui thñi” mét m×nh, råi “tóng thiÕu” … l¹i cßn bÞ ®e däa bëi món nợ truyền đời của bọn nhện. Cứ chỉ “Xoè hai càng ra” “dắt chị Nhà trò đi và lời nói “Em đừng sợ… càng thể hiện rõ hơn phẩm chất đáng quý của Dế Mèn giàu tình thơng yêu, sẵn sàng che chở, giúp đỡ những ngời yếu đuối bất hạnh. Dế Mèn đúng là biểu tợng của tình thơng yêu, lòng nhân ái. Dế Mèn đã để lại trong lßng ta bao t×nh c¶m mÕn th¬ng, c¶m phôc. Bµi 2 : H×nh ¶nh chÞ Nhµ Trß trong mÈu chuyÖn “DÕ MÌn bªnh vùc kÎ yếu” đã để lại trong lòng ngời đọc bao cảm thơng. Hãy trình bày cảm nhận của em. Gợi ý : Hình ảnh chị Nhà Trò đợc miêu tả qua các chi tiết : + Ngo¹i h×nh : “bÐ nhá l¹i gÇy yÕu” “c¸nh non nít l¹i ng¾n chïn chïn”. + Hoàn cảnh : “mẹ mất” “sống thui thủi” “bị đe doạ” : “đánh” “vặt cánh vÆt ch©n ¨n thÞt”….

<span class='text_page_counter'>(5)</span>  ChÞ lµ hiÖn th©n cña sù yÕu ®uèi, bÊt h¹nh vµ bÞ bãc lét trong x· héi. - Cảm xúc của bản thân : thơng cảm, xúc động. Bµi 3 : §o¹n th¬ “Vì con mẹ khổ đủ điều Quanh đôi mắt mẹ đã nhiều nếp nhăn Con mong mÑ khoÎ dÇn dÇn Ngày ăn ngon miệng đêm nằm ngủ ngon Rồi ra đọc sách cấy cày Mẹ là đất nớc tháng ngày của con ”. “MÑ èm ” TrÇn §¨ng Khoa Theo em, h×nh ¶nh nµo gãp phÇn nhiÒu nhÊt lµm nªn c¸i hay cña ®o¹n th¬ trªn ! V× sao ?. Gîi ý : + Hình ảnh “Mẹ là đất nớc, tháng ngày của con” góp phần làm nên cái hay cña ®o¹n th¬. + NghÖ thuËt so s¸nh “MÑ-§Êt níc, th¸ng ngµy” + H×nh ¶nh “§Êt níc” “th¸ng ngµy” cho thÊy trong suy nghÜ cña ngêi con mẹ là tất cả những gì vĩ đại, lớn lao và cao quý không bao giờ thiếu đợc với mỗi con ngêi. + Thấy đợc tình yêu thơng lòng biết ơn vô hạn của con cái đối với mẹ. + T×nh c¶m cña b¶n th©n : ThÊm thÝa c«ng ¬n cña mÑ Bài 4 : “Tôi lục tìm hết túi nọ túi kia, không có tiền, không có đồng hồ, kh«ng cã c¶ mét chiÕc kh¨n tay. Trªn ngêi t«i ch¼ng cã tµi s¶n g× . Ngêi ¨n xin vẫn đợi tôi. Tay vẫn chìa ra run lẩy bẩy”. T«i ch¼ng biÕt lµm c¸ch nµo. T«i n¾m chÆt lÊy bµn tay run rÈy kia. - Ông đừng giận cháu, cháu không có để cho ông cả” ( “Ngêi ¨n xin ” – Tuèc-Ghª-NhÐp ”). Trình bày suy nghĩ của con về nhân vật cậu bé đợc miêu tả trong đoạn văn trªn. Gîi ý : Hành động “Lục tìm hết túi nọ túi kia ” “N¾m chÆt lÊy bµn tay run rÈy ” + Lời nói : “Ông đừng giận cháu …”  CËu bÐ lµ mét con ngêi cã tÊm lßng nh©n hËu th¬ng c¶m vµ muèn gióp đỡ ông lão ăn xin nghèo khổ dù ông lão và cậu là hai con ngời ở hai hoàn cảnh kh¸c nhau. - ý nghÜa : Ca ngîi nh÷ng con ngêi giµu lßng nh©n ¸i. - C¶m xóc cña b¶n th©n : yªu quý – c¶m phôc – häc tËp..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Chñ ®iÓm : M¨ng mäc th¼ng Bµi 1 : §o¹n th¬ : “Nßi tre ®©u chÞu mäc cong Cha lên đã nhọn nh chông lạ thờng Lng trÇn ph¬i n¾ng ph¬i s¬ng Cã manh ¸o céc tre nhêng cho con” “Tre ViÖt Nam” NguyÔn Duy Đoạn thơ trên có những hình ảnh nào đẹp. Nêu ý nghĩa đẹp đẽ của những hình ảnh đó. Gîi ý : H×nh ¶nh m¨ng tre “nhän nh ch«ng” : Cho thÊy sù kiªu h·nh, hiªn ngang, bÊt khuÊt, b¶n chÊt ngay th¼ng, kh¶ng kh¸i cña “nßi tre”  nghÖ thuËt so s¸nh. + Hình ảnh “lng trần phơi nắng phơi sơng”  gợi sự dãi dầu, chịu đựng mäi khã kh¨n cña tre. + Hình ảnh “manh áo cộc tre nhờng cho con” gợi sự liên tởng đến sự che chë, hy sinh tÊt c¶ v× m¨ng non cña trÎ. + Thông qua những phẩm chất đáng quý của tre đến ca ngợi phẩm chất tốt đẹp của ngời Việt Nam, dân tộc Việt Nam : Kiên cờng bất khuất, ngay thẳng chịu thơng chịu khó  thể hiện tình yêu và lòng tự hào của nhà thơ đối với tre ViÖt Nam d©n téc ViÖt Nam. + C¶m xóc cña b¶n th©n : Yªu quý vµ tù hµo . Bµi 2 : “N¨m qua ®i, th¸ng qua ®i Tre giµ m¨ng mäc cã g× l¹ ®©u Mai sau Mai sau Mai sau §Êt xanh tre m·i xanh mµu tre xanh”. “Tre ViÖt Nam” – NguyÔn Du Em hãy cho biết những câu thơ trên nhằm khẳng định điều gì ? Cách diễn đạt của nhà thờ có gì độc đáo nhằm góp phần khẳng định điều đó. ¿ Gîi ý : ¿ + NghÖ thuËt : ®iÖp tõ “Mai sau” ¿ } } 3 lÇn ¿ “xanh” + Điệp từ “Mai sau” nhắc lại 3 lần thể hiện rất đẹp sự kế tiếp tre già măng mọc đồng thời gợi cảm xúc về không gian và thời gian nh mở ra vô tận tạo cho ý th¬ bay bæng. §iÖp tõ “xanh” (3 lÇn)  gîi søc sèng m·nh liÖt, vÜnh cöu cña mµu s¾c cña trÎ..

<span class='text_page_counter'>(7)</span>  Nghệ thuật (…) đã góp phần khẳng định sự trờng tồn, sự sống mãnh liệt cña tre ViÖt Nam, d©n téc ViÖt Nam. + C¶m xóc : yªu quý vµ tù hµo vÒ nßi tre ViÖt Nam vÒ d©n téc ViÖt Nam. Bµi 3 : Tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt “Gµ trèng” trong c©u chuyÖn th¬ “Gµ trèng vµ C¸o” cña t¸c gi¶ La-Ph«ng-Ten. Tham kh¶o : §äc truyÖn th¬ “Gµ trèng vµ C¸o” cña nhµ th¬ La-Ph«ng-Ten ta có ấn tợng thật sâu sắc về chú Gà Trống đáng yêu. Chú ta thật thông minh nhanh nhẹn với cái dáng “vắt vẻo” trên cành và “tinh nhanh lõi đời”. Nhng trớc một lão cáo già có cái dáng “đon đả” và những lời đờng mật ngọt ngào “kìa anh bạn quý, xin mời xuống đây” và cái thông điệp tuyệt vời mà Cáo mang đến liệu gà ta sẽ xử lý thế nào ?. Gà rằng xin đợc “ghi ơn” trong lòng đã khiến ta giật m×nh lo l¾ng cho Gµ Trèng, lÜnh m¹ng cña Gµ Trèng râ ra. Sao khi bÞ c¸o lõa g¹t và rồi : “kìa tôi thấy cặp chó săn từ xa chạy lại chắc loan tin này” đã khiến cáo ta “hån bay ph¸ch l¹c” “qu¾p ®u«i, co c¼ng” ch¹y mÊt khiÕn ta thë phµo nhÑ nhâm vµ bËt lªn tiÕng cêi s¶ng kho¸i tríc sù th«ng minh tuyÖt vêi cña Gµ Trèng. Víi lêi kÓ chuyÖn b»ng nh÷ng vÇn th¬ nhÑ nhµng, dÝ dám, c©u chuyÖn lµ mét bµi häc sâu sắc đừng vội tin những lời nói ngọt ngào của kẻ xấu mà hại đến thân và nhân vật gà trồng đã để lại cho ta tình cảm yêu quý và mến phục. Bµi 4 : Tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt C¸o trong c©u chuyÖn “Gµ trống và Cáo”. Qua đó em rút ra bài học gì ?. Chủ điểm “ Trên đôi cánh ớc mơ” Bài 1 : Đoạn văn “Trăng đêm nay sáng quá ! Trăng mai còn sáng hơn. Anh mừng cho các em vui tết trung thu độc lập đầu tiên và anh mong ớc ngày mai đây những tết trung thu tơi đẹp hơn nữa sẽ đến với các em” “Trung thu độc lập” – ThÐp Míi. - Đoạn văn trên giúp em cảm nhận đợc điều gì ? Em có suy nghĩ gì, mơ ớc g× vÒ t¬ng lai cña §Êt níc ?. Gîi ý : + Câu cảm ở đầu đoạn văn “Trăng đêm nay sáng quá” gợi vẻ đẹp của ánh trăng và cảm xúc vui sớng của anh chiến sỹ khi ngắm trăng độc lập đầu tiên. + Các từ chỉ cảm xúc “mừng” “mong ớc” từ gợi tả “tơi đẹp”  diễn tả niềm vui, những suy nghĩ của anh chiến sỹ về tơng lai tơi đẹp của các em của đất níc. + Suy nghÜ vµ m¬ íc cña b¶n th©n : Bµi 2 : “NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹ H¸i triÖu v× sao xuèng cïng §óc thµnh «ng mÆt trêi míi Mãi mãi không còn mùa đông”.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> “NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹” -§inh H¶i Đoạn thơ thể hiện những điều gì đẹp đẽ. Em có những cảm nhận gì khi đọc đoạn thơ trên. Gîi ý : + NghÖ thuËt liªn tëng BiÓu tîng “¤ng mÆt trêi” gîi mét thÕ giíi Êm no h¹nh phóc, ®Çy ¸nh s¸ng. Biểu tợng “Mùa đông” gợi sự lạnh lẽo, đói rét, nghèo khổ. + Cách dùng các động tự “hái” “đúc” thể hiện khát vọng của tuổi thơ muèn chinh phôc vò trô bao la vµ c¸c hµnh tinh xa x«i. + Đoạn thơ thể hiện sinh động ớc mơ cao đẹp đầy tính nhân văn của tuổi thơ không còn đói rét nghèo khổ và bất công. Các em ớc mơ một thế giới tốt đẹp ®Çy ¸nh s¸ng v¨n minh, Êm no vµ h¹nh phóc. + C¶m xóc cña b¶n th©n Bµi 3 : §o¹n th¬ “NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹ Ho¸ tr¸i bom thµnh tr¸i ngon Trong ruét kh«ng cßn thuèc næ ChØ toµn kÑo vµ bi trßn” “NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹”- §inh H¶i Trình bày cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên. Chñ ®iÓm “Cã chÝ th× nªn” Bµi 1 : Em cã suy nghÜ g× vÒ nh©n vËt NguyÔn HiÒn trong c©u chuyÖn “¤ng Tr¹ng th¶ diÒu”. Tham kh¶o : §äc mÉu chuyÖn “¤ng Tr¹ng th¶ diÒu” ta thùc sù ngìng mé tµi n¨ng (t chất và đức tính ham học, chịu khó của nhân vật Nguyễn Hiền, ông là ngời có trí thông minh “thiên bẩm”. Mới lên sáu tuổi ông đã “học đâu hiểu đấy” và có trí nhớ “lạ thờng” khiến thầy giáo phải “kinh ngạc” . Song điều đáng quý hơn ở ông đó là đức tính chịu khó, ham học, ý chí vợt lên những khó khăn để vơn lên, ta h·y xem c¸ch häc cña «ng : V× nhµ nghÌo, «ng ph¶i bá häc nhng hµng ngµy «ng võa ch¨n tr©u võa “nghe gi¶ng nhê ngoµi cöa líp” bµn häc cña «ng lµ “lng tr©u” s¸ch vë cña «ng lµ “mÆt c¸t” lµ “l¸ chuèi” bót mùc lµ “ngãn tay” “m¶nh g¹ch” … và ông đã đỗ Trạng Nguyên khi mới 13 tuổi, ông là trạng nguyên trẻ nhất trong lÞch sö níc ta. B»ng nh÷ng c©u v¨n kÓ méc m¹c, dÔ hiÓu, c©u chuyÖn “¤ng Trạng thả diều” đã cho ta hiểu đợc những đức tính quý báu của Trạng Nguyên Nguyễn Hiền, ông là niềm tự hào của đất nớc dân tộc và là tấm gơng sáng cho tuæi trÎ chóng ta ngµy nay. Bµi 2 : ý chÝ vµ nghÞ lùc cña nh©n vËt B¹ch Th¸i Bëi trong c©u chuuyÖn “Vua tàu thuỷ Bạch Thái Bởi” đã để cho em cảm nhận gì ?..

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Chñ ®iÓm : “TiÕng s¸o diÒu” Bµi 1 : §o¹n v¨n “Tuổi thơ của tôi đợc nâng lên từ những cánh diều. Chiều chiều, trên bãi thả, bọn trẻ mục đồng chúng tôi hò hét thi nhau thả diều. Cánh diều mềm mại nh cánh bớm, chúng tôi vui sớng đến phát dại khi nhìn lên trời. Tiếng sáo diều vi vu trầm bổng. Sáo đơn, sáo kép, sáo bè nh gọi thấp xuống những vì sao. “C¸nh diÒu tuæi th¬” T¹ Duy Anh. Trình bày cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên ? Gîi ý : NghÖ thuËt : so s¸nh, dïng h×nh ¶nh gîi t¶ : “C¸nh diÒu mÒm m¹i nh cánh bớm”, “vui sớng đến phát dại”, “vi vu, trầm bổng”. + Nh©n ho¸ : “n©ng” , “gäi”. + Nội dung ca ngợi vẻ đẹp độc đáo của cánh diều và niềm vui ngộ nghĩnh đáng yêu của trẻ thơ. + C¶m xóc b¶n th©n : Gîi nhí kû niÖm… Bµi 2 : Tuæi con lµ tuæi Ngùa Nhng mẹ ơi đừng buồn DÉu c¸ch nói c¸ch rõng DÉu c¸ch s«ng c¸ch bÓ Cßn t×m vÒ víi mÑ Ngựa con vẫn nhớ đờng” (“Tuæi Ngùa” Xu©n Quúnh) T¸c gi¶ muèn nãi ®iÒu g× qua ®o¹n th¬ trªn ? Nªu c¶m nghÜ cña em ! §o¹n tham kh¶o : §o¹n th¬ lµ lêi nh¾n nhñ dÔ th¬ng, chøa chan bao t×nh cảm thân thơng mà ngời con dành cho mẹ. Nhà thơ Xuân Quỳnh đã có cách diễn tả thật độc đáo. Ngời con “Tuổi Ngựa” dù đã khôn lớn, trởng thành, đã bay đi mu«n ph¬ng nhng vÉn lu«n nhí vÒ mÑ, híng vÒ mÑ, vÉn t×m vÒ cè h¬ng gÆp mÑ dï xa c¸ch mu«n trïng nói, rõng, s«ng, biÓn. “DÉu c¸ch nói… …nhớ đờng” Cụm từ “vẫn nhớ” khẳng định một niềm tin, một tình nghĩa thuỷ chung son sắt. Đoạn thơ đậm đà, gợi cảm giúp ta cảm nhận đợc tình cảm của Xuân Quỳnh dành cho “Mẹ thật sâu nặng và đẹp đẽ”. Chủ điểm : Ngời ta là hoa đất Bµi 1 : §o¹n th¬ “S«ng La ¬i s«ng La.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Trong veo nh ¸nh m¾t Bê tre xanh im m¸t Mơn mớt đôi hàng mi” “BÌ xu«i S«ng La” Vò Duy Th«ng §o¹n th¬ trªn cã nh÷ng h×nh ¶nh nµo ?. §o¹n th¬ trªn cã nh÷ng h×nh ¶nh nào ? Tái hiện vẻ đẹp của hình ảnh đó và nêu cách nghĩ của em khi đọc đoạn th¬ ?. Gîi ý : §o¹n th¬ cã hai h×nh ¶nh + S«ng La – trong veo nh ¸nh m¾t + Bờ tre xanh im mát – mơn mớt đôi hàng mi + Nghệ thuật nhân hoá, so sánh khiến các hình ảnh đó trở nên sinh động, đẹp đẽ và hấp dẫn. + Đoạn thơ giúp ta cảm nhận vẻ đẹp thanh bình, êm ả và quyến rũ của dßng s«ng La. + T×nh c¶m g¾n bã yªu th¬ng cña t¸c gi¶ víi dßng s«ng. Bµi 2 : §o¹n th¬ “BÌ ®i chiÒu thÇm th× Gỗ lợn đàn thong thả Nh bÇy tr©u lim dim §¾m m×nh trong ªm ¶”. (“BÌ xu«i s«ng La” Vò Duy Th«ng) Nghệ thuật nào đã đợc tác giả sử dụng trong đoạn thơ trên. Nêu cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ. Gîi ý : + NghÖ thuËt : nh©n ho¸ “ChiÒu thÇm th×” So s¸nh bè gỗ nh “đàn” cá lợn “thong thả” nh “bầy trâu” ®ang “lim dim” t¾m m¸t trªn dßng níc trong xanh “ªm ¶”. + Các từ láy “thầm thì” “thong thả” “lim dim” “êm ả” đợc dùng rất đắt có tác dụng đặc tả buổi chiều thanh bình thơ mộng trên dòng sông La. Chủ điểm “Vẻ đẹp muôn màu” Bµi 1 : §o¹n v¨n “§øng ng¾m c©y sÇu riªng, t«i cø nghÜ m·i vÒ c¸i d¸ng c©y kú l¹ nµy. Th©n nã kh¼ng khiu, cao vót, cµnh ngang th¼ng ®uét, thiÕu c¸i d¸ng cong, d¸ng nghiªng, chiÒu qu»n chiÒu lîn cña c©y xoµi, c©y nh·n. VËy mµ khi trái chín, hơng toả ngào ngạt, vị ngọt đến đam mê”. “SÇu riªng” – Mai V¨n T¹o Em có nhận xét và cảm nghĩ gì khi đọc đoạn văn trên. Gợi ý : Đoạn văn miêu tả dáng vẻ đặc của cây và hơng vị của trái sâu riªng..

<span class='text_page_counter'>(11)</span> H×nh ¶nh (th©n c©y) “kh¼ng khiu” , “cao vót” Cµnh : “ngang” , “th¼ng ®uét” L¸ : nhá, xanh vµng, nh l¸ hÐo.  dáng vẻ đặc biệt của cây sầu riêng + Qu¶ sÇu riªng : “h¬ng to¶ ngät ngµo, vÞ ngät ®am mª” Từ “vậy mà” đợc dùng rất đắt nhằm nhấn mạnh sự đối lập giữa vẻ bên ngoµi vµ gi¸ trÞ néi dung cña nã (qu¶ sÇu riªng).  Qua cách miêu tả độc đáo trên, ngời đọc nhân ra giá trị đặc biệt của cây sÇu riªng, mét lo¹i tr¸i quý hiÕm cña MiÒn Nam. Bµi 2 : §o¹n th¬ “Dải mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi S¬ng hång lam «m Êp nãc nhµ gianh Trên con đờng viền trắng mép đồi xanh Ngêi c¸c Êp tng bõng ra chî tÕt” “Chî TÕt” - §oµn V¨n Cõ Đoạn thơ trên miêu tả cảnh gì ? Nêu cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trªn. §o¹n tham kh¶o : §o¹n th¬ lµ mét bøc tranh ng«n tõ ®Çy mµu s¾c vÒ khung cảnh tơi đẹp tráng lệ của một vùng quê vào buổi “bình minh”. Trong ánh bình rực rỡ dải mây trắng ở đỉnh núi “đỏ dần” lên, những giọt sơng mai long lanh nh nh÷ng viªn ngäc “hång lam” ®ang “«m Êp” nh÷ng nãc nhµ giµnh n¬i thôn ấp rồi con đờng uốn lợn “viên trắng” nhng mép đồi xanh. Đỉnh núi, nóc nhà, con đờng… Tât cả đều mang màu sắc tinh khôi rực rỡ. Với óc quan sát tinh tÕ vµ c¸ch sö dông tõ ng÷ chÝnh x¸c biÓu c¶m cña nhµ th¬, c¶nh vËt gÇn gòi quen thuộc của quê hơng trở nên đẹp đẽ, sống động lung linh sắc màu. Qua đó ta cảm nhËn t×nh c¶m tha thiÕt cña nhµ th¬ víi quª h¬ng. Bµi 3 : §o¹n th¬ S¬ng tr¾ng rá ®Çu cµnh nh giät s÷a Tia n¾ng tia nh¸y hoµi trong ruéng lóa Nói uèn m×nh trong chiÕc ¸o the xanh §åi thoa son n»m díi ¸nh b×nh minh “Chî TÕt” §oµn V¨n Cõ Nghệ thuật nào đã góp phần làm nên nét độc đáo của đoạn thơ trên ? Nêu c¶m nhËn cña em ?. Bµi 4 : §o¹n th¬ Ta h¸t bµi ca gäi c¸ vµo Gõ thuyền đã có nhịp trăng sao BiÓn cho ta c¸ nh lßng mÑ Nuôi lớn đời ta tự thuở nào” “Đoàn thuyền đánh cá” Huy Cận.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Đoạn thơ miêu tả cảnh gì ? Nêu cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên. Chñ ®iÓm : Kh¸m ph¸ thÕ giíi Bµi 1 : Đoạn văn “Phong cảnh ở đây thật đẹp. Thoắt cái, lác đác lá vàng rơi trong kho¶nh kh¾c mïa thu. Tho¾t c¸i, tr¾ng long lanh mét c¬n ma tuyÕt trªn cµnh đào, lê, mận. Thoát cái, gió xuân hây hẩy nồng nàn với những bông hoa lay ơn mµu ®en nhung hiÕm quý” “§êng ®i Sa Pa” NguyÔn Phan H¸ch - Em nhận xét gì về cách dùng từ đặt câu ở đoạn văn trên. Nêu tác dụng của cách dùng từ đặt câu đó. Gîi ý : - §iÖp tõ “tho¾t c¸i” (3 lÇn) (tr¹ng ng÷ gîi c¶m gi¸c vÒ thêi gian). - §¶o ng÷ “Tr¾ng long lanh mét c¬n ma tuyÕt” “lác đác, lá vàng rơi” - Cách dùng từ đặt câu rất đặc biệt đó gợi cảm giác đột ngột, ngỡ ngàng nhấn mạnh sự thay đổi nhanh chóng của thời gian và sự biến đổi kỳ lạ của cảnh s¾c thiªn nhiªn ë Sa Pa. Bµi 2 : §o¹n th¬ “Dßng s«ng míi ®iÖu lµm sao Nắng lên mặc áo lụa đào thớt tha Tra vÒ trêi réng bao la ¸o xanh s«ng mÆc nh lµ míi may” “Dßng s«ng mÆc ¸o” NguyÔn Träng T¹o Nghệ thuật nào đợc sử dụng trong đoạn thơ trên ? nghệ thuật đó có tác dụng gì trong việc miêu tả vẻ đẹp của dòng sông quê hơng. Gîi ý : + Nghệ thuật nhân hoá lồng dùng hình ảnh gợi tả “điệu” “mặc áo lụa đào thít tha” “¸o xanh s«ng mÆc”. + Tác dụng : Gợi sự biến đổi kỳ diệu màu sắc của dòng sông theo thời gian nhằm miêu tả vẻ đẹp độc đáo của dòng sông quê hơng – dòng sông đẹp nh nàng thiếu nữ điệu đà thích làm duyên làm dáng. + ThÓ hiÖn t×nh yªu tha thiÕt cña t¸c gi¶ víi dßng s«ng quª h¬ng. + C¶m xóc cña b¶n th©n. Bµi 3 : §o¹n v¨n “Chao ôi ! Chú chuồn chuồn nớc mới đẹp làm sao ! Màu vàng trên lng chú lÊp l¸nh. Bªn c¸i c¸nh máng nh giÊy bãng. C¸i ®Çu trßn vµ hai con m¾t long lanh nh thuû tinh. Th©n chó nhá vµ thon vµng nh mµu vµng cña n¾ng mïa thu. Chó ®Ëu trªn mét canh léc võng ng¶ dµi trªn mÆt hå”..

<span class='text_page_counter'>(13)</span> “Chó chuån chuån níc” NguyÔn ThÕ Héi Nghệ thuật nào đợc sử dụng trong đoạn thơ trên ? nêu tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó. Gîi ý : NghÖ thuËt so s¸nh “C¸nh máng nh giÊy bãng” “M¾t nh thuû tinh” “Vµng nh mµu vµng cña n¾ng mïa thu” + NghÖ thuËt dïng h×nh ¶nh gîi t¶ “lÊp l¸nh” “long linh” + C¸ch dïng tõ béc lé c¶m xóc m¹nh “chao «i!” . + Tác dụng : Cách so sánh vừa cụ thể vừa sinh động làm nổi bật hình dáng, màu sắc, vẻ đẹp hấp dẫn của chú chuồn chuồn nớc. +“Chao ôi … làm sao ! Bộc lộ” cảm giác thích thú của tác giả trớc vẻ đẹp cña chó chuån chuån  t×nh yªu c¶nh vËt quª h¬ng cña t¸c gi¶. Chñ ®iÓm : T×nh yªu cuéc sèng Bµi 1 : Bµi th¬ “Trong tï kh«ng rîu còng kh«ng hoa Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ Ngêi ng¾m tr¨ng soi ngoµi cöa sæ Tr¨ng nhßm khe cöa ng¾m nhµ th¬”. “Ng¾m Tr¨ng” Hå ChÝ Minh Tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ trªn. Đoạn văn tham khảo : Bác Hồ là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc ta, ngời còn là một nhà thơ tài ba. Bác đã viết rất nhiều bài thơ hay, ý mỗi bài thơ Bác viết đều ngắn, ý thơ mộc mạc dễ hiểu và rất sâu sắc. “Ngắm trăng” là một bài thơ Bác viết trong nhà tù của Tởng Giới Thạch. Bài thơ mang nét đẹp của con ngời Bác : Bác là ngời yêu thiên nhiên vì thế trớc cảnh đẹp của đêm trăng Bác vẫn “khó hững hờ” dù trong tù, chân tay bị cùm bị trói, chẳng có rợu, hoa để thởng thøc . “Trong tï… h÷ng hê” Vµ c¸ch ng¾m tr¨ng cña B¸c thËt kh¸c thêng : “Ngêi ng¾m… ng¾m nhµ th¬” NghÖ thuËt nh©n ho¸ tr¨ng “nhãm” , “ng¾m” sö dông rÊt khÐo lÐo khiÕn ta cảm thấy dờng nh trăng không còn là vật mà đã trở thành ngời bạn tri âm, tri kỷ cña B¸c vµ díi ¸nh m¾t cña tr¨ng B¸c kh«ng cßn lµ ngêi tï mµ lµ mét nhµ th¬ tao nh·. Bµi th¬ “Ng¾m tr¨ng” lµ sù thÓ hiÖn t©m hån trong s¸ng, phong th¸i thanh tao, ung dung tự tại của Bác đồng thời cũng thể hiện tình yêu trăng, yêu thiên nhiªn cña B¸c. Bµi 2 : §o¹n th¬ “Bay cao cao vót chim biÕn mÊt råi ChØ cßn tiÕng h¸t Lµm xanh da trêi”.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> “Con chim ChiÒn ChiÖn” Huy CËn Trình bày cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên. Gîi ý : + §o¹n th¬ nªu lªn t¸c dông kú diÖu cña tiÕng chim hãt. + Ca ngợi cuộc sống thanh bình, tơi đẹp của quê hơng, đất nớc. * * * PhÇn III : mét sè bµi c¶m thô c¸c ®o¹n v¨n ®o¹n th¬ hay ngoµi ch¬ng tr×nh Bµi 1 : §o¹n th¬ “Nhµ anh cã mét c©y hång Qua son nhún nhảy đèn lồng cành tơ C©y hång nh thùc nh m¬ Khách qua đờng những ngẩn ngơ ghé nhìn” “C©y Hång” – Tè H÷u Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ trong ®o¹n th¬ trªn. Víi c¸ch miêu tả ấy, nhà thơ giúp em cảm nhận đợc hình ảnh cây hồng nh thế nào ?. Gîi ý : + NghÖ thuËt : dïng h×nh ¶nh gîi t¶. “Nhón nhÈy” “ngÈn ng¬” So s¸nh : “Qu¶ son” – “§Ìn lång” + Nội dung : Miêu tả vẻ đẹp rực rỡ quyến rũ của cây hồng vào mùa quả chÝn. Bµi 2 : §o¹n th¬ “Vui sao khi chím vµo hÌ X«n xao tiÕng sÎ, tiÕng ve b¸o mïa Rén rµng lµ mét c¬n ma Trên đồng bông lúa cũng vừa uốn câu” “Mïa xu©n – mïa hÌ” TrÇn §¨ng Khoa §o¹n th¬ trªn miªu t¶ c¶nh g× ? Tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ ®o¹n th¬. Gîi ý : + Nghệ thuật : đảo ngữ - dùng từ gợi tả “X«n xao – tiÕng sÎ, tiÕng ve” “Rén rµng lµ mét c¬n ma”. + Nội dung : Đoạn thơ miêu tả khung cảnh tơi đẹp sống động của quê hơng khi chớm vào hè. Bµi 3 :. “Quê em đồng lúa nơng dâu.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Bªn dßng s«ng nhá nhÞp cÇu b¾c ngang Dừa xanh toả mát đờng làng Ng©n nga giäng h¸t, rén rµng tiÕng thoi”. “Quª em” Nguyªn Hå Quê em hiên lên qua bài thơ đẹp nh thế nào ? Nghệ thuật nào đã làm nên cái đẹp đó. Con cảm nhận gì về tình cảm của nhà thơ đối với quê hơng. Gîi ý : + NghÖ thuËt : - Liệt kê các sự vật, “đồng lúa” nơng dâu, dòng sông, cây cầu, dừa… - §¶o ng÷ “Ng©n nga giäng h¸t “Rén rµng tiÕng thoi” + Nghệ thuật so sánh và liệt kê các sự vật đợc sử dụng khéo léo gợi cảnh đẹp gần gũi, giản dị mà nên thơ và cuộc sống sinh hoạt sôi nổi vui tơi của quê hơng. + Đoạn thơ thể hiện tình yêu, sự gắn bó của nhà thơ đối với cảnh vật quê h¬ng. + C¶m xóc cña b¶n th©n : yªu thÝch c¶nh vËt quª h¬ng g¾n bã víi quª h¬ng. Bµi 4 : “Bªn nµy lµ nói uy nghiªm Bên kia là cánh đồng liền chân mây Xãm lµng xanh m¸t bãng c©y S«ng xa tr¾ng c¸nh, buåm bay lng trêi” “Quª em” TrÇn §¨ng Khoa Cảnh quê hơng hiện lên trong bài thơ trên đẹp nh thế nào ? Nêu cảm nhận của em khi đọc bài thơ trên. Gợi ý : Cần nêu đợc + NghÖ thuËt : - Dùng hình ảnh gợi tả núi “uy nghiêm” ; cánh đồng “liền chây mây” “xanh m¸t” . - §¶o ng÷ : “Xanh m¸t bãng c©y” , “Tr¾ng c¸nh buåm”  Nội dung : Cảnh quê hơng đẹp, thơ mộng, thanh bình, yên ả, sơn thuỷ h÷u t×nh – thÓ hiÖn t×nh c¶m, sù g¾n bã, tù hµo cña t¸c gi¶ víi quª h¬ng. Bộc lộ đợc cảm xúc của bản thân (hiểu biết hơn về vẻ đẹp riêng biệt của các vùng quê, yêu và thêm tự hào về đất nớc tơi đẹp, trù phú). Bài 5 : Em hãy nêu cảm nhận của mình khi đọc bài thơ sau : Sau lµn ma bôi th¸ng ba Luỹ tre xém đỏ nh là lửa thiêu NÒn trêi rõng rùc s¸ng treo Tëng nh ngùa s¾t sím chiÒu vÉn bay. (“Th¸ng ba” – TrÇn §¨ng Khoa).

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Gợi ý : Nghệ thuật dùng hình ảnh gợi tả luỹ tre “xém đỏ” nền trời “rừng rùc” + So sánh : “Cỏ cây xem đỏ nh là lửa thiêu + Liªn tëng: H×nh ¶nh ngùa Th¸nh Giãng + Nội dung : Cảnh sắc tơi đẹp, huy hoàng tráng lệ của quê hơng vào th¸ng ba. Bµi 6 : “Mùa xuân hoa nở đẹp tơi Bím con, bím mÑ ra ch¬i hoa hång Bím mÑ hót mËt ®Çu b«ng Bớm con đùa với nụ hồng đỏ tơi”. “Mïa xu©n – mïa hÌ” – TrÇn §¨ng Khoa Nêu cảm nhận của con khi đọc đoạn thơ trên ?. Gợi ý : Cần nêu đợc + Nghệ thuật dùng từ gợi tả “đẹp tơi” “đỏ tơi”, nhân hoá : “ra chơi” “đùa”  Cảnh đẹp tơi tắn, sống động của vờn hoa mùa xuân. Bµi 7 :. Lªn th¨m nhµ B¸c h«m nay Tr¾ng ngÇn hoa huÖ h¬ng bay dÞu hiÒn Tëng trong truyÖn cæ, c¶nh tiªn Nhµ sµn m¸t mÎ kÒ bªn mÆt hå” “Lªn th¨m nhµ B¸c” H»ng Ph¬ng Cảnh nhà Bác qua cảm nhận của nhà thơ có những nét đẹp gì ? Em hãy tr×nh bµy râ. Bài 8 : “Mùa xuân đi dạo ngoài đồng nh ba chú trẻ tuổi. Chỉ cần bà chủ đó liÕc nh×n xuèng c¸i khe lµ con suèi lËp tøc b¾t ®Çu ch¶y rãc r¸ch, trµn trÒ. Mïa xuân tiến bớc đều mỗi bớc lại làm những con suối reo to hơn…” “ChiÕc nhÉn b»ng thÐp” – Pant«pxki Nội dung chính của đoạn văn trên là gì ? Nghệ thuật nào đã làm nổi bật cái hay cái đẹp của đoạn văn ? Gợi ý : Cần nêu đợc + NghÖ thuËt nh©n ho¸ : “liÕc, d¹o, bíc” So s¸nh “Mïa xu©n … nh bµ chñ trÎ tuæi” + Nội dung : Vẻ đẹp của cảnh giao mùa của nớc Nga xinh đẹp. Chủ điểm tình cảm gia đình Bµi 1 : NghÜ vÒ ngêi bµ yªu quý, nhµ th¬ NguyÔn Thôy Kha viÕt : “Tãc bµ tr¾ng tùa m©y b«ng ChuyÖn bµ nh giÕng c¹n xong l¹i ®Çy”.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> NghÖ thuËt so s¸nh trong 2 dßng th¬ trªn gióp em thÊy râ h×nh ¶nh ngêi bµ nh thÕ nµo ?. Gîi ý : - Mái tóc trắng của bà đợc so sánh với hình ảnh “mây bông” trên trời cho thấy : Bà có vẻ đẹp hiền từ cao quý và đáng kính trọng… - Chuyện của bà kể (cho cháu nghe) đợc so sánh với hình ảnh cái “giếng” th©n thuéc ë lµng quª ViÖt Nam cø “c¹n xong l¹i ®Çy” ý nãi kho chuyÖn cña bµ rất nhiều không bao giờ hết, đó là những câu chuyện bà kể cho cháu nghe với tình yêu thơng đẹp đẽ. - Tình cảm yêu quý kính trọng của nhà thơ (ngời cháu) đối với bà. Bµi 2 : Trong bµi v¨n “VÒ th¨m bµ” nhµ v¨n Th¹ch Lam cã viÕt : “Thanh đi, ngời thẳng, mạnh, cạnh bà lng đã còng. Tuy vậy Thanh cảm thÊy chÝnh bµ che chë cho m×nh còng nh nh÷ng ngµy cßn nhá”. Em cảm nhận đợc ý nghĩa gì đẹp đẽ qua đoạn văn trên ?. * Yªu cÇu : - Chỉ ra đợc nghệ thuật dùng hình ảnh đối lập. - Nêu đợc ý nghĩa : + Tình yêu thơng của bà đối với Thanh thật bao la rộng lớn, luôn che chở cho Thanh trong suốt cuộc đời. + Tình cảm yêu quý, kính trọng và biết ơn của ngời cháu đối với bà. Bµi 3 : Trong bµi th¬ “Con cß” nhµ th¬ ChÕ Lan Viªn viÕt “ “Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con” Hai dòng thơ trên giúp em cảm nhận đợc điều gì đẹp đẽ và sâu sắc ? Bµi 4 : Quª h¬ng lµ bµn tay mÑ DÞu dµng h¸i l¸ mång t¬i B¸t canh ngät ngµo to¶ khãi Sau chiÒu tan häc ma r¬i” Em cảm nhận đợc điều gì qua đoạn thơ trên ? * Gîi ý : NghÖ thuËt : so s¸nh, dïng h×nh ¶nh gîi t¶. * Nội dung : Tình yêu thơng, sự chăm sóc của ngời mẹ đối với con. Sự kính yêu, lòng biết ơn của ngời con đối với mẹ. Chñ ®iÓm B¸c Hå Bµi 1 : Trong bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c” nhµ th¬ ViÔn Ph¬ng viÕt “Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngµy ngµy dßng ngêi ®i trong th¬ng nhí KÕt trµng hoa d©ng b¶y m¬i chÝn mïa xu©n”..

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Hình ảnh “mặt trời” trong đoạn thơ trên có ý nghĩa gì đẹp đẽ và sâu sắc ? Nêu cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên. Gîi ý : H×nh ¶nh “mÆt trêi” ë dßng th¬ thø nhÊt chØ mÆt trêi cã thËt trªn vũ trụ của chúng ta : Mặt trời luôn toả ánh sáng đem sự sống đến cho con ngời và muôn vật, mặt trời có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với sự sống. Hình ảnh mặt trời ở dòng thơ thứ 2 (có ý so sánh ngầm) muốn nói đến Bác Hå kÝnh yªu vµ t×nh th¬ng yªu bao la cña B¸c, sù hy sinh to lín cña B¸c dµnh cho nhân dân cho đất nớc giống nh ánh sáng mặt trời. Tình cảm, sự kính trọng biết ơn của nhân dân đối với Bác. Bµi 2 : “¤i ! Lßng B¸c vËy cø th¬ng ta. Thơng cuộc đời chung thơng cỏ hoa ChØ biÕt quªn m×nh cho hÕt th¶y Nh dßng s«ng ch¶y lÆng phï sa”. (“Theo ch©n B¸c” Tè H÷u) Đoạn thơ trên có hình ảnh nào đẹp gây xúc động nhất với em vì sao ? * Tham kh¶o Hình ảnh “dòng sông chảy nặng phù sa” là hình ảnh đẹp và gây xúc động nhất bởi nó đợc dùng để so sánh với tấm lòng yêu thơng quên mình vì dân vì nớc cña B¸c. Dßng s«ng quª h¬ng mang nÆng phï sa hay tÊm lßng cña B¸c lóc nµo còng chøa chan t×nh yªu th¬ng dµnh cho mçi chóng ta. B¸c chia sÎ t×nh th¬ng cho tất cả mọi ngời, cho cỏ cây hoa lá mà chẳng nghĩ đến riêng mình. Dòng sông cũng vậy cứ chảy mãi chảy mãi, đem đến cho đôi bờ những hạt phù sa đỏ hồng để làm nên hạt gạo, làm nên cuộc sống ấm no hạnh phúc. Đoạn thơ là sự thể hiện t×nh c¶m kÝnh yªu, sù biÕt ¬n cña t¸c gi¶ nãi riªng vµ cña nh©n d©n ta nãi chung đối với Bác Hồ kính yêu. Trªn ®©y lµ mét sè d¹ng bµi tËp c¶m thô mµ chóng t«i biªn so¹n dùa theo chơng trình sách giáo khoa lớp 4 hiện hành và một số bài tập cảm thụ ngoài chơng trình để các thầy cô tham khảo. Ngoài ra chúng tôi đề nghị các thầy cô tham khảo thêm các dạng bài tập cảm thụ đã đợc trình bày rất kỹ ở các cuốn tài liệu bồi dỡng học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 4 năm 2003 và 2004 để có đợc phơng pháp vµ néi dung tèt nhÊt gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng häc sinh giái cho huyÖn nhµ. Xin tr©n träng c¶m ¬n !.

<span class='text_page_counter'>(19)</span>