BÀI GIẢNG (1)m(1)

VẬN CHUYỂN
VẬT CHẤT QUA MÀNG

Huỳnh Duy Thảo
Bm Mô – Phôi – Di truyền



MỤC TIÊU
− Hiểu và phân tích được đặc điểm vận chuyển đơn
giản.
− Phân biệt được vận chuyển chủ động và thụ động.
− Hiểu được và phân tích được q trình vận chuyển
phân tử chất tan và khối lớn.


• Màng lipid kép là một hàng rào bảo vệ, ngăn cách đối
với các phân tử hòa tan trong nước.
▪ Luôn có sự chênh lệch về nồng độ giữa chất
hoà tan ở hai phía màng, đặc trưng bằng một vectơ
gọi là gradient nồng độ.


•Để tồn tại, tế bào phải hấp thu cũng như loại
bỏ một số chất ra khỏi tế bào qua màng.



CÁC LOẠI PHÂN TỬ QUA MÀNG
PHÂN TỬ
QUA MÀNG

PHÂN TỬ CHẤT
PHÂN TỬ
TAN (NHỎ)
CHẤT TAN
(khuếch tán
(LỚN)
đơn giản qua (Protein màng)
màng)

PHÂN TỬ
KHỐI LỚN
(kết hợp
màng)


KHUẾCH TÁN


KHUẾCH TÁN ĐƠN GIẢN
• PHẦN TỰ HỌC
• Xem giáo trình: “Sinh học Tế bào”
- Trang 31 – 40/ Bài 3: VẬN
CHUYỂN VẬT CHẤT QUA
MÀNG


VẬN CHUYỂN
CHẤT TAN
VÀ KHỐI LỚN

VẬN CHUYỂN PHÂN TỬ CHẤT TAN



PHƯƠNG TIỆN VẬN CHUYỂN
PROTEIN
MÀNG
PROTEIN TẢI

PROTEIN KÊNH


MƠ HÌNH VẬN CHUYỂN
VẬN CHUYỂN
CHẤT TAN
ĐƠN VẬN

HIỆP VẬN
ĐỒNG VẬN

ĐỐI VẬN


• Đơn vận là vận chuyển một chất qua
màng một cách độc lập, không kèm
vận chuyển chất khác.


• Hiệp vận là hiện tượng hai phân tử khác

nhau được đồng thời qua cùng một vị trí
trên màng, trong đó có một chất được
vận chuyển ngược chiều gradient.
ĐỒNG VẬN

ĐỐI VẬN


•Protein tải: thay đổi cấu hình không gian tâm gắn
để “mở” về phía bên đối diện của màng.


• Protein kênh (channel): tạo thành “kênh” (hay
hầm) xuyên qua màng �phân tử cần vận
chuyển có thể đi qua mà không cần phải
tiếp xúc với nhóm lipid màng.



VẬN CHUYỂN PHÂN TỬ KHỐI LỚN
NHẬP BÀO
−Nhập bào là vận chuyển các chất
từ ngoại bào vào bên trong tế bào.
−Có ba kieåu:
+ Ẩm bào
+ Nhập bào qua trung gian thụ thể
+ Thực bào


VẬN CHUYỂN PHÂN TỬ KHỐI LỚN

XUẤT BÀO
− Vận chuyển khối vật chất từ tế bào chất ra môi
trường ngoại bào (NGƯC LẠI VỚI NHẬP
BÀO)
− Có 2 kiểu: xuất bào liên tục và xuất bào có
kiểm soát



NHẬP BÀO
QUA TRUNG GIAN THỤ THỂ
−Sử dụng protein (clathrin) để tạo lõm và túi mặc
áo.
−Là một cách để hấp thu nước (ẩm bào).
−Là phương thức vận chuyển không đặc hiệu (do
thu nhận nhiều vật chất khác ngoài chất cần hấp thu).




THỰC BÀO
−Thực bào là một dạng nhập bào đặc
hiệu, được tế bào hấp thu qua cơ chế
giả túc và nhập màng.
−Chỉ có đại thực bào và bạch cầu hạt
trung tính mới có khả năng thực bào.