MÀNG tế bào

MÀNG TẾ BÀO
Huỳnh Duy Thảo
Bm Mô – Phôi – Di truyền



MỤC TIÊU
− Hiểu được định nghĩa màng tế bào
− Nhớ được các thành phần cấu tạo màng tế bào
− Giải thích được các chức năng cơ bản của
màng


TẠI SAO LẠI CĨ “MÀNG”
–

Duy trì sự khác biệt giữa tế bào chất và mơi trường
ngoại bào

–

Duy trì sự khác biệt giữa môi trường bên trong mỗi
bào quan và dịch tế bào chất

–

Là thành phần quan trọng nhất trong quá trình tiến
hóa của tế bào


NGOÀI RA, MÀNG …

– Tham gia trong nhiều hoạt động của tế
bào:
+ Trao đổi chất,
+ Liên kết tế bào,
+ Truyền tín hiệu,
+ Nhận diện tế bào
+ Phân bào …



LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU
• Gorter and Grendel, 1925
– Màng tế bào cấu tạo từ một lớp
lipid kép.


LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU
• Singer and Nicolson,
1925
– Mơ hình cấu tạo của màng
tế bào “thể khảm lỏng”.

PROTEIN


CẤU TẠO MÀNG TẾ BÀO
LIPID
TÍNH TỰ KHÉP
KÍN

TÍNH LINH
ĐỘNG

Màng tế bào
CARBOHYDRATE

PROTEIN
TÍNH BẤT ĐỐI XỨNG


1. LIPID MÀNG


CẤU TẠO LIPID MÀNG
LIPID MÀNG
PHOSPHOLIPID

CHOLESTEROL

GLYCOLIPID


1.1. PHOSPHOLIPID
Phospholipid cấu tạo gồm ba phần:
1. Phần đầu: Gốc amin/gốc acid phosphoric, điện ly tạo
thành ion dương và ion âm (thành phần “ưa
nước”).
2. Phần đuôi: Hai gốc acid béo không tan trong nước
(thành phần “kỵ nước”).
3. Phần thân: Gốc glycerin liên kết thành phần ưa nước

và kỵ nước.



PHOSPHOLIPID

Phosphatidylcholine Phosphatidylethanolamine Phosphatidylserine sphingomyeline


CẤU TẠO LIPID MÀNG


CẤU TẠO LIPID MÀNG


1.2. CHOLESTEROL
– Chỉ có ở màng tế bào eukaryote, xuất hiện ở cả hai lớp
màng
– Chiếm tỉ lệ có khi lên đến 40% lipid của màng
– Có kích thước nhỏ hơn phospholipid
– Tham gia trong chuyển động đổi chỗ giữa hai lớp
lipid



1.3. GLYCOLIPID
– Chỉ chiếm tỉ lệ vài phần trăm
(khoảng 2%) trong thành phần
lipid của màng
– Chỉ hiện diện ở lớp lipid ngoài

của màng tế bào


CHỨC NĂNG LIPID MÀNG
▪ Giúp màng tạo thành một “hàng rào” giữa tế bào và
mơi trường ngồi → tính bán thấm đối với các phân tử
hòa tan, các ion và các phân tử sinh học.
▪ Tham gia vào các chức năng của màng như:
+ Tính tự khép kín
+ Tính lỏng (linh động)


TÍNH TỰ KHÉP KÍN CỦA MÀNG
• PHẦN TỰ HỌC
• Xem giáo trình: “Sinh học Tế bào”
- Trang 20 – 21/ Bài 2: MÀNG SINH CHẤT


TÍNH LỎNG (LINH ĐỘNG) CỦA MÀNG
• PHẦN TỰ HỌC
Do
s
ự
chuy
ể
n
đ
ộ
ng
c

ủ
a
các
phospholipid
• Xem giáo trình: “Sinh học Tế bào”
- Trang 21 – 22/ Bài 2: MÀNG SINH CHẤT


2. PROTEIN MÀNG


PROTEIN MÀNG
– Tỷ lệ về mặt khối lượng giữa protein/lipid màng
khoảng 1:1 → protein màng như những “hòn đảo” trên
“đại dương” chất béo
– Gồm protein xuyên màng và protein cận màng
– Chịu trách nhiệm thực hiện các chức năng đặc biệt
trên màng


CHỨC NĂNG ĐẶC TRƯNG

Bài : Vận chuyển
vật chất qua
màng

Bài : Liên kết
tế bào

Bài : Truyền tin

tế bào


MƠ HÌNH THỂ KHẢM LỎNG
▪ Màng được xem như dịch lỏng 2 chiều trong đó các
protein được chèn vào lớp lipid kép