thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế với năng suất 3000 tấn năm

1

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

SVTH:Nguyễn Tiến Hoàng

MỞ ĐẦU
Ngành dầu thực vật Việt Nam là một ngành kinh tế kỹ thuật có vị trí quan trọng
trong nền kinh tế quốc dân.
Các sản phẩm của nó là nguồn thực phẩm khơng thể thiếu trong các bữa ăn
chính.
Nhu cầu dầu thực vật càng tăng để thay thế cho mỡ động vật, cho nên việc đẩy
mạnh xuất khẩu dầu thực vật sẽ góp phần mang lại lượng ngoại tệ đáng kể trong
cơng nghiệp hóa hiện đại hóa ở nước ta.
Trong thức ăn của người, dầu mỡ là một trong ba thứ thức ăn cơ bản và quan
trọng khơng thể thiếu được trong q trình hoạt động sinh lý trong cơ thể. Nếu thiếu
chất béo trong các mô dự trữ cơ thể sẽ bị suy nhược, khả năng lao động giảm sút.
Chất béo là nguồn cung cấp năng lượng lớn ( 1g chất béo giải phóng 9600calo) lớn
gấp 2 lần so với gluxit, protit.
Chất béo được sử dụng trong thức ăn ở các dạng khác nhau xào, rán, trộn rau
tươi, bơ thực vật, bánh kẹo. Chất béo là loại thức ăn có giá trị dinh dưỡng cao hơn
nữa nó ảnh hưởng tốt đến tính chất cảm quan của thực phẩm chế biến. Chất béo còn
là dung mơi hịa tan các vitamin A, D, E giúp cho các quá trình sinh học trong cơ
thể được thực hiện.
Đặc biệt về phương diện sinh lý thì dầu lạc cũng như các loại dầu khác như đậu
nành, vừng. Chúng có nhiều ưu việt hơn mỡ động vật.
Với mục tiêu và tầm quan trọng trên thì việc xây dựng thêm các nhà máy sản
xuất dầu lạc tinh chế là cần thiết để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường
trong nước và sản lượng dầu lạc cho xuất khẩu. Đồng thời khai thác triệt để nguồn
nguyên liệu lạc trong nước.
Do vậy việc thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế với năng suất 3000

tấn dầu/năm là điều cần thiết hiện nay.

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


2

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

SVTH:Nguyễn Tiến Hoàng

CHƯƠNG I
LẬP LUẬN KINH TẾ KỸ THUẬT
1.1

Đặc điểm thiên nhiên

Việc chọn địa điểm phải phù hợp với quy hoạch chung đảm bảo sự phát triển
chung về kinh tế địa phương , phải gần nguồn nguyên liệu để giảm giá thành vận
chuyển, giảm thất thoát hao hụt nguyên liệu . Đặc điểm thổ nhưỡng cũng ảnh hưởng
rất lớn đến việc cung cấp nhiên liệu cho nhà máy.
Nhà máy phải đặt gần nguồn cung cấp năng lượng như : điện, hơi, nước, gần
trục đường chính để đảm bảo sự hoạt động bình thường và chú ý đến nguồn nhân
lực địa phương. Nhà máy thiết kế được xây dựng trên địa bàn huyện Sơn Hòa tỉnh
Phú Yên gần quốc lộ 25.
Về điều kiện tự nhiên các tỉnh MiềnTrung chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới
gió mùa, khí hậu chia làm hai mùa, mùa mưa và mùa khô với hướng gió chính là
hướng đơng nam, đặc điểm đã góp phần cho cây lạc phát triển

Địa điểm xây dựng nhà máy đã chọn sau khi đã xem xét kỹ mặt bằng, cấu tạo
đất, dây chuyền công nghệ .
1.2 Vùng nguyên liệu
Nguyên liệu lạc cung cấp cho nhà máy lấy từ các tĩnh miền trung như Huế,Quảng
Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên..
Bằng cách ổn định vùng nguyên liệu ngành dầu thực vật mới có thể gia tăng qui
mơ sản xuất nâng cao chất lượng sản phẩm,tăng sức mạnh cạnh tranh mở rộng thị
trường xuất khẩu chắc chắn, bền vững ..Nghiên cứu tuyển chọn lai tạo và nhập nội
giống mới có năng lượng có năng suất chất lượng tốt, thực hiện tốt các chính sách
hợp lý về đầu tư đất đai, lao động giá cả thu mua, thuế để khuyến khích nơng dân
đầu tư phát triển cây lấy dầu.

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

3

SVTH:Nguyễn Tiến Hồng

Với chính sách phát triển và chính sách đổi mới của nước ta như hiện nay chắc
chắn các tỉnh Miền Trung sẽ cung cấp đủ về số lượng cũng như chất lượng nguyên
liệu lạc cho nhà máy hoạt động liên tục.
Hợp tác hóa
Nhà máy có sự hợp tác với các nhà máy trong vùng về mặt kinh tế, kỹ thuật để
tăng cường sử dụng chung các cơng trình điện, nước, hơi, cơng trình giao thơng vận
tải, tiêu thụ sản phẩm phụ của nhà máy góp phần giảm vốn đầu tư, hạ giá thành sản

phẩm rút ngắn thời gian hoàn vốn.
1.3 Nguồn cung cấp điện
Điện dùng trong nhà máy với nhiều mục đích cho các thiết bị hoạt động chiếu
sáng trong sản xuất và dùng trong sinh hoạt. Hiệu điện thế nhà máy sử dụng
220/380V. Nguồn điện cung cấp cho nhà máy lấy điện từ điện quốc gia thông qua
trạm biến thế của khu vực và của nhà máy.
Đồng thời nhà máy cũng cần lắp thêm một máy phát điện dự phòng để đảm bảo
sản xuất liên tục khi có sự cố mất điện.
1.4 Nguồn cung cấp hơi
Hơi dùng trong nhà máy với nhiều mục đích khác nhau :
Chưng, sấy bột nghiền, gia nhiệt nước, thủy hóa, dùng trong các q trình:
Trung hịa, tẩy màu, tẩy mùi, vệ sinh thiết bị. Do đó phải đặt lị hơi, nước phải
qua hệ thống xử lý nước nhà máy.
1.5 Nguồn cung cấp nhiên liệu.
Nhà máy dùng nhiên liệu là dầu được mua của công ty xăng dầu Phú Yên theo
hợp đồng, để cung cấp cho lò hơi, lò đốt, dầu điezel, xăng, nhớt cho máy phát điện
va ôtô
1.6 Cung cấp nước và xử lý
Nước là một trong những nguyên liệu cần thiết của nhà máy. Nước dùng cho
nhiều mục đích khác nhau :
Cung cấp cho lị hơi, dùng để pha lỗng sút trung hịa, rửa dầu, vệ sinh thiết bị
và dùng trong sinh hoạt

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

4

SVTH:Nguyễn Tiến Hồng

Tùy từng mục đích khác nhau mà từng loại nước phải đảm bảo các chỉ tiêu hóa
học, lý học và sinh học nhất định. Nước phải qua hệ thống xử lý nước nhà máy.
1.7 Thoát nước và xử lý chất thải
Việc thoát nước của nhà máy phải được quan tâm, nước thải của nhà máy chứa
nhiều chất hữu cơ là môi trường thuận lợi cho vi sinh vật phát triển gây ô nhiễm cho
môi trường sinh thái, ảnh hưởng đến công nhân viên nhà máy và khu dân cư chung
quanh nhà máy. Nước của nhà máy phải tập trung lại ở xa xưởng sản xuất và xử lý
trước khi đổ ra sơng
Trong q trình sản xuất như cơng đoạn trung hịa tẩy mùi, tẩy màu cần phải
thu hồi chất thải, chất rửa tránh thất thoát ra ngồi nhằm hạn chế ơ nhiễm mơi
trường. Mỗi loại chất thải cần phải có biện pháp xử lý riêng. Hệ thống thoát nước
của nhà máy phải đảm bảo thoát nước tốt, tránh ứ đọng làm ảnh hưởng đến kết cấu
xây dựng
1.8 Cung cấp nhân công
Công nhân được chọn trong địa bàn huyện để tận dụng nguồn nhân lực địa
phương do đó giảm đầu tư nhà ở, sinh hoạt cơng nhân dẫn đến giá thành sản phẩm.
Đối với đội ngũ lãnh đạo nhà máy, tĩnh Phú Yên đáp ứng đầy đủ các kỹ sư , cử
nhân tốt nghiệp từ các trường đại học trong cả nước. Đặc biệt Huế, Đà Nẵng, Thành
Phố Hồ Chí Minh có đủ kiến thức, năng lực nghiệp vụ để lãnh đạo và điều hành nhà
máy tốt
1.9 Giao thông vận tải.
Giao thông vận tải là một vấn đề quan trọng là phương tiện vận chuyển một khối
lượng nguyên vật liệu xây dựng nhà máy, cũng như vận chuyển sản phẩm đi tiêu
thụ. Để đảm bảo cho sự hoạt động liên tục nhà máy sử dụng tuyến quốc lộ 25.
Ngồi ra nhà máy phải có ơtơ tải nhằm đáp ứng nhu cầu xuất và nhập nguyên
liệu nhà máy.

1.10 Tiêu thụ sản phẩm.
Nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế đặt tại Sơn Hòa là nhà máy duy nhất của
miền trung nên chưa có nhà máy dầu thực vật nào cạnh tranh. Thị trường tiêu thụ

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

5

SVTH:Nguyễn Tiến Hồng

rộng lớn có hai thành phố Đà Nẵng, Quy Nhơn dân cư đông đúc. Đồng thời sản
phẩm của nhà máy là nguyên liệu cần thiết cung cấp cho các nhà máy thực phẩm
các tỉnh lân cận.
Năng suất của nhà máy
Việc thiết kế và xây dựng thêm nhà nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế với năng
suất 3000 tấn dầu/năm là điều cần thiết và phù hợp với tình hình khu vực miền trung
hiện nay.

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


6

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

SVTH:Nguyễn Tiến Hoàng

CHƯƠNG II
TỔNG QUAN VỀ NGUYÊN LIỆU VÀ SẢN PHẨM
2.1.

Đặc điểm của cây lạc

Lạc thuộc họ đậu nhưng có thể xếp vào loại cây có vỏ cứng là loại cây ngắn
ngày (100 120 ngày) cây cao 50 70cm quả giáp khơng bị tách, trong quả có một
hoặc hai hạt. Những hạt này được bao bọc bởi lớp vỏ mỏng gọi là vỏ lụa.
Đặc điểm sinh học của cây lạc là sau khi thụ phấn quả sẽ chui xuống đất và
phát triển trong đất. Chúng được trồng ở nhiều loại đất khác nhau từ đồng bằng đến
trung du miền núi, nhưng thích hợp nhất là loại đất tơi xốp, đủ độ ẩm có điều kiện
tháo nước và thoát nước nhanh năng suất 10 20 tạ/ha và cao hơn.
Người ta chia quả lạc làm hai loại:
Loại quả to và loại quả nhỏ, loại quả to có chiều dài lớn hơn 10 20mm, rộng và
dày 7,5 13mm, khối lượng 1000 quả 1300
750g vỏ quả chiếm từ 25 28% vỏ hạt chiếm
2.2.

Quá trình tạo dầu ở lạc.

Quá trình tạo thành dầu lipít dự trữ trong hạt dầu xảy ra khi hạt chín các hợp
chất hữu cơ và vơ cơ chuyển vào hạt từ các phần xanh của cây, lá và đất thơng qua
hệ rễ, từ đó chuyển thành các chất dự trữ ở trong hạt.
Quá trình tổng hợp trong dầu, lúc đầu tạo ra các chất gluxit điển hình là tinh bột.
Sau đó hạt chín dần những hạt tinh bột sẽ chuyển thành các hạt lipít.

Ngay từ ngày đầu khi hạt mới chín, trong một số hạt tinh bột của tế bào, bên
cạnh tinh bột đã có một ít dầu chiếm chỗ .Giữa tinh bột và dầu có một vùng trung
gian các sản phẩm của tinh bột chuyển thành dầu . Quá trình biến đổi này diễn ra
nhanh nhất ở khu nhân tế bào. Ở giai đoạn cuối của quá trình, tinh bột trong các tế
bào hạt dầu sẽ biến mất hoàn toàn và chuyển thành dầu.
Giai đoạn đầu khi hạt chín dầu có nhiều axít béo tự do. Sau đó lượng axít béo tự
do giảm xuống và hàm lượng triglixerit liên kết từ hai hay ba nguyên tử cacbon
dưới tác dung hai hệ enzim với nguồn cacbon là các chất gluxít thiên nhiên.

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

7

SVTH:Nguyễn Tiến Hoàng

Từ các sản phẩm phân tử thấp tạo ra axít béo có 16 ngun tử cacbon
(axitpanmitít). Sau đó mạch axit béo sẽ thêm ngun tử cacbon, quá trình tạo thành
triglixerit xảy ra theo ba giai đoạn.
1)

CH

CH

CH

2)

CH2 OCOR1

CHOH
CH2OH

3)

CH2 OCOR1
CHOH
CH2 OCOR2

2.3. Thành phần hóa học của hạt lạc
Các hợp chất có trong lạc rất phong phú đại diện cho hầu hết các hợp chất như:
+ lipit
+ các hợp chất khơng béo, khơng xà phịng hóa
+ các hợp chất có nitơ
+ gluxit và dẫn xuất của chúng
+ các ngun tố khống
1. Lipit

Lipit là cấu tử hóa học quan trọng, là thành phần chính của hạt lạc hàm lượng
lipit chiếm 40,2 ; 60,7% chất khô trong thành phần lipit của hạt lạc gồm có
triglixerit, photphatit và sáp


Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


8

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

SVTH:Nguyễn Tiến Hoàng

a) Triglixerit:
Là thành phần chủ yếu (95: 98%) của lipit quả và hạt dầu. Về cấu tạo hóa học
triglixerit là trieste với ba axit béo, chúng có cơng thức cấu tạo.
CH 2
CH
CH 2

Trong đó: R1, R2, R3 là các gốc axit béo, thành phần cấu tạo triglixerit của hạt
lạc chiếm phần lớn các axit béo khơng no.
Bảng II-1: thành phần các axít béo của lạc.

b) Photpholipit:
Hàm lượng Photpholipit trong hạt lạc dao động từ 0,7 2,5% so với lượng lipit
trong hạt. Cấu tạo các photpholipit là các glixerit được thay thế bằng một, hai gốc
axit photphorit với nhóm thế X nào đó.

CH

2

CH

OCO

R1

OCO

R

2

OH
CH2OP

O
OX

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


9

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

SVTH:Nguyễn Tiến Hồng

Trong đó : X là nhóm thế
Nếu X là hidrơ thì photpholipit là photphatit

Nếu X là rượu amin colin thì photpholipit là lexitin
c) Sáp:
Sáp có trong lạc với tỉ lệ rất nhỏ (dưới 2,5 3% so với khối lượng quả) phần lớn
sáp có trong vỏ quả, và hạt, trong hạt rất ít. Về cấu tạo hóa học sáp là este của axit
béo mạch cacbon dài có 24 26 nguyên tử cacbon và rượu một và hai chức.
R1CH2OC = O
R2

Trong đó:

R1: gốc rượu
R2: gốc axit béo

2. Hợp chất khơng béo khơng xà phịng hóa
Những hợp chất khơng béo khơng xà phịng hóa là nhóm hợp chất hữu cơ có
cấu tạo đặc trưng khác nhau, tan hết trong dầu và các loại dung môi của dầu khi tách
dầu những chất này sẽ theo dầu ra khỏi hạt và làm cho dầu có màu sắc, mùi vị riêng
biệt
3. Hợp chất có chứa nitơ
Các chất chứa nitơ bao gồm các protêin, các sản phẩm của sự tổng hợp hay phân
cắt chưa hoàn toàn như các bazơnitơ, các alcaloit. Trong các chất này protein chứa
90

95% tổng số các chất chứa nitơ, protein của lạc phần lớn là globulin chiếm

97% tổng lượng protein
Bảng ΙΙ -2 : Thành phần các axit amin trong hạt lạc
(% theo tổng protein trong hạt)
Tên axitamin
Arginin

Valin
Lơxin

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

10

SVTH:Nguyễn Tiến Hồng

Phenylalanin
Treonin
Lizin
Protein của lạc có đủ tám axit amin không thay thế so với chỉ tiêu của F.A.O đề
ra. Về hàm lượng các axit amin không thể thay thế trong thành phần protein thực
phẩm thì protein của lạc có bốn axit amin có số lượng thấp hơn tiêu chuẩn.
4. Gluxit
Trong hạt lạc lượng gluxit tự nhiên chủ yếu là xenlulo và hemixenlulo tạo nên
thành tế bào của các mô thực vật. Hàm lượng các gluxit khác không nhiều. Tinh bột
trong hạt lạc chiếm 3 11% so với chất khơ của hạt, có trong thành phần tế bào của
hạt
5. Các ngun tố khống
Các ngun tố khống có trong hạt lạc không nhiều (1,89 4,26% so với chất khô
của hạt) chủ yếu là nguyên tố photpho, kali, canxi, magiê, photpho oxit, kali oxit,
magiê oxit chiếm đến 90% so với tổng lượng tro chung.
Bảng

-3:Hàm lượng và thành phần hóa học của hạt lạc (% theo chất khô của hạt)
Thành phần hóa học
Lipit
Protein(NX6,25)
Xenlulo
Tro

2.4.

Các sản phẩm khi khai thác dầu lạc

1. Dầu thô.
Dầu sau khi ép gọi là dầu thô trong dầu thơ cịn nhiều tạp chất vơ cơ, các mảnh
tế bào, photphatit, các axit béo tự do, chất màu, mùi và vị. Chúng ở trong dầu với
nhiều dạng khác nhau như dung dịch keo, huyền phù. Tạp chất này có trong

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

11

SVTH:Nguyễn Tiến Hoàng

nguyên liệu và sinh ra trong q trình cơng nghệ do các phản ứng hóa học tạo nên.
2. Dầu tinh chế

Dầu tinh chế là dầu sau khi đã qua tinh luyện. Dầu lạc tinh chế có màu vàng
sáng hoặc vàng xanh, trong suốt khơng có mùi vị.
Do dầu lạc chứa phần lớn trigilyxerit của các axit béo không no, chứa nhiều nối
đôi nên rất dễ bị ơxi hóa khi tiếp xúc với khơng khí, ánh sáng. Vì vậy để bảo quản
tốt dầu lạc cần bảo quản trong các chai, thùng kín và tối màu .
3. Khô dầu
Khô dầu lạc sau khi ép là nguồn nguyên liệu làm thức ăn cho con người như
làm bột thực phẩm, sản xuất nước chấm và làm thức ăn cho gia súc.

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


12

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

SVTH:Nguyễn Tiến Hoàng

CHƯƠNG III : CHỌN VÀ THUYẾT MINH QUY
TRÌNH CƠNG NGHỆ
3.1. Chọn quy trình cơng nghệ.
Quy trình cơng nghệ là yếu tố quan trọng quyết định đến chất lượng sản phẩm,
hiệu quả kinh tế, chi phí đầu tư, giá thành sản phẩm. Trong sản xuất dầu lạc tinh chế
quy trình cơng nghệ phải đảm bảo những yêu cầu sau:
+ Tách dầu được nhiều nhất
+ Dầu và khơ dầu có chất lượng tốt nhất.
+ Hiệu quả kinh tế cao nhất.

Trong cơng nghệ khai thác dầu có hai phương pháp chủ yếu là phương pháp ép
và phương pháp trích ly. Mỗi phương pháp đều có những ưu và nhược điểm nhất
định so với phương pháp ép thì phương pháp trích ly có nhiều ưu điểm hơn vì:
+ Tách được triệt để lượng dầu có trong nguyên liệu, hàm lượng dầu có

trong khơ dầu chỉ cịn lại khoảng 1 1,8%.
+ Có khả năng cơ khí hóa triệt để nhằm nâng cao năng suất lao động, hiệu

suất thiết bị và giảm nhẹ điều kiện lao động của công nhân.
Đối với nước ta hiện nay do nguồn dung môi cần dùng cho trích ly cịn hiếm và
đắt tiền. Việc nghiên cứu áp dụng phương pháp này cịn gặp nhiều khó khăn, trình
độ của cán bộ khoa học kỹ thuật cịn thấp, trang thiết bị nhiều và phức tạp khó vận
hành. Hơn nữa năng suất của nhà máy thiết kế chưa phải là lớn. Vì thế việc sử dụng
phương pháp ép là hợp lý.
Phương pháp ép là phương pháp dùng ngoại lực tác dụng lên khối nguyên liệu
để tách dầu ra khỏi nguyên liệu .Có hai phương pháp :Phương pháp ép một lần và
phương pháp ép hai lần.Phương pháp ép hai lần có ưu điểm như:
+ Dầu thu được có màu sắc và chất lượng tốt hơn.
+ Khô dầu đạt chất lượng cao hơn.
+ Hiệu quả lấy dầu cao hơn.

Dầu sau khi ép dễ bị biến đổi, khó bảo quản do đó cần phải tinh luyện.

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


13

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

SVTH:Nguyễn Tiến Hồng

Qua phân tích trên trong sản xuất dầu lạc tinh chế tôi chọn phương pháp ép hai
lần. Dây chuyền sản xuất dầu lạc tinh chế theo phương pháp ép hai lần như sau:
Nguyên liệu

Làm sạch

Tạp chất

Bảo quản
Tách và bóc

Vỏ

Lạc nhân
Nghiền
Chưng
Dầu thơ I

Ép sơ bộ

Khơ dầu I
Dầu thơ II

Lắng
Hơi gián

Gia nhiệt

Cặn lọc

Lọc

Nước
Xút, nước muối

Thuỷ hố
Trung hồ

Cặn lắng

Dầu thơ
Cặn photphatit
Cặn xà phịng

Rửa, sấy
Đất, than hoạt

Tẩy màu
Ly tâm

Hơi quá nhiệt

Tẩy mùi

Chất bảo quản

Chiết chai

Bả đất, than
Hơi dowthern

Sản phẩm

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

14

SVTH:Nguyễn Tiến Hồng

3.2. Thuyết minh quy trình công nghệ.
1. Nguyên liệu.
Nguyên liệu được thu mua từ nhiều vùng khác nhau thuộc các tỉnh miền Trung.
Riêng ở vùng xa, nguyên liệu được vận chuyển bằng ôtô hoặc bằng tàu lửa cịn các
vùng gần có thể thu mua tại nhà máy.
2. Thu nhận.
Nguyên liệu sau khi đưa về nhà máy được tiến hành cân và phân loại từng lô
hàng.Do nguyên liệu thu mua từ nhiều nơi khác nhau nên chất lượng, tính chất,
trạng thái của khối hạt khác nhau, nên cần phải phân loại nguyên liệu và từ kết quả
phân loại để có một phương pháp bảo quản, sản xuất riêng cho từng lơ hàng. Vì vậy
nhân viên phải có trình độ chun mơn. Ngun liệu thu mua cần phải khô, sạch
không bị mốc mọt, hư hỏng. Tại nơi thu mua phải bố trí cân tự động để cân lượng

nguyên liệu nhập vào nhà máy.
3. Làm sạch.

Mục đích: Tách các tạp chất có hại ra khỏi lạc trước khi đưa vào sản xuất.
Những tạp chất thuộc nhóm vơ cơ, đất, đá. Khơng chỉ làm bẩn sản phẩm mà cịn
gây hư hỏng bào mịn máy trong q trình chế biến. Tạp chất hữu cơ, rác... làm tăng
ẩm, tăng vi sinh vật hoạt động. Vì vậy làm sạch hạt là một yêu cầu rất quan trọng
trong bảo quản hạt.
Thiết bị làm sạch là máy làm sạch bằng sàng liên hợp, cuối sàng đặt nam châm
điện để tách các tạp chất kim loại
4. Bảo quản.
Lạc sau khi đã khô một phần đem đi sản xuất ngay phần còn lại đưa vào bảo
quản. Nhiệm vụ quan trọng trong bảo quản là giữ gìn chất lượng vốn có của hạt, hạn
chế các q trình hư hỏng xảy ra. Lạc đưa vào bảo quản phải có độ ẩm từ 6 7%,
o

nhiệt độ trong kho bảo quản khơng q 25 27 C.
Trong q trình bảo quản phải thường xuyên theo dõi kiểm tra để kịp thời xử lý
các sự cố xảy ra, ngăn chặn , hạn chế kịp thời mốc, mọt. Kho bảo quản có sức chứa

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

15

SVTH:Nguyễn Tiến Hoàng

để bảo đảm cho nhà máy hoạt động trong thời gian 5 ngày. Kho xây dựng nơi cao
ráo, dễ thoát nước chống ẩm.
5. Tách và bóc vỏ.

Mục đích :
+ Tăng chất lượng dầu, đảm bảo chất lượng dầu tốt, trong, màu sáng
+ Tạo điều kiện cho việc nghiền nhân được dễ dàng, đạt đến độ như mong

muốn.
+ Giảm tổn thất trong sản xuất vì bản thân vỏ có tính hút dầu cao.

Ngồi ra vỏ là nơi tập trung nhiều chất màu, cịn phơi là nơi tập trung các
chất dinh dưỡng nhưng dễ phát sinh ra mùi, vị hôi khét. Nếu không tách vỏ trước
khi ép dưới ảnh hưởng của nhiệt độ cao, trong quá trình chế biến chất màu sẽ tan
mạnh vào dầu làm cho dầu khi thốt ra có màu sẫm hơn.
6. Nghiền.

Mục đích:
+ Phá vỡ cấu trúc tế bào nguyên liệu chứa dầu để dầu dễ dàng thoát ra. Bột

càng nhỏ các tế bào chứa dầu càng được giải phóng.
+ Tạo điều kiện thuận lợi cho việc chế biến sau này, bột càng nhỏ thì sự

khuếch tán của hơi nước và sự truyền nhiệt càng có hiệu quả , rút ngắn được thời
gian chưng sấy
+ Tạo cho bột có kích thước đồng đều, từ đó bột sau khi chưng sấy có chất

lượng đồng đều, khi ép dầu thu được triệt để.
Nếu kích thước bột nghiền quá nhỏ khi chưng sấy bột không đủ độ xốp,

nước tiếp xúc khơng triệt để sẽ làm vón cục, dẫn đến hiệu quả lấy dầu thấp. Vì thế
cần chọn kích thước bột nghiền thích hợp nhất là 1mm.
7. Chưng sấy.

Mục đích:
+ Tạo điều kiện cho bột nghiền có sự biến đổi về tính chất lý học, tức là làm

thay đổi các tính chất vật lý của phần háo nước, phần béo làm cho bột có tính chất

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


16

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

SVTH:Nguyễn Tiến Hoàng

đàn hồi hoặc đứt mối liên kết giữa dầu và thành phần háo nước, khi
ép dầu dễ dàng thoát ra.
+ Làm cho độ nhớt của dầu trong nguyên liệu giảm, khi ép dầu dễ thoát
ra.
+ Tạo cho một số thành phần khơng có lợi biến đổi tính chất ban đầu
để chuyển thành các chất có lợi cho chất lượng thành phẩm đặc biệt là khô
dầu.
+ Làm bốc hơi một phần chất gây mùi, chất độc dưới ảnh hưởng

của hơi nước và nhiệt độ cao.

Bột chưng sấy về mặt tính chất phải phù hợp với điều kiện làm việc
của máy ép, đảm bảo hiệu suất lấy dầu cao nhất. Muốn vậy bột chưng
sấy phải có tính chất dẻo, có tính đàn hồi và xốp.
Để chưng sấy bột nghiền có hai chế độ: chưng sấy ướt và chưng sấy khơ.
Chế độ chưng sấy ướt có nhiều ưu điểm hơn, vì trong q trình chưng sấy ướt
có q trình làm ẩm bột nghiền đến độ ẩm thích hợp sau đó sấy bột ướt tới độ
ẩm thích hợp cho sự làm việc của máy ép. Phương pháp này đã tạo điều
kiện thuận lợi cho các thành phần của bột nghiền biến đổi đến mức tối đa
thích hợp. Vì thế ta chọn chế độ chưng sấy ướt, chưng sấy theo chế độ này
có hai giai đoạn.

Giai đoạn làm ẩm.
Dùng nước và hơi nước trực tiếp để nâng độ ẩm của bột lên đến độ
ẩm phù hợp với sự trương nở phần háo nước của bột nghiền. Giai đoạn
sấy khô.
Giai đoạn sấy khơ là giai đoạn tạo cho bột nghiền có tính đàn hồi
cao, dầu linh động bằng cách sấy bột bằng hơi gián tiếp để nâng nhiệt
độ của bột lên làm biến đổi các thành phần đến mức tối đa thích hợp.
Chỉ tiêu đặc trưng cho chế độ sấy là mức độ làm ẩm bột ở giai đoạn
đầu, nhiệt độ chưng sấy, thời gian chưng sấy. Ta chọn chế độ chưng sấy
+ Mức độ làm ẩm : 9

10%
o

+ Nhiệt độ chưng sấy : 90

105 C

+ Thời gian chưng sấy : 45

80phút

+ Độ ẩm của bột sau khi chưng sấy :4

5%


Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

17

SVTH:Nguyễn Tiến Hồng

8. Ép sơ bộ.

Mục đích:

Tách một lượng lớn 87 90% dầu ra khỏi nguyên liệu tạo điều kiện thuận lợi để
ép kiệt dầu , khô dầu I sau khi ra khỏi máy ép sơ bộ ở dạng mảnh không phù hợp
cho việc ép kiệt dầu nếu khơng được xử lý. Trong q trình ép do phát sinh ma sát
nên nhiệt độ sẽ tăng và dầu sẽ bị oxi hóa, để hạn chế sự biến đổi hóa học này và
đảm bảo hiệu suất lấy dầu cần phải ép dầu hai lần. Sau khi ép sơ bộ xong ta có hai
loại sản phẩm.

•

Khơ dầu I: Chứa một lượng dầu đáng kể, khơ dầu có thành phần dinh
dưỡng cao, dễ bị vi sinh vật xâm nhập, hút ẩm và hấp phụ mùi mạnh.Do
vậy cần phải nghiền và đem vào ép kiệt ngay

•

Dầu ép I : Có độ ẩm thấp, có mùi thuần khiết của dầu lạc, màu vàng
tươi hoặc vàng thẫm.

9. Nghiền búa:

Mục đích:
+ Tạo điều kiện thuận lợi cho q trình ép kiệt dầu, khơ dầu I sau khi ra khỏi

máy ép sơ bộ ở dạng mảnh không phù hợp cho việc ép kiệt dầu nếu không được xử
lý. Các mảnh khơ dầu I có hình dạng và kích thước khơng đồng đều do đó khơng
thể đem cán nhỏ bằng các máy cán trục cho dù có đường kính cỡ lớn cũng khơng
cuộn vào khe giữa các trục được, do đó việc nghiền nhỏ khơ dầu I chỉ có thể thực
hiện tốt trên máy nghiền búa
10. Ép kiệt.

Mục đích:
+ Tách hết lượng dầu cịn lại trong khơ dầu.
2.

Khô dầu II : sau khi ép xong đem ra làm nguội, nghiền và đóng bao

3.

Dầu ép II : Được nhập chung với dầu ép sơ bộ đưa đi lắng.
11. Xử lý khô dầu :

Khô dầu sau khi ép rất dễ bị hư hỏng nên cần phải xử lý và bảo quản để đảm
bảo chất lượng khô dầu. Việc xử lý khô dầu sau khi ép gồm các bước

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


18

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

SVTH:Nguyễn Tiến Hồng

+ Làm nguội để khơ dầu nhanh chóng giảm xuống nhiệt độ bình thường.
+ Xay nghiền thành bột để dễ dàng sử dụng và tách tạp chất sắt.
+ Đóng bao và đưa vào bảo quản.
12. Lắng dầu.

Mục đích:
Mục đích của q trình lắng dầu là tách loại tạp chất có trong dầu như: mảnh
bột, các tạp chất cơ học.Trong q trình lắng dầu thơ, yếu tố quan trọng nhất ảnh
hưởng đến quá trình lắng là nhiệt độ. Khi nhiệt độ tăng, độ nhớt của dầu giảm làm
tăng vận tốc rơi tự do của tạp chất nhưng khi nhiệt độ quá cao sẽ làm tan các chất
kết tụ và làm giảm tốc độ lắng cặn, hơn nữa, dầu lạc rất dễ bị oxi hóa nên cần phải
chọn nhiệt độ thích hợp. Ta chọn chế độ lắng như sau.

o

Nhiệt độ: 30 ÷ 60 C .
Thời gian lắng: 2 giờ.
13. Gia nhiệt.
Mục đích: làm giảm độ nhớt của dầu tạo điều kiện cho quá trình lọc tiếp
theo.
Quá trình gia nhiệt được tiến hành trong thiết bị gia nhiệt kiểu ống chùm, dầu
o

được nâng nhiệt độ lên 55 ÷ 60 C. Sau đó dầu được đua đi lọc.
14. Lọc dầu.
+ Dùng phương pháp lọc nóng là q trình tách dầu nóng ra khỏi tạp chất khơng

tan trong dầu.Q trình lọc dầu được thực hiện trên máy lọc khung bảng.Ở nhiệt độ
cao quá trình lọc nhanh, độ nhớt dầu giảm, một số tạp chất tan trong dầu làm lọc
dầu không sạch.Thường lọc dầu hai lần, lọc nóng và lọc nguội
Dầu sau khi lọc được bơm đưa đi thủy hóa, cịn cặn lọc thu được chuyển trở lại
phân xưởng ép để thu hồi dầu trong cặn.
15. Thủy hóa.

Mục đích.
Tách ra khỏi dầu các cặn háo nước như photphatit, protein...yếu tố quan trọng
trong q trình thủy hóa là lượng nước và nhiệt độ tiến hành. Q trình thủy hóa

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch

19

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

SVTH:Nguyễn Tiến Hoàng

tiến hành trong thiết bị hình trụ đáy hình cơn có lắp bộ phận gia nhiệt, ống xoắn ruột
gà và cánh khuấy. Việc xác định chế độ thủy hóa cần tiến hành ở phịng thí nghiệm.
Q thủy hóa được tiến hành theo trình tự sau.
o

Cho dầu vào thiết bị thủy hóa sạch, nâng nhiệt độ dầu lên theo yêu cầu 50 60 C
liên tục khuấy nhẹ nhàng trong suốt q trình nâng nhiệt sau đó phun đều lên mặt
dầu một lượng nước có nhiệt độ bằng nhiệt độ của dầu. Lúc này cần khuấy mạnh
hơn 60 70 vòng/ phút để tăng cường xác suất va chạm giữa nước và các thành phần
háo nước trong dầu. Lượng nước cho vào thường 3 5% so với lượng dầu, tiếp tục
khuấy thêm 10 15 phút kể từ khi phun hết lượng nước cần thiết và nâng nhiệt độ của
dầu thêm 5 7% nữa và để lắng tĩnh trong một giờ. Qua van đáy tháo cặn thủy hóa
vào bể để xử lý thu hồi photphatit dầu, được giữ lại để tiến hành trung hịa.
•

Xử lý cặn photphatit.

Cặn photphatit thu được sau khi lắng có thành phần chủ yếu là photphatit cần
xử lý tiếp tục để thu hồi photphatit thực phẩm và tiến hành theo trình tự sau.

+ Cho cặn vào nồi đáy côn, nâng nhiệt độ lên 90 95oC khuấy đều và rắc lên
một ít hạt muối, sau thời gian lắng 2 3giờ hỗn hợp phân thành 3 lớp. Lớp trên
cùng là đầu cho quay trở lại thiết bị thủy hóa. Lớp giữa là dịch photphatit với độ
ẩm khoảng

40

50% dầu trung tính 24

30%. Lớp dưới là lớp nước muối thải ra ngồi.

+ Dịch photphatit tiếp tục đem sấy khơ đến độ ẩm 4% ở nhiệt độ 80 85% rồi
đựng trong bình màu kín sau đó được đưa vào kho bảo quản.
16. Trung hịa.

Mục đích:
+ Tách axit béo tự do ra khỏi dầu.

Axit tự do trong dầu là một trong những tạp chất làm cho dầu kém phẩm chất.
Khi lượng axit béo tự do trong dầu vượt quá phạm vi cho phép không những gây trở
ngại cho dầu vào mục đích thực phẩm mà cịn hạn chế mục đích kỹ thuật khác. Tùy

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

20

SVTH:Nguyễn Tiến Hồng

thuộc vào mục đích sử dụng của dầu là thực phẩm hay kỹ thuật mà chọn phương
pháp tách axit béo tự do nhằm đạt chỉ số axit quy định của dầu sau tinh chế.

Việc tách axit béo tự do ra khỏi dầu phải đảm bảo theo yêu cầu sau:
+ Tác nhân đưa vào có khả năng phản ứng nhanh chóng với axit béo tự do

khơng tác dụng với dầu trung tính.
+ Hỗn hợp phải nhanh chóng phân lớp và phân lớp triệt để.
+ Dầu trung tính lẫn trong cặn dễ dàng tách ra bằng các phương pháp đơn

giản.
+ Không tạo thành dung dịch nhũ tương bền.

Thực tế khơng đạt được u cầu vì tác nhân trung hịa thường tác dụng với dầu
trung tính gây tổn hao dầu, phản ứng với axit béo tự do và tác nhân trung hịa là
khơng hồn tồn. Vì vậy sau trung hòa vẫn còn axit béo tự do.
Những tác nhân trung hòa thường dùng để tách axit béo tự do trong sản xuất
thường áp dụng các phương pháp như phương pháp trung hòa bằng kiềm NaOH,
Na2CO3, NaHCO3.
Dầu lạc sau khi thủy hóa thường có chỉ số từ 5 7mg KOH nên ta chọn phương
pháp trung hòa với nồng độ NaOH 105g/l được tiến hành như sau:
o

+ Khuấy liên tục và nâng dầu lên nhiệt độ 50 C tiếp theo khuấy mạnh hơn và

phun lên mặt dầu dung dịch kiềm với nồng độ 105g/l. sau khi phun hết lượng kiềm
tiếp tục phun lên mặt dầu dung dịch muối ăn nồng độ 8 10%, lượng nước muối vào
khoảng 20 30l/tấn dầu. Khi phun hết lượng nước muối khuấy chậm dần và ngừng
khuấy lúc cặn đã tạo thành đặc chắc tách ra khỏi dầu. Trước khi để lắng nâng nhiệt
o

độ dầu lên 60 C thời gian lắng 6h. qua van đáy tháo cặn vào thiết bị thu hồi dầu,
còn dầu được bơm qua thiết bị rửa sấy.

17. Rửa và sấy dầu.
1. Rửa dầu.

Mục đích:
+ Tách cặn xà phịng và cặn thủy hóa cịn sót lại trong dầu sau khi lắng ở

cơng đoạn trung hòa.

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

21

SVTH:Nguyễn Tiến Hồng

+ Cặn xà phịng cịn lại trong dầu sau cơng đoạn trung hịa chủ yếu là những

hạt xà phịng có kích thước bé, các màng xà phịng .
Q trình rửa dầu được tiến hành như sau:
Dầu trong nồi rửa được khuấy nhẹ và nâng nhiệt độ lên 90 95% tiếp theo phun
đều dung dịch muối ăn ở trạng thái sôi nồng độ 8 10% so với khối lượng dầu. Tháo
cặn và nước muối ra dầu cịn lại trong nồi tiếp tục cơng đoạn sấy.
2. Sấy dầu.

Mục đích:
+ Tách nước và khơng khí ra khỏi dầu.

Dầu sau khi rửa có độ ẩm vào khoảng 1%. Để tách nước trong dầu phải dùng
phương pháp sấy để chuyển lượng nước trong dầu từ trạng thái lỏng sang trạng thái
hơi bay ra ngoài.
Dầu lạc trong thành phần cấu tạo có hàm lượng axit khơng no cao, ở nhiệt độ
cao lại tiếp xúc với khơng khí nên rất dễ dàng bị oxi hóa làm cho dầu sẫm màu.
Vì thế cần sấy trong điều kiện chân không nhằm hạ thấp nhiệt độ bay hơi của
nước hạn chế được sự oxi hóa của dầu. Sấy chân khơng cịn hạn chế sự trào bọt do
ở thời kỳ đầu của q trình sấy khơng khí trong dầu bốc lên rất mạnh, làm cho dầu

trào ra khỏi nồi. Quá trình sấy dầu được tiến hành theo trình tự sau.
Vừa sấy vừa tạo độ chân khơng và nâng nhiệt độ lên khống chế nhiệt độ sấy ở
90

95% trong điều kiện áp suất chân không 30

60 mmHg.

Sấy đến khi nào mà khơng có bọt li ti nổi lên và mặt dầu phẳng lặng thì
ngừng sấy.Dầu sau khi sấy có độ ẩm tối đa 0,2%, chỉ số axit nhỏ hơn 0,4mg KOH
hàm lượng xà phòng nhỏ hơn 0,01%.
18. Tẩy màu.
Sự có mặt các chất màu trong dầu làm cho dầu có màu sắc, làm giảm giá trị cảm
quan của dầu cũng như sản phẩm thực phẩm có sử dụng dầu.
Một số chất màu cịn có tính độc. Việc tách chất màu ra khỏi dầu là vấn đề cần
thiết.

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

22

SVTH:Nguyễn Tiến Hồng

Q trình tẩy màu được tiến hành theo phương pháp hấp phụ với tác nhân hấp
phụ là đất và than hoạt tính.
Tạo độ chân khơng trong thiết bị lượng chất hấp phụ khoảng 3 5% theo trọng
o

lượng dầu và tỉ lệ than và đất hoạt tính là 1:2. Giữ dầu ở nhiệt độ 90 95 C trong điều
kiện áp suất chân không 50 60 mmHg và khuấy 50 90 vòng/ phút trong thời gian 20
30 phút. Sau đó tăng từ từ áp suất trong nồi đến áp suất khí quyển rồi dừng khuấy,
hỗn hợp dầu lẫn chất hấp phụ được đưa đi tách chất hấp phụ.
19. Ly tâm.

Mục đích:
Tách tạp chất hấp phụ ra khỏi dầu sau khi tẩy màu. Quá trình ly tâm được tiến
o

hành trên máy ly tâm siêu tốc ở điều kiện nhiệt độ 75 80 C, chất hấp phụ tách ra
được đưa đi xử lý để tái sử dụng, còn dầu được đưa đi tẩy mùi.
20. Khử mùi.

Mục đích:
Tách hợp chất có mùi ra khỏi dầu nhằm tăng tính cảm quan của dầu. Chất gây
mùi có thể có sẵn trong nguyên liệu hoặc do cơng đoạn sản xuất trước đó mang vào

như :mùi than, đất hoạt tính trong cơng đoạn tẩy màu. Hầu hết chúng tan trong dầu,
ít tan hoặc khơng tan trong nước, khi chưng cất với nước chúng sẽ cuốn theo hơi
nước ra ngoài.
Giữa triglixerit và các phần tử hợp chất gây mùi có nhiệt độ sơi chênh lệch
nhau. Để tách hợp chất mùi được tiến hành theo phương pháp chưng cất. Ở nhiệt độ
cao dầu lạc có thể bị oxi hóa, bị thủy phân tạo thành các hợp chất gây mùi mới và
dầu tự sẫm màu, khi chưng cất cần tiến hành ở nhiệt độ thấp trong thiết bị chân
không .
Trong sản xuất việc tạo độ chân không càng gặp nhiều khó khăn và phức tạp. Vì
vậy để tăng cường khả năng bốc hơi các chất mùi rút ngắn thời gian chưng cất. Để
đảm bảo chất lượng dầu và hiệu quả kinh tế chỉ nên tạo áp suất chân không bằng
thiết bị Tuy-e hơi nước.

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch


23

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

SVTH:Nguyễn Tiến Hoàng

0

Dầu trong nồi khử mùi được gia nhiệt đến nhiệt độ 220 235 C bằng
hơi dầu dowthern.
Hơi nước sục vào tẩy mùi cần bảo đảm các đặc tính sau:
+ Khơng có mùi vị lạ tránh khơng khí lọt vào làm ảnh hưởng độ

chân khơng và gây ra những biến đổi về chất lượng dầu .
+ Hơi nước phải trung tính .
0

+ Phải là hơi quá nhiệt (230 260 C ) đảm bảo đủ nhiệt độ chưng cất.

Nếu hơi có nhiệt độ quá thấp, sẽ ngưng tụ trong dầu làm cho dầu kém chất
lượng.

Thời gian khử mùi 120 phút. Dầu sau khi khử mùi được làm nguội
o

xuống nhiệt độ 50 55 C và đi chiết chai bảo quản.
21. Chiết chai.
Dầu tinh chế được rót vào các chai dung tích 500ml, 1000ml,
2000ml bằng máy chiết rót
22. Bảo quản dầu.
Dầu được đưa vào bảo quản trước khi đưa đi tiêu thụ, kho bảo quản
dầu phải sạch sẽ, khô ráo và thoáng mát.
Các chỉ tiêu của dầu lạc tinh chế.
+ Chỉ số axit [ 0,4 mg KOH
+ Cặn cơ học, cặn xà phịng: khơng có
o

+ Độ ẩm và chất dễ bốc hơi ở 100 C [ 0,15%
+ Màu sắc : vàng sáng hoặc vàng xanh
+ mùi vị : không có.
o

+ Độ trong của dầu sau khi lắng ở 20 C trong 24h trong suốt.
o

+ Nhiệt độ bùng cháy của dầu không thấp hơn 234 C.

Thiết kế nhà máy sản xuất dầu lạc tinh chế

GVHD: Trần Xuân Ngạch