Tài liệu Tội phạm tham nhũng-một số vấn đề lý luận pptx

TrÇn ThÞ Mai B¸o c¸o khoa häc sinh viªn
MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU............................................................................................................2
U
CHƯƠNG I: TỘI PHẠM THAM NHŨNG - MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN ....4
1. Khái niệm tham nhũng.....................................................................................4
2. Khái niệm tội phạm tham nhũng ....................................................................5
3. Các dấu hiệu pháp lý đặc trưng của tội phạm tham nhũng .........................6
3.1. Khách thể của tội phạm tham nhũng .......................................................6

3.2. Mặt khách quan của tội phạm tham nhũng..............................................7

3.3. Chủ thể của tội phạm tham nhũng............................................................8

3.4. Mặt chủ quan của tội phạm tham nhũng..................................................9

4. Phân biệt tội phạm tham nhũng và các hành vi vi phạm pháp luật do
người có chức vụ quyền hạn thực hiện ...............................................................9
CHƯƠNG II:TỘI PHẠM THAM NHŨNG - THỰC TẾ VÀ NHỮNG ẢNH
HƯỞNG TỚI NỀN KINH TẾ................................................................................11
1. Thực tế và những ảnh hưởng của tham nhũng tới nền kinh tế của một số
nước......................................................................................................................11
2. Tội phạm tham nhũng ở Việt Nam ...............................................................12
2.1. Một thực tế đang báo động.......................................................................12

2.2. Những ảnh hưởng của tham nhũng tới nền kinh tế Việt Nam..............15

CHƯƠNG III: MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐẤU TRANH PHÒNG CHỐNG.........17
1. Hoạt động chống tham nhũng ở một số nước ..............................................17
1.1. Châu Phi ...................................................................................................17

1.2. Mỹ..............................................................................................................17

2. Kiến nghị một số biện pháp chống tham nhũng ở Việt Nam......................18
KẾT LUẬN ..............................................................................................................20
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................21

Khoa LuËt - §¹i häc Quèc gia Hμ Néi

1
Trần Thị Mai Báo cáo khoa học sinh viên
LI M U

Bc vo th k th 21, tt c th gii ang vn hanh theo xu hng mi:
ho bỡnh, i thoi, hi nhp v cựng phỏt trin. Cỏc ranh gii ngn cỏch v kinh t,
chớnh tr, tụn giỏo, sc tc s dn c xoỏ b.
Vit Nam cng trong xu hng chung ú. L mt bc ang phỏt trin,
Vit Nam gp phi nhiu vn thỏch thc trong quỏ trỡnh hi nhp nht l v kinh
t, khoa hc - k thut v cụng ngh. Bng vic phỏt huy cao ngun ni lc
trong nc v s dng cú hiu qu cỏc ngun vn h tr t nc ngoi, Vit Nam
ang c gn tin nhng bc ln trờn con ng phỏt trin kinh t. Nhng cú mt
thỏch thc ln ang cn tr con ng y, ú l cỏc ti phm v tham nhng (m
theo ngụn ng ca ngi dõn l nhng con sõu mt ang c khoột xó hi) cng
ang ngy cng gia tng v mc ph bin, quy mụ v th on.
Cú th núi, tham nhng l vn ton cu. Cỏc quc gia cụng nghip hoỏ tt
nhiờn khụng h min dch trc tham nhng v tt c u cú trỏch nhim tham gia
vo vic tỡm ra gii phỏp. Tuy nhiờn, tham nhng dng nh xõm hi vi t l cao
hn cỏc nc ang phỏt trin v nn kinh t ang chuyn i. Tham nhng ngn
cn nhiu nc vt qua nhng thỏch thc nghiờm trng nht ca phỏt trin, cn tr
u t trong nc v nc ngoi, lm xúi mũn nim tin trong cỏc t chc cụng

cng, nim tin ca nhõn dõn i vi Chớnh ph, v lm ti t thờm vn ngõn
sỏch bng cỏch ly ụi ca Chớnh ph cỏc khon thu quan v thu thu nhp ỏng
k.
Mc dự ti phm tham nhng l mt loi ti phm nguy him v cú tớnh cht
truyn thng nhng vic nghiờn cu v tỡm ra cỏc bin phỏp phũng chng loi ti
phm ny luụn l mt vn bc xỳc i vi mi nn kinh t trờn th gii v i
vi s phỏt trin ca nn Vit Nam núi riờng. ú l mt nhim v cp thit ang t
ra cho cỏc nh lut hc núi chung v ngi nghiờm cu khoa hc lut hỡnh s núi
riờng.
Dự vn ang l sinh viờn nhng thụng qua cỏc phng tin thụng tin i
chỳng cng nh trong thc t i sng xó hi, tụi cm thy rt quan tõm v bc xỳc
v vn ti phm tham nhng hin nay. Tụi ó tin hnh nghiờn cu trờn sỏch bỏo,
Khoa Luật - Đại học Quốc gia H Nội

2
Trần Thị Mai Báo cáo khoa học sinh viên
internet v thc t hon thnh bỏo cỏo khoa hc ny. Trong phm vi mt bỏo cỏo
kho hc sinh viờn ch xin cp v vn ny trờn mt s khớa cnh nh sau: ti
phm tham nhng - mt s vn lý lun, thc t v nhng nh hng ti nn kinh
t, mt s bin phỏp u tranh phũng chng, tng ng vi 3 chng trong ni
dung ca bỏo cỏo.
Do tm kin thc cũn hn ch ca sinh viờn v thi gian thc hin ngn nờn
bỏo cỏo ny khụng th trỏnh khi nhng thiu sút. Tụi rt mong nhn c nhng ý
kin phờ bỡnh v úng gúp ca thy cụ cựng cỏc bn.
Trong quỏ trỡnh thc hin bỏo cỏo tụi ó nhn c s giỳp nhit tỡnh ca
cỏc thy cụ giỏo v bn bố. c bit tụi xin by t s cm n chõn thnh ti ThS
Chu Th Trang Võn- ging viờn b mụn LHS, ngi ó hng dn tụi hon thnh
bỏo cỏo ny.
Khoa Luật - Đại học Quốc gia H Nội

3
Trần Thị Mai Báo cáo khoa học sinh viên
CHNG 1
TI PHM THAM NHNG - MT S VN Lí LUN

1. Khỏi nim tham nhng
Tham nhng l mt hin tng xó hi tiờu cc xut hin cựng vi s phỏt
trin ca Nh nc, nú l biu hin ca s tha hoỏ ca mt b phn cỏc quan chc
c giao cho cỏc quyn v chớnh tr - kinh t - vn hoỏ - xó hi. Do vy hin tng
tiờu cc ny c cp, nghiờn cu t nhiu gúc khỏc nhau nhiu lnh vc
khỏc nhau: chớnh tr - phỏp lý - kinh t -xó hi Mi ngnh khoa hc u cú cỏch
hiu v tip cn riờng v quc n ny nhng tt c u nhm n mt mc ớhc
chung l nhn din tham nhng t ú tỡm ra nhng gii phỏp kh thi cú th
ngn chn, khc phc v gim thiu n mc thp nht hin tng ny.
Nhỡn t gúc xó hụi, tham nhng phi c ỏnh giỏ l mt hin tng xó
hi ch khụng phi l hin tng nht thi ca mt ngi hay mt nhúm ngi
nht nh trong xó hi. Trng thỏi, hỡnh thc v mc ca t tham nhng ph
thuc vo nhng thay i ang din ra trong xó hi, xó hi cng hin i thỡ t nn
ny cng cú mụi trng phỏt trin, mc nguy him cho xó hi s cao hn v thu
on phm ti cng ngy cng tinh vi, xo quyt hn.
Di gúc chớnh tr, tham nhng th hin s tha hoỏ ca mt b phn
khụng nh cỏc cỏn b cụng chc Nh nc m biu hin rừ nht ca nú l tỡnh
trng quan liờu, mua bỏn chc quyn v li.
Cũn t gúc kinh t thỡ tham nhng khụng ch gõy ra thit hi, tht thoỏt ti
sn ca Nh nc ca nhõn dõn m nú cũn phỏ hoi cn tr cỏc gii phỏp kinh t xó
hi, kỡm hóm s phỏt trin kinh t.
Di gúc phỏp lut hỡnh s thỡ tham nhng l hnh vi nguy him cho xó
hi b coi l ti phm. Cỏc hnh vi ny do ch th c bit (ngi cú chc v, quyn
hn) thc hin vi li c ý, ng c v mc ớch phm ti l vỡ v li cỏ nhõn, cú
quan h trc tip hoc giỏn tip n li ớch vt cht xõm phm vo cỏc quan h xó

hi c phỏp lut bo v.
Hin nay Vit Nam khỏi nim v tham nhng ang l mt vn gõy tranh
lun, õy ch xin cp n mt s quan im sau:
Khoa Luật - Đại học Quốc gia H Nội

4
Trần Thị Mai Báo cáo khoa học sinh viên
- Theo "T in Ting Vit" thỡ "Tham nhng l li dng quyn hn
nhng nhiu dõn v ly ca"
- Trong tỏc phm "Sa i li lm vic" (1947) Ch tch H Chớ Minh ch rừ:
"Tham nhng l hnh vi ca nhng ngi t li ớch ca mỡnh lờn trờn li ớch ca
ng, ca dõn tc" do ú m ch t t, t li dựng cụng vic trờn da vo th lc
ca ng theo ui mc ớch riờng ca mỡnh.
- Cũn di gúc ti phm hc, Giỏo s - Tin s Ngc Quang a ra
khỏi nim: "Tham nhng l hin tng xó hi tiờu cc cú tớnh lch s xut hin v
tn ti trong xó hi c phõn chia giai cp v hỡnh thnh nh nc, c th hin
bng nhng hnh vi ca ngi cú chc v quyn hn trc li cho cỏ nhõn hoc
cho ngi khỏc di bt k hỡnh thc no, gõy thit hi ti sn ca Nh nc, ca
tp th, ca cụng dõn hoc e do gõy thit hi cho hot ng ỳng n ca c quan
Nh nc, t chc xó hi hoc quyn, li ớch hp phỏp ca cụng dõn".
- Theo Phỏp lnh chng tham nhng cú hiu lc t 1/5/1998 thỡ "tham nhng
l hnh vi ca ngi cú chc v quyn hn ó li dng chc v quyn hn ú
tham ụ, hi l hoc c ý lm trỏi phỏp lut vỡ ng c v li gõy thit hi cho ti sn
Nh nc, ca tp th v cỏ nhõn, xõm phm hot ng ỳng n ca c quan, t
chc".
Nh vy, cú khỏ nhiu khỏi nim khỏc nhau gii thớch t nn xó hi nguy
him ny, nhng nhỡn chung u cho chỳng ta thy mt cỏch hiu v bn cht ca
tham nhng, rng ú chớnh l hin tng xó hi, tiờu cc c th hin bng nhng
hnh vi li dng chc v quyn hn trc li cho cỏ nhõn hoc cho ngi khỏc
di bt c hỡnh thc no, gõy thit hi cho ti sn ca tp th, ca cụng dõn hoc

gõy thit hi cho hot ng ỳng n ca c quan Nh nc, t chc xó hi hoc
quyn v li ớch hp phỏp ca cụng dõn.
2. Khỏi nim ti phm tham nhng
Cho ti nay, tham nhng mt hin tng xó hi tiờu cc ó tr thnh mt
quc nn ca ton xó hi, nú gõy tỏc ng tiờu cc, khụng nh i vi xó hi, gõy
trong lũng dõn ln súng bt bỡnh, nú l biu hin ca s suy thoỏi o c, vi phm
phỏp lut khi m nhng hnh vi tham nhng ú gõy ra thit hi ỏng k cho xó
hi cỏc du hiu cu thnh ti phm thỡ phi b truy cu trỏch nhim hỡnh s.
Khoa Luật - Đại học Quốc gia H Nội

5
Trần Thị Mai Báo cáo khoa học sinh viên
Theo B lut Hỡnh s 1999 thỡ loi ti phm ny c quy nh Mc A - Chng
XXI, bao gm cỏc ti sau:
- Ti tham ụ ti sn (iu 278)
- Ti nhn hi l (iu 279)
- Ti lm dng chc v, quyn hn chim ot ti sn (iu 280)
- Ti lm dng chc v, quyn hn trong khi thi hnh cụng v (iu 281)
- Ti lm quyn trong khi thi hnh cụng v (iu 282)
- Ti li dng chc v, quyn hn gõy nh hng vi ngi khỏc trc li
(iu 283)
- Ti gi mo trong cụng tỏc (iu 284)
Mun a ra c khỏi nim v ti tham nhng, trc ht chỳng ta phi nm
c khỏi nim ti phm núi chung. Theo khon 1 - iu 8 - B lut Hỡnh s quy
nh: "Ti phm l hnh vi nguy him cho xó hi c quy nh trong B lut Hỡnh
s, do ngi cú nng lc trỏch nhim hỡnh s thc hin mt cỏch c ý hoc vụ ý,
xõm phm c lp ch quyn, thng nht ton vn lónh th ca T quc; xõm
phm ch chớnh tr, ch kinh t, nn vn hoỏ, quc phũng, an ninh, trt t, an
ton xó hi, quyn v li ớch hp phỏp khỏc ca cụng dõn; xõm phm nhng lnh
vc khỏc ca trt t phỏp lut xó hi ch ngha".

Qua khỏi nim v ti phm núi chung v phn cỏc ti phm v tham nhng
c ghi nhn ti Mc A - Chng XXI cú th hiu khỏi nim v ti phm tham
nhng nh sau: "Cỏc ti phm v tham nhng l nhng hnh vi nguy him cho xó
hi c quy nh trong B lut Hỡnh s, do ngi cú chc v, quyn hn ó li
dng hoc lm dng chc v quyn hn ca mỡnh thc hin trong khi thi hnh cụng
v mt cỏch c ý trc tip xõm phm vo hot ng ỳng n v uy tớn ca c quan
Nh nc hoc t chc xó hi, quyn v li ớch hp phỏp ca cụng dõn nhm trc
li".
3. Cỏc du hiu phỏp lý c trng ca ti phm tham nhng
3.1. Khỏch th ca ti phm tham nhng
Lut hỡnh s Vit Nam trờn c s tha nhn tớnh giai cp ca phỏp lut núi
chung cng nh ca Lut Hỡnh s núi riờng khng nh: "Khỏch th ca ti phm
gõy thit hi l h thng nhng quan h xó hi ca ch i cú giai cp c Lut
Khoa Luật - Đại học Quốc gia H Nội

6
Trần Thị Mai Báo cáo khoa học sinh viên
Hỡnh s ca ch ú bo v". Nh vy cú th hiu khỏch th ca ti phm l quan
h xó hi c Lut Hỡnh s bo v v b ti phm xõm hi.
Khỏch th ca ti phm l mt trong bn yu t quan trng cu thnh ti
phm, xỏc nh ỳng khỏch th ca ti phm cng ng ngha vi vic xỏc nh
c tớnh cht nguy him cho xó hi ca hnh vi phm ti. õy, khỏch th ca ti
phm tham nhng l nhng hot ng ỳng n ca cỏc c quan Nh nc, t chc
xó hi; quyn v li ớch hp phỏp ca cụng nhõn.
Hot ng ỳng n ca b mỏy Nh nc, t chc xó hi l khỏi nim rt
chung ch mi c quan t chc thc hin ỳng nhim v ca mỡnh ca phỏp lut
quy nh. Tu theo nhim v ca mi c quan, t chc c Nh nc giao phú m
hot ng ỳng n ú th hin mt lnh vc khỏc nhau. bo v cú hiu qu
hot ng ỳng n ca c quan Nh nc, t chc xó hi Lut Hỡnh s chia chỳng
thnh cỏc nhúm quan h xó hi khỏc nhau, vớ d: nhúm cỏc ti xõm phm s hu

(Chng XIV - BLHS 1999), nhúm cỏc ti xõm phm hot ng t phỏp (Chng
XXII - BLHS 1999), nhúm cỏc ti phm v chc v thỡ c quy nh ti Chng
XXI, trong ú cỏc ti phm v tham nhng c quy nh ti mc A.
Tuy nhiờn, khỏch th ca ti phm tham nhng cũn bao gm c cỏc quyn,
li ớch hp phỏp ca cụng dõn v uy tớn ca cỏc c quan Nh nc, t chc xó hi.
3.2. Mt khỏch quan ca ti phm tham nhng
Mt khỏch quan ca ti phm l mt bờn ngoi ca ti phm, bao gm nhng
biu hin ca ti phm din ra hoc tn ti bờn ngoi th gii khỏch quan m con
ngi cú th trc tip nhn bit c ú l:
- Hnh vi khỏch quan nguy him cho xó hi
- Hu qu nguy him cho xó hi
- Mi quan h nhõn qu gia hnh vi v hu qu
- Cỏc iu kin bờn ngoi ca vic thc hin hnh vi phm ti (Cụng c,
phng tiờn, phng phỏp, th on, thi gian a im phm ti)
Hnh vi tham nhng l mt du hiu bt buc ca cu thnh ti phm. Nu
khụng cú hnh vi thc hin ti phm thỡ khụng cú nhng du khỏc v cng khụng
cú ti phm. Hnh vi õy cú th l hnh ng hoc khụng hnh ng. Nhng nú
Khoa Luật - Đại học Quốc gia H Nội

7
Trần Thị Mai Báo cáo khoa học sinh viên
c gn cht vi ngi cú chc v quyn hn v ch do ngi cú chc v quyn
hn thc hin trong khi thc hin chc nng, nhim v ca Nh nc giao cho.
Hnh vi phm ti qua hnh ng l s tỏc ng trỏi phỏp lut, gõy thit hi
ỏng k cho hot ng ỳng n ca cỏc c qua Nh nc v t chc xó hi, quyn
v li ớch hp phỏp ca cụng dõn c Lut Hỡnh s bo v.
Hnh vi phm ti khụng qua hnh ng l cỏch x s tiờu cc ca ngi cú
chc v quyn hn. H khụng thc hin chc nng nhim v c giao hoc cú
thc hin nhng khụng y nờn ó gõy thit hi nghiờm trng cho li ớch Nh
nc, t chc xó hi, quyn v li ớch hp phỏp ca cụng dõn.

Du hiu tip theo thuc mt khỏch quan ca ti phm tham nhng l hu
qu ca hnh vi li dng chc v quyn hn ca nhng ngi cú chc v quyn hn
phm ti. Hu qu do ti tham nhng gõy ra cú th chia thnh hai trng hp:
+ Hu qu vt cht: l s hao ht v tin, hnh hoỏ, vt t Thit hi ny cú
th c xỏc nh bng cỏc i lng c th, cú th nhỡn thy v tớnh toỏn c.
+ Hu qu phi vt cht: l nhng thit hi khụng th o m, xỏc nh c
bng cỏc i lng c th, ú l s suy gim lũng tin ca nhõn dõn, mt uy tớn vi
nhõn dõn ca cỏc c quan Nh nc, t chc xó hi.
Mt du hiu bt buc khỏc trong mt khỏch quan ca ti phm tham nhng
cng cú cu thnh vt cht l mi quan h nhõn qu gia hnh vi phm ti ca
ngi cú chc v quyn hn trong khi thi hnh cụng v v hu qu do ti phm ú
gõy ra. Hnh vi phm ti phi l nguyờn nhõn trc tip lm phỏt sinh hu qu, ngi
phm ti ch chu trỏch nhim v hnh vi ca mỡnh khi xỏc nh hu qu xy ra l
hu qu tt yu phỏt sinh t hnh vi ú.
3.3. Ch th ca ti phm tham nhng
Nh chỳng ta ó bit, ch th ca ti phm tham nhng l mt loi ch th
c bit, ũi hi ú phi l nhng ngi cú chc v, quyn hn. õy, ngoi hai
du hiu thụng thng l tui v nng lc trỏch nhim hỡnh s, bt buc phi cú
du hiu th ba l ngi cú chc v, quyn hn. iu 277 - BLHS 1999 quy nh:
" Ngi cú chc v l ngi do b nhim, do bu c, do hp ng hoc do mt
hỡnh thc khỏc, cú hng lng hoc khụng hng lng, c giao thc hin mt
cụng v nht nh v cú quyn hn nht nh trong khi thc hin cụng v".
Khoa Luật - Đại học Quốc gia H Nội

8