Luận văn thạc sĩ pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp từ thực tiễn huyện thường tín, thành phố hà nội

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

TRẦN QUỐC TRUNG

PHÁP LUẬT VỀ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP
TỪ THỰC TIỄN HUYỆN THƯỜNG TÍN,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Ngành: Luật Kinh tế
Mã số: 8.38.01.07

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS NGUYỄN ĐỨC MINH

HÀ NỘI - 2020


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây, với kết quả công cuộc đổi mới nền kinh tế
của đất nước theo hướng mở cửa, chủ động hội nhập với quốc tế đã mang lại
những thành tựu quan trọng tạo ra thế và lực mới cho sự phát triển của Việt
Nam. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế của nhà nước ta ngày càng được
thể hiện rõ nét hơn. Thông qua những công cụ hữu hiệu của mình, nhà nước,
Chính phủ đã thực hiện khá thành cơng vai trị điều tiết các hoạt động kinh tế
trong các giai đoạn phát triển của đất nước. Một trong những cơng cụ quan
trọng để có thể thực hiện hiệu quả nhiệm vụ đó là chính sách thuế.
Với việc ban hành ra các quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp có ý
nghĩa vơ cùng quan trọng trên tất cả các phương diện về chính trị, kinh tế, văn
hóa, xã hội cũng như về mặt pháp lý. Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng các

văn bản pháp luật vào thực tiễn vẫn còn một khoảng cách khá xa vời giữa văn
bản và đưa vào thực tế áp dụng, vẫn cịn có nhiều khó khăn bất cập trong việc
áp dụng các quy định mà các văn bản luật đưa ra. Đặc biệt tại một địa phương
có những khu cơng nghiệp mới nổi, đan xen bởi những làng nghề truyền thống
lâu đời như huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội thì vấn đề này trở nên khó
khăn, nhức nhối và cấp bách hơn bao giờ hết.
Tuy nhiên trong những năm qua, do nhiều nguyên nhân khác nhau mà
việc động viên thuế thu nhập doanh nghiệp vào ngân sách nhà nước còn gặp
nhiều khó khăn, vẫn cịn tồn tại một số bất cập trong quá trình áp dụng pháp
luật thuế thu nhập doanh nghiệp, đặc biệt là các hiện tượng như trốn thuế, gian
lận thuế, nợ thuế chiếm tỷ lệ vẫn còn cao. Nhận thấy được tầm quan trọng của
công tác triển khai, áp dụng pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp vào thực
tiễn, đề tài tập trung nghiên cứu các vấn đề pháp luật thuế thu nhập doanh
nghiệp và chọn huyện Thường Tín làm địa bàn cụ thể để nghiên cứu quá trình
áp dụng pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp, tìm ra những khó khăn, bất cập

1


trong q trình áp dụng pháp luật. Đây cũng chính là lý do khiến tôi chọn đề
tài: “Pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp từ thực tiễn huyện Thường
Tín, thành phố Hà Nội” làm đề tài Luận văn thạc sỹ luật học của mình để từ
đó đưa ra những kiến nghị giúp cho chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp hiện
hành ngày một hoàn thiện hơn, đầy đủ hơn, đạt được kết quả tốt hơn trên cơ sở
tạo được điều kiện tốt nhất cho người nộp thuế mà vẫn đảm bảo số thu ngân sách
nhà nước và vai trò của Nhà nước về quản lý thuế đối với doanh nghiệp. Từ đó
tạo được mơi trường pháp lý lành mạnh cho sự phát triển của doanh nghiệp và
tăng thu ngân sách nhà nước.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Vấn đề về thuế thu nhập doanh nghiệp đã được đề cập nhiều trong các

cơng trình nghiên cứu trước đây. Tuy nhiên do thời điểm, cách thức tiếp cận và
phạm vi nghiên cứu khác nhau, hầu hết các công trình nghiên cứu được cơng
bố trước đây đều tập trung khai thác theo một góc độ nhất định về mặt lý luận
của pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp hoặc với phạm vi rộng như trên cả
nước hay các tỉnh thành. Đây là vấn đề vẫn còn mới cần được nghiên cứu làm
rõ về mặt thực tiễn. Luận văn: “Pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp từ
thực tiễn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội” sẽ là đề tài góp phần hồn
thiện vấn đề pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp thơng qua việc phân tích
đánh giá các quy định của pháp luật và tìm hiểu thực tiễn quá trình áp dụng
pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp trên địa bàn huyện Thường Tín, thành
phố Hà Nội.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Luận văn: “Pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp từ thực tiễn
huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội” hướng đến mục đích sau:
Về mặt lý luận: luận văn nêu và phân tích hệ thống những vấn đề lý luận
về pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành. Cùng với đó luận văn nêu

2


và phân tích những ưu nhược điểm, bất cập cịn tồn tại của thuế thu nhập doanh
nghiệp hiện hành.
Về mặt thực tiễn: luận văn nêu thực trạng các yếu tố địa phương ảnh
hưởng đến việc thực hiện pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp trên địa bàn
huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Luận văn phân tích những kết quả đạt
được, đồng thời nêu lên những bất cập còn tồn tại trong quá trình áp dụng thuế
thu nhập doanh nghiệp trên địa bàn huyện Thường Tín. Từ đó đưa ra quan điểm,
giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật thuế
thu nhập doanh nghiệp.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu một số vấn đề lý luận về pháp luật thuế thu nhập
doanh nghiệp, trên cơ sở đó làm rõ các khái niệm, đặc điểm, nội dung, vai trị,
phân tích, đánh giá ưu nhược điểm, bất cập còn tồn tại của pháp luật thuế thu
nhập doanh nghiệp hiện hành.
Luận văn tìm hiểu thực trạng áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp trên
địa bàn huyện Thường Tín. Cùng với đó luận văn nêu ra những bất cập trong
quá trình áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp trên địa bàn huyện Thường Tín.
Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp
phù hợp với tình hình mới hiện nay, đảm bảo hiệu lực, hiệu quả đáp ứng được các
yêu cầu cấp thiết đối với tình hình kinh tế hiện tại trên địa bàn Thường Tín.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Các quan điểm về pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp để làm rõ cơ sở
lý luận, đánh giá pháp luật và thực tế áp dụng; các quy định hiện hành về pháp
luật thuế thu nhập doanh nghiệp, các văn bản liên quan và kết quả thực tế điển
hình để chỉ ra những vướng mắc trong các quy định của pháp luật và thực tiễn
áp dụng.

3


4.1. Phạm vi nghiên cứu
Nội dung pháp luật về thuế có phạm vi nghiên cứu rất rộng, nội dung
phức tạp, bao hàm nhiều lĩnh vực pháp luật như dân sự, hành chính, hình sự…
Do đó, để nghiên cứu một cách tồn diện thì địi hỏi sự đầu tư nghiên cứu rất
nhiều kiến thức có liên quan đến nhiều ngành luật khác nhau. Vì vậy, với việc
nghiên cứu dừng lại ở mức đề tài luận văn thạc sĩ, tác giả chỉ giới hạn phạm vi
nội dung nghiên cứu là pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp. Trên cơ sở
đó, tác giả đề ra những giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa pháp luật về thuế

thu nhập doanh nghiệp tại Việt Nam.
Về thời gian: Luận văn sẽ nghiên cứu pháp luật về thuế thu nhập doanh
nghiệp trên cơ sơ pháp luật từ năm 2008 đến nay và nghiên cứu việc thực hiện
pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp, cụ thể là: Luật thuế thu nhập doanh
nghiệp 2008; Luật thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi năm 2013; Văn bản hợp
nhất 26/VBHN-BTC năm 2015 hợp nhất Thông tư hướng dẫn Nghị định
218/2013/NĐ-CP và Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp do Bộ trưởng Bộ Tài
chính ban hành và một số văn bản quy phạm pháp luật khác.
Về không gian: Luận văn tập trung làm rõ việc thực hiện pháp luật về
thuế thu nhập doanh nghiệp qua thực tiễn tại huyện Thường Tín, thành phố Hà
Nội, từ đó đưa ra những quan điểm, giải pháp góp phần hồn thiện hệ thống
pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp hiện nay và các biện pháp nhằm nâng
cao hiệu quả áp dụng pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp trên địa bàn huyện
Thường Tín, thành phố Hà Nội.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Như nhiều cơng trình khoa học pháp lý khác, đề tài này được thực hiện
dựa trên cơ sở phương pháp duy vật lịch sử và duy vật biện chứng của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cũng như quan điểm, đường lối,
chính sách của Đảng và một số vấn đề lý luận có liên quan. Ngồi ra đề tài còn
sử dụng các phương pháp nghiên cứu cơ bản khác tùy thuộc vào từng nội dung

4


cụ thể như phân tích, tổng hợp nhằm làm rõ các quy định của pháp luật về thuế
TNDN và thực tế áp dụng cũng như thành tựu của các chuyên ngành khoa học
pháp lý hay những luận điểm khoa học trong các cơng trình nghiên cứu, các bài
viết trên tạp chí, các vụ việc được đề cập trên truyền thơng đại chúng…Từ đó
nêu ra một số vướng mắc, bất cập khi áp dụng các quy định cụ thể vào thực tế.
Phương pháp phân tích được sử dụng nhằm phân tích đánh giá một số

điều luật cụ thể; phương pháp thống kê các số liệu về thuế TNDN trên địa bàn
huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Sự kết hợp các phương pháp định tính
là nền tảng cho cái nhìn khách quan nhất, đồng thời sẽ có những nhận xét, đánh
giá xác thực và đề ra những phương hướng hoàn thiện có tính khả thi.
6. Những đóng góp mới, ý nghĩa lý luận và thực tiễn
Luận văn là cơng trình nghiên cứu ở cấp độ thạc sĩ, nghiên cứu về cơ
sở lý luận và thực hiện pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp qua thực tiễn
huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Do đó có thể xem những nội dung sau
trong luận văn là những đóng góp mới về khoa học.
- Góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật
thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam nói chung và huyện Thường Tín, thành
phố Hà Nội nói riêng.
- Đánh giá phần nào thực trạng thực hiện pháp luật về thuế thu nhập
doanh nghiệp qua thực tiễn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội, trên cơ sở
chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế trong việc thực hiện pháp luật về
thuế thu nhập doanh nghiệp và một số nguyên nhân của nó.
- Đưa ra một số u cầu, giải pháp có tính khả thi nhằm thực hiện pháp
luật về thuế thu nhập doanh nghiệp ở huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội.
Luận văn cũng khẳng định vai trò và ý nghĩa của việc thực hiện pháp
luật về thuế thu nhập doanh nghiệp của cơ quan thuế.
7. Kết cấu của luận văn

5


Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
luận văn gồm 3 chương.
Chương 1: Một số vấn đề lý luận cơ bản về pháp luật thuế thu nhập
doanh nghiệp.
Chương 2: Thực trạng pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt

Nam và thực tiễn áp dụng trên địa bàn huyện Thường Tín, Thành phố Hà Nội.
Chương 3: Yêu cầu, giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập doanh
nghiệp từ thực tiễn huyện Thường Tín, Thành phố Hà Nội.

Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁP LUẬT THUẾ
THU NHẬP DOANH NGHIỆP
1.1. Khái niệm pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp
1.1.1. Khái niệm về thuế và thuế thu nhập doanh nghiệp
1.1.1.1. Khái niệm thuế

6


Thuế là một khoản nộp bắt buộc mà các thể nhân (cá nhân) và pháp nhân
(tổ chức) có nghĩa vụ phải thực hiện đối với Nhà nước, phát sinh trên cơ sở các
văn bản pháp luật do Nhà nước ban hành, khơng mang tính chất đối giá và hồn
trả trực tiếp cho đối tượng nộp thuế. Cụ thể hơn:
Thuế là công cụ chủ yếu của Nhà nước nhằm huy động tập trung một phần
của cải vật chất trong xã hội vào ngân sách Nhà nước; là công cụ điều tiết vĩ mô
của Nhà nước đối với nền kinh tế và đời sống xã hội; là cơng cụ góp phần đảm
bảo sự bình đẳng giữa các thành phần kinh tế và cơng bằng xã hội. Là nguồn kinh
phí cần thiết để duy trì, vận hành và thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của các
cơ quan nhà nước nhằm mục đích ổn định và phát triển xã hội, vì lợi ích chung
của tồn dân như: quốc phịng, an ninh, giao thơng, giáo dục, y tế…
- Thuế bình thường: nhằm mục đích thu ngân sách và điều tiết thu nhập
xã hội.
- Thuế đặc biệt: là thuế nhằm các mục đích đặc biệt, ví dụ thuế tiêu thụ
đặc biệt đánh vào rượu bia, thuốc lá, xe ô tô nhập khẩu nhằm hạn chế cá nhân
tiêu thụ các hàng hóa này, hay phí thủy lợi nhằm huy động tài chính cho phát

triển, trùng tu hệ thống tưới tiêu, điều tiết nguồn nước của địa phương.
1.1.1.2. Khái niệm thuế thu nhập doanh nghiệp
a, Khái niệm thu nhập doanh nghiệp:
Thu nhập doanh nghiệp là chỉ tiêu tài chính phản ánh kết quả cuối cùng
của một quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trọng một thời gian
nhất định (tháng, quý, năm) và còn được gọi là lợi nhuận.
- iThu inhập ithực ihiện icả inăm ilà ikết iquả ikinh idoanh icủa idoanh inghiệp
i

bao igồm: iThu inhập itừ ihoạt iđộng isản ixuất ikinh idoanh, ithu inhập itừ ihoạt iđộng

i

tài ichính ivà ithu inhập ikhác.
- iThu itừ ihoạt iđộng ikinh idoanh: iLà ikhoản ichênh ilệch igiữa idoanh ithu ivà

i

giá ithành itồn ibộ isản iphẩm ihàng ihóa, idịch ivụ iđã itiêu ithụ itrong inăm itài ichính

i

của idoanh inghiệp.

7


- iThu inhập itừ ihoạt iđộng itài ichính: iLà isố ithu ilớn ihơn isố ichi icủa ihoạt
i

động itài ichính ibao igồm: iHoạt iđộng icho ithuê itài isản; imua ibán ichứng ikhoán;

i

mua ibán ingoại ilệ; ilãi itiền igửi ingân ihàng ithuộc ivốn ikinh idoanh; ilãi icho ivay

i

vốn; ilợi itức icổ iphần ivà ilợi inhuận iđược ichia itừ iphần ivốn igóp iliên idoanh ihợp

i

doanh; ihồn inhập isố idự iphịng igiảm igiá iđầu itư ichứng ikhoán.
- iThu inhập ikhác: iLà isố ithu ilớn ihơn isố ichi icủa icác ihoạt iđộng ikhác, ibao

i

gồm: iKhoản iphải itrả inhưng ikhơng itrả iđược ido iphía ichủ inợ; ikhoản inợ ikhó

i

địi iđã iduyệt ibỏ inay ithu ihồi iđược; ilợi inhuận itừ iquyền isở ihữu, iquyền isử idụng

i

tài isản; ikhoản ithu ivật itư, itài isản ithừa isau ikhi iđã ibù itrừ ihao ihụt imất imát;

i

khoản ichênh ilệch ido ithanh ilý inhượng ibán itài isản; ilợi inhuận icác inăm itrước iphát

hiện inăm inay; ihoàn inhập isố idư icác ikhoản idự iphịng igiảm igiá ihàng itồn ikho, idự

i

phịng inợ ikhó iđịi; itiền itrích ibảo ihành isản iphẩm icịn ithừa ikhi ihết ihạn ibảo ihành.

i

b, iKhái iniệm ithuế ithu inhập idoanh inghiệp: i
Thuế ithu inhập idoanh inghiệp ixuất ihiện ikhá isớm itrong ilịch isử iphát itriển
i

của ithuế. iHiện inay iở icác inước iphát itriển, ithuế ithu inhập idoanh inghiệp igiữ ivai

i

trò iđặc ibiệt iquan itrọng itrong iviệc iđảm ibảo iổn iđịnh inguồn ithu ingân isách inhà

i

nước ivà ithực ihiện iphân iphối ithu inhập. iMức ithuế icao ihay ithấp iáp idụng icho

i

các ichủ ithể ithuộc iđối itượng inộp ithuế ithu inhập idoanh inghiệp ilà ikhác inhau,

i

điều iđó iphụ ithuộc ivào iquan iđiểm iđiều itiết ithu inhập ivà imục itiêu iđặt ira itrong

i

phân iphối ithu inhập icủa itừng iquốc igia itrong itừng igiai iđoạn ilịch isử inhất iđịnh.

i

Thuế ithu inhập idoanh inghiệp ira iđời ibắt inguồn itừ iyêu icầu ithực ihiện ichức

i

năng itái iphân iphối ithu inhập, iđảm ibảo icông ibằng ixã ihội ivà inhu icầu itài ichính

i

của iNhà inước.
Thuế ithu inhập idoanh inghiệp ilà imột itrong icác inguồn ithu iquan itrọng

i

của ingân isách inhà inước, inó ităng ilên icùng ivới isự ităng itrưởng icủa inền ikinh

i

tế. iKhi inền ikinh itế iphát itriển, iđầu itư igia ităng, ithu inhập icủa idoanh inghiệp ivà

i

của icác inhà iđầu itư ităng ilên ilàm icho ikhả inăng ihuy iđộng inguồn itài ichính icho

i

nhà inước ithơng iqua ithuế ithu inhập idoanh inghiệp ingày icàng iổn iđịnh ivà ivững

8


i

chắc. iXuất iphát itừ iyêu icầu iphải iquản ilý icác ihoạt iđộng iđầu itư ivà ikinh idoanh

i

trong itừng ithời ikỳ inhất iđịnh, ithông iqua iviệc iquy iđịnh iđối itượng inộp ithuế,

i

đối itượng ichịu ithuế, ithuế isuất ivà icác iưu iđãi ithuế ithu inhập idoanh inghiệp, inhà

i

nước ithực ihiện icác imục itiêu iquản ilý ikinh itế ivĩ imô.
Như ivậy, ithuế ithu inhập idoanh inghiệp ilà imột iloại ithuế itrực ithu iđánh itrực

tiếp ivào ithu inhập icủa idoanh inghiệp.

i

Tuy inhiên ikhông iphải itoàn ibộ ithu inhập icủa icơ isở isản ixuất ikinh idoanh iđều
là iđối itượng iđiều ichỉnh icủa ithuế ithu inhập idoanh inghiệp. iThuế ithu inhập idoanh

i

nghiệp ichỉ iđiều ichỉnh iphần ithu inhập ichịu ithuế ivì iviệc iđánh ithuế ivào iloại ithu inhập

i

nào, iđánh inặng ihay inhẹ ivào itừng iloại ithu inhập ilà itùy ithuộc ivào ikhả inăng iquản ilý

i

thuế, ichi iphí ithuế icũng inhư imục itiêu icủa ithuế ithu inhập iphải iđạt iđược iđể igóp iphần

i

thực ihiện icác ichính isách ikinh itế, ichính itrị, ixã ihội icủa imỗi iquốc igia itrong itừng ithời

i

kỳ inhất iđịnh.

i

Bản ichất icủa ithuế ithu inhập idoanh inghiệp ilà imột iloại ithuế ithu inhập icó iđối
tượng iđánh ithuế ilà ithu inhập icủa ichủ ithể ixác iđịnh. iThuế ithu inhập ikhác ivới ithuế

i

tiêu idùng, ithuế itài isản iở ichỗ, ithuế ithu inhập ilà iloại ithuế itrực ithu iđánh itrực itiếp ivào

i

thu inhập icủa icác itổ ichức, icá inhân ikhi icó ithu inhập ichịu ithuế iphát isinh.

i

1.1.2. iĐặc iđiểm, ivai itrò icủa ithuế ithu inhập idoanh inghiệp
1.1.2.1. iĐặc iđiểm ithuế ithu inhập idoanh inghiệp
Thuế ithu inhập idoanh inghiệp ilà isắc ithuế itrực ithu, iđối itượng inộp ithuế
i

thu inhập idoanh inghiệp ilà icác idoanh inghiệp, icác inhà iđầu itư ithuộc icác ithành

i

phần ikinh itế ikhác inhau iđồng ithời icũng ilà ingười ichịu ithuế. iNgoài imục itiêu

i

tạo inguồn ithu icho ingân isách inhà inước, inó icịn icó imục itiêu iđiều itiết ikinh itế,

i

điều ihòa ithu inhập ixã ihội inên ithường igắn iliền ivới ichính isách ikinh itế ixã ihội

i

của inhà inước. iBởi ivậy, ipháp iluật ithuế ithu inhập iở icác inước ithường icó inhững

i

quy iđịnh ivề ichế iđộ iưu iđãi, imiễn igiảm ithuế iđể ibảo iđảm ichức inăng ikhuyến

i

khích icủa ithuế ithu inhập ihoặc ithực ihiện iviệc iáp idụng iđánh ithuế itheo ibiểu

9


i

thuế ilũy itiến itừng iphần iđối ivới imột isố ikhoản ithu inhập ichịu ithuế iđể ithực ihiện

i

các imục itiêu iđiều itiết.
Thuế ithu inhập idoanh inghiệp ilà imột iloại ithuế iphức itạp icó itính iổn iđịnh

i

khơng icao, iviệc iquản ilý ithuế ivà ithu ithuế itương iđối ikhó ikhăn, ichi iphí iquản ilý

i

thuế ithu inhập ithường ilớn ihơn iso ivới icác ithuế ikhác. iĐối ivới ithuế ithu inhập

i

doanh inghiệp, ingoài iviệc ixác iđịnh icác ikhoản ithu inhập ichịu ithuế, icòn iphải

i

xác iđịnh inguồn igốc ithu inhập, iđịa iđiểm iphát isinh ithu inhập, ithời ihạn icư itrú

i

của ichủ isở ihữu ithu inhập, itính iổn iđịnh icủa ithu inhập… iTrong iphần ixác iđịnh

i

thu inhập ichịu ithuế, iphải ixác iđịnh iđược icác ikhoản ikhấu itrừ ihợp ilý iđể itiến

i

hành ikhấu itrừ ikhi itính ithuế inhằm iđảm ibảo imục itiêu icơng ibằng ivà ikhuyến

i

khích iđối ivới iđối itượng inộp ithuế.
Thuế ithu inhập idoanh inghiệp ithường iphụ ithuộc ivào ikết iquả ihoạt iđộng

i

kinh idoanh icủa icác idoanh inghiệp, icác inhà iđầu itư. iThuế ithu inhập idoanh

i

nghiệp iđược ixác iđịnh itrên icơ isở ithu inhập ichịu ithuế inên ichỉ ikhi icác idoanh

i

nghiệp, icác inhà iđầu itư ikinh idoanh icó ilợi inhuận imới iphải inộp ithuế ithu inhập

i

doanh inghiệp.
Ngồi inhững iđặc iđiểm ichung icủa ithuế ilà icó itính icưỡng ichế ivà itính

i

pháp ilý icao, ilà ikhoản iđóng igóp ikhơng imang itính ihồn itrả itrực itiếp. iCăn icứ

i

tính ithuế iTNDN icịn icó imột isố iđặc iđiểm iriêng, icụ ithể ilà: i
Thứ inhất: i“Thuế iTNDN ilà iloại ithuế itrực ithu. iNên icăn icứ itính ithuế icủa iloại

thuế inày iđược ibiểu ihiện iở isự iđồng inhất igiữa iđối itượng inộp ithuế ivà iđối itượng itính

i

thuế, itức ilà iđối itượng inộp ithuế ivà iđối itượng itính ithuế iTNDN ilà imột”. iThứ ihai:

i
i

“Căn icứ itính ithuế ithu inhập idoanh inghiệp ilà iloại ithuế iđánh ivào ithu inhập itính

i

thuế i(hay ilà ilợi inhuận) icủa icác idoanh inghiệp”. i
Thứ iba: i“Tính ithuế inhu inhập idoanh inghiệp ichỉ itính ivào iphần ithu inhập

i

cịn ilại isau ikhi iđã itrừ iđi ichi iphí iliên iquan iđể itạo ira ithu inhập iđó i(cịn igọi ilà

i

thu inhập itính ithuế)”. i

10


Thứ itư: i“Tính ithuế iTNDN iáp idụng imức ithuế isuất ithống inhất. iVề
i

ngun itắc, ithuế icó itính ichất ilũy itiến. iTuy inhiên, ido inhững iđiều ikiện icụ ithể

i

mà imột isố inước itrong iđó icó iViệt iNam iáp idụng imức ithuế isuất ithống inhất”

i

[21]
1.1.2.2. iVai itrò ithuế ithu inhập idoanh inghiệp
- iThuế ithu inhập idoanh inghiệp ilà icông icụ iquan itrọng iđể inhà inước ithực

i

hiện ichức inăng itái iphân iphối ithu inhập, iđảm ibảo icông ibằng ixã ihội. iTrong

i

điều ikiện inền ikinh itế ithị itrường iở inước ita, itất icả icác ithành iphần ikinh itế iđều

i

có iquyền itự ido ikinh idoanh ivà ibình iđằng itrên icơ isở ipháp iluật. iCác idoanh

i

nghiệp ivới ilực ilượng ilao iđộng icó itay inghề icao, inăng ilực itài ichính imạnh ithì

i

doanh inghiệp iđó isẽ icó iưu ithế ivà icó icơ ihội iđể inhận iđược ithu inhập icao; ingược

i

lại icác idoanh inghiệp ivới inăng ilực itài ichính, ilực ilượng ilao iđộng ibị ihạn ichế isẽ

i

nhận iđược ithu inhập ithấp, ithậm ichí ikhơng icó ithu inhập. iÐể ihạn ichế inhược

i

điểm iđó, iNhà inước isử idụng ithuế ithu inhập idoanh inghiệp ilàm icông icụ iđiều

i

tiết ithu inhập icủa icác ichủ ithể icó ithu inhập icao, iđảm ibảo iyêu icầu iđóng igóp icủa

i

các ichủ ithể ikinh idoanh ivào ingân isách iNhà inước iđược icông ibằng, ihợp ilý.
- iThuế ithu inhập idoanh inghiệp ilà inguồn ithu iquan itrọng icủa ingân isách iNhà

nước: iPhạm ivi iáp idụng icủa ithuế ithu inhập idoanh inghiệp irất irộng, igồm icá

i
i

nhân, inhóm ikinh idoanh, ihộ icá ithể ivà icác itổ ichức ikinh itế icó ihoạt iđộng isản

i

xuất, ikinh idoanh ihàng ihố, idịch ivụ icó iphát isinh ilợi inhuận. iNền ikinh itế ithị

i

trường inước ita ingày icàng iphát itriển ivà iổn iđịnh, ităng itrưởng ikinh itế iđược igiữ

i

vững ingày icàng icao, icác ichủ ithể ihoạt iđộng isản ixuất, ikinh idoanh, idịch ivụ

i

ngày icàng imang ilại inhiều ilợi inhuận ithì ikhả inăng ihuy iđộng inguồn itài ichính icho

ngân isách iNhà inước ithông iqua ithuế ithu inhập idoanh inghiệp ingày icàng idồi idào.

i

- iThuế ithu inhập idoanh inghiệp ilà icơng icụ iquan itrọng iđể igóp iphần ikhuyến
khích, ithúc iđẩy isản ixuất, ikinh idoanh iphát itriển itheo ihướng ikế ihoạch, ichiến ilược,

i

phát itriển itoàn idiện icủa inhà inước. iNhà inước iưu iđãi, ikhuyến ikhích iđối ivới icác ichủ

i

11


thể iđầu itư, ikinh idoanh ivào inhững ingành, ilĩnh ivực ivà inhững ivùng, imiền imà iNhà

i

nước icó ichiến ilược iưu itiên iphát itriển itrong itừng igiai iđoạn inhất iđịnh.

i

- iThuế ithu inhập idoanh inghiệp icịn ilà imột itrong inhững icơng icụ iquan
i

trọng icủa inhà inước itrong iviệc ithực ihiện ichức inăng iđiều itiết icác ihoạt iđộng

i

kinh itế i- ixã ihội itrong itừng ithời ikỳ iphát itriển ikinh itế inhất iđịnh. iThuế ithu inhập

i

doanh inghiệp ilà iloại ithuế icó ivai itrị iquan itrọng itrong ihệ ithống ipháp iluật ithuế

i

của iViệt iNam, isong iđể iphát ihuy imột icách icó ihiệu iqủa ivai itrò icủa ithuế ithu

i

nhập idoanh inghiệp, ichúng ita icần iphải ixem ixét inó idưới inhiều ikhía icạnh, ikể

i

cả inhững ikinh inghiệm ixử ilý icủa inước ingoài.
1.1.3. iPháp iluật ithuế ithu inhập idoanh inghiệp i
Pháp iluật ithuế ithu inhập idoanh inghiệp, itheo inghĩa irộng ilà itổng ithể ihệ

thống icác iquy iphạm ipháp iluật, icác iquy iđịnh, iquy itắc, icác ivăn ibản ipháp iluật, ivăn

i

bản idưới iluật ido iNhà inước iban ihành ihoặc iđược iquy iđịnh itrong iĐiều iước iquốc

i

tế imà inước iđó iký ikết ivới imục iđích iđiều ichỉnh icác iquan ihệ iphát isinh itrong iquá

i

trình ithu, inộp ithuế igiữa icơ iquan inhà inước icó ithẩm iquyền ivà ichủ ithể inộp ithuế

i

thu inhập idoanh inghiệp inhằm ihình ithành inguồn ithu ingân isách inhà inước iđể ithực

i

hiện icác imục itiêu ixác iđịnh itrước.

i

Theo inghĩa ihẹp, ipháp iluật ithuế ithu inhập idoanh inghiệp ilà imột iđạo iluật ido
cơ iquan ilập ipháp i(Quốc ihội, iNghị iviện) iban ihành, icó ihiệu ilực ipháp ilý icao

i
i

nhất, ichỉ idưới iHiến ipháp, ilà imột ivăn ibản iquy iphạm ipháp iluật icụ ithể itập ihợp

i

các iđiều ikhoản ivới imục iđích iđưa ira icác iphương ithức iđảm ibảo iđối ixử icông

i

bằng icho icác ichủ ithể, iđưa ira icác ichế iđịnh ixử iphạt icho inhững ichủ ithể ivi

i

phạm icác inguyên itắc ihành ixử inày. iVăn ibản iđược inói iđến imà iở iđây ilà iluật

thuế ithu inhập idoanh inghiệp. iPhạm ivi iđiều ichỉnh icủa iluật inày iquy iđịnh ivề

i
i

người inộp ithuế, ithu inhập ichịu ithuế, ithu inhập iđược imiễn ithuế, icăn icứ itính

i

thuế, iphương ipháp itính ithuế ivà iưu iđãi ithuế ithu inhập idoanh inghiệp. i
1.2. iNhóm iquy iphạm icủa ipháp iluật ithuế ithu inhập idoanh inghiệp

12


Căn icứ ivào inội idung icác iquy iphạm ipháp iluật ithuế ithu inhập idoanh inghiệp
thì ipháp iluật ithuế ithu inhập idoanh inghiệp iđược iphân ichia ithành icác inhóm iquy

i
i

phạm isau:
- iNhóm iquy iphạm iquy iđịnh ivề iphạm ivi iáp idụng;
- iNhóm iquy iphạm iquy iđịnh ivề icăn icứ itính ithuế;
- iNhóm iquy iphạm iquy iđịnh ivề icác iquyền ivà inghĩa ivụ icủa iđối itượng

i

nộp ithuế ivà icơ iquan ithuế itrong iđăng iký ikê ikhai, inộp ithuế iquyết itoán ithuế ithu

i

nhập idoanh inghiệp;
- iNhóm iquy iphạm iquy iđịnh ivề ichế iđộ iưu iđãi imiễn, igiảm ithuế ithu inhập

i

doanh inghiệp;
- iNhóm iquy iphạm iquy iđịnh icác ihành ivi ivi iphạm ivà ichế itài iáp idụng;
- iNhóm iquy iphạm iquy iđịnh ivề itranh ichấp ivà igiải iquyết itranh ichấp

i

trong iquan ihệ ipháp iluật ithuế ithu inhập.
* iCăn icứ ivào ivăn ibản iluật ithực iđịnh ithì icấu itrúc ipháp iluật ithuế ithu

i

nhập idoanh inghiệp ibao igồm:
- iCác iquy iphạm ipháp iluật iđiều ichỉnh iquan ihệ ithuế igiữa iNhà inước ivà icác itổ

chức ihoạt iđộng isản ixuất, ikinh idoanh icó ithu inhập. iCác iquy iphạm inày ichủ iyếu itập

i

trung itrong iLuật iThuế ithu inhập idoanh inghiệp ivà icác ivăn ibản ihướng idẫn ithi ihành.

i

* iCăn icứ ivào inguồn igốc ira iđời, ihình ithức ithể ihiện ivà iphạm ivi itác
i

động icủa iquy iphạm ipháp iluật ithuế ithu inhập idoanh inghiệp ithì icấu itrúc ipháp

i

luật ithuế ithu inhập idoanh inghiệp iđược ichia ithành inhững ibộ iphận isau:
- iCác iquy iphạm ipháp iluật iquốc igia iđiều ichỉnh iquan ihệ ipháp iluật ithuế

i

thu inhập idoanh inghiệp. iNhóm icác iquy iphạm ipháp iluật icó itrong icác ivăn ibản

i

pháp iluật ido icơ iquan icó ithẩm iquyền icủa inhà inước iban ihành iđể iđiều ichỉnh

i

các iquan ihệ iphát isinh itrong iquá itrình inộp ithuế ithu inhập idoanh inghiệp.
- iCác iquy iphạm ipháp iluật iquốc itế iđiều ichỉnh iquan ihệ ipháp iluật ithuế

i

thu inhập idoanh inghiệp. iNhóm icác iquy iphạm ipháp iluật icó itrong icác ivăn ibản

i

pháp iluật iquốc itế iđiều ichỉnh iquan ihệ ipháp iluật ithuế ithu inhập idoanh inghiệp

i

mà iNhà inước iký ikết ihoạch itham igia inhư icác iĐiều iước iquốc itế isong iphương,

13


i

đa iphương ivề ithuế ithu inhập, iđiển ihình ilà icác iHiệp iđịnh itránh iđánh ithuế ihai

i

lần imà iViệt iNam iđã iký ikết isong iphương ivới inhiều iquốc igia ikhác inhau.
Cùng ivới iviệc ixây idựng ilên imột ihệ ithống icác iquy iphạm ivề ithuế ithu

i

nhập idoanh inghiệp inhằm iđáp iứng icác iyêu icầu ivề ithu ingân isách, iphù ihợp ivới

i

tình ihình iphát itriển ikinh itế icủa iđất inước, icác iHiệp iđịnh ivề itránh iđánh ithuế

i

hai ilần iđược iký ikết igiữa iViệt iNam ivà icác inước iđã itrở ithành ibộ iphận icủa

i

pháp iluật ithuế ithu inhập icủa inước ita. iCó ithể inói, iĐiều iước iquốc itế ivề ithuế ivà

i

các ivăn ibản ipháp iluật ithuế ithu inhập idoanh inghiệp itrong ihệ ithống ipháp iluật

i

quốc igia ilà ihai ibộ iphận icấu ithành inên imột ichỉnh ithể ithống inhất. iChúng icó

i

mối iquan ihệ iràng ibuộc ivà itác iđộng iqua ilại ilẫn inhau. iTrong itrường ihợp icác

i

quy iđịnh ipháp iluật ivề ithuế ithu inhập icó isự ikhác inhau igiữa ivăn ibản ipháp iluật

i

quốc igia ivà iĐiều iước iQuốc itế imà iViệt iNam itham igia ihay iký ikết ithì iquy

i

phạm ipháp iluật itrong iĐiều iước iQuốc itế iđược iưu itiên iáp idụng itrước itiên.
1.3. iChủ ithể ivà ikhách ithể icủa ithuế ithu inhập idoanh inghiệp
1.3.1. iChủ ithể icủa ipháp iluật ithuế ithu inhập idoanh inghiệp
Theo iquy iđịnh icủa iLuật iThuế ithu inhập idoanh inghiệp isửa iđổi i2013, ichủ

i

thể inộp ithuế ithu inhập idoanh inghiệp iđược iquy iđịnh itại iĐiều i2 inhư isau:
“Người inộp ithuế:
1.

Người inộp ithuế ithu inhập idoanh inghiệp ilà itổ ichức ihoạt iđộng isản

i

xuất, ikinh idoanh ihàng ihóa, idịch ivụ icó ithu inhập ichịu ithuế itheo iquy iđịnh icủa

i

Luật inày i(sau iđây igọi ilà idoanh inghiệp), ibao igồm:
a)

Doanh inghiệp iđược ithành ilập itheo iquy iđịnh icủa ipháp iluật iViệt iNam;

b)

Doanh inghiệp iđược ithành ilập itheo iquy iđịnh icủa ipháp iluật inước

i

i

ngoài i(sau iđây igọi ilà idoanh inghiệp inước ingồi) icó icơ isở ithường itrú ihoặc

i

khơng icó icơ isở ithường itrú itại iViệt iNam; i
c)

Tổ ichức iđược ithành ilập itheo iLuật iHợp itác ixã; i

d)

Ðơn ivị isự inghiệp iđược ithành ilập itheo iquy iđịnh icủa ipháp iluật iViệt

Nam;

i

14


đ) i iTổ ichức ikhác icó ihoạt iđộng isản ixuất, ikinh idoanh icó ithu inhập” i[21].
Như ivậy, itheo iLuật ithế ithu inhập idoanh inghiệp iViệt iNam, icó i5 inhóm
i

chủ ithể iphải inộp ithuế ithu inhập idoanh inghiệp. iCụ ithể inhư isau:

- iDoanh inghiệp iđược ithành ilập itheo iquy iđịnh icủa ipháp iluật iViệt iNam:
“Doanh inghiệp iđược ithành ilập itheo iquy iđịnh icủa ipháp iluật iViệt iNam

i

là inhững iquy iđịnh icó itrong iLuật idoanh inghiệp, iLuật iđầu itư, iLuật icác itổ ichức

i

tín idụng, iLuật ikinh idoanh ibảo ihiểm, iLuật ichứng ikhốn, iLuật idầu ikhí, iLuật

i

thương imại, icác ivăn ibản ipháp iluật ikhác idưới icác ihình ithức inhư: iCơng ity iCổ

i

phần, iCơng ity itrách inhiệm ihữu ihạn, iCông ity ihợp idanh, iDoanh inghiệp itư

i

nhân, iDoanh inghiệp inhà inước, iVăn iphòng iLuật isư, iVăn iphịng icơng ichứng

i

tư, icác ibên itrong ihợp iđồng iphân ichia isản iphẩm idầu ikhí, icác ibên itrong ihợp

i

đồng ihợp itác ikinh idoanh, ixí inghiệp iliên idoanh idầu ikhí, iCơng ity iđiều ihành

i

chung. iCác idoanh inghiệp inày inộp ithuế iđối ivới ithu inhập ichịu ithuế iphát isinh

i

tại iViệt iNam ivà ithu inhập ichịu ithuế iphát isinh ingoài iViệt iNam”. i[21]
- iDoanh inghiệp inước ingồi icó icơ isở ithường itrú ihoặc ikhơng icó icơ isở

i

thường itrú itại iViệt iNam:
Khoản i3 iĐiều i2 icủa iLuật ithuế ithu inhập idoanh inghiệp ichỉ irõ: iCơ isở

i

thường itrú icủa idoanh inghiệp inước ingoài ilà icơ isở isản ixuất, ikinh idoanh imà

i

thông iqua icơ isở inày, idoanh inghiệp inước ingoài itiến ihành imột iphần ihoặc itoàn

i

bộ ihoạt iđộng isản ixuất, ikinh idoanh itại iViệt iNam, ibao igồm: i
+ iChi inhánh, ivăn iphòng iđiều ihành, inhà imáy, icơng ixưởng, iphương itiện

i

vận itải, imỏ idầu, imỏ ikhí, imỏ ihoặc iđịa iđiểm ikhai ithác itài inguyên ithiên inhiên

i

khác itại iViệt iNam i[21]
+ iĐịa iđiểm ixây idựng, icơng itrình ixây idựng, ilắp iđặt, ilắp iráp;
+ iCơ isở icung icấp idịch ivụ, ibao igồm icả idịch ivụ itư ivấn ithông iqua ingười

i

làm icông itác itổ ichức, icác inhân ikhác;
+ iĐại ilý icho idoanh inghiệp inước ingoài i[21].

15


+ iĐại idiện itại iViệt iNam itrong itrường ihợp ilà iđại idiện icó ithẩm iquyền
i

ký ikết ihợp iđồng iđứng itên idoanh inghiệp inước ingồi ihoặc iđại idiện ikhơng icó

i

thẩm iquyền iký ikết ihợp iđồng iđứng itên idoanh inghiệp inước ingoài inhưng

i

thường ixuyên ithực ihiện iviệc igiao ihàng ihóa ihoặc icung iứng idịch ivụ itại iViệt

i

Nam.
Tuy inhiên, itrong itrường ihợp iHiệp iđịnh itránh iđánh ithuế ihai ilần imà iViệt

i

Nam iký ikết icó iquy iđịnh ikhác ivề icơ isở ithường itrú ithì ithực ihiện itheo iquy iđịnh

i

của iHiệp iđịnh iđó.
-Tổ ichức iđược ithành ilập itheo iLuật ihợp itác ixã: iNộp ithuế igiống inhư

i

Doanh inghiệp iđược ithành ilập itheo iquy iđịnh icủa ipháp iluật iViệt iNam.
- iTổ ichức ikhác icó ihoạt iđộng isản ixuất, ikinh idoanh icó ithu inhập:
+ iĐối itượng inộp ithuế iđối ivới icác ikhoản itiền itài itrợ itừ inước ingoài, icụ

i

thể ilà: iTrước ithời iđiểm i01/01/2004, ikhoản itiền itài itrợ itừ iCơng ity imẹ iở inước

i

ngồi itài itrợ icho iCơng ity icon itại iViệt iNam inhằm igánh ichịu imột iphần ichi iphí

i

tại iViệt iNam ithì ikhoản itiền inày ikhơng ithuộc iđối itượng iphải ichịu ithuế igiá itrị

i

gia ităng ivà ikhông itính ithuế ithu inhập idoanh inghiệp.
Cơng ity icon itại iViệt iNam iphải iloại ira ikhỏi ichi iphí ikhoản ichi iphí ido

i

Cơng ity imẹ iở inước ingồi iđã igánh ichịu ikhi ixác iđịnh ithu inhập ichị ithuế ithu

i

nhập idoanh inghiệp. iNếu ikhoản itiền inày iđược idùng iđể ichi ithưởng icho inhân

i

viên ithì iCơng ity isẽ ikhơng iđược ihạch itốn ivào ichi iphí ihợp ilý ikhi ixác iđịnh

i

thu inhập ichịu ithuế ithu inhập idoanh inghiệp.
Các ikhoản ichi icho ingười ilao iđộng iphù ihợp ivới ihợp iđồng ilao iđộng, iquy

i

chế icơng ity icó itính ichất itiền ilương, itiền icơng iđược ihạch itốn ivào ichi iphí ihợp

lý. iCác ikhoản itiền ichi ithưởng icho inhân iviên ikhơng iđược ihạch itốn ivào ichi iphí

i

hợp ilý icủa icông ity ikhi ixác iđịnh ithu inhập ichịu ithuế ithu inhập idoanh inghiệp.

i

+ iDoanh inghiệp inước ingoài, itổ ichức inước ingồi isản ixuất ikinh idoanh
i

tại iViệt iNam ikhơng itheo iLuật iĐầu itư, iLuật iDoanh inghiệp ihoặc icó ithu inhập

i

phát isinh itại iViệt iNam inộp ithuế ithu inhập idoanh inghiệp itheo ihướng idẫn iriêng

i

của iBộ iTài ichính.

16


1.3.2. iKhách ithể icủa ipháp iluật ithuế ithu inhập idoanh inghiệp
Khách ithể icủa ithuế ithu inhập idoanh inghiệp i“là icác ikhoản ithu inhập ihợp
i

pháp icủa idoanh inghiệp” ibao igồm ihai inhóm:
Nhóm i1: iThu inhập itừ ihoạt iđộng isản ixuất, ikinh idoanh.
Nhóm i2: iThu inhập ikhác itừ

i

-

Chuyển inhượng ivốn i

-

Chuyển inhượng ibất iđộng isản

-

Quyền isở ihữu isử idụng itài isản: iTừ ilãi itiền igửi; iCho ivay ivốn; iBán

ngoại itệ
-

Thu ikhoản inợ ikhó iđịi, ikhoản inợ iphải itrả ikhơng ixác iđịnh iđược ichủ.

Tại iĐiều i3 icủa iLuật ithuế ithu inhập idoanh inghiệp i2013, icác ikhoản ithu
i

nhập icủa ithuế ithu inhập idoanh inghiệp ikể itrên inằm itrong iquy iđịnh ivề iđối

i

tượng iphải ichịu ithuế, icụ ithể:
- iThu inhập ichịu ithuế ibao igồm ithu inhập itừ ihoạt iđộng isản ixuất, ikinh

i

doanh ihàng ihóa, idịch ivụ ivà ithu inhập ikhác i[21]
- iThu inhập ikhác ibao igồm:
+ iThu inhập itừ ichuyển inhượng ivốn ibao igồm ithu inhập itừ iviệc ichuyển

i

nhượng imột iphần ihoặc itoàn ibộ isố ivốn iđã iđầu itư ivào idoanh inghiệp, ikể icả

i

trường ihợp ibán idoanh inghiệp, ichuyển inhượng ichứng ikhốn, ichuyển inhượng

i

quyền igóp ivốn ivà icác ihình ithức ichuyển inhượng ivốn ikhác itheo iquy iđịnh icủa

i

pháp iluật;
+ iThu inhập itừ ichuyển inhượng idự ián iđầu itư, ithu inhập itừ ichuyển

i

nhượng iquyền itham igia idự ián iđầu itư, ithu inhập itừ ichuyển inhượng iquyền

i

thăm idị, ikhai ithác, ichế ibiến ikhống isản itheo iquy iđịnh icủa ipháp iluật; ithu

i

nhập itừ ichuyển inhượng ibất iđộng isản;[21]
+ iThu inhập itừ iquyền isử idụng, iquyền isở ihữu itài isản ikể icả ithu inhập itừ

i

quyền isở ihữu itrí ituệ, ithu inhập itừ ichuyển igiao icông inghệ itheo iquy iđịnh icủa

i

pháp iluật;

17


+ iThu inhập itừ ichuyển inhượng, icho ithuê, ithanh ilý itài isản i(trừ ibất iđộng
i

sản), itrong iđó icó icác iloại igiấy itờ icó igiá ikhác;
+ iThu inhập itừ ilãi itiền igửi, ilãi icho ivay ivốn, ibán ingoại itệ ibao igồm: iLãi

i

tiền igửi itại icác itổ ichức itín idụng, ilãi icho ivay ivốn idưới imọi ihình ithức itheo

i

quy iđịnh icủa ipháp iluật ibao igồm icả itiền ilãi itrả ichậm, ilãi itrả igóp, iphí ibảo ilãnh

i

tín idụng ivà icác ikhoản iphí ikhác itrong ihợp iđồng icho ivay ivốn; iThu inhập itừ

i

bán ingoại itệ; iKhoản ichênh ilệch itỷ igiá ido iđánh igiá ilại icác ikhoản inợ iphải itrả

i

có igốc ingoại itệ icuối inăm itài ichính; iKhoản ichênh ilệch itỷ igiá ihối iđối iphát

i

sinh itrong ikỳ i[21]
Đối ivới ikhoản inợ iphải ithu, ikhoản icho ivay icó igốc ingoại itệ iphát isinh itrong

kỳ ithì ichênh ilệch itỷ igiá ihối iđoái icủa icác ikhoản inợ iphải ithu, ikhoản icho ivay inày ilà

i

khoản ichênh ilệch igiữa itỷ igiá ihối iđoái itại ithời iđiểm ithu ihồi inợ ivới itỷ igiá ihối iđoái

i

tại ithời iđiểm ighi inhận ikhoản inợ iphải ithu ihoặc ikhoản icho ivay iban iđầu;

i

+ iCác ikhoản itrích itrước ivào ichi iphí inhưng ikhơng isử idụng ihoặc isử
i

dụng ikhơng ihết itheo ikỳ ihạn itrích ilập imà idoanh inghiệp ikhơng ihạch itốn iđiều

i

chỉnh igiảm ichi iphí;
+ iKhoản inợ ikhó iđịi iđã ixóa inay iđịi iđược;
+ iKhoản inợ iphải itrả ikhông ixác iđịnh iđược ichủ inợ;
+ iKhoản ithu inhập itừ ikinh idoanh icủa inhững inăm itrước ibị ibỏ isót iphát ihiện ira;
+ iChênh ilệch igiữa ithu ivề itiền iphạt, itiền ibồi ithường ido ivi iphạm ihợp

i

đồng ikinh itế ihoặc ithưởng ido ithực ihiện itốt icam ikết itheo ihợp iđồng i(không ibao

i

gồm icác ikhoản itiền iphạt, itiền ibồi ithường iđược ighi igiảm igiá itrị icơng itrình

i

trong igiai iđoạn iđầu itư) itrừ i(-) iđi ikhoản ibị iphạt, itrả ibồi ithường ido ivi iphạm

i

hợp iđồng itheo iquy iđịnh icủa ipháp iluật;
+ iCác ikhoản itài itrợ ibằng itiền ihoặc ihiện ivật inhận iđược;
+ iChênh ilệch ido iđánh igiá ilại itài isản itheo iquy iđịnh icủa ipháp iluật iđể

i

góp ivốn, iđiều ichuyển ikhi ichia, itách, isáp inhập, ihợp inhất, ichuyển iđổi iloại ihình

i

doanh inghiệp.

18


+ iThu inhập inhận iđược itừ ihoạt iđộng isản ixuất, ikinh idoanh iở ingoài iViệt iNam;
- iThu inhập ichịu ithuế iphát isinh itại iViệt iNam icủa icác idoanh inghiệp inước
ngoài ilà ithu inhập inhận iđược icó inguồn igốc itừ iViệt iNam itừ ihoạt iđộng icung iứng

i

dịch ivụ, icung icấp ivà iphân iphối ihàng ihóa, icho ivay ivốn, itiền ibản iquyền icho itổ

i

chức, icá inhân iViệt iNam ihoặc icho itổ ichức, icá inhân inước ingồi iđang ikinh idoanh

i

tại iViệt iNam, ikhơng iphụ ithuộc ivào iđịa iđiểm itiến ihành ikinh idoanh.

i

1.4. iNguyên itắc, icăn icứ, ithuế isuất ithuế ithu inhập idoanh inghiệp
1.4.1. iNguyên itắc itính ithuế ithu inhập idoanh inghiệp

- iSố ithuế ithu inhập idoanh inghiệp iphải inộp itrong ikỳ itính ithuế ibằng ithu
i

nhập itính ithuế inhân i(x) ivới ithuế isuất:
Số iThuế iTNDN
i

phải inộp

=

Thu inhập itính
i

thuế

Thuế

x
i

suất

Trường ihợp idoanh inghiệp iđã inộp ithuế ithu inhập iđối ivới ithu inhập iphát
i

sinh iở inước ingoài ithì iđược itrừ isố ithuế ithu inhập iđã inộp, inhưng itối iđa ikhông

i

quá isố ithuế ithu inhập idoanh inghiệp iphải inộp itheo iquy iđịnh icủa iLuật ithuế ithu

i

nhập idoanh inghiệp.
- iSố ithuế ithu inhập idoanh inghiệp iphải inộp iđối ivới ichuyển inhượng ibất iđộng

sản ibằng ithu inhập itừ ichuyển inhượng ibất iđộng isản inhân i(x) ivới ithuế isuất ilà i22%:

i

Số iThuế iTNDN
i

phải inộp

Thu inhập itừ
= ichuyển inhượng iBất
i

x

22%

động isản

Từ ingày i01 itháng i01 inăm i2016 imức ithuế isuất inày ilà i20%. i[4]
- iĐối ivới idoanh inghiệp iquy iđịnh itại icác iĐiểm ic, id iKhoản i2 iĐiều i2 iLuật
thuế ithu inhập idoanh inghiệp iđó ilà: iDoanh inghiệp inước ingồi icó icơ isở ithường

i

trú itại iViệt iNam inộp ithuế iđối ivới ithu inhập ichịu ithuế iphát isinh itại iViệt iNam imà

i

khoản ithu inhập inày ikhông iliên iquan iđến ihoạt iđộng icủa icơ isở ithường itrú; iDoanh

i

nghiệp inước ingồi ikhơng icó icơ isở ithường itrú itại iViệt iNam inộp ithuế iđối ivới ithu

i

nhập ichịu ithuế iphát isinh itại iViệt iNam, isố ithuế ithu inhập idoanh inghiệp iphải inộp

i

19


được itính itheo itỷ ilệ i% itrên idoanh ithu ibán ihàng ihóa, idịch ivụ itại iViệt iNam, icụ

i

thể inhư isau:

i

+ iDịch ivụ: i5%, iriêng idịch ivụ iquản ilý inhà ihàng, ikhách isạn, icasino: i10%;

trường ihợp icung iứng idịch ivụ icó igắn ivới ihàng ihóa ithì ihàng ihóa iđược itính itheo itỷ ilệ

i

1%; itrường ihợp ikhông itách iriêng iđược igiá itrị ihàng ihóa ivới igiá itrị idịch ivụ ilà i2%;

i

+ iCung icấp ivà iphân iphối ihàng ihóa itại iViệt iNam itheo ihình ithức ixuất
i

nhập ikhẩu itại ichỗ ihoặc itheo icác iđiều ikhoản ithương imại iquốc itế i(Incoterms)

i

là i1% i[4].
+ iTiền ibản iquyền ilà i10%; i[4]
+ iThuê itàu ibay i(kể icả ithuê iđộng icơ, iphụ itùng itàu ibay), itàu ibiển ilà i2%;
+ iThuê igiàn ikhoan, imáy imóc, ithiết ibị, iphương itiện ivận itải i(trừ iquy

i

định itại iĐiểm id iKhoản inày) ilà i5%; i[4]
+ iLãi itiền ivay ilà i5%;
+ iChuyển inhượng ichứng ikhoán, itái ibảo ihiểm ira inước ingoài ilà i0,1%;
+ iDịch ivụ itài ichính iphái isinh ilà i2%;
+ iXây idựng, ivận itải ivà ihoạt iđộng ikhác ilà i2%. i[4].
- iĐối ivới ihoạt iđộng ikhai ithác idầu ikhí icó iquy iđịnh iviệc ihạch itốn

i

doanh ithu, ichi iphí ibằng ingoại itệ itrong ihợp iđồng ithì ithu inhập itính ithuế ivà isố

i

thuế iphải inộp iđược ixác iđịnh ibằng ingoại itệ.
- iĐơn ivị isự inghiệp, itổ ichức ikhác ikhông iphải ilà idoanh inghiệp ithành ilập

và ihoạt iđộng itheo iquy iđịnh icủa ipháp iluật iViệt iNam icó ihoạt iđộng ikinh idoanh

i

hàng ihóa, idịch ivụ icó ithu inhập ichịu ithuế ithu inhập idoanh inghiệp imà icác iđơn ivị

i

này ihạch itốn iđược idoanh ithu inhưng ikhơng ixác iđịnh iđược ichi iphí, ithu inhập icủa

i

hoạt iđộng ikinh idoanh ithì ikê ikhai inộp ithuế ithu inhập idoanh inghiệp itính itheo itỷ ilệ

i

% itrên idoanh ithu ibán ihàng ihóa, idịch ivụ, icụ ithể inhư isau:

i

+ iĐối ivới idịch ivụ i(bao igồm icả ilãi itiền igửi, ilãi itiền icho ivay): i5%.
i

Riêng ihoạt iđộng igiáo idục, iy itế, ibiểu idiễn inghệ ithuật iáp idụng imức ithuế iquy

i

định itại iĐiểm ic iKhoản inày; i[4]

20


+ iĐối ivới ikinh idoanh ihàng ihóa ilà i1%;
+ iĐối ivới ihoạt iđộng ikhác ilà i2%.
1.4.2. Căn icứ itính ithuế ithu inhập idoanh inghiệp
Căn icứ itính ithuế ilà ithu inhập itính ithuế itrong ikỳ ivà ithuế isuất.
1.4.2.1. i iKỳ itính ithuế
Kỳ itính ithuế icủa idoanh inghiệp iđược ixác iđịnh itheo inăm idương ilịch.
i

Trường ihợp idoanh inghiệp iáp idụng inăm itài ichính ikhác ivới inăm idương ilịch

i

thì ikỳ itính ithuế ixác iđịnh itheo inăm itài ichính iáp idụng.
Trường ihợp ikỳ itính ithuế inăm iđầu itiên icủa idoanh inghiệp imới ithành ilập ikể itừ

khi iđược icấp iGiấy ichứng inhận iđăng iký ikinh idoanh ihoặc iGiấy ichứng inhận iđầu itư.

i

Kỳ itính ithuế inăm icuối icùng iđối ivới idoanh inghiệp ichuyển iđổi iloại ihình

i

doanh inghiệp, ichuyển iđổi ihình ithức isở ihữu icó ithời igian ingắn ihơn i03 itháng

i

thì iđược icộng ivới ikỳ itính ithuế inăm itiếp itheo. iĐối ivới icác idoanh inghiệp ihợp

i

nhất, isáp inhập, ichia, itách, igiải ithể, iphá isản icũng itính itương itự. iTrường ihợp

i

này iáp idụng iđối ivới icác idoanh inghiệp imới ithành ilập.
Đối ivới idoanh inghiệp ichuyển iđổi iloại ihình idoanh inghiệp, ichuyển iđổi

i

hình ithức isở ihữu. iDoanh inghiệp ihợp inhất, isáp inhập, ichia itách, igiải ithể, iphá

i

sản iđược icộng ivào ikỳ itính ithuế inăm itrước iđó. iĐể ihình ithành imột ikỳ itính

i

thuế ithu inhập idoanh inghiệp.
Kỳ itính ithuế ithu inhập idoanh inghiệp inăm iđầu itiên ihoặc ikỳ itính ithuế ithu

i

nhập idoanh inghiệp inăm icuối icùng ikhông ivượt iquá i15 itháng.
Trường ihợp ithực ihiện ichuyển iđổi ikỳ itính ithuế iTNDN ithì ikỳ itính ithuế

i

TNDN icủa inăm ichuyển iđổi ikhơng ivượt iquá i12 itháng. iBao igồm icả ichuyển

i

đổi ikỳ itính ithuế itừ inăm idương ilịch isang inăm itài ichính ihoặc ingược ilại.
Doanh inghiệp iđang itrong ithời igian iđược ihưởng iưu iđãi ithuế ithu inhập

i

doanh inghiệp imà icó ithực ihiện ichuyển iđổi ikỳ itính ithuế ithì idoanh inghiệp iđược

i

lựa ichọn itheo ihai ihình ithức:

21


- iƯu iđãi itrong inăm ichuyển iđổi ikỳ itính ithuế ikhơng iđược ihưởng iưu iđãi
i

của inăm ichuyển iđổi ikỳ itính ithuế ivà ihưởng iưu iđãi ithuế isang inăm itiếp itheo.
- Nộp thuế theo mức thuế suất không được hưởng ưu đãi của năm chuyển

đổi kỳ tính thuế và hưởng ưu đãi thuế sang năm tiếp theo.
1.4.2.2. Xác định thu nhập tính thuế
a, Thu nhập tính thuế trong kỳ tính thuế được xác định theo cơng thức
như sau:
Thu nhập
tính thuế

=

Thu nhập
chịu thuế

–

Thu nhập được
miễn thuế

–

Các khoản lỗ
được kết chuyển

b, Thu nhập chịu thuế được xác định như sau:
Thu nhập
chịu thuế

=

Doanh

thu

–

Chi phí hợp lý
được trừ

Thu nhập khác, kể cả
+ thu nhập nhận được ở
ngồi Việt Nam

Doanh nghiệp có nhiều hoạt động kinh doanh thì thu nhập chịu thuế từ
hoạt động sản xuất, kinh doanh là tổng thu nhập của tất cả các hoạt động kinh
doanh. Trường hợp nếu có hoạt động kinh doanh bị lỗ thì được bù trừ số lỗ vào
thu nhập chịu thuế của các hoạt động kinh doanh có thu nhập do doanh nghiệp
tự lựa chọn. Phần thu nhập còn lại sau khi bù trừ áp dụng mức thuế suất thuế
thu nhập doanh nghiệp của hoạt động kinh doanh còn thu nhập.
Thu nhập từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản, chuyển nhượng dự
án đầu tư, chuyển nhượng quyền tham gia dự án đầu tư, chuyển nhượng quyền
thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản phải xác định riêng để kê khai nộp
thuế. Trường hợp chuyển nhượng quyền tham gia dự án đầu tư, chuyển nhượng
dự án đầu tư (trừ dự án thăm dị, khai thác khống sản), chuyển nhượng bất
động sản nếu bị lỗ thì số lỗ này được bù trừ với lãi của hoạt động sản xuất kinh
doanh trong kỳ tính thuế. Trường hợp doanh nghiệp làm thủ tục giải thể có bán

22


bất động sản là tài sản cố định thì thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản (nếu
có) được bù trừ với thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh

nghiệp.
c, Việc xác định thu nhập chịu thuế đối với một số hoạt động sản xuất,
kinh doanh được quy định như sau:
- iĐối ivới ithu inhập itừ ichuyển inhượng ivốn i(trừ ithu inhập itừ ichuyển
i

nhượng ichứng ikhoán) iđược ixác iđịnh ibằng itổng isố itiền ithu itheo ihợp iđồng

i

chuyển inhượng itrừ i(-) igiá imua iphần ivốn iđược ichuyển inhượng, itrừ i(-) ichi iphí

i

liên iquan itrực itiếp iđến iviệc ichuyển inhượng.
Trường ihợp idoanh inghiệp icó ichuyển inhượng ivốn ikhơng inhận ibằng

i

tiền imà inhận ibằng itài isản, ilợi iích ivật ichất ikhác i(như: icổ iphiếu, ichứng ichỉ

i

quỹ) icó iphát isinh ithu inhập ithì iphải ichịu ithuế ithu inhập idoanh inghiệp;
- iĐối ivới ithu inhập itừ ichuyển inhượng ichứng ikhoán iđược ixác iđịnh ibằng

i

giá ibán itrừ i(-) igiá imua icủa ichứng ikhoán iđược ichuyển inhượng, itrừ i(-) icác ichi

i

phí iliên iquan itrực itiếp iđến iviệc ichuyển inhượng ichứng ikhoán.
Trường ihợp idoanh inghiệp ithực ihiện iphát ihành icổ iphiếu ithì iphần ichênh

i

lệch igiữa igiá iphát ihành ivà imệnh igiá ikhơng itính ithuế ithu inhập idoanh inghiệp.
Trường ihợp idoanh inghiệp itiến ihành ichia itách, ihợp inhất, isáp inhập imà ithực

hiện ihoán iđổi icổ iphiếu itại ithời iđiểm ichia itách, ihợp inhất, isáp inhập inếu iphát isinh

i

thu inhập ithì iphần ithu inhập inày iphải ichịu ithuế ithu inhập idoanh inghiệp.

i

Trường ihợp idoanh inghiệp icó ichuyển inhượng ichứng ikhốn ikhơng inhận
i

bằng itiền imà inhận ibằng itài isản, ilợi iích ivật ichất ikhác i(như: icổ iphiếu, ichứng

i

chỉ iquỹ) icó iphát isinh ithu inhập ithì iphải ichịu ithuế ithu inhập idoanh inghiệp;
- iĐối ivới ithu inhập itừ ibản iquyền isở ihữu itrí ituệ, ichuyển igiao icơng inghệ

i

được ixác iđịnh ibằng itổng isố itiền ithu iđược itrừ i(-) igiá ivốn ihoặc ichi iphí itạo ira

i

quyền isở ihữu itrí ituệ, icơng inghệ iđược ichuyển igiao, itrừ i(-) ichi iphí iduy itrì,

i

nâng icấp, iphát itriển iquyền isở ihữu itrí ituệ, icơng inghệ iđược ichuyển igiao ivà icác

i

khoản ichi iđược itrừ ikhác;

23


- iĐối ivới ithu inhập ivề icho ithuê itài isản iđược ixác iđịnh ibằng idoanh ithu
i

cho ithuê itrừ i(-) icác ikhoản itrích ikhấu ihao icơ ibản, ichi iphí iduy itu, isửa ichữa,

i

bảo idưỡng itài isản, ichi iphí ithuê itài isản iđể icho ith ilại i(nếu icó) ivà icác ichi iphí

i

khác iđược itrừ iliên iquan iđến iviệc icho ithuê itài isản;
- iThu inhập itừ ichuyển inhượng, ithanh ilý itài isản i(trừ ibất iđộng isản) ibằng

i

số itiền ithu iđược itừ ichuyển inhượng, ithanh ilý itài isản itrừ i(-) igiá itrị icòn ilại icủa

i

tài isản ighi itrên isổ isách ikế itoán itại ithời iđiểm ichuyển inhượng, ithanh ilý ivà icác

i

khoản ichi iphí iđược itrừ iliên iquan iđến iviệc ichuyển inhượng, ithanh ilý itài isản;
- iThu inhập itừ ihoạt iđộng ibán ingoại itệ ibằng itổng isố itiền ithu itừ ibán

i

ngoại itệ itrừ i(-) igiá ivốn icủa isố ilượng ingoại itệ ibán ira;
- iChênh ilệch ido iđánh igiá ilại itài isản, iđược iđiều ichuyển ikhi ichia, itách,

i

hợp inhất, isáp inhập, igiải ithể, ichuyển iđổi iloại ihình idoanh inghiệp, ichuyển iđổi

i

chủ isở ihữu, igóp ivốn ilà iphần ichênh ilệch igiữa igiá itrị iđánh igiá ilại icủa itài isản

i

với igiá itrị icịn ilại icủa itài isản iđó ighi itrên isổ isách ikế itoán itrước ikhi iđánh igiá

i

lại itài isản.
Chênh ilệch ităng, igiảm ido iđánh igiá ilại itài isản icố iđịnh ikhi igóp ivốn, itài

i

sản iđiều ichuyển ikhi ichia, itách, ihợp inhất, isáp inhập, ichuyển iđổi iloại ihình

i

doanh inghiệp, itài isản ilà igiá itrị iquyền isử idụng iđất iđể igóp ivốn ivào icác idự ián

i

đầu itư ixây idựng inhà, ihạ itầng iđể ibán iđược itính ivào ithu inhập ikhác ihoặc igiảm

i

trừ ithu inhập ikhác itrong ikỳ itính ithuế; iriêng ichênh ilệch ido iđánh igiá ilại igiá itrị

i

quyền isử idụng iđất iđể igóp ivốn imà ibên inhận igóp ivốn ikhơng iđược itrích ikhấu

i

hao iđược itính idần ivào ithu inhập ikhác itrong ithời igian itối iđa ikhông iquá i10

i

năm ikể itừ inăm icó itài isản iđi igóp ivốn;
- iĐối ivới ihợp iđồng ihợp itác ikinh idoanh i(BCC) iphân ichia ilợi inhuận isau

i

thuế, ithu inhập iđược ixác iđịnh ibằng itổng idoanh ithu itheo ihợp iđồng iBCC itrừ i(-

) itổng ichi iphí iliên iquan iđến iviệc itạo ira idoanh ithu icủa ihợp iđồng iBCC.
Bộ iTài ichính ihướng idẫn icụ ithể iviệc ixác iđịnh idoanh ithu, ichi iphí icủa
i

hợp iđồng iBCC iphân ichia ilợi inhuận isau ithuế;

24