Luận văn thạc sĩ áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của viện

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

HOÀNG THU HẰNG

ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG KIỂM SÁT VIỆC
TIẾP NHẬN, GIẢI QUYẾT TỐ GIÁC, TIN BÁO VỀ
TỘI PHẠM TỪ THỰC TIỄN TỈNH CAO BẰNG

Ngành: Luật hiến pháp và Luật hành chính
Mã số: 8.38.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. TRẦN THỊ LÂM THI

Hà Nội -2020


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu khoa học của
riêng tôi với sự hướng dẫn khoa học của TS.Trần Thị Lâm Thi.
Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực, đảm bảo khách
quan, khoa học và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
Tác giả luận văn

Hoàng Thu Hằng


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................... .1
CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG KIỂM
SÁT VIỆC TIẾP NHẬN, GIẢI QUYẾT TỐ GIÁC, TIN BÁO VỀ TỘI PHẠM
CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN .......................................................................... 9
1.1.Khái niệm, đặc điểm, vai trò của áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải
quyết tố giác, tin báo về tội phạm của viện kiểm sát nhân dân. .......................................... .9
1.2.Nội dung áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác,
tin báo về tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân. .......................................................... 22
1.3.Điều kiện bảo đảm áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết
tố giác, tin báo về tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân.............................................. 28
CHƯƠNG 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT
TRONG KIỂM SÁT VIỆC TIẾP NHẬN, GIẢI QUYẾT TỐ GIÁC, TIN BÁO VỀ
TỘI PHẠM CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỈNH CAO BẰNG ........................ 34
2.1.Đặc điểm địa bàn tỉnh Cao Bằng có liên quan đến áp dụng pháp luật trong kiểm
sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm. .......................................... .34
2.2.Thực trạng áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác,
tin báo về tội phạm trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. ........................................................... 39
2.3.Nhận xét, đánh giá................................................................................................... 48
CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM ÁP DỤNG PHÁP
LUẬT TRONG KIỂM SÁT VIỆC TIẾP NHẬN, GIẢI QUYẾT TỐ GIÁC, TIN
BÁO VỀ TỘI PHẠM CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỈNH CAO BẰNG ...... 57
3.1.Quan điểm áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận và giải quyết tố giác,
tin báo về tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Cao Bằng .................................. 57
3.2.Giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận,
giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Cao Bằng. .... 61
KẾT LUẬN ................................................................................................................................. 71
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO. ............................................................................ .73

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

BLHS

:

Bộ luật hình sự

BLTTHS

:

Bộ luật tố tụng hình sự

CQĐT

:

Cơ quan điều tra

NXB

:

Nhà xuất bản

ĐTV

:

Điều tra viên

KSV

:

Kiểm sát viên

VKSND

:

Viện kiểm sát nhân dân

THQCT

:

Thực hành quyền cơng tố

TNHS

:

Trách nhiệm hình sự

ADPL

:

áp dụng pháp luật


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Theo Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân
năm 2014 quy định: Viện KSND là một cơ quan thuộc hệ thống tổ chức bộ
máy Nhà nước của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam với chức năng
Hiến định, đó là "Viện kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố, kiểm sát
hoạt động tư pháp".VKSND là cơ quan duy nhất có chức năng kiểm sát hoạt
động tư pháp, chức năng này được thực hiện ngay từ giai đoạn tiếp nhận tố
giác, tin báo về tội phạm cho đến giai đoạn điều tra truy tố, xét xử và kết thúc
ở giai đoạn thi hành án. Tố giác, tin báo về tội phạm được pháp luật quy định
là những cơ sở để xác định có dấu hiệu tội phạm hay không, là những thông
tin cần thiết, quan trọng về tội phạm và những hành vi nguy hiểm xâm hại đến
các quan hệ xã hội được pháp luật hình sự bảo vệ.
Công tác kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác tội phạm
được sự quan tâm của Lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao (VKSNDTC)
và coi đây là một nhiệm vụ quan trọng của công tác thực hành quyền công tố,
kiểm sát điều tra án hình sự. Việc chú trọng đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả
công tác ADPL, tăng cường hiệu quả hoạt động áp dụng pháp luật tố tụng
hình sự trong việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm có vai trị
hết sức quan trọng trong nghành Kiểm sát nhân dân.
Áp dụng pháp luật trong tố tụng hình sự có vai trị đặc biệt quan trọng
trong cơng cuộc bảo vệ pháp chế Xã hội chủ nghĩa. Áp dụng pháp luật trong
kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm đúng đắn giúp
cho Viện kiểm sát thực hiện tốt chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật
trong tố tụng hình sự, là cơ sở để Viện kiểm sát kiểm sát hoạt động của các cơ
quan tiến hành tố tụng trong việc áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự

1


(BLHS) và Bộ luật tố tụng hình sự (BLTTHS) một cách có căn cứ và đúng
pháp luật.
Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, đời sống văn hóa, kinh tế xã
hội của đất nước, trong những năm qua Kinh tế - xã hội của tỉnh Cao Bằng đã
có nhiều khởi sắc, tỉnh Cao Bằng đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng.
Tồn ngành kiểm sát nói chung, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Cao Bằng nói
riêng đã nỗ lực phấn đấu hồn thành tốt chức năng nhiệm vụ đóng góp quan
trọng vào cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm, giữ vững an ninh chính trị,
trật tự an tồn xã hội, bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích của tổ
chức, công dân, bảo vệ pháp chế xã hội Chủ nghĩa. Viện kiểm sát nhân dân
tỉnh Cao Bằng đã kiểm sát chặt chẽ việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo
về tội phạm của Cơ quan điều tra và các cơ quan liên quan. Việc ADPL đúng
đắn trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm đã
góp phần ổn định xã hội và cải thiện các mối quan hệ trong đời sống hàng
ngày tại cộng đồng dân cư, giữ gìn kỷ cương pháp luật, trật tự an toàn xã hội,
đồng thời góp phần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trên toàn tỉnh Cao
Bằng. Tuy nhiên trước những diễn biến phức tạp của tình hình kinh tế xã hội
cùng với tội phạm trên địa bàn tỉnh diễn biến phức tạp, có chiều hướng gia
tăng về số vụ với tính chất và hậu quả nghiêm trọng. Cao Bằng vẫn là một
tỉnh nghèo, trình độ dân trí và trình độ hiểu biết pháp luật cịn thấp so với cả
nước; Qua cơng tác tổng kết và đánh giá thực tiễn tại Viện kiểm sát nhân dân
tỉnh Cao Bằng cho thấy, ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố
giác, tin báo về tội phạm trên địa bàn tỉnh vẫn còn bộc lộ một số yếu kém, hạn
chế so với yêu cầu cải cách tư pháp như:
Một số đơn vị VKSND cấp huyện chưa thực hiện tốt công tác kiểm sát
việc thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm do Cơ quan điều tra thực hiện;
một số cán bộ, Kiểm sát viên (KSV) chưa nghiêm túc thực hiện đầy đủ nhiệm

vụ, quyền hạn được giao khi thực hành quyền công tố, KSĐT vụ án hình sự;
2


hoặc do thiếu kinh nghiệm công tác, năng lực chuyên mơn cịn hạn chế nên
q trình kiểm sát khơng nắm đầy đủ các tin báo, tố giác về tội phạm, trong
một số vụ việc chưa đề ra yêu cầu điều tra kịp thời để hỗ trợ Điều tra viên;
gây ảnh hưởng đến tiến độ cũng như hiệu quả điều tra vụ án dẫn đến nhiều tin
báo, tố giác bị quá hạn, chưa giải quyết kịp thời. Quá trình thực hiện chức
năng, nhiệm vụ vẫn cịn tình trạng nể nang, tránh né nên chưa kịp thời phát
hiện vi phạm, thiếu sót của Điều tra viên để kiến nghị khắc phục…
Trước những địi hỏi, u cầu của cơng cuộc đấu tranh phịng chống tội
phạm hiện nay tại Tỉnh Cao Bằng, việc nâng cao chất lượng hoạt động ADPL
trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm là một
trong những nội dung quan trọng cần có giải pháp nâng cao hiệu quả để đáp
ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.
VKSND tỉnh Cao Bằng đã có nhiều cố gắng nỗ lực trong công tác lãnh
đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện chiến lược cải cách tư pháp theo Nghị Quyết số
08 ngày 02/01/2002 của Bộ chính trị về "Một số nhiệm vụ trọng tâm công tác
tư pháp trong thời gian tới", Nghị quyết số 48 - NQ/TW ngày 25/4/2005 của
Bộ chính trị về "Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt
Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020"; Nghị quyết 49 - NQ/TW ngày
02/6/2005 của Bộ chính trị về "Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020" từ
đó, cơng tác cải cách tư pháp của tỉnh đạt nhiều kết quả quan trọng.
Xuất phát từ những bất cập trong nhận thức, nghiên cứu lý luận, trong
các quy định của pháp luật, cũng như trong thực tiễn áp dụng pháp luật trong
công tác kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm thì
việc tiếp tục nghiên cứu các quy định của pháp luật tố tụng hình sự hiện hành
địi hỏi phải có sự quan tâm, đầu tư nghiên cứu hơn nữa về vấn đề này. Việc
nghiên cứu làm sáng tỏ các vấn đề trên góp phần nâng cao hiệu quả của cơng

tác tư pháp nói chung, cơng tác kiểm sát nói riêng, hồn thành nhiệm vụ của
Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó. Là một cán bộ của ngành Kiểm sát,
3


bản thân tôi mong muốn thông qua đề tài nghiên cứu của mình sẽ góp phần
vào việc hồn thiện và nâng cao chất lượng ADPL trong kiểm sát việc tiếp
nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm. Vì lẽ đó tơi chọn đề tài nghiên
cứu:“Áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin
báo về tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân từ thực tiễn tỉnh Cao Bằng” làm
luận văn tốt nghiệp Cao học luật của mình. Mong rằng kết quả nghiên cứu sẽ
góp phần nâng cao chất lượng kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội
phạm của ngành Kiểm sát nói chung, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Cao Bằng
nói riêng nhằm đáp ứng u cầu của cơng cuộc cải cách tư pháp và xây dựng
nhà nước pháp quyền của Nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Các nhà khoa học pháp lý và những người làm luật đã quan tâm, nghiên
cứu hoặc đề cập ở phạm vi khác nhau vấn đề kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết
tố giác, tin báo về tội phạm và đã được thể hiện dưới các cơng trình sau:
- Luận văn thạc sỹ Luật học năm 2004: Áp dụng pháp luật trong việc giải
quyết các vụ án dân sự của Tòa án nhân dân cấp tỉnh ở Việt Nam hiện nay, của
tác giả Chu Đức Thắng;
- Luận văn thạc sỹ Luật học năm 2006: Áp dụng pháp luật trong việc giải
quyết án hơn nhân và gia đình của Tịa án nhân dân tỉnh Thái Nguyên, của tác
giả Hoàng Văn Hạnh;
- Luận án Tiến sĩ năm 2017: Áp dụng pháp luật trong xét xử sơ thẩm các
vụ án hình sự của Tịa án Quân sự ở Việt Nam hiện nay, của tác giả Dương Văn
Thăng;
- Luận án Tiến sĩ năm 2015: Vai trò củaÁ p dụng pháp luật về xét xử các
vụ án hình sự trong bối cảnh xây dựng Nhà nước pháp quyền, qua thực tiễn Tòa

án nhân dân thành phố Hải Phòng, của tác giả Trần Thị Thu Hà, Đại học Quốc
gia Hà Nội.

4


- Luận văn thạc sỹ Luật học 2016: Kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố
giác, tin báo về tội phạm từ thực tiễn tỉnh Lạng Sơn, của tác giả Nguyễn Thu
Hồng, Học viện khoa học xã hội. - Luận văn thạc sỹ Luật học 2015: Kiểm sát
việc giải quyết tin báo, tố giác tội phạm trong Luật tố tụng hình sự Việt Nam,
của tác giả Dương Tiến Mạnh, Đại học Quốc gia Hà Nội.
- Luận văn thạc sỹ Luật học 2018: Kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin
báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam
từ thực tiễn tỉnh Bình Định, của tác giả Nguyễn Thị Hồng Loan, Học viện
khoa học xã hội.
Các cơng trình ở dạng bài báo khoa học như: Nhiệm vụ, quyền hạn của
Viện kiểm sát trong công tác kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác về tội
phạm và kiến nghị khởi tố theo yêu cầu của cải cách tư pháp của tác giả Thạc
sĩ Nguyễn Duy Giảng, Tạp chí kiểm sát số 18-20/2008; Một số giải pháp
nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát việc giải quyết tố giác,
tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố của tác giả Lưu Trọng Nguyên, Tạp
chí kiểm sát, số 12/2009; Quy định của pháp luật về kiểm sát việc giải quyết
tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố. Thực trạng và một số đề xuất
kiến nghị của tác giả Vũ Việt Hùng, Tạp chí kiểm sát, số 12/2009; chuyên đề
thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác THQCT, KS
việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của Phòng 1, VKSND tỉnh Bình
Định; Bình luận quy định về tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố
theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 của Thạc sỹ, luật sự
Nguyễn Thị Yến – Công ty Luật TNHH Everest;
Ngồi ra, liên quan đến đề tài này cịn nhiều luận văn thạc sỹ, khóa luận tốt

nghiệp trình độ cử nhân đã được bảo vệ, tuy nhiên chưa có cơng trình nào nghiên
cứu sâu rộng, đầy đủ và tồn diện về áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp
nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm từ thực tiễn tỉnh Cao Bằng để từ đó
đưa ra những giải pháp tăng cường và bảo đảm thực hiện tốt hơn quy định của
5


pháp luật về kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác và tin báo về tội phạm
nói chung và trên địa bàn tỉnh Cao Bằng nói riêng.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích
- Mục đích nghiên cứu của luận văn là đề xuất một số giải pháp nhằm
góp phần nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận,
giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của VKSND tỉnh Cao Bằng.
3.2. Nhiệm vụ
Luận văn có những nhiệm vụ cụ thể như sau:
- Phân tích làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản của áp dụng pháp luật
trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của
VKSND.
- Phân tích làm rõ những đặc điểm của địa bàn tỉnh Cao Bằng có liên
quan đến hoạt động áp dụng pháp luật về kiểm sát việc tiếp nhận, giải
quyết tố giác, tin báo về tội phạm của VKSND tỉnh Cao Bằng.
- Đánh giá thực trạng và chỉ ra những hạn chế, bất cập cũng như nguyên
nhân của hạn chế, bất cập trong áp dụng pháp luật về kiểm sát việc tiếp nhận,
giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của VKSND tỉnh Cao Bằng.
- Đề xuất các quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động áp
dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về
tội phạm của VKSND nói chung và tỉnh Cao Bằng nói riêng.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu

Là những vấn đề lý luận về áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc
tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của VKSND và thực tiễn
áp dụng trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn giới hạn nghiên cứu đối tượng của hoạt động kiểm sát tiếp
6


nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm chỉ trong hoạt động tiếp nhận, giải
quyết tố giác, tin báo của CQĐT thuộc lực lượng Công an nhân dân. Luận văn
không nghiên cứu hoạt động tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo của các chủ
thể khác (được quy định trong BLTTHS).
Luận văn nghiên cứu thực tiễn áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc
tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của VKSND tỉnh Cao
Bằng trong thời hạn 5 năm, từ năm 2015 đến tháng 6/2020.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
5.1.Cơ sở lý luận
Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác
Lênin, phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, tư tưởng Hồ
Chí Minh, các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của
Nhà nước về cải cách tư pháp theo tinh thần Nghị quyết 48-NQ/TW, Nghị
quyết 49-NQ/TW của Bộ chính trị.
5.2.Phương pháp nghiên cứu
Trong Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể
như sau:
- Phương pháp phân tích, tổng hợp: Sử dụng để hệ thống hóa những vấn
đề lý luận, phân tích, đánh giá thực tiễn cơng tác áp dụng pháp luật trong kiểm
sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm tại tỉnh Cao Bằng.
- Phương pháp thống kê, so sánh: Sử dụng để thống kê, so sánh đối
chiếu số liệu áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố

giác, tin báo về tội phạm qua các năm để thấy sự tăng giảm của tình hình tội
phạm tại tỉnh Cao Bằng.
- Phương pháp chuyên gia: phương pháp này được sử dụng để tranh thủ ý
kiến, quan điểm của các chuyên gia, nhà khoa học, cán bộ hoạt động thực tiễn
của Học viện Khoa học xã hội, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Cao Bằng, Cơ quan
điều tra Công an tỉnh Cao Bằng… về các vấn đề lý luận cũng như thực tiễn công
tác kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm.

7


- Phương pháp nghiên cứu điển hình: phương pháp này được sử dụng
để nghiên cứu, khảo sát các vụ việc điển hình qua đó đưa ra đánh giá nhận xét
chung về thực trạng công tác kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin
báo về tội phạm.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Luận văn là cơng trình nghiên cứu đầu tiên về áp dụng pháp luật trong
kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của Viện kiểm
sát nhân dân tỉnh Cao Bằng.
- Kết quả nghiên cứu của Luận văn góp phần làm sáng tỏ thêm một số
vấn đề lý luận và thực tiễn áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận,
giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm từ đó nâng cao hơn nữa nhận thức
của cán bộ, kiểm sát viên VKSND tỉnh Cao Bằng trong q trình thực hiện
chức năng, nhiệm vụ được giao; có giá trị tham khảo cho Viện kiểm sát nhân
dân tỉnh Cao Bằng để nâng cao hiệu quả hoạt động.
- Luận văn cũng có thể làm tài liệu nghiên cứu, giảng dạy cho học
viên, sinh viên các cơ sở đào tạo nghiên cứu khoa học Luật; là tài liệu tham
khảo cho Kiểm sát viên các cấp tỉnh Cao Bằng nghiên cứu áp dụng trong hoạt
động thực tiễn nhằm nâng cao trình độ lý luận và thực tế công tác áp dụng
pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội

phạm của VKSND.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Lý luận chung về áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp
nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân
Chương 2: Đặc điểm địa bàn và thực trạng áp dụng pháp luật trong
kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của Viện kiểm
sát nhân dân tỉnh Cao Bằng.
Chương 3: Quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp
luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của
Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Cao Bằng.
8


Chương 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG KIỂM SÁT
VIỆC TIẾP NHẬN, GIẢI QUYẾT TỐ GIÁC, TIN BÁO VỀ TỘI PHẠM
CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của áp dụng pháp luật trong kiểm
sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của Viện kiểm
sát nhân dân
1.1.1.Khái niệm áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải
quyết tố giác, tin báo về tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân
Để làm rõ khái niệm áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp
nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân, thì
cần thiết phải làm sáng tỏ một số khái niệm liên quan sau đây:
- Khái niệm tố giác, tin báo về tội phạm: Tố giác, tin báo về tội
phạm được pháp luật quy định là những cơ sở để xác định có hay khơng
có dấu hiệu tội phạm. Điều đó cũng khẳng định rằng, cơ quan có thẩm
quyền muốn khởi tố vụ án hình sự, phát động những quan hệ tố tụng hình

sự phải bắt đầu từ những tin tức về tội phạm được chính thức thơng báo
chứ khơng phải là những lời đồn đại khơng có căn cứ. Người báo tin về
tội phạm không nhất thiết phải là người bị hại hoặc có quan hệ trực tiếp
đến tội phạm đã xảy ra. Tố giác về tội phạm là nguồn thơng tin quan trọng
về hành vi có dấu hiệu tội phạm, là sự tố cáo của công dân về những hành
vi nào đó mà họ cho rằng đó là tội phạm, Cơng dân có quyền và nghĩa vụ
tố cáo về hành vi vi phạm pháp luật hình sự mà họ biết với các cơ quan, tổ
chức. Tin báo về tội phạm được hiểu là thông tin về hành vi có dấu hiệu
tội phạm trên các phương tiện thơng tin đại chúng hoặc thông báo, báo
cáo của các cơ quan, tổ chức với Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Toà án
về những hành vi, vụ việc đã xảy ra mà các cơ quan, tổ chức đó cho là tội
phạm. Tin báo phản ánh mối liên hệ giữa một chủ thể có tính chất pháp
9


nhân – cơ quan, tổ chức truyền tin đi với một cơ quan có trách nhiệm
trong hệ thống chủ thể thực hiện các quyền năng tố tụng hình sự mà trực
tiếp ớ đây là quyền khởi tố vụ án hình sự. (Theo quy định tại Thông tư
liên tịch số 06/2013/TTLT-BCA-BQP-BNN&PTNT-VKSNDTC ngày
02/8/2013). Quy định này đã góp phần tăng cường trách nhiệm của người
dân, cơ quan, tổ chức trong xã hội, tạo ra sự chuyển biến mới trong nhận
thức và áp dụng pháp luật trong giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm.
Điều 144 BLTTHS năm 2015 quy định cụ thể khái niệm tố giác, tin
báo về tội phạm như sau:
" Điều 144. Tố giác, tin báo về tội phạm
1. Tố giác về tội phạm là việc cá nhân phát hiện và tố cáo hành vi
có dấu hiệu tội phạm với cơ quan có thẩm quyền.
2. Tin báo về tội phạm là thơng tin về vụ việc có dấu hiệu tội phạm
do cơ quan, tổ chức, cá nhân thông báo với cơ quan có thẩm quyền hoặc
thơng tin về tội phạm trên phương tiện thông tin đại chúng..."

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 144 Bộ luật Tố tụng hình sự, cơng
dân có thể tố giác tội phạm với Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Toà án
hoặc với các cơ quan khác, tổ chức khác. Không chỉ các cơ quan Tòa án,
Kiểm sát, Cơ quan điều tra, mà Điều luật còn quy định, các cơ quan khác,
các tổ chức, bất kể là cơ quan, tổ chức nào khi công dân tố giác tội phạm
đều có trách nhiệm tiếp nhận. Luật cho phép cơng dân có thể tố cáo về tội
phạm với bất cứ cơ quan, tổ chức nào mà họ thấy thuận tiện. Trong tất cả
các trường hợp đó, sự tố cáo của công dân về tội phạm đều được coi là tố
giác. Tố giác tội phạm có thể bằng miệng có thể trực tiếp hoặc qua thư,
điện thoại hoặc bằng văn bản…Trường hợp người bị hại trình báo về sự
kiện phạm tội liên quan đến họ cũng được coi là tố giác tội phạm. Pháp
luật quy định như vậy nhằm tạo điều kiện cho cơ chế thông tin về tội
phạm được nhanh chóng, tạo điều kiện cho nhân dân tham gia rộng rãi và
10


thuận tiện vào cuộc đấu tranh với tội phạm, đồng thời nâng cao trách
nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong việc đấu tranh với tội phạm, bảo vệ
trật tự xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của cơng dân.
Căn cứ vào Điều 144 của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 thì tin
báo tội phạm có thể được phân thành hai loại: Tin báo tội phạm có thể là
tin do cơ quan, tổ chức gửi đến cho cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố
tụng hình sự (khoản 2, Điều 144 Bộ luật tố tụng hình sự) trực tiếp phản
ánh về tội phạm; tin báo có thể được chính thức thơng báo hoặc phản ánh
trên các phương tiện thông tin đại chúng mà các cơ quan chuyên trách đấu
tranh với tội phạm có thẩm quyền phải xem xét, nghiên cứu để rút ra
những kết luận (khoản 3. Điều 144 Bộ luật tố tụng hình sự).
- Chúng ta đi tìm hiểu thế nào là khái niệm tiếp nhận, giải quyết tố
giác, tin báo về tội phạm:
Theo pháp luật Tố tụng hình sự Việt Nam hiện nay vẫn chưa có một

định nghĩa thống nhất về khái niệm: "Tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin
báo về tội phạm" .
Điều 56 BLTTHS năm 2015 đã ghi nhận việc tố giác, báo tin về tội
phạm nhằm giải quyết tố giác, tin báo tội phạm được tiến hành thuận lợi.
Thông tư Liên tịch số 01/2017/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNN
&PTNT-VKSNDTC ngày 20/12/2017 Quy định:"CQĐT có thẩm quyền
giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm theo thẩm quyền điều tra của mình
và phải tổ chức trực nghiệp vụ 24/24 giờ để tiếp nhận đầy đủ mọi tố giác,
tin báo về tội phạm (kể cả tin báo về tội phạm trên phương tiện thông tin
đại chúng); phân loại và chuyển ngay cho các cơ quan có thẩm quyền giải
quyết. CQĐT khi nhận được tố giác, tin báo về tội phạm qua dịch vụ bưu
chính, điện thoại hoặc phương tiện thơng tin khác thì ghi vào sổ tiếp
nhận....trường hợp người phạm tội đến tự thú hoặc đầu thú thì thực hiện
theo trình tự, thủ tục theo quy định tại Điều 152 BLTTHS năm 2015 [3].
11


Trách nhiệm tiếp nhận và thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về
tội phạm được quy định cụ thể tại Điều 145 BLTTHS theo đó mọi tố giác,
tin báo về tội phạm, phải được tiếp nhận đầy đủ, giải quyết kịp thời. Thẩm
quyền tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm tương đối rộng, Khoản 2
Điều 145 quy định bao gồm Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát tiếp nhận tố
giác, tin báo về tội phạm, Công an xã, phường, thị trấn, đồn, trạm Công
an, cơ quan báo chí, các cơ quan, tổ chức khác cũng có trách nhiệm tiếp
nhận tố giác, tin báo về tội phạm. Việc quy định đa dạng các cơ quan, tổ
chức như trên tạo thành một mạng lưới tiếp nhận nguồn tin về tội phạm
nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tố giác và báo tin, kịp thời
phát hiện, ngăn chặn tội phạm và hạn chế tình trạng bỏ lọt tội phạm.
BLTTHS năm 2015 quy định hạn chế hơn về số lượng cơ quan có
thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, được giới hạn chỉ bao

gồm ba nhóm cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng với phạm vi giải
quyết tương ứng, cụ thể là CQĐT giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm
thuộc thẩm quyền điều tra của mình; Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến
hành một số hoạt động điều tra giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm
thuộc thẩm quyền điều tra của mình; Viện kiểm sát giải quyết tố giác, tin
báo về tội phạm, trong trường hợp phát hiện Cơ quan điều tra, cơ quan
được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra có vi phạm pháp
luật nghiêm trọng trong hoạt động kiểm tra, xác minh tố giác, tin báo về
tội phạm, hoặc có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm mà Viện kiểm sát đã yêu cầu
bằng văn bản nhưng khơng được khắc phục thì trong thời hạn 05 ngày kể từ
ngày Viện kiểm sát có yêu cầu, cơ quan có thẩm quyền đang thụ lý, giải quyết
tố giác, tin báo về tội phạm đó phải chuyển hồ sơ có liên quan cho Viện kiểm
sát để xem xét, giải quyết(khoản 3 Điều 145 BLTTHS 2015). Sự hạn chế
hơn về thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, là do để giải
quyết tố giác, tin báo về tội phạm, cần thực hiện các biện pháp kiểm tra,
12


xác minh nguồn tin, một số biện pháp điều tra tố tụng như khám nghiệm
hiện trường, khám nghiệm tử thi, trưng cầu giám định, định giá tài
sản…cũng có thể phải tiến hành trong quá trình giải quyết tố giác, tin báo
về tội phạm và chỉ những cơ quan có thẩm quyền mới được áp dụng các
biện pháp này.
- Khái niệm: Kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về
tội phạm:
Đảng và nhà nước ta đã khẳng định việc tổ chức một cơ quan có
chức năng kiểm tra và giám sát hoạt động ADPL của các cơ quan nhà
nước và cơng dân là địi hỏi mang tính cấp thiết cần phải thành lập một cơ
quan có chức năng giám sát nên đã thành lập cơ quan VKS. Kiểm sát các
hoạt động tư pháp có thể hiểu là giám sát Nhà nước về tư pháp, là hoạt

động mang tính quyền lực nhà nước. Cần phải khẳng định kiểm sát các
hoạt động tư pháp là chức năng quan trọng của VKS, kiểm sát các hoạt
động tư pháp là sự giám sát trực tiếp các hoạt động cụ thể của các cơ quan
tư pháp trong quá trình tố tụng với mục đích là nhằm đảm bảo cho pháp
luật được áp dụng nghiêm chỉnh và thống nhất. Từ phân tích trên theo
chúng tơi có thể đưa ra khái niệm kiểm sát các hoạt động tư pháp trong
TTHS như sau: Kiểm sát các hoạt động tư pháp trong TTHS là chức năng
Hiến định của VKS, có nội dung là giám sát trực tiếp hoạt động của các
cơ quan tư pháp trong quá trình giải quyết vụ án hình sự, nhằm bảo đảm
cho pháp luật TTHS được thực hiện một cách nghiêm chỉnh, thống nhất
[13, tr.15].
Hoạt động của VKS có nhiều nội dung khác nhau, có thể kể đến
như Thực hành quyền cơng tố, kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác về
tội phạm; Thực hành quyền công tố, kiểm sát việc khởi tố, điều tra; thực
hành quyền công tố, kiểm sát việc xét xử; kiểm sát thi hành án hình sự;
kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự và thi hành án dân sự, kiểm sát
13


việc giải quyết các vụ án hành chính... đó là những hoạt động thể hiện vai
trò và nhiệm vụ của VKS trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ
của mình. Bộ luật TTHS Việt Nam chưa có một định nghĩa thống nhất về
khái niệm: "Kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm" và còn
tồn tại nhiều cách hiểu khác nhau về kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố
giác về tội phạm, có quan điểm cho rằng kiểm sát việc giải quyết tin báo,
tố giác về tội phạm là việc VKS bằng quyền năng pháp lý theo luật định
thực hiện việc kiểm tra, giám sát trực tiếp và liên tục hoạt động giải quyết
tin báo, tố giác về tội phạm của Cơ quan có thẩm quyền giải quyết, tuy
nhiên cũng có quan điểm cho rằng hoạt động kiểm sát việc giải quyết tin
báo, tố giác về tội phạm của VKS chỉ giới hạn dưới góc độ kiểm tra, giám

sát có hay khơng việc giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm của Cơ quan
có thẩm quyền chứ không đi sâu vào kiểm sát nội dụng giải quyết. Cách
hiểu thứ nhất theo quan điểm của cá nhân tôi là cách hiểu đúng và đầy đủ
nhất, chỉ ra được rõ nhất vị trí, vai trị, chức năng, của VKS trong hoạt
động kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm.
Theo pháp luật thực định, chỉ có một loại chủ thể có chức năng
kiểm sát việc giải quyết, tin báo tố giác tội phạm, đó là VKS. Từ các phân
tích trên, có thể đưa ra khái niệm kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tin
báo, tố giác về tội phạm như sau: "Kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tin
báo, tố giác về tội phạm là một nhóm quyền năng pháp lý của VKS, có nội
dung là kiểm tra, giám sát trực tiếp và liên tục hoạt động tiếp nhận, giải
quyết tin báo, tố giác về tội phạm của cơ quan có thẩm quyền theo quy
định của pháp luật".
- Khái niệm áp dụng pháp luật
Thực hiện pháp luật là những hoạt động, quá trình làm cho những
quy tắc xử sự chung chứa đựng trong các quy phạm pháp luật trở thành
hành vi, cách xử sự thực tế của các chủ thể pháp luật. Khi các quy phạm
14


pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội thì các quan hệ xã hội trở thành
các quan hệ pháp luật với các chủ thể mang quyền và nghĩa vụ pháp lý
tương ứng. Thực hiện pháp luật làm "hiện thực hóa" các quyền và nghĩa
vụ của các chủ thể pháp luật trong đời sống xã hội.
Làm thế nào để pháp luật đi vào cuộc sống, làm thế nào để pháp
luật được thực hiện một cách có hiệu quả nhất, đó là những địi hỏi ln
đặt ra trong q trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở
nước ta hiện nay. Thực hiện pháp luật được phân chia thành những hình
thức cụ thể như sau: Tuân thủ pháp luật; thi hành pháp luật; sử dụng pháp
luật; áp dụng pháp luật[17, tr 2];

- Tuân thủ pháp luật: là việc các chủ thể thực hiện pháp luật không
thực hiện các hành vi xử sự mà pháp luật cấm.
- Thi hành pháp luật: là việc các chủ thể thực hiện pháp luật chủ động
thực hiện các nghĩa vụ mà pháp luật quy định.
- Sử dụng pháp luật: Là việc các chủ thể thực hiện pháp luật sử
dụng các quyền mà pháp luật cho phép.
- Áp dụng pháp luật: là việc thực hiện pháp luật, trong đó các cơ
quan Nhà nước thơng qua các cơ quan nhà nước, hoặc cán bộ, công chức
có thẩm quyền, tổ chức xã hội được trao quyền căn cứ vào các quy định
của pháp luật để đưa ra các quyết định cá biệt nhằm giải quyết các công
việc cụ thể phát sinh trong đời sống xã hội.
Áp dụng pháp luật có những đặc điểm riêng như sau:
Thứ nhất, ADPL về nguyên tắc chỉ do những cơ quan Nhà nước,
người có thẩm quyền hoặc tổ chức xã hội được Nhà nước trao quyền tiến
hành. Pháp luật quy định các chủ thể khác nhau sẽ có thẩm quyền áp dụng
pháp luật khác nhau.
Thứ hai, ADPL được hiểu là một hoạt động có tính tổ chức quyền
lực Nhà nước. Trong nhiều trường hợp các cơ quan Nhà nước, người có
15


thẩm quyền tiến hành ADPL là hoạt động mang tính tổ chức quyền lực
Nhà nước. theo ý chí đơn phương khơng phụ thuộc vào ý chí của chủ thể
bị áp dụng, sự áp dụng này có tính bắt buộc đối với chủ thể bị áp dụng và
được bảo đảm bởi sức mạnh cưỡng chế Nhà nước.
Thứ ba, ADPL là hoạt động phải được tiến hành chặt chẽ theo các
thủ tục do pháp luật quy định.
Thứ tư, áp dụng pháp luật là hoạt động mang tính sáng tạo, bởi vì
áp dụng pháp luật là quá trình vận dụng cái chung (Các quy phạm pháp
luật) để giải quyết các vụ việc cụ thể. Điều này địi hỏi người có thẩm

quyền áp dụng pháp luật phải vận dụng cái chung cái phù hợp với cái
riêng rất phong phú, đa dạng và phức tạp.
Từ sự phân tích trên có thể đưa ra khái niệm: Áp dụng pháp luật là
hoạt động thực hiện pháp luật mang tính tổ chức quyền lực nhà nước,
được thực hiện bởi cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền hoặc tổ chức
xã hội được Nhà nước trao quyền, nhằm cá biệt hóa quy phạm pháp luật
vào các trường hợp cụ thể, đối với cá nhân, tổ chức cụ thể.
- Khái niệm áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải
quyết tố giác, tin báo về tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân
Áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin
báo về tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân là hoạt động áp dụng pháp luật tố
tụng hình sự và pháp luật khác trong trường hợp có tố giác, tin báo về tội
phạm. Hoạt động đó thể hiện đầy đủ các yếu tố nội hàm đặc trưng của áp
dụng pháp luật được cụ thể hóa trong lĩnh vực kiểm sát việc tiếp nhận, giải
quyết tố giác, tin báo về tội phạm và do VKSND thực hiện. Cụ thể là:
Chủ thể của hoạt động ADPL là VKSND: Pháp luật thực định chỉ quy
định một loại chủ thể có chức năng kiểm sát việc tn theo pháp luật trong tố
tụng hình sự đó là VKS. Cùng với chức năng THQCT, kiểm sát hoạt động tư
pháp là chức năng đặc thù của VKS tạo ra nền tảng cơ sở pháp lý vững chắc
16


để VKS thực hiện tốt nhiệm vụ, quyền hạn của mình.
Với chức năng của mình ngành kiểm sát mang trên vai trọng trách,
nhiệm vụ quan trọng nhằm đảm bảo mọi hành vi phạm tội đều phải được xử
lý kịp thời; việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án phải được đảm
bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để lọt tội phạm và người
phạm tội, không làm oan người vô tội. Viện kiểm sát nhân dân là cơ quan
thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp của nước Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam được quy định tại Điều 2, Luật Tổ chức Viện kiểm

sát nhân dân năm 2014. Kiểm sát việc tiếp nhận tin báo, tố giác về tội phạm,
là cơ sở để cơ quan có thẩm quyền xác định có dấu hiệu tội phạm hay khơng
để quyết định việc khởi tố hoặc khơng khởi tố vụ án hình sự. Trách nhiệm của
Viện kiểm sát trong công tác này là kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về
tội phạm, bảo đảm việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm của Cơ
quan điều tra đúng pháp luật, đầy đủ; bảo đảm mọi tội phạm đều được phát
hiện, khởi tố, điều tra và xử lý.
Hoạt động kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm
của Viện kiểm sát có vị trí, vai trị và ý nghĩa tiên quyết để bảo đảm mọi hành
vi phạm tội, người phạm tội đều được phát hiện và xử lý kịp thời, đúng pháp
luật. Thực tiễn thực hành quyền công tố cho thấy, kiểm sát tốt việc giải quyết
tố giác, tin báo tội phạm sẽ quyết định chất lượng thực hành quyền công tố,
kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử những bước quan trọng để có thể khẳng
định có hay khơng có hành vi tội phạm xảy ra, người nào thực hiện hành vi
phạm tội, tính chất, mức độ và hậu quả do hành vi phạm tội đó gây ra như thế
nào. Đồng thời, thơng qua hoạt động này để có cơ sở khẳng định việc khởi tố
là đúng người, đúng tội và bảo đảm các căn cứ để xử lý tội phạm, bảo đảm
cho mọi hành vi phạm tội đều phải được xử lý theo quy định của pháp luật,
tránh làm oan, sai và không bỏ lọt tội phạm. Kiểm sát tốt việc giải quyết tin
báo và tố giác tội phạm sẽ giúp cho việc đồng ý hoặc hủy bỏ quyết định
17


không khởi tố của Viện kiểm sát đối với Cơ quan điều tra chính xác và có căn
cứ. Như vậy, có thể khẳng định hoạt động kiểm sát giải quyết tố giác, tin báo
tội phạm là một hoạt động không thể thiếu trong q trình tố tụng hình sự vì
nó bảo đảm cho việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử đúng người, đúng tội,
đúng pháp luật và không bỏ lọt tội phạm.
Đối tượng được ADPL là: Hoạt động tuân theo pháp luật trong quá
trình tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của các cơ quan có

thẩm quyền theo quy định của luật TTHS. Trách nhiệm tiếp nhận và thẩm
quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm được quy định tại Điều 145
BLTTHS năm 2015.
Nội dung của hoạt động ADPL: Hoạt động kiểm sát được hiểu là hoạt
động kiểm tra và giám sát việc chấp hành pháp luật của Nhà nước. VKS là cơ
quan có trách nhiệm kiểm sát hoạt động tư pháp, ADPL trong kiểm sát việc
tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm là một giai đoạn tố tụng được
quy định trong BLTTHS năm 2015.
Từ những phân tích trên, có thể đưa ra khái niệm: Áp dụng pháp luật
trong Kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của Viện
kiểm sát nhân dân là việc Viện kiểm sát trên cơ sở các quy định của pháp luật
hiện hành, sử dụng tổng hợp quyền năng pháp lý để kiểm tra, giám sát hoạt
động tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm của cơ quan có thẩm
quyền, nhằm đảm bảo việc tuân theo pháp luật trong hoạt động tiếp nhận, giải
quyết tố giác, tin báo về tội phạm của các cơ quan đó.
1.1.2.Đặc điểm áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải
quyết tố giác, tin báo về tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân.
Áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác,
tin báo về tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân là một trong những hoạt động
áp dụng pháp luật của cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho nên cũng có những
đặc điểm chung như các loại hình áp dụng pháp luật nói chung. Đồng thời có
18


những đặc điểm riêng sau đây:
Thứ nhất, ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin
báo về tội phạm là chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn riêng có của Viện kiểm
sát nhân dân.
Theo quy định của pháp luật thì VKSND các cấp là cơ quan có chức
năng kiểm sát hoạt động tư pháp nói chung và kiểm sát việc tiếp nhận, giải

quyết tố giác, tin báo về tội phạm nói riêng. Thơng qua việc thực hiện chức
năng này, VKSND góp phần thực hiện quyền lực Nhà nước, trực tiếp thực
hiện quyền kiểm sát góp phần bảo vệ pháp chế XHCN, bảo vệ chế độ XHCN,
quyền làm chủ của nhân dân, bảo vệ tài sản của Nhà nước. ADPL trong kiểm
sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm đúng đắn nhằm
bảo đảm mọi tội phạm, mọi hành vi phạm tội phải được xử lý nghiêm minh
trước pháp luật. Do vậy, ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố
giác, tin báo về tội phạm của VKSND là chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn
riêng có của Viện kiểm sát nhân dân.
Thứ hai, Hoạt động ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố
giác, tin báo về tội phạm chỉ được tiến hành khi có tố giác, tin báo về tội
phạm do cơ quan, tổ chức, cá nhân chuyển đến. Tin báo, tố giác về tội phạm
là sự kiện pháp lý làm phát sinh q trình ADPL. Xuất phát từ ngun tắc
khơng tránh khỏi trách nhiệm hình sự, nhiệm vụ bảo vệ cơng lý, bảo vệ quyền
con người, bảo vệ pháp luật, bảo vệ lợi ích nhà nước, quyền và lợi ích hợp
pháp của công dân, mọi hành vi phạm tội phải được phát hiện và xử lý
nghiêm minh trước pháp luật. Do đó, nếu khơng có tố giác, tin báo về tội
phạm do cơ quan, tổ chức, cá nhân chuyển đến thì sẽ khơng có hoạt động
ADPL trong tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và trong kiểm
sát hoạt động nói trên.
Thứ ba, ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin
báo về tội phạm luôn tuân thủ chặt chẽ những quy định của pháp luật về trình
19


tự, thủ tục tố tụng. Thủ tục ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tin
báo, tố giác về tội phạm là thủ tục tố tụng tư pháp, không phải là thủ tục hành
chính. Trong tổ chức và hoạt động của mình, VKS thực hiện rất nhiều hoạt
động ADPL, có hoạt động ADPL được thực hiện theo thủ tục tố tụng tư pháp
(ADPL khi thực hiện chức năng thực hành quyền cơng tố và kiểm sát tư

pháp), có hoạt động ADPL thực hiện theo thủ tục hành chính (ADPL khi thực
hiện hoạt động quản lý nội bộ cơ quan kiểm sát, ví dụ: tuyển dụng, bổ nhiệm
cán bộ …). Điều 13 Luật tổ chức VKSND năm 2014 và Điều 160 BLTTHS
năm 2015 đã quy định nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát trong việc tiếp
nhận và kiểm sát việc giải quyết nguồn tin về tội phạm.
Thứ tư, hoạt động ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố
giác, tin báo về tội phạm có đối tượng kiểm sát rất đặc thù: Đối tượng kiểm
sát ở đây là các cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền (CQĐT, ĐTV, cán
bộ điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều
tra…).Các cơ quan này mang quyền lực nhà nước, không giống như các công
dân, tổ chức. Mối quan hệ giữa người có thẩm quyền ADPL với đối tượng
được ADPL là mối quan hệ tố tụng, không phải là mối quan hệ trực thuộc cấp
trên – cấp dưới.
1.1.3.Vai trò áp dụng pháp luật trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải
quyết tố giác, tin báo về tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân.
- Thứ nhất, ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác,
tin báo về tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân có vai trị đặc biệt quan trọng
đối với việc bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Tiếp nhận, giải quyết tố
giác, tin báo về tội phạm là hoạt động đầu tiên của quá trình giải quyết vụ
án hình sự, ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo
về tội phạm đảm bảo tính nghiêm minh, công bằng của pháp luật đối với
cá nhân, cơ quan, tổ chức, bảo vệ quyền con người, quyền công dân.
- Thứ hai, ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin
20


báo về tội phạm góp phần vào việc bảo vệ trật tự, an tồn xã hội, đảm bảo
an ninh chính trị, tạo dựng môi trường pháp lý - xã hội ổn định, lành
mạnh, an toàn cho các hoạt động kinh tế, văn hóa, khoa học, cơng nghệ,
hợp tác quốc tế và phát triển. Hoạt động ADPL trong kiểm sát việc tiếp

nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm mang ý nghĩa chính trị xã hội
sâu sắc, thể hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp trong ngành kiểm
sát nhằm bảo đảm không bỏ lọt tội phạm ngay từ khâu tiếp nhận nguồn tin
về tội phạm.
- Thứ ba, ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin
báo về tội phạm góp phần giáo dục ý thức tôn trọng, tuân thủ pháp luật
đối với cá nhân, cơ quan, tổ chức, đặc biệt là cán bộ công chức nhà nước
góp phần nâng cao ý thức pháp luật, trách nhiệm nghề nghiệp của những
người tiến hành tố tụng trong tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội
phạm.
- Thứ tư, ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin
báo về tội phạm có vai trị quan trọng đối với việc hồn thiện hệ thống
pháp luật tố tụng hình sự nói riêng cũng như pháp luật trong các lĩnh vực
khác nói chung. Bằng hoạt động ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải
quyết tố giác, tin báo về tội phạm các quy phạm pháp luật được kiểm
nghiệm về tính phù hợp hay chưa phù hợp với cuộc sống cần thay đổi.
- Thứ năm: ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác,
tin báo về tội phạm góp phần quan trọng vào việc chống oan sai, bỏ lọt tội
phạm đảm bảo pháp chế XHCN. Bản chất Pháp chế là sự tôn trọng và bảo
đảm tuân thủ pháp luật của các chủ thể trong xã hội. Từ bản chất của hoạt
động kiểm sát tư pháp nói chung và kiểm sát trong tiếp nhận, giải quyết tố
giác tin báo về tội phạm nói riêng (là kiểm tra sự tuân thủ pháp luật của
các cơ quan tư pháp) Nên ADPL trong kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết
tố giác, tin báo về tội phạm góp phần bảo đảm pháp chế XHCN. Bảo đảm
21