toan hay

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (206.27 KB, 19 trang )

(1)II - Néi dung. Dạng 1: Xác định công thức hoá học của chất khi biết hoá trị. Dạng 2: Xác định công thức hoá học của một chất dựa vào kết quả phân tích định lợng. Dạng 3: Xác định công thức hoá học của một chất dựa theo chơng trình ho¸ häc. Dạng 4: Xác định công thức hoá học của mặt chất bằng cách biện luận. Dạng 5: Xác định công thức hoá học của hợp chất hữu cơ gồm các nguyên tè C, H, O ....

(2) II - Néi dung Các dạng bài xác định công thức hoá học của một chất: Dạng 1: Xác định công thức hoá học của 1 chất khi biết hoá trị. * C«ng thøc cã d¹ng Ax By A, B lµ ký hiÖu ho¸ häc cña c¸c nguyªn tè cÊu t¹o nªn chÊt. x,y lµ chØ sè nguyªn tö c¸c nguyªn tè Ho¸ trÞ cña nguyªn tè nµy thêng lµ chØ sè cña nguyªn tè kia. III. VÝ dô:. II. A l0. C«ng thøc ho¸ häc Al2O3. - Các chỉ số phải tối giản nên phải đơn giản chúng nếu cần Nếu hoá trị hai nguyên tố nh nhau, các chỉ số đều là 1. VÝ dô: LËp c«ng thøc ho¸ häc cña hîp chÊt chøa 2 nguyªn tè sau: a) Fe (III) vµ I (II) b) C (IV) vµ H (I) c) Na (I) vµ CI (I) d) S (IV) vµ O (II) e) Ca (II) vµ O (II) Gi¶i: III. II. a) Fe O C«ng thøc ho¸ häc Fe2O3 x y IV. II. b) C x H y C«ng thøc ho¸ häc CH4 I. I. c) Na x Cl y VI. C«ng thøc ho¸ häc NaCl. II. d) S O C«ng thøc ho¸ häc S 2O6 Tèi gi¶n c«ng thøc ho¸ häc SO 3 (chØ sè 2 vµ x y 6 đơn giản cho 2) II. II. e) Ca x O y C«ng thøc ho¸ häc CaO * Xác định công thức hoá học của một chất gồm một nguyên tố kết hợp với một nhãm nguyªn tè. - Mét nhãm c¸c nguyªn tè còng cã thÓ cã ho¸ trÞ: VÝ dô: Nhãm SO4 cã ho¸ trÞ II Nhãm PO4 cã ho¸ trÞ III Nhãm NO3 cã ho¸ trÞ I Nhãm CO3 cã ho¸ trÞ II Nhãm OH cã ho¸ trÞ I.

(3) - C¸ch lËp c«ng thøc t¬ng tù nh chÊt gåm 2 nguyªn tè. Ho¸ trÞ cña nguyªn tè (hay nhãm nguyªn tè) nµy lµ chØ sè cña nguyªn tè hay nhãm nguyªn tè kia. VÝ dô: LËp c«ng thøc ho¸ häc cña hîp chÊt cÊu t¹o bëi: a) H (I) vµ SO4 (II) b) Ca (II) vµ PO4 (III) c) Al (III) vµ NO3 (I) d) K (I) vµ CO3 (II) e) Ba (II) vµ SO3 (II) g) Cu (II) vµ OH (I) Gi¶i II. a). ¿❑ SO4 ¿ y I. C«ng thøc ho¸ häc H2SO4. H¿ III. b). ¿❑ SO4 ¿ y II. C«ng thøc ho¸ häc Ca3 (PO4)2. Ca ¿ I. c). ¿❑ NO3 ¿ y III. C«ng thøc ho¸ häc Al(NO3)3. Al ¿ II. ❑. d). C O3 ¿ y I. C«ng thøc ho¸ häc K2CO3. Kx ¿ ❑. e). II. SO3 ¿ y II. C«ng thøc ho¸ häc BaSO3. Ba x ¿ ❑. g). I. OH ¿ y II. C«ng thøc ho¸ häc Cu(OH)2. Cu x ¿. Dạng 2: Xác định công thức hoá học của một chất dựa vào kết quả phân tích định lợng: * Mét hîp chÊt v« c¬ Ax By Oz cã chøa % vÒ khèi lîng A lµ a% , % khèi lîng B lµ b% , % khèi lîng C lµ c% ta cã tû lÖ vÒ sè mol c¸c nguyªn tè: x:y:z=. a b c : : M A M B MC. Trong đó: a,b,c là thành phần % khối lợng các nguyên tố trong hợp chất. MA, MB, MC lµ khèi lîng mol nguyªn tö cña c¸c nguyªn tè. - Víi c¸c hîp chÊt v« c¬ tû lÖ tèi gi¶n gi÷a x, y, z thêng còng lµ gi¸ trÞ c¸c chØ sè cÇn t×m: Lu ý: n = VÝ dô 1:. m M. n=. V 22 , 4.

(4) T×m c«ng thøc ho¸ häc cña hîp chÊt cã thµnh phÇn khèi lîng nh sau: H = 2,4% ; S = 39,1% ; O = 58,5% BiÕt ph©n tö cña khèi lîng hîp chÊt lµ: 82 Gi¶i: - Xác định xem công thức hoá học - Vì %H + %S + %O ngoµi H, S vµ O cßn nguyªn tè nµo = 2,4 % + 39,1 % + 58,5% = 100% kh¸c - §Æt c«ng thøc ë d¹ng tæng qu¸t - Nªn CTHH chØ cã H, S vµ O Hx Sy Oz - Lập phơng trình đại số theo PTK x + 32y + 16z = 82 - LËp tû lÖ khèi lîng cña tõng nguyªn x 2,4 = => x = 2 82 100 tố để tìm x, y, z 32 y 39 , 1 = 82 100. => y = 1. 16 z 58 , 5 = 82 100. => z = 3 - LËp thµnh c«ng thøc ho¸ häc - CTHH cña hîp chÊt H2SO3 VÝ dô 2: Ph©n tÝch mét hîp chÊt v« c¬ A cã thµnh phÇn % theo khèi lîng nh sau: đồng là 40%, lu huỳnh là 20% và oxi là 40%. Xác định công thức ho¸ häc cña A. Gi¶i: - Xác định xem A ngoài Cu vào O còn Vì % Cu + % S + %O = 40% + 20% + 40% = nguyªn tè nµo kh¸c kh«ng 100% - §Æt c«ng thøc ë d¹ng tæng qu¸t Nªn A chØ cã Cu, S vµ O Gäi c«ng thøc ho¸ häc cña A lµ CuxSyOZ - T×m nguyªn tö khèi (NTK) cña tõng Cu= 64 ; S = 32 ; O = 16 nguyªn tè - LËp tû lÖ sè mol c¸c nguyªn tè Cu, % Cu %S %O : : x:y:z= M Cu M S M O S, O = 40 : 20 : 40 64 32 16. = 0,625 ; 0,625 ; 2,5 Chia tất cả số hạng của tỷ số cho 0,625 ta đợc x: y: z = 1:1:4. - T×m chØ sè x, y, z x, y, z lµ nguyªn d¬ng (Tèi gi¶n nhÊt nÕu lµ chÊt v« c¬) - LËp thµnh c«ng thøc ho¸ häc C«ng thøc ho¸ häc CuSO4 VÝ dô 3: Trong thµnh phÇn cña thuû tinh chÞu nhiÖt cã 18,43% K 2O, 10,98% CaO vµ 70,59% SiO2 (theo khèi lîng) H·y biÓu diÔn c«ng thøc ho¸ häc cña lo¹i thñy tinh nµy díi d¹ng oxit Gi¶i: - Xác định trong thành phần của Vì %K2O + %CaO+ %SiO2 = 18,43% + 10,98% thuû tinh ngoµi 3 oxÝt K2O, CaO, + 70,59% = 100%.

(5) SiO2 cßn oxÝt kh¸c kh«ng - §Æt CT ho¸ häc ë d¹ng tæng qu¸t - T×m phÇn tö khèi cña tõng oxÝt - LËp tû lÖ x : y ; z. Nªn CTHH chØ cã K20, CaO vµ SiO2 CT tæng qu¸t xK2O.y CaO.z SiO2 K2O = 94; CaO = 56; SiO2 = 60 ta cã tû lÖ x:y:z = 18 , 43 : 10 , 98 : 70 ,59 94. - LËp thµnh c«ng thøc ho¸ häc. 56. 60. = 0,19 : 0,19 : 1,17 =1 : 1 :6 CTHH cña thuû tinh lµ: K2O.CaO.6 SiO2. VÝ dô 4: Mét sè lo¹i thuû tinh pha lª cã thµnh phÇn theo khèi lîng lµ 7,132% Na, 32,093% Pb, thµnh phÇn cßn l¹i lµ Silic vµ oxi. H·y t×m c«ng thøc hãa häc cña pha lª nµy díi d¹ng c¸c oxÝt. Gi¶i: - Xác định thành phần của thủy tinh - CTHH có các oxít Na2O, PbO, SiO2 pha lª cã 3 oxÝt - §Æt CTHH ë d¹ng tæng qu¸t - CTTQ: x Na2O.y Pb0. zSiO2 -Tõ % Na t×m % Na2O trong c«ng - Theo c«ng thøc ho¸ häc Na2O ta cã:" thøc 46g kim loại Na tạo đợc 62 g Na2O 7,132% KL Na tạo đợc. 62. 7 , 132 % =9 , 613 % 46. Na2O - Tõ % Pb t×m % Pb0 trong c«ng - theo c«ng thøc PbO ta cã: thøc 207g Pb tạo ra đợc 223g PbO 32,093% t¹o. ra. đợc. 223 .32 , 093 % ≈ 34 ,574 %Pb 0 207. - Tõ % Na2O vµ % PbO t×m % cña - Thµnh phÇn theo khèi lîng cña SiO2 lµ: SiO2 trong pha lª 100% - (9,613 + 34,574)% = 55,813 % SiO2 TËp tØ lÖ x : y : z ta cã tû lÖ x: y: z = 9 ,613 : 34 , 574 : 55 , 813 62. 223. 60. = 0,155 : 0,155: 0,930 =1 : 1 :6 - Thµnh lËp c«ng thøc ho¸ häc - C«ng thøc ho¸ häc cña lo¹i pha lª nµy lµ: Na2O.PbO.6SiO2 VÝ dô 5: Trong tinh thÓ hi®rat ho¸ cña mét muèi SunFat kim lo¹i ho¸ trÞ II. thành phần nớc kết tinh chiếm 45,234% khối lợng hãy xác định công thức cña tinh thÓ nµy, biÕt r»ng tinh thÓ chøa 11,51% lu huúnh. Gi¶i: Víi d¹ng bµi nµy dùa vµo % vÒ khèi lîng ta lËp ph¬ng tr×nh, gi¶i ph¬ng tr×nh vµ t×m ra c«ng thøc ho¸ häc. - LËp CTHH tæng qu¸t cña tinh thÓ - CTHH tæng qu¸t cña tinh thÓ.

(6) - Dùa vµo % níc kÕt tinh lËp ph¬ng tr×nh - Dùa vµo % S lËp ph¬ng tr×nh - Thµnh lËp hÖ ph¬ng tr×nh. XSO4. nH2O.. 18 n 45 ,324 = X +96 54 ,676 32 11 ,51 = X +96+18 n 100. (1) (1). (2). - Kết hợp (1) và (2) ta đợc hệ 18 n 75 , 324 = X +96 54 ,676. 32 11 ,51 = X +96+18 n 100. - Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh t×m: X vµ n. - Giải hệ ta đợc: n=7 X = 56 Nguyên tố đó là Fe LËp thµnh c«ng thøc ho¸ häc CTHH cña tinh thÓ FeSO4 . 7 H2O Lu ý: Víi c«ng thøc ho¸ häc cña thuû tinh vµ tinh thÓ ngËm níc chØ sè lµ hÖ sè vµ viÕt ë phÝa tríc cu¶ c¸c chÊt cÊu t¹o nªn c«ng thøc ho¸ häc. NÕu trong bµi to¸n cho thµnh phÇn, phÇn tr¨m cña c¸c nguyªn tè vµ ph©n tö khối của hợp chất. Ta có thể lập phơng trình, giải phơng trình và xác định đợc c«ng thøc ho¸ häc cña hîp chÊt. Dạng 3: Xác định công thức hoá học của một chất dựa theo phơng tr×nh ho¸ häc: Híng gi¶i: - Đặt công thức đã cho, viết phơng trình phản ứng xảy ra. Đặt số mol chất đã cho, rồi tính số mol chất có liên quan. - LËp ph¬ng tr×nh hoÆc hÖ ph¬ng tr×nh to¸n häc råi gi¶i t×m ra nguyªn tö khèi cña nguyªn tè cÇn t×m, suy ra tªn nguyªn tè, tªn chÊt vµ c«ng thøc ho¸ häc cña chÊt. VÝ dô 1: Hoµ tan hoµn toµn 7,2g mét kim lo¹i ho¸ trÞ II b»ng dung dÞch HCl thu đợc 6,72 lít H2 ở ĐKTC xác định tên kim loại đã dùng. Gi¶i: - Đặt ký hiệu kim loại và số mol kim - Đặt A là kim loại đã dùng và có số mol x để lo¹i ph¶n øng - ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng A + 2 HCl -> ACl2 + H2 - Lập hệ phơng trình đại số 1 (mol) 1 (mol) x (mol) x (mol) Ta cã hÖ x A = 7,2 (1) x = 6,72 : 22,4 = 0,3 (2) - Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh A = 24 - Xác định công thức - VËy A lµ kim lo¹i Mg Ví dụ 2: Khử hoàn toàn 16g bột oxit sắt bằng khí CO ở nhiệt độ cao, sau khi ph¶n øng kÕt thóc, khèi lîng s¾t gi¶m 4,8g..

(7) Hãy xác định công thức hoá học của oxít sắt đã dùng Gi¶i: - §Æt c«ng thøc ho¸ häc vµ biÖn - §Æt c«ng thøc ho¸ häc cña oxit s¾t lµ FexOy sau luËn ph¶n øng khèi lîng oxit s¾t gi¶m 4,8g chÝnh lµ khèi lîng cña oxi trong oxit s¾t. - ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng FexOy + yCO to x Fe + yCO2 hay FexOy xFe + yO 56 x + 16y 16y 16 4,8 - Lập phơng trình đại số 16. 16y = 4,8 (56 x + 16 y) giải phơng trình ta đợc x = 2 y. - LËp thµnh c«ng thøc ho¸ häc. 3. (x,y lµ sè nguyªn d¬ng vµ tèi gi¶n) C«ng thøc ho¸ häc oxit s¾t lµ Fe2O3. Ví dụ 3: Cho 208g dung dịch BaCl224% tác dụng vừa đủ với dung dịch chứa 27,36g muối Sunphát kim loại M. Sau phản ứng thu đợc 800ml dung dịch muối clorua kim loại M có nồng độ 0,2M tìm công thức phân tử muối Sunph¸t. Gi¶i: - §Æt c«ng thøc cña muèi cÇn t×m ë - C«ng thøc tæng qu¸t cña muèi Sunph¸t kim d¹ng tæng qu¸t lo¹i M lµ: Mx(SO4)y - T×m sè mol BaCl2 vµ sè mol muèi n BaCl2 = 208 .24 =0 ,24 mol 100 .204 clorua kim lo¹i M nMCl2y/x = 0,8 x 0,2 = 0,16 mol - ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng Mx(SO4)y + y BaCl2 xMCl2y/x + yBaSO4 y x - Lập phơng trình đại số của x và y 0,24 0,16 0,24 x = 0,16y - T×m x vµ y x 0 , 16 2 y. =. = => 0 , 274 3 x=2 y =3 ¿{. => c«ng thøc ph©n tö cña muèi Sunph¸t M2(SO4)3 M2(SO4)3 + 3BaCl2 -> 2MCl3 + 3 BaSO4 1 3 0,08 0,24 SO 4 ¿ 3 ¿ M 2¿ M¿. (g). - Xác định kim loại M và công thức 2M + 288 = 342.

(8) ph©n tö cña muèi. M = 27 => nh«m C«ng thøc ph©n tö cña muèi Sunph¸t lµ Al2(SO4)3. Ví dụ 4: Cho 2,88 oxít của kim loại hoá trị II, tác dụng vừa đủ với 100ml dung dịch H2SO4 0,4M, rồi cô cạn dung dịch thì nhận đợc 7,52 g tinh thể muèi ngËm níc. T×m c«ng thøc ph©n tö muèi ngËm níc Gi¶i: - TÝnh sè mol cña H2SO4 - 100ml = 0,1 lÝt. n=C. . V => nH SO = 0,4 . 0,1 = 0,04 (mol) - §Æt ký hiÖu kim lo¹i vµ c«ng thøc - Gäi R lµ kÝ hiÖu vµ nguyªn tö khèi cña kim ho¸ häc oxÝt lo¹i ho¸ trÞ II -> CTHH oxÝt RO - ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng - PT ph¶n øng RO + H2SO4 RSO4 + H2O - Lập phơng trình đại số 1 mol 1 mol 1mol 0,04 0,04 0,04 - T×m khèi lîng mol cña oxÝt MRO = m = 2 , 88 =72(g) M. 2. n. - T×m nguyªn tè kim lo¹i - LËp c«ng thøc oxÝt, muèi - T×m khèi lîng, mol níc kÕt tinh. 4. 0 , 04. R + 16 = 72 R = 72 - 16 = 56 VËy R lµ S¾t VËy c«ng thøc ph©n tö cña oxÝt lµ FeO C«ng thøc ph©n tö cña muèi lµ FeSO4 mH O kÕt tinh = 7,52 - (0,04 x 152) = 1,44 2. = 1 , 44 =0 , 08(mol) 18 - T×m tû lÖ cña muèi vµ níc TØ lÖ: nFeSO4 : nH2O = 0,04 : 0,08 = 1:2 - Xác định công thức của muối ngậm Công thức phân tử của muối ngậm nớc là níc FeSO4 . 2H2O nH O 2. VÝ dô 5: NhiÖt ph©n hoµn toµn 12,6gam muèi cacbonat mét kim lo¹i ho¸ trÞ II. Toàn bộ khí thu đợc cho hấp thụ hoàn toàn vào 200g dung dịch NaOH 4% đợc dung dịch mới (không còn NaOH) có nồng độ các chất tan là 6,63%. Xác định kim loại. Gi¶i: - T×m sè mol NaOH mNaOH = 4 . 200 =8 g 100. - ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng. nNaOH = 8 =0,2 mol 40 - Gäi kim lo¹i cÇn t×m lµ M - Ph¬ng tr×nh ph¶n øng M CO3 to MO + CO2. (1).

(9) - ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng CO2 khi - Gäi a lµ sè mol CO2 ph¶n øng víi NaOH t¹o t¸c dông víi NaOH muèi NaHCO3 - b lµ sè mol CO2 ph¶n øng víi NaOH t¹o ra muèi Na2CO3 CO2 + NaOH -> NaHCO3 (2) a a a CO2 + 2 NaOH -> Na2CO3 + H2O (3) b 2b b - LËp hÖ ph¬ng tr×nh Tõ (2) vµ (3) ta cã: a + 2b = 0,2 84 a+ 106 b 6 , 63 = 100 200+44 (a+ b). - Giải hệ phơng trình tìm số mol và giải hệ đợc a = 0,1 khèi lîng mol cña muèi b = 0,05 nMCO3 = nCO2 = a + b = 0,1 + 0,05 = 0,15 Khèi lîng mol cña MCO3 lµ 12 ,6 =84(g) 0 ,15 - T×m kim lo¹i M vµ viÕt c«ng thøc Ta cã: M - 60 = 84 ho¸ häc cña muèi M = 84 - 60 = 24 VËy M lµ can xi - C«ng thøc cña muèi CaCO3. Dạng 4: Xác định công thức hoá học của một chất bằng cách biện luận. - C¸ch gi¶i t¬ng tù d¹ng bµi tËp c«ng thøc dùa vµo PTHH, nhng ph¶i biÖn luËn. VÝ dô 1: 0,5lÝt khÝ A (®ktc) cã khèi lîng lµ 0,759 g. §èt 3,4g khÝ A ngêi ta thu đợc 2,24 lít khí lu huỳnh đioxít (đktc) và 1,8g nớc. T×m c«ng thøc ho¸ häc cña A. Gi¶i: - Xác định khối lợng mol phân - Khối lợng mol phân tử của hợp chất A tö cña hîp chÊt A MA = 22 , 4 . 0 ,759 ≈ 34 (g) 0,5 - Tính số mol chất đem đốt và - Số mol A đem đốt sè mol c¸c chÊt t¹o thµnh nSO2 = m = 3,4 =0,1 mol M 34 - Sè mol c¸c chÊt t¹o thµnh nSO2 =. V 2 ,24 = =0,1 mol 22 , 4 22 , 4. nH2O= m = 1,8 =0,1 mol M 18 - Biện luận tìm công thức hoá Nh vậy 0,1mol A bị đốt -> 0,1 mol SO 2 và 0,1 mol häc cña A H2O.

(10) suy ra: 1mol A bị đốt -> 1 mol SO2 và 1 mol H2O. Nh vËy trong ph©n tö A chØ cã 1 nguyªn tö, lu huúnh (S = 32) Kh«ng chøa oxi (v× O = 16) vµ A ph¶i cã hi®r« Sè nguyªn tö H trong A lµ: 34 −32 =2 2 C«ng thøc ho¸ häc cña hîp chÊt A lµ H2S VÝ dô 2: Hoµ tan hoµn toµn 7,56g mét kim lo¹i M cha râ hãa trÞ vµo dung dịch a xít HCl, thì thu đợc 9,408lít H2 ở CTKTC. xác định kim loại M Gi¶i: Gäi n lµ ho¸ trÞ cña kim lo¹i M x lµ sè mol vµ M lµ NTK cña M - ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng n H2 M + n HCl -> MCln 1(mol). - Lập hệ phơng trình đại số - Giải hệ phơng trình đại số. x(mol) Ta cã hÖ: xM = 7,56. 2 n (mol) 2 nx (mol) 2. (1). nx 9 , 408 = =0 , 42 2 22 , 4. (2) => nx = 0,84 LÊy: (1): (3). (2). (3). Mx 7 , 56 M = ⇒ =9 nx 0 , 84 n. => M= 9n Ho¸ trÞ cña kim lo¹i cã thÓ 1,2 hoÆc 3. Do đó ta xét bảng sau: n 1 2 3 M 9 18 27 Trong c¸c kim lo¹i thêng gÆp chØ cã A1 cã ho¸ trÞ III øng víi NTK lµ 27 phï hîp. - ViÕt c«ng thøc ho¸ häc VËy M lµ A1 VÝ dô 3: Hoµ tan hoµn toµn 8,9g hçn hîp 2 kim lo¹i A vµ B cã cïng ho¸ trị II và có tỷ lệ mol là 1: 1 bằng dung dịch HCl thu đợc 4,48 lít H2 ở ĐKTC. Hái A, B lµ c¸c kim lo¹i nµo trong sè c¸c kim lo¹i sau: Mg, Cu, Ba, Fe, Zn. Gi¶i: Gọi a là số mol của mỗi kim loại đã dùng MA vµ MB lÇn lît khèi lîng mol cña A vµ B - ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng A+ 2HCl -> ACl2 + H2 1mol 1mol a(mol) a (mol) B + 2HCl -> BCl2 + H2 1mol 1mol a(mol a (mol) - Lập hệ phơng trình đại số và giải Ta có hệ phơng trình: a. MA + a. MB = 8,9 (1) - Biện luận để tìm NTK của KL.

(11) a + a = 4,48 : 22,4 = 0,2 (mol) (2) a (MA + MB) = 8,9 (1/) <=> a = 0,1 (mol) (2/) Tõ (1/) vµ (2/) ta cã: MA + MB = 8,9 =89 0,1 - Biện luận để tìm khối lợng mol Xét bảng sau: cña A, B MA 24 40 56 65 MB 65 49 33 24 MA + MB 89 89 89 89 - ViÕt c«ng thøc ho¸ häc. Tõ b¶ng trªn ta thÊy chØ cã M= 24 øng víi MB = 65 lµ phï hîp vËy A lµ Mg vµ B lµ Zn. Ví dụ 4: Hoà tan oxít RxOy bằng dung dịch H2SO4 24,5% thu đợc dung dịch một muối có nồng độ 32,20%. Hãy tìm công thức hoá học của oxít. Gi¶i: - ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng - Gäi M lµ nguyªn tö khèi cña kim lo¹i R - Ph¬ng tr×nh ph¶n øng. - Lập phơng trình đại số. RxOy + yH2SO4 -> Rx (SO4)y + y H2O1 mol y mol 1 mol - Gi¶ sö lÊy mol RxOy hoµ tan cÇn ymol H2SO4 vµ t¹o thµnh 1 mol muèn Mx(SO4)y Khèi lîng dung dÞch H2SO4 lµ mdd H2SO4 = 100 .98 y =400 y (gam) 24 , 5. Khèi lîng muèi t¹o thµnh mMx(SO4)y = xM + 96y (gam) - Khèi lîng dung dÞch sau ph¶n øng mdd = 400y + xM + 16y - Nồng độ muối thu đợc sau phản ứng là 32,2% ta có ph¬ng tr×nh: 32,2% = xM +96 y x 100 % 400 y + xM+16 y. - Gi¶i ph¬ng tr×nh vµ biÖn luËn Gi¶i ra ta cã: M = 28. 2 y x t×m CTHH 2y lµ ho¸ trÞ cña kim lo¹i R trong oxÝt lµ sè x. nguyªn d¬ng vµ cã gi¸ trÞ  4 2y/x 1 2 3 4 M 28 56 84 112 tõ b¶ng trªn ta thÊy M = 56 vµ cã ho¸ trÞ II lµ phï hîp CTHH cña oxÝt lµ: FeO.

(12) Dạng 5: Xác định công thức phân tử của hợp chất hữu cơ gồm các nguyªn tè C, H, O ... Dạng đốt cháy (hay phân tích) a (g) một hợp chất hữu cơ A gồm C, H, O ta thu đợc b (g) CO2 và c (g) H2O. LËp c«ng thøc cña A. BiÕt khèi lîng mol cña A (MA). §Ó gi¶i bµi to¸n d¹ng nµy ta cã thÓ dïng 1 trong 3 c¸ch sau: C¸ch 1: C«ng thøc ho¸ häc cña hîp chÊt A cã d¹ng CxHyOz. 3b . 100 11 a. TÝnh % C =. c . 100 9a. %H=. % O = 100 % −(C % + H %) M LËp tû lÖ: 12 x = y =16 z = A C%. H%. O % 100. Suy ra: x, y, z C¸ch 2: TÝnh Mc = 3 b 11. MH= c. ;. 9. mo = a- (mc + mH) M LËp tû lÖ: 12 x = y =16 z = A mc. mH. m0. a. => Suy ra x, y, z C¸ch 3: Dùa vµo ph¬ng tr×nh ph¶n øng ch¸y tæng qu¸t. CxHy + (y + CxHyOz + (x+. y ) O2 -> xCO2 + 4 y 4. y 2. H2O. z ) O2 -> xCO2 + 2. y 2. H2O. Dựa vào dữ liệu bài toán dựa vào số mol lập tỷ lệ tơng đơng suy ra: x, y, z VÝ dô 1: Hîp chÊt h÷u c¬ A cã thµnh phÇn % khèi lîng c¸c nguyªn tè nh sau: C = 48,65% H = 8,11% O = 42,24% Xác định công thức phân tử của A, biết rằng phân tử khối của A là 74 đ.v.C Gi¶i: C¸ch 1: Xác định xem A ngoài C, H, O còn Vì %C + %H + %O = 48,65% + 8,11% + cã nguyªn tè nµo kh¸c kh«ng? 42,24% = 100% Hîp chÊt h÷u c¬ A chØ cã 3 nguyªn tè.

(13) C, H, O. - §Æt c«ng thøc ë d¹ng tæng qu¸t - C«ng thøc tæng qu¸t CxHyOz - LËp tû lÖ khèi lîng c¸c nguyªn - Theo ®Çu bµi ta cã tû lÖ khèi lîng. tè. 12 x y 16 z 74 - T×m x, y, z. = = = 48 , 65 8 ,11 42 ,24 100 12 x 74 = ⇒ x=3 48 , 65 100 y 74 = ⇒ y=6 8 ,11 100 16 z 74 = ⇒ z=2 42 , 24 100. - LËp c«ng thøc ho¸ häc - VËy c«ng thøc ph©n tö cña A lµ C3H6O2. Ví dụ 2: Đốt cháy hoàn toàn 7,5g Hiđrô cacbon A thu đợc 22g CO2 và 13,5g H2O. BiÕt tû khèi cña Hi®r« cacbon so víi H 2 = 15. LËp c«ng thøc cña ph©n tö A. Gi¶i: C¸ch 2: - ViÕt c«ng thøc ho¸ häc ë d¹ng - C«ng thøc ph©n tö cã d¹ng CxHy tæng qu¸t - T×m khèi lîng C vµ H Ta cã: mc = 3 b =22 ,3 =6 11 11 c 13 ,5 = =1,5 g g. - T×m khèi lîng mol - LËp tû lÖ víi Èn x, y - Gi¶i t×m x, y. mH = - MA = 15 x 2 = 30 LËp tû lÖ: 12 x = y =30 6 1,5 12 x 30 = ⇒ x=2 6 7,5 y 30 = ⇒ y=6 15 7,5. 7,5. - LËp c«ng thøc ho¸ häc - VËy c«ng thøc ph©n tö cña A lµ C2H6 Lu ý: Trong c¸c hîp chÊt h÷u c¬ chØ sè kh«ng tèi gi¶n. VÝ dô 3: §èt ch¸y hoµn toµn 4,5g hîp chÊt h÷u c¬ A biÕt A chøa C, H, O và thu đợc 9,9g khí CO2 và 54g H2O. LËp c«ng thøc ph©n tö cña A. BiÕt ph©n tö khèi cña A b»ng 60. Gi¶i: C¸ch 1: Dùa vµo % khèi lîng c¸c nguyªn tè. - ViÕt c«ng thøc ho¸ häc ë d¹ng - C«ng thøc ph©n tö cã d¹ng CxHyOz tæng qu¸t - T×m% khèi lîng c¸c nguyªn tè C% = 3 b x 100= 9,9 . 3 x 100=60 %. - LËp tû lÖ vµ t×m x, y, z. 11 a 11 . 4,5 H% = c x 100= 5,4 x 100=13 , 33 % 9a 9 . 4,5 O% = 100 % −(60+13 , 33)%=26 ,67 % LËp tû lÖ: 12 x = y =16 z =60 60 13 ,33 26 , 67 100 12 x 60 = ⇒ x=3 60 100.

(14) y 60 = ⇒ y =8 13 ,33 100 16 z 60 = ⇒ z=1 26 , 67 100. - ViÕt c«ng thøc ho¸ häc VËy c«ng thøc ph©n tö cña A lµ C3H8O VÝ dô 4: Hîp chÊt h÷u c¬ A cã ph©n tö khèi lµ 60. §èt ch¸y hoµn toµn 7,2gam A thu đợc 5,376lít khí CO2 (ở ĐKTC) và 4,32g H2O. Hãy xác định c«ng thøc ph©n tö cña A. Gi¶i: C¸ch 3: - Xác định xem A ngoài C, H còn cã oxi kh«ng. - T×m sè mol cña c¸c chÊt tham gia m 7,2 = n = M 60 (mol) A vµ t¹o thµnh trong ph¶n øng ¿ 0 , 12 V 5 ,376 co2 = 22 , 4 =22 , 4 =0 ,24 (mol) 4 ,32 =0 , 24 (mol) nH2O = Mm =18. n. - TÝnh khèi lîng cña C vµ H trong mC = 0,24 x 12 = 2,88 (g) A. mH = 0,24 x 2 = 0,48 (g) m(C+H) = 2,88 + 0,48 = 3,36 (g) - So s¸nh víi khèi lîng cña A ®em m(C+H) = 3,36 < 7,2 đốt tìm nguyên tố còn lại VËy A cã oxi. - ViÕt c«ng thøc ë d¹ng tæng qu¸t C«ng thøc tæng qu¸t: CxHyOz - Viết phơng trình đốt cháy A CxHyOz + (x + y − z ) O2 -> xCO2 + 4. - LËp tû lÖ tÝnh x, y. H2O 1mol mol 0,12mol. 1 x = ⇒ x=2 0 ,12 0 , 24 y 0 , 24 = ⇒ y=4 2 0 ,12. 2. xmol. y 2 y 2. 0,24mol 0,24mol. - T×m z Theo đề bài: 12x + y + 16z = 60; z = 2 - ViÕt c«ng thøc ho¸ häc C«ng thøc ph©n tö cña A C2H4O2 Ví dụ 5: Hỗn hợp khí A gồm CO và một hiđrôcacbon để đốt cháy hoàn toµn 6,72 lÝt khÝ A, ph¶i dïng võa hÕt 39,2 lÝt kh«ng khÝ ph¶n øng t¹o thµnh 8,96 lít CO2 và 1,8g H2O. Xác định công thức phân tử của hiđrô cacbon. Biết oxi chiếm 20% thể tích không khí và các khí đều đo ở điều kiện tiêu chuẩn. Gi¶i: - TÝnh sè mol cña tÊt c¶ c¸c khÝ nA = v = 6 , 72 =0,3( mol). V. 22 , 4 22 , 4 39 ,2 x 20 % =7 , 84 (lÝt) o2 = 100 %.

(15) V 7 ,84 = =0 , 35 (mol) 22 , 4 22 , 4 8 , 96 =0,4 (mol) nCO2 = 22 ,4 1,8 =0,1 (mol) nH2O = Mm =18. nO. - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t cña hi®r« cacbon và đặt số mol của các khí trong A - Viết phơng trình đốt cháy. 2. =. - §Æt c«ng thøc ph©n tö cña hi®r« cacbon là CxHy đặt a và b lần lợt là số mol của CO vµ CxHy - Phơng trình đốt cháy. 2CO + O2 -> 2CO2 (1) a + 0,5a -> a CxHy + (x + y ) O2 -> xCO2 + y H2O 4. (2) b + (x + - LËp hÖ ph¬ng tr×nh. y ) b -> xb + 0,5yb 4 a+b = 0,3. a+b = 0,3 (3). y )b 4 <=>. 0,5a + (x+ = 0,35. - LËp c«ng thøc ho¸ häc cña A. (3/). (4). 0,5a + xb+. - Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh t×m c¸c Èn. 2. yb 4. = 0,35 (4/) a + xb = 0,4. xb = 0,4 - a. (5) 0,5yb = 0,1. (5/) yb = 0,1: 0,5 =. (6). 0,2. (6/). - Gi¶i hÖ - Thay (5/), (6/) vµ (4/) 0,5 a + 0,4 - a + 0,2 = 0,35 4 a = 0,2 b = 0,1 Thay a, b vào (5/) và (6/) ta đợc x = 2 ; y = 2 => C«ng thøc ho¸ häc cña A lµ C2H2. III/ KÕt luËn. Qua quá trình thực hiện đề tài tôi nhận thấy đa số các học sinh đã biết cách xác định công thức hoá học của các hợp chất vô cơ, tinh thể ngậm nớc và thuỷ tinh ë d¹ng 1, d¹ng 2. Dạng 3,4 giúp học sinh tìm đợc công thức hoá học của kim loại dựa vào phơng trình hoá học. D¹ng 5: Gióp c¸c em lËp c«ng thøc ho¸ häc cña c¸c hîp chÊt h÷u c¬..

(16) Trong mét sè n¨m ¸p dông ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y lËp c«ng thøc ho¸ häc nh trên tôi nhận thấy học sinh đã lập đợc công thức hoá học của các hợp chất, các sản phẩm trong các phơng trình hoá học ... Từ đó giúp học sinh làm thành thạo c¸c d¹ng bµi tËp c«ng thøc ho¸ häc. KÕt qu¶ ®iÓm trung b×nh n¨m, häc kú I ë c¸c líp t«i gi¶ng d¹y n¨m häc 2006 - 2007 nh sau: Kết quả khi áp dụng đề tài: Líp. §iÓmTBM SÜ sè. 9B 9C 9D. 43 45 44. 8,0 -10 SL %. 6,5 -7,9 SL %. 5,0 - 6,4 SL %. 3,5 - 4,9 SL %. SL. %. 9 18 8. 13 22 13. 18 5 18. 1 0 5. 2 0 0. 4,7. 20,9 40 18,2. 30,2 48,9 29,5. 41,9 11,1 10,9. 2,3 11,4. 1-3,4. Giải bài tập hoá học là phơng tiện chủ yếu để rèn luyện và phát triển t duy của học sinh là công cụ để kiểm tra, đánh giá kỹ năng của học sinh. Trong đó, gi¶i bµi tËp lËp c«ng thøc ho¸ häc cã vai trß rÊt quan träng, híng dÉn häc sinh cã phơng pháp tốt để tập xác định công thức hoá học là đã thực hiện đợc một phần cơ bản trong yêu cầu cần đạt đợc của bộ môn. * §Ò nghÞ vµ kiÕn nghÞ: - §Ò nghÞ nhµ trêng bæ xung thªm tµi liÖu tham kh¶o cho gi¸o viªn . - CÇn phæ biÕn réng d·i h¬n nh÷ng s¸ng kiÕn kinh nghiÖm cña c¸c gi¸o viªn giàu kinh nghiệm để chúng tôi có điều kiện học tập. Trªn ®©y lµ mét vµi kinh nghiÖm cña b¶n th©n t«i, rÊt mong sù gãp ý cña các bạn đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo. Ngµy 05 th¸ng 4 n¨m 2007 Ngêi viÕt. NguyÔn ThÞ T©m Ngäc.

(17) Tµi liÖu tham kh¶o - S¸ch gi¸o khoa ho¸ häc líp 8, 9 - S¸ch bµi tËp ho¸ häc líp 8, 9 - ChuÈn kiÕn thøc vµ kü n¨ng ho¸ häc 9. (T¸c gi¶: Lª Xu©n Träng - §ç V¨n Hng) - Chuyên đề bồi dỡng hoá học 8, 9 (Tác giả: Hoàng Vũ) - ¤n tËp ho¸ häc 9: (T¸c gi¶: §Æng Xu©n Th - NguyÔn ThÞ HuÖ - §ç ThÞ L©m) - Ho¸ häc c¬ b¶n vµ n©ng cao 9: (T¸c gi¶ : Ng« Ngäc An).

(18) Phòng giáo dục huyện đông anh Trêng Trung häc c¬ së Xu©n Nén. -----------------------------. §Ò tµi:. Hớng dẫn học sinh cách xác định c«ng thøc ho¸ häc cña mét chÊt. Ngêi thùc hiÖn : NguyÔn Tæ. ThÞ T©m Ngäc. : Khoa häc tù nhiªn. §«ng Anh, th¸ng 4 n¨m 2007.

(19)

(20)

toan hay

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về