Tài liệu Giáo trình: Chủ nghĩa xã hội khoa học pptx

HC VIN CÔNG NGH BU CHÍNH VIN THÔNG




SÁCH HNG DN HC TP
CH NGHA
XÃ HI KHOA HC
(Dùng cho sinh viên h đào to đi hc t xa)
Lu hành ni b








HÀ NI - 2006




HC VIN CÔNG NGH BU CHÍNH VIN THÔNG

SÁCH HNG DN HC TP
CH NGHA XÃ HI KHOA HC


Biên son : CN.  MINH SN
Gii thiu môn hc

1
GII THIU MÔN HC
1. GII THIU CHUNG
Nhm phc v vic hc tp và t nghiên cu ca sinh viên theo chng trình
“ào to đi hc theo hình thc giáo dc t xa” ca Hc vin công ngh Bu chính
Vin thông, đc s đng ý ca cp trên, b môn Mác - Lênin khoa c bn I - Hc vin
Công ngh Bu chính Vin thông t chc biên son cun “Sách hng dn hc tp môn
ch ngha xã hi khoa hc”.
Cun sách đc biên son trên c s giáo trình ch ngha xã hi khoa hc dùng
trong các trng i hc và Cao đng do B Giáo dc và đào to ban hành.
Ni dung cun “Sách hng dn hc tp môn ch ngha xã hi khoa hc” đc
biên son theo trình t: Nêu rõ mc đích, yêu cu, trng tâm ca bài giáo trình ch
ngha xã hi khoa hc do B Giáo dc và ào to ban hành. Cui mi chng là nhng
ni dung câu hi và bài tp cùng nhng gi ý, hng dn nghiên cu phù hp.
2. MC ÍCH MÔN HC
Môn hc cung cp cho sinh viên nhng kin thc c bn v ch ngha xã hi khoa
hc. Trên c s đó tip tc cng c, hoàn thin th gii quan, phng pháp lun ca ch
ngha Mác - Lênin, quán trit đng li, quan đim xây dng ch ngha xã hi ca
ng Cng sn Vit Nam.
3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU MÔN HC THEO HÌNH THC GIÁO
DC T XA

 đt kt qu tt môn hc này, ngoài yêu cu chung đi vi các môn Mác -
Lênin và t tng H Chí Minh sinh viên cn lu ý my đim sau:
3.1. Thu thp và s dng các tài liu sau
- Giáo trình ch ngha xã hi khoa hc B Giáo dc và ào to ban hành .
- Sách hng dn hc tp ch ngha xã hi khoa hc:  Minh Sn, Hc vin
công ngh Bu chính - Vin thông 2006.
- Các tài liu tham kho trong mc tài liu tham kho  cui sách này.
Gii thiu môn hc

2
3.2. Tham gia đy đ các bui hng dn hc tp
- Các bui hng dn hc tp  đu k, gia và cui k ging viên s giúp sinh viên
nm đc tng th môn h, cách nghiên cu, tip cn, lý gii các vn đ mà môn hc đ
ra  góc đ lý lun và thc tin. Qua đó sinh viên cng có th trao đi, tho lun vi đng
môn v các vn đ quan tâm. Thi gian tp trung nghe hng dn không nhiu, do đó cn
tn dng thi gian đ có đnh hng trong hc tp, nghiên cu.
3.3. Phi tn dng kin thc các môn hc trit hc Mác - Lênin, kinh t - chính tr
hc Mác - Lênin
Vì trit hc là th gii quan phng pháp lun chung nht ca các khoa hc, vi
ch ngha xã hi nó là c s trc tip. Do vy nm vng các nguyên lý ca trit hc,
kinh t chính tr hc Mác - Lênin giúp sinh viên hiu rõ hn v ni dung môn hc.
3.4. Nghiên cu, nm chc vn đ ct lõi
Sinh viên nên đc qua sách hng dn hc tp trc khi hc tp các tài liu khác.
ây là c s đ tip cn các vn đ ct lõi, đ hiu ni dung ca giáo trình ch ngha xã
hi khoa hc.
Cng nên tip cn vi các thông tin thc tin t các ngun khác: các loi báo: nói,
vit, hình đ hiu thêm v ni dung lý lun.
3.5. Ch đng liên h vi đng môn và ging viên
Nu có điu kin thì tham gia din đàn hc tp qua mn Internet, nhng chú ý thi
gian biu. Bn có th s dng dch v bu chính vin thông qua trao đi thông tin môn

hc.
3.6. Nên ghi chép li nhng vn đ c bn
Ghi chép li là mt hành đng nhm thâu tóm kin thc theo ý kin ca mình. Ghi
chép giúp chúng ta tip cn, tái hin kin thc trong quá trình t hc tp, t nghiên cu.
3.7. Tr li các câu hi cui mi chng
Câu hi sau mi chng là nhng ni dung chính cn đt đc  chng đó. Tr
li câu hi là tng bc hoàn chnh ni dung môn hc. ng ngn ngi, hãy c gng tr
li, nó giúp bn gn lin gia hc đi đôi vi hành, lý lun gn lin vi thc tin
Hãy xây dng thói quen đc, ghi chép và t tr li câu hi đó là bí quyt ca vic
t hc tp, nghiên cu.
Mc dù đã có nhiu c gng nhng không tránh khi nhng thiu sót, rt mong
đc s đóng góp ý kin ca bn đc
Chúc bn thành công!
Gii thiu môn hc

3

Chng 1: Lc kho t tng xã hi ch ngha

4
CHNG 1: LC KHO T TNG XÃ HI CH
NGHA

GII THIU CHUNG
Ch ngha Mác - Lênin ra đi, phát trin nhng điu kin kinh t xã hi nht đnh, đc
phát trin trên c s nhng thành tu khoa hc t nhiên vng chc, đc k tha và phát trin
nhng giá tr t tng nhân loi trc đó. Ch ngha Mác Lênin nói chung, ch ngha xã hi
khoa hc nói riêng đc bt ngun trc tip t t tng xã hi ch ngha ca nhân loi trc
đó. Do vy đ nm chc bn cht cách mng và khoa hc ca ch ngha xã hi khoa hc cn
hiu mt cách khái quát quá trình hình thành phát trin t tng xã hi ch ngha trong lch s

t tng nhân loi.
MC ÍCH YÊU CU CN NM VNG
1. Hiu đc khái nim v t tng xã hi ch ngha.
2. Thy đc t tng xã hi ch ngha qua các thi k lch s
3. Nm đc nhng giá tr và hn ch ca t tng xã hi ch ngha trc khi ch ngha
xã hi khoa hc ra đi.
4. Thy đc tính tt yu ca s ra đi ch ngha xã hi khoa hc và các giai đon phát
trin ca nó.
NI DUNG
1.1. KHÁI NIM VÀ PHÂN LOI T TNG XÃ HI CH NGHA
1.1.1. Khái nim t tng xã hi ch ngha
1.1.1.1. nh ngha t tng xã hi ch ngha
T tng là mt hình thái ý thc ca con ngi phn ánh th gii hin thc. Bt c t
tng nào cng bt ngun và phn ánh điu kin sinh hot vt cht ca mt xã hi nht đnh.
Trit hc Mác Lênin đã ch rõ chính s khác nhau v s hu t liu sn xut ch yu
ca xã hi là c s ca s phân chia xã hi thành nhng k giàu và ngi nghèo, phân chia
thành k áp bc bóc lt và ngi b áp bc bóc lt. Nghiên cu v tình trng đó Lênin đã ch
Chng 1: Lc kho t tng xã hi ch ngha

5
rõ: ã t lâu ri, đã hàng bao th k nay, thm chí hàng ngàn nm nay, nhân loi mong c
th tiêu lp tc mi s bóc lt và xóa b s khác nhau gia ngi giàu và ngi nghèo. ó là
nguyn vng có tính cht xã hi ch ngha.
Nhng t tng đó phn ánh li ích ca các giai cp b tr chng li li ích ca nhng
giai cp thng tr. T khng đnh ca Lênin có th đa ra đnh ngha v t tng xã hi ch
ngha nh sau:
T tng xã hi ch ngha là mt h thng nhng quan nim phn ánh nhng nhu cu,
nhng c m ca các giai cp lao đng b thng t v con đng, cách thc và phng pháp
đu tranh nhm thc hin mt ch đ xã hi mà  đó, t liu sn xut là thuc v toàn xã hi
không có áp bc và bóc lt, trên c s đó, mi ngi đu bình đng v mi mt và đu có

cuc sng m no, hnh phúc vn minh.
1.1.1.2. Nhng biu hin c bn ca t tng xã hi ch ngha
- Là quan nim v mt ch đ xã hi mà mi t liu sn xut thuc v mi thành viên,
thuc v toàn xã hi (ch đ công hu v t liu sn xut).
- Là t tng v mt ch đ xã hi mà  đó ai cng có vic làm và ai cng lao đng.
- Là t tng v mt xã hi trong đó mi ngi đu bình đng, có cuc sng m no, t
do, hnh phúc. Mi ngi đu có điu kin đ lao đng cng hin, hng th và phát trin
toàn din.
1.1.2. Phân loi các t tng xã hi ch ngha
Vic phân loi t tng xã hi ch ngha đc da theo các tiêu chí theo lch đi, theo
trình đ phát trin cng nh s kt hp đúng mc các tiêu chí đó.
1.1.2.1. Phân loi t tng xã hi ch ngha theo lch đi
Da vào tin trình lch s, ngi ta thng chia t tng xã hi ch ngha thành các giai
đon phát trin tng ng vi các giai đon phát trin ca xã hi loài ngi. Theo đó có: t
tng xã hi ch ngha thi c đi và trung đi, t tng xã hi ch ngha thi k phc hng,
t tng xã hi ch ngha thi k cn đi và t tng xã hi ch ngha thi k hin đi.
1.1.2.2. Phân loi t tng xã hi ch ngha theo trình đ phát trin
Tc là theo tính cht, trình đ ca t tng s có: xã hi ch ngha s khai, xã hi ch
ngha không tng, xã hi ch ngha không tng phê phán, xã hi ch ngha khoa hc.
1.1.2.3. Kt hp tính lch đi vi trình đ phát trin đ phân loi các t tng xã hi ch
ngha
Các nhà nghiên cu đu cho rng không nên tuyt đi hóa các tiêu chí đ phân loi, ch
nên coi đó là tiêu chí c bn, ch yu mà thôi.
Chng 1: Lc kho t tng xã hi ch ngha

6
Vì vy khi nghiên cu t tng xã hi ch ngha cn chú ý đn cp đ phát trin ni ti
(theo kiu ph đnh ca ph đnh vi các đc đim k tha, ph đnh, phát trin). Phng
pháp này đc coi là phù hp hn c đ kho sát các t tng xã hi ch ngha.
1.2. LC KHO T TNG XÃ HI CH NGHA TRC MÁC

1.2.1. T tng xã hi ch ngha thi c đi
Di ch đ công xã nguyên thy sn xut cha phát trin, do đó tính cng đng v tc
loi và kinh t là đc trng c bn nht ca đi sng tp th trong công xã nguyên thy. Do
đó t tng xã hi ch ngha cha có c s kinh t - xã hi, nó cha xut hin.
Ch đ công xã nguyên thy tan rã, thay vào đó là ch đ chim hu nô l. Quan h sn
xut chim hu nô là là hình thc phát trin cao hn so vi cng đng th tc. Kinh t có s
phát trin cao hn, đng thi trong xã hi cng xut hin s phân chia giàu nghèo, xut hin
s bóc lt áp bc và b bóc lt áp bc. u tranh giai cp gia giai cp nô l chng li giai
cp ch nô.
Do s tác đng bi nhng huyn thoi, do b chi phi bi điu kin lch s đc bit là
trình đ nhn thc nên t tng xã hi ch ngha thi k này tn mn, ri rc cha thành h
thng, ch yu đc th hin  nhng c m, nim khát vng ca công chúng b áp bc, bóc
lt. C th:
Do tác đng bi nhng huyn thoi mà h mong mun tr v "thi k hoàng kim" - thi
k cng đng nguyên thy.
Khát vng, c m ca công chúng còn đc th hin  nhng công trình kin trúc va
nói lên ti ác ca ch đ chim hu nô l va nói lên c m ca công chúng.
Nó cng đc th hin bng nhiu phong trào khi ngha ca nô l chng li ch nô mà
cuc khi ngha Xpactaquyt  đu công nguyên là mt ví d.
o C đc s k ra đi  đu công nguyên cng phn ánh nguyn vng ca nhng nô
l và ngi lao đng mt đt. Nu là có tht thì công xã tp đoàn C đc giáo đc coi là
Cng sn đu tiên.
1.2.2. T tng xã hi ch ngha t th k XVI đn cui th k XVIII
1.2.2.1. iu kin kinh t xã hi và hoàn cnh lch s
S xut hin nhng công trng th công, tin đ ca nn công nghip c khí hóa vi
đc đim ni bt là tính cht chuyên môn hóa thay th dn cho hp tác gin đn trong phng
hi. Nhng thành phn đu tiên ca giai cp t sn và vô sn ra đi, va đi lp li ích vi
nhau va đi lp vi giai cp phong kin. u tranh giai cp din ra mnh m.
Quan đim thn hc đã nhng ch dn cho quan đim duy lý. Nhiu cuc Cách mng
t sn n ra báo hiu s sp đ ca ch đ phong kin và s thng tr ca giai cp t sn…

Chng 1: Lc kho t tng xã hi ch ngha

7
Nhng điu kin đó làm cho t tng xã hi ch ngha phát trin sang mt thi k mi, trình
đ mi cao hn. Xut hin nhiu nhà t tng v đi.
1.2.2.2. Các đi biu xut sc và t tng xã hi ch ngha ch yu
a. T tng xã hi ch ngha th k XVI - XVII
- Tômat Mor (1478 - 1535): Là ngi có hc thc rng, là huân tc, gi nhiu chc
v trong Ngh vin Anh. Là ngi theo ch ngha nhân đo sm nhn ra bt công trong xã
hi.
Tác phm ni ting: Utopi - không tng theo ting Hy lp: cha tn ti  đâu c - đc
vit vào nm 1516. ây là mt tác phm vn hc vit v mt hòn đo, m v mt xã hi
không có thc.
T tng ni bt: Phê phán trt t chính tr - xã hi đang thi nát  Anh và nhiu nc
khác  Tây Âu. Vch rõ nguyên nhân chung ca tình trng đó xut phát t ch đ t hu. Ch
ra con đng đ xóa b bt công trong xã hi, xây dng xã hi bình đng phi xóa b ch đ
t hu. Ông cng ch ra xã hi cn vn ti là xã hi có: s hu tp th, lao đng tp th,
không có áp bc bóc lt, mt xã hi thng nht đc qun lý cht ch.
Mc dù b x t, nhng Tômat Mor sng mãi vi nhân loi bi t tng tin b đó.
Ông đc coi là ngi m đu các trào lu t tng xã hi ch ngha và cng sn ch ngha.
- Tômađô Campanenla (1568 - 1639): Là ngi Ý, tham gia vào phong trào chng
xâm lc ca bn thc dân Anh b bt cm tù 30 nm. Trong tù ông vit tác phm “Thành
ph mt tri".
Mc dù còn duy tâm nhng ông có quan đim nhân đo. Ph nhn ch đ t hu, xây
dng xã hi da trên nn tng: tài sn là ca chung, quan đim phân phi theo nhu cu. S
dng k thut đ gim nh lao đng bình quân, nng nhc cho con ngi.
- Giêrcđ Uynxtenli (1609 - 1652): Là nhà t tng ca phái "ào đt" - tên gi
giành cho nhng ngi nghèo t các ni đn canh tác đt hoang  Luân đôn.
Tác phm ni ting "Lut t do" vi các t tng chính: Nêu lên yêu sách mi ngi
trong xã hi phi đc bình đng trên tt c các phng din kinh t - xã hi và chính tr. Ch

trng phong trào hòa bình, th tiêu ch đ t hu v rung đt, xây dng ch đ cng hòa
ca nn sn xut nh da trên c s rung đt là ca chung và s dng chung sn phm làm
ra.
b. T tng xã hi ch ngha không tng th k XVIII
T gia th k XVII ch đ quân ch chuyên ch vào thi k suy tàn thay vào đó là ch
đ cng hòa t sn. iu kin đó làm xut hin các nhà t tng xã hi ch ngha .
- Ging Mêliê (1664 - 1729): Là ngi Pháp, là linh mc vi tác phm "Nhng di chúc
ca tôi" ông ch rõ:
Chng 1: Lc kho t tng xã hi ch ngha

8
"S bt bình đng không phi do t nhiên mang li, trái li nó ny sinh do chính con
ngi to nên. Do vy phi xóa b ch đ t hu xác lp ch đ công hu v ca ci. Ch
trng gii phóng xã hi bng con đng đu tranh".
- Grc c Ba Bp (1760 - 1797):
T thc tin ca cách mng t sn Pháp ông vit tác phm tuyên ngôn ca nhng ngi
bình dân" nêu ra cng lnh hành đng vi nhng nhim v bin pháp phi thc hin ngay
trong cách mng đó là:
T chc sn xut bánh m đ cu đói cho nhng ngi nghèo kh. Tch thu nhà  ca
bn nhà giàu có chia cho dân nghèo. Tr li cho ngi nghèo nhng vt đã đem cm c.
Chim kho bc nhà nc, bu đin, các kho hàng…
Ngoài nhng nhân vt tiêu biu trên còn có các nhà t tng khác cng có đóng góp
cho xã hi t tng v xã hi ch ngha nh: Morenly, Grabrien d Mably…
1.2.3. Ch ngha xã hi không tng - phê phán đu th k XIX
1.2.3.1. Hoàn cnh lch s và các điu kin kinh t
Là thi k bão táp ca cách mn t sn, phng thc sn xut t bn ch ngha đã
thng tr  hu ht các nc châu Âu, đc bit phát trin nhanh  Anh và Pháp. ây cng là
thi k lc lng tin thân ca giai cp công nhân giác ng v s mnh lch s ca mình.. H
tng bc tr thành giai cp đc lp, đi lp vi giai cp t sn. iu kin đó làm xut hin
s phn kháng đu tiên ca giai cp công nhân và nhân dân lao đng, đó cng là c s cho t

tng v xã hi ch ngha.
1.2.3.2. Các nhân vt tiêu biu ca t tng xã hi ch ngha
- C«l«d Hngri xanh Xi Mông (1760 - 1825):
Là đi tá, bá tc ca nc Pháp, sau b lính đi nghiên cu khoa hc. Tác phm chính
"ch đ công nghip", "vn đáp nhng nhà công nghip" vi t tng chính:
im mi m trong t tng xã hi ch ngha là nêu lý lun v giai cp và xung đt giai
cp, tuy cha lý gii chính xác v đu tranh giai cp nhng ch rõ mc đích cui cùng trong
n lc ca ông là gii phóng giai cp cn lao.
Phê phán tính hn ch ca cách mng t sn Pháp, t đó đ xut phi làm mt cuc cách
mng mi đem li li ích cho toàn xã hi - cuc " tng cách mng".
Ch trng gii quyt xung đt xã hi bng hòa bình, ông không ch trng xóa b t
hu, mà t chc mt ch đ s hu sao cho có li nht cho toàn xã hi.
Mác đã nhn xét: Ch ngha Xanh Xi Mông ch có th gi là th ca xã hi, tc là va
tích cc, va có mt hn ch.
- Ph rng xoa Mari Sácl Phurie (1772 – 1837): Xut thân t gia đình t sn, bn
thân cng là nhà t sn.
Chng 1: Lc kho t tng xã hi ch ngha

9
Tác phm chính" Th gii mi công nghip và xã hi".
Vi các t tng chính:
Phê phán sâu sc ch đ t bn ch ngha: tình trng vô chính ph v công nghip, vch
ra nguyên nhân ca s nghèo kh. a ra các giai đon phát trin ca lch s nhân loi: Mông
mui, dã man, gia trng, vn minh đ t đó khng đnh s dit vong ca ch ngha t bn.
Không ch trng xóa b ch đ t hu, phn đi bo lc. a ra tiêu chí đánh giá trình đ
ca xã hi là gii phóng ph n.
- Rôbc Ôoen (1971 - 1858):Là ngi Anh, là ch xng hn 30 nm.
Tác phm chính: "Quan nim mi v xã hi hay là tiu lun v s hình thành tính cách
ca con ngi".
T tng chính: Ch trng xóa b ch đ t hu (tng t nh Tômát Mor).

ánh giá ý ngha lch s ca s phát trin lc lng sn xut trong thi lc lng đi
cách mng công nghip.
 xng lut "Lao đng nhân đo" vi ni dung: Phn đi s dng lao đng tr em,
đm bo điu kin làm vic, đm bo phúc li xã hi… Xác đnh mi quan h gia hoàn cnh
và nhân cách con ngi.
Khác vi các nhà t tng khác Ôwen thc hin kiên trì thc nghim xã hi, xây dng
làng cng sn, làng hòa hp vi nhng vic làm tin b.
1.2.4. Giá tr và nhng hn ch lch s ca ch ngha xã hi không tng
1.2.4.1. Giá tr lch s ca ch ngha xã hi không tng
T tng ca ch ngha xã hi không tng, nht là t tng ca ch ngha xã hi
không tng phê phán mà ni bt là nhà t tng ln C. Xanh Ximông, Ph. Phuriê, R. Ooen
có giá tr lch s rt ln.
- Nhng nhà t tng ca ch ngha xã hi không tng đu th hin tinh thn nhân đo
ch ngha. Không ch là nhân đo t sn, mà là ch ngha nhân đo ngày càng có nhiu giá tr
mi vt khi nhân đo t sn.
-  nhng mc đ khác nhau, nhng đu mang tinh thn phê phán ch đ quân ch và
ch đ t bn ch ngha đng thi.
H nh nhng th ký ca thi đi va ghi li ti ác ca ch ngha t bn va tìm ra hin
tng ngc ph bin trong xã hi t bn, và ch rõ nguyên nhân ca nhng hin tng đó là
ch đ t hu.
- Mt s nhà t tng còn th hin tinh thn x thân vì chính ngha, vì chân lý và tin
b xã hi thông qua hot đng thc tin có tác dng thc tnh giai cp công nhân và qun
chúng nhân dân.
ó là các hot đng tích cc ca Tômát Mor, Campanenla, R. Ôoen.
Chng 1: Lc kho t tng xã hi ch ngha

10
- Các nhà t tng xã hi ch ngha không tng đã nêu lên nhiu lun đim có giá tr
mà sau này Mác và ng-ghen chng minh đc tính đúng đn ca nó.
ó là các lun đim: Các giai cp xut hin là do s chim đot, ch ra s hn ch ca

cách mng t sn. Nêu ra t tng gii phóng toàn xã hi. To điu kin cho con ngi phát
trin toàn din. Gii phóng ph n, xóa b s khác bit gia thành th và nông thôn.
Nhng giá tr trên đc coi là tin đ ca ch ngha Mác - Lênin, vi xã hi ch ngha
khoa hc nó là tin đ lý lun trc tip
1.2.4.2. Nhng hn ch ca xã hi ch ngha không tng
- Nhng nhà t tng xã hi ch ngha trc Mác còn duy tâm trong lch s
Ch ngha xã hi đc h quan nim nh biu hin ca lý tính ca chân lý có sn  đâu
đó, ch cn ngi ta phát hin ri thuyt phc mi ngi xây dng xã hi tt đp. Nhng thc
cht lý tính vnh cu đ xây dng xã hi "Tc là s thng tr ca giai cp t sn đc hp
pháp hóa mà thôi.
- Con đng, bin pháp ci to xã hi c, xây dng xã hi mi mang tính cht o tng.
ó là vic đ cp ti con đng ôn hòa: Thuyt giáo, ci cách pháp lut thc nghim xã
hi, kêu gi "t tâm" ca giai cp t sn. Có ngi th hin bng hành đng khi ngha nhng
cha đc chun b t giác.
- Các nhà t tng xã hi ch ngha không tng không th phát hin ra lc lng tiên
phong có th thc hin cuc chuyn bin Cách mng t ch ngha t bn lên ch ngha xã hi
đó là gia cp công nhân.
n gii hn cui cùng trc khi ch ngha Mác ra đi, các nhà t tng xã hi ch
ngha vn cha thoát khi o tng: Nhiu lun đim đúng nht cha đc lun chng bng
khoa hc, quá trình phát trin đy mâu thun. Có th thy rõ nguyên nhân ca nhng hn ch
đó là nhng t tng xã hi ch ngha ra đi trong điu kin ch ngha xã hi phát trin cha
đy đ, do đó cha bc l ht nhng mu thun vn có ca nó đ các nhà t tng khái quát.
Giai cp công nhân cha trng thành, cha tr thành giai cp "t giác" nên các nhà t tng
không thy rõ.
1.3. S HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIN CA CH NGHA XÃ HI KHOA HC
1.3.1. S hình thành ca ch ngha xã hi khoa hc
1.3.1.1. Nhng điu kin và tin đ khách quan dn ti s ra đi ca ch ngha xã hi
khoa hc
(Xem li phn nhng điu kin và tin đ khách quan dn ti s ra đi ca trit hc
Mác).

1.3.1.2. Vai trò ca Các Mác và ng-ghen đi vi s ra đi ca ch ngha xã hi khoa hc.
(Phn tiu s xem li  phn trit hc Mác - Lênin)
Chng 1: Lc kho t tng xã hi ch ngha

11
Mác và ng-ghen có 2 phát kin v đi:
Mt là, sáng to ra ch ngha duy vt lch s: Làm rõ tính cht lch s ca hình thái
kinh t - xã hi, ch rõ tính tt yu và tin đ khách quan ca Cách mng xã hi ch ngha .
Hai là, hc thuyt giá tr thng d: vch trn bn cht ca ch đ nô l làm thuê, ch rõ
mâu thun gia 2 giai cp công nhân và giai cp t sn là t quyn li kinh t.
Nh 2 phát kin v đi đó mà Mác và ng-ghen lun gii mt cách khoa hc s mnh
lch s ca giai cp công nhân (đc coi là phát kin v đi th 3). Nh đó mà các ông khc
phc đc nhng hn ch ca ch ngha xã hi không tng.
Vi các tác phm: Góp phn phê phán trit hc pháp quyn ca Hê-ghen, tình cnh giai
cp lao đng  Anh, h t tng c, đc bit s ra đi ca Tuyên ngôn Cng sn (1848)
đánh du s ra đi ca ch ngha xã hi khoa hc, ch ngha Mác. ây là tác phm cha đng
ni dung c bn v 3 b phn cu thành ch ngha Mác: trit hc, kinh t chính tr hc và ch
ngha xã hi khoa hc. Vi nhng ni dung chính: khng đnh quy lut phát trin khách quan
ca xã hi và s dit vong tt yu ca ch ngha t bn, s thng li tt yu ca ch ngha xã
hi và ch ngha cng sn, ch rõ vai trò ca giai cp công nhân và chính đng ca nó trong
quá trình chuyn bin t ch ngha t bn lên ch ngha xã hi. Ch rõ con đng Cách mng
vô sn và nhng lc lng, bin pháp đ thc hin. Ch rõ sách lc và điu kin quc t ca
giai cp công nhân cng nh nhng phác ha v ch ngha cng sn.
1.3.2. Các giai đon phát trin c bn ca ch ngha xã hi khoa hc
1.3.2.1. Các Mác và ng-ghen đt nn móng và tip tc phát trin ch ngha xã hi khoa
hc
Sau 1848, Mác - ng-ghen tip tc tng kt kinh nghim ca cách mng Châu Âu 1848
- 1851 đ b xung vào lý lun ca mình nhng vn đ sau:
V vn đ chính quyn:  giành quyn thng tr v chính tr, giai cp công nhân phi
đp tan b máy nhà nc t sn quan liêu, xây dng nhà nc mi, nhà nc dân ch t sn.

Phi s dng bo lc cách mng đ lt đ nhà nc t sn, xây dng nn chuyên chính vô sn
- công c ch yu đ xây dng ch ngha xã hi.
Mác ng ghen cng b xung thêm các vn đ liên minh ca giai cp công nhân vi
qung đi qun chúng đ to thành đng lc ca cách mng. Gii quyt vn đ dân tc, quan
h giai cp dân tc. Phân chia các giai đon ca hình thái kinh t - xã hi cng sn ch ngha:
thp (ch ngha xã hi), cao (ch ngha cng sn).
Tóm li: Mác ng ghen chng nhng là ngi sáng lp ra ch ngha xã hi khoa hc
mà còn là nhng ngi kiên quyt đu tranh bo v và phát trin lý lun áy. Nhng cng hin
đó có ý ngha trng đi cho quá trình thc hin s mnh lch s ca giai cp công nhân.
1.3.2.2. Giai đon Lênin tip tc phát trin và vn dng ch ngha xã hi khoa hc trong
hoàn cnh lch s mi
Chng 1: Lc kho t tng xã hi ch ngha

12
V.Lênin (1870 - 1924) là ngi k tc xut sc s nghip cách mng ca Mác ngghen
trong thi k đ quc ch ngha (xem li tiu s) Lênin phát trin ch ngha Mác chia làm hai
thi k.
Mt: Thi k t cui th k XIX đn 1917. Ngi b xung và phát trin thêm.
Vch ra hc thuyt xây dng ng kiu mi ca giai cp công nhân v cách mng xã
hi ch ngha và chuyên chính vô sn. Lun chng v s chuyn bin t cách mng dân ch
t sn là cách mng xã hi ch ngha. Nhng vn đ mang tính quy lut ca cách mng xã hi
ch ngha, v vn đ dân tc và cng lnh dân tc. c bit Lênin tp hp, vn đng, t chc
qun chúng tin hành thng li cuc cách mng tháng Mi Nga thành công.
Hai, Thi k t 1917 - 1924.
Do yêu cu ca công cuc xây dng ch ngha xã hi Lênin phân tích ch rõ, ni dung
ca thi k quá đ, vch ra cng lnh xây dng ch ngha xã hi. Vch ra mt cách toàn din
phng hng xây dng và bo v các thành qu ca cách mng. Xác đnh chính sách kinh t
mi… Ngi tip tc đu tranh chng ch ngha c hi, xét li.
Tóm li, Lênin là ngi bo v, phát trin ch ngha xã hi khoa hc trên mi khía
cnh, bin nó t lý lun thành thc tin. Do cng hin v đi đó mà ti hi ngh các ng cng

sn và công nhân quc t hp ti Maxcva nm 1924 đã quyt đnh gn tên tui Lênin vào h
t tng ca giai cp công nhân thành tên gi ch ngha Mác - Lênin.
1.3.2.3. S phát trin và tip tc vn dng ch ngha xã hi khoa hc t sau khi Lênin t
trn
T 1924 đn nay ch ngha xã hi khoa hc đã tri qua nhiu thng trm, đã đt đc
nhng thng li v đi nhng cng tri qua nhng tn tht to ln. Có th tóm tt nhng ni
dung phn ánh s vn dng phát trin ch ngha xã hi khoa hc trong khong hn 80 nm
nh sau:
Th nht, mi thng li ca phong trào cách mng th gii ca th k XX đu có phn
đóng góp to ln ca ch ngha xã hi. C th:
Cu loài ngi khi ha phát xít, đy nhanh s tan rã ca ch ngha thc dân c và mi,
hình thành và phát trin ch ngha xã hi vi t cách là h thng. Trong xây dng ch ngha
xã hi phn đu vì dân sinh dân ch.
Hai là, các đng cng sn và công nhân đã tng kt và b sung nhiu ni dung quan
trng cho ch ngha xã hi khoa hc.
Xác đnh ni dung, tính cht, mc tiêu ca thi đi, ch rõ ni dung, phng hng ci
to, xây dng ch ngha xã hi trên các lnh vc. Vn đ qun lý xã hi và bo v t quc xã
hi ch ngha.
Ba là, s thng li rc r và sau đó là s sp đ ca Liên Xô và ông Âu ch rõ vn đ:
S thành công và tht bi ca ch ngha xã hi không bt ngun t bn cht ch ngha xã hi
Chng 1: Lc kho t tng xã hi ch ngha

13
mà do sai lm ch quan trong vic vn dng và phát trin ch ngha xã hi khoa hc vào mi
nc trong quá trình c to xã hi c, xây dng xã hi mi.
Do vy phi nhn thc, nhn thc li, nhn thc cho đúng vi bn cht cách mng và
khoa hc ca ch ngha xã hi khoa hc. ng thi bit vn dng, b xung phát trin sáng to
ch ngha Mác - Lênin vào điu kin hoàn cnh phù hp vi mi nc, kiên quyt đu tranh
chng ch ngha c hi, xét li di nhiu hình thc.
1.3.2.4. ng cng sn Vit Nam vi s vn dng và phát trin sáng to ch ngha xã hi

khoa hc
Trong th k XX, nhân dân Vit Nam đt đc nhng thành tu to ln nht, v đi nht.
Nhng thành tu đó luôn gn lin vi qúa trình vn dng sáng to, b xung phát trin lý lun
ca ch ngha xã hi khoa hc trong điu kin c th ca Vit Nam. Nhng đóng góp b xung
phát trin sáng to ca H Chí Minh và ng ta có th tóm tt trên mt s ni dung sau:
Mt là, c lp dân tc gn lin vi ch ngha xã hi là quy lut cách mng Vit Nam.
Hai là, Kt hp ngay t đu đi mi kinh t vi đi mi chính tr, ly đi mi kinh t là
trung tâm, đng thi tng bc đi mi chính tr.
Ba là, Xây dng và phát trin kinh t th trng theo đnh hng xã hi ch ngha, tng
cng vai trò qun lý ca nhà nc. Gii quyt mói quan h gia tng trng kinh t vi đm
bo tin b và công bng xã hi.
Bn là, M rng và phát huy khi đi đoàn kt dân tc.
Nm là, Tranh th ti đa s đng tình, ng h và giúp đ ca nhân dân th gii, kt hp
sc mnh thi đi và sc mnh dân tc đ phát trin đt nc theo đnh hng xã hi ch
ngha.
Sáu là, Gi vng và tng cng vai trò lãnh đo ca ng Cng sn Vit Nam. Coi
trng cong tác xây dng ng, nâng cao cht lng đi ng đng viên, nâng cao nng lc
lãnh đo và sc chin đu ca ng.
ó là kinh nghim đc tng kt, khái quát t thc tin ca cách mng Vit Nam, là s
vn dng, b xung phát trin ch ngha xã hi khoa hc  Vit Nam.
1.4. KT LUN
Nghiên cu lch s t tng xã hi ch ngha giúp chúng ta có mt cái nhìn khái quát t
tng gii phóng giai cp, gii phóng xã hi, gii phóng con ngi trong lch s nhân loi.
ng thi cng giúp chúng ta thy đc ch ngha xã hi nm trong dòng chy t tng ca
nhân loi, đc ra đi t nhng tin đ, nhng c s vng chc. Qua đó chúng ta cng thy
đc tính cách mng khoa hc ca ch ngha xã hi khoa hc, thy đc s phát trin ca nó
qua các thi k lch s. Nghiên cu vn đ này cng ch cho chúng ta thy s cn thit phi
vn dng sáng to, b xung phát trin ch ngha xã hi và ch ngha cng sn.
Chng 1: Lc kho t tng xã hi ch ngha

14
CÂU HI ÔN TP
Câu 1: Phân tích nhng giá tr lch s, nhng hn ch ca t tng xã hi ch ngha
trc khi xut hin ch ngha xã hi khoa hc?
Câu 2: Phân tích nhng điu kin và tin đ ra đi ca ch ngha xã hi khoa hc.
Câu 3: Nhng giai đon c bn trong tin trình phát trin ca ch ngha xã hi khoa
hc? Cng hin ca Ch tch H Chí Minh và ng ta đi vi vic vn dng và phát trin
sáng to ch ngha xã hi khoa hc?

Chng 2: V trí, đi tng, phng pháp và chc nng ca CNXHKH

15
CHNG 2: V TRÍ, I TNG, PHNG PHÁP
VÀ CHC NNG CA CH NGHA XÃ HI KHOA
HC
GII THIU CHUNG
Nghiên cu chng giúp chúng ta thy đc v trí ca ch ngha xã hi khoa hc trong
ch ngha Mác Lênin. Qua đó cng thy đc s tác đng ln nhau gia ba b phn hp thành
ch ngha Mác Lênin là trit hc Mác Lênin, kinh t chính tr hc Mác Lênin và ch ngha xã
hi khoa hc to nên s hoàn chnh, khoa hc và cách mng ca ch ngha Mác Lênin. T đó
làm cho h t tng ca ch ngha Mác Lênin tr thành lý lun tiên phong soi đng cho giai
cp công nhân, nhân dân lao đng đu tranh gii phóng nhân loi khi ch đ t hu, áp bc
bt công, nghèo nàn, lc hu đ vn ti xã hi vn minh.
MC ÍCH YÊU CU CN NM VNG
1. Thy đc v trí ca ch ngha xã hi khoa hc trong ch ngha Mác Lênin.
2. Nm chc đi tng. Phng pháp nghiên cu b môn.
3. Ch rõ đc chc nng hng dn và d báo ca ch ngha xã hi khoa hc.
NI DUNG
2.1. V TRÍ CA CH NGHA XÃ HI KHOA HC
2.1.1. Quan nim v "ch ngha xã hi" và "ch ngha xã hi khoa hc"

Khái nim "ch ngha xã hi" rng hn khái nim " ch ngha xã hi khoa hc". Do đó
mun hiu "ch ngha xã hi khoa hc" vi t cách là mt môn khoa hc, là mt trong 3 b
phn to thành ch ngha Mác - Lênin phi thy đc "ch ngha xã hi" vi các ý ngha sau:
Mt là, ch ngha xã hi vi ngha là phong trào đu tranh Cách mng ca qun chúng
nhân dân chng ch đ t hu, bóc lt áp bc, bt công đ đòi gii phóng… ý ngha này nó
đc ghi nhn bi lch s đu tranh giai cp ca nhân loi.
Hai là, ch ngha xã hi vi ý ngha là nhu cu hot đng thc tin ca nhân dân lao
đng trong quá trình sn xut ngày càng xã hi hóa và thc thi dân ch.  góc đ này đc
Chng 2: V trí, đi tng, phng pháp và chc nng ca CNXHKH

16
ghi nhn bi cuc đu tranh cho quyn lc ca dân t thi Hy lp c đi cho đn ch ngha
Mác - Lênin.
Ba là, ch ngha xã hi vi t cách là c m, lý tng v mt xã hi tt đp: không
còn t hu, giai cp, áp bc bóc lt…Nó đc xut hin khi nhng cuc khi ngha ca nô l
b tht bi và đàn áp dã man.
Bn là, ch ngha xã hi vi ý ngha là hc thuyt, mt h thng các quan đim. Theo
góc đ tip cn này thì ch ngha xã hi đc hình thành t t tng xóa b nguyên nhân sinh
ra bóc lt". T tng đó chín mui dn ri tr thành các hc thuyt v ch ngha xã hi (c
không tng và khoa hc).
Nm là, ch ngha xã hi vi ý ngha là giai đon thp ca hình thái kinh t - xã hi
cng sn ch ngha. Nó là mt ch đ xã hi mà nhân dân lao đng xây dng di s lãnh
đo ca ng cng sn.
Rõ ràng: ch ngha xã hi khoa hc ch là ý ngha v mt lý lun trong khái nim ch
ngha xã hi.
2.1.2. V trí ca ch ngha xã hi khoa hc
Mun hiu rõ v trí ca ch ngha xã hi phi hiu theo 2 ngha rng hp ca nó.
Th nht, ch ngha xã hi khoa hc theo ngha rng.
Theo ngha này ch ngha xã hi khoa hc (hay ch ngha cng sn khoa hc) là ch
ngha Mác - Lênin. Khi đánh giá khái quát v b t bn ca Mác, Lênin cho rng: B t bn -

tác phm ch yu và c bn…trình bày ch ngha xã hi khoa hc, rng ch ngha xã hi
khoa hc tc là ch ngha Mác, hoc ch ngha Mác chính là ch ngha xã hi khoa hc. Hin
nay, theo tinh thn đó ta khng đinh ch ngha xã hi chính là ch ngha Mác - Lênin.
Vi ngha đó ch ngha xã hi khoa hc phn ánh tính quy lut trong s phát trin ca
lch s, là biu hin th gii quan, phng pháp lun hóa v khí t tng sc bén đ giai cp
công nhân ci to th gii. Tc là ch ngha xã hi khoa hc lun gi trên các góc đ trit hc,
kinh t và chính tr - xã hi v s chuyn bin tt yu ca xã hi loài ngi t ch ngha t
bn lên ch ngha xã hi và cng sn ch ngha. Trong ch ngha Mác - Lênin (tc ch ngha
xã hi khoa hc)  góc đ này luôn có s thng nht gia lý lun khoa hc vi h t tng
ca giai cp công nhân vi nhng nguyên tc lãnh đo và cuc đu tranh ca gia cp công
nhân vi nhng nguyên tc lãnh đo và cuc đu tranh ca giai cp công nhân đc th hin
trong các b phn cu thành đ thc hin mc tiêu chung là phc v s nghip đu tranh
nhm mc tiêu cui cùng ca giai cp công nhân.
Th hai, theo ngha hp ch ngha xã hi khoa hc là mt trong 3 b phn cu thành
ch ngha Mác - Lênin.
 ngha này, b môn da trên phng pháp lun ca trit hc Mác - Lênin, kinh t hc
chính tr Mác - Lênin đ lun gii v quá trình ny sinh Cách mng xã hi ch ngha, s hình
Chng 2: V trí, đi tng, phng pháp và chc nng ca CNXHKH

17
thành và phát trin ca hình thái kinh t xã hi cng sn ch ngha , s hình thành và phát
trin ca hình thái kinh t xã hi cng sn ch ngha, gn lin vi s mnh lch s ca giai cp
công nhân.
2.2. I TNG NGHIÊN CU VÀ PHM VI KHO SÁT, NG DNG CA CH
NGHA XÃ HI KHOA HC
2.2.1. i tng nghiên cu ca trit hc và kinh t hc chính tr Mác - Lênin là c s lý
lun ca ch ngha xã hi khoa hc
i tng nghiên cu ca trit hc Mác - Lênin là nhng quy lut chung nht ca t
nhiên, xã hi và t duy.
Vi t cách là ht nhân ca th gii quan, trit hc tr thành th gii quan và nhân sinh

quan ca con ngi. Trit hc Mác - Lênin tr thành c s lý lun và th gii quan phng
pháp lun chung cho các khoa hc trong đó có ch ngha xã hi khoa hc. c bit trit hc
Mác - Lênin ch rõ quy lut chung chi phi s vn đng ca xã hi loài ngi, ch rõ s phát
trin ca hình thái kinh t xã hi là mt quá trình lch s - t nhiên và tt yu dn đn s ra
đi ca hình thái kinh t - xã hi cng sn ch ngha.
Kinh t hc chính tr Mác - Lênin vi đi tng nghiên cu là nhng quy lut ca các
quan h xã hi hình thành và phát trin trong quá t bn ch ngha , lun chng s dit vong
tt yu ca ch ngha t bn thay vào đó là ch ngha xã hi và ch ngha cng sn.
Da trên c s lý lun và phng pháp lun ca trit hc, kinh t hc chính tr Mác -
Lênin, ch ngha xã hi khoa hc va b sung và hoàn tt các hc thuyt y làm cho ch
ngha Mác - Lênin mang tính cân đi và hoàn chnh.
2.2.2. i tng nghiên cu và chc nng ca ch ngha xã hi khoa hc
i tng ca nó là nghiên cu các quy lut và tính quy lut chính tr - xã hi ca quá
trình phát sinh, hình thành và phát trin ca hình thái kinh t - xã hi cng sn ch ngha;
nghiên cu nhng nguyên tc cn bn, nhng điu kin, con đng hình thc và phng pháp
đu tranh ca giai cp công nhân đ thc hin s chuyn bin t ch ngha t bn lên ch
ngha xã hi và ch ngha cng sn.
i tng ca ch ngha xã hi khoa hc ch rõ.
Th nht, ch ngha xã hi khoa hc nghiên cu các quy lut khách quan trong quá
trình chuyn bin t ch ngha t bn lên ch ngha xã hi và ch ngha cng sn. Nhng
khác vi nhng môn khoa hc khác nh Trit hc, kinh t chính tr hc Mác Lênin nó ch tp
trung nghiên cu nhng quy lut đc thù tn ti trong quá trình chuyn bin t ch ngha t
bn lên ch ngha xã hi và ch ngha cng sn. ó là nghiên cu cuc đu tranh gia giai
cp công nhân và giai cp t sn, nghiên cu nhng vn đ liên quan đn cách mng vô sn,
nhà nc xã hi ch ngha, nghiên cu các quan h xã hi các quy lut chính tr xã hi.
Chng 2: V trí, đi tng, phng pháp và chc nng ca CNXHKH

18
Th hai, ch ngha xã hi khoa hc tp trung nghiên cu nhân t ch quan thông qua
s mnh lch s ca giai cp công nhân.

ó là các vn đ: vai trò lãnh đo ca chính đng tiên phong ca giai cp công nhân,
nghiên cu vic đ ra chin lc, sách lc tin hành cách mng xã hi ch ngha. Nghiên
cu vic thành lp và phát huy vai trò ca Nhà nc, xây dng khi liên minh công nông - trí
thc, quan h giai cp - dân tc.
2.2.3. Phm vi kho sát và vn dng ca ch ngha xã hi khoa hc
Ra đi t s kho sát, phân tích nhng t liu thc tin, thc t. Do vy khi vn dng
cng phi sáng to, linh hot bám vào thc tin. iu này xut phát t s phc tp ca nhng
vn đ chính tr - xã hi gia các giai cp, các tng lp các quc gia, dân tc có đc đim, vai
trò, mc đích khác nhau li là nhng vn đ thng và phc tp hn so vi các b môn khác.
Quán trit đc nhng ni dung trên chúng ta có kh nng tránh đc nhng cn bnh ch
quan duy ý chí gin đn, nóng vi th  vi chính tr… trong thi đi khoa hc công ngh
phát trin nh v báo.
Thc tin s sp đ ca Liên Xô và ông Âu cho thy có nhiu nguyên nhân c khách
quan và ch quan, nhng có nguyên nhân t vic ch quan duy ý chí, máy móc, cng nhc,
giáo điu trong vic vn dng ch ngha Mác Lênin vào thc tin.
Nhng s tn ti ca nhng nc còn li cng minh chng mt điu: t thc tin xây
dng ch ngha xã hi, t nhng thành công và c nhng tht bi bit nghiêm túc rút kinh
nghim, đng thi bit vn dng, b xung, phát trin sáng to ch ngha Mác Lênin vào thc
tin s đt đc nhng thành tu to ln. Nhng vn đ trên thuc phm vi kho sát và vn
dng ca ch ngha xã hi khoa hc.
2.3. PHNG PHÁP CA CH NGHA XÃ HI KHOA HC
Ch ngha xã hi s dng phng pháp lun chung nht ca trit hc đ gii quyt các
khái nim, phm trù mà nó nghiên cu. i tng nghiên cu quy đnh mà ch ngha xã hi
khoa hc tp trung vào các phng c th sau:
Mt là, phng pháp logic và lch s ca trit hc Mác Lênin phng pháp này ch rõ:
phi trên c s t liu thc tin mà phân tích nhn đnh, khái quát nhng vn đ v lý lun -
tc là rút ra logic ca lch s. ây là phng pháp lun quan trng đ nhn thc các vn đ
mà ch ngha xã hi đ cp ti, cng nh vic xây dng các lun chng đ gii quyt vn đ
thc tin. Sc mnh logic t duy là tìm ra đc bn cht ca lch s, vch ra các quy lut ca
lch s.

Hai là, s dng phng pháp chuyên ngành: phng pháp kho sát và phân tích v mt
chính tr - xã hi da trên các điu kin c th.
Phng pháp này ch rõ: Khi kho sát thc tin mt xã hi c th, đc bit trong thi
k quá đ phi luôn có s nhy bén v chính tr - xã hi. Tc là phân tích mt vn đ c th
Chng 2: V trí, đi tng, phng pháp và chc nng ca CNXHKH

19
v hot đng xã hi, quan h xã hi trong khi còn đu tranh giai cp phi thy đc nhân t
chi phi mnh nht là chính tr.
Ba là, phng pháp liên ngành:
Là môn nghiên cu v quy lut chính tr xã hi nên ch ngha xã hi cng chu tác đng
ca các môn khoa hc xã hi và khoa hc chính tr - xã hi. Do vy nó phi s dng các
phng pháp c th khác nh: Phng pháp phân tích, tng hp, thng kê, so sánh, điu tra
xã hi hc…đ nghiên cu, lý gii v các vn đ xã hi.
Ngoài ra ch ngha xã hi khoa hc còn s dng phng pháp tng kt lý lun t thc
tin và yêu cu phi đng trên lp trng ca giai cp công nhân.
2.4. CHC NNG VÀ NHIM V CA CH NGHA XÃ HI KHOA HC VÀ Ý
NGHA VIC NGHIÊN CU CH NGHA XÃ HI KHOA HC
2.4.1. Chc nng nhim v ca ch ngha xã hi khoa hc
Là mt b phn ca ch ngha Mác - Lênin, thng nht vi trit hc Mác - Lênin và
kinh t chính tr hc Mác - Lênin, ch ngha xã hi khoa hc có chc nng và nhim v:
Th nht, trang b nhng tri thc khoa hc đó là h thng lý lun chính tr - xã hi và
phng pháp lun khoa hc mà ch ngha Mác - Lênin đã phát hin ra. ng thi lun gii v
tính tt yu ca quá trình hình thành phát trin hình thái kinh t - xã hi cng sn ch ngha.
Vi đi tng nghiên cu ca mình ch ngha xã hi khoa hc trc tip trang b nhng
lý lun nhn thc v cách mng xã hi ch ngha và xây dng ch ngha xã hi. Cung cp c
s lý lun và phng pháp nhn thc chính tr - xã hi cho ngi nghiên cu và hot đng
thc tin trong cách mng xã hi ch ngha.
Th hai, chc nng trc tip là giáo dc, trang b lp trng t tng chính tr ca giai
cp công nhân cho ng ca giai cp công nhân. Không có h t tng Cách mng và khoa

hc thì giai cp công nhân nhân dân lao đng không th giành chính quyn, không th xây
dng ch ngha xã hi và ch ngha cng sn. Cng không th đu tranh chng các trào lu t
tng và hành đng thù đch chng ch ngha xã hi.
Th ba, ch ngha xã hi có chc nng và nhim v đnh hng chính tr - xã hi cho
mi hot đng ca giai cp công nhân. ó là chc nng hng dn và d báo cho giai cp
công nhân thc hin nhim v ca mình  3 thi k: u tranh lt đ ách thng tr ca giai
cp t sn, giành chính quyn; thit lp chuyên chính vô sn, trin khai s nghip xây dng
ch ngha xã hi ; phát trin ch ngha xã hi lên ch ngha cng sn. Nó cng d báo các
hin tng, quá trình, quan h xã hi trên mi lnh vc ca đi sng xã hi.
2.4.2. ý ngha ca vic nghiên cu, hc tp ch ngha xã hi khoa hc
Nghiên cu ch ngha xã hi khoa hc có 2 ý ngha:
2.4.2.1. V mt lý lun
Chng 2: V trí, đi tng, phng pháp và chc nng ca CNXHKH

20
Nghiên cu ch ngha xã hi khoa hc giúp chúng ta hiu ch ngha Mác - Lênin mt
cách hoàn cân đi và hoàn chnh (vì nó là mt trong ba b phn cu thành ch ngha Mác -
Lênin). Nó giúp cho trit hc, kinh t chính tr hc Mác - Lênin không chch hng chính tr -
xã hi trc ht là không chch hng mc tiêu, bn cht ca quá trình xây dng ch ngha
xã hi, gii phóng nhân loi.
Nghiên cu ch ngha xã hi khoa hc giúp chúng ta trang b nhng nhn thc chính tr
- xã hi. T nhn thc đó hng ti hot đng đúng trong ci to xã hi, t nhiên và bn thân
con ngi theo hng vn minh, tin b.
Trong quá trình xây dng ch ngha xã hi vic nghiên cu ch ngha xã hi khoa hc
giúp chúng ta tránh khi hin tng m h v chính tr, phi chính tr hoc vi phm pháp lut,
nâng cao bn lnh chính tr đ góp phn vào s nghip xây dng và bo v t quc.
Hc tp nghiên cu b môn còn giúp ta cn c khoa hc đ cnh giác, phân tích, đu
tranh chng li nhng nhn thc sai lch nhng tuyên truyn chng phá ca các th lc thù
đch.
2.4.2.2. V mt thc tin

Nghiên cu, hc tp, vn dng và phát trin ch ngha xã hi khoa hc rt cn thit vi
chúng ta hin nay. Nó là c s đ chúng ta cng c nim tin tht s đi vi ch ngha xã hi.
iu đó xut phát t các lý do sau:
Th nht, gia lý thuyt khoa hc xã hi và thc tin bao gi cng có mt khong
cách. Thc t cha có mt nc nào xây dng hoàn chnh ch ngha xã hi, thêm vào đó Liên
Xô và ông Âu sp đ nên lòng tin vào ch ngha Mác Lênin , ch ngha xã hi b gim sút.
Do đó ch ngha xã hi khoa hc vi h thng tri thc ca nó phi phân tích ch rõ nguyên
nhân c bn bn cht ca nhng sai lm, khuyt đim và c nhng thành qu ca ch ngha xã
hi đ khng đnh bn cht Cách mng và khoa hc ca Ch ngha Mác - Lênin. S sp đ
ca Liên Xô, ông Âu bt ngun t chính nhng sai lm ch quan ca các ng cng sn
trong vic nhn thc vn dng ch ngha Mác - Lênin vào thc tin…
Th hai, hc tp nghiên cu vn dng ch ngha xã hi khoa hc là c s lý lun đ
ng Cng sn Vit Nam tip tc thc hin hoàn chnh các nguyên lý: Kt hp đc lp dân
tc và ch ngha xã hi gi vng, tng cng vai trò lãnh đo ca ng, xây dng quyn làm
ch ca nhân dân…Giúp cho đông đo qun chúng tip thu và thc hin đng li mt cách
t giác, đ nhn thc và hành đng đ trong vic đón nhn nhng thi c mi và vt qua
nhng thách thc trong quá trình hi nhp.
2.5. KT LUN
Nghiên cu v trí, đi tng, phng pháp và chc nng ca ch ngha xã hi khoa hc
giúp chúng ta hiu đc nó là mt trong ba b phn cu thành ch ngha Mác - Lênin, góp
phn làm cho ch ngha Mác - Lênin tr nên cân đi và hoàn chnh. Nghiên cu chng này
Chng 2: V trí, đi tng, phng pháp và chc nng ca CNXHKH

21
cng ch rõ đi tng nghiên cu ca ch ngha xã hi khoa hc là nhng quy lut, tính quy
lut chính tr trong quá trình phát sinh, hình thành và phát trin ca hình thái kinh t - xã hi
cng sn Vit Nam
ng thi chng cng ch rõ phng pháp tip cn b môn, cng nh ch rõ chc nng
nhim v và ý ngha ca ch ngha xã hi trong công cuc đi mi xây dng ch ngha xã hi
 Vit Nam.

CÂU HI ÔN TP
Câu 1: Phân bit hai khái nim " ch ngha xã hi" và " ch ngha xã hi khoa hc".
Câu 2: Nêu rõ v trí, đi tng và chc nng ca ch ngha xã hi khoa hc.
Câu 3: Ý ngha ca vic nghiên cu ch ngha xã hi khoa hc nht là trong tình hình
hin nay.



Chng 3: Xã hi xã hi ch ngha

22
CHNG 3: XÃ HI XÃ HI CH NGHA

GII THIU CHUNG
Nghiên cu s ra đi, các giai đon phát trin ca hình thái kinh t - xã hi Cng sn
ch ngha giúp chúng ta tìm ra nhng ni dung c th, hình thc, bc đi và nhng điu kin
c bn đ xây dng cách mng xã hi ch ngha, giai đon thp ca hình thái kinh t - xã hi
cng sn ch ngha. ây là vn đ có ý ngha to ln đi vi s xây dng mi mt đi sng
kinh t - xã hi trong thi k quá đ đi lên cách mng xã hi ch ngha  Vit Nam. Nó góp
phn cng c lòng tin vào con đng xã hi ch ngha mà ng, Bác H và nhân dân ta đã
la chn.
MC ÍCH YÊU CU CN NM VNG
1. Nm vng khái nim hình thái kinh t - xã hi cng sn ch ngha cùng các giai
đon phát trin ca nó.
2. Hiu nhng đc trng c bn ca xã hi xã hi ch ngha nói chung và nhng đc
đim xã hi mà nhân dân ta xây dng.
3. Nm đc tính tt yu ni dung và đc đim ca thi k quá đ.
4. Nm đc đc đim ni dung c bn ca thi k quá đ  Vit Nam.
NI DUNG
3.1. HÌNH THÁI KINH T XÃ HI CNG SN CH NGHA

3.1.1. Khái nim hình thái kinh t - xã hi cng sn ch ngha
Trit hc Mác Lênin đã ch rõ: "Hình thái kinh t xã hi là mt phm trù c bn ca ch
ngha duy vt lch s dùng đ ch xã hi  tng giai đon lch s nht đnh vi mt kiu quan
h sn xut đc trng cho xã hi đó phù hp vi mt trình đ nht đnh ca lc lng sn xut
và vi mt kin trúc thng tng tng ng đc xây dng trên nhng quan h sn xut y".
S phát trin ca các hình thái kinh t - xã hi là mt quá trình lch s t nhiên.
Ch ngha duy vt lch s cng ch r quá trình phát trin t thp đn cao ca các hình
thái kinh t - xã hi tt yu dn ti s ra đi ca hình thái kinh t - xã hi cng sn ch ngha.
Chng 3: Xã hi xã hi ch ngha

23
Trên c s đó ta có khái nim hình thái kinh t - xã hi cng sn ch ngha nh sau:
hình thái kinh t - xã hi cng sn ch ngha là mt phm trù ch xã hi  giai đon phát trin
cao nht trong lch s phát trin ca xã hi loài ngi. Trong đó quan h sn xut phù hp vi
trình đ phát trin ca lc lng sn xut, kin trúc thng tng đc xây dng th hin ý chí
quyn li ca giai cp công nhân và nhân dân lao đng.
Khái nim ch rõ, đây là xã hi phát trin cao nht trong lch s. ó là hình thái kinh t -
xã hi có các yu t luôn phù hp và tác đng nhau cùng phát trin, là xã hi không còn
ngun gc áp bc, bóc lt, con ngi đc t do, bình đng.
3.1.2. Các điu kin c bn ca s ra đi hình thái kinh t - xã hi cng sn ch ngha
Trên c s phân tích mô t hình thái kinh t - xã hi t bn ch ngha Mác đã d báo
hình thái kinh t - xã hi t bn ch ngha đc hình thành t ch ngha t bn, là kt qu tác
đng ca giai cp công nhân hin đi.
3.1.2.1. Nhng điu kin c bn ca s ra đi hình thái kinh t - xã hi cng sn ch
ngha
Khi xã hi loài ngi phát trin đn hình thái kinh t - xã hi t bn ch ngha, nhng
điu kin kinh t - xã hi đã đc chun b đy đ nht đ cho ra đi hình thái kinh t - xã hi
cng sn ch ngha.
Th nht, lc lng sn xut đã phát trin mnh, di ch ngha t bn đã to ra lc
lng sn xut ln hn, đ s hn lc lng sn xut mà nhân loi đã to ra đc trc đó

nhng quan h sn xut vn không đi, vn da trên ch đ chim hu t nhân v t liu sn
xut. Mâu thun gia lc lng sn xut đã đt đn trình đ xã hi hóa vi quan h sn xut
da trên ch đ t nhân v t liu sn xut tt yu dn đn yêu cu là phi xóa b quan h sn
xut t bn ch ngha xây dng quan h sn xut mi tin b hn.
Th hai, T mâu thun gia lc lng sn xut và quan h sn xut đc biu hin v
mt xã hi là mâu thun gia giai cp công nhân vi giai cp t sn trong ch ngha t bn.
Mâu thun trên phát trin ngày càng gay gt cùng vi s phát trin ca ch ngha t bn.
Phong trào đu tranh ca giai cp công nhân t t phát đn t giác, nhm vào mc tiêu giành
chính quyn nhà nc. Phong trào công nhân dn đn s ra đi tt yu ca ng cng sn khi
nó kt hp đc vi ch ngha Mác. Giai cp t sn dùng nhiu th đon nhm xoa du mâu
thun, chng phá phong trào công nhân, nhng mâu thun trên không th điu hòa đc, nó
ch đc gii quyt khi t liu sn xut thành ca chung xã hi, thông qua cách mng xã hi
di s lãnh đo ca ng cng sn.
Th ba, Vi s phát trin phi thng ca lc lng sn xut nhng do bn cht và mc
đích ca giai cp t sn dn ti mt lot mâu thun:
Con ngi ngày càng chinh phc t nhiên bao nhiêu thì tình trng áp bc bóc lt, bt
công ngày càng đc m rng by nhiêu. S phát trin v kinh t k thut ngày càng đc