Tài liệu Giáo trình: Tổng quan về viễn thông pdf

HC VIN CÔNG NGH BU CHÍNH VIN THÔNG






TNG QUAN V VIN THÔNG

(Dùng cho sinh viên h đào to đi hc t xa)
Lu hành ni b









HÀ NI - 2007




HC VIN CÔNG NGH BU CHÍNH VIN THÔNG

TNG QUANG V VIN THÔNG


Biên son : Ths. Nguyn Vn át
Ths. Nguyn Th Thu Hng
Ks. Lê S t
Ks. Lê Hi Châu










TNG QUAN V VIN THÔNG
Mã s :
411TQV260

Chu trách nhim bn tho
TRUNG TÂM ÐÀO TO BU CHÍNH VIN THÔNG 1

(Tài liu này đc ban hành theo Quyt đnh s: /Q-TTT1 ngày

ca Giám đc Hc vin Công ngh Bu chính Vin thông)
















LI NÓI U

Trong nhng nm qua, h tng vin thông đã phát trin nhanh v c công ngh và cht
lng cung cp dch v. Vin thông đã tri qua mt quá trình phát trin lâu dài vi nhiu bc
ngot trong phát trin công ngh và phát trin mng li. Vit Nam cng nh các nc trên th
gii, hin nay có rt nhiu nhà khai thác vin thông khác nhau vi s đa dng ca công ngh và
cu hình mng cng nh
 các dch v cung cp.
 có đc cái nhìn tng quan v vin thông nói chung, nm bt nhng kin thc c bn
v vin thông và cng nm trong chng trình đào to ca h i hc t xa ca Hc vin Công
ngh Bu chính Vin thông, cun tài liu “Tng quan v vin thông” đc các ging viên B
môn Mng Vin thông, Khoa Vin thông I biên son.
Tài liu gm 6 ch

ng, trình bày nhng kin thc c bn v lch s phát trin ca vin
thông, các dch v vin thông, các k thut c bn v truyn dn và chuyn mch trong vin
thông cùng vn đ báo hiu và đng b mng.
Chng 1- Gii thiu chung: chng này cung cp cho hc viên cách nhìn tng quan v
mng vin thông; quá trình phát trin ca vin thông trong quá kh, hin ti và xu hng phát
tri
n trong tng lai cng nh các khái nim c bn trong vin thông đc đ cp giúp ngi
đc bc đu hiu v vin thông nói chung và c s đ tip cn vi h thng vin thông phc
tp.
Chng 2- Dch v vin thông: chng này đ cp đn các vn đ liên quan đn dch v
vin thông nh khái nim, cách thc phân loi dch v vi
n thông, các yu t nh hng đn
cht lng dch v và cht lng mng, đng thi gii thiu v các loi hình dch v vin thông
c bn và các dch v mi trên th gii và  Vit Nam, nhu cu và xu hng phát trin dch v
vin thông.
Chng 3- Các mng vin thông: chng này gii thiu s hình thành và phát trin ca
các mng vin thông: các m
ng mng đin thoi, các loi mng và công ngh mng truyn s
liu, mng máy tính, Internet. Chng này còn gii thiu nhng khái nim cn bn v các phn
t to nên mng vin thông, v quan đim phân tng giao thc và các phng thc chuyn giao
thông tin qua các mng c bn.
Chng 4- Các vn đ truyn dn và ghép kênh. Chng 4 trình bày các ni dung liên
quan đn truyn dn; khái nim v
ghép kênh và các k thut ghép kênh đc s dng trong
mng vin thông.
Chng 5- Các vn đ v chuyn mch và đnh tuyn. Chng này trình bày các khái
nim v chuyn mch kênh, k thut chuyn mch thi gian và không gian, s kt hp các k
thut đó trong các h thng chuyn mch; K thut chuyn mch gói, nhng khái nim v đnh
tuyn và s phân loi chúng cng đc đ cp.
Chng 6- Báo hiu và đng b trong mng vin thông: Chng này đa ra các khái

nim và các k thut c bn v báo hiu; vai trò và các gii pháp đng b mng và đng b
trong mng vin thông Vit Nam (ca VNPT).
2
 phn đu mi chng đu có phn gii thiu v ni dung ca chng và ch rõ nhng
kin thc c bn hc viên cn nm bt sau khi hc xong chng này. Ngoài ra, đ giúp sinh viên
cng c kin thc đã hc, cui mi chng đu có các câu hi ôn tp. Các câu hi đc đa ra
di dng trc nghim, giúp hc viên có th t đánh giá nh
 phn hng dn tr li  cui tài
liu.
ây là tài liu cung cp cho các hc viên h đào to i hc t xa ca Hc vin Công
ngh Bu chính Vin thông nói riêng cng nh nhng ngi đc mun tìm hiu, tip cn v vin
thông, mt trong nhng lnh vc công ngh hin đi và rt phc tp. Trong quá trình biên son,
chúng tôi luôn c g
ng đa ra nhng gii thích, ví d đn gin d hiu, tuy nhiên không th
tránh khi nhng thiu sót, rt mong các hc viên, bn đc thông cm và cho nhng góp ý.
Nhng ý kin đóng góp xin gi v :
B môn Mng vin thông- Khoa Vin thông 1- Hc vin Công ngh Bu chính vin thông
T: 84-34-515484,


Hà Ni, tháng 8 nm 2006

3
CHNG 1 - GII THIU CHUNG
GII THIU CHNG
Mc đích ca chng 1 là cung cp cho ngi đc nhng khái nim c bn nht v
vin thông, v quá trình phát trin ca vin thông trong quá kh, hin ti và xu hng phát
trin trong tng lai.
Phn đu chng 1 đ cp đn lch s phát trin vin thông và nhng khái nim cn
bn v thông tin, tín hiu và h thng truyn thông.
Vn đ chun hóa là mt ni dung rt quan trng trong vic nghiên cu, tìm hiu
vin thông nói chung. Chng 1 trình bày các ni dung liên quan đn vn đ chun hóa,
trong đó gii thiu v các t chc chun hóa khác nhau. ây là các t chc chun hóa quc
gia, khu vc và quc t có nh hng rt ln ti các nhà sn xut thit b vin thông, các nhà
khai thác vin thông và c khách hàng s dng dch v vin thông.
Hc viên cn phi nm đc các khái nim c bn v thông tin, tín hiu và h thng
truyn thông; lch s phát trin vin thông và các t chc chun hóa vin thông quc t.
1.1 LCH S PHÁT TRIN CA VIN THÔNG

Vin thông là mt trong nhng b phn kinh doanh phát trin nhanh nht trong các
công ngh thông tin hin đi. Ch cách đây vài thp k, đ đc coi là có hiu bit c bn v
vin thông, ta ch cn nm bt đc cách thc hot đng ca mng đin thoi là đ. Ngày
nay, lnh vc vin thông bao gm rt nhiu công ngh và dch v hin đi. Ngoài mt vài
dch v đã hoàn thin nh dch v đin thoi c đnh còn có rt nhiu dch v đã và đang
bùng n nh dch v đin thoi di đng và Internet. S xóa b nhng quy đnh trong nn
công nghip vin thông đã làm kinh doanh tng trng mc dù giá c ca các dch v ngày
càng gim.
Môi trng vin thông mà mi ngi phi la chn hin nay khá là phc tp. Trc
đây, chúng ta ch có mt la chn duy nht là có dùng hay không dch v ca mt nhà cung
cp dch v thoi duy nht. Ngày nay, có rt nhiu nhà cung cp dch v cung cp dch v
ADSL hoc modem cáp cho truy nhp Internet và chúng ta có th la chn mt trong s
nhiu nhà cung cp khi mun dùng dch v thoi.
Vin thông là ngun tài nguyên quan trng mang tính chin lc cho hu ht các tp
đoàn hin đi và tm quan trng ca vin thông ngày càng gia tng. Môi trng vin thông
luôn luôn thay đi này cho ta nhiu la chn mi và chúng ta cn hiu v vin thông nhiu
hn và tng quát hn đ có th tn dng đc nhng kh nng sn có ngày nay.
1.1.1 Khái nim chung v vin thông
Vin thông: bao gm nhng vn đ liên quan đn vic truyn thông tin (trao đi hay
qung bá thông tin) gia các đi tng qua mt khong cách, ngha là bao gm bt k hot
đng liên quan ti vic phát/nhn tin tc (âm thanh, hình nh, ch vit, d liu, …) qua các

4
phng tin truyn thông (hu tuyn nh đng dây kim loi, cáp quang hoc vô tuyn hoc
các h thng đin t khác).
Hình 1.1 là lc đ phân loi vin thông. Vin thông chim phn ch đo trong
truyn thông. Truyn thông là vic truyn thông tin t mt đim ti mt đim khác, gm có
truyn thông c hc (bu chính) và truyn thông đin (vin thông) bi vì nó phát trin t
dng c hc (máy móc) sang dng đin/quang và ngày càng s dng nhng h thng
đin/quang phc tp hn.

ViÔn th«ng
§¬n h−íng Song h−íng
TruyÒn
thanh
TruyÒn
h×nh
TruyÒn
h×nh v«
tuyÕn
TruyÒn
h×nh
c¸p
§iÖn
b¸o
Telex §iÖn
tho¹i
cè
®Þnh
§iÖn
tho¹i
di
®éng
TruyÒn
d÷
liÖu
Th−
®iÖn
tö

TruyÒn
h×nh
héi
nghÞ
…

Hình 1.1: Vin thông
T phn truyn thông c hc (th t, báo chí) đang có xu hng gim trong khi t
phn truyn thông đin/quang, đc bit là truyn song hng, li gia tng và s chim th
phn ch đo trong tng lai. Vì vy, ngày nay nhng tp đoàn báo chí cng đang tp trung
và hng ti truyn thông đin/quang, coi đó là c hi kinh doanh tng lai ca mình.
1.1.2 Các giai đon phát trin vin thông
Vin thông đã tri qua nhiu giai đon lch s khác nhau. Hình 1.2 cho ta nhng mc
lch s phát trin quan trng trong vin thông, ch yu nhn mnh vào s phát trin và m
rng ca các h thng và dch v vin thông (chi tit hn v các dch v đc gii thiu
trong Chng 2).
Có th phân s phát trin ca vin thông qua bn giai đon chính. Giai đon th nht
kéo dài khong 90 nm t khi đin thoi ra đi và phát trin. Giai đon th hai là giai đon
xut hin chuyn mch SPC, truyn dn s và thông tin v tinh. Giai đon th 3 là giai đon
phát trin đc trng ca các mng d liu và công ngh chuyn mch gói. Giai đon th 4
xut hin cùng vn đ liên kt mng truyn thông. Phn tip theo trình bày nhng mc thi
gian đáng nh đi theo nhng s kin ni bt liên quan ti vin thông (xem Ph lc 1 đ bit
thêm chi tit).
- 1838-1866 in báo (telegraph): Samuel Morse hoàn thin h thng đin báo ca
chính mình; đin báo là dch v vin thông đu tiên xut hin nm 1844.

5
- 1876-1899 in thoi (telephony): Alexander Graham Bell phát minh ra đin thoi
(1876); xut hin tng đài đin thoi đu tiên vi 8 đng dây; Almond
Strowger sáng ch ra tng đài c đin kiu tng nc (step by step, 1887).

- 1920-1928 Carson, Nyquist, Johnson và Hartley gii thiu lý thuyt truyn dn.
- 1923-1938 Truyn hình (Television): H thng c hình nh đc thc hin; bt đu
nhng th nghim và thc nghim qung bá.
- 1937 Alec Reeves hình thành khái nim điu xung mã (PCM).
- 1938-1945 Các h thng radar và viba phát trin trong i chin th gii ln th 2;
FM đc s dng rng khp trong truyn thông quân s.
- 1948-1950 C.E. Shannon phát hành các bài báo nn tng v lý thuyt thông tin.


WAN: M¹ng diÖn réng
LAN: M¹ng néi h¹t
WLAN: LAN kh«ng d©y
WWW: World Wide Web
ADSL: §−êng d©y thuª bao sè bÊt
®èi xøng
ISDN: M¹ng sè tÝch hîp ®a dÞch vô
AM: §iÒu chÕ theo biªn ®é
FM: §iÒu chÕ theo tÇn sè
IP: Giao thøc Internet
CS: ChuyÓn m¹ch kªnh
PS: ChuyÓn gãi
VoD: TruyÒn video theo yªu cÇu
TV: TruyÒn h×nh

Hình 1.2: S phát trin ca các h thng và dch v vin thông
- 1950 Ghép kênh phân chia theo thi gian (TDM) đc áp dng vào đin thoi.
- 1953 Các chun Tivi màu đc công b  M.
- 1955 J. R. Pierce đ xut các h thng truyn thông v tinh.
- 1962-1966 Dch v truyn d liu đc thng mi; PCM chng t s thích hp cho
truyn thoi và TV; lý thuyt truyn dn s đc phát trin.

- 1965 Mariner IV truyn nhng bc nh t Sao Ha v Trái t.
-
1976 Ethernet LAN do Metcalfe và Broggs (Xerox) sáng ch.
- 1970–1975 Chun PCM đc CCITT trin khai.
- 1980–1983 Khi đng ca Internet toàn cu da trên giao thc TCP/IP.
- 1980–1985 Các mng di đng t bào hin đi cung cp dch v; NMT  Bc Âu,
AMPS  M, mô hình tham chiu OSI đc T chc chun hóa quc t
(ISO) đnh ngha.
- 1989 Tim Berners-Lee (CERN) đ c ban đu cho vn kin kt ni Web trên
WWW (World Wide Web).

6
- 1990–1997 H thng t bào s đu tiên, Global System for Mobile Communications
(GSM), đc thng mi và phát trin mnh trên toàn th gii; S dng
Internet và dch v m rng nhanh chóng nh có WWW.
- 1997–2001 Cng đng vin thông đc bãi b quy đnh và kinh doanh phát trin
nhanh chóng; các mng t bào s, đc bit là GSM m rng trên toàn th
gii; nhng ng dng thng mi ca Internet m rng và mt phn
truyn thông thoi truyn thng đc chuyn t mng đin thoi chuyn
mch công cng (PSTN) sang Internet; cht lng LAN đc ci thin
vi công ngh Ethernet tiên tin có tc đ lên ti tm Gigabit/s
- 2001–2005 Truyn hình s bt đu thay th truyn hình qung bá tng t; các h
thng truy nhp bng rng m rng kh nng cung cp dch v Internet đa
phng tin ti mi ngi; dch v thoi tr thành dch v truyn thông
cá nhân khi s xâm nhp ca các h thng t bào và PCS tng lên.
- 2005– Truyn hình s s thay th truyn hình tng t và bt đu cung cp các
dch v tng tác ngoài dch v qung bá; các h thng di đng t bào th
h th 3 và các công ngh WLAN s cung cp các dch v d liu tiên
tin cho ngi s dng di đng; các dch v di đng ni ht s m rng,
ng dng cho nhng công ngh không dây khong cách ngn trong nhà và

công s s tng lên; mng vin thông toàn cu s tin trin hng ti mt
bng mng chuyn mch gói chung cho tt c các loi dch v.
1.2 KHÁI NIM V THÔNG TIN, TÍN HIU VÀ H THNG TRUYN
THÔNG
1.2.1 Các khái nim v thông tin, truyn thông, bn tin và ngun tin
Thông tin (Information)
Thông tin là các tính cht xác đnh ca vt cht đc tip nhn bi nhà quan sát t
th gii vt cht xung quanh.
Có th hiu mt cách chung nht, thông tin (hay còn gi là tin tc) là s hiu bit hay
tri thc, có kh nng đc biu din di nhng dng thích hp cho quá trình trao đi,
truyn đa, lu gi hay x lý. Các dng thc thông tin c bn bao gm: ting nói, hình nh
(hình nh tnh, hình nh đng), d liu (ký t, đ th). Nhng thông tin này có thuc tính
chung là đu cha đng ý tng trong hot đng t duy ca con ngi.
Bn tin (Message)
Thông tin đc th hin  mt dng thc nht đnh đc gi là bn tin. Dng th hin
có th là vn bn, bn nhc, hình v, đon thoi. Mt bn tin cha đng mt lng thông tin
c th, có ngun và đích xác đnh cn đc chuyn mt cách chính xác, đúng đích và kp
thi.
Ngun tin (Information source)

7
Ngun tin là ni sn sinh hay cha các bn tin cn truyn. Vì th, ngun tin có th là
con ngi hay các thit b thu phát âm thanh, hình nh, các thit b lu tr và thu nhn thông
tin đ phát đi …
1.2.2 S đ khi h thng truyn thông tin
H thng truyn thông (HTTT) thc hin các chc nng x lý cn thit, bin đi
thông tin cn trao đi đ thun tin cho vic lu tr, sa cha và truyn qua h thng.
Hình 1.3 cho ta s đ khi ca HTTT, thông tin truyn qua h thng có th là mt
chiu – truyn đn hng (Hình 1.3a) hoc trao đi hai chiu – truyn hai hng (Hình
1.3b). Thông tin t ngun tin đi ti thit b đu cui (TBC) phát đ chuyn thành tín hiu.

Tín hiu này đc truyn qua môi trng truyn dn (kênh truyn thông) ti TBC thu. Ti
đây, tín hiu đc bin đi ngc li thành thông tin và đa ti ni nhn tin.

TB§C
ph¸t
M«i tr−êng truyÒn dÉn
TB§C
thu
B¶n tin
TÝn hiÖu
ph¸t
TÝn hiÖu
thu
B¶n tin
Nguån
tin
NhËn
tin
a) TruyÒn th«ng mét chiÒu
TB§C
ph¸t/thu
M«i tr−êng truyÒn dÉn
TB§C
thu/ph¸t
B¶n tin
TÝn hiÖu
ph¸t/thu
TÝn hiÖu
thu/ph¸t
B¶n tin

Ph¸t/nhËn
tin
NhËn/ph¸t
tin
b) TruyÒn th«ng hai chiÒu

Hình 1.3: Mô hình h thng truyn thông
HTTT do con ngi to ra da trên các thành tu khoa hc, lao đng sáng to đ
phc v cho nhu cu trao đi thông tin ca con ngi. HTTT rt đa dng, không ngng phát
trin và hoàn thin.
Tùy thuc vào tin tc, thit b đu cui trong HTTT có th có các cu to khác nhau,
s dng các phng pháp bin đi tin tc –tín hiu khác nhau (ví d: TBC là micro đ
chuyn ting nói thành tín hiu thoi, là loa đ chuyn tín hiu thoi thành ting nói).
Môi trng truyn dn có hai loi là hu tuyn (có dây) và vô tuyn (không dây).
Môi trng truyn dn hu tuyn bao gm các loi đng dây thông tin nh cáp đng nhiu
đôi, cáp đng trc, si quang … Môi trng truyn dn vô tuyn là khong không bao quanh
trái đt, chính là các tng khí quyn, tng đin ly và khong không v tr khác (không phi
chân không).
Các HTTT đu b nh hng bi nhiu, là các dng nng lng tác đng làm thay đi
tín hiu truyn đi trong h thng. Có nhiu loi nhiu khác nhau do môi trng bên ngoài và
chính các thit b bên trong tác đng vào h thng, đin hình là nhiu nhit (gây ra bi mch
đin và các cu kin đin t trong h thng), nhiu đin t (sét, đng dây đin bên ngoài)
…

8
1.2.3 Khái nim v tín hiu, mã hóa và điu ch
Tín hiu (Signal)
Trong HTTH đn gin (Hình 1.3), thông tin trao đi đc đa qua các chc nng x
lý cn thit. Trc ht là chc nng bin đi thông tin thành mt đi lng vt lý trung gian
đc gi là tín hiu.

H thng truyn thông đin t thng bao gm các thc th chc nng x lý tín hiu
đin và t. Nh vy, trong vin thông, tín hiu thc cht là mt dng nng lng mang theo
thông tin tách ra đc và truyn t ni phát đn ni nhn.
Có nhiu quan đim phân loi tín hiu khác nhau trong vin thông. Mt s quan đim
phân loi thng gp nh sau :
- Theo đc tính hàm s : Tín hiu liên tc (hay còn gi là tín hiu tng t - Analog)
và tín hiu xung. Trong tín hiu xung, có mt h tín hiu quan trng là tín hiu s
(Digital). Hai tín hiu tng t và s có nhng chc nng x lý khác nhau:
o Tín hiu tng t (analog signal), vi các chc nng x lý nh: khuch đi
tuyn tính, lc, điu ch, nén giãn...
o Tín hiu k thut s (digital signal), vi các chc nng x lý nh: mã hóa, tái
to, lu tr, điu ch, xáo trn, nén giãn, sa li...
Cn nh rng, tín hiu tng t và tín hiu s có th cùng ti mt thông tin và có
th đc chuyn đi ln nhau.
- Theo thông tin (ngun tin):  nhn mnh ti bn cht thông tin trong tín hiu, ngi
ta thng dùng các thut ng nh: tín hiu âm thanh (trong đó có tín hiu thoi, tín
hiu ca nhc …); tín hiu hình nh (hình nh tnh, hình nh đng …); tín hiu d
liu.
- Theo nng lng mang: Tín hiu đc phân chia tng ng vi dng nng lng
dùng đ mang thông tin. Ví d : tín hiu đin, tín hiu quang …
- Theo vùng tn s : Tng ng vi vùng tn s mà ph tín hiu chim gi ta có tín
hiu âm tn, tín hiu cao tn, tín hiu siêu cao tn …
- Ngoài ra còn nhiu các phân loi tín hiu khác, tùy thuc vào h thng mng và cách
thc truyn thông … s đc gii thiu hoc làm quen sau này.
Hình 1.4 mô t tín hiu thoi tng t và tín hiu thoi k thut s. Tín hiu tng t
đin hình là tín hiu có biên đ bin thiên liên tc theo thi gian. Trong Hình 1.4(a) có vô s
các giá tr trong khong i
(max)
÷ i
(min)

đu có ngha v mt mang thông tin, vi mt mc chính
xác nào đó. Do thông tin đc cha đng chính trong dng đng sóng ca hàm thi gian
nên h thng truyn thông tng t cn phi phân phát bo tn dng đng sóng, vi mc
trung thc c th.  mnh ca tín hiu tng t thay đi trong khong 30dB÷100dB tùy
theo các ng dng. Do đó h thng tng t cn đm bo tính tuyn tính trong mt di đng
tng đi ln (t tín hiu yu nht ti tín hiu mnh hn hàng nghìn ln)

9

t
i
0
i(max)
i(min)
(a) Tín hiu tng t
0
1
2
3
4
i
t
(b) Tín hiu k thut s
0
1



i
t

(c) Tín hiu nh phân

Hình 1.4: Tín hiu s và tín hiu tng t
Hình 1.4(b) mô t tín hiu k thut s.  đây ch có hu hn (0;1;2;3;4) giá tr dòng
đin có ngha v mt mã hóa thông tin, nhng giá tr khác không có ý ngha mng thông tin.
Mt dng tín hiu s thông dng là tín hiu nh phân 1.4(c). Vi tín hiu nh phân ch có 2
giá tr là “0” và “1”.
Da trên các chc nng x lý trong h thng, có th phân bit mt h thng tng t
khác vi h thng k thut s. H thng tng t bao gm các thc th chc nng x lý tín
hiu tng t. H thng k thut s bao gm các chc nng x lý tín hiu k thut s. Ngày
nay, h thng k thut s vi nhiu u đim vt tri, đang dn dn thay th các h thng
tng t.
Mã hóa (Coding)
Mã hóa đc chia làm hai loi : Mã hóa ngun (source coding) đ nén ngun thông
tin và mã hóa kênh (channel coding) đ bo v bn tin khi truyn trên kênh.
Mã hóa ngun là phng thc mã hóa tín hiu thành các bít thông tin đ có th
truyn đi, đng thi cng đ làm ti đa dung lng kênh truyn. Trong mã hóa ngun, có th
chia theo các loi ngun thông tin khác nhau thoi, s liu hoc hình nh. Vi thoi, thng
hay gp nht trong là mã hóa theo biên đ nh PCM, ngoài ra còn có mã hóa DPCM, DPCM
thích ng. Hin nay có các b mã hóa thoi theo dng sóng đc s dng rng rãi nh
CELP, các b mã hóa này đc dùng cho truyn thoi qua mng gói, tín hiu thoi đc nén
xung có tc đ thp hn nhiu so vi tc đ PCM.
Mã hóa kênh là phng pháp b sung thêm các bít vào bn tin truyn đi nhm mc
đích phát hin và/hoc sa li.
iu ch (Modulation)
Thông tin cn truyn đc trn ln vi tn s sóng mang nh mt quá trình gi là
điu ch. Cn phi có quá trình điu ch bi vì tin tc ca tín hiu, nh ting nói chng hn,
thng có tn s rt thp, ti mc không d gì đc phát x vào không gian. Có hai hình

10

thc điu ch đã đc s dng rng rãi là iu biên (AM) và iu tn (FM). Các hình thc
khác là iu ch biên đ cu phng (QAM), iu pha (PM) và iu xung mã (PCM).
Ngi ta cng thng s dng kt hp các k thut điu ch. Chng hn phát thanh
FM stereo s dng kt hp c AM và FM. Các h thng vô tuyn s bin đi các tín hiu
ting nói thành điu xung mã, sau đó s dng QAM hoc PM đ chuyn dòng xung theo tín
hiu vô tuyn.
1.2.4 Các loi kênh truyn thông và đc tính ca chúng
H thng truyn thông đc thit lp trên thc t bng các trang thit b vt cht k
thut đã đc nn công nghip ch to sn nh mt sn phm thng mi. Mi trang thit b
đc bao gói bên trong mt v hp bo v mt cách chc chn và d dàng vn chuyn, lp
đt. Mi thit b là mt khi chc nng nht đnh v x lý thông tin có cng vào/ra tng
ng. Thit b truyn thông thng có giao din ngi máy thc hin các chc nng qun lý
vn hành ti ch : cnh báo (arlam), nhn các lnh điu khin (switch, button...), điu khin
t xa ; đi lý qun lý t xa. Mi thit b đu có chc nng đm bo ngun nuôi ti ch, hoc
cung cp ngun t xa. c bit, đi vi thit b k thut s chc nng to xung nhp là vô
cùng quan trng. Các thit b trong h thng cn phi phi hp xung nhp này mt cách
chính xác. Vn đ đng b mng chính là đm bo cho s phi hp này
Mt h thng truyn thông phc tp thng bao gm nhiu loi thit b khác nhau
nh : TBC, thit b truyn dn; thit b thu/phát. Các thit b có th đc sp đt cách xa
nhau hoc ni tip nhau theo đng truyn thông tin. Môi trng vt cht và k thut xuyên
qua h thng và đã đc to sn, đ có th truyn đc mt tín hiu đc lp đc gi là mt
kênh (channel). Trong truyn thông có rt nhiu khái nim kênh khác nhau.
- Thit b thu/phát x lý kênh vt lý (physical channels). Kênh vt lý đc đc
trng bi đ rng bng tn và di tn hot đng. Chng hn, kênh radio, kênh
v tinh, kênh cáp quang...
- Thit b truyn dn k thut s (KTS) x lý các kênh truyn dn KTS (digital
trasmission channels). Các kênh truyn dn KTS tng ng vi các tín hiu
KTS. Chng hn, kênh E1, T1, STM-1... Trong thit b truyn dn, kênh
truyn dn đc to ra vi tc đ bít c đnh theo chun chung (64kb/s ;2048
kb/s ; 155,2 Mb/s...)

- Các thit b đu cui x lý kênh thông tin. Kênh thông tin (kênh thoi ; kênh
d liu ; kênh video...) là mt môi trng k thut đc to ra xuyên sut
HTTT và có th truyn đc mt thông tin đc lp.
1.3 VN  CHUN HOÁ VÀ CÁC T CHC CHUN HÓA TRONG
VIN THÔNG
1.3.1 Ý ngha ca vn đ chun hoá
Các mng truyn thông đc thit k đ phc v cho nhiu ngi s dng khác nhau
vi các thit b đc cung cp t nhiu nhà sn xut khác nhau.  thit k và xây dng các

11
mng mt cách hiu qu thì các thit b mng cn thng nht v chun, đ chúng có th liên
kt và tng thích vi nhau, cng nh đm bo hiu qu v giá thành.
Các tiêu chun (các tiêu chun m) là cn thit đ giúp cho vic kt ni d dàng gia
các h thng, thit b và các mng ca các nhà sn xut, các nhà cung cp và khai thác khác
nhau. Nhng u đim quan trng nht và các khía cnh khác ca các tiêu chun m v vin
thông là:
̇ Các tiêu chun cho phép vic cnh tranh: Các tiêu chun m sn sàng cho bt k
mt nhà cung cp thit b ca h thng vin thông nào. Khi mt h thng mi xut hin,
đc chun hoá và hp dn v mt kinh doanh thì s có rt nhiu nhà cung cp sn phm ti
th trng. Nu mt h thng nào đó mà b đc quyn thì các đc tính k thut s là ca
riêng nhà sn xut đó, điu này rt khó cho các nhà sn xut mi bt đu vic sn xut các h
thng tng thích đ cnh tranh. Cnh tranh m s to ra các sn phm rt hiu qu v mt
giá thành, dn đn vic có th cung cp các dch v vin thông vi giá thành thp cho ngi
s dng.
̇ Các chun chung s dn ti có mt s cân bng v kinh t gia yu t k thut và
sn xut: Các chun s thúc đy th trng phát trin đ các sn phm hng ti các chun
chung, điu này s dn ti vic sn xut mang tính ph bin và đt s cân đi v kinh t gia
sn xut và k thut. Vic s dng các vi mch có đ tích hp rt ln (VLSI) và các li ích
khác s gim giá thành và giúp cho sn phm d dàng đc chp nhn hn. iu này s dn
ti s phát trin v kinh t ca mt xã hi, nh vic ci tin và gim giá thành các dch v

vin thông.
̇ Các tác đng v quyn li chính tr s dn ti hình thành nhiu chun khác nhau
nh: Châu Âu, Nht Bn và M. Vic chun hoá không ch là vn đ k thut. ôi khi các
quyn li v chính tr, ngn cn vic phê chun các tiêu chun toàn cu và các tiêu chun
khác nhau thng đc làm thích nghi cho Châu Âu, M và Nht Bn. Châu Âu không
mun chp nhn các công ngh ca M và ngc li, bi vì h mun bo v ngành công
nghip ca h. Mt trong các ví d tiêu biu v mt quyt đnh mang tính chính tr (vào
nhng nm 1970) là lut mã hoá PCM ca Châu Âu đã đc đa ra thay vì s dng lut ca
M. Mt ví d gn đây là quyt đnh ca M v vic không chp nhn công ngh GSM ca
Châu Âu là công ngh thông tin di đng t bào k thut s chính yu.
̇ Các tiêu chun quc t s đe do các ngành công nghip ca các nc ln nhng
là các c hi tt cho cho nghành công nghip ca các nc nh: Các nhà sn xut chính ca
các nc ln, có th không ng h vic chun hoá quc t, bi vì nó m cho th trng ni
đa ca h phát trin thành ni din ra cnh tranh quc t. Các nhà sn xut ca các nc nh
thì hoàn toàn h tr vic chun hoá, bi h ph thuc vào các th trng nc ngoài. Th
trng ni đa ca h thì không đ ln và h đang tìm kim mt th trng mi cho công
ngh ca h.
̇ Các chun chung s làm cho các h thng thuc các nhà cung cp khác nhau có
th kt ni vi nhau: Mc đích chính v mt k thut ca s chun hoá là đ giúp cho các h
thng cùng trong mt mng, hay thuc các mng khác nhau, có th “hiu” ln nhau. Các

12
chun thng bao hàm các ch tiêu k thut làm cho các h thng tng thích vi nhau và h
tr cho vic cung cp trên din rng thm chí ngay c các dch v toàn cu.
̇ Các tiêu chun giúp cho ngi s dng và các nhà điu hành mng, các hãng sn
xut thit b, tr nên đc lp vi nhau và tng đ sn sàng ca h thng: Mt giao din
chun gia thit b đu cui và mng cho phép các thuê bao có th mua các thit b đu cui
ca nhiu hãng khác nhau. Các giao din chun gia các h thng trong mng cho phép các
nhà điu hành mng s dng các h thng ca nhiu nhà cung cp khác nhau. Vic chun
hoá s ci tin đ sn sàng và cht lng ca h thng cng nh gim giá thành ca chúng.

̇ Các tiêu chun làm cho các dch v quc t có tính kh thi: Vic chun hoá đóng
vai trò ch cht trong vic cung cp các dch v quc t. Ví d các tiêu chun toàn cu chính
thc nh dch v thoi, ISDN, dch v chuyn mch gói X.25 toàn cu, telex và fax. Các tiêu
chun ca mt s h thng có th không đc chp nhn rng rãi mt cách chính thc;
nhng nu h thng tr lên ph bin trên th gii thì có th d dàng thc hin đc mt dch
v toàn cu. Nhng ví d gn đây v các dch v này nh: thông tin GSM và Internet vi
WWW.
Nhng ví d v các phm vi chun hoá quc t s ch rõ s nh hng ca chun hoá
đi vi cuc sng hàng ngày ca chúng ta nh:
̇ Các bc ren ca đinh c (ISO, U ban k thut 1): Mt trong các lnh vc đu
tiên đc chun hoá. Vào nhng nm 1960 mt bóng đèn ca chic xe ô tô này không th
lp va vào chic ô tô khác. Nhng gn đây chúng đc chun hoá quc t và đa s là tng
thích vi nhau.
̇ Vic đánh s đin thoi quc t, mã quc gia: Nu vic nhn dng thuê bao trên
toàn cu mà không duy nht thì các cuc gi t đng không th thc hin đc.
̇ Giao tip thuê bao đin thoi.
̇ Mã hoá PCM và cu trúc khung c s: làm cho các tuyn ni đc s hoá trong
nc và quc t gia các mng có th thc hin đc.
̇ Các h thng phát thanh và truyn hình.
̇ Các tn s dùng cho v tinh và các h thng thông tin vô tuyn khác.
̇ Các b ni và các tín hiu ca PC, máy in và các giao din vi modem.
̇ LAN: cho phép chúng ta s dng các máy tính t bt k nhà sn xut nào trong
mng ca công ty chúng ta.
1.3.2 Các t chc chun hóa quc t, khu vc và quc gia
Có rt nhiu t chc tham gia vào công vic chun hoá. Chúng ta xem xét chúng theo
2 khía cnh: ai là nhng ngi tham gia vào các thng mi v vin thông liên quan đn
chun hoá và các nhà cm quyn nào ng h các tiêu chun chính thc.
1.3.2.1. Nhng nhóm ngi liên quan ti chun hóa
Hình 1.5 minh ho mt s nhóm có quan tâm tâm ti vic chun hoá và tham gia vào
công vic này. Chúng tôi lit kê các nhóm này và s quan tâm ln nht ca h, đó là, ti sao

mà h li liên quan đn công vic chun hoá.

13

Ngi s dng
Chuyên gia thuc
vin

hàn lâm

Nhà sn xut thit
b
Nhà khai thác
mng

Hình 1.5: Các nhóm liên quan
Các nhà khai thác mng ng h vic chun hoá:
-  tng cng kh nng tng thích ca các h thng vin thông
- Có kh nng cung cp các dch v trên din rng và ngay c oi vi các dch v
quc t
- Có kh nng mua thit b t các nhà cung cp khác nhau
- Các nhà sn xut thit b tham gia vào vic chun hoá
-  ly các thông tin v các tiêu chun trong tng lai phc v cho các hot đng
phát trin càng sm càng tt
-  h tr cho các tiêu chun da trên các công ngh ca chính h
-  hn ch vic chun hoá nu nó nh hng đn th trng ca h
Nhng ngi s dng dch v tham gia vào vic chun hoá
-  h tr cho s phát trin ca các dch v chun hoá quc t
-  hiu đc các nhà cung cp h thng tng đng (mng nhiu có nhiu nhà
cung cp tham gia)

-  tng kh nng tng thích cho các h thng ca h
Các nhóm quan tâm khác bao gm:
- Các công chc ca chính ph nhng ngi mà quan tâm đn vic có đnh hng
quc gia tuân theo các tiêu chun quc t.
- Các chuyên gia thuc các vin nghiên cu mun tr thành các nhà phát minh ra
các đnh hng k thut mi.
1.3.2.2. Các t chc chun hoá quc gia
Các c quan có thm quyn v chun hoá s phê chun các tiêu chun mt cách
chính thc. Rt nhiu tiêu chun quc t bao gm các s la chn t đó các nhà có thm
quyn quc gia s chn ra mt cho mt tiêu chun quc gia. Các s la chn này cng đc
kèm theo bi vì không tìm thy các quan nim toàn cu chung. ôi khi mt s khía cnh đ
m và chúng yêu cu mt tiêu chun quc gia. Ví d c quan có thm quyn  các quc gia
đa ra k hoch đánh s cho mng đin thoi quc gia và vic phân b tn s trong nc ca
h. Mt s ví d khác v các c quan này đc minh ho  Hình 1.6. H quan tâm ti tt c
các lnh vc chun hoá và h có các t chc đc chuyên môn hoá hay là các nhóm làm vic
cho vic chun hoá mi mt lnh vc k thut riêng nh là công ngh vin thông và công
ngh thông tin.

14

BSI
DIN
SFS
ANSI

Hình 1.6: Mt s c quan chun hoá quc gia
BSI: Vin chun hoá Anh; DIN: Deutche Industrie-Normen; ANSI: Vin chun hoá
quc gia m; SFS: Vin chun hoá Phn Lan
1.3.2.3 Các t chc chun hóa khu vc
Các t chc chun hóa ca Châu Âu

Vin tiêu chun vin thông Châu Âu (ETSI) là mt c quan đc lp làm nhim v
làm ra các tiêu chun cho Châu âu. Các nhà khai thác mng và các nhà sn xut cng tham
gia vào công vic chun hoá.
Hi đng chun hoá v k thut đin Châu Âu/ Hi đng chun hoá Châu Âu
(CEN/CENELEC) hp tác thành mt t chc chun hoá cho công ngh thông tin. Nó tng
ng vi IEC/ISO v cp toàn cu và quan tâm ti các khía cnh môi trng và c đin hc.
Hi ngh Châu Âu v qun lý bu chính và vin thông (CEPT) cng đã làm các công
vic ca ETSI trc khi c quan thông tn ca u ban Châu Âu (Green Paper) m ra s cnh
tranh  Châu Âu trên th trng vin thông. Vic m ca v vin thông đã yêu cu c quan
v đin thoi, đin báo và bu chính (PTT) ca các quc gia tr thành các nhà điu hành
mng bình đng vi các nhà điu hành mng mi khác và h không đc phép xây dng các
tiêu chun na.

ETSI CEPT
CEN/
CENELEC

Hình 1.7: Các t chc chun hoá châu âu
Mt ví d v các tiêu chun đc đa ra bi ETSI là h thng thông tin di đng t
bào s GSM đã đc chp nhn,  mt s nc Châu Âu và đc xem nh là mt tiêu chun
chính cho thông tin di đng toàn cu hin nay.
Các t chc chun hóa ca M

C quan có thm quyn v tiêu chun ca M, ANSI- Vin nghiên cu tiêu chun
quc gia M, đã đc công nhn là mt trong các t chc xây dng các tiêu chun v vin
thông. Mt trong s các t chc này đc đa ra  Hình 1.8.
Vin nghiên cu k thut đin và đin t (IEEE) là mt trong các c quan chuyên
môn ln nht trên th gii và đã to ra nhiu tiêu chun quan trng v vin thông. Mt s

15
trong các tiêu chun này nh các tiêu chun cho mng cc b (LAN) đc ISO chp nhn
nh là tiêu chun quc t. Mt ví d khác là tiêu chun quc t cho 'Ethernet’: ISO8002
tng đng vi tiêu chun IEEE 802.2.
Hip hi công nghip đin t (EIA) là mt t chc ca các nhà sn xut thit b đin
t ca M. Rt nhiu tiêu chun ca h nh là các b ni ca máy tính cá nhân đã đc chp
nhn toàn cu. Ví d, tiêu chun v giao din s liu EIA RS –232 thì tng thích vi
khuyn ngh V.24/28 ca ITU-T.
IEEE
FCC FCC
EIA

Hình 1.8: Các t chc chun hoá M
U ban truyn thông liên bang (FCC) thc ra không phi là mt c quan xây dng
các tiêu chun nhng là mt c quan điu tit. Nó là mt c quan qun lý nhà nc quy đnh
v truyn thông vô tuyn và hu tuyn, đã đóng mt vai trò quan trng ví d trong s phát
trin các đc đim k thut v bc x và đ nhy ca nhiu đin t trong các thit b vin
thông.
1.3.2.4 Các t chc chun hóa quc t
Liên minh vin thông quc t (ITU) là mt c quan chuyên môn ca liên hp quc
chu trách nhim v vin thông. Nó bao gm gn 200 nc thành viên và công tác chun hoá
ca nó đc chia thành các phn chính: ITU-T (trc đây gi là CCITT) và ITU-R (trc
đây gi là CCIR).
̇ Hi đng t vn đin thoi và đin báo quc t CCITT/ ITU-T nay gi là
ITU-T, T vit tt ca Vin thông.
̇ Hi đng t vn v vô tuyn quc t CCIR/ITU-R nay đc gi là ITU-R
trong đó R vit tt ca vô tuyn.
ITU-T và ITU-R xut bn ra các khuyn ngh, thc ra chúng là các tiêu chun chính
v các mng vin thông. ITU-T xây dng các tiêu chun v các mng vin thông công cng
(ví d nh ISDN), và ITU-R v vô tuyn nh vic s dng tn s trên th gii và các đc

tính k thut ca các h thng vô tuyn. Rt nhiu nhóm tham gia vào công vic này nhng
ch có các c quan thuc quc gia mi có quyn b phiu. ITU-T trc đây là CCITT đã xây
dng đc hu ht các tiêu chun toàn cu cho các mng công cng.
T chc chun hoá quc t/ U ban k thut đin quc t (ISO/IEC) là mt t chc
chung chu trách nhim v chun hoá công ngh thông tin.

16

ITU-T (CCITT)
ISO/IEC ITU-R(CCIR)

Hình 1.9: Các t chc chun hoá quc t
ISO chu trách nhim chun hoá trong lnh vc truyn s liu và giao thc, còn IEC
trong lnh vc k thut đin (ví d nh các b ni) và các mt khác v môi trng.
1.3.2.5 Các t chc khác
Có rt nhiu các t chc khác làm nghiên cu v các tiêu chun. Trong s đó thì ISO
và ITU-T là các t chc rt tích cc và da vào các công vic ca các nhóm rt nhiu tiêu
chun quc t đã đc xây dng. Di đây là mt s tiêu chun làm ví d v các t chc tiêu
chun mà không có v trí chính thc;
̇ Lc lng đc nhim v k thut Internet (IETF) quan tâm ti vic chun hoá
các giao thc TCP/IP cho Internet
̇ Din đàn phng thc truyn thông d b (ATM) là mt t chc m thuc v
các nhà sn xut thit b ATM đ h tr kh nng tng thích gia các h
thng ca nhiu nhà cung cp khác nhau. Din đàn này thì linh hot và có th
xây dng đc các tiêu chun cn thit trong mt khong thi gian ngn hn
so vi các t chc toàn cu chính thc. Các tiêu chun này thng đc dùng
làm c s cho các tiêu chun chính thc mà sau này s đc phê chun bi
ITU và ISO.
̇ Din đàn qun lý mng là mt t chc ca các nhà sn xut h thng đ tng
tc cho s phát trin ca các tiêu chun v qun lý. Vi s tr giúp ca các

tiêu chun này các nhà điu hành mng có th điu khin và giám sát mng có
thit b ca nhiu hãng mt cách có hiu qu t mt trung tâm qun lý. Sau đó
các đ xut s đc chuyn ti ITU-T và ISO đ đc chp thun mt cách
chính thc trên th gii.
Ngoài ra còn có nhiu t chc khác; hàng nm, mt s nhóm mi xut hin thêm còn
mt s t chc khác thì gii th. Các ví d v các nhóm làm vic gn đây là h thng thông
tin di đng toàn cu GSM, Biên bn ghi nh v các điu kin và Din đàn đng dây thuê
bao s không đi xng (ADSL).

17
CÂU HI ÔN TP CHNG 1
1. Vin thông bao gm các lnh vc:
A. in thoi, fax
B. Internet và mng d liu
C. Truyn thanh, truyn hình, v tinh
D. Tt c các lnh vc trên
2. Lch s phát trin ca vin thông đc chia thành bao nhiêu pha trong quá trình phát
trin
A. 2 C. 4
B. 3 D. 5
3. Thông tin gm các dng sau:
A. Âm thanh
B. Hình nh
C. D liu
D. C ba dng trên
4. im khác nhau gia tín hiu s
và tín hiu tng t là :
A. Tín hiu s là tín hiu có giá tr hu hn trong min xét (biên đ, tn s), còn tín
hiu tng t có giá tr liên tc.
B. Tín hiu s là tín hiu ch có hai giá tr, còn tín hiu tng t có nhiu hn hai

giá tr.
5. Mc đích ca mã hóa ngun tín hiu trong truyn thông là:
A.  tng hiu qu s dng kênh truyn
B. 
gim bt cht lng thông tin truyn đi
C.  truyn thông tin đi nhanh hn
D.  d dàng khôi phc thông tin b mt  phía thu
6. Mc đích ca vic mã hóa kênh trong truyn thông là:
A.  tng hiu qu s dng kênh truyn
B.  gim bt thi gian truyn thông tin
C.  có th phát hin li và/hoc khôi phc thông tin  phía thu khi gp li
D. 
đn gin h thng truyn thông
7. Mc đích ca vic chun hóa trong vin thông là:
A.  các nhà sn xut vin thông ln tr thành đc quyn
B.  giúp ngi s dng đc nhiu quyn la chn khi mua sn phm
C.  gim bt khó khn v k thut khi kt ni các h thng thit b ca các nhà
sn xu
t khác nhau
D.  cung cp các dch v kt ni quc t đc d dàng hn

18
8. T chc liên minh vin thông quc t ITU-T, trc đây còn có tên gi khác là gì?
A. CCITT C. ETSI
B. ITU-R D. ANSI
9. ANSI là :
A. T chc chun hóa vin thông quc t
B. T chc chun hóa vin thông khu vc
C. T chc chun hóa vin thông quc gia
D. Không phi là mt t chc vin thông

10. ETSI là
A. T chc chun hóa vin thông quc t
B. T chc chun hóa vin thông khu vc
C. T chc chun hóa vin thông quc gia
D. Không phi là mt t chc vin thông
11. Bng tn s dng cho tín hiu thoi truyn thng là bao nhiêu
A. 16Hz – 20KHz C. 16Hz – 3,4KHz
B. 16Hz – 4KHz D. 300Hz – 3,4KHz
12. Mng đin thoi chuyn mch công cng là mng nào sau đây:
A. PSTN C. ISDN
B. PSDN D. PSPDN
13. Trong cu trúc mng theo kiu qung bá thì có nhng kiu qung bá nào
A. Qung bá tnh và Qung bá đ
ng tp trung
B. Qung bá tnh và qung bá đng phân tán
C. Qung bá tnh, qung bá đng tp trung và qung bá đng phân tán
D. Qung bá đng tp trung và qung bá đng phân tán
14. Có nhng phng thc truyn tín hiu nào trong h thng truyn thông hin nay
A. n công và song công
B. Song công và bán song công
C. n công và bán song công
D. n công, song công và bán song công
15. Vin chun hóa quc gia Hoa k có tên vit tt là gì?
A. BSI C. ANSI
B. DIN D. SFS
16. Vin tiêu chun Vin thông Châu Âu có tên vi
t tt là gì
A. CEPT C. IEEE
B. ETSI D. ITU

19
TÀI LIU THAM KHO CHNG 1
[1] Aattalainen T. Introduction to Telecommunications Network Engineering. Chapter 1:
Introduction to Telecommunications. Artech House, 1999.
[2] Moore M. S. Telecommunications: A Beginner’s Guide. McGraw-Hill, 2002.
[3] Freeman R. L. Fundamentals of Telecommunications. John Wiley & Sons, 1999.
[4] Tarek N. S. Mostafa H. A. Fundamentals of Telecommunications Networks. John Wiley
& Sons, 1994.
[5] Understanding Telecommunications. Ericsson Telecom, Telia and Studentlitteratur,
1997.
[6] Warren Hioki. Telecommunications. 2
nd
ed, Prentice Hall, Inc, 1995.
[7] TS. Phùng Vn Vn, TS. Trn Hng Quân, TS. Nguyn Quý Minh Hin. Mng vin
thông và xu hng phát trin. NXB Bu đin, Hà Ni, 2002.

20
CHNG 2 - DCH V VIN THÔNG
GII THIU CHNG
Chng 2 gii thiu nhng khái nim cn bn v dch v vin thông: khái nim và
loi hình dch v, cht lng dch v, các tham s và yu t nh hng ti cht lng dch
v vin thông. Ni dung trong chng này còn cho trình bày v các loi hình dch v vin
thông c bn, nhng dch v vin thông mi  Vit Nam và th gii. Cui chng là phn
phân tích xu hng phát trin và nhu cu ca khách hàng v các dch v vin thông hin nay.
Dch v vin thông là vn đ rt quan trng vi c khách hàng và nhà cung cp mng,
cng nh nhà cung cp dch v vin thông. Dch v vin thông liên quan và nh hng rt
ln ti xu hng phát trin ca chính mng cung cp dch v và phng thc cung cp dch
v ca các doanh nghip vin thông.
Hc viên cn nm bt đc nhng khái nim c bn v dch v, v các loi hình dch

v, cng nh cht lng ca các dch v vin thông, trên c s đó tìm hiu sâu hn v cách
thc các mng vin thông hot đng và phi hp hot đng đ cung cp nhng dch v vin
thông  các chng sau này.
Khái nim dch v vin thông
Khái nim dch v vin thông luôn gn lin vi khái nim mng vin thông. Mi
mng vin thông s cung cp mt vài loi dch v c bn đc trng cho mng vin thông đó
và mng này có th cùng h tr vi mng khác đ cung cp đc mt dch v vin thông c
th.
"Dch v vin thông" là dch v truyn ký hiu, tín hiu, s liu, ch vit, âm thanh,
hình nh hoc các dng khác ca thông tin gia các đim kt cui thông qua mng vin
thông.

123
456
789
*
8#

Ng−êi sö dông
dÞch vô viÔn th«ng
M¹ng viÔn th«ng
Nhà
cung cÊp dÞch vô
Nhà
cung cÊp h¹ tÇng m¹ng


21
Hỡnh 2.1: Dch v vin thụng
Núi mt cỏch khỏc, ú chớnh l dch v cung cp cho khỏch hng kh nng trao i

thụng tin vi nhau hoc thu nhn thụng tin thụng qua mng vin thụng (thng l mng cụng
cng nh mng in thoi chuyn mch cụng cng, mng in thoi di ng, mng Internet,
mng truyn hỡnh cỏp ) ca cỏc nh cung cp cung cp dch v v nh cung cp h tng
mng (Hỡnh 2.1).
2.1 CC PHNG PHP PHN LOI DCH V MNG VIN THễNG
Khi nhc n vic cung cp dch v, chỳng ta thng gp cỏc khỏi nim: khỏch hng
(ngi s dng dch v), nh cung cp dch v v nh cung cp mng (nh cung cp h tng
mng, qun lý v iu hnh mng). õy, dch v vin thụng th hin mi quan h t phớa
nh cung cp dch v vin thụng bao gm cỏc nh cung cp dch v thụng tin v nh iu
hnh mng vi khỏch hng l nhng ngi s dng dch v. Cỏc khỏi nim ny liờn quan
ch yu qua vic cung cp dch v v tớnh cc. Hỡnh 2.2 th hin kt ni c bn ca cỏc
khỏi nim ny.

Nhà cung cấp
dịch vụ
Nhà cung cấp
mạng
Khách
hàng

Thu cớc thông tin và sử dụng mạng; chăm
sóc khách hàng
Thu cớc sử dụng mạng
Yêu cầu
dịch vụ
Yêu cầu hạ
tầng mạng
Cung cấp hạ
tầng mạng
Cung cấp

dịch vụ

Hỡnh 2.2: Mi liờn h gia cỏc i tng cung cp dch v
Nh cung cp mng: cú h tng mng li cung cp ti nguyờn theo yờu cu dch
v ca khỏch hng, bao gm cỏc thit b chuyn mch, truyn dn v.v. Nh cung cp mng
thc hin ngha v phõn phi ti nguyờn mng, qun lý v duy trỡ s hot ng ca h tng
mng (ụi khi cú th thc hin vic tớnh v thu cc cho c hai i tng trờn). Vit Nam
nh cung cp mng l doanh nghip nh nc hoc doanh nghip m gúp vn ca nh nc
chim c phn chi phi hoc c phn c bit, c thnh lp theo quy nh ca phỏp lut
thit lp h tng mng v cung cp dch v vin thụng. Cỏc doanh nghip cung cp h tng
mng ti Vit Nam tớnh ti thi im nm 2005 cú 6 doanh nghip: Tng cụng ty Bu chớnh
vin thụng Vit Nam (nay l Tp on BCVT Vit Nam - VNPT), Cụng ty in t vin
thụng quõn i (Viettel), Cụng ty c phn dch v BC-VT Si Gũn (SPT), Cụng ty vin
thụng in lc (ETC), Cụng ty c phn vin thụng H Ni (Hanoi Telecom), Cụng ty thụng
tin in t hng hi (Vishipel).
Nh cung cp dch v (Service Provider) m bo dch v tng xng vi giỏ cc
phc v trong mi iu kin, thng thỡ nh cung cp ny thc hin vic thu cc dch v

22
gm cc thông tin và cc s dng mng ca khách hàng, sau đó tr cc s dng mng
cho nhà điu hành mng. Nhà cung cp dch v không s hu h tng mng mà ch thit lp
các h thng thit b vin thông trong phm vi c s và đim phc v công cng ca mình đ
trc tip cung cp dch v giá tr gia tng, dch v truy nhp Internet và bán li dch v vin
thông; không đc thit lp các đng truyn dn ngoài phm vi c s và đim phc v
công cng ca mình.  Vit Nam, nhà cung cp mng là doanh nghip thuc mi thành phn
kinh t, đc thành lp theo quy đnh ca pháp lut đ cung cp dch v vin thông. Hin
nay mi ch có duy nht VNPT là doanh nghip tham gia cung cp toàn b các dch v vin
thông, các doanh nghip cung cp h tng mng khác ch cung cp mt s dch v vin
thông.
Khách hàng (Customer) yêu cu dch v vin thông, s dng, khai thác dch v và phi

có trách nhim thanh toán toàn b cc phí dch v theo hp đng ký kt vi nhà cung cp
dch v.
 Vit Nam và trên th gii, đôi khi nhng khái nim trên không đc phân đnh
rch ròi vì thng nhà cung cp dch v có th chính là nhà cung cp h tng mng và nhà
cung cp thông tin. Vì vy, đôi khi yêu cu cung cp dch v ca khách hàng ti nhà cung
cp dch v li thông qua nhà cung cp h tng mng. Thm chí cng khó phân bit đc
khách hàng s dng dch v trc tip hay khách hàng môi gii dch v hoc khách hàng
trung gian.
Dch v vin thông rt đa dng, vì vy có nhiu phng pháp đ phân loi dch v
theo nhng quan đim khác nhau, có hai kiu phân loi ch yu là phân loi theo ngi s
dng dch v và theo nhà cung cp dch v.
2.1.1 Quan đim ngi s dng
• Thông thng, dch v vin thông đc phân chia thành các nhóm sau:
- Dch v c bn: truyn đa tc thi thông tin qua mng vin thông (bao
gm c Internet*) mà không làm thay đi loi hình hoc ni dung thông
tin. ây là loi dch v ti thiu (đn gin nht) mà nhà cung cp dch v
cp cho khách hàng, da trên nng lc c bn ca mng vin thông ca
nhà cung cp.
- Dch v Internet: bao gm dch v truy nhp Internet, dch v kt ni
Internet và dch v ng dng Internet. Vi mng Internet, ngi s dng
có th đc cp các dch v c bn trên đó nh: Th tín đin t, truyn
tp (tp tin), dch v truy nhp t xa, truy nhp c s d liu theo các
phng thc khác nhau...
X Dch v kt ni Internet là dch v cung cp cho các c quan, t
chc, doanh nghip cung cp dch v Internet kh nng kt ni
vi nhau và vi Internet quc t.


*
T đây, khi nhc đn mng vin thông ngha là bao gm c mng Internet