SKKN Suu tam va su dung tu lieu de to chuc hoctap chuong 3 ADN Gen

<span class='text_page_counter'>(1)</span>I. ĐẶT VẤN ĐỀ.. 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Do yêu cầu đổi mới của phương pháp dạy học Hiện nay, cùng với sự phát triển không ngừng của khoa học kỹ thuật, sự phát triển của xã hội và xu thế hội nhập đòi hỏi mỗi con người phải tích cực, năng động, phát huy sự sáng tạo của chính mình. Do đó việc dạy và học cũng phải đáp ứng được những đòi hỏi trên. Như vậy, có thể nói rằng ở nước ta hiện nay, việc dạy học tích cực trong đó người dạy học luôn được tích cực hoá, chủ động tìm kiến thức mới dưới sự hướng dẫn của người dạy đang là yêu cầu cấp thiết trong đổi mới phương pháp dạy học. Đặc biệt, với tốc độ phát triển nhanh chóng của khoa học kỹ thuật, trung bình cứ 4 - 5 năm khối lượng tri thức nhân loại lại tăng lên gấp đôi, trong đó khoa học sinh học là là một trong những ngành phát triển mạnh mẽ nhất, thì việc đổi mới phương pháp dạy học sinh học lại càng là vấn đề cấp thiết trong xu hướng chung của đổi mới dạy học. 1.2. Do thực dạy học Sinh học ở THCS – Tổ KHTN Trong chương trình dạy học sinh học lớp 6, 7, 8, 9 thì nội dung sinh học 9 chứa đựng rất nhiều khái niệm, cơ chế, quá trình xảy ra ở cấp độ vi mô như quá trình nguyên phân, giảm phân, quá trình tự sao, sao mã, dịch mã trong tế bào..., khá trừu tượng với học sinh (HS) trung học cơ sở (THCS). Thưc tế, phương tiện dạy học ở THCS hiện nay mới chỉ dừng ở các tranh ảnh, mô hình tĩnh, mẫu vật ngâm sẵn...Với những phương tiện dạy học (PTDH) như vậy, người dạy gặp phải rất nhiều khó khăn trong việc truyền thụ những kiến thức trừu tượng tới học sinh một cách đầy đủ và sâu sắc. Hơn nữa việc dạy học bằng các phương tiện như vậy không kích thích được tính tò mò, chủ động tìm tòi kiến thức của học sinh, không.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh trong việc tiếp thu lĩnh hội kiến thức. Do vậy giờ học dễ quay trở về lối truyền thụ kiến thức một chiều như phương pháp dạy học cũ. Hiện nay, một trong những hướng chính của đổi mới phương pháp dạy học là sử dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong dạy học. Bằng việc sử dụng CNTT trong dạy học, những tiết học sẽ trở nên sinh động, hấp dẫn hơn rất nhiều, GV sẽ thành công hơn trong việc truyền thụ kiến thức tới học sinh một cách ấn tượng và sâu sắc. Xuất phát từ thực tế như vậy, tôi đã chọn đề tài “ Chọn và sử dụng tư liệu dạy học chương III - Sinh học 9”. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài. Chọn và sử dụng tài liệu dạy học chương III: ADN và Gen - Sinh học 9 theo hướng tích cực hoá hoạt động của học sinh góp phần đổi mới phương pháp dạy học. 3. Đối tượng nghiên cứu. - Học sinh lớp 9. - Hệ thống tranh ảnh, ảnh động, phim, tài liệu tham khảo...( gọi chung là tư liệu dạy học) được sắp xếp theo từng bài trong SGK để phục vụ dạy học chương ADN và Gen trong Sinh học 9.. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu thực trạng các PTDH của chương ADN và Gen hiện có ở các trường THCS và tình hình ứng dụng CNTT vào dạy học ở các trường THCS. - Phân tích mục tiêu, nội dung chương trình dạy học chương ADN và Gen làm cơ sở cho việc sưu tầm, biên soạn tư liệu dạy học phù hợp chương này.. 5. Phương pháp nghiên cứu.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Tôi tiến hành nghiên cứu các tài liệu có liên quan tới nội dung chương ADN và gen để làm cơ sở lý luận và thực tiễn cho đề tài. - Các tài liệu về cơ sở lý luận gồm: Tài liệu về lý luận dạy học sinh học, các tài liệu hướng dẫn dạy học sinh học theo hướng tích cực và các tài liệu khác có liên quan. - Các tài liệu về cơ sở thực tiễn gồm: + Nghiên cứu cấu trúc chương trình sinh học THCS, xác định mục tiêu, nội dung của từng bài để định hướng cho việc tìm kiếm các tư liệu phù hợp nội dung bài đó. Để hoàn thành những nhiệm vụ của đề tài, tôi đã tiến hành điều tra thực trạng dạy và học chương trình Sinh 9, cụ thể là chương ADN và Gen trong trường THCS..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lý luận của vấn đề.. 1.1. Cơ sở lý luận về phương tiện dạy học 1.1.1. Khái niệm về phương tiện dạy học * PTDH là những phương tiện được sử dụng trong QTDH, bao gồm các đồ dùng dạy học, các trang thiết bị sử dụng trong dạy học và các thiết bị hỗ trợ khác. Để đạt được mục tiêu dạy học, việc vận dụng các PPDH không thể tách rời việc sử dụng các PTDH. Tạo điều kiện thuận lợi cho việc khám phá, lĩnh hội kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo về đối tượng nghiên cứu, giúp HS củng cố khắc sâu, hoàn thiện và nâng cao kiến thức, hình thành động cơ học tập, làm quen với phương pháp học tập mới. Từ đó có khả năng vận dụng những kiến thức học được vào giải quyết những vấn đề trong cuộc sống. 1.1.2. Phân loại các PTDH Theo tác giả Ngô Xuân Giáp, PTDH gồm có: - Các tài liệu trực quan và các vật thật trong tự nhiên, kỹ thuật, đời sống(các mẫu vật, các bộ sưu tập, các sản phẩm lao động...) - Các phương tiện phản ánh đẳng cấp của các sự vật và hiện tượng trong thế giới hiện thực ( mô hình, tranh ảnh...) - Các phương tiện để tái tạo các hiện tượng tự nhiên hoặc các sản phẩm lao động ( dụng cụ thí nghiệm, hoá chất, máy móc...) - Các phương tiện kỹ thuật để truyền tải thông tin ( máy chiếu qua đầu, máy chiếu slide, may đĩa, máy tính...) Trong dạy học Sinh học, các PTDH thường được dùng là:.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - Mẫu vật thật: Các mẫu vật sống, mẫu vật ngâm, mẫu nhồi, tiêu bản tươi, khô, ngâm, ép...Các mẫu vật thật là nguồn cung cấp những hình tượng cụ thể, chính xác và gần gũi với HS - Mô hình: Mô hình tĩnh, mô hình động ... là những vật thay thế cho đối tượng nghiên cứu dưới dạng các biểu tượng trực quan được vật chất hoá, hoặc được mô tả các cấu trúc, hiện tượng, quá trình... - Tranh, ảnh: Mô tả các sự vật hiện tượng, cấu trúc, quá trình ở trạng thái tĩnh, có thể được chụp trực tiếp hoặc mô phỏng lại qua sơ đồ, hình vẽ. - Băng, đĩa hình CD, VCD, DCD: Miêu tả sự vật, hiện tượng ở trạng thái động, diễn tả sự vật, hiện tượng một cách chính xác và sống động - Các bộ dụng cụ, thí nghiệm thực hành... 1.1.3. Vị trí của PTDH trong QTDH Để đánh giá được vị trí của PTDH trong QTDH, ta cùng xem xét sơ đồ về mối quan hệ giữa các yếu tố trong QTDH. Mục tiêu, kế hoạch dạy học. Nội dung DH. Phương tiện DH. Phương pháp DH. Từ sơ đồ trên, ta thấy các yếu tố cấu trúc của QTDH có mối quan hệ mật thiết với nhau, trong đó PTDH không chỉ là một yếu tố trong chỉnh thể của quá trình mà còn chiếm một vị trí quan trọng trong quá trình đó. Để đạt được mục đích DH, trước hết người GV phải xác định được.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> các mục tiêu và xây dựng được kế hoạch dạy học hợp lý. Mục tiêu DH là những yêu cầu mà HS phải đạt được, là những nội dung học tập mà HS cần phải lĩnh hội được cả về tri thức, kỹ năng, thái độ, hành vi sau mỗi bài học, chương học, cấp học. 1.2. Vai trò của PTDH trong QTDH Có thể tóm tắt vai trò của PTDH trong QTDH ở một số điểm như sau: - PTDH giúp cho việc DH cụ thể hơn, vì vậy tăng khả năng tiếp thu kiến thức về sự vật hiện tượng, các quá trình phức tạp mà bình thường HS khó nắm vững. - PTDH gây được sự chú ý, tình cảm và cuốn hút đối với HS. Sử dụng PTDH GV có thể kiểm tra một cách khả quan khả năng tiếp thu kiến thức cũng như sự hình thành kỹ năng, kỹ xảo của HS. Như đã trình bày, ta thấy rõ ràng PTDH có vai trò, ý nghĩa rất lớn QTDH giúp HS chiếm lĩnh kiến thức một cách nhanh hơn, chủ động hơn, giúp HS rèn các thao tác tư duy tích cực sáng tạo, bồi dưỡng các kỹ năng cho HS trong quá trình học tập. 1.3. Tư liệu hỗ trợ dạy học và vai trò của nó trong QTDH. * Khái niệm tư liệu dạy học. Tư liệu được định nghĩa là “Những tài liệu chứa đựng nội dung học tập được sử dụng dưới dạng phương tiện trực quan, tranh ảnh, mẫu vật, phim... hoặc được biểu diễn bằng ngôn ngữ viết. Dựa vào đó, học sinh có thể tìm tòi, suy luận đi đến một tri thức” Bộ tư liệu hỗ trợ dạy học chương ADN và gen là một dạng công cụ hỗ trợ đa phương tiện, một dạng phương tiện khá mới mẻ, xuất hiện trong thời đại CNTT. Về bản chất, bộ tư liệu này là một tập hợp các tranh ảnh, ảnh động, phim, tài liệu tham khảo... được sắp xếp một cách logic, có hệ thống theo từng bài của chương..

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Do đó GV phải tìm cách vận dụng những tư liệu đó vào bài giảng sao cho hiệu quả nhất. Như vậy GV phải tự mình thiết kế những hoạt động cho bài giảng và bài giảng thành công hay không phụ thuộc hoàn toàn vào năng lực sư phạm của GV. Hay nói cách khác, bộ tư liệu mang đến cho GV một cơ hội tốt để tự hoàn thiện kiến thức cho mình. 2. Thực trạng của vấn đề. 2.1. Tính tích cực của HS trong hoạt động học tập Tính tích cực là một phẩm chất vốn có của con người trong cuộc sống xã hội, tính tích cực của con người thể hiện trong hoạt động, đặc biệt là trong những hoạt động mang tính chủ thể. Tính tích cực của HS biểu hiện ở sự hăng hái phát biểu ý kiến của mình trước lớp, hay nêu thắc, đòi hỏi GV giải thích cặn kẽ những điều chưa hiểu hết, chủ động vận dụng những kiến thức, kỹ năng đã học vào thực tế và nhận thức những vấn đề mới, không nản trước những khó khăn... Ta có thể phân loại tính tích cực học tập của học sinh theo những cấp độ từ thấp đến cao là: + Tìm tòi: Độc lập giải quyết những vấn đề nêu ra, tìm kiếm những cách giải quyết những vấn đề nêu ra sao cho đạt hiệu quả nhất, hợp lý nhất. + Sáng tạo: HS nghĩ ra cách giải mới độc đáo, hữu hiệu, có sáng kiến thiết kế các thí nghiệm để chứng minh cho các vấn đề của bài học. 2.2. Các biện pháp tích cực hoá hoạt động học tập của HS Các biện pháp tích cực hoá hoạt động của HS trong các bài học có thể hiểu là các biện pháp, thao tác cụ thể của người GV sử dụng, thực hiện, giúp HS chủ động, tích cực tìm ra kiến thức mới bằng hoạt động của chính mình. Trong dạy học hiện nay, một số biện pháp thường được GV sử dụng để tổ chức hoạt động của HS là: Hướng dẫn học, sử dụng câu hỏi, bài tập, sử.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> dụng các phiếu học tập, sử dụng các phương pháp tích cực trong đó đặc biệt là sử dụng phương pháp dạy học giải quyết vấn đề... 3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề. 3.1. Cơ sở thực tiễn của việc nghiên cứu, xây dựng bộ tư liệu hỗ trợ dạy học chương ADN và gen. Chương ADN và Gen gồm 6 bài, nội dung tìm hiểu về cấu trúc,vai trò của gen và các cấu trúc khác có liên quan như ARN, Protein, và mối quan hệ giữa những cấu trúc đó trong quá trình hình thành tính trạng. Các nội dung được sắp xếp theo thứ tự từ đơn giản tới phức tạp, là cơ sở cho việc học chương Biến dị tiếp theo. 3.2. Quy trình xây dựng và một số biện pháp sử dụng tư liệu hỗ trợ dạy học chương III: ADN và Gen theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh. * Các nguyên tắc cơ bản khi xây dựng bộ tư liệu hỗ trợ dạy học chương ADN và gen Ta thấy PTDH chiếm một vị trí vô cùng quan trọng trong QTDH. Vì vậy khi xây dựng và sử dụng PTDH trong nhà trường cũng phải chú ý cân đối về cả hai mặt: Đảm bảo sự cân đối về việc đáp ứng được nhu cầu bài giảng và đảm bảo thiết kế hoạt động hợp lý để sử dụng PTDH cho hiệu quả, phù hợp nội dung bài, khi sử dụng các PTDH cần phải chú ý những nguyên tắc sau: + Nguyên tắc phù hợp với chương trình, SGK Khi thiết kế việc sử dụng các PTDH phải căn cứ vào chương trình, nội dung SGK. Đây là nguyên tắc cơ bản, là căn cứ hàng đầu để xây dựng.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> nên mọi loại PTDH. Đồng thời, phải căn cứ vào các đối tượng, từng lớp, từng cấp học để lựa chọn các PTDH cho phù hợp. + Nguyên tắc phù hợp với nội dung Các PTDH được thiết kế, chế tạo, sử dụng phải phù hợp với nội dung, phục vụ cho nội dung cần truyền tải. + Nguyên tắc phù hợp với đối tượng Ngoài hai nguyên tắc trên, khi thiết kế, xây dựng một PTDH còn cần phải chú ý đến nguyên tắc phù hợp với từng đối tượng, từng cấp học, tuỳ thuộc vào đặc điểm sinh lý, vào khả năng tư duy... của đối tượng. PTDH phải đảm bảo phát huy được tính tích cực của HS . + Nguyên tắc đảm bảo tính trực quan, thẩm mỹ - Các hình ảnh phải sáng sủa, rõ nét, màu sắc hài hoà. Các đoạn phim phải net, dễ theo dõi. - Cụ thể hoá các kiến thức cơ bản, khái quát hoá các kiến thức phức tạp, thuận lợi cho quá trình nhận thức của HS. - Gây được sự hứng thú, kích thích được trí tò mò sáng tạo của HS. - Phát huy được tính tích cực của HS, làm nảy sinh nhu cầu nhận thức, phát triển năng lực tư duy, năng lực nhận thức của HS. - GD lòng say mê nghiên cứu của HS, hình thành thói quen liên hệ giữa thực tế và lý thuyết cho HS. + Đảm bảo tính linh hoạt, hiệu quả, hữu dụng. Tính linh hoạt, hiệu quả, hữu dụng thể hiện ở khả năng dễ sử dụng, dễ chỉnh sửa, dễ tổ chức hoạt động học tập, giúp HS lĩnh hội kiến thức nhanh hơn, sâu sắc hơn..

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Tóm lại, các nguyên tắc trên có quan hệ mật thiết với nhau, thống nhất với nhau và là những nguyên tắc chỉ đạo trong suốt quá trình xây dựng PTDH của chương ADN và gen. 3.2.1. Các bước xây dựng bộ tư liệu hỗ trợ dạy học chương ADN và gen Sinh học 9 Quá trình xây dựng bộ tư liệu hỗ trợ dạy học chương ADN và gen được tiếnhành qua ba giai đoạn. - Giai đoạn chuẩn bị - Giai đoạn sưu tầm, biên tập tư liệu - Giai đoạn xây dựng chính thức + Giai đoạn chuẩn bị Trong giai đoạn này, phải tiến hành những bước sau: - Phân tích mục tiêu, nội dung từng bài để định hướng cho việc tìm tư liệu - Đánh giá ưu, nhược điểm của các tranh ảnh trong SGK làm định hướng cho việc sưu tầm tư liệu, tranh ảnh phù hợp với nội dung bài. + Giai đoạn sưu tầm, biên tập tư liệu Trong giai đoạn này, tôi đã tiến hành các công việc sau: - Sưu tầm tư liệu tư các nguồn khác nhau - Tập hợp và xử lý nguồn tư liệu thu được cho phù hợp với nội dung các bài trong chương. + Giai đoạn xây dựng chính thức Giai đoạn này, tôi tiến hành sắp xếp các tư liệu theo từng bài trong chương. 3.2.2. Kết quả xây dựng bộ tư liệu hỗ trợ dạy học chương ADN và Gen Sau quá trình tìm kiếm tôi đã có một số tư liệu phục vụ cho dạy học Chương.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> ADN và gen. (Sẽ trình bày trong phần thiết kế hoạt động dạy học) 3.2.3. Sử dụng bộ tư liệu hỗ trợ dạy học chương ADN và gen theo hướng tích cực hoá hoạt động của HS Từ những phân tích ở phần trên, ta có thể thấy hiện nay trong dạy học tích cực, để tổ chức các hoạt động cho HS theo hướng tích cực hoá, thường áp dụng các biện pháp như: Sử dụng câu hỏi, bài tập, sử dụng phiếu học tập ( PHT ) sử dụng dạy học nêu và giải quyết vấn đề... Tuy nhiên, để thiết kế được các câu hỏi, bài tập, các PHT... đòi hỏi người GV phải có năng lực sư phạm tốt, khai thác kiến thức SGK hợp lý, phân chia các phần cho phù hợp, và loại kiến thức nào nên dùng phương pháp nào cho hiệu quả. Khi GV sử dụng PTDH để thiết kế hoạt động học tập cho HS, có thể cùng lúc phát triển nhiều kỹ năng ở HS như khả năng quan sát, nhận xét, phân tích, tổng hợp, so sánh... PTDH lại đóng vai trò là nguồn cung cấp kiến thức chủ yếu, còn SGK lại được dùng với tư cách là để đối chiếu, xác nhận, chính xác hoá kiến thức cho HS thông qua việc sử dụng PTDH của GV. Với các tư liệu dạy học phong phú là các tranh ảnh đẹp, thật, hai chiều hay ba chiều với chú thích rõ ràng, màu sắc đẹp, dễ quan sát, các đoạn phim sinh động mô tả các quá trình sinh học diễn ra ở cấp độ tổ chức sống, bộ tư liệu có thể cung cấp cho các GV những tư liệu dạy học hiệu quả cho chương ADN và gen theo hướng tích cực hoá cho HS. Dưới đây, tôi xin đưa ra một số ví dụ cụ thể về việc sử dụng các tư liệu sưu tầm được trong phạm vi tìm kiếm để thiết kế các hoạt động học tập theo.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> hướng tích cực hoá hoạt động của HS trong dạy học chương ADN và gen.. 4. Hiệu quả của SKKN. Tôi đã áp dụng sáng kiến này cho học sinh khối lớp 9 trường THCS Phúc Khánh – Yên lập. Kết quả cụ thể khi áp dụng SKKN qua một số bài sau: Tuần. Ngày soạn: Ngày giảng: 9A……………... 9 B…………………. CHƯƠNG III: ADN VÀ GEN Tiết 16. Bài 15: ADN I. MỤC TIÊU. 1. KiÕn thøc: - Học sinh phân tích đợc thành phần hoá học của ADN đặc biệt là tính đặc thù và hình dạng của nó. Mô tả đợc cấu trúc không gian của ADN theo mô h×nh cña J. Oats¬n vµ F. Crick. 2. KÜ n¨ng: - Ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: - Gi¸o dôc häc sinh ý thøc häc tËp, yªu thÝch bé m«n II. CHUẨN BỊ. 1. GV: - Sử dung h×nh 15 . Mô hình cấu trúc 1 đoạn phân tử ADN. - M« h×nh ph©n tö ADN. 2. HS : - Nghiªn cøu tríc SGK. III.CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY- HỌC. 1. Tæ chøc líp : 9a : 9B : 2. KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp trong giê. 3. Bµi míi. a. Më bµi : ADN kh«ng chØ lµ thµnh phÇn quan träng cña NST mµ cßn liªn quan mËt thiÕt víi b¶n chÊt ho¸ häc cña gen. V× vËy nã lµ c¬ së vËt chÊt của hiện tợng di truyền ở cấp độ phân tử b. Ph¸t triÓn bµi.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Hoạt động của GV H§1. - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin. Hoạt động của HS I. CÊu t¹o ho¸ häc cña ph©n tö AND.. + quan sát H15 SGK và mô hình ADN. * Cấu tạo: Ph©n tö ADN lµ mét loại a xít nuclêic đợc cấu tạo từ c¸c nguyªn tè: C, H, O, N, P. + Nªu cÊu t¹o ho¸ häc cña ADN ? + Vì sao nói ADN cấu tạo theo nguyên - AND thuộc loại đại phân tử đợc cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n t¾c ®a ph©n ? mà đơn phân là các nu... gồm 4 - Gv giới thiệu 4 loại nu...-> HS quan lo¹i: sát, nhận biết. + Ađênin (A). + Timin (T). - Yêu cầu HS đọc lại thông tin, quan sát + Xit«zin (X). H 15, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: + Guanin (G) - Ph©n tö ADN cña mçi loµi sinh vật đặc thù bởi số lợng, thành + Vì sao ADN có tính đa dạng và đặc phÇn vµ tr×nh tù s¾p xÕp cña c¸c thï? lo¹i nuclª«tit. Tr×nh tù s¾p xÕp kh¸c nhau cña 4 lo¹i nuclª«tit t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng cña ADN. - GV nhấn mạnh: Cấu trúc theo nguyên - Tính đa dạng và đặc thù của ADN lµ c¬ së ph¸t triÓn cho tÝnh t¾c ®a ph©n víi 4 lo¹i nuclª«tit kh¸c đa dạng và đặc thù của sinh vật. nhau lµ yÕu tè t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng vµ II. CÊu tróc kh«ng gian cña ph©n đặc thù. tö AND. H§2.. - Ph©n tö ADN lµ mét chuçi xo¾n.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> -Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan kép, gồm 2 mạch đơn song song, xoắn đều quanh 1 trục theo chiều sát hỡnh và mô hình phân tử ADN để: tõ tr¸i sang ph¶i. + M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n töADN ?. - Mçi vßng xo¾n cao 34A 0 gåm 10 cặp nuclêôtit, đờng kính là 20A0. - C¸c nuclª«tit gi÷a 2 m¹ch liªn kÕt b»ng c¸c liªn kÕt hi®ro t¹o thµnh tõng cÆp A -T; G -X theo nguyªn t¾c bæ sung.. + NhËn xÐt chiÒu cao,sè cÆp nu...trong mçi chu k× so¾n cña ADN. -1 HS lªn tr×nh bµy trªn tranh hoÆc m« h×nh. + C¸c lo¹i nuclª«tit nµo gi÷a 2 m¹ch liªn kÕt víi nhau thµnh cÆp? + GV viết lên bảng trình tự các đơn ph©n trªn 1 ®o¹n m¹ch cña ADN. H·y xác định trình tự các nuclêôtit ở mạch cßn l¹i? + Nªu hÖ qu¶ cña nguyªn t¾c bæ sung?. * HÖ qu¶ cña nguyªn t¾c bæ sung: + Do tÝnh chÊt bæ sung cña 2 mạch nên khi biết trình tự đơn ph©n cña 1 m¹ch cã thÓ suy ra trình tự đơn phân của mạch kia. + Tỉ lệ các loại đơn phân của ADN: A = T; G = X  A+ G = T + X (A+ G) : (T + X) = 1.. 4. Cñng cè - Gv hÖ thèng l¹i c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n cña bµi. - 1HS lên bảng chỉ trên mô hình đặc điểm cấu tạo của ADN. 5. HDVN..

<span class='text_page_counter'>(15)</span> - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái, lµm bµi tËp 4 vµo vë bµi tËp. - Lµm bµi tËp sau: Gi¶ sö trªn m¹ch 1 cña ADN cã sè lîng cña c¸c nuclª«tit lµ: A1= 150; G1 = 300. Trªn m¹ch 2 cã A2 = 300; G2 = 600. Dùa vµo nguyªn t¾c bæ sung, t×m sè lîng nuclª«tit c¸c lo¹i cßn l¹i trªn mçi mạch đơn và số lợng từng loại nuclêôtit cả đoạn ADN, chiều dài của ADN Tuần. Ngày soạn: Ngày giảng: 9A……………... 9 B…………………. Tiết 19. Bài 18: PR¤T£IN I. MỤC TIÊU. 1. KiÕn thøc: - Học sinh phải nêu đợc thành phần hoá học của prôtêin, phân tích đợc tính đặc trng và đa dạng của nó. Mô tả đợc các bậc cấu trúc của prôtêin và hiểu đợc vai trò của nó. Nắm đợc các chức năng của prôtêin. 2. KÜ n¨ng: - Ph¸t triÓn t duy lÝ thuyÕt (ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc). 3. Thái độ: - Gi¸o dôc häc sinh ý thøc häc tËp, yªu thÝch bé m«n II. CHUẨN BỊ. 1. GV: - Sö dông tranh h×nh 18. Các bậc cấu trúc của phân tử Pr 2. HS: - Nghiªn cøu th«ng tin SGK III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY- HỌC. 1.Tæ chøc líp: 9A : 9B : 2. KiÓm tra bµi cò: + Nªu nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n trong cÊu tróc cña ARN vµ ADN? + ARN đợc tổng hợp dựa trên nguyên tắc nào? Chức năng của mARN? 3. Bµi míi: a. Mở bài: Từ câu 1 GV nêu: Prôtêin đảm nhiệm nhiều chức năng liên quan đến toàn bộ cấu trúc và hoạt động sống của tế bào, biểu hiện thµnh tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ. b. Ph¸t triÓn bµi Hoạt động của GV. Hoạt động của HS.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> H§1 GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK+ quan s¸t H18.. I. CÊu tróc cña Pr«tªin... * Pr«tªin lµ chÊt h÷u c¬ gåm c¸c nguyªn tè: C, H, O,N. - Prôtêin thuộc loại đại phân tử, cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n. §¬n ph©n lµ c¸c axit amin gåm kho¶ng 20 lo¹i axit amin kh¸c nhau. +Tính đặc thù của prôtêin do số lợng, thành phần, trật tự sắp xếp các aa quyết định. Sự sắp xếp các aa theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau t¹o ra nh÷ng ph©n tö pr«tªin kh¸c nhau.. + Nªu thµnh phÇn hãa häc vµ cÊu t¹o cña pr«tªin ? - Yªu cÇu HS th¶o luËn c©u hái: + Vì sao prôtêin đa dạng và đặc thù? V× pr«tªin cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a phân với hơn 20 loại aa khác nhau đã tạo nên tính đa dạng và đặc thù của pr«tªin. - GV có thể gợi ý để HS liên hệ đến tính đặc thù và đa dạng của ADN để - Tính đa dạng và đặc thù của gi¶i thÝch. pr«tªin cßn thÓ hiÖn ë cÊu tróc kh«ng gian: - Cho HS quan s¸t H 18 + CÊu tróc bËc 1: Lµ chuçi + Tính đặc trng của prôtêin còn đợc aa có trình tự xác định. thÓ hiÖn th«ng qua cÊu tróc kh«ng gian nh thÕ nµo?. + CÊu tróc bËc 2: Lµ chuçi aa t¹o c¸c vßng xo¾n lß xo..

<span class='text_page_counter'>(17)</span> + CÊu tróc bËc 3: Do cÊu trúc bậc 2 cuộn xếp theo kiểu đặc trng.. Cấu trúc bậc 2. + CÊu tróc bËc 4: Gåm 2 hay nhiÒu chuçi aa cïng lo¹i hay kh¸c lo¹i kÕt hîp víi nhau. ( CÊu tróc bËc 3 vµ bËc 4 cßn thÓ hiện tính đặc trng của prôtêin.) II.Chøc n¨ng cña Pr«tªin. 1.Chøc n¨ng cÊu tróc. - Pr«tªin lµ thµnh phÇn quan träng x©y dùng nªn c¸c bµo quan vµ mµng sinh chÊt, h×nh thµnh nªn c¸c đặc điểm giải phẫu, hình thái của c¸c m«, c¬ quan, hÖ c¬ quan, c¬ thÓ (tÝnh tr¹ng c¬ thÓ). 2. Chøc n¨ng xóc t¸c qu¸ tr×nh trao đổi chất: H§2 - GV gi¶ng cho HS nghe vÒ 3 chøc n¨ng cña pr«tªin. VD: Pr«tªin d¹ng sîi lµ thµnh phÇn chñ yÕu cña da, m« liªn kÕt..... - Quá trình trao đổi chất diễn ra qua nhiều phẩn ứng hoá sinh đợc xóc t¸c bëi c¸c enzim - B¶n chÊt cña enzim lµ pr«tªin 3. Chøc n¨ng ®iÒu hoµ qu¸ tr×nh.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> - Yªu cÇu HS th¶o luËn tr¶ lêi + V× sao pr«tªin d¹ng sîi lµ nguyªn liÖu cÊu tróc rÊt tèt? + Nêu vai trò của một số enzim đối víi sù tiªu ho¸ thøc ¨n ë miÖng vµ d¹ dµy? + Enzim amilaza biến đổi tinh bột thành đờng pepsin: cắt prôtêin chuỗi dµi thµnh chuçi ng¾n - GV gi¶i thÝch râ chøc n¨ng nµy cho HS hiÓu. - GV ®a ra VD minh ho¹. -> giíi thiÖu chøc n¨ng. trao đổi chất: - C¸c hoocmon phÇn lín lµ pr«tªin gióp ®iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ cña c¬ thÓ. - Ngoµi ra pr«tªin lµ thµnh phÇn cấu tạo nên kháng thể để bảo vệ cơ thể, chức năng vận động (tạo nên c¸c lo¹i c¬), chøc n¨ng cung cÊp n¨ng lîng (thiÕu n¨ng lîng, pr«tªin ph©n huû gi¶i phãng n¨ng lîng). => Prôtêin liên quan đến toàn bộ hoạt động sống của tế bào, biểu hiÖn thµnh c¸c tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ.. - Giải thích nguyên nhân bệnh tiểu đờng? + Do sự thay đổi bất thờng của insulin làm tăng lợng đờng trong máu. 4. Cñng cè. - Học sinh đọc ghi nhớ SGK 5. HDVN. - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 ,3,4 SGK. - §äc tríc bµi 19. ¤n l¹i bµi 17..

<span class='text_page_counter'>(19)</span> III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận. Đối chiếu các nhiệm vụ đặt ra của đề tài, qua quá trình nghiên cứu, tôi đã thu được một số kết quả sau: + Bước đầu hệ thống hoá được cơ sở lý luận về vị trí, vai trò của PTDH trong QTDH và lý luận dạy học, làm cơ sở cho việc xây dựng và sử dụng tư liệu trong quá trình dạy học nói chung và trong dạy học Sinh học nói riêng. + Đã tìm hiểu về thực trạng các PTDH hiện có ở trường đang dạy, và tình hình ứng dụng CNTT vào trong dạy học của bộ môn. Qua đó, có thể thấy.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> các bất cập của việc sử dụng PTDH với việc dạy các kiến thức của SGK, đồng thời, tìm hiểu được nhu cầu về PTDH của các GV THCS. + Đã đề xuất được biện pháp xây dựng và đã xây dựng được bộ tư liệu dạy học chương ADN và Gen. + Đã xây dựng được một số biện pháp sử dụng tư liệu hỗ trợ dạy học theo hướng tích cực hoá hoạt động của HS và xây dựng được các giáo án mẫu trong chương ADN và gen. 2. Kiến nghị. Qua quá trình xây dựng đề tài, tôi xin có một số ý kiến đề xuất sau: * Đề tài cần được tiếp tục nghiên cứu, xây dựng để hoàn thiện hơn, thực tế hơn. Ngoài ra, cần sưu tầm thêm nhiều tư liệu, hình ảnh động để bổ sung cho các bài còn ít tư liệu * Cần phải tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, chuẩn hoá GV, thay đổi nhận thức của GV về vai trò của PTDH trong dạy học cũng như các PPDH mà họ đang sử dụng. Từ đó, khuyến khích họ xây dựng và sử dụng các PTDH. * Các cấp liên quan cần tích cực đầu tư về trang thiết bị, cơ sở vật chất hiện đại cho các nhà trường THCS như máy tính, máy chiếu, phòng chuyên môn, các phần mềm dạy học.....để GV có thể nhanh chóng đưa CNTT vào dạy học. * Cần tăng cường việc tổ chức các lớp bồi dưỡng cho GV về các kiến thức tin học để thuận tiện cho việc sử dụng thành thạo các trang thiết bị hiện đại, xây dựng và sử dụng giáo án điện tử trong dạy học. Từ đó, khuyến khích họ sử dụng các tư liệu hỗ trợ trong dạy học, nhằm nâng cao chất lượng dạy và học ở trường THCS..

<span class='text_page_counter'>(21)</span> Phúc Khánh, Ngày 25 tháng 3 năm 2013 Người viết SKKN. Lều Thị Hoàng Hà. IV.TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Đinh Quang Báo, Nguyễn Đức Thành (2003): Lý luận dạy học sinh học (Phần đại cương), Tái bản lần thứ 4; Nhà xuất bản Giáo dục. 2. Nguyễn Văn Duệ, Trần Văn Kiên, Dương Tiến Sĩ: Dạy học giải quyết vấn đề trong bộ môn Sinh học. Sách bồi dưỡng chu kỳ thường xuyên chu kỳ 1997 - 2000, NXB Giáo dục. 3. Nguyễn Như Hiền, Trịnh Xuân Hậu - Tế bào học, NXB Đại học quốc gia Hà Nội năm 2000. 4. Đặng Hữu Lanh.

<span class='text_page_counter'>(22)</span> 5. Trần Khánh Ngọc - Xây dựng và sử dụng bộ tư liệu hỗ trợ dạy học Sinh học 10 THPT theo hướng tích cực hoá hoạt động của HS, 2005.. ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ .........................................................................................................................

<span class='text_page_counter'>(23)</span> ........................................................................................................................ ................... ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP HUYỆN ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ...................

<span class='text_page_counter'>(24)</span> PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO YÊN LẬP TRƯỜNG THCS PHÚC KHÁNH. SƯU TẦM VÀ SỬ DỤNG TƯ LIỆU ĐỂ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP TRONG DẠY HỌC.

<span class='text_page_counter'>(25)</span> CHƯƠNG ADN VÀ GEN SINH HỌC 9. MỤC LỤC Tiểu mục I. Đặt vấn đề 1. Lý do chọn đề tài 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài. 3. Đối tượng nghiên cứu. Trang 1 1 2 2.

<span class='text_page_counter'>(26)</span> 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 5. Phương pháp nghiên cứu II. Giải quyết vấn đề 1. Cơ sở lý luận của vấn đề 2. Thực trạng của vấn đề 3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề 4. Hiệu quả của SKKN III. Kết luận và kiến nghị IV. Tài liệu tham khảo. 2 2 3 3 6 7 11 20 22. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI. DH CNTT GV HS KHTN PHT PPDH PTDH. Dạy học Công nghệ thông tin Giáo viên Học sinh Khoa học tự nhiên Phiếu học tập Phương pháp dạy học Phương tiện dạy học.

<span class='text_page_counter'>(27)</span> PTTQ QTDH SGK THCS TN. Phương tiện trực quan Quá trình dạy học Sách giáo khoa Trung học cơ sở Thực nghiệm.

<span class='text_page_counter'>(28)</span>