Xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố hồ chí minh trong quá trình hội nhập quốc tế (tt)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN


PHẠM ĐÌNH HUẤN

XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG TINH THẦN
CỦA SINH VIÊN Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRONG Q TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ

Ngành: CNDVBC & CNDVLS
Mã số: 9.22.90.02

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN S CHỦ NGH A DUY VẬT
BIỆN CHỨNG VÀ CHỦ NGH A DUY VẬT LỊCH SỬ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 2020


Cơng trình đƣợc hồn thành tại:
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN


Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
1. TS. TRẦN CHÍ MỸ
2. TS. VŨ NGỌC MIẾN

Phản biện độc lập 1: PGS.TS.Trần Mai Ƣớc
Phản biện độc lập 2: PGS.TS.Vũ Đức Khiển

Phản biện 1: PGS.TS.Vũ Văn Gầu
Phản biện 2: PGS.TS.Vũ Đức Khiển
Phản biện 3: PGS.TS.Lƣơng Minh Cừ

Luận án được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án Tiến sĩ Trường Đại học
Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.
vào lúc ..... giờ ...... ngày ...... tháng ..... năm 2020

Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Đại học quốc gia TP. HCM.
- Thư viện Trường Đại học KHXH & NV, TP. HCM.
- Thư viện Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh.


DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC
ĐÃ CƠNG BỐ CĨ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI CỦA LUẬN ÁN
1. Phạm Đình Huấn: Tác động của hội nhập quốc tế đến đời sống tinh
thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh. Tạp chí Khoa học xã hội Việt
Nam, chỉ số ISSN 1013 – 4328, số 7 – 2019, tr.55 – 62.
2. Phạm Đình Huấn: Xây dựng đời sống tinh thần cho sinh viên ở thành phố
Hồ Chí Minh – Thực trạng và giải pháp. Tạp chí Khoa học Đại học Sài Gòn,
chỉ số ISSN 1859 – 3208, số 63 (3/2019), tr.116 – 124.
3. Phạm Đình Huấn: Đổi mới phương pháp giảng dạy các mơn lý luận
chính trị theo định hướng năng lực ở các trường đại học, cao đẳng hiện nay.
Kỷ yếu Hội thảo khoa học Đổi mới giảng dạy các mơn lý luận chính trị theo
hướng nâng cao năng lực tư duy và kỹ năng mềm cho học viên. Bộ Công an
– Trường Đại học An ninh Nhân dân, năm 2019, tr. 357 – 360.
4. Phạm Đình Huấn, Tác động của hội nhập quốc tế đến tư tưởng, đạo
đức, lối sống của sinh viên ở khu vực Tây Nguyên. Kỷ yếu Hội thảo khoa học
Văn hóa và con người Tây Nguyên trong xây dựng nông thôn mới. Đại học

quốc gia TP.HCM – Trung tâm Lý luận chính trị, năm 2018, tr152 – 156.
5. Phạm Đình Huấn: Những luận điểm về tính quốc tế trong tác phẩm
“Tun ngơn của Đảng Cộng sản” đến hội nhập quốc tế ngày nay. Kỷ yếu
Hội thảo khoa học kỷ niệm 200 năm ngày sinh Các Mác 5/5/1818 –
5/5/2018. Đảng ủy Khối Đại học, Cao đẳng TP.HCM – Trường Đại học Sư
phạm Kỹ thuật TP.HCM, năm 2018, tr.85 - 88.
6. Phạm Đình Huấn: Một vài suy nghĩ về vấn đề đổi mới phương pháp
dạy học các mơn lý luận chính trị ở các trường cao đẳng, khối ngành kỹ
thuật hiện nay. Kỷ yếu Hội thảo khoa học Nâng cao chất lượng giảng dạy,
học tập các mơn lý luận chính trị trong các trường đại học, cao đẳng, Bộ
Giáo dục và Đào tạo – Đại học quốc gia TP.HCM, năm 2015, tr.284 – 290.


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Sinh viên là người chủ tương lai của nước nhà, xây dựng đời sống tinh
thần của sinh viên nhằm đào tạo những con người có tri thức và trình độ
chun mơn giỏi, có tinh thần, ý thức, phẩm chất đạo đức và thể lực tốt, phục
vụ hiệu quả cho sự phát triển kinh tế - xã hội.
Hội nhập quốc tế có sự tác động đến đời sống tinh thần của sinh viên.
Một mặt đem lại cho sinh viên những cơ hội phát huy năng lực, năng động,
sáng tạo; có điều kiện thuận lợi tiếp thu những giá trị văn hóa, lối sống, những
thành tựu của khoa học - công nghệ để nâng cao, làm phong phú đời sống tinh
thần của sinh viên. Mặt khác, quá trình hội nhập quốc tế cũng đặt ra những
thách thức, tác động tiêu cực đến đời sống tinh thần của sinh viên như: lối
sống thực dụng, chủ nghĩa cá nhân, sùng ngoại có điều kiện sinh sơi nảy nở;
giảm sút niềm tin, lý tưởng; phai nhạt bản sắc văn hóa; các thế lực thù địch lợi
dụng hội nhập quốc tế để thực hiện diễn biến hịa bình, v.v… Tình hình đó

nếu khơng được ngăn chặn kịp thời sẽ tác động xấu đến tương lai của sinh
viên, tương lai của nước nhà.
Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học - cơng
nghệ, giáo dục - đào tạo, là đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế, có nhiều
điều kiện thuận cho q trình hội nhập quốc tế và xây dựng đời sống tinh thần
của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh. Trong quá trình hội nhập quốc tế, với
nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền, các tổ chức Đồn Thanh niên, Hội sinh
viên, các trường đại học, cao đẳng và sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh
trong xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên Thành phố, làm cho đời sống
tinh thần của sinh viên Thành phố có những chuyển biến tích cực, có tinh thần
u nước, có niềm tin lý tưởng, năng động sáng tạo trong học tập và nghiên
cứu khoa học, xung kích trong các hoạt động phong trào, có ý thức tổ chức kỷ


2

luật, có đạo đức và lối sống lành mạnh. Tuy nhiên, việc xây dựng đời sống
tinh thần của sinh viên Thành phố trong q trình hội nhập quốc tế cịn có
những hạn chế như: năng lực, phẩm chất của một bộ sinh viên Thành phố
chưa theo kịp với yêu cầu đặt ra của hội nhập quốc tế; một bộ phận sinh viên
Thành phố có biểu hiện suy thối về tư tưởng, đạo đức, lối sống, xem nhẹ các
giá trị truyền thống dân tộc, chạy theo lối sống thực dụng, cá nhân, sùng
ngoại; một bộ phận sinh viên còn thụ động trong học tập, nghiên cứu và hoạt
động phong trào.
Tất cả những vấn đề nêu trên cho thấy, công tác xây dựng đời sống tinh
thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh đang đứng trước nhiều yêu cầu,
thách thức và những vấn đề đặt ra trong quá trình hội nhập quốc tế. Chính vì
vậy, việc nghiên cứu, làm rõ về lý luận và thực tiễn trong việc xây dựng đời
sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội
nhập quốc tế, từ đó phân tích, đánh giá chỉ ra những thành tựu, hạn chế, xác

định phương hướng và đề xuất những giải pháp nhằm phát huy, nâng cao hiệu
quả xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong
quá trình hội nhập quốc tế là hết sức cần thiết. Với những lý do trên, tác giả
chọn đề tài: Xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ
Chí Minh trong q trình hội nhập quốc tế để nghiên cứu và viết luận án
tiến sĩ Chủ nghĩa duy vật biện chứng và Chủ nghĩa duy vật lịch sử.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đến đề tài
Việt Nam nói chung, thành phố Hồ Chí Minh nói riêng vấn đề xây
dựng đời sống tinh thần của sinh viên trong quá trình hội nhập quốc tế ngày
càng được nhận thức toàn diện hơn, đã thu hút sự quan tâm nghiên cứu của
nhiều nhà khoa học và nhiều tổ chức chính trị - xã hội, với nhiều góc độ khác
nhau. Có thể khái qt các cơng trình nghiên cứu trên thành các nhóm đề tài
liên quan đến luận án như sau:


3

Nhóm các cơng trình nghiên cứu lý luận về xây dựng đời sống tinh thần.
Liên quan đến chủ đề này, có thể kể đến các nhóm cơng trình của tác giả: Cơ sở
lý luận văn hóa Mác – Lênin, do A.I.Acnônđốp (chủ biên), Nxb. Maxcơva,
1976; Lối sống xã hội chủ nghĩa, nhiều tác giả, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1982;
Giáo dục người công dân, A.S.Makarenkô, Nxb. Giáo dục, 1984; Phản phát
triển cái giá của chủ nghĩa tự do của Richard Bergeron, Nxb. Chính trị quốc
gia, Hà Nội, 1995; Đời sống tinh thần của cá nhân: Khái niệm và nguyên tắc
nghiên cứu, của tác giả Vi Quang Thọ, Nxb. Khoa học xã hội, 1998; Giá trị
tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam, GS.Trần Văn Giàu, Nxb. Chính trị
quốc gia, Hà Nội, 2011; Đời sống tinh thần của xã hội và xây dựng đời sống
tinh thần của xã hội Việt Nam trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội của
tác giả Trần Khắc Việt, Học viện Nguyễn Ái Quốc, Hà Nội, năm 1992. Có thể
nói các cơng trình trên đây đã phản ánh bức tranh tương đối đầy đủ cả về lý

luận và thực tiễn về vấn đề xây dựng đời sống tinh thần trong quá trình phát
triển kinh tế - xã hội nói chung và trong quá trình hội nhập quốc tế nói riêng.
Đây là nguồn tư liệu quý, giúp tác giả trong việc luận giải, làm rõ những vấn
đề lý luận chung về việc xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên trong quá
trình hội nhập quốc tế hiện nay.
Nhóm các cơng trình nghiên cứu về xây dựng đời sống tinh thần của
sinh viên Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế. Về chủ đề này, có thể
kể đến một số cơng trình nghiên cứu nổi bật của các tác giả như: Cuốn sách
Bản lĩnh chính trị thanh niên sinh viên ngày nay của Dương Tự Đàm, Nxb.
Thanh niên, 2007; Cuốn sách Công tác giáo dục lý luận chính trị cho sinh
viên Việt Nam hiện nay, Trần Thị Anh Đào, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội,
2010; Cuốn sách Chủ nghĩa nhân văn Hồ Chí Minh với việc xây dựng nhân
cách sinh viên Việt Nam hiện nay, Lương Gia Ban và Hồng Trang, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2014; Cuốn sách Giá trị văn hóa truyền thống dân


4

tộc với việc xây dựng nhân cách sinh viên Việt Nam hiện nay của Lương Gia
Ban và Nguyễn Thế Kiệt (Chủ biên), Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2014;
Cuốn sách Thanh niên và lối sống của thanh niên Việt Nam trong quá trình
đổi mới và hội nhập quốc tế, của Phạm Hồng Tung. Nxb. Chính trị quốc gia
- Sự thật, Hà Nội, 2011; Những thách thức của văn hóa Việt Nam trong quá
trình hội nhập kinh tế quốc tế, Phạm Duy Đức (chủ biên), Nxb. Văn hóa –
Thơng tin và Viện Văn hóa, Hà Nội, 2006; Văn hóa và con người Việt Nam
trong đổi mới và hội nhập quốc tế, Hồng Chí Bảo, Nxb. Chính trị quốc gia,
Hà Nội, 2010; Văn hóa Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế,
Nguyễn Chí Bền, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010. Tác động của tồn
cầu hóa đối với sự phát triển văn hóa và con người Việt Nam, Dương Phú
Hiệp, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010; luận án: Giá trị đạo đức truyền

thống dân tộc với việc xây dựng lối sống mới cho sinh viên Việt Nam trong
bối cảnh tồn cầu hóa hiện nay, Nguyễn Thị Thanh Hà, Luận án Tiến sĩ
Triết học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, năm 2014; bài viết
đăng trên tạp chí như Võ Minh Tuấn Tác động tồn cầu hóa đến đạo đức
sinh viên hiện nay đăng trên Tạp chí Triết học, số 4 (155), tháng 4 – 2004.
Như vậy, các cơng trình đã đề cập khá toàn diện đến xây dựng đời sống tinh
thần của sinh viên Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế, trong đó tập
trung phân tích các khía cạnh đạo đức, lối sống, nghệ thuật, truyền thống dân
tộc, chính trị - tư tưởng trong đời sống tinh thần của sinh viên Việt Nam và
phân tích những tác động tích cực, tiêu cực hội nhập quốc tế, tồn cầu hóa
đến đời sống tinh thần của con người Việt Nam nói chung, sinh viên Việt
Nam nói riêng từ đó đề ra những giải pháp nhằm xây dựng đời sống tinh
thần của của con người Việt Nam nói chung, sinh viên Việt Nam nói riêng
ngày càng cao đẹp hơn. Đây là nguồn tài liệu quý, giúp tác giả luận giải, làm
rõ những vấn đề lý luận chung, khảo sát thực trạng và đề ra những giải pháp


5

xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong
q trình hội nhập quốc tế.
Nhóm các cơng trình nghiên cứu về xây dựng đời sống tinh thần của sinh
viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong quá trình hội nhập quốc tế, chủ đề
này có các cơng trình của các tác giả như sau: Cuốn sách Chúng ta đã đứng
dậy – Truyền thống phong trào sinh viên, học sinh Sài Gòn – Gia Định 1954
– 1975, tập 2: 1969 – 1975, do Ban thường vụ Đồn Thanh niên Cộng sản
Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh – Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ Truyền
thống Thành Đoàn biên soạn, Nxb. Trẻ, 2014; Cuốn sách Một số vấn đề về
văn hóa văn nghệ hiện nay của Thành phố chúng ta của Võ Văn Kiệt, Nxb.
Văn nghệ thành phố Hồ Chí Minh, 1981; Cuốn sách Về cơng tác tư tưởng và

văn hóa ở thành phố Hồ Chí Minh của Nguyễn Văn Linh, Nxb, Tổng hợp
thành phố Hồ Chí Minh, 2013; Cuốn sách Giáo dục và đào tạo thành phố
Hồ Chí Minh hội nhập các nền giáo dục tiên tiến, Trần Công Minh, Nxb.
Giáo dục Việt Nam, 2010; Cuốn sách Xây dựng lối sống văn hóa của thanh
niên thành phố Hồ Chí Minh, Đặng Quang Thành, Nxb. Chính trị Quốc gia,
Hà Nội, năm 2005; Cuốn sách Mạng xã hội với giới trẻ thành phố Hồ Chí
Minh, Nguyễn Thị Hậu (chủ biên), Nxb. Văn hóa - Văn nghệ, năm 2013;
Hội thảo Thành phố Hồ Chí Minh - 40 năm xây dựng, phát triển và hội nhập
do Thành ủy, Hội đồng Nhân dân, Ủy ban Nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ
quốc Việt Nam thành phố Hồ Chí Minh tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh
tháng 3 năm 2015, Nxb. Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh xuất bản năm
2015. Các cơng trình nêu trên đều có đề cập và phân tích, làm sáng tỏ những
vấn đề lý luận về văn hóa, tư tưởng, tinh thần của con người ở Thành phố
nói chung, sinh viên ở Thành phố nói riêng. Một số cơng trình đã phân tích
thực trạng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trên
một số lĩnh vực đạo đức, lối sống, tư tưởng và đề xuất một số giải pháp


6

nhằm xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở những lĩnh vực này. Tuy
nhiên các cơng trình nêu trên chưa thực sự đi sâu phân tích chỉ ra ý nghĩa,
tầm quan trọng và sự cần thiết của việc xây dựng đời sống tinh thần của sinh
viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội nhập quốc tế; đồng thời
cũng chưa có những đề tài tập trung phân tích, đánh giá thực trạng và đề ra
những phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác xây dựng
đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình
hội nhập quốc tế như là một đề tài chuyên sâu. Trên cơ sở kế thừa thành quả
những cơng trình nghiên cứu của các học giả đi trước, tác giả luận án cố
gắng đi sâu vào nghiên cứu về vấn đề xây dựng đời sống tinh thần của sinh

viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội nhập quốc tế có tính
chun sâu và hệ thống hơn.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận án
Về mục đích: Luận án phân tích, chỉ ra thực trạng xây dựng đời sống
tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội nhập
quốc tế; trên cơ sở đó, xác định những phương hướng cơ bản và đề xuất
những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng đời sống tinh thần
của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong quá trình hội nhập quốc tế.
Về nhiệm vụ: Để đạt được mục đích trên, luận án tập trung giải quyết
những nhiệm vụ sau:
Một là, trình bày, làm rõ những quan điểm về xây dựng đời sống tinh
thần của sinh viên trong quá trình hội nhập quốc tế ở Việt Nam.
Hai là, phân tích và đánh giá thực trạng xây dựng đời sống tinh thần của
sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội nhập quốc tế.
Ba là, đề xuất một số phương hướng cơ bản và giải pháp chủ yếu nhằm
nâng cao hiệu quả xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ
Chí Minh trong q trình hội nhập quốc tế.


7

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án
Đối tượng nghiên cứu của luận án: Đời sống tinh thần của sinh viên ở
thành phố Hồ Chí Minh.
Phạm vi nghiên cứu của luận án: Luận án giới hạn việc nghiên cứu xây
dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q
trình hội nhập quốc tế, giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2019. Sinh viên ở
thành phố Hồ Chí Minh được luận án nghiên cứu khảo sát là sinh viên các
trường đại học, cao đẳng hệ chính quy.
5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp của luận án

Cơ sở lý luận: Luận án được thực hiện trên cơ sở thế giới quan và
phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch
sử, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây
dựng đời sống tinh thần.
Phương pháp nghiên cứu: Luận án sử dụng kết hợp các phương pháp
nghiên cứu như phương pháp lịch sử và logic, đối chiếu và so sánh, phân tích
và tổng hợp, quy nạp và diễn dịch, phương pháp thống kê từ các nguồn tài
liệu tham khảo, điều tra xã hội học, v.v.. để phục vụ trong việc nghiên cứu và
trình bày luận án.
6. Đóng góp mới của luận án
Một là, luận án đã góp phần phân tích thực trạng xây dựng đời sống tinh
thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội nhập quốc tế.
Hai là, luận án đã đề xuất những phương hướng và giải pháp nhằm nâng
cao hiệu quả xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí
Minh trong q trình hội nhập quốc tế.
7. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của luận án
Về ý nghĩa khoa học: Luận án góp phần làm sáng tỏ những vấn đề quan
điểm chung về đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh
trong quá trình hội nhập quốc tế.


8

Về ý nghĩa thực tiễn: Những đánh giá về thực trạng và phương hướng, giải
pháp nhằm xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí
Minh trong quá trình hội nhập quốc tế mà luận án đưa ra sẽ góp phần giúp
Đảng bộ, chính quyền và các sở, ban, ngành, các tổ chức đoàn thể ở thành phố
Hồ Chí Minh tham khảo trong việc hoạch định cơ chế, chính sách và giải pháp
để phát huy hơn nữa công tác xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên trong
quá trình hội nhập quốc tế ở thành phố Hồ Chí Minh. Luận án có thể dùng làm

tài liệu tham khảo cho các ngành: Khoa học quản lý giáo dục, triết học, xã hội,
văn hóa, v.v.., ở các viện, các trường đại học, cao đẳng trong cả nước.
8. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội
dung luận án gồm 3 chương, 6 tiết.
Chƣơng 1
QUAN ĐIỂM VỀ XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG TINH THẦN CỦA SINH
VIÊN TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ Ở VIỆT NAM
1.1. QUAN ĐIỂM VỀ ĐỜI SỐNG TINH THẦN CỦA SINH VIÊN VÀ HỘI
NHẬP QUỐC TẾ Ở VIỆT NAM

1.1.1. Quan điểm về đời sống tinh thần của sinh viên Việt Nam
Quan điểm về đời sống tinh thần
Trên cơ sở phân tích khái niệm về đời sống, khái niệm về tinh thần, làm
rõ mối quan hệ giữa đời sống tinh thần với ý thức xã hội, đời sống văn hóa
tinh thần và xét các lĩnh vực của đời sống tinh thần, chúng tôi quan niệm đời
sống tinh thần phản ánh và thể hiện một lĩnh vực đặc thù của cuộc sống con
người (của mỗi cá nhân và cộng đồng). Đời sống tinh thần bao gồm tổng hòa
sống động của các hoạt động tinh thần và thành quả của những hoạt động đó
chủ yếu trên các lĩnh vực: tư tưởng; đạo đức và lối sống; giáo dục, khoa học;


9

văn học nghệ thuật ... nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển về các mặt chân,
thiện, mỹ của đời sống con người và xã hội.
Chúng tôi hiểu rõ rằng các lĩnh vực của đời sống tinh thần như đã nêu ở
trên chưa phải là toàn bộ đời sống tinh thần, nhưng đó là những lĩnh vực cơ
bản và phổ biến nhất của đời sống tinh thần. Và tùy theo điều kiện sống và
đặc điểm của các chủ thể cụ thể, các lĩnh vực phổ biến đó của đời sống tinh

thần biểu hiện ra với những nét riêng của mình, chứ không phải là "đúc sẵn"
ai ai cũng thế.
Quan điểm về đời sống tinh thần và đặc điểm đời sống tinh thần của
sinh viên Việt Nam
Sinh viên Việt Nam là một nhóm xã hội đặc thù, thuộc lứa tuổi thanh
niên, đang học tập, nghiên cứu tại các trường đại học, cao đẳng ở Việt Nam.
Đời sống tinh thần của sinh viên là tổng hòa sống động các hoạt động
tinh thần của sinh viên và thành quả của những hoạt động đó, chủ yếu trên
các lĩnh vực tư tưởng, đạo đức và lối sống, học tập và nghiên cứu khoa học,
văn hóa văn nghệ, v.v.., đáp ứng nhu cầu phát triển về các mặt chân, thiện,
mỹ của đời sống sinh viên. Đời sống tinh thần của sinh viên Việt Nam biểu
hiện chủ yếu qua các lĩnh vực cơ bản như sau: tư tưởng, đạo đức và lối sống,
học tập và nghiên cứu khoa học, văn hóa văn nghệ.
Đời sống tinh thần của sinh viên có đặc điểm là: Một là, chủ nghĩa Mác
– Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trị chủ đạo, vừa là nền tảng tư
tưởng, vừa là kim chỉ nam cho đời sống tinh thần của sinh viên Việt Nam;
Hai là, đời sống tinh thần của sinh viên Việt Nam hiện nay có mối liên hệ
gốc rễ và vững chắc với hệ giá trị tinh thần truyền thống tốt đẹp của dân tộc
Việt Nam; Ba là, đời sống tinh thần của sinh viên Việt Nam hiện nay nhằm
hướng đến hình thành, bồi dưỡng sinh viên trở thành lớp người có phẩm
chất, năng lực đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa.


10

1.1.2. Quan điểm về hội nhập quốc tế và đặc điểm của hội nhập quốc
tế ở Việt Nam
Quan điểm về hội nhập quốc tế
Trên cơ sở phân tích các quan điểm của các tác giả về hội nhập quốc tế,

chúng tơi cho rằng hội nhập quốc tế là q trình các quốc gia, dân tộc chủ
động tham gia vào mối quan hệ quốc tế, gắn kết với nhau trên các lĩnh vực
của đời sống xã hội dựa trên cơ sở là quốc gia độc lập, có chủ quyền, bình
đẳng. Tích cực, chủ động xây dựng và cam kết thực hiện các quy định, chuẩn
mực quốc tế nhằm phát huy những lợi thế so sánh của mỗi quốc gia.
Liên quan gần gũi với khái niệm hội nhập quốc tế chúng tôi phân tích
làm rõ mối quan hệ giữa hội nhập quốc tế với tồn cầu hóa và hợp tác quốc tế.
Trong q trình hội nhập quốc tế, Việt Nam đã tích cực, chủ động hội
nhập trong quan hệ song phương và quan hệ đa phương với các nước và đạt
được những thành tựu nhất định góp phần xây dựng và phát triển đất nước.
Đặc điểm hội nhập quốc tế ở Việt Nam, trong quá trình hội nhập quốc tế
sâu rộng hiện nay, hội nhập quốc tế ở Việt Nam có đặc điểm là: Việt Nam hội
nhập quốc tế gắn với quá trình đổi mới, đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; Việt
Nam hội nhập quốc tế với điểm xuất phát thấp về kinh tế - xã hội; mục tiêu hội
nhập quốc tế ở Việt Nam để tăng cường điều kiện xây dựng và phát triển đất
nước theo con đường xã hội chủ nghĩa.
1.2. HỘI NHẬP QUỐC TẾ VỚI VIỆC XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG TINH THẦN
CỦA SINH VIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY

1.2.1. Sự cần thiết của việc xây dựng đời sống tinh thần của sinh
viên trong quá trình hội nhập quốc tế ở Việt Nam
Xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên trong quá trình hội nhập quốc
tế ở Việt Nam là một nhiệm vụ rất quan trọng và rất cần thiết. Điều đó là do:
xây dựng đời sống tinh thần để chủ động đáp ứng nhu cầu giá trị tinh thần


11

phong phú, đa dạng và không ngừng tăng cao trong quá trình hội nhập quốc

tế; việc xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên Việt Nam là xuất phát từ
yêu cầu nâng cao phẩm chất, năng lực của sinh viên đáp ứng địi hỏi của q
trình hội nhập quốc tế vì mục tiêu xây dựng và phát triển nhanh, bền vững đất
nước theo con đường xã hội chủ nghĩa và xuất phát từ thực trạng đời sống
tinh thần của sinh viên Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế hiện nay.
1.2.2. Sự tác động của hội nhập quốc tế đối với xây dựng đời sống
tinh thần của sinh viên trong quá trình hội nhập quốc tế ở Việt Nam
Ngày nay, hội nhập quốc tế là tất yếu khách quan, tác động đến tất cả các
lĩnh vực, đến mọi mặt đời sống của các quốc gia, dân tộc, đến đời sống xã hội
của cả cộng đồng, cũng như cuộc sống của mỗi con người. Đối với Việt Nam,
xét ở phương diện đời sống tinh thần, hội nhập quốc tế có tác động mạnh mẽ,
sâu sắc đến đời sống tinh thần của tất cả các giai cấp, tầng lớp trong xã hội
trong đó có đời sống tinh thần của sinh viên Việt Nam trên các lĩnh vực của
đời sống tinh thần: tư tưởng; đạo đức và lối sống; học tập và nghiên cứu khoa
học; văn hóa nghệ thuật. Có tác động tích cực và tiêu cực.
Kết luận chƣơng 1
Đời sống tinh thần là một trong những lĩnh vực cơ bản hợp thành đời sống
của con người nói chung và sinh viên nói riêng. Đẩy mạnh việc nghiên cứu đời
sống tinh thần của sinh viên trong quá trình hội nhập quốc tế ln là một trong
những vấn đề mang tính cấp thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc.
Đời sống tinh thần của sinh viên là tổng hòa sống động các hoạt động tinh
thần của sinh viên và thành quả của những hoạt động đó, chủ yếu trên các lĩnh
vực tư tưởng, đạo đức và lối sống, học tập và nghiên cứu khoa học, văn hóa văn
nghệ, v.v.., đáp ứng nhu cầu phát triển về các mặt chân, thiện, mỹ của đời sống
sinh viên. Trong quá trình xây dựng, đời sống tinh thần của sinh viên chịu sự tác
động của quá trình hội nhập quốc tế đến các lĩnh vực cả tích cực và tiêu cực.


12

Cùng với phân tích tác động của hội nhập quốc tế đến xây dựng đời sống tinh
thần của sinh viên, luận án tập trung luận giải sự cần thiết của việc xây dựng đời
sống tinh thần của sinh viên trong quá trình hội nhập quốc tế ở Việt Nam.
Chƣơng 2
THỰC TRẠNG XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG TINH THẦN
CỦA SINH VIÊN Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRONG Q TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ
2.1. ĐẶC ĐIỂM CỦA QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ VÀ ĐỜI SỐNG
TINH THẦN CỦA SINH VIÊN Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

2.1.1. Khái qt về thành phố Hồ Chí Minh và đặc điểm của quá
trình hội nhập quốc tế ở thành phố Hồ Chí Minh
Thứ nhất, khái quát về thành phố Hồ Chí Minh
Thành phố Hồ Chí Minh có vị trí địa lý thuận lợi, thơng thống, có tính
mở cao, hoạt động giao thương kinh tế và giao lưu văn hóa ở thành phố Hồ
Chí Minh ln sơi động và nhộn nhịp nhất nước. Về kinh tế, thành phố Hồ
Chí Minh thuộc vùng kinh tế trọng điểm phía Nam là trung tâm kinh tế,
thương mại và dịch vụ lớn nhất nước, là đầu tàu kinh tế của cả nước, là một
trong những địa phương dẫn đầu cả nước về thu hút đầu tư nước ngồi. Về
văn hóa, thành phố Hồ Chí Minh là Thành phố đa dạng về văn hóa, có quan
hệ tiếp xúc giao lưu văn hóa rộng rãi và thường xuyên với văn hóa các vùng
miền trong nước và các nước trên thế giới.
Thứ hai, đặc điểm của hội nhập quốc tế ở thành phố Hồ Chí Minh
Thành phố Hồ Chí Minh là đơ thị đặc biệt, là đầu mối giao lưu và hội
nhập quốc tế, có mối quan hệ gắn bó hữu cơ với cả nước, nằm trong sự phát
triển và hội nhập chung của đất nước, cùng chịu sự tác động của hội nhập
quốc tế của Việt Nam với khu vực và thế giới. Đồng thời, do điều kiện, hoàn


13

cảnh lịch sử cụ thể ở Thành phố quy định, hội nhập quốc tế ở đây có những
đặc điểm nổi bật như sau: Một là, quá trình hội nhập quốc tế ở thành phố Hồ
Chí Minh diễn ra nhanh. Hai là, quá trình hội nhập quốc tế ở thành phố Hồ
Chí Minh diễn ra sâu rộng. Ba là, q trình hội nhập quốc tế diễn ra đồng thời
với sự phát triển mạnh mẽ, sơi động của các q trình phát triển kinh tế thị
trường và cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở thành phố Hồ Chí Minh.
2.1.2. Đặc điểm đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ
Chí Minh
Thứ nhất, khái quát về sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh
Sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh đơng số lượng "Năm 2018 cả nước
có 1.695.922 sinh viên đại học, 315.002 sinh viên cao đẳng, trong đó thành
phố Hồ Chí Minh có 462.522 sinh viên đại học (chiếm 27,2% số lượng sinh
viên đại học của cả nước), 34.092 sinh viên cao đẳng (chiếm 10,8% sinh viên
cao đẳng của cả nước), đứng thứ hai cả nước về số lượng sinh viên đại học và
cao đẳng"1. Các trường đại học, cao đẳng ở thành phố Hồ Chí Minh có cơ cấu
ngành nghề và lĩnh vực đào tạo đa dạng. Sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh
có sự đa dạng về thành phần xuất thân, dân tộc, tôn giáo, quốc tịch.
Thứ hai, đặc điểm đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh
Đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh hiện nay mang
đặc điểm chung của đời sống tinh thần của dân tộc Việt Nam, của sinh viên
Việt Nam. Ngoài ra, do điều kiện tự nhiên và lịch sử xã hội của thành phố Hồ
Chí Minh, điều kiện sống, sinh hoạt, học tập và giao lưu, tiếp xúc của sinh viên
ở Thành phố này chi phối, đời sống tinh thần của sinh viên Thành phố có một
số đặc điểm riêng như sau: Một là, đời sống tinh thần của sinh ở thành phố Hồ
Chí Minh chịu sự chi phối bởi truyền thống lịch sử đấu tranh cách mạng và tiên
phong trong các phong trào sinh viên thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã
hội chủ nghĩa. Hai là, đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí
1

Tổng cục Thống kê, 2019, Niên giám thống kê Việt Nam năm 2018, Nxb. Thống kê, Hà Nội, tr.773, 783.


14

Minh phong phú, đa dạng, có sự đan xen, dung hợp của nhiều sắc thái văn hóa.
Ba là, sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh có nhu cầu tinh thần cao, đa dạng và
những điều kiện thuận lợi để đáp ứng nhu cầu đó. Bốn là, đời sống tinh thần
của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh có quan hệ giao lưu, tiếp xúc rộng rãi,
thường xuyên với đời sống tinh thần của sinh viên, người dân các địa phương
khác trong nước và của sinh viên, người dân nhiều nước trên thế giới.
2.2. NHỮNG THÀNH TỰU VÀ HẠN CHẾ CỦA VIỆC XÂY DỰNG ĐỜI
SỐNG TINH THẦN CỦA SINH VIÊN Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRONG
Q TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ

2.2.1. Những thành tựu chủ yếu của việc xây dựng đời sống tinh
thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội nhập
quốc tế
Với những thuận lợi về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, kinh tế và văn
hóa, là nơi tập trung nhiều trường đại học, cao đẳng, thu hút sinh viên đến từ
mọi nơi trong nước và quốc tế, cùng với quá trình hội nhập quốc tế nhanh, sâu
rộng ở thành phố Hồ Chí Minh. Sự quan tâm lãnh đạo của Đảng bộ, chính
quyền Thành phố và những nỗ lực của các tổ chức đoàn thể, các tổ chức xã hội,
sự nỗ lực của các trường đại học, cao đẳng và bản thân sinh viên Thành phố
trong xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên Thành phố trong những năm
qua đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Những thành tựu đạt được trong
xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở Thành phố được thể hiện ở các
lĩnh vực của đời sống tinh thần như sau: sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh có
thế giới quan và phương pháp luận cách mạng, khoa học dựa trên nền tảng của
chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, có niềm tin vào đường lối

chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, có hồi bão, lý tưởng; có lịng tự
hào dân tộc và tình u q hương đất nước, có lối sống lành mạnh, sống có
trách nhiệm với cộng đồng, có nền nếp, tác phong; có tinh thần tích cực, chủ
động, sáng tạo trong học tập, trong nghiên cứu khoa học; có khả năng nhất định


15

trong lựa chọn, hưởng thụ, sáng tạo các giá trị nghệ thuật, khơng ngừng phấn
đấu vươn lên phát triển tồn diện về phẩm chất, năng lực, đặc biệt là năng lực
sáng tạo đáp ứng được yêu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát
triển kinh tế - xã hội ở thành phố Hồ Chí Minh và cả nước.
Những thành tựu đạt được trong xây dựng đời sống tinh thần của sinh
viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong quá trình hội nhập quốc tế những năm
qua là kết quả tổng hợp của nhiều nguyên nhân, trong đó có những nguyên
nhân cơ bản như sau: Một là, những thành tựu trong phát triển kinh tế - xã
hội mà Thành phố đạt được trong thời gian qua đã góp phần hiệu quả xây
dựng đời sống tinh thần của nhân dân Thành phố nói chung cũng như sinh
viên ở Thành phố nói riêng. Hai là, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp
của Đảng bộ, chính quyền, các tổ chức đồn thể, gia đình, đặc biệt là Đồn
Thanh niên, Hội Sinh viên và các trường đại học, cao đẳng ở thành phố Hồ
Chí Minh đối với nhiệm vụ xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên Thành
phố. Ba là, thành phố Hồ Chí Minh là nơi tập trung nhiều trường đại học,
cao đẳng, trong đó có nhiều trường có bề dày về lịch sử, có chất lượng cao
trong đào tạo, có uy tín trong và ngồi nước, tập trung đơng đảo đội ngũ thầy
cơ giáo có trình độ cao trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học đã tác động
tích cực đến xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên. Bốn là, bản thân sinh
viên ở thành phố Hồ Chí Minh ln thể hiện tinh thần tích cực, năng động,
sáng tạo trong xây dựng đời sống tinh thần của bản thân.
2.2.2. Những hạn chế chủ yếu của việc xây dựng đời sống tinh thần

của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội nhập quốc tế
Bên cạnh những kết quả tốt đạt được, trong quá trình xây dựng đời sống
tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội nhập
quốc tế còn tồn tại những hạn chế trên các lĩnh vực như sau: có một bộ phận
sinh viên Thành phố bị giảm niềm niềm tin, lý tưởng cách mạng, thờ ơ học
với học tập lý luận chính trị, chưa nhận thức đầy đủ về tình hình kinh tế,


16

chính trị, văn hóa, xã hội, có những biểu hiện xa rời giá trị truyền thống dân
tộc; một bộ phận sinh viên Thành phố trong đạo đức và lối sống có những
biểu hiện như: sống khép kín, ít tham gia các hoạt động sinh hoạt tập thể,
cộng đồng, tình nguyện, lối sống thưc dụng, chưa nghiêm túc trong rèn luyện
ý thức tổ chức kỷ luật, nền nếp tác phong; trong học tập và nghiên cứu khoa
học có một bộ phận sinh viên còn thụ động, chưa năng động sáng tạo, chưa
tích cực tham gia các cuộc thi học thuật, tham gia các câu lạc bộ học thuật,
rèn luyện kỹ năng, chưa tích cực tham gia nghiên cứu khoa học, ý thức tự học
của một bộ phận sinh viên còn thấp; trong sinh hoạt văn hóa văn nghệ, một bộ
phận sinh viên cịn thụ động chưa tích cực tham gia các hoạt động văn hóa
văn nghệ, thể dục thể thao, tích lũy tri thức thông qua đọc sách, tài liệu, trong
hoạt động giao lưu văn hóa có một bộ phận sinh viên cịn thụ động, một bộ
phận sinh viên sính ngoại, quay lưng lại những giá trị truyền thống dân tộc.
Những hạn chế trong xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên trong
quá trình hội nhập quốc tế ở thành phố Hồ Chí Minh trong những năm qua có
nhiều ngun nhân, trong đó nổi lên một số nguyên nhân chủ yếu như sau:
Một là, q trình thực hiện cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế ở thành phố Hồ
Chí Minh có những mặt trái tác động tiêu cực đến xây dựng đời sống tinh
thần của người dân Thành phố nói chung và sinh viên Thành phố nói riêng.

Hai là, có một bộ phận nhỏ các tổ chức Đảng, chính quyền, các tổ chức đồn
thể, nhà trường, cán bộ, viên chức và sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh
nhận thức chưa đầy đủ, chưa rõ về nhiệm vụ xây dựng đời sống tinh thần của
sinh viên trong quá trình hội nhập quốc tế. Ba là, một số trường cịn khó khăn
về cơ sở vật chất, khó khăn về đội ngũ giảng viên, khó khăn về tuyển sinh nên
tác động xấu đến xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên. Bốn là, sự thiếu ý
thức tự giác và tinh thần nỗ lực vươn lên của một bộ phận nhỏ sinh viên ở
thành phố Hồ Chí Minh trong xây dựng đời sống tinh thần của bản thân họ.


17

Kết luận chƣơng 2
Thành phố hội tụ nhiều thế mạnh để phát triển, hội nhập và xây dựng đời
sống tinh thần của nhân dân Thành phố nói chung và sinh viên Thành phố nói
riêng như: vị trí địa lý, kinh tế, văn hóa, v.v... Cùng với đặc điểm hội nhập
quốc tế nổi bật và đặc điểm đời sống tinh thần của sinh viên Thành phố có ảnh
hưởng đến xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở Thành phố. Trong
những năm qua, với sự nỗ lực, quyết tâm của cả hệ thống chính trị và bản thân
người sinh viên, xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí
Minh trong q trình hội nhập quốc tế đã đạt được những thành tựu bước đầu,
góp phần thúc đẩy đời sống tinh thần của sinh viên Thành phố phát triển lành
mạnh, tốt đẹp. Song, những hạn chế, bất cập là khơng tránh khỏi, do đó, đời
sống tinh thần của một bộ phận sinh viên Thành phố có những biểu hiện tha
hóa, diễn biến phức tạp. Việc phân tích thực trạng là cần thiết, quan trọng để
nhận biết đời sống tinh thần của sinh viên Thành phố và làm luận cứ khoa học
để xác định những phương hướng cơ bản và đề xuất một số giải pháp chủ yếu
nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố
Hồ Chí Minh trong quá trình hội nhập quốc tế.
Chƣơng 3

PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO
HIỆU QUẢ XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG TINH THẦN
CỦA SINH VIÊN Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ
3.1. PHƢƠNG HƢỚNG CƠ BẢN NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ XÂY
DỰNG ĐỜI SỐNG TINH THẦN CỦA SINH VIÊN Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ
MINH TRONG Q TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ

Trên cơ sở những quan điểm về xây dựng đời sống tinh thần của sinh
viên trong quá trình hội nhập quốc tế ở Việt Nam; xuất phát từ thực trạng xây
dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong quá


18

trình hội nhập quốc tế; đồng thời, căn cứ vào điều kiện và đặc điểm cụ thể
cũng như định hướng, mục tiêu nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của thành
phố Hồ Chí Minh, luận án xác định một số phương hướng cơ bản nhằm nâng
cao hiệu quả của việc xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố
Hồ Chí Minh trong q trình hội nhập quốc tế như sau:
3.1.1. Xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí
Minh trong quá trình hội nhập quốc tế nhằm đào tạo nên những con
ngƣời phát triển tồn diện - lực lƣợng nịng cốt kế thừa xứng đáng sự
nghiệp cách mạng ở thành phố Hồ Chí Minh
Phương hướng này xác định mục đích đạt tới trong việc xây dựng đời
sống tinh thần của sinh viên Thành phố, đào tạo nên những con người phát
triển toàn diện về: tư tưởng, đạo đức và lối sống, giáo dục và khoa học, văn
hóa nghệ thuật, trở thành lực lượng nòng cốt kế thừa sự cách mạng ở Thành
phố và cả nước.
3.1.2. Xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí

Minh trong quá trình hội nhập quốc tế trên cơ sở kết hợp truyền thống
và hiện đại, đặc biệt phải giáo dục và phát huy sâu rộng giá trị tinh thần
truyền thống của dân tộc Việt Nam
Đây là phương hướng cơ bản, là giải pháp để đạt đến mục đích xây dựng
đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội
nhập quốc tế, thể hiện ở những nội dung: kế thừa, phát huy những giá trị
truyền thống dân tộc, truyền thống của Thành phố trong xây dựng đời sống
tinh thần của sinh viên Thành phố và tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa văn
hóa nhân loại trong xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên Thành phố.
3.1.3. Xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí
Minh trong quá trình hội nhập quốc tế trên cơ sở phát huy sức mạnh của
cả hệ thống chính trị và xuất phát từ đặc điểm, yêu cầu nhiệm vụ xây
dựng phát triển kinh tế xã hội ở thành phố Hồ Chí Minh
Phương hướng này xác định lực lượng xây dựng đời sống tinh thần của


19

sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh là: Đảng bộ, chính quyền, các tổ chức
đồn thể, các trường đại học, cao đẳng, gia đình, xã hội và bản thân sinh viên
ở thành phố Hồ Chí Minh. Đồng thời, xác định cơ sở tiền đề xây dựng đời
sống tinh thần của sinh viên ở Thành phố, xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ xây
dựng phát triển kinh tế xã hội ở thành phố Hồ Chí Minh, với nội dung: xây
dựng mơi trường văn hóa để con người phát triển tồn diện; tăng cường ngăn
chặn và đẩy lùi sự xuống cấp về đạo đức xã hội; phát triển hệ thống thiết chế
văn hóa phục vụ mục tiêu xây dựng, bảo vệ và phát triển Thành phố.
3.2. NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ XÂY
DỰNG ĐỜI SỐNG TINH THẦN CỦA SINH VIÊN Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ
MINH TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ

Xuất phát từ thực trạng và phương hướng cơ bản của việc xây dựng đời
sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong quá trình hội
nhập quốc tế, luận án đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu
quả của việc xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí
Minh trong q trình hội nhập quốc tế như sau:
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cả hệ thống chính trị về ý nghĩa và
tầm quan trọng của việc xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở
thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội nhập quốc tế
Để xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh
trong quá trình hội nhập quốc tế, giải pháp đầu tiên là phải nâng cao nhận
thức cho tồn Đảng bộ, chính quyền, các tổ chức đồn thể, gia đình, xã hội,
các trường và sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh một cách sâu sắc và đầy đủ
về vị trí, vai trị của việc xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên Thành
phố, nhằm tạo sự chuyển biến trong nhận thức của họ, bởi nhận thức đúng
đắn, khoa học sẽ có chương trình, kế hoạch, phương pháp đúng đắn, và do đó
sẽ có hành động tự giác, đúng đắn, hiệu quả. Trước hết là cần chú trọng nâng
cao nhận thức của những cán bộ lãnh đạo, người đứng đầu các cấp ủy đảng,
chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội, các trường đại học, cao đẳng ở


20

thành phố Hồ Chí Minh về nhiệm vụ xây dựng đời sống tinh thần của sinh
viên; hai là, nâng cao nhận thức của xã hội, gia đình của sinh viên và bản thân
sinh viên Thành phố về nhiệm vụ xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở
thành phố Hồ Chí Minh.
3.2.2. Đảng, Chính quyền và các tổ chức Đoàn, Hội thanh niên, sinh
viên ở Thành phố và các trƣờng cao đẳng, đại học ở thành phố Hồ Chí
Minh cần xây dựng, hồn thiện các chủ trƣơng, chính sách và các giải
pháp trong việc xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở Thành phố

trong quá trình hội nhập quốc tế
Để nâng cao hiệu quả xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên Thành phố,
cùng với giải pháp về nâng cao nhận thức, đó là giải pháp hồn thiện các chủ
trương, chính sách. Cơ chế, chính sách khơng chỉ có vai trị định hướng, mở
đường, tạo điều kiện thuận lợi để phát huy mặt tích cực, hạn chế tiêu cực mà còn
tạo hành lang pháp lý để thực hiện xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở
Thành phố. Đảng bộ, chính quyền và các tổ chức Đồn Thanh niên, Hội Sinh
viên thành phố Hồ Chí Minh cần thực những giải pháp: Một là, tiếp tục hồn
thiện chủ trương, chính sách, giải pháp về xây dựng đời sống tinh thần; Hai là,
Đảng bộ, chính quyền, các tổ chức Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên các trường
đại học, cao đẳng ở thành phố Hồ Chí Minh chăm lo cải thiện thiết chế văn hóa
phục vụ sinh hoạt tinh thần của sinh viên Thành phố; Ba là, tăng cường hoạt
động quản lý, kiểm tra, giám sát của các cấp chính quyền, tổ chức Đồn Thanh
niên, Hội Sinh viên, các trường đối với các hoạt động tinh thần nhằm thúc đẩy
xu hướng tích cực, ngăn chặn những diễn biến tiêu cực trong đời sống tinh thần
của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh.
3.2.3. Đồn Thanh niên, Hội Sinh viên thƣờng xuyên đổi mới nội
dung, hình thức và phƣơng pháp giáo dục, rèn luyện, nhằm xây dựng đời
sống tinh thần tốt đẹp cho sinh viên ở Thành phố trong quá trình hội
nhập quốc tế
Xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên Thành phố không chỉ là kết


21

quả của những đường lối, chủ trương, chính sách, chương trình, kế hoạch,
v.v.., mà cịn là kết quả của những cuộc vận động cách mạng rộng lớn, tồn
diện, khơng ngừng nghỉ, luôn luôn sôi nổi trên các lĩnh vực của đời sống tinh
thần của sinh viên thông qua các hoạt động phong trào của sinh viên Thành
phố. Do đó, các tổ chức Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên phải thường xuyên

đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục rèn luyện nhằm xây dựng
đời sống tinh thần tốt đẹp cho sinh viên, thể hiện ở những nội dung như: Thứ
nhất, Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên tiếp tục đổi mới nội dung giáo dục rèn
luyện nhằm xây dựng đời sống tinh thần tốt đẹp của sinh viên ở thành phố Hồ
Chí Minh trong q trình hội nhập quốc tế; Thứ hai, Đồn Thanh niên, Hội
Sinh viên đổi mới hình thức giáo dục rèn luyện nhằm xây dựng đời sống tinh
thần tốt đẹp của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội nhập
quốc tế; Thứ ba, đổi mới phương pháp giáo dục rèn luyện nhằm xây dựng đời
sống tinh thần tốt đẹp của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình
hội nhập quốc tế.
3.2.4. Phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của mỗi sinh viên
trong xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí
Minh trong quá trình hội nhập quốc tế
Năng động, sáng tạo vốn là truyền thống tốt đẹp của nhân Thành phố nói
chung và sinh viên Thành phố nói riêng, trong bất cứ giai đoạn lịch sử nào
nhân dân Thành phố luôn thể hiện tinh thần năng động sáng tạo, dám nghĩ,
dám làm. Vì vậy, trong quá trình xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở
thành phố Hồ Chí Minh trong quá trình hội nhập quốc tế hiện nay cần phát
huy tính tích cực chủ động sáng tạo của bản thân người sinh viên trong xây
dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở Thành phố, thể hiện ở nội dung như:
Thứ nhất, đẩy mạnh việc tự học tập, tự tu dưỡng, tự rèn luyện của bản thân
người sinh viên; Thứ hai, không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo của nhà
trường; Thứ ba, đội ngũ thầy cô giáo, cán bộ, viên chức, nhân viên nhà trường


22

là tấm gương mẫu mực để sinh viên học tập, noi theo trong việc nâng cao tinh
thần tích cực, chủ động của người sinh viên.
Kết luận chƣơng 3

Để nâng cao hiệu quả xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở
thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội nhập quốc tế, luận án xác định
một số phương hướng sau: Một là, xây dựng đời sống tinh thần của sinh
viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội nhập quốc tế nhằm đào
tạo nên những con người phát triển tồn diện - lực lượng nịng cốt kế thừa
xứng đáng sự nghiệp cách mạng ở thành phố Hồ Chí Minh; Hai là, xây
dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q
trình hội nhập quốc tế trên cơ sở kết hợp truyền thống và hiện đại, đặc biệt
phải giáo dục và phát huy sâu rộng giá trị tinh thần truyền thống của dân
tộc Việt Nam; Ba là, xây dựng đời sống tinh thần cho sinh viên ở thành phố
Hồ Chí Minh trong quá trình hội nhập quốc tế trên cơ sở phát huy sức mạnh
của cả hệ thống chính trị và xuất phát từ đặc điểm, yêu cầu nhiệm vụ xây dựng
phát triển kinh tế xã hội ở thành phố Hồ Chí Minh. Trên cơ sở đánh giá thực
trạng xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh
trong q trình hội nhập quốc tế, Chúng tơi đề xuất một số giải pháp chủ yếu
nhằm, nâng cao hiệu quả xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở thành
phố Hồ Chí Minh trong q trình hội nhập quốc tế đó là: Một là, nâng cao nhận
thức cho cả hệ thống chính trị về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc xây dựng
đời sống tinh thần của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình hội
nhập quốc tế; Hai là, Đảng, Chính quyền và các tổ chức Đoàn, Hội thanh niên,
sinh viên ở Thành phố và các trường cao đẳng, đại học ở thành phố Hồ Chí
Minh cần xây dựng, hồn thiện các chủ trương, chính sách và các giải pháp
trong việc xây dựng đời sống tinh thần của sinh viên ở Thành phố trong q
trình hội nhập quốc tế; Ba là, Đồn Thanh niên, Hội Sinh viên thường xuyên