giao an sinh 9

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (434.39 KB, 56 trang )

(1)Ngµy so¹n: 25 /12 / 2013 Ngµy d¹y:02 /01 / 2013. TiÕt 39. Tho¸i ho¸ do tù thô phÊn vµ do giao phèi gÇn. I. Môc tiªu - Học sinh hiểu và trình bày đợc nguyên nhân thoái hóa của tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật, vai trò của 2 trờng hợp trên trong chọn giống. Trình bày đợc phơng pháp tạo dòng thuần ở cây giao phấn. - RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiến thức; phát triển các kĩ năng hoạt động nhóm. - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 34.1 tíi 34.3 SGK. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò  Giáo viên tiến hành trong các hoạt động dạy học. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Hiện tợng thoái hoá Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK môc I - HS nghiên cứu SGK để trả lời câu hỏi, rút - HiÖn tîng tho¸i ho¸ do tù thô phÊn ë ra kÕt luËn. c©y giao phÊn biÓu hiÖn nh thÕ nµo? -Cho HS quan s¸t H 34.1 minh häa - HS quan sát H 34.1 để thấy hiện tợng hiÖn tîng tho¸i ho¸ ë ng« do tù thô tho¸i ho¸ ë ng«. phÊn. VD: hång xiªm, bëi, v¶i tho¸i ho¸ qu¶ - HS t×m hiÓu môc 2 vµ tr¶ lêi c©u hái: nhá, Ýt qu¶, kh«n ngät. - Giao phối gần là gì? Gây ra hậu quả - Dựa vào thông tin ở mục 2 để trả lời. g× ë sinh vËt? - Sự thoái hóa ở động vật có những biÓu hiÖn nh thÕ nµo? KÕt luËn: 1. HiÖn tîng tho¸i ho¸ do tù thô phÊn ë c©y giao phÊn: c¸c c¸ thÓ cña thÕ hÖ kÕ tiÕp cã søc sèng gi¶m dÇn biÓu hiÖn c¸c dÊu hiÖu nh ph¸t triÓn chËm, chiÒu cao c©y vµ n¨ng suất giảm dần, nhiều cây bị chết, bộc lộ đặc điểm có hại. 2. Hiện tợng thoái hoá do giao phối gần ở động vật: - Giao phèi gÇn (giao phèi cËn huyÕt) lµ sù giao phèi gi÷a c¸c con c¸i sinh ra tõ 1 cÆp bè mÑ hoÆc gi÷a bè mÑ víi con c¸i cña chóng. - Giao phèi gÇn g©y ra hiÖn tîng tho¸i ho¸ ë thÕ hÖ con ch¸u: sinh trëng vµ ph¸t triÓn yÕu, kh¶ n¨ng sinh s¶n gi¶m, qu¸i thai,dÞ tËt bÈm sinh, chÕt non. Hoạt động 2: Nguyên nhân của hiện tợng thoái hoá Hoạt động của GV *GV giíi thiÖu H 34.3 ; mµu xanh biÓu thị thể đồng hợp - Yªu cÇu HS quan s¸t H 34.3 vµ tr¶ lêi: - Qua c¸c thÕ hÖ tù thô ph¸n hoÆc giao phối cận huyết, tỉ lệ thể đồng hợp và dị hợp biến đổi nh thế nào? - T¹i sao tù thô phÊn ë c©y giao phÊn vµ giao phối gần ở động vật lại gây ra hiện tîng tho¸i ho¸? *GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. *GV mở rộng thêm: ở một số loài động vật, thực vật cặp gen đồng hợp không. Hoạt động của HS - HS nghiªn cøu kÜ H 34.3, th¶o luËn nhóm và nêu đợc: + Tỉ lệ đồng hợp tăng, tỉ lệ dị hợp giảm. + C¸c gen lÆn ë tr¹ng th¸i dÞ hîp chuyÓn sang trạng thái đồng hợp  các gen lặn có h¹i gÆp nhau biÓu hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng cã h¹i, g©y hiÖn tîng tho¸i ho¸..

(2) gây hại nên không dẫn đến hiện tợng tho¸i ho¸  cã thÓ tiÕn hµnh giao phèi gÇn. KÕt luËn: - Tự thụ phấn (ở thực vật) hoặc giao phối gần (ở động vật) gây ra hiện tợng thoái hoá vì qua nhiều thế hệ, tỉ lệ kiểu gen đồng hợp tử (lặn) tăng dần. Những tổ hợp gen lặn xuÊt hiÖn sÏ biÓu hiÖn thµnh nh÷ng kiÓu h×nh cã h¹i. Hoạt động 3: Vai trò của phơng pháp tự thụ phấn vµ giao phèi cËn huyÕt trong chän gièng Hoạt động của GV Hoạt động của HS -GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK và - HS nghiªn cøu SGK môc III vµ tr¶ lêi tr¶ lêi c©u hái: c©u hái. - T¹i sao tù thô phÊn b¾t buéc vµ giao - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ phèi gÇn g©y ra hiÖn tîng tho¸i ho¸ nh- sung. ng những phơng pháp này vẫn đợc ngời ta sö dông trong chän gièng? KÕt luËn: - Dùng phơng pháp này để củng cố và duy trì 1 số tính trạng mong muốn, tạo dòng thuần, thuận lợi cho sự kiểm tra đánh giá kiểu gen của từng dòng, phát hiện các gen xấu để loại ra khỏi quần thể, chuẩn bị lai khác dòng để tạo u thế lai. 3. Kiểm tra đánh giá - HS tr¶ lêi 2 c©u hái SGK trang 101 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - T×m hiÓu vai trß cña dßng thuÇn trong chän gièng.. Ngµy so¹n:25 /12 / 2013 Ngµy d¹y:03 / 01 / 2013. TiÕt 40. ¦u thÕ lai I. Môc tiªu - Học sinh nắm đợc khái niệm u thế lai, cơ sở di truyền của hiện tợng u thế lai, lí do không dùng cơ thể lai để nhân giống. - Nắm đợc các phơng pháp thờng dùng để tạo u thế lai. - Hiểu và trình bày đợc khái niệm lai kinh tế và phơng pháp thờng dùng để tạo cơ thể lai kinh tÕ ë níc ta. - Rèn các kĩ năng học tập theo nhóm, phát triển kĩ năng t duy độc lập, sáng tạo - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp nghiªm tóc, yªu thÝch m«n häc. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 35 SGK. - Tranh 1 số giống động vật; bò, lợn, dê  Kết quả của phép lai kinh tế. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK trang 101 2. Bµi míi Hoạt động 1: Hiện tợng u thế lai Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV cho HS quan sát H 35 phóng to và - HS quan sát hình, chú ý đặc điểm: đặt câu hỏi: chiÒu cao c©y, chiÒu dµi b¾p, sè lîng h¹t  - So sánh cây và bắp ngô của 2 dòng tự nêu đợc: thụ phấn với cây và bắp ngô ở cơ thể lai + Cơ thể lai F1 có nhiều đặc điểm trội F1 trong H 35? h¬n c©y bè mÑ. *GV nhËn xÐt ý kiÕn cña HS vµ cho biÕt: hiện tợng trên đợc gọi là u thế lai..

(3) - ¦u thÕ lai lµ g×? Cho VD minh ho¹ u thế lai ở động vật và thực vật? *GV cung cÊp thªm 1 sè VD.. - HS nghiªn cøu SGK, kÕt hîp víi néi dung võa so s¸nh nªu kh¸i niÖm u thÕ lai. + HS lÊy VD. - Theo em, tÝnh chÊt cña u thÕ lai vµ  Dùa trªn nh÷ng kiÕn thøc vÒ hiÖn tîng tho¸i hãa, HS tiÕn hµnh so s¸nh, tr¶ lêi, tho¸i hãa cã g× kh¸c nhau? - VËy th× nguyªn nh©n hay c¬ së tÕ bµo rót ra nhËn xÐt kÕt luËn. häc cña hiÖn tîng u thÕ lai nh thÕ nµo? KÕt luËn: - ¦u thÕ lai lµ hiÖn tîng c¬ thÓ lai F1 cã u thÕ h¬n h¼n so víi bè mÑ: cã søc sèng cao h¬n, sinh trëng nhanh, ph¸t triÓn m¹nh, chèng chÞu tèt, n¨ng suÊt cao h¬n. - ¦u thÕ lai biÓu hiÖn râ khi lai gi÷a c¸c dßng thuÇn cã kiÓu gen kh¸c nhau. Hoạt động 2: Nguyên nhân của hiện tợng u thế lai Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả - HS nghiêncứu SGK, thảo luận nhóm và lêi c©u hái: tr¶ lêi c©u hái: - T¹i sao khi lai 2 dßng thuÇn u thÕ lai + ¦u thÕ lai râ v× xuÊt hiÖn nhiÒu gen thÓ hiÖn râ nhÊt? tréi cã lîi ë con lai F1. - T¹i sao u thÕ lai biÓu hiÖn râ nhÊt ë F 1 + C¸c thÕ hÖ sau u thÕ lai gi¶m dÇn v× tØ sau đó giảm dần qua các thế hệ? lÖ dÞ hîp gi¶m. *GV gióp HS rót ra kÕt luËn. - Muốn duy trì u thế lai con ngời đã làm + Nhân giống vô tính. g×? KÕt luËn: - Khi lai 2 dßng thuÇn cã kiÓu gen kh¸c nhau, u thÕ lai biÓu hiÖn râ nhÊt ë F1 v× hÇu hÕt c¸c cÆp gen ë tr¹ng th¸i dÞ hîp chØ biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng tréi cã lîi (vÝ dô: P: AAbbccDDee x aaBBCCddEE  F1: AaBbCcDdEe). + Tính trạng số lợng (hình thái, năng suất) do nhiều gen trội quy định. - Sang thÕ hÖ sau, tØ lÖ dÞ hîp gi¶m nªn u thÕ lai gi¶m. Muèn kh¾c phôc hiÖn tîng nµy, ngêi ta dïng ph¬ng ph¸p nh©n gièng v« tÝnh (gi©m, ghÐp, chiÕt...). Hoạt động 3: Các phơng pháp tạo u thế lai Hoạt động của GV Hoạt động của HS -GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, hỏi: - HS nghiên cứu SGK mục III để trả lời. - Con ngời đã tiến hành tạo u thế lai ở Rút ra kết luận. c©y trång b»ng ph¬ng ph¸p nµo? - Nªu VD cô thÓ? *GV gi¶i thÝch thªm vÒ lai kh¸c thø vµ lai kh¸c dßng. Lai khác dòng đợc sử dụng phổ biến h¬n. - HS nghiên cứu SGK và nêu đợc các ph- Con ngời đã tiến hành tạo u thế lai ở ¬ng ph¸p. vËt nu«i b»ng ph¬ng ph¸p nµo?VD? + Lai kinh tÕ *GV cho HS quan s¸t tranh ¶nh vÒ c¸c + ¸p dông ë lîn, bß. gièng vËt nu«i. - Tại sao không dùng con lai F 1 để nhân gièng? + NÕu nh©n gièng th× sang thÕ hÖ sau c¸c - GVmở rộng: ở nớc ta lai kinh tế thờng gen lặn gây hại ở trạng thái đồng hợp sẽ dùng con cái trong nớc lai với con đực biểu hiện tính trạng. gièng ngo¹i. - áp dụng kĩ thuật giữ tinh đông lạnh. KÕt luËn: 1. Ph¬ng ph¸p t¹o u thÕ lai ë c©y trång: - Lai kh¸c dßng: t¹o 2 dßng tù thô phÊn råi cho giao phÊn víi nhau. VD: ë ng« lai (F1) cã n¨ng suÊt cao h¬n tõ 25 – 30 % so víi gièng ng« tèt. - Lai kh¸c thø: lai gi÷a 2 thø hoÆc tæng hîp nhiÒu thø cña 1 loµi..

(4) VD: Lóa DT17 t¹o ra tõ tæ hîp lai gi÷a gièng lóa DT 10 víi OM80 n¨ng suÊt cao (DT10) vµ chÊt lîng cao (OM80). 2. Ph¬ng ph¸p t¹o u thÕ lai ë vËt nu«i: - Lai kinh tÕ: cho giao phèi gi÷a cÆp vËt nu«i bè mÑ thuéc 2 dßng thuÇn kh¸c nhau råi dïng con lai F1 lµm s¶n phÈm. VD: Lợn ỉ Móng Cái x Lợn Đại Bạch  Lợn con mới đẻ nặng 0,7 – 0,8 kg, tăng träng nhanh, tØ lÖ n¹c cao. 3. Kiểm tra đánh giá - Tr¶ lêi c©u 1, 2, 3, SGK trang 104. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - T×m hiÓu thªm vÒ c¸c thµnh tùu u thÕ lai vµ lai kinh tÕ ë ViÖt Nam.. Ngµy so¹n:25 /12 / 2013 Ngµy d¹y:09 / 01 / 2013. TiÕt 41. C¸c ph¬ng ph¸p chän läc I. Môc tiªu - Học sinh nắm đợc phơng pháp chọn lọc hàng loạt 1 lần và nhiều lần, thích hợp cho sử dụng đối với đối tợng nào, những u nhợc điểm của phơng pháp chọn lọc này. Trình bày đợc phơng pháp chọn lọc cá thể, những u thế và nhợc điểm so với phơng pháp chọn lọc hàng loạt, thích hợp sử dụng với đối tợng nào. - RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiến thức; phát triển các kĩ năng hoạt động nhóm. - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 36.1 vµ 36.2 SGK. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2, 3 SGK trang 104. 2. Bµi míi Hoạt động 1: Vai trò của chọn lọc trong chọn giống Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK môc I vµ - HS nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: tr¶ lêi c©uhái: + Tr¸nh tho¸i ho¸ - Vai trò của chọn lọc trong chọn giống? + Phơng pháp đột biến, phơng pháp lai chØ t¹o ra nguån biÕn dÞ. *GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. HS l¾ng nghe GV gi¶ng vµ tiÕp thu kiÕn - Tuú theo môc tiªu chän läc, h×nh thøc -thøc. sinh s¶n  lùa chän ph¬ng ph¸p thÝch hîp. GV giíi thiÖu 2 ph¬ng ph¸p chän läc hµng lo¹t, chän läc c¸ thÓ. Hoạt động 2: Chọn lọc hàng hoạt Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yêu cầu HS đọc thông tin mục II - HS nghiên cứu SGK, quan sát H 36.1 và SGK, quan sát H 35.1 và trả lời câu hỏi: nêu đợc kết luận. - Nªu c¸ch tiÕn hµnh chän läc hµng lo¹t 1 lÇn vµ 2 lÇn? *GV cho HS tr×nh bµy trªn H 36.1, c¸c -HS tr×nh bµy. HS khác nhận xét, đánh giá và rút ra kết luËn..

(5) -Yªu cÇu HS Cho VD - Yêu cầu HS trao đổi nhóm và trả lời - HS lấy VD SGK. c©u hái: - Trao đổi nhóm nêu đợc: - Chän läc hµng lo¹t 1 lÇn vµ 2 lÇn + gièng biÖn ph¸p tiÕn hµnh. gièng vµ kh¸c nhau nh thÕ nµo? + Khác nhau: chọn lọc 1 lần trên đối tợng ban đầu. Chọn lần 2 trên đối tợng đã - Cho biÕt u nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p qua ë n¨m I. nµy? + KÕt luËn. - Phơng pháp này thích hợp đối với đối tîng nµo? - HS trao đổi nhóm, dựa vào kiến thức ở trên và nêu đợc: Giống lúa A chọn lọc - Cho HS lµm bµi tËp  SGK trang 106. lÇn 1, gièng lóa B chän läc lÇn 2. Hoạt động 3: Chọn lọc cá thể Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát H 36.2, đọc thông tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - HS nghiªn cøu môc III, quan s¸t H 36.2 - Chọn lọc cá thể đợc đợc tiến hành nh và nêu đợc cách tiến hành. thÕ nµo? - Yªu cÇu HS tr×nh bµy trªn H 36.1 vµ - HS lÊy VD SGK. choVD. - Cho biết u, nhợc điểm của phơng pháp - HS nghiên cứu SGK để trả lời. nµy? - Phơng pháp này thích hợp với loại đối - HS nghiênc ứu SGK để trả lời. tîng nµo? 3. Kiểm tra đánh giá - Tr¾c nghiÖm bµi tËp 22, 23, 24, 25, 26 (bµi tËp tr¾c nghiÖm) hoÆc cho HS tr¶ lêi 2 c©u hái. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Nghiªn cøu bµi 37 theo néi dung trong b¶ng: Néi dung Ph¬ng ph¸p Thµnh tùu Chän gièng c©y trång Chän gièng vËt nu«i. Ngµy so¹n:25 /12 / 2013 Ngµy d¹y:10 /01 / 2013. VÝ dô. TiÕt 42. Thµnh tùu chän gièng ë ViÖt Nam I. Môc tiªu - Học sinh nắm đợc các phơng pháp thờng sử dụng chọn giống vật nuôi và cây trồng. - Trình bày đợc phơng pháp đợc xem là cơ bản trong chọn giống cây trồng. Trình bày đợc phơng pháp chủ yếu trong chọn giống vật nuôi. Trình bày đợc các thành tựu nổi bËt trong chän gièng c©y trång vµ vËt nu«i. - RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiến thức; phát triển các kĩ năng hoạt động nhóm. - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. iII. §å dïng d¹y häc - GV: + ChuÈn bÞ tê giÊy khæ to cã in s½n néi dung. + Bót d¹. - HS: nghiên cứu kĩ bài 37 theo nội dung GV đã giao. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò.

(6) - KiÓm tra c©u 1, 2, SGK trang 107. 2. Bµi míi VB: Giíi thiÖu tiÕt 40, bµi 37. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu chia líp thµnh 4 nhãm: - Các nhóm đã chuẩn bị trớc nội dung ở + Nhóm 1 + 2: hoàn thành nội dung I: nhà và trao đổi nhóm, hoàn thành nội thµnh tùu chän gièng c©y trång dung vµo giÊy khæ to. + Nhãm 3 + 4: thµnh tùu chän gièng vËt nu«i. *GV gọi đại diện nhóm trình bày nội dung đã hoàn thành. B¶ng: Thµnh tùu chän gièng ë ViÖt Nam Ph¬ng ph¸p VÝ dô 1. Gây đột biến nhân tạo - ë lóa: t¹o gièng lóa tÎ cã mïi th¬m nh a. Gây đột biến nhân tạo rồi gạo tám thơm. chọn cá thể để tạo giống mới. - Đậu tơng sinh trởng ngắn, chịu rét, hạt b. Phèi hîp gi÷a lai h÷u tÝnh to, vµng,... và sử lí đột biến - Giống lúa DT10 x Giống lúa đột biến A20 c. Chän gièng b»ng chän  lóa DT16. dòng tế bào xôma có biến dị - Giống táo đào vàng do xử lí đột biến hoặc đột biến xôma. đỉnh sinh trởng cây non của giống táo Gia Léc qu¶ to, mµu vµng da cam, ngät có vị thơm, năng suất đạt 40 – 50 tÊn/ha. 2. Lai hữu tính để tạo biến dị tæ hîp hoÆc chän läc c¸ thÓ tõ Chän c¸c gièng hiÖn cã. gièng a. T¹o biÕn dÞ tæ hîp - Gièng lóa DT10 x OM80  gièng lóa DT17 c©y n¨ng suÊt cao, h¹t g¹o trong, c¬m dÎo. trång - Tõ gièng cµ chua §µi Loan chän läc c¸ b. Chän läc c¸ thÓ thÓ  gièng cµ chua P375 thÝch hîp cho vïng th©m canh. 3. T¹o gièng u thÕ lai (ë F1) - Giống ngô lai đơn ngắn ngày LVN 20 chống đổ tốt, thích hợp với vụđông xuân trên chân đất lầy thụt, đạt 6-8 tấn/ha. - Giống ngô lai đơn LVN 10 dài ngày, có thêi gian sinh trëng 125 ngµy, chÞu h¹n, chống đổ và kháng sâu bệnh tốt. 4. T¹o gièng ®a béi thÓ - Gièng d©u B¾c Ninh thÓ tø béi x gièng lìng béi 2n  gièng d©u sè 12 (3n) cã b¶n l¸ dÇy, mµu xanh ®Ëm, thÞt l¸ nhiÒu, tØ lÖ sèng cao, n¨ng suÊt cao. Chän 1. T¹o gièng míi - Gièng lîn §¹i B¹ch x gièng lîn Ø 81  gièng §¹i b¹ch Ø 81. vËt nu«i - Gièng lîn Bícsai x gièng lîn Ø 81  Bơcsai ỉ 81. hai giống đại bạch ỉ 81 và Bơcsai 81 dễ nuôi, mắn đẻ, đẻ nhiều con, thÞt th¬m ngon, x¬ng nhá, tÇm vãc to, t¨ng träng nhanh, thÞt nÆc nhiÒu ph¸t huy đặc điểm tốt của bố mẹ, khắc phục nhợc ®iÓm cña lîn Ø: nhiÒu mì, lng vâng, ch©n ng¾n, bông sÖ. 2. Cải tạo giống địa phơng: - Lai Bơcsai x ỉ móng cái dïng con c¸i tèt nhÊt cña  C¶i t¹o 1 sè nhîc ®iÓm cña Ø Mãng C¸i, giống địa phơng, lai với con nâng cao tầm vóc giống ngoại, tỉ lệ nạc đực tốt nhất của giống ngoại cao, khả năng thích ứng tốt..

(7) nhập, con đực dùng liên tiếp - Bò Vàng Việt Nam x bò sữa Hà Lan qua nhiÒu thÕ hÖ. b ß s÷a s¶n lîng s÷a cao. 3. T¹o u thÕ lai - Lîn lai kinh tÕ: Ø Mãng C¸i x §¹i B¹ch cã søc sèng cao, t¨ng träng nhanh, tØ lÖ n¹c cao. - C¸ chÐp ViÖt Nam x C¸ chÐp Hungari. - Gµ ri ViÖt Nam x gµ Tam Hoµng. 4. Nu«i thÝch nghi víi c¸c - Gièng c¸ chim tr¾ng. gµ Tam Hoµng, bß gièng nhËp néi s÷a nhËp néi, nu«i thÝch øng víi khÝ hËu vµ ch¨m sãc ë ViÖt Nam cho n¨ng suÊt thÞt, trøng, s÷a cao. 5. øng dông c«ng nghÖ sinh - CÊy chuyÓn ph«i tõ bß mÑ cao s¶n sang häc trong c«ng t¸c gièng bß c¸i kh¸c  Tõ bß mÑ t¹o 100-5000 con/n¨m. - Thô tinh nh©n t¹o b»ng tinh trïng b¶o quản trong môi trờng pha chế  giảm số lợng, nâng cao chất lợng đực giống, thuận lîi s¶n xuÊt ë vïng s©u vïng xa. - Công nghệ gen để phát hiện giới tính điều chỉnh đực cái trong sản xuất. Xác định kiểu gen  chọn giống tốt. 3. Kiểm tra - đánh giá - Yªu cÇu HS tr×nh bµy c¸c ph¬ng ph¸p chñ yÕu trong chän gièng vËt nu«i vµ c©y trång. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - Híng dÉn: C©u 1: Trong chän gièng c©y trång, ph¬ng ph¸p chñ yÕu: lai h÷u tÝnh t¹o biÕn dÞ tæ hîp v× nã t¹o nguån biÕn dÞ cho chän läc. C©u 2: lai gièng lµ ph¬ng ph¸p chñ yÕu vµ nã t¹o nguån biÕn dÞ tæ hîp cho gièng míi, c¶i t¹o gièng cã n¨ng suÊt thÊp vµ t¹o u thÕ lai. C©u 3: LÜnh vùc chän lóa, ng«, lîn, gµ.. Ngµy so¹n: 27 /12 / 2013 Ngµy d¹y: 16 / 01 / 2013. TiÕt 43. Thùc hµnh TËp dît thao t¸c giao phÊn. I. Môc tiªu - Học sinh trình bày đợc các thao tác giao phấn ở cây tự thụ phấn và cây giao phấn. Cñng cè lÝ thuyÕt vÒ lai gièng. - Rèn ký năng thực hành, thí nghiệm nhỏ, hoạt động nhóm. - Cã ý thøc lµm viÖc nghiªm tóc, khoa häc. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 38 SGK, tranh phãng to cÊu t¹o 1 hoa lóa. - Hai gièng lóa cã cïng thêi gian sinh trëng nhng kh¸c nhau vÒ chiÒu cao c©y, mµu s¾c, kÝch thíc. - Kéo, kẹp nhỏ, bao cách li, ghim, cọc cắm, nhãn ghi công thức lai, chậu, vại để trồng c©y. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS 2. TiÕn hµnh Cã thÓ theo 2 c¸ch tuú ®iÒu kiÖn cña trêng. * Cách thức: tiến hành nh hớng dẫn SGK kết hợp với việc dùng đĩa băng hình để học sinh quan s¸t, nghiªn cøu vµ t×m hiÓu..

(8) Hoạt động 1: Tìm hiểu các thao tác giao phấn Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV chia 4 – 6 em/ nhãm, híng dÉn - HS chó ý nghe vµ ghi chÐp. HS c¸ch chän c©y mÑ, b«ng hoa, bao c¸ch vµ c¸c dông cô dïng trong giao phÊn. - Cho HS quan s¸t H 38 SGK hoÆc xem - C¸c nhãm xem b¨ng h×nh hoÆc quan băng đĩa hình về công tác giao phấn ở sát tranh, chú ý các thao tác cắt, rắc c©y giao phÊn vµ tr¶ lêi c©u hái: phấn, bao nilon ... trao đổi nhóm để - Trình bày các bớc tiến hành giao nêu đợc các thao tác. Rút ra kết luận. phÊn ë c©y giao phÊn? - Vµi HS nªu, nhËn xÐt. - HS tù thao t¸c trªn mÉu thËt. * Néi dung: Bíc 1: Chän c©y mÑ, chØ gi÷ l¹i b«ng vµ hoa cha vì, kh«ng bÞ dÞ h×nh, kh«ng qu¸ non hay giµ, c¸c hoa kh¸c c¾t bá. Bớc 2: Khử đực ở cây hoa mẹ + Cắt chéo vỏ trấu ở phía bụng để lộ rõ nhị. + Dïng kÑp g¾p 6 nhÞ (c¶ bao phÊn) ra ngoµi. + Bao b«ng lóa l¹i, ghi râ ngµy th¸ng. - Bíc 3: Thô phÊn + Nhẹ tay nâng bông lúa cha cắt nhị và lắc nhẹ lên bông lúa đã khử nhị. + Bao nil«ng ghi ngµy th¸ng. Hoạt động 2: Báo cáo thu hoạch Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yªu cÇu HS lªn b¶ng tr×nh bµy l¹ic c¸c thao t¸c giao phÊn trªn mÉu vËt thËt. - HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, *GV nhận xét, đánh giá bæ sung. - Yªu cÇu HS vÒ nhµ viÕt b¸o c¸o thu häach. 3. Kiểm tra - đánh giá *GV nhËn xÐt giê thùc hµnh. - Tuyªn d¬ng nhãm thùc hµnh tèt, nh¾c nhë nhãm lµm cha tèt. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Nghiªn cøu bµi 39. - Su tÇm tranh ¶nh vÒ gièng bß, lîn, gµ, vÞt, cµ chua, lóa, ng« cã n¨ng suÊt næi tiÕng ë ViÖt Nam vµ thÕ giíi.. Ngµy so¹n:27 / 12 / 2013 Ngµy d¹y: 17 /01 / 2013. TiÕt 44. Thùc hµnh T×m hiÓu thµnh tùu chän gièng vËt nu«i vµ c©y trång I. Môc tiªu - Học sinh biết cách su tầm t liệu, biết cách trng bày t liệu theo các chủ đề. - BiÕt ph©n tÝch, so s¸nh vµ b¸o c¸o nh÷ng ®iÒu rót ra tõ t liÖu. RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiÕn thøc; ph¸t triÓn c¸c kÜ năng hoạt động nhóm. - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. II. §å dïng d¹y häc - Tranh ¶nh su tÇm theo yªu cÇu SGK trang 114. - GiÊy khæ to, bót d¹. - KÎ b¶ng 39 SGK. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS.

(9) 2. TiÕn hµnh GV chia lớp thành 4 nhóm: 2 nhóm cùng tìm hiểu chủ đề: “ Tìm hiểu thành tựu chän gièng vËt nu«i” hoÆc “ T×m hiÓu thµnh tùu chän gièng c©y trång” Hoạt động 1: Tìm hiểu thành tựu giống vật nuôi và cây trồng Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yªu cÇu HS: - C¸c nhãm thùc hiÖn: +Sắp xếp tranh ảnh theo chủ đề thành + 1 số HS dán tranh vào giấy khổ to tùu chän gièng vËt nu«i, c©y trång. theo chủ đề sao cho logic. + Ghi nhËn xÐt vµo b¶ng 39.1; 39.2. *GV gióp HS hoµn hiÖn c«ng viÖc. + 1 sè HS chuÈn bÞ néi dung b¶ng 39. Hoạt động 2: Báo cáo thu hoạch Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yªu cÇu c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt - Mçi nhãm b¸o c¸o cÇn; qu¶. + Treo tranh cña mçi nhãm. *GV nhận xét và đánh giá kết quả + Cử 1 đại diện thuyết min. nhãm. + Yªu cÇu néi dung phï hîp víi tranh *GV bæ sung kiÕn thøc vµo b¶ng 39.1 d¸n. vµ 39.2. - C¸c nhãm theo dâi vµ cã thÓ ®a c©u hỏi để nhóm trình bày trả lời, nếu không trả lời đợc thì nhóm khác có thể tr¶ lêi thay. B¶ng 39.1–C¸c tÝnh tr¹ng næi bËt vµ híng dÉn sö dông cña mét sè vËt nu«i ST Tªn gièng Híng dÉn sö dông TÝnh tr¹ng næi bËt T Gièng bß: - Cã kh¶ n¨ng chÞu nãng. 1 - Bß s÷a Hµ Lan - LÊy s÷a - Cho nhiÒu s÷a, tØ lÖ b¬ cao. - Bß Sind C¸c gièng lîn 2 - Lîn Ø Mãng C¸i - LÊy con gièng - Phát dục sớm, đẻ nhiều con. - Lîn B¬csai - LÊy thÞt - NhiÒu n¹c, t¨ng träng nhanh. C¸c gièng ga - Tăng trong nhanh, đẻ nhiều 3 - Gµ R«tri LÊy thÞt vµ trøng trøng. - Gµ Tam Hoµng C¸c gièng vÞt DÔ thÝch nghi, t¨ng träng nhanh, 4 - VÞt cá, vÞt bÇu LÊy thÞt vµ trøng đẻ nhiều trứng. - VÞt kali cambet C¸c gièng c¸ phi đơn tính Lấy thịt 5 -- R« DÔ thÝch nghi, t¨ng träng nhanh. ChÐp lai - C¸ chim tr¾ng B¶ng 39.2 – TÝnh tr¹ng næi bËt cña gièng c©y trång ST Tªn gièng TÝnh tr¹ng næi bËt T 1 Gièng lóa: - CR 203 - Ng¾n ngµy, n¨ng suÊt cao - CM 2 - Chống chịu đựoc rầy nâu. - BIR 352 - Kh«ng c¶m quang 2 Gièng ng« - Kh¶ n¨ng thÝch øng réng - Ng« lai LNV 4 - Chống đổ tốt - Ng« lai LVN 20 - N¨ng suÊt tõ 8- 12 tÊn/ha 3. Gièng cµ chua: - Cµ chua Hång Lan - Cµ chua P 375 3. Kiểm tra - đánh giá *GV nhËn xÐt giê thùc hµnh.. - ThÝch hîp víi vïng th©m canh - N¨ng suÊt cao.

(10) - Tuyªn d¬ng nhãm thùc hµnh tèt, nh¾c nhë nhãm lµm cha tèt. - §¸nh gi¸ ®iÓm nh÷ng nhãm lµm tèt. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - ¤n tËp toµn bé phÇn di truyÒn vµ biÕn dÞ.. PhÇn II- Sinh vËt vµ m«i trêng Ch¬ng I- Sinh vËt vµ m«i trêng Ngµy so¹n:30 / 12 / 2013 TiÕt 45 Ngµy d¹y:23 / 01 / 2013 M«i trêng vµ c¸c nh©n tè sinh th¸i I. Môc tiªu - Học sinh nắm đợc khái niệm chung về môi trờng sống, các loại môi trờng sống của sinh vật. Phân biệt đợc các nhân tố sinh thái vô sinh và nhân tố sinh thái hữu sinh. Trình bày đợc khái niệm về giới hạn sinh thái. - RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiến thức; phát triển các kĩ năng hoạt động nhóm. - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to h×nh 41.2; 41.2 SGK. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1.KiÓm tra 2. Bµi míi VB: DÉn d¾t HS vµo bµi häc míi b»ng mét vÝ dô minh häa. Hoạt động 1: Môi trờng sống của sinh vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS GV viết sơ đồ lên bảng: Thá rõng Hái: - HS trao đổi nhóm, điền đợc từ: nhiệt - Thá sèng trong rõng chÞu ¶nh hëng độ, ánh sáng, độ ẩm, ma, thức ăn, thú cña nh÷ng yÕu tè nµo? d÷ vµo mòi tªn. *GV tổng kết: tất cả các yếu tố đó tạo - Từ sơ đồ HS khái quát thành khái nªn m«i trêng sèng cña thá. niÖm m«i trêng sèng. - M«i trêng sèng lµ g×? - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. - Cã mÊy lo¹i m«i trêng chñ yÕu? - HS quan sát H 41.1, hoạt động nhóm *GV nãi râ vÒ m«i trêng sinh th¸i. - Yªu cÇu HS quan s¸t H 41.1, nhí l¹i vµ hoµn thµnh b¶ng 41.2. trong thiªn nhiªn vµ hoµn thµnh b¶ng 41.1. KÕt luËn: - M«i trêng lµ n¬i sinh sèng cña sinh vËt, bao gåm tÊt c¶ nh÷ng g× bao quanh chóng, tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên sự sống, phát triển và sinh sản của sinh vật. - Cã 4 lo¹i m«i trêng chñ yÕu: + M«i trêng níc. + Môi trờng trên mặt đất – không khí. + Môi trờng trong đất. + M«i trêng sinh vËt. Hoạt động 2: Các nhân tố sinh thái của môi trờng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - HS dựa vào kiến thức SGK để trả lời. - Nh©n tè sinh th¸i lµ g×? - ThÕ nµo lµ nh©n tè v« sinh vµ nh©n - Quan s¸t m«i trêng sèng cña thá ë tè h÷u sinh ? mục I để nhận biết. *GV cho HS nhËn biÕt nh©n tè v« sinh,.

(11) h÷u sinh trong m«i trêng sèng cña thá. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 41.2 trang 119. - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn vÒ nh©n tè sinh th¸i. - Phân tích những hoạt động của con ngêi. *GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái phÇn ▼/ SGK trang 120. - Trong 1 ngµy ¸nh s¸ng mÆt trêi chiÕu trên mặt đất thay đổi nh thế nào? - Nớc ta độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có gì khác nhau? - Sự thay đổi nhiệt độ trong 1 năm diễn ra nh thÕ nµo? - Yªu cÇu: - Nhận xét về sự thay đổi của các nhân tè sinh th¸i?. - Trao đổi nhóm hoàn thành bảng 41.2. + Nhân tố vô sinh: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, đất, xác chết sinh vật, nớc... + Nh©n tè con ngêi. - HS dùa vµo vèn hiÓu biÕt cña m×nh, phântích tác động tích cực và tiêu cực cña con ngêi. - HS thảo luận nhóm, nêu đợc: + Trong 1 ngµy ¸nh s¸ng t¨ng dÇn vÒ buæi tra, gi¶m vÒ chiÒu tèi. + Mùa hè dài ngày hơn mùa đông. + Mùa hè nhiệt độ cao, mùa thu mát mẻ, mùa đông nhiệt độ thấp, mùa xuân Êm ¸p.  Các NTST của MT có thể thay đổi theo theo chu kì ngày- đêm, mùa. KÕt luËn: - Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trờng tác động tới sinh vật. - Các nhân tố sinh thái đợc chia thành 2 nhóm: + Nhân tố vô sinh: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, gió, đất, nớc, địa hình... + Nh©n tè h÷u sinh:  Nhân tố sinh vật: VSV, nấm, động vật, thực vật,  Nhân tố con ngời: tác động tích cực: cải tạo, nuôi dỡng, lai ghép.... tác động tiêu cực: săn bắn, đốt phá làm cháy rừng... - Các nhân tố sinh thái tác động lên sinh vật thay đổi theo từng môi trờng và thời gian. Hoạt động 3: Giới hạn sinh thái Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV sử dụng H 41.2 và đặt câu hỏi: - HS quan sát H 41.2 để - Cá rô phi ở Việt Nam sống và phát triển ở nhiệt độ trả lời. nµo? + Tõ 5oC tíi 42oC. - Nhiệt độ nào cá rô phi sinh trởng và phát triển thuËn lîi nhÊt? + 30oC o o - T¹i sao trªn 5 C vµ díi 42 C th× c¸ r« phi sÏ chÕt? *GV rót ra kÕt luËn: tõ 5 oC - 42oC lµ giíi h¹n sinh + V× qu¸ giíi h¹n chÞu thái của cá rô phi. 5oC là giới hạn dới, 42oC là giới đựng của cá. h¹n trªn. 30oC lµ ®iÓm cùc thuËn. *GV giíi thiÖu thªm: C¸ chÐp ViÖt Nam chÕt ë nhiÖt - HS l¾ng nghe vµ tiÕp độ dới 2o C và trên 44oC, phát triển thuận lợi nhất ở thu kiến thức. 28oC. - Giíi h¹n sinh th¸i lµ g×? - HS nghiªn cøu th«ng - NhËn xÐt vÒ giíi h¹n sinh th¸i cña mçi loµi sinh tin vµ tr¶ lêi. vËt? - Mét HS tr¶ lêi, c¸c HS - C¸ r« phi vµ c¸ chÐp loµi nµo cã giíi h¹n sinh th¸i kh¸c nhËn xÐt, bæ sung, réng h¬n? Loµi nµo cã vïng ph©n bè réng? nhận xét, sau đó rút ra *GV cho HS liªn hÖ: kÕt luËn vµ ghi nhí. Nắm đợc ảnh hởng của các nhân tố sinh thái và giới h¹n sinh th¸i trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nªn cÇn gieo trồng đúng thời vụ, khi khoanh vùng nông, lâm, ng nghiệp cần xác điều kiện đất đai, khí hậu tại vùng đó - HS lắng nghe và tiếp cã phï hîp víi giíi h¹n sinh th¸i cña gièng c©y trång thu kiÕn thøc. vật nuôi đó không? VD: cây cao su chỉ thích hợp với đất đỏ bazan ở miền trung, Nam trung bé, miÒn B¾c c©y kh«ng ph¸t triÓn.

(12) đợc. KÕt luËn: - Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với 1 nhân tố sinh thái nhất định. - Mỗi loài, mỗi cá thể đều có giới hạn sinh thái riêng đối với từng nhân tố sinh thái. Sinh vËt cã giíi h¹n sinh th¸i réng ph©n bè réng, dÔ thÝch nghi vµ ngîc l¹i. 3. Kiểm tra đánh giá - M«i trêng lµ g×? Ph©n biÖt nh©n tè sinh th¸i ?-ThÕ nµo lµ giíi h¹n sinh th¸i? Cho VD? 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - Lµm bµi tËp 1, 2, 3, 4 vµo vë. - KÎ b¶ng 42.1 vµo vë, «n l¹i kiÕn thøc sinh lÝ thùc vËt. Ngµy so¹n:30 /12 / 2013 Ngµy d¹y:24 /01 / 2013. TiÕt 46. ảnh hởng của ánh sáng lên đời sống sinh vật I. Môc tiªu - Học sinh nắm đợc những ảnh hởng của nhân tố ánh sáng đến các đặc điểm hình thái, giải phẫu, sinh lí và tập tính của sinh vật. Giải thích đợc sự thích nghi của sinh vật với m«i trêng. - RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiến thức; phát triển các kĩ năng hoạt động nhóm. - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 42.1; 42.2 SGK. - b¶ng 42.1 SGK, b¶ng 42.1 SGV. - Su tÇm mét sè l¸ c©y a s¸ng; l¸ lóa, l¸ c©y a bãng: l¸ lèt, v¹n niªn thanh. - ThÝ nghiÖm tÝnh híng s¸ng cña c©y xanh. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò - M«i trêng lµ g×? Ph©n biÖt nh©n tè sinh th¸i? KÓ tªn 1 vµi nh©n tè h÷u sinh ¶nh hëng đến con ngời? - KiÓm tra bµi tËp cña HS. 2. Bµi míi Nhân tố ánh sáng có ảnh hởng nh thế nào tới đời sống sinh vật? -> nghiªn cøu tiÕt 46 Hoạt động 1: ảnh hởng của ánh sáng lên đời sống thực vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV đặt vấn đề. - HS nghiªn cøu SGK trang 122 - ánh sáng có ảnh hởng tới đặc điểm + Quan sát H 42.1; 42.2. nµo cña thùc vËt? *GV cho HS quan s¸t c©y l¸ nèt, v¹n niên thanh, cây lúa, gợi ý để các em so s¸nh c©y sèng n¬i ¸nh s¸ng m¹nh vµ - HS quan s¸t tranh ¶nh, mÉu vËt. c©y sèng n¬i ¸nh s¸ng yÕu. Cho HS - HS th¶o luËn nhãm, hoµn thµnh b¶ng th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng 42.1 42.1. *GV yªu cÇu 1 vµi nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶, c¶ líp quan s¸t. - Cho HS nhËn xÐt, quan s¸t minh häa trªn tranh, mÉu vËt. *GV chiếu kết quả đúng. B¶ng 42.1: ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng tíi h×nh th¸i vµ sinh lÝ cña c©y Những đặc Khi cây sống nơi quang đãng Khi cây sống trong bóng râm, ®iÓm cña c©y díi t¸n c©y kh¸c, trong nhµ.

(13) §§ h×nh th¸i - L¸ - Th©n §§ sinh lÝ: - Quang hîp. + PhiÕn l¸ nhá, hÑp, mµu xanh nh¹t + Th©n c©y thÊp, sè cµnh c©y nhiÒu. + PhiÕn l¸ lín, hÑp, mµu xanh thÉm + ChiÒu cao cña c©y bÞ h¹n chÕ bëi chiÒu cao cña t¸n c©y phÝa trªn, cña trÇn nhµ.. + Cờng độ quang hợp cao + Cây có khả năng quang hợp trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng yÕu, - Tho¸t h¬i n- m¹nh. quang hîp yÕu trong ®iÒu kiÖn íc + C©y ®iÒu tiÕt tho¸t h¬i níc ¸nh s¸ng m¹nh. linh ho¹t: tho¸t h¬i níc t¨ng + C©y ®iÒu tiÕt tho¸t h¬i níc trong ®iÒu kiÖn cã ¸nh s¸ng kÐm: tho¸t h¬i níc t¨ng cao m¹nh, tho¸t h¬i níc gi¶m khi trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng m¹nh, c©y thiÕu níc. khi thiÕu níc c©y dÔ bÞ hÐo. - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. - HS rót ra kÕt luËn. - ánh sáng có ảnh hởng tới những đặc - Dùa vµo b¶ng trªn vµ tr¶ lêi. ®iÓm nµo cña thùc vËt? *GV nªu thªm: ¶nh hëng tÝnh híng - HS l¾ng nghe. s¸ng cña c©y. 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ - Nhu cÇu vÒ ¸nh s¸ng cña c¸c loµi -sung. c©y cã gièng nhau kh«ng? - H·y kÓ tªn c©y a s¸ng vµ c©y a bãng mµ em biÕt? Trồng xen kẽ cây để tăng năng suất - Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ngêi + vµ tiết kiệm đất. n«ng d©n øng dông ®iÒu nµy nh thÕ nµo? KÕt luËn: - ánh sáng có ảnh hởng tới đời sống thực vật, làm thay đổi đặc điểm hình thái, sinh lí (quang hîp, h« hÊp, tho¸t h¬i níc) cña thùc vËt. - Nhu cÇu vÒ ¸nh s¸ng cña c¸c loµi kh«ng gièng nhau: + Nhóm cây a sáng: gồm những cây sống nơi quang đãng. + Nhãm c©y a bãng; gåm nh÷ng c©y sèng n¬i ¸nh s¸ng yÕu, díi t¸n c©y kh¸c. Hoạt động 2: ảnh hởng của ánh sáng lên đời sống của động vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yªu cÇu HS nghiªn cøu thÝ - HS nghiªncøu thÝ nghiÖm, th¶o luËn nghiệm SGK trang 123. Chọn khả và chọn phơng án đúng (phơng án 3) năng đúng - ánh sáng có ảnh hởng tới động vật - HS trả lời câu hỏi. nh thÕ nµo? - Qua VD về phơi nắng của thằn lằn H - HS trả lời: ảnh hởng đến tập tính 42.3, em h·y cho biÕt ¸nh s¸ng cßn cã sèng, c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ cña c¬ thÓ vai trò gì với động vật? động vật. - Kể tên những động vật thờng kiếm ăn - Lấy các ví dụ minh họa vào ban ngày, ban đêm? *GV th«ng b¸o thªm: + Gà thờng đẻ trứng ban ngày + Vịt đẻ trứng ban đêm. - HS l¾ng nghe GV, ghi nhËn vµ ghi + Mïa xu©n nÕu cã nhiÒu ¸nh s¸ng, c¸ nhí c¸c th«ng tin. chép thờng đẻ trứng sớm hơn. - Tõ VD trªn em h·y rót ra kÕt luËn vÒ - HS rót ra kÕt luËn vÒ ¶nh hëng cña ảnh hởng của ánh sáng tới động vật? ¸nh s¸ng. - Trong chăn nuôi ngời ta có biện pháp + Tạo ngày nhân tạo để gà vịt đẻ nhiều kĩ thuật gì để gà, vịt đẻ nhiều trứng? trøng. KÕt luËn: - ánh sáng ảnh hởng tới đời sống động vật:.

(14) + Tạo điều kiện cho động vật nhận biết các vật và định hớng di chuyển trong kh«ng gian. + Giúp động vật điều hòa thân nhiệt. + ảnh hởng tới hoạt động, khả năng sinh sản và sinh trởng của động vật. - §éng vËt thÝch nghi ®iÒu kiÖn chiÕu s¸ng kh¸c nhau, ngêi ta chia thµnh 2 nhãm động vật: + Nhóm động vật a sáng: gồm động vật hoạt động ban ngày. + Nhóm động vật a tối: gồm động vật hoạt động ban đêm, sống trong hang, đất hay đáy biển. 3. Kiểm tra đánh giá - S¾p xÕp c¸c c©y sau vµo nhãm thùc vËt a bãng vµ thùc vËt a s¸ng cho phï hîp: C©y bµng, c©y æi, c©y ng¶i cøu, c©y thµi µi, phong lan, hoa s÷a, dÊp c¸, t¸o, xoµi. - Nªu sù kh¸c nhau gi÷a thùc vËt a s¸ng vµ thùc vËt a bãng? 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - Lµm bµi tËp 2, 3 vµo vë. - §äc tríc bµi 43. Ngµy so¹n: 01 /01 / 2013 TiÕt 47 Ngµy d¹y: 30 / 01 / 2013 ảnh hởng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sống sinh vật I. Môc tiªu - Học sinh nắm đợc những ảnh hởng của nhân tố sinh thái nhiệt dộ và độ ẩm môi trờng đến các đặc điểm về sinh thái, sinh lí và tập tính của sinh vật. Giải thích đợc sự thÝch nghi cña sinh vËt. - RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiến thức; phát triển các kĩ năng hoạt động nhóm. - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 43.1; 43.2; 43.3 SGK. - MÉu vËt vÒ thùc vËt a Èm (thµi lµi, r¸y, l¸ dong, v¹n niªn thanh...) thùc vËt chÞu h¹n (xơng rồng, thông, cỏ may...) động vật a ẩm, a khô. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò kiÓm tra 15 phót. C©u 1. s¾p xÕp c¸c nh©n tè sau vµo tõng lo¹i nh©n tè: ánh sáng, chuột, cây gỗ khô, con trâu, cây cỏ, con ngời, hổ, độ ẩm. Nh©n tè v« sinh Nh©n tè h÷u sinh. Câu 2. Khoanh tròn vào các chữ cái đầu câu trả lời đúng. Lµm l¸ biÕn thµnh gai động vật ngủ đông TÝnh híng s¸ng cña c©y động vật hoạt động vào ban đêm 2. Bµi míi Nếu chuyển động vật sống nơi có nhiệt độ thấp (Bắc cực) VD; chim cánh cụt về nơi khí hậu ấm áp (vùng nhiệt đới) liệu chúng có sống đợc không ? Vì sao? GV: Vậy nhiệt độ và độ ẩm đã ảnh hởng đến đời sống của sinh vật nh thế nào? Hoạt động 1: ảnh hởng của nhiệt độ lên đời sống sinh vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV đặt câu hỏi: - HS liªn hÖ kiÕn thøc sinh häc 6 nªu đợc: - Trong ch¬ng tr×nh sinh häc ë líp 6 + Cây chỉ quang hợp tốt ở nhiệt độ 20em đã đợc học quá trình quang hợp, hô 30oC. Cây nhiệt đới ngừng quang hợp hÊp cña c©y chØ diÔn ra b×nh thêng ë và hô hấp ở nhiệt độ quá thấp (0oC) nhiệt độ môi trờng nh thế nào? hoÆc qu¸ cao (trªn 40oC). *GV bổ sung: ở nhiệt độ 25oC mọt bột.

(15) trëng thµnh ¨n nhiÒu nhÊt, cßn ë 8oC mät bét ngõng ¨n. *GV yªu cÇu HS nghiªn cøu VD1; VD2; VD3, quan s¸t H 43.1; 43.2, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - VD1 nhiệt độ đã ảnh hởng đến đặc ®iÓm nµo cña thùc vËt? - VD2 nhiệt độ đã ảnh hởng đến đặc điểm nào của động vật?. - HS th¶o luËn nhãm, ph¸t biÓu ý kiÕn, các HS khác bổ sung và nêu đợc: + Nhiệt độ đã ảnh hởng đến đặc điểm h×nh th¸i (mÆt l¸ cã tÇng cutin dµy, chồi cây có các vảy mỏng), đặc điểm sinh lÝ (rông l¸). + Nhiệt dộ đã ảnh hởng đến đặc điểm hình thái động vật (lông dày, kích thớc lín) + Nhiệt độ đã ảnh hởng đến tập tính của động vật. - HS kh¸i qu¸t kiÕn thøc tõ néi dung trªn vµ rót ra kÕt luËn.. - VD3 nhiệt độ đã ảnh hởng đến đặc điểm nào của động vật? - Tõ c¸c kiÕn thøc trªn, em h·y cho biết nhiệt độ môi trờng đã ảnh hởng tới những đặc điểm nào của sinh vật? - Các sinh vật sống đợc ở nhiệt độ nµo? - Cã mÊy nhãm sinh vËt thÝch nghi víi nhiệt độ khác nhau của môi trờng? Đó lµ nh÷ng nhãm nµo? - Ph©n biÖt nhãm sinh vËt h»ng nhiÖt vµ biÕn nhiÖt? + Sinh vËt h»ng nhiÖt cã kh¶ n¨ng duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định, không thay đổi theo nhiệt độ môi trờng ngoài nhờ c¬ thÓ ph¸t triÓn, c¬ chÕ ®iÒu hßa nhiÖt - Nhóm nào có khả năng chịu đựng và xuất hiện trung tâm điều hòa nhiệt ở cao với sự thay đổi nhiệt độ môi tr- bộ não. Sinh vật hằng nhiệt điều chỉnh êng? T¹i sao? nhiệt độ cơ thể hiệu quả bằng nhiều *GV yªu cÇu HS hoµn thiÖn b¶ng 43.1 c¸ch nh chèng mÊt nhiÖt qua líp mì, vµo PHT da hoÆc ®iÒu chØnh mao m¹ch díi da *GV gäi HS c¸c nhãm lÇn lît b¸o c¸o khi c¬ thÓ cÇn to¶ nhiÖt. tr¶ lêi, bæ sung, nhËn xÐt. Nhãm SV h»ng nhiÖt *GV chiếu đáp án đúng (Bảng 43.1 SGK)  chèt l¹i kiÕn thøc, yªu cÇu HS ghi nhí. KÕt luËn: - Nhiệt độ môi trờng đã ảnh hởng tới hình thái, hoạt động sinh lí, tập tính của sinh vật. - Đa số các loài sống trong phạm vi nhiệt độ 0 oC. Tuy nhiên cũng có 1 số sinh vật nhờ khả năng thích nghi cao nên có thể sống ở nhiệt độ rất thấp hoặc rất cao. - Sinh vật đợc chia 2 nhóm: + Sinh vËt biÕn nhiÖt + Sinh vËt h»ng nhiÖt. Hoạt động 2: ảnh hởng của độ ẩm lên đời sống của sinh vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV cho HS quan s¸t 1 sè mÉu vËt: thùc vËt a Èm, thùc vËt chÞu h¹n, yªu cÇu HS: - HS quan s¸t mÉu vËt, nªu tªn, n¬i - Giíi thiÖu tªn c©y, n¬i sèng vµ hoµn sèng vµ ®iÒn vµo tÊm trong kÎ theo thµnh b¶ng 43.2 SGK. b¶ng 43.2. *GV chiÕu kÕt qu¶ cña 1 vµi nhãm, cho HS nhËn xÐt. - Nêu đặc điểm thích nghi của các cây - HS quan sát mẫu vật, nghiên cứu SGK a Èm, c©y chÞu h¹n? trình bày đợc đặc điểm cây a ẩm, cây chÞu h¹n SGK. *GV bæ sung thªm: c©y sèng n¬i kh« h¹n bé rÔ ph¸t triÓn cã t¸c dông hót n-.

(16) íc tèt. *GV cho HS quan s¸t tranh ¶nh Õch nhái, tắc kè, thằn lằn, ốc sên và yêu - HS quan sát tranh và nêu đợc tên, nơi cÇu HS: sống động vật, hoàn thành bảng 43.2 - Giới thiệu tên động vật, nơi sống và vào PHT. hoµn thµnh tiÕp b¶ng 43.2. *GV gäi 1 vµi nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, yêu cầu tự đánh giá nhận xét. - Nêu đặc điểm thích nghi của động - HS quan s¸t tranh, nghiªncøu SGK vµ vËt a Èm vµ chÞu h¹n? nêu đợc đặc điểm của động vật a ẩm, a kh« SGK. *GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Vậy độ ẩm đã tác động đến đặc điểm - HS trả lời và rút ra kết luận. nào của thực vật, động vật? - Có mấy nhóm động vật và thực vật thích nghi với độ ẩm khác nhau? KÕt luËn: - Động vật và thực vật đều mang nhiều đặc điểm sinh thía thích nghi với môi tr ờng có độ ẩm khác nhau. - Thùc vËt chia 2 nhãm: + Nhãm a Èm (SGK). + Nhãm chÞu h¹n (SGK). - §éng vËt chia 2 nhãm: + Nhãm a Èm (SGK). + Nhãm a kh« (SGK). 3. Kiểm tra đánh giá - Nhiệt độ của môi trờng có ảnh hởng tới đặc điểm tới đặc điểm hinh thái và sinh lí cña thùc vËt nh thÕ nµo? Cho VD minh häa? - Tập tính của động vật và thực vật phụ thuộc vào nhân tố sinh thái nào? 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Su tầm t liệu về rừng cây, nốt rễ cây họ đậu, địa y.. Ngµy so¹n: 02 / 01 / 2013 TiÕt 48 Ngµy d¹y: 31 / 01 / 2013 ¶nh hëng lÉn nhau gi÷a c¸c sinh vËt I. Môc tiªu - Học sinh hiểu và nắm đợc thế nào là nhân tố sinh vật. - Nêu đợc mối quan hệ giữa các sinh vật cùng loài và sinh vật khác loài. - RÌn kÜ n¨ng liªn hÖ, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t th«ng tin, ph¸t triÓn kÜ n¨ng häc nhãm. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp nghiªm tóc; yªu quý c¸c loµi sinh vËt vµ cã ý thøc b¶o vÖ sù ®a d¹ng cña sinh vËt II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 44.1; 44.2; 44.3 SGK. - Tranh ¶nh su tÇm vÒ quan hÖ cïng loµi, kh¸c loµi. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 2, 3 SGK trang 129. 2. Bµi míi GV cho HS quan sát 1 số tranh: đàn bò, đàn trâu, khóm tre, rừng thông, hổ ®ang ngo¹m con thá vµ hái: - Nh÷ng bøc tranh nµy cho em suy nghÜ g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi? Hoạt động 1: Quan hệ cùng loài Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yêu cầu HS quan sát H 44.1 trả - HS quan sát tranh, trao đổi nhóm,.

(17) lời câu hỏi về mối quan hệ cùng loài  phát biểu, bổ sung và nêu đợc: + Khi giã b·o, thùc vËt sèng thµnh SGK: - Khi cã giã b·o, thùc vËt sèng thµnh nhãm cã t¸c dông gi¶m bít søc thæi của gió, làm cây không bị đổ, bị gãy. nhãm cã lîi g× so víi sèng riªng lÎ? - Trong thiên nhiên, động vật sống + Động vật sống thành bầy đàn có lợi thành bầy, đàn có lợi gì? Đây thuộc trong việc tìm kiếm đợc nhiều thức ăn h¬n, ph¸t hiÖn kÎ thï nhanh h¬n vµ tù lo¹i quan hÖ g×? *GV nhận xét, đánh giá, đa 1 vài hình vệ tốt hơn  quan hệ hỗ trợ. ¶nh quan hÖ hç trî. - Số lợng các cá thể của loài ở mức độ + Số lợng cá thể trong loài phù hợp nµo th× gi÷a c¸c c¸ thÓ cïng loµi cã ®iÒu kiÖn sèng cña m«i trêng. quan hÖ hç trî? - Khi vợt qua mức độ đó sẽ xảy ra + Khi số lợng cá thể trong đàn vợt quá hiÖn tîng g×? HËu qu¶ ? giíi h¹n sÏ x¶y ra quan hÖ c¹nh tranh *GV ®a ra 1 vµi h×nh ¶nh quan hÖ c¹nh cïng loµi  1 sè c¸ thÓ t¸ch khái nhãm tranh. (động vật) hoặc sự tỉa tha ở thực vật. - Yêu cầu HS làm bài tập  SGK trang + ý đúng: câu 3. 131. + HS rót ra kÕt luËn. *GV nhận xét nhóm đúng, sai. + HS liên hệ, nêu đợc: - Sinh vật cùng loài có mối quan hệ với Nuôi vịt đàn, lợn đàn để chúng tranh nhau víi nhau nh thÕ nµo? nhau ¨n, sÏ mau lín. - Trong chăn nuôi, ngời ta đã lợi dụng quan hệ hỗ trợ cùng loài để làm gì? KÕt luËn: - C¸c sinh vËt cïng loµi sèng gÇn nhau, liªn hÖ víi nhau h×nh thµnh nªn nhãm c¸ thÓ. - Trong 1 nhãm cã nh÷ng mèi quan hÖ: + Hỗ trợ; sinh vật đợc bảo vệ tốt hơn, kiếm đợc nhiều thức ăn. + C¹nh tranh: ng¨n ngõa gia t¨ng sè lîng c¸ thÓ vµ sù c¹n kiÖt thøc ¨n  1 sè t¸ch khái nhãm. Hoạt động 2: Quan hệ khác loài Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin b¶ng 44, c¸c mèi quan hÖ kh¸c loµi: - HS nghiªn cøu b¶ng 44 SGK  t×m - Quan s¸t tranh, ¶nh chØ ra mèi quan hiÓu c¸c mèi quan hÖ kh¸c loµi: hÖ gi÷a c¸c loµi? - Nêu đợc các mối quan hệ khác loài tranh, ¶nh. - Yªu cµu HS lµm bµi tËp  SGK trang trªn + Céng sinh: tảo và nấm trong địa y, vi 132, quan s¸t H 44.2, 44.3. khuÈn trong nèt sÇn rÔ c©y hä ®Ëu. + Hội sinh: cá ép và rùa, địa y bám trên cµnh c©y. + C¹nh tranh: lóa vµ cá d¹i, dª vµ bß. + kÝ sinh: rËn kÝ sinh trªn tr©u bß, giun đũa kí sinh trong cơ thể ngời. + Sinh vËt ¨n sinh vËt kh¸c; h¬u nai vµ hæ, c©y n¾p Êm vµ c«n trïng. + Dïng sinh vËt cã Ých tiªu diÖt sinh - Trong n«ng, l©m, con ngêi lîi dông vËt cã Ých tiªu diÖt sinh vËt cã h¹i. mối quan hệ giữa các loài để làm gì? VD: Ong mắt đỏ diệt sâu đục thân lúa, Cho VD? kiÕn vèng diÖt s©u h¹i l¸ c©y cam. - GV: ®©y lµ biÖn ph¸p sinh häc, kh«ng g©y « nhiÔm m«i trêng. KÕt luËn: - B¶ng 44 SGK trang 132. 3. Kiểm tra đánh giá *GV sử dụng sơ đồ SGV trang 153 để kiểm tra bằng cách các ô đều để trống và HS hoµn thµnh néi dung. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ.

(18) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Su tÇm tranh ¶nh vÒ sinh vËt sèng ë c¸c m«i trêng kh¸c nhau.. Ngµy so¹n:05 /01 / 2013 Ngµy d¹y :06 / 02 / 2013. TiÕt 49. Thùc hµnh T×m hiÓu m«i trêng vµ ¶nh hëng cña một số nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vật (tiÕt 1) A. Môc tiªu. - Học sinh đợc những dẫn chứng về ảnh hởng của nhân tố sinh thái ánh sáng và độ ẩm lên đời sống sinh vật ở môi trờng đã quan sát. - Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ cã ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn. - RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiến thức; phát triển các kĩ năng hoạt động nhóm - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. B. ChuÈn bÞ - Dông cô: + KÑp Ðp c©y, giÊy b¸o, kÐo c¾t c©y. + GiÊy kÎ li, bót ch×. + Vợt bắt côn trùng, lọ, túi nilông đựng động vật. + Tranh mÉu l¸ c©y. C. C¸ch tiÕn hµnh * Trớc khi bớc vào các hoạt động thực hành, giáo viên yêu cầu HS nghiên cứu kĩ các th«ng tin lÝ thuyÕt, kÎ s¾n c¸cb¶ng 45.1,2,3 vµo vë. Hoạt động 1: Tìm hiểu môi trờng sống của sinh vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yªu cÇu quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn *HS thùc hµnh ngoµi thiªn nhiªn, (gÇn trêng), nhËn biÕt c¸c loµi sinh vËt hoµn thµnh c¸c yªu cÇu cña thµy sinh sống tại khu vự thực hành điền thông và các bài tập nhận thức đề ra. tin đầy đủ vào bảng 45.1.  Cần neu đợc tên các sinh vật và - Em đã quan sát đợc những sinh vật nào? nơi sống cụ thể của chúng. sè lîng nh thÕ nµo? - Theo em có những loại môi trờng sống  Sau đó thảo luận để đa ra câu trả nào trong đoạn băng trên? Môi trờng nào lời cho các câu hỏi đãnêu cã sè lîng sinh vËt nhiÒu nhÊt? M«i trêng nµo cã sè lîng sinh vËt Ýt nhÊt? V× sao? Hoạt động 2: Nghiên cứu hình thái của lá cây và phân tích ảnh hởng của ánh sáng tới h×nh th¸i cña l¸ c©y. Hoạt động của GV Hoạt động của HS *Yêu cầu HS chọn quan sat 10 mãu lá (dựa -HS hoạt động và thực hành theo h×nh 45 vµ nh÷ng th«ng tin cung cÊp theo yªu cÇu, híng dÉn cña GV, tõ SGK trang 137, tiÕn hµnh hoµn thµnh viÖ hoµn thµnh b¶ng 45.2. ®iÒn th«ng tin phï hîp vµo b¶ng 45.2. Sau - Dùa theo nh÷ng kÕt qu¶ thu đó vẽ lại hình vẽ của các loại lá cây đã nhận đợc, tiến hành báo cáo, quan s¸t vµ nhËn biÕt. nhË xÐt, bæ sung, rót ra kÕt luËn vµ ghi nhí. - Từ những đặc điểm của phiến lá, em hãy cho biết lá cây quan sát đợc là loại lá cây nµo? (a s¸ng, a bãng...) *GV nhận xét, đánh giá hoạt động của cá nh©n vµ nhãm sau khi hoµn thµnh b¶ng..

(19) Hoạt động 3: Tìm hiểu môi trờng sống của động vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS *Yªu cÇu HS t×m, quan s¸t, nhËn biÐt *Thùc hiÑn theo yªu cÇu, hoµn thµnh các loại động vật sinh sống ở klhu vực việc điền thông tin vào bảng. quan sát, hoàn thành việc điền thông - Nêu đợc tên một số loài động vật tin vµo b¶ng 45.3 quan sát đợc; môi trờng sống của *Trong qu¸ tr×nh HS thùc hµnh (ë tÊt chóng. cả các hoạt động), giáo viên thờng - Mô tả đợc đặc điểm của động vật xuyên bao quát, quản lí, đa ra giải đáp thích nghivới môi trờng. kÞp thêi cho mäi sù th¾c m¾c cña HS  gióp HS h¨ng say vµ thµnh c«ng trong viÖc häc tËp 3. NhËn xÐt - §¸nh gi¸ *GV nhận xét về thái độ học tập của HS trong giờ thực hành. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - C¸ nh©n HS lµm b¸o b¸o thu häach theo néi dung SGK. - Su tầm tranh ảnh về động vật, thực vật. Ngµy so¹n:05 /01 / 2013 Ngµy d¹y:07 / 02 / 2013. TiÕt 50. Thùc hµnh T×m hiÓu m«i trêng vµ ¶nh hëng cña một số nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vật (tiÕp theo) A. Môc tiªu. - Học sinh đợc những dẫn chứng về ảnh hởng của nhân tố sinh thái ánh sáng và độ ẩm lên đời sống sinh vật ở môi trờng đã quan sát. - Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ cã ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn. - RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiến thức; phát triển các kĩ năng hoạt động nhóm - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. B. ChuÈn bÞ - HS chuẩn bị đề cơng trả lời các câu hỏi trong phần thu họach. - Su tầm các thông tin và tài liệu về môi trờng và các nhân tố sinh thái tác động lên đời sống sinh vật. C. C¸ch tiÕn hµnh 1. KiÓm tra: ?: Sù chuÈn bÞ cña häc sinh 2. Thùc hµnh: Hoạt động 1:Báo cáo thực hành và trả lời kiến thức lí thuyết *GV yªu cÇu HS c¸c nhãm lÇn lît b¸o *HS thùc hiÖn theo yªu cÇu cña thµy, rót c¸o kÕt qu¶ thùc hµnh (c¸c bng¶ tæng ra nhË xÐt bæ sung vµ kinh nghiÖm cho h¬p 45.1,2,3. bản thâm đẻ các hoàn thiện kĩ năng thực Gọi ý kiến nhận xét, bổ sung, đánh hành vào các bài tiếp đến sau này. gi¸ lÉn nhau. Yªu cÇu HS tù chèt l¹i vµ ghi nhí. *Sau đó yêu cầu HS trả lời các câu  Cá nhân suy ngẫm về quá trình thực hái lÝ thuyÕt (trang 138): hµnh, tõ nh÷ng th«ng tin ë b¶ng thu ?: Có mấy loại MTS của sinh vật? Đó họach vè thực tế đã quan sát, trả lời các lµ nh÷ng m«i trêng nµo? ?: H·y kÓ tª nh÷ng nh©n tè sinh th¸i c©u hái  hoµn thµnh c¸c néi dung cßn l¹i cña bµi thùc hµnh ảnh hởng lên đời sống của sinhvật? ?: Lá cây a sáng đã quan sát có đặc ®iÓm vÒ h×nh th¸i nh thÕ nµo? ?: Lá cây a bóng đã quan sát có đặc ®iÓm vÒ h×nh th¸i nh thÕ nµo?.

(20) ?: Các loài ĐV đã quan sát thuộc nhóm động vật nào (sống trong nớc, a Èm hay a kh«)? Hoạt động 1:Nhận xét chung về môi trờng đã quan sát *Yªu cÇu HS tù c¶m tëng l¹i tiÕn trình thực hành,  trả lời yêu cầu đạt ra: ?: Môi trờng đã quan sát có đợc bảo vệ tốt (ở mức độ nào) cho động và thùc vËt sinh sèng hay kh«ng? ?: Em cã c¶m tëng g× sau 2 tiÕt thùc hµnh t×m hiÓu vÒ m«i trêng sinh th¸i. *HS giành một chút thời gain để suy ngÉm tr¶ lêi c¸c c©u hái vµ nªu lªn c¶m xóc thùc cña m×nh. *Qua ®©y, mçi HS cÇn x©y dùng cho m×nh mét thãi quen tÝch cùc h¬n n÷a trong viÖc b¶o vÖ moi trêng sinh th¸i, bảo về các loài độngthực vật quanh khu vùc m×nh sinh sèng, häc tËp vµ lµm viÖc.. 3. NhËn xÐt - §¸nh gi¸ *GV nhận xét về thái độ học tập của HS trong giờ thực hành. - Cho ®iÓm nh÷ng nãm, Hs thùc sù xuÊt s¾c trong qu¸ tr×nh thùc hµnh. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - HS tÝch cùc vµ tù gi¸c tham gia b¶o vÖ m«i trêng vµ c¸c loµi sinh vËt xung quanh. - Nghiªn cøu th«ng tin bµi 47, kÎ b¶ng 47.1/trang 139. Ngµy so¹n:08 /01 / 2013 Ngµy d¹y: 13 /02 / 2013. Ch¬ng II- HÖ sinh th¸i TiÕt 51. QuÇn thÓ sinh vËt I. Môc tiªu - Học sinh nắm đợc khái niệm, cách nhận biết quần thể sinh vật, lấy VD. - Chỉ ra đợc các đặc trng cơ bản của quần thể từ đó thấy đợc ý nghĩa thực tiễn của nó. - RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiến thức; phát triển các kĩ năng hoạt động nhóm - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to h×nh 47 SGK. - T liÖu vÒ 1 vµi vµi quÇn thÓ sinh vËt. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra -GV tiến hành trong các hoạt động dạy học 2. Bµi míi Hoạt động 1: Thế nào là một quần thể sinh vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV cho HS quan sát tranh: đàn ngựa, đàn bò, bụi tre, rừng dừa... - HS nghiªn cøu SGK trang 139 vµ tr¶ *GV thông báo rằng chúng đợc gọi là lời câu hỏi. 1 quÇn thÓ. - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: sung. - ThÕ nµo lµ 1 quÇn thÓ sinh vËt? *GV lu ý HS nh÷ng côm tõ: + C¸c c¸ thÓ cïng loµi . + Cïng sèng trong kho¶ng kh«ng gian nhất định. + Cã kh¶ n¨ng giao phèi. - HS trao đổi nhóm, phát biểu ý kiến, - Yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 47.1: c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung..

(21) đánh dấu x vào chỗ trống trong bảng + VD 1, 3, 4 không phải là quần thể. nh÷ng VD vÒ quÇn thÓ sinh vËt vµ + VD 2, 5 lµ quÇn thÓ sinh vËt. kh«ng ph¶i quÇn thÓ sinh vËt. *GV nhận xét, thông báo kết quả đúng + Chim trong rừng, các cá thể sống vµ yªu cÇu HS kÓ thªm 1 sè quÇn thÓ trong hå nh tËp hîp thùc vËt næi, c¸ mÌ kh¸c mµ em biÕt. tr¾ng, c¸ chÐp, c¸ r« phi... *GV cho HS nhËn biÕt thªm VD quÇn thÓ kh¸c: c¸c con voi sèng trong vên b¸ch thó, c¸c c¸ thÓ t«m sèng trong ®Çm, 1 bÇy voi sèng trong rõng rËm ch©u phi ... KÕt luËn: - QuÇn thÓ sinh vËt lµ tËp hîp nh÷ng c¸ thÓ cïng loµi, sinh sèng trong kho¶ng kh«ng gian nhất định, ở một thời điểm nhất định. Các cá thể trong quần thể có khả năng sinh s¶n t¹o thµnh nh÷ng thÕ hÖ míi. Hoạt động 2: Những đặc trng cơ bản của quần thể Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Các quần thể trong 1 loài phân biệt - HS nghiêncứu SGK nêu đợc: nhau ë nh÷ng dÊu hiÖu nµo? + TØ lÖ giíi tÝnh, thµnh phÇn nhãm tuæi, mật độ quần thể. - HS tù nghiªn cøu SGK trang 140, c¸ - Tỉ lệ giới tính là gì? Ngời ta xác định nhân trả lời, nhận xét và rút ra kết luận. tØ lÖ giíi tÝnh ë giai ®o¹n nµo? TØ lÖ + TÝnh tØ lÖ giíi tÝnh ë 3 giai ®o¹n: giai này cho phép ta biết đợc điều gì? đoạn trứng mới đợc thụ tinh, giai đoạn trøng míi në hoÆc con non, giai ®o¹n trëng thµnh. Tỉ lệ đực cái trởng thành cho thấy - Tỉ lệ giới tính thay đổi nh thế nào? + tiÒm n¨ng sinh s¶n cña quÇn thÓ. Cho VD ? + Tuú loµi mµ ®iÒu chØnh cho phï hîp. - Trong ch¨n nu«i, ngêi ta ¸p dông ®iÒu nµy nh thÕ nµo? - Yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK, quan s¸t b¶ng 47.2 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Trong quần thể có những nhóm tuổi - HS trao đổi nhóm, nêu đợc: nµo? + Hình A: đáy tháp rất rộng, chứng tỏ tỉ - Nhãm tuæi cã ý nghÜa g×? *GV yêu cầu HS đọc tiếp thông tin lệ sinh cao, số lợng cá thể của quần thể SGK, quan s¸t H 47 vµ tr¶ lêi c©u hái: t¨ng nhanh. - Nªu ý nghÜa cña c¸c d¹ng th¸p tuæi? + H×nh B: §¸y th¸p réng võa ph¶i (trung b×nh), tØ lÖ sinh kh«ng cao, võa ph¶i (tØ lÖ sinh = tØ Ö tö vong) sè lîng cá thể ổn định (không tăng, không gi¶m). + H×nh C: §¸y th¸p hÑp, tØ lÖ sinh thÊp, nhãm tuæi tríc sinh s¶n Ýt h¬n nhãm tuæi sinh s¶n, sè lîng c¸ thÓ gi¶m dÇn. - HS nghiªn cøu GSK trang 141 tr¶ lêi c©u hái. - Mật độ quần thể là gì? *GV lu ý HS: dïng khèi lîng hay thÓ tÝch tuú theo kÝch thíc cña c¸ thÓ trong - HS nghiªn cøu SGK, liªn hÖ thùc tÕ quÇn thÓ. KÝch thíc nhá th× tÝnh b»ng vµ tr¶ lêi c©u hái: - Rót ra kÕt luËn. khèi lîng... + BiÖn ph¸p: trång dµy hîp lÝ lo¹i bá c¸ - Mật độ liên quan đến yếu tố nào thể yếu trong đàn, cung cấp thức ăn trong quÇn thÓ? Cho VD? đầy đủ. - Trong sản xuất nông nghiệp cần có + Mật độ quyết định các đặc trng khác biện pháp gì để giữ mật độ thích hợp? vì ảnh hởng đến nguồn sống, tần số gặp - Trong các đặc trng của quần thể, đặc nhau giữa đực và cái, sinh sản và tử.

(22) vong, tr¹ng th¸i c©n b»ng cña quÇn thÓ. trng nµo c¬ b¶n nhÊt? V× sao? KÕt luËn: 1. TØ lÖ giíi tÝnh - Tỉ lệ giới tính là tỉ lệ giữa số lợng cá thể đực với cá thể cái. - Tỉ lệ giới tính thay đổi theo lứa tuôit, phụ thuộc vào sự tử vong không đồng đều giữa cá thể đực và cái. - TØ lÖ giíi tÝnh cho thÊy tiÒm n¨ng sinh s¶n cña quÇn thÓ. 2. Thµnh phÇn nhãm tuæi - B¶ng 47.2. - Dùng biểu đồ tháp để biểu diễn thành phần nhóm tuổi. 3. Mật độ quần thể - Mật độ quần thể là số lợng hay khối lợng sinh vật có trong 1 đơn vị diện tích hay thể tÝch. - Mật độ quần thể không cố định mà thay đổi theo mùa, theo năm và phụ thuộc vào chu k× sèng cña sinh vËt. Hoạt động 3: ảnh hởng của môi trờng tới quần thể sinh vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái trong - HS th¶o luËn nhãm, tr×nh bµy vµ bæ sung kiến thức, nêu đợc: môc  SGK trang 141. + Vào tiết trời ấm áp, độ ẩm cao muỗi sinh s¶n m¹nh, sè lîng muçi t¨ng cao + Sè lîng Õch nh¸i t¨ng cao vµo mïa ma. + Chim cu g¸y lµ lo¹i chim ¨n h¹t, xuÊt *GV gîi ý HS nªu thªm 1 sè VD vÒ hiÖn nhiÒu vµo mïa gÆt lóa. biến động số lợng cá thể sinh vật tại địa phơng. *GV đặt câu hỏi: - Những nhân tố nào của môi trờng đã - HS khái quát từ VD trên và rút ra kết ảnh hởng đến số lợng cá thể trong luận. quÇn thÓ? - Mật độ quần thể điều chỉnh ở mức độ c©n b»ng nh thÕ nµo? KÕt luËn: - Các đời sống của môi trờng nh khí hậu, thổ nhỡng, thức ăn, nơi ở... thay đổi sẽ dẫn tới sự thay đổi số lợng của quần thể. - Khi mật độ cá thể tăng cao dẫn tới thiếu thức ăn, chỗ ở, phát sinh nhiều bệnh tật, nhiều cá thể sẽ bị chết. khi đó mật độ quần thể lại đợc điều chỉnh trở về mức độ cân b»ng. 3. Kiểm tra đánh giá Cho HS tr¶ lêi c©uhái 1, 2 SGK. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2,3 SGK. - Lµm bµi tËp 2 vµo vë.. Ngµy so¹n: 08 / 01 / 2013 Ngµy d¹y:09 / 02 / 2013. TiÕt 52. QuÇn thÓ ngêi I. Môc tiªu - Học sinh trình bày đợc 1 số đặc điểm cơ bản của quần thể ngời liên quan đến vấn đề dân số. Từ đó thay đổi nhận thức dân số và phát triển xã hội, giúp cán bộ với mọi ngời d©n thùc hiÖn tèt ph¸p lÖnh d©n sè. - RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiến thức; phát triển các kĩ năng hoạt động nhóm.

(23) - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 48, 47 SGK. - GiÊy trong kÎ s½n b¶ng 48.1; 48.2. - T liệu về dân số Việt Nam năm 2000 – 2005 và ở địa phơng. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò - Quần thể là gì? Nêu những đặc trng cơ bản của quần thể? - Trong nh÷ng tËp hîp díi ®©y, tËp hîp nµo lµ quÇn thÓ sinh vËt? 1. C¸c con voi sèng trong vên b¸ch thó. 2. C¸c c¸ thÓ t«m só sèng trong ®Çm. 3. Mét bÇy voi sèng trong rõng rËm Ch©u Phi. 4. C¸c c¸ thÓ chim trong rõng. 5. Tập hợp ngời Việt Nam định c ở thành phố của Đức. 6. TËp hîp c¸ chÐp sèng trong ao. 7. Rõng dõa B×nh §Þnh. §¸p ¸n: 2, 3, 5, 6, 7 v× c¸c c¸ thÓ cïng loµi, sèng trong cïng 1 sinh c¶nh,.... cã quan hÖ sinh s¶n. 1- Kh«ng ph¶i lµ quÇn thÓ v× cã thÓ thuéc 2 loµi kh¸c nhau: voi ch©u Phi, voi ch©u ¸… 4- Kh«ng ph¶i v× cã nhiÒu loµi chim sèng trong rõng. 2. Bµi míi * GT: Quần thể ngời có đặc điểm gì giống và khác với quần thể sinh vật khác? nguyên nh©n vµ ý nghÜa? Hoạt động 1: Sự khác nhau giữa quần thể ngời với các quần thể sinh vật khác Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yêu cầu HS hoàn thành bảng 48.1 - HS vận dụng kiến thức đã học ở bài trSGK. ớc, kết hợp với kiến thức thực tế, trao đổi nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn vµ hoµn thµnh b¶ng 48.1 vµo phim trong. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm *GV chiÕu kÕt qu¶ 1 vµi nhãm, cho HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. nhËn xÐt. *GV nhận xét và thông báo đáp án. - Quần thể ngời có đặc điểm nào giống với các đặc điểm của quần thể sinh vật - HS quan sát bảng 48.1, nhận xét và rút kh¸c? ra kÕt luËn. *GV lu ý HS: tỉ lệ giới tính có ảnh hởng đến mức tăng giảm dân số từng - HS tiếp tục quan sát bảng 48.1, nhận thời kì, đến sự phân công lao động ... xét và rút ra kết luận. (nh SGV). - Quần thể ngời khác với quần thể sinh - Con ngời có t duy, mọi hoạt động trong vật khác ở những đặc trng nào? do đâu đời sống đều có mục đích, vì vậy sống có sự khác nhau đó? ®iÒu kiÖn TN, con ngêi cã thÓ c¶i - Theo em thì nguyên nhân nào đã tạo trong t¹o m«i trêng theo ý muèn cña m×nh. nªn sù kh¸c biÕt võa nªu? KÕt luËn: - Quần thể ngời có đặc trng sinh học ch những quần thể sinh vật khác, đó là đặc điểm giới tính, lứa tuổi, mật độ, sinh sản, tử vong. - Quần thể ngời có những đặc trng khác với quần thể sinh vật khác ở những đặc điểm nh: pháp luật, chế độ hôn nhân, văn hoá, giáo dục, kinh tế... - Sự khác nhau đó là do con ngời có lao động và t duy nên có khả năng tự điều chỉnh các đặc điểm sinh thái trong quần thể, đồng thời cải tạo thiên nhiên. Hoạt động 2: Đặc điểm về thành phần nhóm tuổi của mỗi quần thể ngời Hoạt động của GV Hoạt động của HS HS nghiªn cøu SGK, -GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK  TL:.

(24) - Trong quần thể ngời, nhóm tuổi đợc ph©n chia nh thÕ nµo? *GV giíi thiÖu th¸p d©n sè H 48. - C¸ch s¾p xÕp nhãm tuæi còng nh cách biểu diễn tháp tuổi ở quần thể ngời và quần thể sinh vật có đặc điểm nµo gièng vµ kh¸c nhau? (Cho HS quan sát H 47 và H 48 để HS so s¸nh).. nêu đợc 3 nhóm tuổi và rút ra kết luận.. - HS quan sát kĩ H 48 đọc chú thích. - HS trao đổi nhóm và nêu đợc: + Giống: đều có 3 nhóm tuổi, 3 dạng h×nh th¸p. + Kh¸c: th¸p d©n sè kh«ng chØ dùa trªn kh¶ n¨ng sinh s¶n mµ cßn dùa trªn kh¶ năng lao động. ở ngời tháp dân số chia 2 nöa: nöa ph¶i biÓu thÞ nhãm cña n÷, nöa tr¸i biÓu thÞ c¸c nhãm tuæi cña nam. (vÏ theo tØ lÖ % d©n sè kh«ng theo sè lîng). - HS nghiªn cøu kÜ b¶ng 48. - Yêu cầu HS thảo luận hoàn thành + Đọc chú thích, trao đổi nhóm và hoàn b¶ng 48.2 thµnh b¶ng 48 vµo phim trong. *GV chiÕu kÕt qu¶ 1 sè nhãm, cho HS - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung. nhËn xÐt. *GV nhËn xÐt kÕt qu¶, ph©n tÝch c¸c H 48.2 a, b, c nh SGV. - Dựa vào bảng 48.2 HS nêu đợc: - Em h·y cho biÕt thÕ nµo lµ 1 níc cã + Th¸p d©n sè trÎ lµ níc cã tØ lÖ trÎ em d¹ng th¸p d©n sè trÎ vµ níc cã d¹ng sinh ra h»ng n¨m nhiÒu vµ tØ lÖ tö vong th¸p d©n sè giµ? cao ë ngêi trÎ tuæi, tØ lÖ t¨ng trëng d©n sè - Trong 3 d¹ng th¸p trªn, d¹ng th¸p cao. nµo lµ d©n sè trÎ, d¹ng th¸p nµo lµ th¸p + Níc cã d¹ng th¸p dÊnè giµ cã tØ lÖ trÎ d©n sè giµ? em sinh ra h»ng n¨m Ýt, tØ lÖ ngêi giµ *GV bæ sung: níc ®ang chiÕm vÞ trÝ nhiÒu. + Th¸p a, b: d©n sè trÎ giµ nhÊt trªn thÕ giíi lµ NhËt B¶n víi ngêi giµ chiÕm tØ lÖ 36,5% d©n sè, T©y + Th¸p c: d©n sè giµ. Ban Nha 35%, ý lµ 34,4 % vµ Hµ Lan 33,2%. ViÖt Nam lµ níc cã d©n sè trÎ, phÊn đấu năm 2050 là nớc có dân số già. *GV rót ra kÕt luËn. - Việc nghiên cứu tháp tuổi ở quần thể + Nghiên cứu tháp tuổi để có kế họach ®iÒu chØnh t¨ng gi¶m d©n sè cho phï hîp. ngêi cã ý nghÜa g×? KÕt luËn: - QuÇn thÓ ngêi gåm 3 nhãm tuæi: + Nhóm tuổi trớc sinh sản từ sơ sinh đến 15 tuôit. + Nhóm tuổi sinh sản và lao động: 15 – 65 tuổi. + Nhóm tuổi hết khả năng lao động nặng nhọc: từ 65 tuổi trở lên. - Tháp dân số (tháp tuổi) thể hiện đặc trng dân số của mỗi nớc. + Tháp dân số trẻ là tháp dân số có đáy rộng, số lợng trẻ em sinh ra nhiều và đỉnh th¸p nhän thÓ hiÖn tØ lÖ tö vong cao, tuæi thä thÊp. + Tháp dân số già là tháp có đáy hẹp, đỉnh không nhọn, cạnh tháp gần nh thẳng đứng biểu thị tỉ lệ sinh và tỉ lệ tử vong đều thấp, tuổi thọ trung bình cao. Hoạt động 3: Tăng dân số và phát triển xã hội Hoạt động của GV Hoạt động của HS -GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - HS nghiªn cøu 3 dßng ®Çu SGK trang 145 để trả lời: - Ph©n biÖt t¨ng d©n sè tù nhiªn víi  t¨ng d©n sè thùc gåm gia t¨ng TN vµ gia t¨ng d©n sè thùc? t¨ng c¬ giíi. *GV ph©n tÝch thªm vÒ hiÖn tîng ngêi di c chuyển đi và đến gây tăng dân số. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp SGK trang 145. - HS trao đổi nhóm, liên hệ thực tế và hoàn *GV nhận xét và đặt câu hỏi: thµnh bµi tËp. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c.

(25) - Sù t¨ng d©n sè cã liªn quan nh thÕ nhËn xÐt, bæ sung. nào đến chất lợng cuộc sống? + Lùa chän a, b, c, d, e, f, g. - ở Việt Nam đã có biện pháp gì để gi¶m sù gia t¨ng d©n sè vµ n©ng cao + Thùc hiÖn ph¸p lÖnh d©n sè. chÊt lîng cuéc sèng? + Tuyªn truyÒn b»ng tê r¬i, pan«. *GV giíi thiÖu t×nh h×nh t¨ng d©n sè ë + Gi¸o dôc sinh s¶n vÞ thµnh niªn. ViÖt Nam (SGK trang 134). - Cho HS th¶o luËn vµ rót ra nhËn xÐt. - Những đặc điểm nào ở quần thể ngời cã ¶nh hëng lín tíi chÊt lîng cuéc sèng cña mçi con ngêi vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia? - HS th¶o luËn, tr¶ lêi vµ rót ra kÕt luËn. - Em h·y tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ quÇn thÓ ngêi, d©n sè vµ ph¸t triÓn x· héi? KÕt luËn: - T¨ng d©n sè tù nhiªn lµ kÕt qu¶ cña sè ngêi sinh ra nhiÒu h¬n sè ngêi tö vong.  T¨ng d©n sè tù niªn + sè ngêi nhËp c – sè ngêi di c = T¨ng d©n sè thùc. - Khi d©n sè t¨ng qu¸ nhanh dÉn tíi thiÕu n¬i ë, nguån níc uèng, « nhiÔm m«i trêng, t¨ng chÆt ph¸ tõng vµ c¸c tµi nguyªn kh¸c. - Hiện nay Việt Nam đang thực hiện pháp lệnh dân số nhằm mục đích đảm bảo chất lợng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và toàn xã hội. Mỗi con sinh ra phải phù hợp với khả năng nuôi dỡng, chăm sóc của mỗi gia đình và hài hòa với sự phát triển kinh tế, xã hội, tài nguyên môi trờng đất nớc. => Những đặc trng về tỉ lệ giới tính, thành phần nhóm tuổi, sự tăng giảm dân số ảnh hëng tíi chÊt lîng cuéc sèng, con ngêi vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia. 3. Kiểm tra đánh giá - HS nh¾c l¹i néi dung bµi häc. - §äc ghi nhí SGK. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - ¤n l¹i bµi quÇn thÓ. - §äc tríc bµi 49. Ngµy so¹n:10 /01 / 2013 Ngµy d¹y:20 / 02 / 2013. TiÕt 53. QuÇn x· sinh vËt I. Môc tiªu - Học sinh trình bày đợc khái niệm của quần xã, phân biệt quâax với quần thể. - Lấy đợc VD minh họa các mối liên hệ sinh thái trong quần xã. - Mô tả đợc 1 số dạng biến đổi phổ biến của quần xã trong tự nhiên biến đổi quần xã thờng dẫn tới sự ổn định và chỉ ra đợc 1 số biến đổi có hại do tác động của con ngời g©y nªn. - Gi¸o dôc lßng yªu thiªn nhiªn. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 49.1; 49.2; 49.3 SGK. - Tranh ¶nh vÒ quÇn x·: quÇn x· rõng th«ng ph¬ng b¾c, th¶o nguyªn... III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò - QuÇn thÓ ngêi kh¸c víi quÇn thÓ sinh vËt kh¸c ë nh÷ng ®iÓm c¨n b¶n nµo? - ý nghÜa cña viÖc ph¸t triÓn d©n sè hîp lÝ cña mçi quèc gia lµ g×? 2. Bµi míi - GV giới thiệu 1 vài hình ảnh về quần xã sinh vật cho HS quan sát và nêu vấn đề: QuÇn x· sinh vËt lµ g×? QuÇn x· sinh vËt cã nh÷ng dÊu hiÖu ®iÓn h×nh? Nã cã mèi quan hÖ g× víi quÇn thÓ?.

(26) Hoạt động 1: Thế nào là một quần xã sinh vật? Mục tiêu: HS phát biểu đợc khái niệm quần xã sinh vật, phân biệt quần xã sinh vật với tập hợp ngẫu nhiên, lấy đợc VD về quẫn xã. Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV cho HS quan sát lại tranh ảnh về - HS quan sát tranh và nêu đợc: quÇn x·. - Cho biết rừng ma nhiệt đới có những + Các quần thể: cây bụi, cây gỗ, cây a quÇn thÓ nµo? bãng, c©y leo... - Rừng ngập mặn ven biển có những + Quần thể động vật: rắn, vắt, tôm,cá quÇn thÓ nµo? chim, ..vµ c©y. - Trong 1 c¸i ao tù nhiªn cã nh÷ng + QuÇn thÓ thùc vËt: rong, rªu, t¶o, rau quÇn thÓ nµo? muèng... - Các quần thể trong quần xã có quan Quần thể động vật: ốc, ếch, cá chép, cá hÖ víi nhau nh thÕ nµo? diÕc... *GV đặt vấn đề: ao cá, rừng... đợc gọi + Quan hệ cùng loài, khác loài. lµ quÇn x·. VËy quÇn x· lµ g×? - HS kh¸i qu¸t kiÕn thøc thµnh kh¸i niÖm. - Yªu cÇu HS t×m thªm VD vÒ quÇn x·. - HS lÊy thªm VD. - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi: - HS th¶o luËn nhãm vµ tr×nh bµy. ? QuÇn x· sinh vËt kh¸c quÇn thÓ sinh vËt nh thÕ nµo? Ph©n biÖt quÇn x· vµ quÇn thÓ: QuÇn thÓ sinh vËt QuÇn x· sinh vËt - Gåm nhiÒu c¸ thÓ cïng loµi. - Gåm nhiÒu quÇn thÓ. - §é ®a d¹ng thÊp - §é ®a d¹ng cao. - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¸ thÓ lµ quan - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c quÇn thÓ lµ hÖ cïng loµi chñ yÕu lµ quan hÖ sinh quan hÖ kh¸c loµi chñ yÕu lµ quan hÖ s¶n vµ di truyÒn. dinh dìng. KÕt luËn: - QuÇn x· sinh vËt lµ tËp hîp nh÷ng quÇn thÓ sinh vËt thuéc c¸c loµi kh¸c nhau, cïng sống trong một không gian xác định và chúng có mối quan hệ mật thiết, gắn bó với nhau. Hoạt động 2: Những dấu hiệu điển hình của một quần xã Mục tiêu: HS chỉ rõ đặc điểm cơ bản của quần xã. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS nghiªn cøu 4 dßng ®Çu, môc II SGK mục II trang 147 và trả lời câu SGK trang 147 nêu đợc câu trả lời và hái: rót ra kÕt luËn. - Trình bày đặc điểm cơ bản của 1 quÇn x· sinh vËt. - HS trao đổi nhóm, nêu đợc: - Nghiªn cøu b¶ng 49 cho biÕt: + §é ®a d¹ng nãi vÒ sè lîng loµi trong - Độ đa dạng và độ nhiều khác nhau quần xã. c¨n b¶n ë ®iÓm nµo? + §é nhiÒu nãi vÒ sè lîng c¸ thÓ cã *GV bæ sung: sè loµi ®a d¹ng th× sè l- trong mçi loµi. îng c¸ thÓ mçi loµi gi¶m ®i vµ ngîc l¹i sè lîng loµi thÊp th× sè c¸ thÓ cña mçi loµi cao. *GV cho HS quan s¸t tranh quÇn x· rừng ma nhiệt đới và quần xã rừng th«ng ph¬ng B¾c. - Quan sát tranh nêu sự sai khác cơ + Rừng ma nhiệt đới có độ đa dạng cao b¶n vÒ sè lîng loµi, sè lîng c¸ thÓ cña nhng sè lîng c¸ thÓ mçi loµi rÊt Ýt. loài trong quần xã rừng ma nhiệt đới Quần xã rừng thông phơng Bắc số lợng vµ quÇn x· rõng th«ng ph¬ng B¾c. c¸ thÓ nhiÒu nhng sè loµi Ýt. - Thế nào là độ thờng gặp? + §é thêng gÆp SGK: kÝ hiÖu lµ C. C > 50%: loµi thêng gÆp C < 25%: loµi ngÉu nhiªn 25 < C < 50%: loµi Ýt gÆp..

(27) ? Nghiên cứu bảng 49 cho biết loài u + Loài u thế là loài đóng vai trò quan thế và loài đặc trng khác nhau căn bản trọng trong quần xã do số lợng, cỡ lớn ë ®iÓm nµo? hay tính chất hoạt động của chúng. *GV lấy VD: thực vật có hạt là quân + Loài đặc trng là loài chỉ có ở 1 quẫn thÓ cã u thÕ ë quÇn x· sinh vËt trªn x· hoÆc cã nhiÒu h¬n h¼n loµi kh¸c. cạn.Quần thể cây cọ đặc trng cho quần xã sinh vật đồi ở Vĩnh Phú, cá trắm cỏ hoÆc c¸ mÌ lµ quÇn thÓ u thÕ trong quÇn x· ao hå. KÕt luËn: - Quần xã có các đặc điểm cơ bản về số lợng và thành phần các loài sinh vật. + Số lợng các loài trong quần xã đợc đánh giá qua những chỉ số: độ đa dạng, độ nhiều, độ thờng gặp. + Thành phần loài trong quần xã thể hiện qua việc xác định loài u thế và loài đặc trng. Hoạt động 3: Quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV gi¶ng gi¶i quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh vµ quÇn x· lµ kÕt qu¶ tæng hîp c¸c mèi quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh víi c¸c quÇn thÓ. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu c¸c VD SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: VD1: Điều kiện ngoại cảnh đã ảnh h- + Sự thay đổi chu kì ngày đêm, chu kì ởng đến quần xã nh thế nào? mùa dẫn đến sinh vật cũng hoạt động VD2: Điều kiện ngoại cảnh đã ảnh h- theo chu kì. ởng đến quần xã nh thế nào ? + §iÒu kiÖn thuËn lîi thùc vËt ph¸t *GV yêu cầu HS: Lấy thêm VD về ảnh triển làm cho động vật cũng phát triển. hởng của ngoại cảnh tới quần xã, đặc Số lợng loài động vật này khống chế số biÖt lµ vÒ sè lîng? lîng cña loµi kh¸c. *GV đặt vấn đề: - HS kÓ thªm VD. + NÕu c©y ph¸t triÓn m¹nh  s©u ¨n l¸ c©y t¨ng vÒ sè lîng v× cã nhiÒu thøc ¨n, khi s©u t¨ng qu¸ cao, lîng thøc ¨n - HS l¨ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. không cung cấp đủ, sâu lại chết đi tức lµ sè lîng c¸ thÓ gi¶m, khi s©u gi¶m c©y l¹i ph¸t triÓn. - GV: Sè lîng c¸ thÓ cña quÇn thÓ nµy bÞ sè lîng c¸ thÓ cña quÇn thÓ kh¸c khèng chÕ, hiÖn tîng nµy gäi lµ hiÖn tîng khèng chÕ sinh häc. - Tõ VD1 vµ VD2: ? §iÒu kiÖn ngo¹i cảnh đã ảnh hởng nh thế nào đến quần - HS khái quát kiến thức và rút ra kết luËn. x· sinh vËt? - ý nghÜa sinh häc cña hiÖn tîng khèng - HS kh¸i qu¸t ý nghÜa vµ rót ra kÕt chÕ sinh häc? ( Nếu HS không nêu đợc, GV bổ sung) luận. - Trong thùc tÕ ngêi ta sö dông khèng + Khèng chÕ sinh häc lµ c¬ së khoa học cho biện pháp đấu tranh sinh học, chÕ sinh häc nh thÕ nµo? để tăng hay giảm số lợng 1 loài nào đó *GV lấy VD: dùng ong mắt đỏ để tiêu theo hớng có lợi cho con ngời, đảm bảo diệt sâu đục thân lúa. Nuôi mèo để diệt cân bằng sinh học cho thiên nhiên. chuét. KÕt luËn: - Các nhân tố vô sinh và hữu sinh luôn ảnh hởng đến quần xã tạo nên sự thay đổi theo chu kì: chu kì ngày đêm, chu kì mùa. - Khi ngoại cảnh thay đổi dẫn đến số lợng cá thể trong quần xã thay đổi và số lợng cá thể luôn đợc khống chế ở mức độ phù hợp với môi trờng..

(28) - Khống chế sinh học làm cho số lợng cá thể của mỗi quần thể dao động quanh vị trí c©n b»ng, phï hîp víi kh¶ n¨ng cung cÊp nguån sèng cña m«i trêng t¹o nªn sù c©n b»ng sinh häc trong quÇn x·. 3. Kiểm tra đánh giá - Điền từ thích hợp vào ô trống để phân biệt quần xã và quần thể: §Æc ®iÓm QuÇn thÓ QuÇn x· 1. Lµ tËp hîp ... ... 2. §é ®a d¹ng ... ... 3. HiÖn tîng khèng chÕ ... ... sinh häc - Bµi tËp 53 trang 92 Bµi tËp tr¾c nghiÖm. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - LÊy thªm VD vÒ quÇn x·. Ngµy so¹n:10 / 01 / 2013 Ngµy d¹y:21 / 02 / 2013. TiÕt 54. HÖ sinh th¸i I. Môc tiªu - Học sinh hiểu đợc khái niệm hệ sinh thái, nhận biết đợc hệ sinh thái trong thiên nhiên. Nắm đợc chuỗi thức ăn, lới thức ăn, cho đợc VD. Giải thích đợc ý nghĩa của c¸c biÖn ph¸p n«ng nghiÖp n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång ®ang sö dông réng r·i hiÖn nay. - RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiến thức; phát triển các kĩ năng hoạt động nhóm - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 50.1; 50.2 SGK. - Mét sè tranh ¶nh vµ tµi liÖu vÒ c¸c hÖ sinh th¸i ®iÓn h×nh. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò - ThÕ nµo lµ 1 quÇn x· sinh vËt? QuÇn x· sinh vËt kh¸c quÇn thÓ sinh vËt nh thÕ nµo? 2. Bµi míi GV giíi thiÖu tiÕt 52 Hoạt động 1: Thế nào là một hệ sinh thái? Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cho HS quan sát sơ đồ, tìm hiểu thông tin - HS dựa vào vốn hiểu biết, nghiên cứu SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: thông tin SGK nêu đợc khái niệm và rót ra kÕt luËn. - HÖ sinh th¸i lµ g×? - 1 HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm. - Treo tranh H50. Yªu cÇu HS th¶o luËn - 1 HS lªn b¶ng trinhg bµy c©u tr¶ lêi. nhóm, làm bài tập SGK trang 150 trong 2 + Nhân tố vô sinh: đất, lá cây mục, phót. độ, ánh sáng, độ ẩm... - Nh÷ng nh©n tè v« sinh vµ h÷u sinh cã thÓ nhÖt + Nh©n tè h÷u sinh: thùc vËt (c©y cá, cã trong hÖ sinh th¸i rõng? cây gỗ...) động vật: hơu, nai, hổ, VSV... - HS tr¶ lêi c©u hái: + L¸ vµ cµnh c©y môc lµ thøc ¨n cña VSV ph©n gi¶i: vi khuÈn, nÊm, - L¸ vµ c©y môc lµ thøc ¨n cña nh÷ng sinh c¸c giun đất... vËt nµo? - GV: l¸ vµ cµnh c©y môc lµ nh÷ng nh©n tè + Lµ nguån thøc ¨n, n¬i ë, n¬i tró Èn, v« sinh. - Cây rừng có ý nghĩa nh thế nào đối với đời nơi sinh sản, tạo khí hậu ôn hòa.... cho động vật sinh sống. sống động vật rừng?.

(29) + §éng vËt rõng ¶nh hëng tíi thùc vËt: - Động vật rừng có ảnh hởng nh thế nào tới động vật ăn thực vật đồng thời góp thùc vËt? phÇn ph¸t t¸n thùc vËt, cung cÊp ph©n bón cho thực vật, xác động vật chết đi t¹o chÊt mïn kho¸ng nu«i thùc vËt. + Nếu rừng cháy: động vật mất nơi ở, nguån thøc ¨n, n¬i tró ngô, nguån níc, - Nếu nh rừng bị cháy mất hầu hết các cây khí hậu khô hạn... động vật sẽ chết gç lín, nhá vµ cá th× ®iÒu g× sÏ x¶y ra? T¹i hoÆc ph¶i di c ®i n¬i kh¸c. sao? - HS dùa vµo vèn kiÕn thøc võa ph©n tích, đọc SGK và rút ra kết luận. - HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung vµ rót ra kÕt luËn. + Môi trờng với các nhân tố vô sinh đã ảnh hởng đến đời sống động vật, thực - Vậy em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa vật, VSV, đến sự tồn tại và phát triển c¸c loµi sinh vËt víi nh©n tè v« sinh cña m«i cña chóng. trêng?  bèn thµnh phÇn. - Mét hÖ sinh th¸i hoµn chØnh cã c¸c thµnh phÇn chñ yÕu nµo? *GV lu ý HS: Sinh vËt s¶n xuÊt (sinh vËt + Sinh vËt s¶n xuÊt tËn dông chÊt v« c¬ cung cÊp): ngoµi thùc vËt cßn cã nÊm, t¶o. tæng hîp nªn chÊt h÷u c¬, lµ thøc ¨n - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: cho động vật (sinh vật dị - C¸c thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i cã mèi - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc; quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo? ghi nhí mèi quan hÖ sinh th¸i: *GV lu ý HS: động vật ăn thực vật là sinh V« sinh vật tiêu thụ bậc 1, động vật ăn sinh vật tiêu thô bËc 1 lµ sinh vËt tiªu thô bËc 2.... Thùc vËt §éng vËt *GV chèt l¹i kiÕn thøc: Nh vËy thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i cã mèi quan hÖ g¾n bã mËt VSV thiết với nhau, đặc biệt là quan hệ về mặt dinh dìng t¹o thµnh 1 chu tr×nh khÐp kÝn đồng thời trong hệ sinh thái số lợng các loài lu«n khèng chÕ lÉn nhau lµm hÖ sinh th¸i lµ 1 hệ thống hoàn chỉnh và tơng đối ổn định. - Chän c: HÖ sinh th¸i. GV đa ra sơ đồ mô hình. *GV cho HS nh¾c l¹i: - DÊu hiÖu cña 1 hÖ sinh th¸i? - Cho HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm: Chọn câu trả lời đúng: cánh đồng lúa là: a. 1 quÇn thÓ b. 1 quÇn x· c. 1 hÖ sinh th¸i d. C¶ a, b, c - Yªu cÇu HS kÓ tªn 1 sè hÖ sinh th¸i mµ HS biÕt. *GV cho HS quan s¸t mét vµi h×nh ¶nh vÒ c¸c hÖ sinh th¸i. - Trong hÖ sinh th¸i mèi quan hÖ nµo lµ th- §¸p ¸n c. êng xuyªn vµ quan träng nhÊt? a. Quan hÖ giíi tÝnh b. Quan hÖ n¬i ë c. Quan hÖ dinh dìng d. Quan hệ cha mẹ, con cái, bầy đàn. - GV: quan hệ dinh dỡng đợc thể hiện qua chuçi thøc ¨n vµ líi thøc ¨n. KÕt luËn:.

(30) - HÖ sinh th¸i bµo gåm quÇn x· vµ khu vùc sèng cña quÇn x· (gäi lµ sinh c¶nh). - Trong hệ sinh thái, các sinh vật luôn tác động qua lại với nhau và tác động với nhân tố vô sinh của môi trờng 1 hệ thống hoàn chỉnh và tơng đối ổn định. - Mét hÖ sinh th¸i hoµn chØnh gåm c¸c thµnh phÇn: + Nh©n tè v« sinh + Nh©n tè h÷u sinh:  Sinh vËt s¶n xuÊt  Sinh vËt tiªu thô: bËc 1, bËc 2, bËc 3...  Sinh vËt ph©n huû. Hoạt động 2: Chuỗi thức ăn và lới thức ăn Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV chiÕu H 50.2 giíi thiÖu trong hÖ sinh th¸i, c¸c loµi sinh vËt cã mèi quan hÖ dinh dìng qua chuçi thøc ¨n (chØ 1 sè chuçi thøc ¨n). - Yªu cÇu 3 HS lªn b¶ng viÕt: - Thức ăn của chuột là gì? động vật nào ăn thịt - Mỗi HS viết trả lời 1 câu hỏi: chuét? C©y cá  chuét  r¾n - Thøc ¨n cña s©u lµ g×? §éng vËt nµo ¨n thÞt C©y cá  chuét  cÇy s©u? - Thøc ¨n cña cÇy lµ g×? §éng vËt nµo ¨n thÞt C©y gç  chuét  r¾n cÇy? C©y gç  chuét  r¾n (Lu ý mỗi 1 chuỗi chỉ viết 1 động vật). C©y cá  s©u  bä ngùa - Cho HS nhËn xÐt ®©y chØ lµ mét d·y thøc ¨n. *GV trong chuçi thøc ¨n, mçi loµi sinh vËt lµ 1 C©y cá  s©u  cÇy m¾t xÝch. Em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a C©y cá  s©u  chuét một mắt xích với 1 mắt xích đứng trớc và đứng sau trong chuçi thøc ¨n? - H·y ®iÒn tiÕp vµo c¸c tõ phï hîp vµo chç trèng trong c©u sau SGK. - ThÕ nµo lµ 1 chuçi thøc ¨n? Cho VD vÒ chuçi + M¾t xÝch phÝa tríc bÞ m¾t thøc ¨n? xÝch phÝa sau tiªu thô. *GV nªu: 1 chuçi thøc ¨n cã nhiÒu thµnh phÇn + §iÒn tõ: phÝa tríc, phÝa sau. sinh vËt tiªu thô. *GV dựa vào chuỗi thức ăn HS viết bảng để khai th¸c - Cho biÕt s©u ¨n l¸ tham gia vµo chuçi thøc ¨n - HS tr¶ lêi. nµo? - Cho biÕt chuét tham gia vµo chuçi thøc ¨n nµo? - Cho biÕt cÇy tham gia vµo chuçi thøc ¨n nµo? - HS nghe GV gi¶ng. - GV: trong thiªn nhiªn 1 loµi sinh vËt kh«ng chØ tham gia vµo 1 chuçi thøc ¨n mµ cßn tham gia vµo nh÷ng chuçi thøc ¨n kh¸c t¹o nªn m¾t xÝch - HS th¶o luËn, ph¸t biÓu tr¶ lêi. chung? *GV chiÕu c¸c m¾t xÝch chung. - NhiÒu m¾t xÝch chung t¹o thµnh líi thøc ¨n. - ThÕ nµo lµ líi thøc ¨n? tr¶ lêi c¸c c©u hái. - H·y s¾p xÕp c¸c sinh vËt theo tõng thµnh phÇn -- HS HS tr¶ lêi. chñ yÕu cña hÖ sinh th¸i? Th¶ nhiÒu lo¹i c¸ trong ao hå - Thu tÊm trong chiÕu b¶ng, nhËn xÐt. để tËn dông nguån thøc ¨n. - Mét líi thøc ¨n hoµn chØnh gåm thµnh phÇn Thùc hiÖn m« h×nh VAC. sinh vËt nµo? - Th«ng b¸o kÕt qu¶ vµ cho HS quan s¸t l¹i s¬ đồ, đối chiếu và kết luận. - Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ngêi n«ng d©n cã biện pháp gì để tận dụng nguồn thức ăn của sinh vËt? KÕt luËn:.

(31) 1.Chuçi thøc ¨n: - Chuçi thøc ¨n lµ 1 d·y gåm nhiÒu loµi sinh vËt cã quan hÖ dinh dìng víi nhau. Mçi loµi sinh vËt trong chuçi thøc ¨n võa lµ sinh vËt tiªu thô m¾t xÝch phÝa tríc, võa bÞ m¾t xÝch phÝa sau tiªu thô. - Cã 2 lo¹i chuçi thøc ¨n: chuçi thøc ¨n më ®Çu lµ c©y xanh, chuçi thøc ¨n më ®Çu lµ sinh vËt ph©n huû. 2. Líi thøc ¨n: - C¸c chuçi thøc ¨n cã nhiÒu m¾t xÝch chung t¹o thµnh 1 líi thøc ¨n. - Líi thøc ¨n hoµn chØnh gåm 3 thµnh phÇn: SV s¶n xuÊt, Sv tiªu thô, SV ph©n huû. 3. Kiểm tra đánh giá - Viết sơ đồ chuỗi thức ăn, lới thức ăn trong hệ sinh thái ruộng nớc. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - ChuÈn bÞ kiÓm tra 1 tiÕt: néi dung thùc hµnh. Ngµy so¹n:15 / 01 / 2013 Ngµy d¹y:27 / 02 / 2013. TiÕt 55. ¤n tËp I. Môc tiªu - Học sinh hệ thống hoá đợc các kiến thức cơ bản về sinh vật và môi trờng. - Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. - Tiếp tục rèn luyện kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh, tổng hîp, hÖ thèng ho¸. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp nghiªm tóc, cã ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. II. §å dïng d¹y häc - B¶ng phô néi dung b¶ng 63.1; 63.2; 63.3; 63.4; 63.5 SGK vµ giÊy thêng. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1.KiÓm tra 2.Bµi míi Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV cã thÓ tiÕn hµnh nh sau: - Chia 2 HS cïng bµn lµm thµnh 1 nhãm - Phát phiếu có nội dung các bảng nh - Các nhóm nhận phiếu để hoàn thành SGK (GV ph¸t bÊt k× phiÕu cã néi néi dung. dung nµo trªn giÊy tr¾ng) - Lu ý tìm VD để minh họa. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh - Thêi gian lµ 10 phót. *GV ch÷a bµi nh sau: + Gäi bÊt k× nhãm nµo, nÕu nhãm cã phiếu trên giấy thì GV cho đọc, còn - Các nhóm thực hiện theo yêu cầu của nÕu nhãm cã phiÕu trªn giÊy th× HS GV. tr×nh bµy. - C¸c nhãm bæ sung ý kiÕn nÕu cÇn vµ + GV ch÷a lÇn lît c¸c néi dung vµ gióp cã thÓ hái thªm c©u hái kh¸c trong néi HS hoµn thiÖn kiÕn thøc nÕu cÇn. dung của nhóm đó. *GV thông báo đáp án lên bảng để cả - HS theo dõi và sửa chữa nếu cần. lớp theo dõi, đối chiếu và điều chỉnh c¸c kÕt luËn cña m×nh… Néi dung kiÕn thøc ë c¸c b¶ng: B¶ng 63.1- M«i trêng vµ c¸c nh©n tè sinh th¸i Nh©n tè sinh M«i trêng VÝ dô minh ho¹ th¸i (NTST) M«i trêng níc NTST v« sinh - ¸nh s¸ng NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, VSV. Môi trờng trong đất NTST v« sinh - Độ ẩm, nhiệt độ NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, VSV. Môi trờng trên mặt đất NTST vô sinh - Độ ẩm, ánh sáng, nhiệt độ.

(32) NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, VSV, con ngêi. NTST v« sinh - Độ ẩm, nhiệt độ, dinh dỡng. NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, con ngêi. B¶ng 63.2- Sù ph©n chia c¸c nhãm sinh vËt dùa vµo giíi h¹n sinh th¸i Nh©n tè sinh Nhãm thùc vËt Nhóm động vật th¸i ¸nh s¸ng - Nhãm c©y a s¸ng - §éng vËt a s¸ng - Nhãm c©y a bãng - §éng vËt a tèi. Nhiệt độ - Thùc vËt biÕn nhiÖt - §éng vËt biÕn nhiÖt - §éng vËt h»ng nhiÖt §é Èm - Thùc vËt a Èm - §éng vËt a Èm - Thùc vËt chÞu h¹n - §éng vËt a kh«. B¶ng 63.3- Quan hÖ cïng loµi vµ kh¸c loµi Quan hÖ Cïng loµi Kh¸c loµi QuÇn tô c¸ thÓ Céng sinh Hç trî - C¸ch li c¸ thÓ - Héi sinh - C¹nh tranh thøc ¨n, chç ë. - C¹nh tranh C¹nh tranh - C¹nh tranh trong mïa sinh s¶n - KÝ sinh, nöa kÝ sinh (hay đối địch) - Ăn thịt nhau - Sinh vËt nµy ¨n sinh vËt kh¸c. M«i trêng sinh vËt. B¶ng 63.4- HÖ thèng ho¸ c¸c kh¸i niÖm Kh¸i niÖm VÝ dô minh ho¹ - QuÇn thÓ: lµ tËp hîp nh÷ng c¸c thÓ cïng loµi, VD: QuÇn thÓ th«ng 3 l¸ ë sống trong 1 không gian nhất định, ở một thời điểm Đà Lạt, cọ Phú Thọ, voi nhất định, có khả năng sinh sản. Ch©u Phi sèng tªn d¶o Ma®agasca... - QuÇn x·: lµ tËp hîp nh÷ng quÇn thÓ sinh vËt kh¸c loài, cùng sống trong 1 không gian xác định, có VD; Quần xã ao, quần xã mèi quan hÖ g¾n bã nh mét thÓ thèng nhÊt nªn cã rõng Cóc Ph¬ng... cấu trúc tơng đối ổn định, các sinh vật trong quần x· thÝch nghi víi m«i trêng sèng. - C©n b»ng sinh häc lµ tr¹ng th¸i mµ sè lîng c¸ thÓ VD: Thùc vËt ph¸t triÓn  s©u mỗi quần thể trong quần xã dao động quanh vị trí ăn thực vật tăng  chim ăn sâu c©n b»ng nhê khèng chÕ sinh häc. t¨ng  s©u ¨n thùc vËt gi¶m. - HÖ sinh th¸i bao gåm quÇn x· sinh vËt vµ khu vùc sống của quần xã, trong đó các sinh vật luôn tác VD: Hệ sinh thái rừng nhiệt động lẫn nhau và tác động qua lại với nhân tố vô đới, rừng ngập mặn, biển, sinh cña m«i trêng t¹o thµnh mét hÖ thèng hoµn th¶o nguyªn... chỉnh và tơng đối ổn định. - Chuçi thøc ¨n: lµ mét d·y nhiÒu loµi sinh vËt cã + Rau  S©u  Chim ¨n s©u  mèi quan hÖ dinh dìng víi nhau, mçi loµi lµ mét §¹i bµng  VSV. m¾t xÝch, võa lµ m¾t xÝch tiªu thô m¾t xÝch phÝa tríc, võa bÞ m¾t xÝch phÝa sau tiªu thô. - Líi thøc ¨n lµ c¸c chuçi thøc ¨n cã nhiÒu m¾t xÝch chung. Các đặc trng Tỉ lệ đực/ cái Thµnh phÇn nhãm tuæi. Bảng 63.5- Các đặc trng của quần thể Néi dung c¬ b¶n ý nghÜa sinh th¸i - PhÇn lín c¸c quÇn thÓ cã - Cho thÊy tiÒm n¨n sinh s¶n cña tỉ lệ đực: cái là 1:1 quÇn thÓ QuÇn thÓ gåm c¸c nhãm tuæi: - Nhãm tuæi tríc sinh s¶n - T¨ng trëng khèi lîng vµ kÝch thíc quÇn thÓ - Nhãm tuæi sinh s¶n - Quyết định mức sinh sản của quÇn thÓ.

(33) - Nhãm sau sinh s¶n. - Kh«ng ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn cña quÇn thÓ. - Lµ sè lîng sinh vËt trong - Ph¶n ¸nh c¸c mèi quan hÖ Mật độ quần thể 1 đơn vị diện tích hay thể trong quần thể và ảnh hởng tới tÝch. các đặc trng khác của quần thể. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Hoµn thµnh c¸c bµi cßn l¹i - ChuÈn bÞ kiÓm tra häc k× II vµo tiÕt sau.. Ngµy so¹n:15 / 01 / 2013 Ngµy d¹y:28 / 02 / 2013. TiÕt 56. KiÓm tra 1 tiÕt I. Môc tiªu - Nhằm kiểm tra, đánh giá HS về nội dung thực hành đã tiến hành ở các bài thực hành. - KiÓm tra kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, nhËn biÕt c¸c thao t¸c thùc hµnh. - Học sinh có thái độ làm nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. II. §Ò bµi C©u 1: Tr×nh bµy c¸c thao t¸c giao phÊn ë c©y tù thô phÊn vµ c©y giao phÊn? Câu 2: Nêu đặc điểm hình thái của lá cây a bóng và đặc điểm hình thái của lá cây a sáng? Cho VD? Vẽ 1 lá cây đại diện của mỗi loại? C©u 3: Cã mÊy lo¹i m«i trêng sèng cña sinh vËt? §ã lµ nh÷ng lo¹i m«i trêng nµo? KÓ tªn c¸c sinh vËt sèng trong mçi m«i trêng kh¸c nhau? Câu 4: Cho 1 sơ đồ lới thức ăn sau: 3 2. 4 6 1. 5. Hãy xác định tên các sinh vật cho mỗi mắt xích trong lới thức ăn. III. §¸p ¸n - BiÓu ®iÓm C©u 1: (2,5 ®iÓm) Trình bày đủ 5 thao tác giao phấn (SGK) mỗi ý đúng 0,5 điểm. C©u 2: (3 ®iÓm) - §Æc ®iÓm cña l¸ c©y a s¸ng: phiÕn l¸ nhá, hÑp, mµu xanh nh¹t. (0,5 ®iÓm). VD: L¸ cá. l¸ phi lao, l¸ chuèi, l¸ tre.... (0,5 ®iÓm). - §Æc ®iÓm cña l¸ c©y a bãng: phiÕn l¸ lín, mµu xanh thÉm. (0,5 ®iÓm) VD: L¸ lèt, l¸ chuèi, l¸ phong lan, l¸ dong... (0,5 ®iÓm). - Vẽ hình dạng của 1 lá đại diện (đẹp, hình ảnh giống) (1 ®iÓm). C©u 3: (2 ®iÓm) - Kể đợc 4 loại môi trờng sống của sinh vật (1 ®iÓm) - KÓ chÝnh x¸c c¸c lo¹i sinh vËt ë m«i trêng kh¸c nhau (1 ®iÓm) C©u 4: (2,5 ®iÓm) - HS kể tên các sinh vật hợp lí là đạt. iv. đánh giá nhận xét sau giờ kiểm tra Tæng hîp kÕt qu¶: Điểm đạt ≥ 8,0: Điểm đạt: < 5,0:.

(34) Ngµy so¹n: / / 2013 Ngµy d¹y: / / 2013. TiÕt 57 Thùc hµnh HÖ sinh th¸i (TiÕt 1). i. Môc tiªu - Học sinh nêu đợc các thành phần của hệ sinh thái trong hệ sinh thái đồng ruộng. - Rèn kĩ năng quan sát, nhận định, phân tích. Từ đó có thể khái quát những thông tin đã thu thập đợc từ thiên nhiên. - Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. II. ChuÈn bÞ - Theo néi dung híng dÉn SGK. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS. ? HÖ sinh th¸i lµ g×? HÖ sinh th¸i hoµn chØnh bao gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? 2. TiÕn hµnh Cho HS quan s¸t thiªn nhiªn, tiÕn hµnh nh SGK. Hoạt động 1: Quan sát hệ sinh thái (đồng ruộng) Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV cho HS xác định mục tiêu của bài thùc hµnh: + §iÒu tra c¸c thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i. + Xác định thành phần các sinh vật trong khu vùc quan s¸t. *GV cho HS quan sát thiên nhiên, tiến - HS hực hiện theo nhóm sau đó tiến hµnh nh sau: hµnh c¸c bbíc theo yªu cÇu híng dÉn + Thực hiện theo các nội dung đã định. của thày. + HS xem lần thứ 2 và thứ 3 để hoàn - Trớc khi tiến hành các nhóm chuẩn bị thµnh b¶ng 51.1 + 51.2 + 51.3. s½n néi dung cÇn quan s¸t ë b¶ng 51.1 *GV quan sát các nhóm, giúp đỡ nhóm đến 51.3. yÕu. - Sau khi quan s¸t, c¸c nhãm tiÕn hµnh *GV yªu cÇu HS quan s¸t vµ tÝch cùc tõng néi dung b¶ng. phát hiện chi tiết các thành phần trong - HS lu ý: có những thực vật, động vật hệ sinh thái đồng ruộng kh«ng biÕt tªn cã thÓ hái GV. - GVcã thÓ kiÓm tra sù quan s¸t cña HS b»ng c¸ch chiÕu 1 vµi phim trong cña c¸c nhãm. - Lu ý: hoạt động 1 này có thể tiến hµnh trong 1 tiÕt ®Çu cña bµi thùc hµnh để HS có thể quan sát và tìm hiểu kĩ về hÖ sinh th¸i. Hoạt động 2: Hỏi đáp về Hệ sinh thái đồng ruộng *Giáo viên yêu cầu HS sử dụng các *HS tiến hành các hoạt động nhận thông tin thu nhận đợc, bằng kiến thức thức, thảo luận nhóm, thống nhất các ý thực tế của bản thân, sau đó tiến hành kiến phát biểu trả lời: thảo luận, sau đó phát biểu trả lời các c©u hái. ? Hệ sinh thái đồng ruộng bao có Sau các ý kiến trả lời, HS tiến hành nh÷ng thµnh phÇn nµo? nhËn xÐt, bæ sung, rót ra kÕt luËn ghi ? C¸c bËc dinh dìng trong hÖ sinh th¸i nhí. đồng ruộng? ? Em cã suy nghÜ g× vÒ HÖ sinh th¸i đồng ruộng? ? Làm thế nào để bảo vệ Hệ sinh thái đồng ruộng?.

(35) 3. Kiểm tra - đánh giá *GV nhËn xÐt ý thøc häc tËp cña líp trong tiÕt thùc hµnh. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Hoµn thµnh b¸o c¸o thu häach. - TÝch cùc t×m hiÓu vÒ c¸c HST, «n tËp vÒ chuçi thøc ¨n vµ líi thøc ¨n. - T×m hiÓu c¸c mèi quan hÖ dinh dìng gi÷a cac sinh vËt trong mét hÖ sinh th¸i.. Ngµy so¹n: / / 2013 Ngµy d¹y: / / 2013. TiÕt 58 Thùc hµnh HÖ sinh th¸i (TiÕp theo). i. Môc tiªu - Học sinh nêu đợc các thành phần của hệ sinh thái trong hệ sinh thái đồng ruộng. - Rèn kĩ năng quan sát, nhận định, phân tích. Từ đó có thể khái quát những thông tin đã thu thập đợc từ thiên nhiên. - Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. II. ChuÈn bÞ - Né dung thu ho¹ch sau tiÕt 54; c¸c t liÖu tham kh¶o vÒ m«i trêng sinh th¸i. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS. - Kiểm tra, dà sát lại những nội dung đã hoàn thiện ở tiết 54. 1. TiÕn hµnh Hoạt động 1: Xây dựng chuỗi thức ăn và lới thức ăn Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yªu cÇu HS hoµn thiÖn b¶ng 51.4 - X©y dùng chuçi thøc ¨n SGK. - Các nhóm trao đổi, nhớ lại băng hình - Gọi đại diện lên viết bảng đã xem hoặc dựa vào bảng 51.1 để điền *GV gióp HS hoµn thµnh b¶ng 51.4, tªn sinh vËt vµo b¶ng 51.4. yªu cÇu HS viÕt thµnh chuçi thøc ¨n. - §¹i diÖn nhãm viÕt kÕt qu¶ lªn b¶ng, *GV giao bµi tËp nhá: c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. Trong HST đồng ruộng gồm các sinh vËt: thùc vËt, s©u, Õch, dª, thá, hæ, b¸o, đại bàng, rắn, gà, châu chấu, sinh vật - HS hoạt động nhóm và viết lới thức ph©n huû. H·y thµnh lËp líi thøc ¨n. ¨n, líp bæ sung. *GV ch÷a vµ híng dÉn thµnh lËp líi thøc ¨n. Ch©u chÊu  Õch  r¾n Thùc vËt S©u gµ Dª hæ §¹i bµng * Thảo luận: đề xuất biện pháp để bảo Thá c¸o V vệ hệ sinh thái rừng nhiệt đới, yêu cầu nêu đợc: SV *GV yªu cÇu HS th¶o luËn theo chñ - Sè lîng sinh vËt trong hÖ sinh th¸i. đề: Biện pháp bảo vệ hệ sinh thái rừng - Các loài sinh vật có bị tiêu diệt kh«ng? nhiệt đới: - Hệ sinh thái này có đợc bảo vệ + Cho HS th¶o luËn toµn líp. + GV đánh giá kết quả của các nhóm. không? * BiÖn ph¸p b¶o vÖ: + Nghiªm cÊm chÆt ph¸ rõng bõa b·i. + Nghiêm cấm săn bắt động vật, thực vËt cã nguy c¬ tiÖt chñng + Bảo vệ những loài thực vật và động vật, đặc biệt là loài quý..

(36) + Tuyên truyền ý thức bảo vệ rừng đến tõng ngêi d©n. Hoạt động 3: Thu hoạch *GV yªu cÇu HS viÕt thu häach theo mÉu SGK. - Trªn c¬ së c¸c b¸o c¸o thu häach, gi¸o viªn nhËn xÐt, cã sù bæ sung, chØnh söa kÞp thời, đặc biệt đối với các nhom HS còn có năng lực cha thực sự tốt. 3. Kiểm tra - đánh giá *GV nhËn xÐt ý thøc häc tËp cña líp trong tiÕt thùc hµnh. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Hoµn thµnh b¸o c¸o thu häach. - Su tÇm c¸c néi dung: + Tác động của con ngời với môi trờng trong xã hội chủ nghĩa. + Tác động của con ngời làm suy thoái môi trờng tự nhiên. + Hoạt động của con ngời để bảo vệ và cải tạo môi trờng tự nhiên. Ch¬ng III: Con ngêi - d©n sè vµ m«i trêng Ngµy so¹n: / / 2013 TiÕt 59 Ngµy d¹y: / / 2013 Tác động của con ngời đối với môi trờng I. Môc tiªu - Học sinh chỉ ra đợc các hoạt động của con ngời làm thay đổi thiên nhiên. Từ đó ý thức đợc trách nhiệm cần bảo vệ môi trờng sống cho chính mình và cho các thế hệ sau. - RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiến thức; phát triển các kĩ năng hoạt động nhóm - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. Bồi dỡng kh¶ n¨ng vËn dông thùc tÕ vµo bµi häc. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to h×nh 53.1; 53.2 SGK. - T liệu về môi trờng, hoạt động của con ngời tác động đến môi trờng. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra - Tiến hành trong các hoạt động dạy – học. 2. Bµi míi VB: GV giíi thiÖu kh¸i qu¸t ch¬ng III. Hoạt động 1: Tác động của con ngời tới môi trờng qua c¸c thêi k× ph¸t triÓn cña x· héi Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV cho HS nghiªn cøu th«ng tin SGK - HS nghiªn cøu th«ng tin môc I SGK, vµ tr¶ lêi c©u hái: th¶o luËn vµ tr¶ lêi. - Thời kì nguyên thuỷ, con ngời đã tác động tới môi trờng tự nhiên nh htế - 1 HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ nµo? sung. - Xã hội nông nghiệp đã ảnh hởng đến - HS rút ra kết luận. m«i trêng nh thÕ nµo? - Xã hội công nghiệp đã ảnh hởng đến m«i trêng nh thÕ nµo? KÕt luËn: * Tác động của con ngời: - Thời nguyên thuỷ: con ngời đốt rừng, đào hố săn bắt thú dữ  giảm diện tích rừng. - X· héi n«ng nghiÖp: + Trồng trọt, chăn nuôi, chặt phá rừng lấy đất canh tác, chăn thả gia súc..

(37) + Cày xới đất canh tác làm thay đổi đất, nớc tầng mặt làm cho nhiều vùng bị khô cằn và suy giảm độ màu mỡ. + Con ngời định c và hình thành các khu dân c, khu sản xuất nông nghiệp. + NhiÒu gièng vËt nu«i, c©y trång h×nh thµnh. - X· héi c«ng nghiÖp: + X©y dùng nhiÒu khu c«ng nghiÖp, khai th¸c tµi nguyªn bõa b·i lµm cho diÖn tích đất càng thu hẹp, rác thải lớn. + S¶n xuÊt nhiÒu lo¹i ph©n bãn, thuèc trõ s©u b¶o vÖ thùc vËt lµm cho s¶n lîng l¬ng thùc t¨ng, khèng chÕ dÞch bÖnh, nhng còng g©y ra hËu qu¶ lín cho m«i trêng. + NhiÒu gièng vËt nu«i, c©y trång quý h×nh thµnh. Hoạt động 2: Tác động của con ngời làm suy thoái môi trờng tự nhiên Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV nªu c©u hái: - HS nghiªn cøu b¶ng 53.1 vµ tr¶ lêi - Những hoạt động nào của con ngời câu hỏi. ph¸ huû m«i trêng tù nhiªn? - HS ghi kết quả bảng 53.1 và nêu đợc: - Hậu quả từ những hoạt động của con 1- a (ở mức độ thấp) ngêi lµ g×? 2- a, h 3- a, b, c, d, g, e, h 4- a, b, c, d, g, h 5- a, b, c, d, g, h 6- a, b, c, d, g, h - Ngoài những hoạt động của con ngời 7- Tất cả trong b¶ng 53.1, h·y cho biÕt cßn ho¹t - HS kÓ thªm nh: x©y dùng nhµ m¸y động nào của con ngời gây suy thoái lớn, chất thải công nghiệp nhiều. m«i trêng? - Tr×nh bµy hËu qu¶ cña viÖc chÆt ph¸ - HS th¶o luËn nhãm, bæ sung vµ nªu rõng bõa b·i vµ g©y ch¸y rõng? đợc: ChÆt ph¸ rõng, ch¸y rõng g©y xãi mßn đất, lũ quét, nớc ngầm giảm, khí hậu *GV cho HS liên hệ tới tác hại của việc thay đổi, mất nơi ở của các loài sinh chặt phá rừng và đốt rừng trong những vật  giảm đa dạng sinh học  gây mất n¨m gÇn ®©y. c©n b¨ng sinh th¸i. - HS kể: lũ quét, lở đất, sạt lở bờ sông Hång... KÕt luËn: - Nhiều hoạt động của con ngời đã gây hậu quả rất xấu: mất cân bằng sinh thái, xói mòn và thoái hoá đất, ô nhiễm môi trờng, cháy rừng, hạn hán, ảnh hởng đến mạch nớc ngầm, nhiều loài sinh vật có nguy cơ bị tuyệt chủng. Hoạt động 3: Vai trò của con ngời trong việc bảo vệ vµ c¶i t¹o m«i trêng tù nhiªn Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV đặt câu hỏi: - HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr×nh - Con ngời đã làm gì để bảo vệ và cải bµy biÖn ph¸p. t¹o m«i trêng ? - 1 HS tr×nh b¸y, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, sung. *GV liên hệ thành tựu của con ngời đã bổ HS nghe GV gi¶ng. đạt đợc trong việc bảo vệ và cải tạo m«i trêng. KÕt luËn: - Con ngời đã và đang nỗ lực để bảo vệ và cải tạo môi trờng tự nhiên bằng các biện ph¸p: + H¹n chÕ ph¸t triÓn d©n sè qu¸ nhanh. + Sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn. + B¶o vÖ c¸c loµi sinh vËt. + Phôc håi vµ trång rõng. + KiÓm so¸t vµ gi¶m thiÓu c¸c nguån chÊt th¶i g©y « nhiÔm. + Lai t¹o gièng cã n¨ng xuÊt vµ phÈm chÊt tèt. 3. Kiểm tra đánh giá.

(38) - Trình bày nguyên nhân dẫn đến suy thoái môi trờng do hoạt động của con ngời (Bảng 53.1) trong đó nhấn mạnh tới việc tàn phá thảm thực vật và khai thác quá mức tµi nguyªn. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - Lµm bµi tËp sè 2 (SGK trang 160), t×m hiÓu nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng.. Ngµy so¹n: / / 2013 Ngµy d¹y: / / 2013. TiÕt 60. ¤ nhiÔm m«i trêng I. Môc tiªu - Học sinh nắm đợc các nguyên nhân gây ô nhiễm, từ đó có ý thức bảo vệ môi trờng sèng. - Hiểu đợc hiệu quả của việc phát triển môi trờng bền vững, qua đó nâng cao ý thức b¶o vÖ m«i trêng. - Gi¸o dôc häc sinh cã ý thøc tÝch cùc tham gia b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i quanh khu vùc häc tËp, sinh sèng vµ khi tham quan thiªn nhiªn. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 54.1 tíi 54.4 SGK. - T liÖu vÒ « nhiÔm m«i trêng. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò - Trình bày nguyên nhân dẫn đến suy thoái môi trờng do hoạt động của con ngời? - KÓ tªn nh÷ng viÖc lµm ¶nh hëng xÊu tíi m«i trêng tù nhiªn mµ em biÕt? T¸c h¹i cña những việc làm đó? Những hành động cần thiết để khắc phục ảnh hởng xấu đó? 2. Bµi míi Hoạt động 1: Ô nhiễm môi trờng là gì? Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV đặt câu hỏi: - HS nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi. - ¤ nhiÔm m«i trêng lµ g×? - Do ®©u mµ m«i trêng bÞ « nhiÔm? KÕt luËn: - Ô nhiễm môi trờng là hiện tợng môi trờng tự nhiên bị bẩn, đồng thời các tính chất vật lí, hoá học, sinh học của môi trờng bị thay đổi gây tác hại tới đời sống của con ngời và các sinh vật khác. - ¤ nhiÔm m«i trêng do: + Hoạt động của con ngời. + Hoạt động của tự nhiên: núi lửa phun nham thạch, xác sinh vật thối rữa... Hoạt động 2: Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - HS nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi. - Kể tên các chất khí thải gây độc? + CO2; NO2; SO2; CO; bôi... - Các chất khí độc đợc thải ra từ hoạt động nào? - Yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 54.1 SGK. *GV ch÷a b¶ng 54.1 b»ng c¸ch cho HS c¸c nhãm ghi tõng néi dung. *GV đánh giá kết quả các nhóm. *GV cho HS liªn hÖ - Kể tên những hoạt động đốt cháy nhiên liệu tại gia đình em và hàng xóm cã thÓ g©y « nhiÔm kh«ng khÝ? *GV phân tích thêm: việc đốt cháy. - HS thảo luận để tìm ý kiến và hoàn thµnh b¶ng 54.1 SGK.. - Mçi nhãm hoµn thµnh 1 néi dung, rót ra kÕt luËn. - HS cã thÓ tr¶ lêi: + Cã hiÖn tîng « nhiÔm m«i trêng do ®un than, bÕp dÇu.....

(39) nhiên liệu trong gia đình sinh ra lợng khÝ CO; CO2... NÕu ®un bÕp kh«ng th«ng tho¸ng, c¸c khÝ nµy sÏ tÝch tô gây độc hại cho con ngời. *GV yêu cầu HS quan sát H 54.2 và - HS tự nghiên cứu H54.2, trao đổi nhãm vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. tr¶ lêi c¸c c©u hái  SGK trang 163 - Lu ý chiều mũi tên: con đờng phát t¸n chÊt ho¸ häc. *GV treo H54.2 phãng to, yªu cÇu HS - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung vµ rót ra kÕt tr¶ lêi c©u hái: - C¸c ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt vµ chÊt luËn. độc hoá học thờng tích tụ ở những môi trêng nµo? *GV bổ sung thêm: với chất độc khó ph©n huû nh §T, trong chuçi thøc ¨n nồng độ các chất ngày một cao hơn ở - HS tiếp thu kiến thức. c¸c bËc dinh dìng cao  kh¶ n¨ng g©y độc với con ngời là rất lớn. - Con đờng phát tán các loại hoá chất - HS nghiên cứu SGK để trả lời đó? - ChÊt phãng x¹ cã nguån gèc tõ ®©u? - C¸c chÊt phãng x¹ g©y nªn t¸c h¹i nh thÕ nµo? *GV nãi vÒ c¸c vô th¶m häa phãng x¹. - HS nghiªn cøu SGK tr¶ lêi vµ rót ra - Cho HS đọc thông tin SGK và điền kết luận. néi dung vµo b¶ng 54.2. *GV yªu cÇu HS lªn b¶ng hoµn thµnh b¶ng. *GV lu ý thêm: Chất thải rắn còn gây - HS vận dụng kiến thức đã học và trả c¶n trë giao th«ng, g©y tai n¹n cho ng- lêi. + Do thãi quen vµ lèi sèng thiÕu vÖ êi. - Sinh vËt g©y bÖnh cã nguån gèc tõ sinh, ®iÒu kiÖn sèng bÞ nhiÔm bÈn + Nguyên nhân bệnh đờng tiêu hoá do ®©u? - Nguyªn nh©n cña c¸c bÖnh giun s¸n, ¨n uèng mÊt vÖ sinh. + Phßng bÖnh sèt rÐt: diÖt bä gËy, gi÷ sèt rÐt, t¶ lÞ... vÖ sinh nguån níc, ®i ngñ m¾c mµn... - Phßng tr¸nh bÖnh sèt rÐt? KÕt luËn: 1. Ô nhiễm do các chất khí thải ra từ hoạt động công nghiệp và sinh hoạt: - Các khí thải độc hại cho cơ thể sinh vật: CO; CO 2; SO2; NO2... bụi do quá trình đốt cháy nhiên liệu từ các hoạt động: giao thông vận tải, sản xuất công nghiệp, đun nấu sinh ho¹t... 2. Ô nhiễm do hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học: - Các hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học thờng tích tụ trong đất, ao hồ nớc ngọt, đại dơng và phát tán trong không khí, bám và ngấm vào cơ thể sinh vật. - Con đờng phát tán: + Hoá chất (dạng hơi)  nớc ma  đất (tích tụ)  Ô nhiễm mạch nớc ngầm. + Ho¸ chÊt  níc ma  ao hå, s«ng, biÓn (tÝch tô)  bèc h¬i vµo kh«ng khÝ. + Ho¸ chÊt cßn b¸m vµ ngÊm vµo c¬ thÓ sinh vËt. 3. ¤ nhiÔm do c¸c chÊt phãng x¹ - C¸c chÊt phãng x¹ tõ chÊt th¶i cña c«ng trêng khai th¸c, chÊt phãng x¹, nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö, thö vò khÝ h¹t nh©n... - Gây đột biến ở ngời và sinh vật, gây một số bệnh di truyền và ung th. 4. ¤ nhiÔm do c¸c chÊt th¶i r¾n: - Chất thải rắn gây ô nhiễm môi trờng: đồ nhựa, giấy vụn, cao su, rác thải, y tế... 5. ¤ nhiÔm do sinh vËt g©y bÖnh: - Sinh vật gây bệnh có nguồn gốc từ chất thải không đợc thu gom và xử lí: phân, rác, níc th¶i sinh ho¹t, x¸c chÕt sinh vËt, r¸c th¶i tõ bÖnh viÖn....

(40) - Sinh vËt g©y bÖnh vµo c¬ thÓ ngêi g©y bÖnh do ¨n uèng kh«ng gi÷ vÖ sinh, vÖ sinh m«i trêng kÐm... 3. Kiểm tra đánh giá - Cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK trang 165. - Tìm hiểu tình hình ô nhiễm môi trờng, nguyên nhân và những công việc mà con ngời đã và đang làm để hạn chế ô nhiễm môi trờng. - Phân các tổ: mỗi tổ báo cáo về 1 vấn đề ô nhiễm môi trờng.. Ngµy so¹n: / / 2013 Ngµy d¹y: / / 2013. TiÕt 61. ¤ nhiÔm m«i trêng (tiÕp theo) I. Môc tiªu - Học sinh nắm đợc các nguyên nhân gây ô nhiễm, từ đó có ý thức bảo vệ môi trờng sống.- Hiểu đợc hiệu quả của việc phát triển môi trờng bền vững, qua đó nâng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. - RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiến thức; phát triển các kĩ năng hoạt động nhóm. - Gi¸o dôc HS cã ý thøc b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i. - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 55.1 tíi 55.4 SGK. - Tranh ¶nh vÒ m«i trêng bÞ « nhiÔm, tranh ¶nh vÒ xö lÝ r¸c th¶i, trång rõng, trång rau s¹ch. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra theo c©u 1, 2, 4 SGK trang 165. 2. Bµi míi Hoạt động 1: Hạn chế ô nhiễm môi trờng Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yêu cầu các nhóm báo cáo vấn đề - Các nhóm đã làm sẵn báo cáo ở nhà « nhiÔm m«i trêng theo sù chuÈn bÞ dùa trªn vèn kiÕn thøc, vèn hiÓu biÕt, s½n tríc ë nhµ. su tÇm t liÖu, tranh H 55.1 tíi 55.4. + Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí - Đại diện báo cáo, yêu cầu nêu đợc: (hoÆc « nhiÔm nguån níc, « nhiÔm do + Nguyªn nh©n thuèc b¶o vÖ thùc vËt, « nhiÔm do chÊt + HËu qu¶ r¾n) + BiÖn ph¸p kh¾c phôc + HËu qu¶:... + §ãng gãp cña b¶n th©n + BiÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng. + Bản thân em đã làm gì để góp phần gi¶m « nhiÔm m«i trêng (mçi nhãm tr×nh bµy tõ 5 – 7 phót). *GV vµ 2 HS lµm gi¸m kh¶o chÊm. - Sau khi c¸c nhãm tr×nh bµy xong c¸c néi dung th× gi¸m kh¶o sÏ c«ng bè ®iÓm. Hoạt động 2: Các biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trờng Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV cho HS hoµn thµnh b¶ng 55 SGK. - HS ®iÒn nhanh kÕt qu¶ vµo b¶ng 55 *GV thông báo đáp án đúng. kÎ s½n vµo vë bµi tËp. *GV mở rộng: có bảo vệ đợc môi tr- - Đại diện nhóm nêu kết quả và nêu đ-.

(41) êng kh«ng bÞ « nhiÔm th× c¸c thÕ hÖ hiện tại và tơng lai mới đợc sống trong bầu không khí trong lành, đó là sự bền v÷ng. *Gi¸o viªn gi¶ng g¶i, liªn hÖ thùc tiÔn, kh¾c sau kiÕn thøc yªu cÇu häc sinh kÕt luËn vµ ghi nhí.. îc: 1- a, b, d, e, i, l, n, o ,p. 2- c, d, e, g, i, k, l, m, o. 3- g, k, l, n. 4- g, k, l... 5- HS ghi thªm kÕt qu¶ => KÕt luËn: BiÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng (SGK b¶ng 55).. 3. Kiểm tra đánh giá - Cho HS đọc ghi nhớ và trả lời các câu hỏi SGK. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK trang 169. - C¸c nhãm chuÈn bÞ néi dung: ®iÒu tra t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng ë c¸c b¶ng 56.1 tíi 56.3 SGK.. Ngµy so¹n: / / 2013 Ngµy d¹y: / / 2013. TiÕt 62. Thùc hµnh Tìm hiểu tình hình môi trờng ở địa phơng (TiÕt1) I. Môc tiªu - Học sinh chỉ ra các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trờng ở địa phơng và từ đó đề xuất đợc các biện pháp khắc phục. - RÌn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸ c¸c th«ng tin, - Nâng cao nhận thức của HS đối với công tác chống ô nhiễm môi trờng. ii. ChuÈn bÞ - GiÊy bót. - KÎ s½n tõ ë nhµ c¸c b¶ng theo mÉu trong bµi vµo giÊy khæ to. - Häc sinh lµm c¸c phiÕu häc tËp vµ phiÕu thùc hµnh theo c¸c mÉu b¶ng SGK. iii. C¸ch tiÕn hµnh Bµi thùc hµnh tiÕn hµnh trong 2 tiÕt: - TiÕt 1: Híng dÉn ®iÒu tra m«i trêng. - TiÕt 2: B¸o c¸o t¹i líp. Tiến hành: Ngoài thực tế- Hệ sinh thái đồng ruộng Hoạt động 1: Hớng dẫn điều tra môi trờng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Chọn môi trờng để điều tra 1. §iÒu tra c¸c nh©n tè sinh th¸i, t×nh + GV lu ý: Tuỳ từng địa phơng mà đề hình và mức độ ô nhiễm môi trờng xuất địa điểm điều tra: trong khu vùc quan s¸t. VD: ở Hải Dơng sông Bạch Đằng bị ô - HS nghe GV hớng dẫn, ghi nhớ để nhiÔm, mét khu chî, mét khu d©n c... tiÕn hµnh ®iÒu tra. *GV híng dÉn néi dung b¶ng 56.1 - Yªu cÇu HS: + T×m hiÓu nh©n tè v« sinh, h÷u sinh . + Con ngời có những hoạt động nào g©y « nhiÔm m«i trêng. - Néi dung c¸c b¶ng 56.1 vµ 56.2. + §iÒn VD minh häa. Trong néi dung b¶ng 56.1, HS ph¶i *GV híng dÉn néi dung b¶ng 56.2 trình bày đợc các nhân tố vô sinh, các + Tác nhân gây ô nhiễm: rác, phân nhân tố hữu sinh và các tác động của động vật, ... con ngời tới hệ sinh thái đồng ruộng; + Mức độ: thải nhiều hay ít. trình bày đợc các tác nhân tác động + Nguyên nhân: rác cha xử lí, phân làm ô nhiễm hệ sinh thái đồng ruộng động vật còn cha ủ thải trực tiếp ra môi – nơi đang trực tiếp quan sát, nhận trêng... định đợc mức độ gây ô nhiễm của các + Biện pháp khắc phục: làm gì để ngăn nhân tố đó, giải thích đợc nguyên nhân chÆn c¸c t¸c nh©n. và đề xuất các biện pháp khắc phục.

(42) *GV cho HS chän m«i trêng mµ con ngời đã tác động làm biến đổi. *GV nªu c¸ch ®iÒu tra: 4 bíc nh SGK. - Nội dung bảng 56.3: Xác định các mức độ tác động của con ngời tới HST đang quan sát  xu hớng biến đổi các thành phần trong tơng lai có thể theo hớng tốt hay xấu  Hoạt động của con ngời gồm biến đổi tốt hay xấu cho hệ sinh th¸i.. tình trạng đó. 2. Điều tra tác động của con ngời tới m«i trêng - HS cã thÓ chän khu vùc ®iÒu tra: khu đất hoang đợc cải tạo thành khu sinh thái VAC, 1 đầm hồ bị san lấp để xây nhµ... - Nghiªn cøu kÜ c¸c bíc tiÕn hµnh ®iÒu tra. - Nắm đợc yêu cầu của bài thực hành. - HiÓu râ néi dung b¶ng 56.3. -> Thùc hiÖn theo yªu cÇu vµ híng dÉn cña thµy, tiÕn hµnh hµo thµnh viÖc ®iÒn các thông tin vào bảng. Cần chú ý đến xu hớng biến đổi của hệ sinh thái và đề xuÊt c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc vµ b¶o vÖ, ... - HS ®iÒu tra theo nhãm vµo ngµy nghØ, ghi l¹i kÕt qu¶.. 3. Kiểm tra - đánh giá - GV nhận xét, đánh giá kết quả các nhóm. - Khen nhãm lµm tèt, nh¾c nhë nhãm cßn thiÕu sãt. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Yêu cầu các nhóm viết thu họach theo mẫu SGK trang 172 trên cơ sở các nhóm đã tr×nh bµy.. Ngµy so¹n: / / 2013 Ngµy d¹y: / / 2013. TiÕt 63. Thùc hµnh Tìm hiểu tình hình môi trờng ở địa phơng (TiÕp theo) I. Môc tiªu * TiÕp tôc hoµn thµnh c¸c môc tiªu cña tiÕt 59: - Học sinh chỉ ra các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trờng ở địa phơng và từ đó đề xuất đợc các biện pháp khắc phục. - RÌn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸ c¸c th«ng tin, - Nâng cao nhận thức của HS đối với công tác chống ô nhiễm môi trờng. ii. ChuÈn bÞ - Các báo cáo sau khi quan sát ngoài thực địa. - Tranh ¶nh vµ c¸c th«ng tin tham kh¶o cã liªn quan iii. C¸ch tiÕn hµnh Bµi thùc hµnh tiÕn hµnh trong 2 tiÕt: - TiÕt 1: Híng dÉn ®iÒu tra m«i trêng. - TiÕt 2: B¸o c¸o t¹i líp. Tiến hành: Ngoài thực tế- Hệ sinh đồng ruộng sau đó báo cáo tại lớp, Hoạt động 2: Báo cáo kết quả về điều tra môi trờng ở địa phơng Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yªu cÇu: - Mỗi nhóm viết nội dung báo cáo đã + C¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra. điều tra đợc vào khổ giấy to. *GV cho c¸c nhãm th¶o luËn kÕt qu¶. Lu ý: Tr×nh bµy 3 b¶ng 56.1 tíi 56.3 *GV nhận xét đánh giá đặt biệt nhấn trên 1 tờ giấy. mạnh về mức độ ô nhiễm và biện pháp - Đại diện nhóm trình bày, các nhóm kh¾c phôc. kh¸c nhËn xÐt, bæ sung..

(43) Gi¸o viªn gäi häc sinh lÇn lît ph¸t biÓu cảm tởng sau các hoạt động hực hành, từ đó giáo dục học sinh ý thức bảo vệ => Chú ý nghe, ghi nhớ, ... môi trờng sinh thái ở địa phơng Hoạt động 2: Kiểm tra 15 phút Yªu cÇu häc lµm bµi kiÓm tra 15 phót: C©u 1: Nªu nh÷ng nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng? C¸ch kh¾c phôc? Câu 2: Hiện nay ở địa phơng em con ngời có những hoạt động nào có thể gây ô nhiễm môi trờng? Trong tơng lai chúng ta cần phải làm gì để hạn chế sự huỷ họai môi trờng do những hoạt động của con ngời? 3. Kiểm tra - đánh giá -GV nhận xét, đánh giá kết quả các nhóm. - Khen nhãm lµm tèt, nh¾c nhë nhãm cßn thiÕu sãt. 4.DÆn dß - Yêu cầu học sinh tích cực tham gia và tiến hành các hoạt động phòng tránh ô nhiễm môi trờng ở địa phơng.. Ch¬ng IV: B¶o vÖ m«i trêng Ngµy so¹n: / / 2013 TiÕt 64 Ngµy d¹y: / / 2013 Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn thiªn nhiªn I. Môc tiªu - Học sinh phân biệt đợc và lấy VD minh họa các dạng tài nguyên thiên nhiên. Trình bày đợc tầm quan trọng và tác dụng của việc sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyên thiªn nhiªn. - RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ho¸ th«ng tin kiến thức; phát triển các kĩ năng hoạt động nhóm - Học sinh có thái độ học tập nghiêm túc, hăng hái và hứng thú thực sự, có ý thức vận dụng kiến thức vào việc giải thích và giải quyết các vấn đề của thực tiễn.. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to h×nh 58.1; 58.2 SGK. - Tranh ¶nh t liÖu vÒ c¸c má khai th¸c, c¸nh rõng, ruéng bËc thang. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra 2 Bµi häc VB: ? Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ g×? KÓ tªn nh÷ng tµi nguyªn thiªn nhiªn mµ em biÕt? Hoạt động 1: Các dạng tài nguyên thiên nhiên chủ yếu Mục tiêu: HS phân biệt đợc dạng tài nguyên không tái sinh và tài nguyên tái sinh, tài nguyªn vÜnh cöu. Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK, - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc thảo luận nhóm và hoàn thành bài tập I SGK, trao đổi nhóm hoàn thành bảng b¶ng 58.1 SGK trang 173. 58.1. *GV nhận xét, thông báo đáp án đúng - Đại diện nhóm trình bày kết quả, các b¶ng 58.1 nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. 1- b, c, g 2- a, e. i 3- d, h, k, l. *GV đặt câu hỏi hớng tới kết luận: - HS dựa vào thông tin và bảng 58.1 để - Nªu c¸c d¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn tr¶ lêi, rót ra kÕt luËn: và đặc điểm của mỗi dạng? Cho VD? - HS tù liªn hÖ vµ tr¶ lêi: - Yªu cÇu HS thùc hiÖn  bµi tËp SGK.

(44) trang 174. + Than đá, dầu lửa, mỏ thiếc, sắt, - Nªu tªn c¸c d¹ng tµi nguyªn kh«ng vµng... cã kh¶ n¨ng t¸i sinh ë níc ta? + Rõng lµ tµi nguyªn t¸i sinh v× b¶o vÖ - Tµi nguyªn rõng lµ d¹ng tµi nguyªn vµ khai th¸c hîp lÝ th× cã thÓ phôc håi t¸i sinh hay kh«ng t¸i sinh? V× sao? sau mçi lÇn khai th¸c. KÕt luËn: - Cã 3 d¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn: + Tµi nguyªn t¸i sinh: khi sö dông hîp lÝ sÏ cã kh¶ n¨ng phôc håi (tµi nguyªn sinh vật, đất, nớc...) + Tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh lµ d¹ng tµi nguyªn qua 1 thêi gian sö dông sÏ bÞ c¹n kiÖt (than đá, dầu mỏ...) + Tµi nguyªn vÜnh cöu: lµ tµi nguyªn sö dông m·i m·i, kh«ng g©y « nhiÔm m«i trêng (n¨ng lîng mÆt trêi, giã, sãng...) Hoạt động 2: Sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên Mục tiêu: HS chỉ ra các biện pháp sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên đất, nớc và rừng, liªn hÖ thùc tÕ ë ViÖt Nam Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV giới thiệu 2 vấn đề sử dụng hợp lí tµi nguyªn thiªn nhiªn + Cần tận dụng triệt để năng lợng vĩnh cửu để thay thế dần năng lợng đang bị - HS tiếp thu kiến thức. c¹n kiÖt dÇn vµ h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng. + §èi víi tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh, cÇn cã kÕ häach khai th¸c thËt hîp lÝ vµ sö dông tiÕt kiÖm. + Đối với tài nguyên tái sinh: đất, nớc, - Mục 1. rõng ph¶i sö dông bªn c¹nh phôc håi. *GV giới thiệu về thành phần của đất: chÊt kho¸ng, níc, kh«ng khÝ, sinh vËt. + HS nghiªn cøu th«ng tin môc 1 vµ tr¶ -Yªu cÇu HS: lêi: - Nêu vài trò của đất? Nêu bật vai trò của đất trong đời sống vµ nÒn kinh tÕ. - Vì sao phải sử dụng hợp lí tài nguyên + Tài nguyên đất đang bị suy thoái do đất? xãi mßn, röa tr«i, nhiÔm mÆn, b¹c màu, ô nhiễm đất. *GV cho HS lµm b¶ng 58.2 vµ bµi tËp - HS th¶o luËn nhãm hoµn thµnh bµi môc 1 trang 174. tËp. - Vậy cần có biện pháp gì để sử dụng + Đánh dấu vào bảng kẻ sẵn trong vở hợp lí tài nguyên đất? bµi tËp. + Níc ch¶y chËm v× va vµo gèc c©y vµ lớp thảm mục  chống xói mòn đất nhất lµ ë nh÷ng sên dèc. - Níc cã vai trß quan träng nh thÕ nµo - HS dựa vào vốn hiểu biết để nêu đợc: đối với con ngời và sinh vật? - HS tr¶ lêi, GV nhËn xÐt vµ rót ra kÕt Níc lµ thµnh phÇn c¬ b¶n cña chÊt sèng, chiÕm 90% lîng c¬ thÓ sinh vËt, luËn. Cho HS quan s¸t H 58.2 con ngêi cÇn níc sinh ho¹t (250 lÝt/ 1 ngời/ 1 ngày) nớc cho hoạt động công - V× sao ph¶i sö dông hîp lÝ nguån tµi nghÞªp, n«ng nghiÖp... + Nguån tµi nguyªn níc ®ang bÞ « nguyªn níc? nhiÔm vµ cã nguy c¬ c¹n kiÖt. Cho HS lµm bµi tËp ®iÒn b¶ng 58.3, nªu nguyªn nh©n « nhiÔm nguån níc vµ c¸ch kh¾c phôc. - NÕu thiÕu níc sÏ cã t¸c h¹i g×? + ThiÕu níc lµ nguyªn nh©n g©y ra nhiều bệnh tật do mất vệ sinh, ảnh h- Trồng rừng có tác dụng bảo vệ tài ởng tới mùa màng, hạn hán, không đủ.

(45) níc cho gia sóc. nguyªn nh thÕ nµo? - Sö dông tµi nguyªn níc nh thÕ nµo lµ + Trång rõng t¹o ®iÒu kiÖn cho tuÇn hîp lÝ? hoµn níc, t¨ng níc bèc h¬i vµ níc ngÇm. - HS th¶o luËn nhãm, tr¶ lêi c©u hái vµ rót ra kÕt luËn. - HS dùa vµo vèn kiÕn thøc cña m×nh để trả lời câu hỏi. KÕt luËn: 1. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất - Vai trò của đất: SGK. - Nguồn tài nguyên đất đang bị suy thoái do xói mòn, rửa trôi, nhiễm mặn, bạc màu, ô nhiÔm... - C¸ch sö dông hîp lÝ: chèng xãi mßn, chèng kh« h¹n, chèng nhiÔm mÆn... vµ n©ng cao độ phì nhiêu của đất. - Biện pháp: Thuỷ lợi, kĩ thuật làm đất, bón phân, chế độ canh tác... đặc biệt là trồng c©y, g©y rõng nhÊt lµ rõng ®Çu nguån. 2. Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn níc: - Nớc là một nhu cầu không thể thiếu của tất cả các sinh vật trên trái đất. - Nguån tµi nguyªn níc ®ang bÞ « nhiÔm vµ cã nguy c¬ c¹n kiÖt. - C¸ch sö dông hîp lÝ: kh¬i th«ng dßng ch¶y, kh«ng x¶ r¸c th¶i c«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t xuèng s«ng, hå, ao, biÓn.. tiÕt kiÖm nguån níc. 3. Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn rõng: - Vai trß cña rõng :SGK - Hậu quả của việc chặt phá và đốt rừng làm cạn kiệt nguồn nớc, xói mòn, ảnh hởng tíi khÝ hËu do lîng níc bèc h¬i Ýt.... - Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn rõng: khai th¸c hîp lÝ kÕt hîp víi trång rõng vµ b¶o vÖ rõng. Thµnh lËp khu b¶o tån thiªn nhiªn. 3. Kiểm tra đánh giá - Ph©n biÖt tµi nguyªn t¸i sinh vµ tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh? - T¹i sao ph¶i sö dông hîp lÝ tµi nguyªn thiªn nhiªn? 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. Ngµy so¹n: / / 2013 Ngµy d¹y: / / 2013. TiÕt 65 Kh«i phôc m«i trêng vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·. I. Môc tiªu - Học sinh phải giải thích đợc vì sao cần khôi phục môi trờng, giữ gìn thiên nhiên hoang dã, đồng thời nêu đợc ý nghĩa của các biện pháp bảo vệ thiên nhiên hoang dã. - Rèn kĩ năng học tập đọc lập, có lối t duy tích cực, sáng tạo - N©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to h×nh 59 SGK. - Tranh ¶nh vµ c¸c h×nh vÏ vÒ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ thiªn nhiªn hoang d·. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò - H·y ph©n biÖt c¸c d¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn? Cho VD ? - V× sao ph¶i sö dông tiÕt kiÖm vµ hîp lÝ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn? Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn rõng cã ¶nh hëng nh thÕ nµo tíi c¸c tµi nguyªn kh¸c (VD nh tµi nguyªn đất và nớc)? 2. Bµi míi Hoạt động 1: ý nghĩa của việc khôi phục môi trờng vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d· Mục tiêu: HS chỉ ra đợc việc khôi phục và gìn giữ thiên nhiên hoang dã góp phần duy tr× c©n b»ng sinh th¸i..

(46) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - V× sao cÇn ph¶i kh«i phôc vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·? - HS nghiªncøu SGK, kÕt hîp víi kiÕn bµi tríc vµ tr¶ lêi c©u hái. *GV giíi thiÖu thªm vÒ n¹n ph¸ rõng: thøc Qua c¸c ý kiÕn tr¶ lêi, HS nhËn xÐt, bæ §Çu thÕ kØ XX, S rõng thÕ giíi lµ 6 tØ ha, -sung rót ra kÕt luËn vµ ghi nhí. n¨m 1958 lµ 4,4 tØ ha, n¨m 1973 lµ 3,8 tØ ha, n¨m 1995 lag 2,3 tØ ha. Việt Nam tốc độ mất rừng 200.000 ha/n¨m. - V× sao g×n gi÷ thiªn nhiªn hoang d· lµ gãp phÇn gi÷ c©n b»ng sinh th¸i? KÕt luËn: - Môi trờng đạng bị suy thoái. - G×n gi÷ thiªn nhiªn hoang d· lµ b¶o vÖ c¸c loµi sinh vËt vµ m«i trêng sèng cña chóng tr¸nh « nhiÔm m«i trêng, lò lôt, h¹n h¸n,... gãp phÇn gi÷ c©n b»ng sinh th¸i. Hoạt động 2: Các biệnpháp bảo vệ thiên nhiên Mục tiêu: HS chỉ ra đợc các biện pháp chính để bảo vệ thiên nhiên, liên hệ thực tế về vấn đề bảo vệ thiên nhiên. Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV treo c¸c tranh ¶nh H 59 kh«ng cã - C¸c nhãm quan s¸t tranh t×m hiÓu ý chó thÝch vµo khæ giÊy to. yªu cÇu HS nghÜa, g¾n c¸c m¶nh b×a thÓ hiÖn néi dung. chän nh÷ng m¶nh h×a in s½n ch÷ g¾n vµo tranh sao cho phï hîp. - Nªu c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu b¶o vÖ - HS kh¸i qu¸t kiÕn thøc trong H 59, tr¶ lêi thiªn nhiªn hoang d·? c©u hái vµ rót ra kÕt luËn. *GV ph©n biÖt cho SH khu b¶o tån thiªn nhiªn vµ vên quèc gia. Vên quèc gia Ba BÓ, Ba V×, C¸t Bµ, BÕn - KÓ tªn c¸c vên quèc gia ë ViÖt Nam? + Ðn, C«n §¶o, Cóc Ph¬ng... - KÓ tªn nh÷ng sinh vËt cã tªn trong + Sao la, sếu đầu đỏ.... sách đỏ cần đợc bảo vệ? *GV yªu cÇu HS hoµn thµnh cét 2, - HS nghiªn cøu néi dung c¸c biÖn ph¸p, b¶ng 59 SGK. trao đổi nhóm điền các biện vào bảng 59, kÎ vµo vë bµi tËp: + Cải tạo khí hậu, hạn chế xói mòn đất, h¹n chÕ h¹n h¸n, lò lôt... + §iÒu hßa lîng níc, h¹n chÕ lò lôt, h¹n *GV nhận xét và đa ra đáp án đúng; hán, có nớc mở rộng S trồng trọt, tăng liªn hÖ thùc tiÔn, gi¶i thÝch vµ gi¶ng n¨ng suÊt c©y trång. giải để khắc sâu kiến thức cho học + Tăng độ màu mỡ cho đất, phủ xanh vùng sinh. đất trống bỏ hoang, phân hữu cơ đợc xử lí đúng kĩ thuật, không mang mầm bệnh cho ngời và động vật. + Làm đất không bị cạn kiệt nguồn dinh dỡng, tận dụng hiệu suất sử dụng đất, tăng n¨ng suÊt c©y trång. + Đem lại lợi ích kinh tế, có đủ kinh phí đầu t cho cải tạo đất. KÕt luËn: 1. B¶o vÖ tµi nguyªn sinh vËt - SGK trang 178. 2. C¶i t¹o c¸c hÖ sinh th¸i bÞ tho¸i ho¸ Bảng 59 đã hoàn thành. Hoạt động 3: Vai trò của học sinh trong việc bảo vệ thiên nhiên hoang dã Môc tiªu: HS n©ng cao ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn, tuyªn truyÒn vÒ b¶o vÖ thiªn nhiªn. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cho HS th¶o luËn bµi tËp: - HS thảo luận và nêu đợc: + Tr¸ch nhiÖm cña HS trong viÖc b¶o + Kh«ng vøt r¸c bõa b·i, tÝch cùc tham.

(47) vÖ thiªn nhiªn. + Tuyên truyền nh thế nào cho mọi ngời cùng hành động để bảo vệ thiên nhiªn.. gia vÖ sinh c«ng céng, vÖ sinh c«ng viên, trờng học, đờng phố... + Kh«ng chÆt ph¸ c©y cèi bõa b·i, tÝch cùc trång c©y, ch¨m sãc vµ b¶o vÖ c©y. + Tuyªn truyÒn vÒ gi¸ trÞ cña thiªn nhiên và mục đích bảo vệ thiên nhiên cho bạn bè và cộng đồng.. 3. Kiểm tra đánh giá - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK trang 179. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - T×m hiÓu viÖc b¶o vÖ hÖ sinh th¸i. Ngµy so¹n: / / 2013 Ngµy d¹y: / / 2013. TiÕt 66. B¶o vÖ ®a d¹ng c¸c hÖ sinh th¸i I. Môc tiªu - Học sinh phải đa ra đợc VD minh họa các kiểu hệ sinh thái chủ yếu. - Trình bày đợc hiệu quả của các biện pháp bảo vệ đa dạng các hệ sinh thái, từ đó đề xuất đợc những biện pháp bảo vệ phù hợp với hoàn cảnh của địa phơng. - N©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. II. §å dïng d¹y häc - Tranh ¶nh vÒ c¸c hÖ sinh th¸i. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra theo c©u hái 1, 2 trang 179 SGK. 2. Bµi míi Hoạt động 1: Sự đa dạng của các hệ sinh thái Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV cho SH quan s¸t tranh, ¶nh c¸c hÖ - HS quan s¸t tranh ¶nh kÕt hîp nghiªn sinh th¸i, nghiªn cøu b¶ng 60.1 vµ tr¶ cøu b¶ng 60.1 vµ ghi nhí kiÕn thøc. lêi c©u hái: - Trình bày đặc điểm của các hệ sinh - Mét vµi HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn th¸i trªn c¹n, níc mÆn vµ hÖ sinh th¸i xÐt, bæ sung. níc ngät? *GV cho HS quan s¸t l¹i tranh vµ nhËn xÐt ý kiÕn HS: - HS t×m VD qua tranh ¶nh, kiÕn thøc - Cho VD vÒ hÖ sinh th¸i? thùc tÕ. *GV nhận xét, đánh giá, bổ sung: Mỗi hệ sinh thái đặc trng bởi các đặc điểm: khí hậu, động vật, thực vật. Đặc điểm riêng: hệ động vật, hệ thực vật, ph©n tÇng chiÕu s¸ng... KÕt luËn: - Cã 3 hÖ sinh th¸i chñ yÕu: + HÖ sinh th¸i trªn c¹n: rõng, th¶o nguyªn, savan... + HÖ sinh th¸i níc mÆn: rõng ngËp mÆn, hÖ sinh th¸i vïng biÓn kh¬i... + HÖ sinh th¸i níc ngät: ao, hå, s«ng, suèi.... Hoạt động 2: Bảo vệ các hệ sinh thái Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: - C¸ nh©n nghiªn cøu SGK, ghi nhí kiến thức, trả lời câu hỏi và nêu đợc: - V× sao ph¶i b¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng? + Vai trß quan träng cña hÖ sinh th¸i rõng. + Hệ sinh thái rrừng Việt Nam đã bị.

(48) - C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng mang l¹i hiÖu qu¶ nh thÕ nµo? *GV nhËn xÐt ý kiÕn cña HS vµ ®a ra đáp án. *GV lu ý HS: Víi HS thµnh phè, viÖc b¶o vÖ hå, c©y trong vên hoa, c«ng viªn lµ gãp phÇn b¶o vÖ hÖ sinh th¸i. - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - T¹i sao ph¶i b¶o vÖ hÖ sinh th¸i biÓn?. khai th¸c qu¸ møc. - C¸ nh©n nghiªn cøu néi dung b¶ng 60.2 SGK, th¶o luËn hiÖu qu¶ c¸c biÖn pháp bảo vệ, đại diện nhóm trả lời, các nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. - HS nêu đợc: + Biển đã cho con ngời những gì? + Con ngời đã khai thác sinh vật biển qu¸ møc nh thÕ nµo? biÓn bÞ « nhiÔm nh thÕ nµo? - Yªu cÇu HS th¶o luËn vÒ c¸c t×nh - HS nghiªn cøu b¶ng 60.3, th¶o luËn huèng nªu ra trong b¶ng 60.3 vµ ®a ra nhãm ®a ra t×nh huèng phï hîp. - §¹i diÖn nhãm lªn ghi kÕt qu¶, c¸c c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ phï hîp. *GV ch÷a bµi b»ng c¸ch cho c¸c nhãm nhãm kh¸c bæ sung. lên ghi kết quả trên bảng để cả lớp nhËn xÐt. + Cho HS liªn hÖ: HS, sinh viªn vïng - HS nghiªn cøu SGK, ghi nhí kiÕn biÓn H¹ Long, SÇm S¬n... tù nguyÖn thøc vµ tr¶ lêi c©u hái: HÖ sinh th¸i nhÆt r¸c trªn b·i biÓn vµo mïa du lÞch. n«ng nghiÖp cung cÊp l¬ng thùc, thùc phÈm nu«i sèng con ngêi. - HS nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi c©u - Cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: - T¹i sao ph¶i b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i hái, rót ra kÕt luËn. n«ng nghiÖp? - Có những biện pháp nào để bảo vệ hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp? KÕt luËn: 1. B¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng - Xây dựng kế họach để khai thác nguồn tài nguyên rừng hợp lí để hạn chế mức độ khai th¸c, kh«ng khai th¸c qu¸ møc lµm c¹n kiÖt nguån tµi nguyªn. - Xây dựng các khu bảo tồn thiên nhiên, vờn quốc gia để giữ cân bằng sinh thái và b¶o vÖ nguån gen. - Trồng rừng góp phần khôi phục các hệ sinh thái bị thoái hoá, chống xói mòn đất, t¨ng nguån níc... - Phßng ch¸y rõng  b¶o vÖ rõng. - Vận động định canh, định c để bảo vệ rừng đầu nguồn. - Ph¸t triÓn d©n sè hîp lÝ, gi¶m ¸p lùc sö dông tµi nguyªn rõng. - Tuyªn truyÒn b¶o vÖ rõng, toµn d©n cïng tham gia b¶o vÖ rõng. 2. B¶o vÖ hÖ sinh th¸i biÓn - Bảo vệ bãi cát biển (nơi rùa đẻ trứng) và vận động ngời dân không đánh bắt rùa biển. - Bảo vệ rừng ngập mặn hiện có và trồng lại rừng đã bị chặt phá. - Xử lí nớc thải trớc khi đổ ra sông, biển. - Lµm s¹ch b·i biÓn vµ n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng cña ngêi d©n. 3. B¶o vÖ hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp - C¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp chñ yÕu ë ViÖt Nam (B¶ng 60.4). - B¶o vÖ: + Duy tr× hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp chñ yÕu. + Cải tạo các hệ sinh thái để đạt năng suất và hiệu quả cao. 3. Kiểm tra đánh giá - V× sao ph¶i b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i? Nªu biÖn ph¸p b¶o vÖ? 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Tìm đọc cuốn “Luật bảo vệ MT”..

(49) Ngµy so¹n: / / 2013 Ngµy d¹y: / / 2013. TiÕt 67. LuËt b¶o vÖ m«i trêng I. Môc tiªu - Học sinh phải nắm đợc sự cần thiết phải có luật bảo vệ môi trờng. - Nh÷ng néi dung chÝnh cña luËt b¶o vÖ m«i trêng. - Tr¸ch nhiÖm cña mçi HS nãi riªng, mçi ngêi d©n nãi chung trong viÖc chÊp hµnh luËt. Gi¸o dôc ý thøc häc tËp nghiªm tóc, cã ý thøc b¶o vÖ m«i trêng II. §å dïng d¹y häc - Cuốn “Luật bảo vệ môi trờng và nghị định hớng dẫn thi hành” III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra theo c©u hái SGK trang 183 SGK. 2. Bµi míi Hoạt động 1: Sự cần thiết ban hành luật Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV đặt câu hỏi: - HS trả lời đợc: - V× sao ph¶i ban hµnh luËt b¶o vÖ m«i + LÝ do ban hµnh luËt lµ do m«i trêng trêng? bÞ suy tho¸i vµ « nhiÔm nÆng. - NÕu kh«ng cã luËt b¶o vÖ m«i trêng th× hËu qu¶ sÏ nh thÕ nµo? - Cho HS lµm bµi tËp b¶ng 61. *GV cho các nhóm lên bảng ghi ý kiến - HS trao đổi nhóm hoàn thành nội vµo cét 3 b¶ng 61. dung cét 3 b¶ng 61 SGK. *GV cho trao đổi giữa các nhóm về - Đại diện nhóm trình bày, các nhóm hËu qu¶ cña viÖc kh«ng cã luËt b¶o vÖ kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. m«i trêng vµ rót ra kÕt luËn. KÕt luËn: - LuËt b¶o vÖ m«i trêng nh»m ng¨n chÆn, kh¾c phôc c¸c hËu qu¶ xÊu cña con ngêi vµ thiªn nhiªn g©y ra cho m«i trêng tù nhiªn. - LuËt b¶o vÖ m«i trêng ®iÒu chØnh viÖc khai th¸c, sö dông c¸c thµnh phÇn m«i trêng hợp lí để phục vụ sự phát triển bền vững của đất nớc. Hoạt động 2: Một số nội dung cơ bản của luật bảo vệ môi trờng Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV giíi thiÖu s¬ lîc vÒ néi dung luËt b¶o vÖ m«i trêng gåm 7 ch¬ng, nhng ph¹m vi bµi häc chØ nghiªn cøu ch¬ng II vµ III. - Yêu cầu 1 HS đọc to : + GV lu ý HS: sự cố môi trờng là các -HS đọc nội dung. tai biÕn hoÆc rñi ro x¶y ra trong qu¸ trình hoạt động của con ngời hoặc do biến đổi bất thờng của thiên nhiên gây suy tho¸i m«i trêng nghiªm träng. - Em đã thấy có sự cố môi trờng cha và em đã làm gì? + Cháy rừng, lở đất, lũ lụt, sập hầm, sãng thÇn... KÕt luËn: 1. Phßng chèng suy tho¸i; « nhiÔm vµ sù cè m«i trêng (ch¬ng II) 2. Kh¾c phôc suy tho¸i; « nhiÔm vµ sù cè m«i trêng (ch¬ng III) - KÕt luËn SGK. Hoạt động 3: Trách nhiệm của mỗi ngời trong viÖc chÊp hµnh luËt b¶o vÖ m«i trêng Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yªu cÇu HS: - Cá nhân suy nghĩ hoặc trao đổi nhóm - Trả lời 2 câu hỏi mục  SGK trang và nêu đợc:.

(50) 185.. + T×m hiÓu luËt + ViÖc cÇn thiÕt ph¶i chÊp hµnh luËt + Tuyªn truyÒn díi nhiÒu h×nh thøc + Vøt r¸c bõa b·i lµ vi ph¹m luËt. *GV nhËn xÐt, bæ sung vµ yªu cÇu HS - HS cã thÓ kÓ c¸c viÖc lµm thÓ hiÖn rót ra kÕt luËn. chÊp hµnh luËt b¶o vÖ m«i trêng ë 1 sè *GV liªn hÖ ë c¸c níc ph¸t triÓn, mçi níc ngời dân đều rất hiểu luật và thực hiện VD: Singapore: vứt mẩu thuốc lá ra đtốt  môi trờng đợc bảo vệ và bền vững. ờng bị phạt 5 USD và tăng ở lần sau. KÕt luËn: - Mçi ngêi d©n ph¶i hiÓu vµ n¾m v÷ng luËt b¶o vÖ m«i trêng. - Tuyên truyền để mọi ngời thực hiện tốt luật bảo vệ môi trờng. 3. Kiểm tra đánh giá - Luật bảo vệ môi trờng ban hành nhằm mục đích gì? - Bản thân em đã chấp hành luật nh thế nào? 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc vµ chuÈn bÞ bµi thùc hµnh.. Ngµy so¹n: / / 2013 Ngµy d¹y: / / 2013. TiÕt 68. Thùc hµnh VËn dông luËt b¶o vÖ m«i trêng vào việc bảo vệ môi trờng ở địa phơng I. Môc tiªu - Học sinh vận dụng đợc những nội dung cơ bản của Luật bảo vệ môi trờng vào tình h×nh cô thÓ cña ®i¹ ph¬ng. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp nghiªm tóc, cã ý thøc b¶o vÖ m«i trêng - Nâng cao ý thức của HS trong việc bảo vệ môi rờng ở địa phơng. II. §å dïng d¹y häc - GiÊy tr¾ng khæ lín dïng khi th¶o luËn. - Bót d¹ nÐt ®Ëm viÕt trªn khæ giÊy lín. iii. C¸ch TiÕn hµnh 1. Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: Tr×nh bµy s¬ lîc 2 néi dung vÒ phßng chèng suy tho¸i, « nhiÔm m«i trêng, kh¾c phôc sù cè m«i trêng cña LuËt b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam? 2. Chọn chủ đề thảo luận - Ng¨n chÆn hµnh vi ph¸ rõng bÊt hîp ph¸p. - Không đổ rác bừa bãi. - Kh«ng g©y « nhiÔm nguån níc. - Kh«ng sö dông ph¬ng tiÖn giao th«ng cò n¸t. 3. TiÕn hµnh Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV chia líp thµnh 8 nhãm nhá. - Mçi nhãm: - 2 nhóm cùng thảo luận 1 chủ đề + Chọn 1 chủ đề - Mỗi chủ đề thảo luận 15 phút. Trả lời + Nghiên cứu kĩ nội dung luật c¸c c©u hái vµo khæ giÊy lín. + Nghiªn cøu c©u hái *Yêu cầu các nhóm tiến hành thảo + Liên hệ thực tế ở địa phơng luËn hoµn thµnh viÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái + Thèng nhÊt ý kiÕn, ghi vµo giÊy khæ có liên quan đến các vấn đề bảo vệ môi lớn. trờng theo chủ đề đã chọn. - VD ở chủ đề: Không đổ rác bừa bãi, yªu cÇu: - Những hành động nàp hiện nay đang + Nhiều ngời vứt rác bừa bãi đặc biệt là vi ph¹m LuËt b¶o vÖ m«i trêng? n¬i c«ng céng. - Hiện nay nhận thức của ngời dân địa + Nhận thức của ngời dân về vấn đề này.

(51) phơng về vấn đề đó đã đúng nh luật bảo vệ môi trờng quy định cha? - Chính quyền địa phơng và nhân dân cần làm gì để thực hiện tốt luật bảo vệ m«i trêng? - Nh÷ng khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn luËt b¶o vÖ m«i trêng lµ g×? Cã c¸ch nµo kh¾c phôc?. còn thấp, cha đúng luật. + ChÝnh quyÒn cÇn cã biÖn ph¸p thu gän rác, đề ra quy định đối với từng hộ, tổ d©n phè. + Khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn luËt b¶o vÖ m«i trêng lµ ý thøc cña ngêi d©n cßn thấp, cần tuyên truyền để ngời dân hiểu vµ thùc hiÖn. + HS ph¶i tham gia tÝch cùc vµo viÖc tuyªn truyÒn, ®i ®Çu trong ciÖc thùc hiÖn luËt b¶o vÖ m«i trêng. - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm khác theo dõi và nhận xét, đặt câu hỏi để cïng th¶o luËn.. - Tr¸ch nhiÖm cña mçi HS trong viÖc thùc hiÖn tèt luËt b¶o vÖ m«i trêng lµ g×? *GV yªu cÇu c¸c nhãm treo tê giÊy cã viết nội dung lên bảng để trình bày và c¸c nhãm kh¸c tiªn theo dâi. *GV nhËn xÐt phÇn th¶o luËn theo chñ đề của nhóm và bổ sung (nếu cần). - Tơng tự nh vậy với 3 chủ đề còn lại. 4. Kiểm tra - đánh giá - GV nhËn xÐt buæi thùc hµnh vÒ u nhîc ®iÓm cña c¸c nhãm. - §¸nh gi¸ ®iÓm cho HS. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - ViÕt b¸o c¸o thu häach theo nhãm. - HS «n l¹i néi dung: Sinh vËt vµ m«i trêng, giao cho c¸c nhãm thùc hiÖn c¸c b¶ng trong bµi 63.. Ngµy so¹n: / / 2013 Ngµy d¹y: / / 2013. TiÕt 69. ¤n tËp - phÇn Sinh vËt vµ m«i trêng I. Môc tiªu - Học sinh hệ thống hoá đợc các kiến thức cơ bản về sinh vật và môi trờng. - Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. - Tiếp tục rèn luyện kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh, tổng hîp, hÖ thèng ho¸. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp nghiªm tóc, cã ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. II. §å dïng d¹y häc - B¶ng phô néi dung b¶ng 63.1; 63.2; 63.3; 63.4; 63.5 SGK vµ giÊy thêng. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1.KiÓm tra 2.Bµi míi Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV cã thÓ tiÕn hµnh nh sau: - Chia 2 HS cïng bµn lµm thµnh 1 nhãm - Phát phiếu có nội dung các bảng nh - Các nhóm nhận phiếu để hoàn thành SGK (GV ph¸t bÊt k× phiÕu cã néi néi dung. dung nµo trªn giÊy tr¾ng) - Lu ý tìm VD để minh họa. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh - Thêi gian lµ 10 phót. *GV ch÷a bµi nh sau: + Gäi bÊt k× nhãm nµo, nÕu nhãm cã phiếu trên giấy thì GV cho đọc, còn - Các nhóm thực hiện theo yêu cầu của nÕu nhãm cã phiÕu trªn giÊy th× HS GV. tr×nh bµy. - C¸c nhãm bæ sung ý kiÕn nÕu cÇn vµ + GV ch÷a lÇn lît c¸c néi dung vµ gióp cã thÓ hái thªm c©u hái kh¸c trong néi.

(52) HS hoµn thiÖn kiÕn thøc nÕu cÇn. dung của nhóm đó. *GV thông báo đáp án lên bảng để cả - HS theo dõi và sửa chữa nếu cần. lớp theo dõi, đối chiếu và điều chỉnh c¸c kÕt luËn cña m×nh. Néi dung kiÕn thøc ë c¸c b¶ng: B¶ng 63.1- M«i trêng vµ c¸c nh©n tè sinh th¸i Nh©n tè sinh M«i trêng VÝ dô minh ho¹ th¸i (NTST) M«i trêng níc NTST v« sinh - ¸nh s¸ng NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, VSV. Môi trờng trong đất NTST v« sinh - Độ ẩm, nhiệt độ NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, VSV. Môi trờng trên mặt đất NTST vô sinh - Độ ẩm, ánh sáng, nhiệt độ NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, VSV, con ngêi. M«i trêng sinh vËt NTST v« sinh - Độ ẩm, nhiệt độ, dinh dỡng. NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, con ngêi. B¶ng 63.2- Sù ph©n chia c¸c nhãm sinh vËt dùa vµo giíi h¹n sinh th¸i Nh©n tè sinh Nhãm thùc vËt Nhóm động vật th¸i ¸nh s¸ng - Nhãm c©y a s¸ng - §éng vËt a s¸ng - Nhãm c©y a bãng - §éng vËt a tèi. Nhiệt độ - Thùc vËt biÕn nhiÖt - §éng vËt biÕn nhiÖt - §éng vËt h»ng nhiÖt §é Èm - Thùc vËt a Èm - §éng vËt a Èm - Thùc vËt chÞu h¹n - §éng vËt a kh«. Quan hÖ Hç trî C¹nh tranh (hay đối địch). B¶ng 63.3- Quan hÖ cïng loµi vµ kh¸c loµi Cïng loµi Kh¸c loµi - QuÇn tô c¸ thÓ - Céng sinh - C¸ch li c¸ thÓ - Héi sinh - C¹nh tranh thøc ¨n, chç ë. - C¹nh tranh - C¹nh tranh trong mïa sinh s¶n - KÝ sinh, nöa kÝ sinh - ¡n thÞt nhau - Sinh vËt nµy ¨n sinh vËt kh¸c.. B¶ng 63.4- HÖ thèng ho¸ c¸c kh¸i niÖm Kh¸i niÖm VÝ dô minh ho¹ - QuÇn thÓ: lµ tËp hîp nh÷ng c¸c thÓ cïng loµi, VD: QuÇn thÓ th«ng 3 l¸ ë sống trong 1 không gian nhất định, ở một thời điểm Đà Lạt, cọ Phú Thọ, voi nhất định, có khả năng sinh sản. Ch©u Phi sèng tªn d¶o Ma®agasca... - QuÇn x·: lµ tËp hîp nh÷ng quÇn thÓ sinh vËt kh¸c loài, cùng sống trong 1 không gian xác định, có VD; Quần xã ao, quần xã mèi quan hÖ g¾n bã nh mét thÓ thèng nhÊt nªn cã rõng Cóc Ph¬ng... cấu trúc tơng đối ổn định, các sinh vật trong quần x· thÝch nghi víi m«i trêng sèng. - C©n b»ng sinh häc lµ tr¹ng th¸i mµ sè lîng c¸ thÓ VD: Thùc vËt ph¸t triÓn  s©u mỗi quần thể trong quần xã dao động quanh vị trí ¨n thùc vËt t¨ng  chim ¨n s©u c©n b»ng nhê khèng chÕ sinh häc. t¨ng  s©u ¨n thùc vËt gi¶m. - HÖ sinh th¸i bao gåm quÇn x· sinh vËt vµ khu vùc sống của quần xã, trong đó các sinh vật luôn tác VD: Hệ sinh thái rừng nhiệt động lẫn nhau và tác động qua lại với nhân tố vô đới, rừng ngập mặn, biển, sinh cña m«i trêng t¹o thµnh mét hÖ thèng hoµn th¶o nguyªn... chỉnh và tơng đối ổn định. - Chuçi thøc ¨n: lµ mét d·y nhiÒu loµi sinh vËt cã + Rau  S©u  Chim ¨n s©u  mèi quan hÖ dinh dìng víi nhau, mçi loµi lµ mét §¹i bµng  VSV. m¾t xÝch, võa lµ m¾t xÝch tiªu thô m¾t xÝch phÝa tr-.

(53) íc, võa bÞ m¾t xÝch phÝa sau tiªu thô. - Líi thøc ¨n lµ c¸c chuçi thøc ¨n cã nhiÒu m¾t xÝch chung. Bảng 63.5- Các đặc trng của quần thể Néi dung c¬ b¶n ý nghÜa sinh th¸i - PhÇn lín c¸c quÇn thÓ cã - Cho thÊy tiÒm n¨n sinh s¶n cña tỉ lệ đực: cái là 1:1 quÇn thÓ QuÇn thÓ gåm c¸c nhãm tuæi: - Nhãm tuæi tríc sinh s¶n - T¨ng trëng khèi lîng vµ kÝch Thµnh phÇn thíc quÇn thÓ nhãm tuæi - Nhãm tuæi sinh s¶n - Quyết định mức sinh sản của quÇn thÓ - Nhãm sau sinh s¶n - Kh«ng ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn cña quÇn thÓ. - Lµ sè lîng sinh vËt trong - Ph¶n ¸nh c¸c mèi quan hÖ Mật độ quần thể 1 đơn vị diện tích hay thể trong quần thể và ảnh hởng tới tÝch. các đặc trng khác của quần thể. Các đặc trng Tỉ lệ đực/ cái. B¶ng 63.6 – C¸c dÊu hiÖu ®iÓn h×nh cña quÇn x· (B¶ng 49 SGK). Hoạt động 2: Câu hỏi ôn tập Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV cho HS nghiªn cøu c¸c c©u hái ë - C¸c nhãm nghiªn cøu c©u hái, th¶o SGK trang 190, thảo luận nhóm để trả luận để trả lời, các nhóm khác nhận lêi: xÐt, bæ sung. - (NÕu hÕt giê th× phÇn nµy HS tù tr¶ lêi). 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Hoµn thµnh c¸c bµi cßn l¹i - ChuÈn bÞ kiÓm tra häc k× II vµo tiÕt sau. Ngµy so¹n: / / 2013 Ngµy d¹y: / / 2013. TiÕt 67. kiÓm tra häc k× II i. Môc tiªu - Cñng cè vµ hoµn thiÖn c¸c kiÕn thøc vÒ Sinh häc 9 – c¸c phÇn di truyÒn häc, sinh thái học. Học sinh trình bày đợc những hiểu biết cơ bản trong chơng trình sinh học 9 - Rèn kĩ năng khái quát các thông tin kiến thức, lối t duy tích cực, chủ động, sáng tạo, c¸c kÜ n¨ng tr×nh bµy bµi lµm, - Gi¸o dôc häc sinh cã ý thøc häc tËp nghiªm tóc, cã kØ luËt trong kiÓm tra, thi cö. II. ChuÈn bÞ - Đề kiểm tra học kì II; đáp án biểu điểm. - PhiÕu tæng hîp kÕt qu¶, chÊt lîng kiÓm tra. III. TiÕn hµnh kiÓm tra: 1. Tæ chøc vµ kiÓm tra trªn líp (theo kÕ ho¹ch chuyªn m«n). đề bài phÇn I – Tr¾c nghÖm I. Hãy khoanh tròn vào đầu đáp án đúng nhất. C©u 1: KÜ thuËt gen gåm mÊy kh©u chñ yÕu? a. Gåm mét kh©u: T¸ch ADN NST cña tÕ bµo cho vµ t¸ch ph©n tö ADN dïng lµm thÓ truyÒn cña vi khuÈn hoÆc virót. b. Gåm hai kh©u: Kh©u thø nh©t (A), kh©u thø hai lµ t¹o ADN t¸i tæ hîp. c. Gåm ba kh©u: Kh©u thø nhÊt vµ thø hai (B), kh©u thø ba chuyÓn ADN t¸i tæ hợp vào tế bào nhận và tạo điều kiện cho gen đã ghép đợc biểu hiện..

(54) d. Gåm bèn kh©u: Kh©u thø nhÊt, thø hai vµ thø ba (B), kh©u thø t lµ nu«i cÊy tÕ bµo nhËn trªn m«i trêng dinh dìng cã hoãcm«n sinh trëng. Câu 2: ở thực vật, phơng pháp nào sau đây đợc sử dụng để duy trì u thế lai? A. Cho c¸c c©y lai F1 giao phÊn víi nhau. B. Cho c¸c c©y lai F1 tù thô phÊn b¾t buéc víi nhau. C. C¶ A vµ B. D. Nh©n gièng v« tÝnh. C©u 3: ¦u thÕ lai thÓ hiÖn râ nhÊt ë kiÓu gen nµo sau ®©y? A. aabbccdd B. AabbCcDd C. aaBbCcDd D. AaBbCcDd C©u 4: Chän c©u sai trong c¸c c©u sau: A. Nhân tố sinh thái là tất cả các yếu tố của môi trờng tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến sinh vật. B. Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định. C. Sinh vËt kh«ng ph¶i lµ nh©n tè sinh th¸i. D. Các nhân tố sinh thái của môi trờng đợc chia thành hai nhóm nhân tố vô sinh và nhãm nh©n tè h÷u sinh. C©u 5: ThÕ nµo lµ c©n b»ng sinh häc? A. Là số lợng cá thể trong quần xã luôn luôn đợc khống chế ở mức độ nhất định phï hîp víi kh¶ n¨ng cña m«i trêng. B. Là số lợng cá thể của từng loài trong quần xã có thể thay đổi, nhng tổng số cá thể trong quần xã không thay đổi. C. Là số lợng cá thể của từng loài trong quần xã có thể thay đổi, nhng mọi cá thể trong quần xã đều thích nghi và phát triển đợc. D. C¶ A, B, C. C©u 6: Nh÷ng biÖn ph¸p b¶o vÖ vµ c¶i t¹o m«i trêng lµ g×? 1. H¹n chÕ sù gia t¨ng d©n sè. 2. Sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn. 3. T¨ng cêng viÖc trång rõng ë kh¾p mäi n¬i. 4. B¶o vÖ c¸c loµi sinh vËt. 5. KiÓm so¸t vµ gi¶m thiÓu c¸c nguån chÊt th¶i g©y « nhiÔm. 6. T¹o ra loµi vËt nu«i vµ c©y trång míi cã n¨ng suÊt cao. 7. T¨ng cêng viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuû ®iÖn. A. 1, 2, 3, 4, 7. B. 1, 2, 4, 5, 6. C. 2, 3, 4 5, 6. D. 1, 3, 4, 5, 7. II. Điền từ (cụm từ) thích hợp vào chỗ trống để hoàn thành các bài tập sau: 1. C¸c c¸ thÓ cïng loµi ……………..(1) trong c¸c nhãm c¸ thÓ. Tuy nhiªn khi gÆp ………….. (2) các cá thể cùng loài lại cạnh tranh nhau dẫn đến một số cá thể tách ra khái nhãm. Trong mèi quan hÖ kh¸c loµi, c¸c c¸ thÓ sinh vËt hoÆc hç trî, hoÆc ……………..(3) víi nhau. Quan hÖ hç trî lµ qua hÖ cã lîi (hoÆc Ýt nhÊt kh«ng cã h¹i) cho tÊt c¶ c¸c sinh vật. Trong quan hẹ đối địch, một bên sinh vật có lợi, còn bên kia …………….. (4) hoÆc ……………………………… (5). 2. Các sinh vật trong quần xã gắn bó với nhau bởi nhiều mối quan hệ, trong đó ………………. (6) có vai trò quan trọng đợc thể hiện qua ……………………. & …………………..(7). Mét ……………………… (8) hoµn chØnh bao gåm ba thµnh phÇn chñ yÕu lµ: sinh vËt SX, sinh vËt tiªu thô vµ sinh vËt ph©n gi¶i. PhÇn II – tù luËn C©u 1: Nªu ý nghÜa cña viÖc kh«i phôc m«i trêng vµ g×n gi÷ thiªn nhiªn hoang d·? hãy trình bày các biên pháp cần thực hiện để bảo vệ rừng? Mỗi biện pháp hãy lấy một vÝ dô? Câu 2: Trong hệ sinh thái rừng ma nhiệt đới có các loài sinh vật: đại bàng, hổ, rắn hổ mang, cÇy, c©y gç, s©u ¨n l¸ c©y, chuét, bä ngùa, vi sinh vËt. Em h·y liÖt kª c¸c chuçi thøc ¨n cã thÓ cã trong hÖ sinh th¸i?.

(55) đáp án: PhÇn I - 5 ®iÓm: C©u I (3®iÓm): 1 – C; 2 – D; 3 – D; 4 – C; 5 – A; 6 – B. C©u II (2®iÓm): 1 – hç trî lÉn nhau; 2 - ®iÒu kiÖn bÊt lîi; 3 - đối địch; 4 – bÞ h¹i 5 – c¶ hai cïng bÞ h¹i; 6 – quan hÖ dinh dìng; 7 – chuçi vµ líi thøc ¨n; 8 – líi thøc ¨n. PhÇn II – 5 ®iÓm: C©u 1 (3 ®iÓm): * ý nghÜa cña viÖc kh«i phôc m«i trêng vµ g×n gi÷ thiªn nhiªn hoang d· - 1,0®iÓm. - Bảo vệ đợc các loài sinh vật cùng môi trờng sống của chúng, nhất là với những loài động thực vật quí hiểm. - Ng¨n ngõa, h¹n chÕ sù c¹n kiÖt ngu«nd tµi nguyªn thiªn nhiªn, duy tri c©n b»ng sinh th¸i. - t¹o ®iÒu kiÖn vµ lµ c¬ së cña sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña mçi quèc gia. * C¸c biÖn ph¸p kh«i b¶o vÖ rõng – 1,5 ®iÓm + c¸c vÝ dô phï hîp – 0,5 ®iÓm: - B¶o vÖ c¸c khu rõng giµ, rõng ®Çu nguån … - Xây dựng các khu bảo tồn, các vờn quốc gia để bảo vệ động vật hoang dã … - Trång c©y g©y rõng, t¹o m«i trêng sèng cho nhiÒu loµi sinh vËt …. - Không săn bắn động vật quí hiếm và khai thác quá mức các loài sinh vật … - ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại và CNSH để bảo tồn nguồn gen quí hiếm…. C©u 2 (2 ®iÓm): - Học sinh nêu đợc ít nhất 6 chuỗi thức ăn với khởi đầu là cây gỗ và kết thúc ở Vi sinh vật . Với 3 chuỗi thức ăn đúng sẽ đạt 1,0 điểm. 2. Nhận xét, đánh giá, rút kinh ngiệm sau kiểm tra. 3. KÕt qu¶ kiÓm tra §iÓm < 5: ……… em (b»ng ……..%). §iÓm ≥ 8: ……… em (b»ng ……..%)..

(56) Ngµy so¹n: / / 2013 Ngµy d¹y: / / 2013. TiÕt 68. Bµi 64: Tæng kÕt ch¬ng tr×nh toµn cÊp I. Môc tiªu - Học sinh hệ thống hoá kiến thức sinh học về các nhóm sinh vật, đặc điểm các nhóm thực vật và các nhóm động vật. - Học sinh nắm đợc sự tiến hoá của giới động vật, sự phát sinh, phát triển của thực vật. - Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. - Rèn kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh tổng hợp, hệ thống ho¸. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp nghiªm tóc. II. §å dïng d¹y häc - Phim trong có in sẵn nội dung các bảng 64.1 đến 64.5. - Tê giÊy khæ to cã in s½n néi dung b¶ng 64.4. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1.KiÓm tra bµi cò 2.Bµi míi Hoạt động 1: Đa dạng sinh học Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV chia líp thµnh 6 nhãm - C¸c nhãm tiÕn hµnh th¶o luËn néi - Giao việc cho từng nhóm: mỗi nhóm dung đợc phân công. hoµn thµnh 1 b¶ng trong 15 phót. - Thèng nhÊt ý kiÕn, ghi vµo khæ giÊy *GV ch÷a bµi b»ng b»ng b¶ng phô to. *GV để các nhóm trình bày lần lợt nh- - Đại diện nhóm trình bày ý kiến trên ng sau mçi néi dung cña nhãm, GV ®a m¸y chiÕu hoÆc trªn giÊy khæ to. ra đánh giá và đa kết quả đúng. - C¸c nhãm kh¸c theo dâi, bæ sung hoặc hỏi thêm vấn đề cha rõ. Néi dung kiÕn thøc ë c¸c b¶ng nh SGV:. Hoạt động 2: Sự tiến hoá của thực vật và động vật Mục tiêu: HS chỉ ra đợc sự tiến hoá của giới động vật và sự phát sinh, phát triển của thùc vËt. Hoạt động của GV Hoạt động của HS *GV yªu cÇu HS: - Các nhóm tiếp tục thảo luận để hoàn + Hoµn thµnh bµi tËp môc  SGK trang thµnh 2 bµi tËp SGK. - §¹i diÖn 2 nhãm lªn viÕt kÕt qu¶ lªn 192 + 193. *GV chữa bài bằng cách gọi đại diện bảng để lớp theo dõi và bổ sung ý kiến. tõng nhãm lªn viÕt b¶ng. - Sau khi c¸c nhãm th¶o luËn vµ tr×nh bµy, - C¸c nhãm so s¸nh bµi víi kÕt qu¶ GV ®a ra vµ tù söa ch÷a. GV thông báo đáp án. *GV yêu cầu HS lấy VD về động vật và - HS tự lấy VD. thực vật đại diện cho các ngành động vật vµ thùc vËt..

(57)

giao an sinh 9

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về