Phát triển nông nghiệp trên địa bàn huyện trà bồng tỉnh quảng ngãi

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

VŨ TUẤN KHANG

QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN ĐĂK TÔ,
TỈNH KON TUM

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

ĐÀ NẴNG - Năm 2019


ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

VŨ TUẤN KHANG

QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN ĐĂK TÔ,
TỈNH KON TUM

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã số: 60.34.04.10

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. TRƢƠNG BÁ THANH

ĐÀ NẴNG - Năm 2019

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trên trong luận văn là trung thực và chưa từng được
ai cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Học viên-Tác giả luận văn

Vũ Tuấn Khang


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ............................................................. 2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu......................................................... 3
4. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................... 3
5. Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................... 4
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiến của đề tài .............................................. 5
7. Sơ lƣợc tài liệu nghiên cứu chính sử dụng trong nghiên cứu ............... 6
8. Tổng quan tài liệu nghiên cứu............................................................... 7
9. Bố cục của đề tài ................................................................................. 11
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ
HỘI ................................................................................................................. 12
1.1. KHÁI QUÁT VỀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ..................... 12
1.1.1. Đối tƣợng tham gia BHXH ........................................................... 12
1.1.2. Các chế độ BHXH......................................................................... 12
1.1.3. Quỹ BHXH và nguồn hình thành ................................................. 13
1.1.4. Khái niệm, ý nghĩa, vai trị, đặc điểm, ngun tắc của cơng tác thu
BHXH.............................................................................................................. 13
1.1.5. Mục tiêu của quản lý thu bảo hiểm xã hội .................................... 16
1.1.6. Ý nghĩa của thu BHXH ................................................................. 17

1.2. NỘI DUNG QUẢN LÝ, QUY TRÌNH QUẢN LÝ THU BHXH .......... 18
1.2.1. Nội dung quản lý thu BHXH ........................................................ 18
1.2.2. Quy trình quản lý thu BHXH ........................................................ 23
1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN QUẢN LÝ THU BHXH ........... 27
1.3.1. Hệ thống chính sách pháp luật về BHXH ..................................... 27


1.3.2. Sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền; Phối hợp giữa cơ
quan BHXH và các cơ quan ban ngành liên quan tại địa phƣơng trong công
tác quản lý thu BHXH ..................................................................................... 28
1.3.3. Cơ quan BHXH, chất lƣợng đội ngũ cán bộ BHXH .................... 28
1.3.4. Nhận thức của NLĐ, chủ SDLĐ, ngƣời dân về việc tham gia
BHXH.............................................................................................................. 29
1.3.5. Trình độ phát triển kinh tế xã hội.................................................. 30
1.4. KINH NGHIỆM CỦA CÁC HUYỆN VỀ CÔNG TÁC THU BHXH ... 31
1.4.1. Kinh nghiệm của quận Ngũ Hành Sơn, thành phố Đà Nẵng ........ 31
1.4.2. Kinh nghiệm của huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum ....................... 32
1.4.3 Bài học kinh nghiệm rút ra cho BHXH huyện Đăk Tô ................. 32
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1............................................................................... 35
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BHXH TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN ĐĂK TÔ .......................................................................................... 36
2.1. ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA HUYỆN ĐĂK TÔ ẢNH HƢỞNG ĐẾN
CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ QUẢN LÝ THU BHXH ............ 36
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, xã hội, kinh tế ................................................ 36
2.1.2. Đặc điểm cơ bản của BHXH huyện Đăk Tơ................................. 40
2.1.3. Tình hình hoạt động của BHXH huyện Đăk Tơ giai đoạn 2014 2018 ................................................................................................................. 41
2.2. THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÝ THU BHXH TẠI BHXH HUYỆN ĐĂK
TÔ.................................................................................................................... 45
2.2.1. Tuyên truyền về chế độ, chính sách pháp luật BHXH ................. 45
2.2.2. Nội dung quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Đăk Tô ............... 47

2.2.3. Công tác tổ chức thu BHXH tại BHXH huyện Đăk Tơ ............... 61
2.2.4. Quyết tốn thu BHXH .................................................................. 63


2.2.5. Công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về BHXH;
giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về BHXH trên địa bàn
huyện Đăk Tơ .................................................................................................. 66
2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CƠNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN ĐĂK TÔ ......................................................................... 69
2.3.1. Thành công và hạn chế về công tác quản lý thu BHXH trên địa
bàn huyện Đăk Tô ........................................................................................... 69
2.3.2. Nguyên nhân hạn chế .................................................................... 76
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2................................................................................ 79
CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP HỒN THIỆN CƠNG TÁC QUẢN LÝ THU
BHXH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐĂK TÔ ............................................... 80
3.1 CĂN CỨ ĐỂ ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP ............................................. 80
3.1.1. Những quan điểm hồn thiện cơng tác quản lý thu BHXH .......... 80
3.1.2. Chiến lƣợc phát triển phục vụ cho công tác quản lý thu BHXH
trên địa bàn huyện Đăk Tô .............................................................................. 83
3.1.3. Một số yêu cầu khi xây dựng giải pháp ........................................ 84
3.2. CÁC GIẢI PHÁP CỤ THỂ ..................................................................... 84
3.2.1. Hồn thiện cơng tác tun truyền về chế độ, chính sách pháp luật
BHXH trên địa bàn huyện Đăk Tô.................................................................. 84
3.2.2. Hồn thiện lập dự tốn thu BHXH tại BHXH huyện Đăk Tơ ...... 89
3.2.3. Hồn thiện cơng tác tổ chức quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện
Đăk Tô ............................................................................................................. 89
3.2.4. Đẩy mạnh công tác phát triển đối tƣợng tham gia BHXH, BHYT,
BHTN và công tác thu hồi nợ đọng ................................................................ 91
3.2.5. Tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật
về BHXH; giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về BHXH

......................................................................................................................... 95


3.3. KIẾN NGHỊ ............................................................................................. 97
3.3.1. Kiến nghị với Đảng, Nhà nƣớc, Quốc hội, Chính phủ, các Bộ (gọi
chung là Nhà nƣớc) ......................................................................................... 97
3.3.2. Kiến nghị với BHXH Việt Nam ................................................. 101
3.3.3. Kiến nghị với BHXH tỉnh Kon Tum .......................................... 103
3.3.4. Kiến nghị với ngƣời lao động ..................................................... 104
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3.............................................................................. 105
KẾT LUẬN .................................................................................................. 106
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Ý nghĩa các từ viết tắt

BHXH

Bảo hiểm xã hội

BHYT

Bảo hiểm y tế

BHTN

Bảo hiểm thất nghiệp

BHXHBB

Bảo hiểm xã hội bắt buộc

BHXHTN

Bảo hiểm xã hội tự nguyện

CNTT

Công nghệ thông tin

CSDL

Cơ sở dữ liệu

DN

Doanh nghiệp

HĐLĐ

Hợp đồng lao động

NLĐ

Ngƣời lao động

VCLĐ

Viên chức lao động

SDLĐ

Sử dụng lao động

TNHS

Tiếp nhận hồ sơ

TTHC

Thủ tục hành chính

UBND

Ủy ban nhân dân

ASXH

An sinh xã hội

MLTTV

Mức lƣơng tối thiểu vùng

MLCS

Mức lƣơng cơ sở


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Diện tích, dân số và mật độ dân số của huyện Đăk Tô năm 2014 –
2018 ................................................................................................................. 38
Bảng 2.2. Dân số trung bình huyện Đăk Tô, các năm gần đây....................... 38
Bảng 2.3. Số đơn vị tham gia BHXHBB giai đoạn 2014-2018 tại BHXH
huyện Đăk Tô. ................................................................................................. 41
Bảng 2.4. Bảng số liệu Doanh nghiệp trên địa bàn huyện Đăk Tô giai đoạn
2014 –2018 ...................................................................................................... 42
Bảng 2.5. Tình hình lập dự tốn và thực hiện dự tốn về số ngƣời tham gia, số
thu BHXHBB giai đoạn 2014 -2018 ............................................................... 43
Bảng 2.6. Tình hình giao dự tốn và thực hiện dự toán về số ngƣời tham gia
BHXHTN giai đoạn 2014 -2018 ..................................................................... 44
Bảng 2.7. Tình hình tuyên truyền giai đoạn năm 2014-2018 Tại BHXH huyện
Đăk Tô ............................................................................................................. 46
Bảng 2.8. Số đơn vị, số ngƣời tham gia BHXHBB giai đoạn 2014-2018 tại
BHXH huyện Đăk Tô...................................................................................... 48
Bảng 2.9. Các DN trên địa bàn huyện Đăk Tô vi phạm Luật BHXH về số
ngƣời tham gia chƣa đủ (phụ lục 4) ................................................................ 50
Bảng 2.10. Mức lƣơng cơ sở qua các năm ...................................................... 51
Bảng 2.11. Mức lƣơng tối thiểu vùng năm qua các năm ................................ 54
Bảng 2.12. Bảng phân bổ tỷ lệ đóng BHXH, BHYT, BHTN từ 01/01/2007
đến nay ............................................................................................................ 56
Bảng 2.13. Mức đóng BHXH, BHYT, BHTN, bảo hiểm tai nạn lao độngbệnh nghề nghiệp vào các quỹ thành phần ..................................................... 57
Bảng 2.14. Tổng quỹ lƣơng đóng BHXH-BHYT-BHTN tại huyện Đăk Tơ
giai đoạn 2014-2018 ........................................................................................ 58

Bảng 2.15. Tình hình giao dự tốn và thực hiện dự toán về số ngƣời tham gia,
số thu BHXHBB giai đoạn 2014 -2018 .......................................................... 59
Bảng 2.16. Tình hình lập dự toán và thực hiện dự toán về số ngƣời, số thu
tham gia BHXHTN giai đoạn 2014 -2018 ...................................................... 60
Bảng 2.17. Mẫu Tổng hợp các chỉ tiêu quyết toán thu BHXH ....................... 63
Bảng 2.18. Tình hình quyết tốn số thu BHXH, BHYT, BHTN tỷ lệ nợ đọng
giai đoạn 2014-2018 tại BHXH huyện Đăk Tơ .............................................. 64
Bảng 2.19. Tình hình thực hiện thu tiền BHXHBB giai đoạn 2014-2018 tại
BHXH huyện Đăk Tô...................................................................................... 66
Bảng 2.20. Tình hình thanh tra, kiểm tra đơn vị SDLĐ tại BHXH huyện Đăk
Tô giai đoạn 2014-2018. ................................................................................. 67
Bảng 2.21. Kết quả tiếp nhận và xử lý đơn thƣ khiếu nại tại BHXH huyện
Đăk Tô giai đoạn 2014 – 2018 ........................................................................ 68
Bảng 2.22. Kết quả khảo sát ý kiến của ngƣời lao động tại huyện Đắk Tô ... 71
Bảng 2.23. Số tiền và Số ngƣời hƣởng BHXH 1 lần qua các năm 2014-2018
tại BHXH huyện Đăk Tô................................................................................. 74


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Sơ đồ Quy trình quản lý thu BHXH ............................................... 23
Hình 1.2. Mơ hình tổng quan tổ chức của BHXH Việt Nam.......................... 24
Hình 1.3. Sơ đồ khái quát quy trình quản lý thu ............................................. 25


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
BHXH là chính sách xã hội trụ cột của hệ thống ASXH. Hiện nay, nhiều
quốc gia trên thế giới rất coi trọng chính sách BHXH, bởi vì việc thực hiện tốt

chính sách BHXH sẽ giúp bảo đảm ổn định cuộc sống cho NLĐ nói chung,
góp phần ổn định chính trị, đảm bảo an toàn xã hội, ASXH.
Quỹ BHXH là xƣơng sống của bất kỳ một hệ thống BHXH nào. Bởi vì
các chế độ BHXH đều nhằm mục đích đảm bảo an tồn về đời sống của NLĐ,
quỹ BHXH góp phần ổn định cuộc sống cho NLĐ và gia đình họ. Đồng thời
hạn chế những tệ nạn xã hội xảy ra do nguyên nhân của thất nghiệp và nghèo
đói. Mặt khác cũng giúp cho chủ SDLĐ ổn định sản xuất kinh doanh, nâng
cao hiệu quả kinh doanh. Nhờ vậy mà kinh tế đất nƣớc phát triển, bền vững,
tăng trƣởng về chất, đảm bảo ASXH.
Công tác thu BHXH là đầu vào của công tác chi, ảnh hƣởng, tác động
trực tiếp đến công tác chi và thực hiện chính sách BHXH hiện tại và cả tƣơng
lai. Nếu thu không đạt, mức thu thấp, thu không đƣợc BHXH… thì quỹ
BHXH thất thu, thu khơng đủ bù chi, khơng có nguồn để chi trả cho các chế
độ BHXH cho NLĐ. Do đó, cơng tác thu BHXH đóng một vai trò hết sức
quan trọng, then chốt, đảm bảo ổn định cho cuộc sống của NLĐ cũng nhƣ các
đơn vị SDLĐ đƣợc hoạt động bình thƣờng.
Trong những năm qua, cơng tác thu BHXH tại BHXH huyện Đăk Tơ đã
có nhiều tiến bộ khởi sắc và có thành tích tƣơng đối tốt, ln hồn thành và
vƣợt kế hoạch đƣợc giao. Tuy nhiên trong thời gian vừa qua, cơng tác thu
BHXH cịn những tồn tại, hạn chế nhƣ: số đơn vị SDLĐ, số lao động chƣa
tham gia BHXHBB còn rất nhiều, độ bao phủ BHXH tăng chậm, tỷ lệ gia
tăng về mức lƣơng, tiền công tham gia hàng năm chƣa cao, số đơn vị nợ


2

đọng, trốn đóng, đóng khơng đủ số ngƣời, đóng khơng đủ mức lƣơng bắt buộc
phải tham gia theo quy định của loại hình BHXHBB, số ngƣời hƣởng BHXH
1 lần tăng nhanh, tình trạng gian lận, trục lợi BHXH chậm đƣợc khắc phục,
quỹ hƣu trí và tử tuất có nguy cơ mất cân đối trong dài hạn, số lao động tham

gia BHXHTN còn chƣa tƣơng xứng với tiềm năng, hệ thống chính sách, pháp
luật về BHXH chƣa theo kịp tình hình kinh tế xã hội, chƣa thích ứng với q
trình già hóa dân số và sự xuất hiện các quan hệ lao động mới (NQ 28TQ/TW)…vv, gây ra những ảnh hƣởng về quyền lợi cho NLĐ, về ASXH.
Nhằm giảm những hạn chế trên, phát triển, mở rộng nguồn thu BHXH,
tăng trƣởng, ổn định bền vững quỹ BHXH, rất cần có những giải pháp thiết
thực, hiệu quả trong thời gian tới.
Với tƣ cách là một cán bộ đang làm thực tiễn trong lĩnh vực BHXH của
BHXH huyện Đăk Tô và để khắc phục những hạn chế nêu trên, nhằm mở
rộng, tăng trƣởng nguồn thu, phát triển bền vững quỹ BHXH trên địa bàn
huyện Đăk Tơ, rất cần có những giải pháp cụ thể để tăng cƣờng công tác quản
lý thu BHXH, nên học viên đã chọn đề tài “Quản lý thu bảo hiểm xã hội tại
Bảo hiểm xã hội huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum ” làm Luận văn nghiên cứu
để áp dụng thực tiễn.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục tiêu nghiên cứu tổng quát
Trên cơ sở lý luận cơ bản về BHXH, cơ sở lý luận công tác thu BHXH,
luận văn làm rõ và đánh giá thực trạng công tác quản lý thu BHXH trên địa
bàn huyện Đăk Tơ giai đoạn năm 2014-2018. Bên cạnh đó, luận văn đã đề
xuất những giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện cơng tác quản lý thu BHXH
nói chung và trên địa bàn huyện Đăk Tơ nói riêng.
2.2. Mục tiêu cụ thể
Đánh giá một cách tổng quát và có hệ thống thực trạng công tác quản lý


3

thu BHXH trong những năm vừa qua. Rút ra những bài học kinh nghiệm,
những mặt còn hạn chế để đƣa ra những giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác
quản lý thu BHXH trong hiện tại và tƣơng lai để đạt mục tiêu nâng cao hiểu
biết của NLĐ về chính sách BHXH, mọi NLĐ thuộc diện phải tham gia

BHXHBB đƣợc tham gia BHXHBB, mở rộng tỷ lệ bao phủ BHXHTN và
đảm bảo thực hiện các quy định của Nhà nƣớc về BHXH có hiệu quả.
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý thu BHXH.
- Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Đăk
Tơ. Chỉ ra những vấn đề cịn tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại đó.
- Đề xuất những giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý
thu BHXH trên địa bàn huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tƣợng nghiên cứu: công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện
Đăk Tô, tỉnh Kon Tum.
- Phạm vi nghiên cứu:
 Phạm vi nội dung: công tác quản lý thu BHXH (BHXHBB và
BHXHTN), thực tiễn áp dụng tại BHXH huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum.
 Phạm vi không gian: BHXH huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum.
 Phạm vi thời gian: Thực trạng quản lý thu của BHXH huyện Đăk Tô
giai đoạn 2014-2018. Đề xuất các giải pháp tăng cƣờng công tác quản lý thu
tại BHXH huyện Đăk Tô.
4. Câu hỏi nghiên cứu
- Công tác quản lý thu tại BHXH huyện Đăk Tơ có vƣớng mắc gì? Thực
trạng cơng tác thu tại BHXH huyện Đăk Tô từ 2014-2018? Nhân tố, ngun
nhân nào ảnh hƣởng đến cơng tác thu? (cịn tình trạng nợ đọng, trốn đóng,
đóng khơng đủ mức tiền lƣơng, tiền công theo quy định; tỷ lệ tham gia
BHXHBB và BHXHTN cịn khơng đúng với tiềm năng…).


4

- Cần có những giải pháp, đề xuất, kiến nghị nào để hồn thiện cơng tác
quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Đăk Tô?
5. Phƣơng pháp nghiên cứu

Trong quá trình nghiên cứu, đề tài đã sử dụng số liệu thống kê, báo cáo
qua các năm từ 2014-2018 tại BHXH huyện Đăk Tô. Các bài viết, bài báo về
thực hiện chính sách, pháp luật về cơng tác BHXH. Trên cơ sở lý luận cơ bản
về BHXH và nghiên cứu một cách khoa học về quản lý thu BHXH, Luận văn
sẽ làm rõ thực trạng công tác quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Đăk Tô từ
năm 2014 - 2018. Đề xuất những giải pháp nhằm tăng cƣờng công tác quản lý
thu BHXH mà cụ thể là đề xuất giải pháp tăng cƣờng công tác phát triển đối
tƣợng tham gia, thu hồi nợ của các đơn vị nợ đọng… Các phƣơng pháp cụ thể
nhƣ sau:
- Phƣơng pháp thu thập dữ liệu
Luận văn thu thập thông tin số liệu thứ cấp: là những thơng tin có sẵn
đƣợc cơ quan, đơn vị tổng hợp lƣu trữ từ các năm trƣớc và đã đƣợc thẩm định
(Hồ sơ thu BHXH; Báo cáo thu theo biểu mẫu quy định; Báo cáo tổng kết của
BHXH huyện Đăk Tơ và thơng qua các sách, tạp chí, báo chí, thu thập từ các
văn bản quy phạm pháp luật, niên giám thống kê huyện Đăk Tô…).
- Phƣơng pháp thu thập dữ liệu sơ cấp: Nguồn thông tin sơ cấp đƣợc
thu thập qua điều tra, khảo sát, phỏng vấn đối tƣợng nghiên cứu, các DN và
NLĐ trên cơ sở mẫu phiếu điều tra đƣợc chuẩn bị trƣớc với nội dung phù hợp
(để có đủ cơ sở thực tiễn kết luận cho đề tài. Tác giả đã thực hiện khảo sát
300 ngƣời đóng BHXH trên địa bàn huyện Đăk Tơ). Tổng số phiếu phát ra
300 phiếu, thu về 290 phiếu trong đó có 290 phiếu hợp lệ chiếm gần 98%.
Với mẫu n=290 lớn hơn 30 đạt điều kiện về độ tin cậy khi thực hiện thống kê
khảo sát. Mặt khác với số khảo sát 290 chiếm khoảng 10% tổng số mẫu hằng
năm nộp BHXH của huyện, đạt độ tin cậy cao.


5

- Phƣơng pháp phân tích
+ Phƣơng pháp thống kê mơ tả: là thu thập tài liệu, phân tích, tổng hợp;

So sánh các chỉ tiêu, dữ liệu ở các thời điểm, thời kỳ khác nhau. Thông qua
việc xử lý số liệu bằng phƣơng pháp thống kê toán học trên excel, thấy đƣợc
sự thay đổi và mức độ đạt đƣợc của các hiện tƣợng, chỉ tiêu cần phân tích
trong cơng tác quản lý thu tại BHXH huyện Đăk Tơ. Từ đó rút ra những vấn
đề cịn vƣớng mắc trong cơng tác quản lý thu BHXH, đề xuất giải pháp hoàn
thiện.
+ Phƣơng pháp chuyên gia: giúp thu thập, chọn lọc những thông tin, ý
kiến trao đổi của các nhà quản lý có liên quan đến công tác quản lý thu
BHXH trên các tạp chí, báo chí của ngành...
+ Phƣơng pháp kế thừa: tổng hợp và kế thừa có chọn lọc những kết quả
nghiên cứu của một số tác giả có cơng trình nghiên cứu liên quan đến công
tác quản lý thu BHXH.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiến của đề tài
Về mặt lý luận: Luận văn hoàn thiện cơ sở lý luận về quản lý thu BHXH
tại BHXH huyện Đăk Tô.
Về mặt thực tiễn: Luận văn đã phân tích đƣợc thực trạng quản lý thu tại
BHXH huyện Đăk Tơ. Từ đó đề ra những giải pháp khả thi và hiệu quả cho
hoạt động quản lý thu BHXH tại đơn vị. Học viên kỳ vọng Luận văn sẽ là cơ
sở thực tiễn để hồn thiện những giải pháp để quản lý cơng tác thu BHXH tại
BHXH tỉnh nói chung và BHXH huyện Đăk Tơ nói riêng, góp phần đẩy
nhanh tốc độ phát triển đối tƣợng tham gia BHXH trên địa bàn huyện Đăk Tô;
ổn định phát triển bền vững quỹ BHXH; khắc phục những hạn chế, bất cập
trong tổ chức quản lý công tác thu BHXH; cũng nhƣ đảm bảo an ninh chính
trị-xã hội, đảm bảo ASXH trên địa bàn...


6

7. Sơ lƣợc tài liệu nghiên cứu chính sử dụng trong nghiên cứu
- Giáo trình “QLNN về kinh tế” của GS.TS Phan Huy Đƣờng (2015)

[14], NXB Đại học Quốc gia Hà Nội: Giáo trình QLNN về kinh tế đƣợc biên
soạn trên cơ sở đúc kết lý luận và thực tiễn QLNN về kinh tế trong nền kinh
tế thị trƣờng hiện đại và trong quá trình đổi mới nền kinh tế thị trƣờng định
hƣớng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Giáo trình đã khái qt hóa các khái
niệm, phạm trù, các yếu tố, bộ phận cấu thành, các chức năng, nguyên tắc,
phƣơng pháp, tổ chức bộ máy, thông tin và quyết định quản lý, cán bộ, công
chức. Tác giả đã kế thừa và chọn lọc những kiến thức từ các cơng trình
nghiên cứu, các chun đề về QLNN và QLNN về kinh tế kết hợp với những
vấn đề lý luận và thực tiễn mới nảy sinh; giúp ngƣời đọc sẽ có cái nhìn rõ hơn
về QLNN về kinh tế.
- TS Nguyễn Văn Châu (2006), “Thực trạng quản lý thu BHXH hiện nay
và các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác thu” [11]. Trên cơ sở Thế giới
và tổng kết hoạt động thực tiễn của quản lý thu BHXH ở Việt Nam trƣớc
năm 1995 và đến năm 1996; tác giả làm rõ thực trạng hoạt động BHXH đặc
biệt là công tác thu BHXH trong thời gian vừa qua, nhằm phân tích khả năng
thu BHXH để bù đắp các chế độ BHXH, thay thế dần các nguồn chi lấy từ
Ngân sách nhà nƣớc, đồng thời đề xuất một số kiến nghị cụ thể nhằm cải tiến
công tác thu BHXH ở Việt Nam.
- Giáo trình “Bảo hiểm xã hội” (2011) [22] của GV Võ Thành Tâm
(khoa Kinh tế phát triển, Đại học kinh tế TP Hồ Chí Minh). Tác giả đã khái
quát một số lý luận cơ bản về BHXH, các chƣơng trong giáo trình tập trung
trình bày về sự cần thiết của bảo hiểm, một số lý luận cơ bản về BHXH, quỹ
tài chính BHXH, quản lý tổ chức BHXH, phân tích làm rõ ý nghĩa, bản chất,
giống và khác nhau giữa BHXH và Bảo hiểm thƣơng mại. Bằng góc độ kinh
tế, luật, tác giả đã phân tích sâu các chế độ của BHXH.


7

- Dƣơng Văn Thắng (2014), [23] “Đổi mới và phát triển Bảo hiểm xã

hội Việt Nam”, Nhà xuất bản Văn hóa – Thơng tin. Khẳng định BHXH,
BHYT là chính sách xã hội trụ cột của hệ thống ASXH, là tiêu chí của tiến
bộ, bình đẳng và cơng bằng xã hội. Q trình hình thành, các chính sách
ASXH của Việt Nam… đã đƣợc sách giới thiệu tƣơng đối đầy đủ.
- Sách “Giáo trình bảo hiểm xã hội” [12] của Hồng Mạnh Cừ và Đoàn
Thị Thu Hƣơng (2011), Nhà xuất bản Tài chính. Ngồi những vấn đề cơ bản
về BHXH nhƣ khái niệm, lịch sử hình thành và phát triển tại Việt Nam và thế
giới, sách đã đi sâu về quản lý nhà nƣớc đối với BHXH, đƣa ra các mơ hình
quản lý nhà nƣớc phù hợp với Việt Nam.
- Đỗ Văn Sinh, (2005) [21] “Hoàn thiện quản lý quỹ BHXH ở Việt Nam”
Luận án Tiến sĩ kinh tế, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả đã
góp phần làm rõ thêm cơ sở khoa học và thực tiễn của quản lý quỹ BHXH ở
Việt Nam; tổng kết mô hình và phƣơng thức quản lý quỹ BHXH của một số
nƣớc trên thế giới để rút ra một số bài học kinh nghiệm có thể vận dụng trong
quản lý quỹ BHXH ở Việt Nam đề xuất quan điểm và giải pháp nhằm hoàn
thiện quản lý quỹ BHXH ở Việt Nam.
8. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Tính đến nay, trên thế giới cũng nhƣ ở Việt Nam, đã có rất nhiều các
cơng trình nghiên cứu của các tác giả trong và ngồi nƣớc đề cập đến hoạt
động BHXH nói chung và thu BHXH nói riêng. Sau khi nghiên cứu, chắt lọc,
học viên đã lựa chọn đƣợc một số đề tài, luận văn để làm cơ sở nghiên cứu,
nhƣ sau:
 Đề tài “Cơ sở khoa học hồn thiện quy trình quản lý thu BHXH” của
Tác giả Tiến sỹ Dƣơng Xuân Triệu - Giám đốc Trung tâm thông tin khoa học
BHXH Việt Nam. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ (1999): Trên cơ sở
nghiên cứu 05 mơ hình quản lý thu BHXH của các nƣớc trong khu vực và thế


8

giới, tác giả đã làm rõ một số khái niệm liên quan đến công tác thu BHXH;
thực trạng quản lý thu BHXH, đề xuất những giải pháp hoàn thiện quy trình
quản lý thu BHXH phù hợp với từng loại đối tƣợng ở Việt Nam [26].
 Đề tài “Một số biện pháp tăng cường quản lý công tác thu BHXHBB
tại BHXH TP Hải Phịng” của tác giả Hồng Hồng Giang (năm 2015) [15]:
Đề tài đã nêu đầy đủ cơ sở lý luận, thực trạng về quản lý công tác thu tại
BHXH thành phố Hải Phòng giai đoạn 2010-2014, những bất cập, nguyên
nhân, hạn chế ảnh hƣởng đến công tác thu từ đó đề xuất các biện pháp tăng
cƣờng cơng tác thu BHXHBB trên địa bàn thành phố Hải Phòng.
 Phạm Trƣờng Giang (2010) [16] “Hoàn thiện cơ chế thu BHXH ở Việt
Nam”. Luận án Tiến sĩ, Trƣờng ĐH Lao động xã hội. Đóng góp nghiên cứu
khoa học của luận án đó là tác giả đã nghiên cứu về cơ chế chính sách thu
BHXH ở Việt Nam, việc phân cấp quản lý thu BHXH, các chế tài về đóng
BHXH và xử lý vi phạm về đóng BHXH. Trên cơ sở phân tích cơ chế chính
sách thu BHXH ở Việt Nam, đề cập vấn đề chế tài xử phạt vi phạm pháp luật
BHXH cịn thấp, chƣa đủ sức răn đe, tác giả có tham khảo một số mơ hình thu
BHXH ở một số nƣớc phát triển, từ đó tác giả có khuyến nghị một số giải
pháp có ý nghĩa thực tiễn hồn thiện cơ chế chính sách thu BHXH ở Việt
Nam
 Đề tài “Hồn thiện cơng tác quản lý thu BHXH tại BHXH thành phố
Thanh Hóa” của tác giả Đinh Trọng Vân (năm 2015) [28]. Đề tài đã nêu đƣợc
vấn đề thực trạng của công tác tổ chức quản lý thu BHXH thành phố Thanh
Hóa. Tác giả đã làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về những hạn chế,
bất cập trong quản lý thu BHXH, từ đó tác giả đã có nhận định về quản lý thu
BHXH cịn yếu kém, đƣa ra những nguyên nhân ảnh hƣởng đến tổ chức cơng
tác thu BHXH là do tình trạng nợ đọng tiền đóng BHXH kéo dài, trốn đóng
BHXH dƣới nhiều hình thức của các DN. Từ đó tác giả đã đề xuất một số giải


9

pháp nhằm hồn thiện tổ chức cơng tác thu BHXH tại BHXH thành phố
Thanh Hóa.
 Đề tài“Cơng tác quản lý thu BHXHBB tại BHXH tỉnh Thừa Thiên
Huế”, của tác giả Nguyễn Thị Kiều Anh (2014) [1]. Đề tài đã hệ thống hóa
những vấn đề lý luận cơ bản về cơng tác quản lý thu BHXH, các nhân tố quan
trọng ảnh hƣởng đến công tác quản lý thu BHXH, đề tài nghiên cứu đánh giá
thực trạng công tác quản lý thu BHXH tại BHXH tỉnh Thừa Thiên Huế giai
đoạn 2011 – 2013; những thành công đạt đƣợc và hạn chế trong công tác quản
lý thu BHXH. Tác giả đề xuất các giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác quản lý
thu BHXH tại BHXH tỉnh Thừa Thiên Huế.
 Đề tài “Tăng cường cơng tác kiểm sốt thu BHXH tại BHXH tỉnh
Quảng Nam”, của tác giả Nguyễn Thị Minh Trang (2017) [25], đã dựa trên cơ
sở lý luận về quy trình quản lý thu BHXH để làm rõ thực trạng và đánh giá
công tác kiểm soát thu BHXH tại BHXH tỉnh Quảng Nam, bên cạnh đó tác
giả đã tổng hợp các sai phạm, các hạn chế và nguyên nhân của thực trạng
kiểm soát thu BHXH tại BHXH tỉnh Quảng Nam; trên cơ sở đó tác giả đã đề
xuất các giải pháp tăng cƣờng kiểm soát thu BHXH.
 Đề tài “Tăng cường quản lý thu BHXH tại BHXH thị xã Sơn Tây,
thành phố Hà Nội”,của tác giả Lê Minh Quang (2015) [20] đã hệ thống các
vẫn đề lý luận về quản lý thu BHXH và quản lý thu BHXH; các chỉ tiêu đánh
giá công tác thu; các nhân tố quan trọng ảnh hƣởng đến quản lý thu BHXH.
Đề tài đã nêu thực trạng và đánh giá chung về quản lý thu BHXH trên địa bàn
thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội. Đã đƣa ra một số giải pháp hồn thiện
cơng tác quản lý thu BHXH trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Ngoài ra, luận văn còn sử dụng các tài liệu hội thảo của ngành, tạp chí,
báo BHXH để có thể tham khảo thêm về những giải pháp có thể phù hợp với
tình hình thực tiễn ở BHXH huyện Đăk Tơ.

10

Khoảng trống nghiên cứu: qua tìm hiểu tổng quan tình hình nghiên
cứu, các luận văn tốt nghiệp liên quan đến đề tài, học viên nhận thấy các đề
tài nghiên cứu trƣớc đây liên quan đến quản lý thu BHXH đều xuất phát từ
thực trạng và tìm các giải pháp hồn thiện quản lý thu BHXH ở mỗi địa
phƣơng, mỗi thời kỳ nhằm hồn thiện cơng tác thu và phát triển quỹ BHXH
một cách bền vững.
Tuy nhiên trong thời gian gần đây, khi Luật BHXH số 71/2006/QH11
ngày 29/6/2006, Luật BHXH sửa đổi bổ sung số 58/2014/QH13, ngày
20/11/2014 và Luật BHYT sửa đổi bổ sung số 46/2014/QH13, ngày
13/6/2014 đƣợc Quốc hội khóa XIII thông qua với nhiều quy định mới; các
yêu cầu nhiệm vụ, cụ thể hóa các quan điểm chỉ đạo về an sinh xã hội của 02
Nghị quyết: Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 22-11-2012, của Bộ Chính trị về
tăng cƣờng sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT giai đoạn
2012 - 2020; ngày 23-5-2018, Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa XII đã
ban hành Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH; Quyết
định số 1215/QĐ-TTg, ngày 23-7-2013 của Thủ tƣớng Chính phủ về chiến
lƣợc phát triển ngành BHXH Việt Nam đến năm 2020 … và trong bối cảnh
tình hình nợ đọng BHXH tăng cao, trốn đóng, chậm đóng, đóng khơng đủ cho
số ngƣời bắt buộc phải tham gia, đóng dƣới mức lƣơng, gian lận, trục lợi
BHXH, số ngƣời hƣởng BHXH một lần tăng nhanh, tiềm tàng nguy cơ mất
cân đối quỹ BHXH, cũng nhƣ số ngƣời tham gia (cả BHXHBB và BHXHTN)
chƣa xứng với tiềm năng; các giải pháp, đề xuất, kiến nghị chuyên sâu về
chính sách nhằm xây dựng cơng tác thu BHXH… thì chƣa có cơng trình
nghiên cứu, đề tài nghiên cứu nào về quản lý thu BHXH tại địa bàn huyện
Đăk Tô, tỉnh Kon Tum ở cấp độ thạc sĩ. Do đó đề tài nghiên cứu của học viên
là đề tài có tính khoa học và thực tiễn đồng thời đảm bảo tính mới của nghiên
cứu. Trên cơ sở lý luận khoa học và thực tiễn, Đề tài “Quản lý thu BHXH tại

11

BHXH huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum”của học viên sẽ đánh giá thực trạng
công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Đăk Tô, đề ra những giải
pháp, đề xuất, kiến nghị để tăng cƣờng công tác quản lý thu BHXH trên địa
bàn huyện Đăk Tô.
9. Bố cục của đề tài
Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục
kết cấu, luận văn đƣợc kết cấu thành 03 chƣơng, bao gồm:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý thu BHXH.
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Đăk Tơ,
tỉnh Kon Tum.
Chƣơng 3: Giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý thu BHXH trên địa bàn
huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum.


12

CHƢƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ
QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
1.1. KHÁI QUÁT VỀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
1.1.1. Đối tƣợng tham gia BHXH
Đối tƣợng tham gia BHXH là cá nhân hoặc tổ chức có trách nhiệm
đóng góp để tạo lập nên quỹ BHXH. Nói cách khác, những NLĐ và ngƣời
SDLĐ tham gia đóng góp vào quỹ BHXH đều là đối tƣợng tham gia BHXH.
Hoạt động BHXH đƣợc thực hiện bắt buộc ở hầu hết các nƣớc trên thế giới.
Nhƣng có nƣớc lại thực hiện cả BHXHBB và BHXHTN (ở Việt Nam hiện

nay thực hiện cả 02 loại hình bảo hiểm này). Vì thế, cần xác định cụ thể hơn
đối tƣợng tham gia BHXHBB và đối tƣợng tham gia BHXHTN.
- BHXHBB là loại hình BHXH mà NLĐ và ngƣời SDLĐ phải tham gia
(đƣợc quy định cụ thể trong Điều 2, Luật BHXH và Điều 4, Quyết định số
595/QĐ-BHXH ngày 14/4/2017 của Tổng giám đốc BHXH Việt Nam).
- BHXHTN là loại hình BHXH mà NLĐ tự nguyện tham gia (trừ những
ngƣời thuộc diện tham gia BHXHBB), đƣợc lựa chọn mức đóng và phƣơng
thức đóng phù hợp với thu nhập của mình để hƣởng BHXH. Ngƣời tham gia
BHXHTN là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối
tƣợng quy định của BHXHBB (cụ thể đƣợc quy định trong trong khoản 4,
Điều 2, Luật BHXH và Điều 8, Quyết định số 595/QĐ-BHXH ngày
14/4/2017 của Tổng giám đốc BHXH Việt Nam).
1.1.2. Các chế độ BHXH
Ở Việt Nam, Luật BHXH 2014 quy định thực hiện 5 chế độ trong 9 chế
độ BHXH nêu trên (Ốm đau; Thai sản; Tai nạn lao động & bệnh nghề nghiệp;
Hƣu trí; Tử tuất).


13

Chế độ BHXH gồm 02 loại hình: BHXHBB và BHXHTN.
Loại hình BHXHBB, Luật BHXH Việt Nam quy định phải tham gia và
đƣợc hƣởng 5 chế độ BHXH nhƣ đã đề cập
Loại hình BHXHTN chỉ tham gia và đƣợc hƣởng 02 chế độ Hƣu trí; Tử
tuất.
1.1.3. Quỹ BHXH và nguồn hình thành
Quỹ BHXH là quỹ tài chính độc lập, tập trung nằm ngoài ngân sách
nhà nƣớc, đƣợc Nhà nƣớc bảo hộ và bù thiếu. “Mục đích tạo lập quỹ là dùng
để chi trả cho NLĐ, giúp họ ổn định cuộc sống khi gặp các biến cố hoặc rủi
ro. Chủ thể của quỹ BHXH chính là những ngƣời tham gia đóng góp để hình

thành nên quỹ, do đó có thể bao gồm cả NLĐ, ngƣời SDLĐ và Nhà nƣớc.
Quỹ BHXH đƣợc hình thành từ nhiều nguồn khác nhau: đóng góp của NLĐ
và ngƣời SDLĐ; sự hỗ trợ của Nhà nƣớc và một số nguồn khác” [20].
1.1.4. Khái niệm, ý nghĩa, vai trò, đặc điểm, nguyên tắc của công
tác thu BHXH
a. Khái niệm
Thu BHXH là việc Nhà nƣớc sử dụng quyền lực của mình thơng qua
Luật và các Nghị định, Thơng tƣ để tổ chức thực hiện cơng tác thu BHXH
dƣới 02 hình thức bắt buộc và tự nguyện theo quy định hoặc cho phép
BHXHTN đƣợc tự nguyện tham gia lựa chọn mức đóng và phƣơng thức đóng
phù hợp với thu nhập của mình. Trên cơ sở đó hình thành quỹ BHXH.
b. Ý nghĩa, vai trị của cơng tác thu BHXH
Quỹ BHXH hiện đang đƣợc thực hiện nhằm đạt mục tiêu là một công
quỹ độc lập với ngân sách nhà nƣớc, nhằm đảm bảo về tài chính để chi trả các
chế độ BHXH cho NLĐ. Vì thế cơng tác thu BHXH ngày càng trở thành khâu
quan trọng và quyết định đến sự tồn tại và phát triển của việc thực hiện chính
sách BHXH.


14

- Công tác thu BHXH là hoạt động thường xuyên và đa dạng của ngành
BHXH nhằm đảm bảo nguồn quỹ tài chính BHXH đạt được tập trung thống
nhất: Thu đóng góp BHXH là hoạt động của các cơ quan BHXH từ Trung
ƣơng đến địa phƣơng cùng với sự phối hợp của các ban ngành chức năng trên
cơ sở quy định của pháp luật về thực hiện chính sách BHXH nhằm tạo ra
nguồn tài chính tập trung từ việc đóng góp của các bên tham gia
BHXH. Đồng thời tránh đƣợc tình trạng nợ đọngBHXH từ các cơ quan đơn
vị, từ ngƣời tham gia BHXH. Qua đó, đảm bảo sự cơng bằng trong việc thực
hiện và triển khai chính sách BHXH nói chung và giữa những ngƣời tham gia

BHXH nói riêng.
- Để chính sách BHXH được diễn ra thuận lợi thì cơng tác thu BHXH
có vai trị như một điều kiện cần và đủ trong q trình tạo lập cùng thực hiện
chính sách BHXH: Bởi đây là đầu vào, là nguồn hình thành cơ bản nhất trong
quá trình tạo lập quỹ BHXH. Đồng thời đây cũng là một khâu bắt buộc đối
với ngƣời tham gia BHXH thực hiện nghĩa vụ của mình. Do vậy cơng tác thu
BHXH là một cơng việc địi hỏi độ chính xác cao, thực hiện thƣờng xuyên,
liên tục, kéo dài trong nhiều năm và có sự biến động về mức đóng và số lƣợng
ngƣời tham gia.
- Cơng tác thu BHXH vừa đảm bảo cho quỹ BHXH được tập trung về
một mối, vừa đóng vai trị như một cơng cụ thanh kiểm tra số lượng người
tham gia BHXH biến đổi ở từng khối lao động, cơ quan, đơn vị ở từng địa
phương hoặc trên phạm vi toàn quốc. Bởi cơng tác thu BHXH cũng địi hỏi
phải đƣợc tổ chức tập trung thống nhất có sự ràng buộc chặt chẽ từ trên xuống
dƣới, đảm bảo an toàn tuyệt đối về tài chính, đảm bảo độ chính xác trong ghi
chép kết quả đóng BHXH của từng cơ quan đơn vị cũng nhƣ của từng NLĐ.
Hơn nữa, hoạt động thu BHXH là hoạt động liên quan đến quyền lợi và nghĩa
vụ của cả một đời ngƣời và có tính kế thừa, số thu BHXH một phần dựa trên