Thi hành án dân sự ở huyện tương dương, tỉnh nghệ an thực trạng và những kiến nghị luận văn tốt nghiệp đại học

Trờng đại học vinh
Khoa luật
---------------

Thi hành án dân sự
ở huyện tơng dơng, tỉnh nghệ an
thực trạng và những kiến nghị

ngành: cử nhân luật

Vinh - 2011

1


Trờng đại học vinh
Khoa luật
---------------

Thi hành án dân sự
ở huyện tơng dơng, tỉnh nghệ an
thực trạng và những kiến nghị

ngành: cử nhân luật

Giảng viên hớng dẫn:

PGS.TS. Đoàn Minh

Duệ
Phan Thị Hoài

Sinh viên thực hiện:

48B1 - Luật

Lớp:

2


Vinh - 2011

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được đề tài này, cùng với sự nỗ lực tìm hiểu,
nghiên cứu của bản thân tác giả là sự giúp đỡ nhiệt tình, sự hướng dẫn,
chỉ đạo sát sao của Ban Chủ nhiệm khoa Luật trường Đại học Vinh cùng
các thầy cô giáo trong khoa, đặc biệt là thầy giáo PGS.TS Đoàn Minh
Duệ - người trực tiếp hướng dẫn tơi thực hiện khố luận tốt nghiệp này.
Trong suốt cả quá trình thực hiện đề tài, tôi nhận được sự quan tâm, chỉ
bảo, hướng dẫn và đóng góp ý kiến một cách sát sao, nhiệt tình, tỉ mỉ và
có hiệu quả của thầy. Một lần nữa, qua đây tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc
đến Ban Chủ nhiệm khoa Luật, đến thầy giáo PGS.TS Đồn Minh Duệ
cùng tất cả các thầy cơ giáo trong khoa và các bạn đọc đã giúp đỡ, tạo
điều kiện thuận lợi cho tơi có thể hồn thành khố luận tốt nghiệp một
cách tốt nhất.
Tuy nhiên, trong phạm vi nghiên cứu của mình cũng như những
hạn chế nhất định về kiến thức chuyên môn, về kinh nghiệm thực tiễn và
các kỹ năng, phương pháp nghiên cứu khoa học, nên mặc dầu đã rất nỗ
lực, cố gắng trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu, song khơng tránh khỏi
những thiếu sót, hạn chế trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài

này, vì vậy rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của q thầy cơ và
các bạn để đề tài của tơi được hồn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn và kính chúc sức khoẻ tới quý thầy cô và
các bạn!

3


BẢNG TỪ VIẾT TẮT
THADS

:

Thi hành án dân sự

BTP

:

Bộ Tư pháp

TANDTC

:

Tòa án nhân dân tối cao

VKSNDTC

:

Viện kiểm sát nhân dân tối cao

UBND

:

Ủy ban nhân dân

HĐND

:

Hội đồng nhân dân

NĐ/TW

:

Nghị định/Trung ương

CT/TW

:

Chỉ thị/Trung ương

TTLT

:

Thông tư liên tịch

TD

:

huyện Tương Dương

4


MỤC LỤC
Trang
BẢNG TỪ VIẾT TẮT

5


A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thi hành án dân sự có vai trị hết sức quan trọng trong hoạt động
Tư pháp nói chung và trong quá trình giải quyết các vụ án dân sự nói
riêng. Bản án, quyết định của Tồ án chỉ thực sự có giá trị khi được thi
hành trên thực tế. Phiên toà kết thúc, bản án, quyết định được ban hành
chưa thể xem là đã kết thúc một vụ án; không thể kết luận vụ án đó đã
được giải quyết hồn chỉnh khi bên có nghĩa vụ chưa thực hiện nghĩa vụ
của mình và bên có quyền chưa được hưởng những quyền và lợi ích mà
họ phải được hưởng theo ản án, quyết định mà Tồ án đã tun. Nói
cách khác, khi bản án, quyết định của Tòa án vẫn chưa được thi hành

trên thực tế thì bản án, quyết định đó cũng chỉ là tờ giấy trắng mà thôi và
vụ án, vụ việc ấy vẫn chưa thể coi là đã giải quyết xong.
Thi hành án là giai đoạn cuối cùng trong hoạt động Tố tụng dân
sự, bảo đảm cho bản án, quyết định của Tồ án được chấp hành, góp
phần nghiêm minh, triệt để của pháp luật và pháp chế Xã hội Chủ nghĩa,
bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, của các cá nhân, cơ
quan, tổ chức, góp phần giữ vững sự ổn định chính trị - xã hội, tăng
cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Bộ máy Nhà nước.
Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam chúng
ta đã ln ấp ủ về mơ hình Nhà nước dân chủ mà mục đích hoạt động
của nó ln gắn liền với quyền lợi của công dân. Người rất coi trọng việc
xây dựng và quản lý Nhà nước và xã hội bằng công cụ pháp luật. Nhưng
đồng thời, công dân Nhà nước ấy phải luôn tuyệt đối tuân thủ một cách
nghiêm túc pháp luật của Nhà nước. Trong một tác phẩm của mình,
Người viết: "Bảy xin Hiến pháp ban hành. Trăm điều phải có thần linh,
pháp quyền". Cách mạng tháng Tám thành công, Người đã thay mặt
Trung ương Đảng nêu lên nhiệm vụ cấp bách của Nhà nước Việt Nam
1


Dân chủ Cộng hòa là ban hành Hiến pháp, và Hiến pháp đầu tiên của
Nhà nước ta do đích thân Người soạn thảo.
Không những coi trọng việc xây dựng hệ thống pháp luật mà Chủ
tịch Hồ Chí Minh cịn rất coi trọng việc thực thi pháp luật. Người cho rằng:
tất cả mọi tổ chức, mọi cá nhân phải chấp hành pháp luật, khơng ai được
đứng trên và đứng ngồi pháp luật. Theo Người, “Trong một nước, thưởng
phạt phải nghiêm minh thì nhân dân mới yên ổn”. Và trên thực tế, Người
nhiều lần cho thi hành những bản án nghiêm khắc nhất ngay với những cán
bộ, Đảng viên vi phạm. Tuy nhiên, Hồ Chí Minh là người dung hịa giữa
“Đức trị” và “Pháp trị” trong hành xử và thực thi pháp luật.

Có thể nói, việc thực thi pháp luật, thi hành các bản án, quyết định
của Tịa án đã có hiệu lực trong thực tế là vơ cùng quan trọng. Chính vì
vậy, Hiến pháp 1992 của nước Cộng hịa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã
khẳng định: "Các bản án, quyết định của Tịa án nhân dân có hiệu lực
pháp luật phải được các cơ quan Nhà nước, các tổ chức kinh tế, tổ chức
xã hội, các đơn vị vũ trang và mọi công dân tôn trọng; những người, đơn
vị hữu quan phải nghiêm chỉnh chấp hành".
Thực hiện quy định của Hiến pháp 1992, công tác Thi hành án dân
sự ở nước ta nói chung cho đến nay đã thu được nhiều kết quả quan
trọng như về mặt thể chế, tổ chức bộ máy; về công tác đào tạo, bồi
dưỡng, tập huấn kiến thức pháp luật mới cho Thủ trưởng các cơ quan
THADS, chấp hành viên và các công chức trong cơ quan Thi hành án.
Nhờ sự quan tâm chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Tư pháp, Cục Thi hành án, các
cơ quan, ban nghành ở Trung ương cùng với các cấp ủy, chính quyền địa
phương đã giúp cơ quan Thi hành án trên phạm vi cả nước hằng năm thi
hành được hàng nghìn vụ việc với tỷ lệ năm sau cao hơn năm trước, thu
về cho Nhà nước hàng nghìn tỷ đồng, trong đó có nhiều vụ án phức tạp
kéo dài trong nhiều năm cũng đã được giải quyết. Từ đó, củng cố thêm

2


niềm tin của nhân dân vào tính nghiêm minh, cơng bằng của pháp luật
cũng như sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước.
Tuy nhiên, thực tiễn THADS vẫn còn diễn ra nhiều bất cập, làm
giảm hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước, tính nghiêm minh, triệt để
của pháp luật, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân,
cơ quan, tổ chức và Nhà nước, gây nhiều bức xúc cho dư luận xã hội.
Đặc biệt là ở những địa phương thuộc vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa,
vùng dân tộc thiểu số như huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An. Nhất là

trong giai đoạn hiện nay, khi mà các quan hệ xã hội ngày càng mở rộng
và phức tạp, các tranh chấp dân sự ngày càng đa dạng, các vụ án dân sự
ngày càng phức tạp hơn, lượng án tồn đọng thêm chồng chất trong thực
tế, thì việc tìm hiểu thực trạng, ngun nhân của những vấn đề nêu trên,
từ đó tìm ra các giải pháp khắc phục những khó khăn, bất cập đó, làm
cho cơng tác THADS ngày càng có hiệu quả, nhanh chóng, kịp thời,
đúng pháp luật là cực kỳ quan trọng và cần thiết.
Hơn nữa, đối với những Sinh viên Luật, nhất là những sinh viên
có xu hướng lựa chọn theo con đường hoạt động Tư pháp và với mong
muốn được cống hiến cho quê hương sau này, thì việc tìm hiểu, nghiên
cứu thực trạng cơng tác THADS ở địa phương mình càng rất cần thiết.
Bởi điều đó khơng chỉ giúp cho chúng ta có cái nhìn khách quan, trung
thực về thực tiễn công tác thi hành án dân sự của địa phương nói riêng và
tình hình thực thi pháp luật nói chung, mà từ đó cịn có thể đưa ra các
giải pháp, kiến nghị nhằm góp phần giúp cho cơng tác THADS của địa
phương ngày càng có hiệu quả thiết thực trong cuộc sống; mang lại niềm
tin cho bà con nhân dân - những người đang rất cần có những hiểu biết
về pháp luật, rất cần sự bảo vệ của cơng lý, từ đó cùng góp phần xây
dựng quê hương mình ngày một giàu đẹp hơn. Đồng thời, góp phần nâng
cao hiệu quả và hồn thiện về cơng tác THADS trên cả nước, làm cho xã
hội ngày càng cơng bằng, bình đẳng, cuộc sống ngày càng thêm ấm no,
3


hạnh phúc, góp phần cùng đưa Việt Nam phát triển, hòa nhập vào thế
giới trong bối cảnh hội nhập kinh tế như hiện nay. Bên cạnh đó cũng sẽ
đem lại cho mình những hiểu biết, những cơ sở thực tiễn và những bài
học kinh nghiệm quý báu từ thực tế, tạo nền tảng sau này cho những nhà
làm luật trong tương lai. Với những mong muốn đó, tơi chọn đề tài “Thi
hành án dân sự ở huyện Tương Dương tỉnh Nghệ An - Thực trạng

và những kiến nghị” làm khóa luận tốt nghiệp.
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài
Vấn đề Thi hành án dân sự là vấn đề quan trọng, được quy định
trong hệ thống pháp luật Việt Nam với nhiều văn bản quy phạm pháp
luật khác nhau, từ Hiến pháp, các bộ luật, luật, các nghị định, thơng tư…
có liên quan. Tuy nhiên, các cơng trình nghiên cứu, các đề tài nghiên cứu
khoa học về vấn đề này cho đến nay cịn rất ít, trong đó phải kể đến cơng
trình nghiên cứu của Việt Anh “Để nâng cao chất lượng công tác Thi
hành án” (năm 2008); bài viết của Trần Xuân Diện “Việc Thi hành án
dân sự tồn đọng - nguyên nhân và giải pháp” (năm 2009); nghiên cứu
trao đổi của Bình An “Giải quyết án tồn đọng: Các nghành phải chung
tay” (năm 2010); và một số bài viết, bài phát biểu của các đồng chí lãnh
đạo Nhà nước ta trong lĩnh vực tư pháp...
Đối với công tác Thi hành án dân sự tại một địa phương như ở
huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An thì hầu như khơng có các cơng trình
nghiên cứu, mà có chăng chỉ là những bài viết xoay quanh một vài vụ án
riêng lẻ, cụ thể, gây xôn xao nhiều trong dư luận mà thôi. Ngay cả đối
với những người làm công tác thực thi pháp luật ở mỗi địa phương nhiều
khi cũng không nghiên cứu, tìm hiểu, phân tích thực trạng cũng như
những yếu tố tác động tới công tác Thi hành án để từ đó đưa ra được
những giải pháp tốt nhất cho cơng việc của mình. Mặt khác, mỗi người
lại có một góc nhìn riêng, ít có sự phân tích, đánh giá một cách tổng quát
cả vấn đề.
4


Chính vì thế mà thực trạng Thi hành án dân sự hiện nay vẫn còn
nhiều vấn đề gây tranh cãi, tồn tại nhiều khó khăn, bất cập chưa được
giải quyết, nhất là ở các địa phương cịn nhiều khó khăn về đời sống kinh
tế - xã hội như ở huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An.

3. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài
3.1. Mục tiêu
Mục tiêu khi nghiên cứu đề tài này là nhằm làm rõ một số khái
niệm về Thi hành án dân sự theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Từ đó tìm hiểu về thực trạng Thi hành án dân sự ở huyện Tương
Dương, tỉnh Nghệ An cũng như đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao
hiệu quả công tác Thi hành án dân sự trong thời gian tới, góp phần đảm
bảo tính nghiêm minh của pháp luật, pháp chế Xã hội Chủ nghĩa, đưa
pháp luật đi vào thực tiễn cuộc sống.
3.2. Nhiệm vụ của đề tài
Để thực hiện được mục tiêu trên, đề tài có nhiệm vụ thu thập tài
liệu, khảo sát thực tế và phân tích về thực trạng hoạt động Thi hành án
dân sự ở huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An.
Đồng thời, phải tìm hiểu những ngun nhân dẫn đến thực trạng
đó. Qua đó, đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả
hoạt động của công tác Thi hành án dân sự ở huyện Tương Dương, tỉnh
Nghệ An.
Thông qua đó, tạo cơ sở để mọi người dân, các cơ quan, tổ chức
hiểu rõ hơn về trách nhiệm và nghĩa vụ của mình trong việc phối hợp
cùng cơ quan Thi hành án dân sự thi hành nhanh chóng, chính xác, hiệu
quả các bản án, quyết định của Tòa án và các cơ quan có thẩm quyền,
góp phần đưa pháp luật đi vào thực tiễn cuộc sống.

5


4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
Đề tài được thực hiện trên cơ sở vận dụng các vấn đề lý luận của
chủ nghĩa duy vật biện chứng, lý luận về tổ chức Bộ máy Nhà nước,

đồng thời trên cơ sở lý luận Luật Dân sự, luật Tố tụng dân sự, luật Thi
hành án dân sự để phân tích, lý giải cho các luận điểm và đưa ra các số
liệu, bằng chứng để làm rõ những vấn đề đó.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này, tôi sử dụng phương pháp phân tích tổng
hợp và khảo sát thực tế là chủ yếu. Ngồi ra cịn có sự kết hợp nhiều
phương pháp nghiên cứu khác nhau như phương pháp so sánh, lấy ý kiến
cùng các thao tác tư duy logic, lịch sử, thống kê xã hội học...
5. Ý nghĩa và phạm vi nghiên cứu của đề tài
5.1. Ý nghĩa
Đến với việc nghiên cứu và thực hiện đề tài này không những
bước đầu tạo tiền đề cho việc tiếp cận với các tri thức khoa học, hình
thành nên thói quen đọc sách, tìm tịi, nghiên cứu cũng như làm quen với
công tác nghiên cứu khoa học, mà cịn giúp tơi có cách nhìn tổng quát và
những hiểu biết đúng đắn về công tác THADS nói chung cũng như thực
trạng Thi hành án dân sự ở huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An nói
riêng, từ đó tìm ra những giải pháp cần thiết nhằm nâng cao hiệu quả
công tác Thi hành án dân sự.
Quan trọng hơn, thơng qua việc tìm hiểu thực trạng, ngun nhân
và đưa ra những giải pháp, kiến nghị đó sẽ góp phần khắc phục những
khó khăn, tồn tại trong cơng tác Thi hành án dân sự trên địa bàn huyện
Tương Dương, tỉnh Nghệ An.
Đồng thời, có thể áp dụng những giải pháp đó đối với cơng tác Thi
hành án dân sự ở các địa phương khác, nhất là những địa phương thuộc

6


miền núi, vùng sâu, vùng xa trên địa bàn tỉnh Nghệ An cũng như trong
cả nước.

Ngồi ra, đề tài có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho Cơ
quan Thi hành án dân sự huyện Tương Dương cũng như Cơ quan Thi
hành án dân sự ở các địa phương khác trong việc áp dụng để thực hiện
nhiệm vụ của mình.
5.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, tôi chỉ thực hiện việc khảo
sát, phân tích về thực trạng THADS ở một địa phương nhỏ là huyện
Tương Dương, tỉnh Nghệ An, từ đó đưa ra những kiến nghị nhằm nâng
cao hiệu quả công tác Thi hành án dân sự trên địa bài huyện.
Theo đó, đề tài chỉ tập trung chủ yếu vào việc tìm hiểu, phân tích
thực trạng, ngun nhân của cơng tác THADS huyện Tương Dương
trong thời gian qua và đưa ra những kiến nghị để nâng cao hiệu quả của
hoạt động này trong thời gian tới.
6. Bố cục của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội
dung của đề tài gồm 2 chương:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận về Thi hành án dân sự
Chương 2: Thực trạng Thi hành án dân sự ở huyện Tương Dương,
tỉnh Nghệ An và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác Thi
hành án dân sự trong thời gian tới.

7


B. PHẦN NỘI DUNG
Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THI HÀNH ÁN DÂN SỰ
1.1. Khái niệm
Thi hành án dân sự là hoạt động của cơ quan Thi hành án tiến
hành nhằm tổ chức thực hiện bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật

của Tịa án (quy định tại Điều 375 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2004 và
Điều 2 Luật Thi hành án dân sự 2008), buộc người phải thi hành án thực
hiện những trách nhiệm, nghĩa vụ đối với người được thi hành án đã
được quy định trong bản án, quyết định đó.
Thi hành án dân sự là việc thực hiện bản án, quyết định đã có hiệu
lực pháp luật của Tịa án do cơ quan Thi hành án dân sự tiến hành, với sự
tham gia của người phải thi hành án, người được thi hành án và các chủ
thể có liên quan khác.
Nói cách khác, THADS là quá trình đưa những bản án, quyết định
dân sự đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án thực thi trên thực tế, nhằm bảo
vệ quyền và lợi ích chính đáng của đương sự, bảo đảm nguyên tắc pháp
chế Xã hội Chủ nghĩa, bảo đảm sự tuân thủ pháp luật, đồng thời bảo đảm
nguyên tắc quyết định của Tịa án đã có hiệu lực phải được thi hành.
Thi hành án dân sự bao gồm nhiều hoạt động từ việc nhận chuyển
giao bản án, quyết định dân sự đã có hiệu lực của Tịa án, ra quyết định
thi hành án, tiến hành xác minh điều kiện thi hành án, áp dụng biện pháp
cưỡng chế thi hành án, u cầu Tịa án giải thích bản án, quyết định dân
sự đã tuyên đến việc thanh toán tiền thi hành án, kết thúc hồ sơ thi hành
án. Trình tự, thủ tục Thi hành án dân sự được quy định tại phần thứ bảy,
chương XXXI Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2004 và tại chương III Luật
Thi hành án dân sự năm 2008 và trong các văn bản hướng dẫn thi hành.

8


1.2. Hệ thống những quy định của pháp luật nước Cộng hòa
Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam về Thi hành án dân sự
Thi hành án là khâu cuối cùng nhằm tổ chức thực hiện bản án,
quyết định đã có hiệu lực pháp luật và những bản án, quyết định được thi
hành ngay theo quy định của pháp luật trên thực tế. Có thể nói, Thi hành

án là một vấn đề hết sức quan trọng trong hoạt động tư pháp, là công đoạn
đưa pháp luật đi vào thực tiễn cuộc sống nên được quy định rất nhiều
trong các bộ luật, luật và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.
Trong Hiến pháp
Hiến pháp là đạo luật gốc, là văn bản quy phạm pháp luật có giá
trị pháp lý cao nhất trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Cùng với những
quy định nhằm điều chỉnh các mối quan hệ xã hội cơ bản nhất, quan
trọng nhất trong xã hội, vấn đề Thi hành án cũng được quy định trong
đạo luật này.
Ngay trong Hiến pháp năm 1980 của nước Cộng hòa Xã hội Chủ
nghĩa Việt Nam cũng đã có quy định về Thi hành án: “Các bản án và
quyết định của Tịa án nhân dân đã có hiệu lực pháp luật phải được các
cơ quan Nhà nước, các tổ chức xã hội và mọi công dân tôn trọng; những
người và đơn vị hữu quan phải nghiêm chỉnh chấp hành” (Điều 137).
Đến Hiến pháp 1992 một lần nữa khẳng định rõ hơn về vần đề
này: “Các bản án, quyết định của Tòa án nhân dân đã có hiệu lực pháp
luật phải được các cơ quan Nhà nước, các tổ chức kinh tế, tổ chức xã
hội, các đơn vị vũ trang nhân dân và mọi công dân tôn trọng; những
người và đơn vị hữu quan phải nghiêm chỉnh chấp hành” (Điều 136).
Trong luật Tổ chức Tòa án nhân dân
Điều 12 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2002 quy định:
Bản án, quyết định của Tịa án đã có hiệu lực phải được các cơ
quan Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã

9


hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế, đơn vị vũ trang và mọi
người tôn trọng.
Cá nhân, cơ quan, tổ chức có nghĩa vụ chấp hành bản án, quyết

định của Tòa án phải nghiêm chỉnh chấp hành.
Trong phạm vi chức năng của mình, Tịa án nhân dân và các cơ
quan, tổ chức được giao nhiệm vụ Thi hành bản án, quyết định của Tòa
án phải nghiêm chỉnh thi hành và chịu trách nhiệm trước pháp luật về
việc thực hiện nhiệm vụ đó.
Điều 14 của Luật này còn quy định thêm: “Tòa án phối hợp với cơ
quan Nhà nước, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên của
Mặt trận, các tổ chức xã hội khác, tổ chức kinh tế, đơn vị vũ trang nhân
dân trong việc phát huy tác dụng giáo dục của phiên tòa và tạo điều kiện
thuận lợi cho việc thi hành bản án, quyết định của Tịa án”.
Ngồi ra, vấn đề THADS còn được quy định rất nhiều trong các
văn bản quy phạm pháp luật có liên quan khác, như các văn bản hướng
dẫn thi hành, các nghị định, thông tư của các cơ quan Nhà nước có thẩm
quyền quy định về Thi hành án dân sự.
1.3. Những quy định của pháp luật Tố tụng dân sự về Thi
hành án dân sự
Luật Tố tụng dân sự là một nghành luật trong hệ thống pháp luật
của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, bao gồm hệ thống các
quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ phát sinh trong quá trình tố
tụng dân sự để đảm bảo việc giải quyết các vụ việc dân sự và thi hành án
dân sự nhanh chóng, đúng đắn, nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của
các cá nhân, cơ quan, tổ chức và lợi ích của Nhà nước.
Vì vậy, bên cạnh việc quy định về quá trình giải quyết các vụ việc
dân sự của Tịa án thì pháp luật Tố tụng dân sự còn quy định rõ về vấn
đề Thi hành án dân sự - hoạt động tổ chức thực hiện bản án, quyết định
đã có hiệu lực pháp luật của Tịa án.
10


Trong Bộ luật Tố tụng dân sự

Điều 19 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2004 về bảo đảm hiệu lực
của bản án, quyết định của Tòa án quy định như sau:
Bản án, quyết định của Tịa án đã có hiệu lực pháp luật phải được
thi hành và phải được mọi công dân, cơ quan, tổ chức tôn trọng. Cá
nhân, cơ quan, tổ chức có nghĩa vụ chấp hành bản án, quyết định của Tòa
án phải nghiêm chỉnh chấp hành.
Trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, Tịa án nhân dân và
các cơ quan, tổ chức được giao nhiệm vụ thi hành bản án, quyết định của
Tòa án phải nghiêm chỉnh chấp hành và chịu trách nhiệm trước pháp luật
về việc thực hiện nhiệm vụ đó.
Bộ luật này cịn dành riêng một phần gồm 2 chương (Chương
XXX và XXXI) quy định về thi hành án dân sự về các bản án, quyết
định của Tòa án được thi hành; về căn cứ để đưa ra thi hành bản án,
quyết định của Tòa án; về quyền yêu cầu thi hành bản án, quyết định của
Tòa án; trách nhiệm của cá nhân, cơ quan, tổ chức trong việc thi hành
bản án, quyết định của Tòa án; về vấn đề kiểm sát việc thi hành bản án,
quyết định của Tòa án cũng như về trình tự, thủ tục thi hành án dân sự...
Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 2004 và nay là Luật Thi
hành án dân sự năm 2008
Trong những năm qua, hệ thống văn bản pháp luật về THADS
đang dần được hồn thiện nhằm nâng cao hiệu quả cơng tác Thi hành án
dân sự, tăng cường pháp chế Xã hội Chủ nghĩa. Pháp lệnh Thi hành án
dân sự năm 2004 đã tạo khung pháp lý góp phần tăng cường hiệu quả của
công tác THADS trong thời gian qua. Hiện nay, Pháp lệnh Thi hành án dân
sự đã được thay thế bằng Luật Thi hành án dân sự được Quốc hội thơng
qua ngày 14 tháng 11 năm 2008 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 7
năm 2009.

11

Luật này quy định nguyên tắc, trình tự, thủ tục thi hành bản án,
quyết định dân sự, hình phạt tiền, tịch thu tài sản, truy thu tiền, tài sản
thu lợi bất chính, xử lý vật chứng, tài sản, án phí và quyết định dân sự
trong bản án hình sự, phần tài sản trong bản án, quyết định hành chính
của Tồ án, quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh có liên quan đến tài sản
của bên phải Thi hành án của Hội đồng xử lý vụ việc cạnh tranh và quyết
định của Trọng tài thương mại (sau đây gọi chung là bản án, quyết định);
hệ thống tổ chức thi hành án dân sự và Chấp hành viên; quyền, nghĩa vụ
của người được thi hành án, người phải thi hành án, người có quyền lợi,
nghĩa vụ liên quan; nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân
trong hoạt động thi hành án dân sự trong quyết định dân sự tại các bản
án hình sự, hành chính...; về quyền và nghĩa vụ của các đương sự và
những người có liên quan; nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ
chức, cá nhân trong hoạt động Thi hành án dân sự.
Điều 4 về bảo đảm hiệu lực của bản án, quyết định của Toà án
quy định: “Cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan trong phạm vi trách
nhiệm của mình chấp hành nghiêm chỉnh bản án, quyết định và phải chịu
trách nhiệm trước pháp luật về việc thi hành án”.
Theo đó, bản án, quyết định của Tồ án được thi hành bao gồm:
1. Bản án, quyết định quy định tài Điều 1 của Luật này đã có hiệu
lực pháp luật:
a) Bản án, quyết định hoặc phần bản án, quyết định của Tồ án
cấp sơ thẩm khơng bị kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc
thẩm;.
b) Bản án, quyết định của Toà án cấp phúc thẩm;
c) Quyết định giám đốc thẩm hoặc tái thẩm của Toà án;
d) Bản án, quyết định dân sự của Toà án nước ngoài, quyết định
của Trọng tài nước ngồi đã được Tồ án Việt Nam cơng nhận
và cho thi hành tại Việt Nam;

12


đ) Quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh của Hội đồng xửt lý vụ việc
cạnh tranh mà sau 30 ngày kể từ ngày có hiệu lực pháp luật đương
sự khơng tự nguyện thi hành, khơng khởi kiện tại Tồ án;
e) Quyết định của Trọng tài thương mại;
2. Những bản án, quyết định sau đây của Toà án cấp sơ thẩm được
thi hành ngay, mặc dù có thể bị kháng cáo, kháng nghị:
a) Bản án, quyết định về cấp dưỡng, trả lương, trả công lao động,
trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc làm, trợ cấp mất sức lao động
hoặc bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khoẻ, tổn thất về tinh
thần, nhận người lao động trở lại làm việc;
b) Quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời.
Luật này còn quy định chi tiết, rõ ràng về các nguyên tắc THADS
về hệ thống tổ chức Thi hành án dân sự và Chấp hành viên; về thủ tục thi
hành án dân sự; về các biện pháp đảm bảo và cưỡng chế Thi hành án như
phong tỏa tài khoản, tạm giữ giấy tờ, tài sản, tạm dừng việc đăng ký,
chuyển dịch, thay đổi hiện trạng của tài sản; về khiếu nại, tố cáo và
kháng nghị về THADS; về xử lý vi phạm trong hoạt động Thi hành án
dân sự.
Ngoài ra, Luật này còn quy định về Thi hành án trong một số
trường hợp cụ thể như: Thi hành án tịch thu sung công quỹ Nhà nước;
tiêu huỷ tài sản; hoàn trả tiền, tài sản kê biên, tạm giữ trong bản án,
quyết định hình sự, hay áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời; thi hành
quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm; thi hành quyết định về phá sản…
Vấn đề THADS còn được quy định trong các văn bản hướng dẫn
thi hành và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan khác như các
Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, các quyết định của Bộ trưởng Bộ Tư
pháp về việc tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác THADS; Nghị

định của Chính phủ về Cơ quan quản lý Thi hành án dân sự, Cơ quan Thi
hành án dân sự và cán bộ, công chức làm công tác Thi hành án dân sự;
13


các Nghị định quy định về trình tự, thủ tục về phí, chi phí, về thống kê,
báo cáo cơng tác Thi hành án dân sự...
Như vậy, Thi hành án dân sự là vấn đề được quy định trong rất
nhiều các văn bản quy phạm pháp luật ở nước ta. Điều đó một lần nữa
chứng tỏ rằng hoạt động THADS có ý nghĩa quan trọng không chỉ đảm
bảo cho pháp luật được thực hiện đúng trên thực tế, mà thông qua đó cịn
có tác dụng giáo dục, phịng ngừa, răn đe những việc làm vi phạm pháp
luật, đưa pháp luật đi vào thực tiễn cuộc sống, góp phần nâng cao hiệu
quả quản lý của Bộ máy Nhà nước ta, bảo đảm pháp chế Xã hội Chủ
nghĩa.

14


Chương 2
THỰC TRẠNG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Ở HUYỆN TƯƠNG
DƯƠNG, TỈNH NGHỆ AN VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG
CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC THADS TRONG THỜI GIAN TỚI
2.1. Thực trạng Thi hành án dân sự ở huyện Tương Dương
trong những năm gần đây
2.1.1. Điều kiện kinh tế - xã hội
Tương Dương là huyện miền núi cao, nằm ở phía Tây Nghệ An,
có 21 xã và Thị trấn với dân số gần 75.000 người, trong đó chủ yếu
thuộc các dân tộc thiểu số như Thái, Kinh, H’mông, Khơ Mú, Ơđu, Tày,
Nùng, Hoa, Đan lai cùng chung sống. Các dân tộc ln nêu cao tinh thần

đồn kết, khơng có tình trạng cưỡng bức, kì thị, chia rẽ, thơn tính giữa
các dân tộc, được đảm bảo phát triển tự do mọi mặt nhằm nâng cao đời
sống vật chất, văn hoá, tinh thần của dân tộc mình cũng như tồn thể
cộng đồng các dân tộc trên địa bàn huyện. Tình trạng cư trú phân tán,
xen kẽ giữa các dân tộc là điều kiện để các dân tộc tăng cường hiểu biết,
hoà hợp, giúp đỡ và xích lại gần nhau, tạo điều kiện thuận lợi cho sự
giao lưu và phát triển kinh tế - văn hố cũng như tăng cường an ninh,
quốc phịng, đặc biệt các địa bàn giáp biên giới. Thêm vào đó, mỗi dân
tộc đều có bản sắc văn hố với nhiều phong tục tập quán đặc thù, lâu đời,
phản ánh truyền thống, lịch sử và niềm tự hào của mỗi dân tộc, làm
phong phú thêm đời sống tinh thần của nhân dân địa phương và kho tàng
văn hoá của dân tộc. Tuy nhiên, cũng cịn khơng ít những phong tục tập
qn mang tính hủ tục lạc hậu chưa được xố bỏ làm cản trở sự phát
triển nói chung. Phần lớn đồng bào dân tộc ít người vẫn cịn nhiều hạn
chế về kiến thức văn hoá, khoa học kỹ thuật hiện đại. Nhiều vùng dân
tộc vẫn cịn tin có các lực lượng siêu nhiên ở trên trời thường xuyên tác
động vào đời sống con người, nên họ tin vào thần thánh, các thuật mê tín
15


dị đoan hơn là các kiến giải khoa học về các sự việc, hiện tượng có ảnh
hưởng đến cuộc sống của đồng bào như khám chữa bệnh, phát triển sản
xuất… Đây là những yếu tố tâm lý mà những kẻ xấu triệt để lợi dụng để
phạm tội hoặc để tuyên truyền đạo trái phép, gây rất nhiều khó khăn cho
cơng tác đấu tranh, phịng ngừa tội phạm nói chung trên địa bàn huyện.
Tương Dương tiếp giáp với tỉnh Hủa phăn và tỉnh Bơ ly khăm
Xay, Xiêng Khoảng, có cửa khẩu quốc gia Tam Hợp, nên cùng với các
huyện biên giới phía Tây Nghệ An như Kỳ Sơn, Con Cng, Anh Sơn,
Thanh Chương, Quế Phong… được xem là “phên giậu” để bảo vệ chủ
quyền an ninh quốc gia ở vùng biên giới phía Tây Nghệ An vừa là Biên

giới “Đồn kết, Hữu nghị và Hợp tác” với nước bạn Lào anh em. Tuy
nhiên, ở vùng biên giới này mặc dù có nhiều thuận lợi thế nhưng cũng
khơng ít khó khăn trong việc bảo vệ chủ quyền quốc gia và duy trì an
ninh trật tự: trên địa bàn biên giới xuất hiện và tiềm ẩn nhiều yếu tố tội
phạm vì mục đích kinh tế hoặc có âm mưu quấy rối chính quyền, chia rẽ
tình đồn kết các dân tộc anh em, gây cản trở chủ trương phát triển kinh
tế - xã hội, xố đói giảm nghèo cho đồng bào dân tộc miền núi, vùng sâu,
vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, vùng biên giới mà Đảng và Nhà nước
ta khởi xướng và lãnh đạo.
Tình hình kinh tế - xã hội của huyện Tương Dương nhìn chung
vẫn đang cịn hết sức khó khăn. Trong những năm gần đây, Tương
Dương vẫn là một trong 3 huyện của Nghệ An (Tương Dương, Kỳ Sơn,
Quế Phong) bị xếp vào trong số 61 huyện nghèo nhất của cả nước theo
Nghị quyết 30a của Chính phủ. Kinh tế chậm phát triển do tập quán canh
tác lạc hậu, trình độ dân trí thấp, hiểu biết pháp luật cịn hạn chế đã kéo
theo ý thức pháp luật và trách nhiệm công dân chưa được đồng bào tôn
trọng và thực hiện nghiêm túc; đồng thời, việc tuyên truyền các chủ
trương, chính sách của Đảng và Nhà nước để đưa các tiến bộ khoa học
kỹ thuật vào thực tiễn đời sống nhân dân địa phương chưa được quan
16


tâm đúng mức, và đây lại là một trong những địa bàn trọng điểm về các
loại án ma tuý hiện nay, cùng với điều kiện khó khăn về điều kiện tự
nhiện, địa lý, địa hình, giao thơng liên lạc…đã đưa tới rất nhiều khó
khăn, thử thách đối với cơng tác thực thi pháp luật của các cơ quan bảo
vệ pháp luật trên địa bàn huyện Tương Dương.
2.1.2. Một số thành tựu trong công tác Thi hành án dân sự ở
huyện Tương Dương thời gian qua
Cũng như trong cả nước, những năm vừa qua, công tác THADS ở

huyện Tương Dương đã và đang thực hiện theo quy định của pháp luật
về Thi hành án dân sự và các chỉ thị của Thủ tướng Chính Phủ về tiếp
tục tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác Thi hành án dân sự, đặc
biệt là Chỉ thị 32/CT-TW của Ban Bí thư TW Đảng “ về tăng cường sự
lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao
ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân”; Đồng thời để thực
hiện tốt nhiệm vụ trọng tâm của ngành Thi hành án và Đề án của UBND
Tỉnh Nghệ An về “Tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác Thi hành
án dân sự trên địa bàn Tỉnh Nghệ An”, công tác THADS ở huyện Tương
Dương đã được triển khai ngày càng sâu rộng trong các cơ quan tổ chức,
công dân và thu được nhiều kết quả to lớn, bước đầu làm giảm đáng kể
số lượng án tồn đọng và đang có những chuyển biến tích cực như: tổ
chức bộ máy cơ quan THADS được kiện tồn hơn; trình độ chuyên môn
của cán bộ Thi hành án, Chấp hành viên được nâng lên; số vụ án thi
hành xong với số tiền và tài sản thu được năm sau cao hơn năm trước;
nhiều vụ việc Thi hành án phức tạp đã được giải quyết dứt điểm; cải
cách hành chính trong THADS được đẩy mạnh với những quy định về
thủ tục đơn giản nhưng chặt chẽ hơn; cơ sở vật chất của cơ quan Thi
hành án được tăng cường; sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng,
chính quyền địa phương và sự giám sát của Hội đồng nhân dân các cấp
cũng như của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể tiếp tục được quan tâm;
17


Ban chỉ đạo Thi hành án dân sự được thành lập và hoạt động khá hiệu
quả, góp phần khơng nhỏ trong việc giải quyết dứt điểm nhiều vụ việc
Thi hành án phức tạp...
Tuy nhiên, là một huyện miền núi thuộc diện vùng sâu vùng xa, có
diện tích tự nhiên lớn, địa hình phức tạp, giao thơng đi lại khó khăn; trình độ
dân trí của đại đa số người dân cịn thấp và nhận thức, hiểu biết pháp luật còn

rất hạn chế; thêm vào đó, tội phạm hình sự ngày càng tăng nhanh, nhất là tội
phạm về ma tuý chiếm trên 70% án hình sự, nên cơng tác THADS ở huyện
Tương Dương thời gian qua gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc. Cụ thể:
Về đội ngũ cán bộ Thi hành án dân sự:
Tại thời điểm tháng 7 năm 1993, cơ quan THADS huyện Tương
Dương chỉ có 3 cán bộ, trong đó có 1 Chấp hành viên và 2 cán bộ,
nhưng khơng có cán bộ nào có trình độ Đại học. Tháng 6 năm 2004, Cơ
quan Thi hành án dân sự huyện có 5 biên chế, trong đó có 3 Chấp hành
viên, 1 chun viên và 1 cán bộ, số có trình độ Đại học đạt 40%. Đến
nay, số có trình độ Đại học cũng tăng lên gần 80% tổng số cán bộ cơ
quan Thi hành án.
Hưởng ứng phong trào thi đua do THADS tỉnh phát động hàng năm
từ ngày 01/01 đến ngày 30/9, Chi bộ Cơ quan Thi hành án dân sự huyện
Tương Dương đã ra Nghị quyết quán triệt tập thể cán bộ, cơng chức trong
cơ quan tích cực hưởng ứng tham gia phong trào. Chính việc hưởng ứng
tích cực phong trào này của Chấp hành viên và cán bộ cơ quan Thi hành
án dân sự đã tạo được sự chuyển biến lớn trong công tác THADS của
huyện, giảm đến mức tối đa lượng án tồn đọng; đảm bảo hầu hết các bản
án, quyết định của Tồ án đã có quyết định thi hành đều được tổ chức thi
hành kịp thời, có hiệu quả, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích
hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, xã hội và của công dân.
Tuy nhiên cũng giống như một thực tế chung hiện nay tại các cơ
quan Thi hành án dân sự trên cả nước, đặc biệt là ở các địa phương ở
18


tỉnh lẻ khác, đội ngũ cán bộ cơ quan Thi hành án dân sự ở huyện Tương
Dương cũng trong tình trạng thiếu và yếu. Theo chỉ tiêu biên chế đến
năm 2006, Thi hành án dân sự huyện Tương Dương có 9 biên chế,
nhưng thực tế đến hết năm 2007 vẫn mới chỉ có 6 biên chế, tuy tỷ lệ có

trình độ Đại học Luật đạt hơn 60%, Trung cấp luân huấn có 23,7%
nhưng phần lớn chưa được đào tạo có hệ thống và chuyên sâu về nghiệp
vụ (Theo Báo cáo tổng kết 4 năm thực hiện công tác Thi hành án dân sự
từ năm 2005 đến 2008 của Trưởng Thi hành án dân sự huyện Tương
Dương). Trong khi đó số vụ việc phải thi hành án ngày càng nhiều, tính
chất vụ việc ngày càng phức tạp hơn, thế nhưng biên chế vẫn giữ nguyên
trong nhiều năm qua. Vì thế, thời gian qua, cán bộ Thi hành án huyện
Tương Dương cùng một lúc phải kiêm nhiệm nhiều công việc trong cơ
quan, do đó làm hạn chế đến kết quả THADS nói chung.
Bên cạnh đó, vẫn cịn tồn tại tình trạng thiếu trách nhiệm khi thi
hành nhiệm vụ của mình của một bộ phận nhỏ cán bộ cơ quan Thi hành
án dân sự (mặc dù khơng có tình trạng Cán bộ, Chấp hành viên vướng vào
vòng lao lý đến mức bị buộc tội thơi việc, cách chức hay phải ra hầu tịa vì
những tội như tham nhũng, vịi tiền, lợi dụng chức quyền và nhiệm vụ của
mình để làm những điều phạm pháp, trái đạo đức xã hội như ở một số địa
phương khác trong nước. Theo Báo cáo của nghành Tư pháp, trong những
năm qua, tình trạng cán bộ, Chấp hành viên thuộc các cơ quan thi hành án
dân sự bị xử lý vi phạm kỷ luật đang đang có xu hướng ngày càng tăng
nhanh và đang là một hiện tượng đáng báo động của ngành).
Về tình hình quản lý, chỉ đạo công tác Thi hành án dân sự:
Sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, của chính quyền địa
phương đối với công tác THADS trong những năm qua đã không ngừng
được tăng cường. Đặc biệt là sự chỉ đạo, phối hợp trong công tác Thi
hành án, tổ chức thi hành dứt điểm nhiều vụ việc phức tạp, nổi cộm. Ban
chỉ đạo Thi hành án luôn bám sát kế hoạch hàng tháng của đơn vị để có
19


hướng chỉ đạo kịp thời, giải quyết đúng đắn nhiều vụ việc phức tạp điển
hình. Từ đó tạo sự chuyển biến về nhận thức của cán bộ tư pháp địa

phương, một số cán bộ tư pháp xã, thị trấn đã thực hiện tốt nhiệm vụ thi
hành án chuyển giao; đồng thời nâng cao trách nhiệm của Chấp hành
viên và cán bộ THADS trong việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ thi hành
án. Cơ quan Thi hành án dân sự cũng đã phối hợp với Phòng Tư pháp tổ
chức tập huấn về chuyên môn nghiệp vụ thi hành án cho cán bộ Tư pháp
thuộc các xã và thị trấn.
Tuy nhiên, với những khó khăn về các điều kiện tự nhiên và xã
hội như địa bàn rộng, địa hình phức tạp, giao thơng khó khăn, trình độ
dân trí thấp với nhiều dân tộc thiểu số sinh sống… nên công tác chỉ đạo,
quản lý về THADS trên địa bàn huyện gặp khơng ít khó khăn, trở ngại,
làm giảm hiệu quả hoạt động của công tác Thi hành án dân sự.
Đồng thời, thực hiện theo quy định của pháp luật về việc chuyển
giao các vụ việc có giá trị nhỏ hơn 500.000đ cho UBND xã, phường, thị
trấn trực tiếp đôn đốc thi hành, dưới sự chỉ đạo hướng dẫn của Cơ quan
Thi hành án, Thi hành án dân sự huyện Tương Dương đã triển khai thực
hiện và chuyển giao các vụ việc có giá trị nhỏ hơn 500.000đ cho UBND
xã, thị trấn thực hiện. Song, trong quá trình thực hiện, án chuyển giao
cho UBND các xã, thị trấn thực hiện chưa được quán triệt đầy đủ và tập
trung đôn đốc, nên kết quả đạt được chưa cao. Thêm vào đó, chính
quyền ở một số xã chưa nhận thức đầy đủ vai trò, ý nghĩa của vấn đề
THADS nên đã không phối hợp, giúp đỡ cơ quan Thi hành án dân sự
trong quá trình thực thi các bản án, quyết định của Toà án tại các địa bàn
của mình, hoặc có sự “can thiệp” khơng đúng lúc, đúng chỗ vào việc Thi
hành án, không thấy được trách nhiệm của mình trong việc thực hiện
pháp luật, chưa chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của Hiến pháp và
pháp luật về Thi hành án dân sự…

20