Xây dựng đạo đức nhà giáo ở việt nam hiện nay

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU

4

NỘI DUNG

9

Chương 1: Đạo đức nhà giáo và xây dựng đạo đức

9

nhà giáo Việt Nam
1.1. Đạo đức nhà giáo và vai trò của đạo đức nhà

9

giáo Việt Nam
1.1.1. Đạo đức nhà giáo, những chuẩn mực đạo đức

9

nhà giáo Việt Nam
1.1.2. Vai trò đạo đức nhà giáo trong xây dựng và

16

bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
1.2. Xây dựng đạo đức nhà giáo Việt Nam

25

1.2.1. Xây dựng đạo đức nhà giáo là cơng việc

25

thường xun của tồn xã hội
1.2.2. Những nội dung cơ bản trong xây dựng đạo

31

đức nhà giáo Việt Nam
Chương 2: Xây dựng đạo đức nhà giáo Việt Nam

50

những năm đổi mới: Thực trạng và giải pháp
2.1. Thực trạng xây dựng đạo đức nhà giáo Việt

50

Nam những năm đổi mới vừa qua
2.1.1. Những kết quả đạt được

50

2.1.2. Những hạn chế trong xây dựng đạo đức nhà

64

giáo Việt Nam những năm đổi mới vừa qua
2.2. Những giải pháp nâng cao hiệu quả xây dựng
đạo đức nhà giáo ở Việt Nam hiện nay

1

74


2.2.1. Nâng cao nhận thức của nhà giáo và toàn xã

74

hội về sự cần thiết phải xây dựng đạo đức nhà giáo Việt
Nam
2.2.2. Có chính sách thu hút những người giỏi vào

79

ngành sư phạm và đẩy mạnh hoạt động giáo dục đạo đức
trong các trường sư phạm
2.2.3. Đẩy mạnh hoạt động giáo dục đạo đức cho nhà

82

giáo, nâng cao hiệu quả quản lý trong các trường học
2.2.4. Nhà nước quan tâm hơn nữa tới việc xây dựng

87

cơ sở vật chất kỹ thuật cho giáo dục đào tạo và đời sống,
tâm tư nguyện vọng của nhà giáo
2.2.5. Cả xã hội quan tâm, chăm lo xây dựng đạo

90

đức nhà giáo
KẾT LUẬN

93

2


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TRONG LUẬN VĂN

BGD - ĐT:

Bộ Giáo dục - Đào tạo

CBQLGD:

Cán bộ quản lý giáo dục

CNH, HĐH:

Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa

ĐH, CĐ:

Đại học, Cao đẳng

ĐHSP:

Đại học sư phạm

ĐTNCSHCM:

Đồn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh

GV:

Giáo viên

HS, SV:

Học sinh, sinh viên

THPT:

Trung học phổ thông

THCS:

Trung học cơ sở

XHCN:

Xã hội chủ nghĩa

3


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thời đại ngày nay là thời đại của cuộc cách mạng khoa học và
công nghệ, là thời đại của kinh tế tri thức. Các quốc gia trên thế giới
ngày càng dành nhiều sự quan tâm cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Có
chăm lo tới sự nghiệp này, chúng ta mới đào tạo được đội ngũ lao động
có chất lượng cao, mới khai thác được tiềm năng thế mạnh của đất nước,
mới giành được những thắng lợi trong cạnh tranh quốc tế. Nâng cao chất
lượng đội ngũ giáo viên về trình độ chuyên môn và phẩm chất đạo đức là
yếu tố giữ vai trò quyết định để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của
đất nước. Đức và tài quyện chặt trong nhà giáo, giúp nhà giáo hoàn thành
được nhiệm vụ xã hội giao cho.
Đức giúp cho tài của nhà giáo được nâng lên, có điều kiện đi vào
trong cuộc sống. Tài của nhà giáo làm cho đức của họ được dày hơn,
được tỏa sáng. Đức và tài của nhà giáo đều quan trọng trong cuộc sống,
trong đó đức có vị trí hàng đầu đối với nhà giáo, bởi lẽ nhà giáo muốn
giáo dục được người khác trước hết phải có đức, có như vậy người khác
mới nghe.
Nhận thức được tầm quan trọng đó, Đảng và Nhà nước ta trong
những năm qua ln luôn chăm lo giáo dục đạo đức cho nhà giáo để họ
hoàn thành được những trọng trách mà dân tộc đã giao phó.
Trong những năm qua đại đa số các nhà giáo Việt Nam đã không
ngừng rèn luyện phẩm chất đạo đức trở thành những tấm gương sáng cho

nhiều thế hệ học trò. Nhiều nhà giáo đã sẵn sàng đến những vùng sâu,
vùng xa, những vùng khó khăn gian khổ để đưa con chữ cho đồng bào.
Nhiều thầy cô đã khơng quản ngày đêm chăm sóc cho học trị, đưa nhiều
học trò lười biếng học hành thành những người học trị ngoan ngỗn.

4


Khơng ít những người thầy bỏ cả tiền lương ít ỏi của mình để đóng học
phí cho học trị nghèo.
Bên cạnh những tấm gương sáng về đạo đức hiện nay trong đội
ngũ nhà giáo vẫn còn một bộ phận suy thoái về đạo đức đang ảnh hưởng
xấu tới hoạt động giáo dục đào tạo ở Việt Nam hiện nay. Có những thầy
cơ giáo ứng xử thơ bạo với học trị, thậm chí hành hạ vơ nhân đạo với trẻ
thơ. Có những thầy giáo đổi tình lấy điểm, thậm chí có cả hiện tượng còn
tổ chức đường dây mua dâm trẻ em vị thành niên.
Trước tình trạng xuống cấp của một bộ phận nhà giáo thì việc
chăm lo xây dựng đạo đức nhà giáo, lấy lại sự kính trọng của xã hội đối
với toàn bộ đội ngũ nhà giáo để hoàn thành nhiệm vụ to lớn mà dân tộc
giao phó là một việc làm cần thiết và thường xuyên hiện nay.
Để đóng góp chút ít vào cơng việc nêu trên của tồn xã hội tơi đã
chọn vấn đề “Xây dựng đạo đức nhà giáo ở Việt Nam hiện nay” làm đề
tài luận văn của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Đây là vấn đề thực tiễn quan trọng trong bối cảnh hiện nay của
ngành giáo dục, cho nên đã có những cơng trình nghiên cứu, những bài
viết thể hiện sự quan tâm sâu sắc của nhiều nhà nghiên cứu, nhiều tác
giả.
Đào Thị Oanh: Luận án Tiến sĩ, “Những đặc điểm nhân cách của
người giáo viên như là một nhân tố tạo thành uy tín của họ trong học sinh

phổ thông trung học Việt Nam” (1993). Theo tác giả, khơng có nghề nào
mà nhân cách của con người, lịng tin, hành vi đạo đức của họ, thái độ
của họ đối với con người, với sự nghiệp lại có ý nghĩa cực kì quan trọng
và có tính quyết định như nghề thầy giáo. Nhà giáo phải có các phẩm
chất như: Có lý tưởng, thế giới quan duy vật mác xít, quan hệ ân cần với

5


học sinh, cơng tâm trung thực, nhiệt tình, có tính nguyên tắc và có yêu
cầu cao đối với học sinh.
Phạm Văn Đỗ, Luận văn Thạc sĩ: “Các phẩm chất và năng lực của
giáo viên tiên tiến” (1990), điều tra một số học sinh phổ thông các cấp
tác giả đã đưa ra những điều kiện hình thành uy tín của người thầy giáo
là: Phẩm chất tình cảm đạo đức: thương yêu học sinh, chăm sóc giúp đỡ
học sinh, tinh thần trách nhiệm trong công tác, cần cù lao động, mẫu mực
trong cuộc sống; Phẩm chất và năng lực trí tuệ: Có trình độ văn hố cao,
hiểu biết rộng, giảng dạy có nội dung phương pháp, luôn suy nghĩ sáng
tạo trong công việc; Phẩm chất và năng lực khác: Cương quyết, thẳng
thắn, khiêm tốn, giản dị, chu đáo, biết khuyến khích động viên, biết yêu
cầu và tha thứ những lỗi lầm của học sinh.
Lê Đức Phúc: “Phẩm chất và năng lực của nhà giáo có uy tín”
(1998), đưa ra cấu trúc nhân cách của người giáo viên có uy tín bao gồm:
Tư tưởng chính trị: có phương hướng hành động đúng đắn, thế giới quan
khoa học; Xu hướng tình cảm: yêu nghề, yêu trẻ, yêu cầu cao đối với học
sinh; Ý chí, tính cách: có tinh thần trách nhiệm cao, kỷ luật, sáng kiến
trong công tác, tôn trọng học sinh, luôn cải tiến phương pháp dạy học;
Năng lực sư phạm: nắm vững chuyên môn, nghiệp vụ.
Nguyễn Thị Thọ: “Đạo đức nghề nghiệp giáo viên trong q trình
cơng nghiệp hố, hiện đại hố”, Đề tài trường ĐHSPHN (2007), khẳng

định đạo đức là điều kiện cần thiết để nhà giáo có thể tiến hành hoạt
động giáo dục. Một nhà giáo thiếu đạo đức thì không thể và cũng không
nên đứng trên bục giảng. Cần giáo dục đạo đức cho đội ngũ các thầy cô
giáo.
TS. Dương Văn Duyên trong bài viết: “Xây dựng đạo đức nhà giáo
Việt Nam hiện nay” (Tạp chí Khoa học xã hội và nhân văn, Tập 27, số 1,

6


2011, tr. 23-29) cho rằng: Trong hệ thống giáo dục nhà trường, đạo đức
nhà giáo có ảnh hưởng to lớn tới việc hình thành đạo đức, nhân cách
người học. Nhà giáo phải có các phẩm chất: lý tưởng sống đúng đắn,
gương mẫu, tâm huyết với nghề, bao dung, yêu thương chan chứa, trung
thực, khơng ngừng học tập nâng cao trình độ v.v.. Bài viết cũng nêu lên
thực trạng đạo đức nhà giáo Việt Nam trong những năm đổi mới vừa
qua. Đánh giá nguyên nhân và nêu lên nhiều giải pháp quan trọng xây
dựng đạo đức nhà giáo Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Những cơng trình và bài viết đó đều thể hiện vai trò quan trọng của
đạo đức nhà giáo, sự cần thiết và định hướng rèn luyện, tu dưỡng của nhà
giáo Việt Nam. Tác giả đề tài này muốn góp thêm một cách nhìn, một
tiếng nói về vấn đề đang được cả xã hội quan tâm.
3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Trên cơ sở làm rõ vị trí, vai trị của nhà giáo đối với sự nghiệp giáo
dục của đất nước, luận văn làm rõ những yêu cầu, nội dung xây dựng đạo
đức nhà giáo đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ
- Làm rõ vai trị, vị trí đạo đức nhà giáo đối với sự nghiệp xây

dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
- Nêu và phân tích những nội dung xây dựng đạo đức nhà giáo và
những thành tựu, hạn chế trong xây dựng đạo đức nhà giáo Việt Nam
những năm qua.
- Nêu và phân tích những yêu cầu, giải pháp nâng cao hiệu quả xây
dựng đạo đức nhà giáo Việt Nam hiện nay.
4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp của luận văn

7


4.1. Cơ sở lý luận
Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo
dục và vai trò của nhà giáo trong sự nghiệp giáo dục; đồng thời luận văn
kế thừa những kết quả nghiên cứu của những tác giả đi trước trong lĩnh
vực này.
4.2. Phƣơng pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện
chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng các
phương pháp lịch sử - logic, phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp,
khái quát v.v.. trên cơ sở đó rút ra những nhận định, đánh giá và kết luận.
5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
Đối tượng nghiên cứu: Đạo đức nhà giáo và xây dựng đạo đức nhà
giáo ở Việt Nam.
Phạm vi nghiên cứu: Xây dựng đạo đức nhà giáo ở Việt Nam trong
thời kỳ đổi mới.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Về lý luận: Làm rõ vai trò của đạo đức của nhà giáo và xây dựng
đạo đức nhà giáo ở Việt Nam.

Về thực tiễn: Luận văn có thể trở thành tài liệu để xây dựng những
chuẩn mực đạo đức nhà giáo ở Việt Nam và cơ sở cho giáo viên rèn
luyện phấn đấu theo những chuẩn mực đạo đức của nhà giáo.
7. Kết cấu
Luận văn gồm phần mở đầu, phần nội dung có 2 chương, 7 tiết,
Kết luận.

8


NỘI DUNG
CHƢƠNG 1
ĐẠO ĐỨC NHÀ GIÁO VÀ XÂY DỰNG ĐẠO ĐỨC
NHÀ GIÁO VIỆT NAM
1.1. Đạo đức nhà giáo và vai trò của đạo đức nhà giáo Việt
Nam
1.1.1. Đạo đức nhà giáo và những chuẩn mực đạo đức nhà giáo
Việt Nam
Khái niệm nhà giáo
Hiện nay tên gọi nhà giáo theo các quy định của pháp luật hiện
hành chưa có sự thống nhất: có văn bản thì gọi là nhà giáo, văn bản khác
gọi giáo viên, giảng viên hay người làm nhiệm vụ giáo dục v.v..
Điều 70, Luật Giáo dục quy định:
Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà
trường, cơ sở giáo dục khác. Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục mầm
non, giáo dục phổ thơng, giáo dục nghề nghiệp trình độ sơ cấp nghề gọi
là giáo viên; ở cơ sở giáo dục đại học gọi là giảng viên [6, tr. 53].
Điều 58, Luật Dạy nghề 2006 quy định: “giáo viên dạy nghề” là
người dạy lý thuyết, dạy thực hành hoặc vừa dạy lý thuyết vừa dạy thực
hành trong các cơ sở dạy nghề.

Như vậy cả hai khái niệm này về nhà giáo vẫn chưa đầy đủ, chưa
rõ ràng, chưa phân biệt được sự khác biệt giữa giáo viên và giảng viên.
Người ta sẽ đặt câu hỏi: Vậy những người giảng dạy trong các trường
của cơ quan Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, lực
lượng vũ trang nhân dân, nhà giáo trong các cơ sở giáo dục đặc biệt như:
giáo dục cho người khuyết tật, thể dục thể thao, nghệ thuật, tôn giáo, các

9


cơ sở dạy kỹ năng sống v.v.. chưa rõ là giáo viên hay giảng viên và có
phải là nhà giáo hay khơng ?
Theo tác giả, có thể đưa ra định nghĩa về nhà giáo như sau: Nhà
giáo Việt Nam là những người làm công tác giảng dạy, giáo dục ở mọi
bậc học, ở các cơ sở giáo dục, trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, trong
mọi thành phần kinh tế.
Đạo đức nhà giáo, quan hệ giữa đức và tài trong nhân cách
nhà giáo Việt Nam
Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội được hình thành rất sớm
trong lịch sử. Sự phát triển của đạo đức xã hội từ thấp đến cao như những
nấc thang giá trị của văn minh con người thông qua sự đấu tranh, lọc bỏ,
kế thừa và phát triển để tiến bộ không ngừng.
Trong quan hệ xã hội của mình, hiện thực đạo đức và ý thức đạo đức
của con người đều được thể hiện. Tùy thuộc vào vị trí xã hội, địa vị và lợi
ích giai cấp trong cùng một chế độ xã hội có giai cấp, hoặc tùy vào từng
thời kỳ lịch sử khác nhau mà các quan điểm về những vấn đề đạo đức có
khác nhau. Do đó ở mỗi giai đoạn lịch sử, ở mỗi giai cấp, có quan điểm
khác nhau trước những hiện tượng đạo đức về cái tốt, cái xấu, cái thiện,
cái ác, cái hạnh phúc và cái không hạnh phúc, về cái có lương tâm và cái
khơng có lương tâm, cũng như về nghĩa vụ, trách nhiệm. Song tất cả đều

hướng những hành vi con người vào vòng trật tự xã hội và cái tích cực, cái
chân, thiện, mỹ cho chính con người và xã hội.
Cùng với các hoạt động ý thức xã hội khác, đạo đức là nội dung cốt
yếu của tính cách con người, có vai trị rất quan trọng trong đời sống xã
hội. Khơng thể có sự tồn tại xã hội mà khơng có đạo đức. Khơng có hành
động tự giác, tự nguyện của con người thì khơng có nhân phẩm và như vậy
khơng thể thực sự có đời sống xã hội. Quan hệ đạo đức của con người là

10


biểu hiện quan hệ vật chất và biến đổi theo đời sống vật chất của xã hội.
Tùy theo trình độ phát triển nhất định của xã hội mà những lợi ích của các
cá nhân phù hợp ít hay nhiều với lợi ích xã hội. Trong xã hội có đối kháng
giai cấp thì lợi ích của giai cấp, tầng lớp bóc lột thường đối lập với lợi ích
của quảng đại quần chúng lao động và tồn xã hội. Do đó, đạo đức của
giai cấp bóc lột và của xã hội mang tính đối kháng. Ngược lại các xã hội
khơng có giai cấp hoặc khơng có đối kháng giai cấp thì lợi ích đó cơ bản
thống nhất và đạo đức xã hội phù hợp với đạo đức cá nhân trong cuộc
sống.
Nhằm đảm bảo cho sự ổn định và tiến bộ chung của tồn xã hội, tất
yếu mỗi xã hội đều có sự điều chỉnh làm sao cho lợi ích cá nhân phù hợp
với quy định của lợi ích xã hội, để những hoạt động của cá nhân phù hợp
với quy định của lợi ích xã hội, để những hoạt của cá nhân không vượt ra
khỏi những giới hạn xã hội quy định. Những quy định, những điều chỉnh
đó thơng qua những ngun tắc, quy tắc, chuẩn mực đạo đức làm thước
đo cho các hoạt động của cá nhân và cho cả cộng đồng xã hội.
Như vậy, đạo đức là một hình thái ý thức xã hội, là tổng hợp những
nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực xã hội, nhờ đó con người tự giác điều
chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với lợi ích, hạnh phúc của con

người và sự tiến bộ xã hội trong mối quan hệ giữa con người với con
người, giữa cá nhân và xã hội [33, tr. 10].
Đạo đức nhà giáo là những chuẩn mực, nguyên tắc, quy tắc xử sự
đúng đắn, phù hợp để nhà giáo làm cơ sở, căn cứ cho quá trình ứng xử
trong cuộc sống và hoạt động nghề nghiệp, phù hợp với lợi ích, hạnh
phúc của con người và sự tiến bộ của xã hội. Những chuẩn mực đạo đức
nhà giáo Việt Nam vừa phải có sự kế thừa, phát huy những chuẩn mực
đạo đức tốt đẹp của truyền thống đạo đức dân tộc, truyền thống tốt đẹp

11


của nhà giáo Việt Nam, vừa phù hợp với sự phát triển của xã hội hiện
nay, là cơ sở để nhà giáo hành nghề, đáp ứng được yêu cầu phát triển
giáo dục đào tạo và phát triển của đất nước.
Quan hệ giữa đức và tài trong nhân cách nhà giáo
Dạy học - nghề mà công cụ chủ yếu là nhân cách của chính nhà
giáo. Nghề nào cũng bằng cơng cụ để gia công vào đối tượng tạo ra sản
phẩm. Công cụ càng tốt, càng hiện đại thì kết quả gia cơng càng cao.
Cơng cụ đó có thể ở trong hay ở ngoài người lao động. Trong dạy học và
giáo dục, thầy giáo dùng nhân cách của chính mình để tác động vào
người học. Đó là phẩm chất chính trị, là sự giác ngộ về lý tưởng đào tạo
thế hệ trẻ, là lịng u nghề mến trẻ, là trình độ học vấn, là sự thành thạo
về nghề nghiệp, là lối sống, cách xử sự và kỹ thuật giao tiếp của nhà
giáo. Dạy học là dùng nhân cách để giáo dục nhân cách. Vì cơng cụ lao
động chủ yếu của nghề thầy giáo là bản thân người thầy, là nhân cách
của chính người thầy, cho nên nghề thầy giáo đòi hỏi những yêu cầu về
phẩm chất và năng lực rất cao. Khi nói về vai trị của người thầy giáo đối
với hoạt động giáo dục một nhà tâm lý đã viết: “Không cịn nghi ngờ gì,
kỷ cương trong nhà trường có vai trò quan trọng, nhưng điều chủ yếu vẫn

là ở nhân cách người thầy trực tiếp làm việc với học sinh. Nhân cách của
người giáo dục có sức mạnh giáo dục to lớn đến mức không thể thay thế
bằng sách giáo khoa, bằng những lời khuyên bảo về đạo đức, bằng hệ
thống khen thưởng và kỷ luật nào cả” [13, tr. 299].
Cấu trúc của nhân cách là một hệ thống gồm hai bộ phận: Phẩm
chất (đức) và năng lực (tài). Nói đến phẩm chất là nói đến thái độ của
người đó với hiện thực (tự nhiên, xã hội, người khác và cả bản thân),
thường được thể hiện ra hành động, hành vi và cách xử sự đối với con
người, công việc và tổ chức nhà giáo v.v.. Nói đến năng lực là nói đến

12


mặt hiệu quả của tác động: tác động vào con người, vào sự việc như thế
nào, đạt hiệu quả gì ? Cả phẩm chất và năng lực làm thành một hệ thống.
Chúng quyện vào nhau, chi phối lẫn nhau và tạo nên một cấu trúc. Theo
đó, nhân cách có cấu trúc là đức và tài. Trong đó, đạo đức là nền tảng.
Thành tố tài có tiểu cấu trúc là các năng lực. Giáo dục và tự giáo dục
thành người và làm người, làm một nhân cách, trước hết là phải hình
thành cho được ở mỗi người tư cách, đạo đức, tính cách cùng năng lực và
tài năng. Những nội dung cơ bản tạo thành nhân cách nói trên là chung
cho mọi người ở mọi hoạt động nghề nghiệp. Tuy nhiên, trong mỗi thành
phần của nó, ở mỗi loại hình hoạt động nghề nghiệp khác nhau có nội
dung, tính chất và yêu cầu khác nhau.
Trong cấu trúc nhân cách của người thầy giáo có thể kể đến những
thành phần sau đây: Các phẩm chất: thế giới quan khoa học, lý tưởng đào
tạo thế hệ trẻ, lòng yêu trẻ, yêu nghề nghiệp, những phẩm chất đạo đức
phù hợp với hoạt động của người thầy giáo; Các năng lực sư phạm: Năng
lực hiểu học sinh trong quá trình dạy học và giáo dục, tri thức và tầm
hiểu biết, năng lực chế biến tài liệu học tập, năng lực dạy học, năng lực

ngôn ngữ, năng lực vạch dự án phát triển nhân cách học sinh, năng lực
giao tiếp sư phạm, năng lực “cảm hoá” học sinh, năng lực đối xử khéo
léo sư phạm, năng lực tổ chức các hoạt động sư phạm.
Đức và tài quyện chặt trong nhân cách nhà giáo. Đạo đức thúc đẩy
tài năng nâng lên và phát triển đúng hướng, làm cho tài trở nên có giá trị
đích thực, có ý nghĩa đi vào đời sống phục vụ lợi ích chân chính của con
người. Và có tài năng thì đạo đức mới phát huy được tác dụng, được dày
hơn và toả sáng. Hồ Chí Minh từng căn dặn các nhà giáo: Có tài mà
khơng có đức là hỏng, có đức mà chỉ i tờ thì dạy thế nào. Do đó người
thầy giáo phải chú ý cả đức lẫn tài, không thể có cái này mà thiếu cái kia.

13


Chúng ta nhấn mạnh vai trò của đạo đức, song khơng tuyệt đối hóa nó
mà coi nhẹ mặt chun mơn nghiệp vụ của nhà giáo. Người thầy sống
đạo đức sẽ tìm ra ý nghĩa thực sự của nghề dạy học mà mình đã lựa chọn
và gắn bó, thấy tự hào là người đứng trong hàng ngũ nhà giáo. Dù khó
khăn vất vả vẫn không lùi bước, luôn nỗ lực lao động, nghiên cứu khoa
học, sáng tạo làm cho tri thức của mình ngày càng phong phú, sâu sắc.
Nhà giáo sống đạo đức sẽ luôn giữ được sự trong sáng của lương tâm, sự
thanh thản của tâm hồn, luôn hiểu được những yêu cầu của cuộc sống, sẽ
không bao giờ bằng lịng với những giới hạn, sẽ ln tìm được động lực,
niềm tin để cố gắng trên con đường chinh phục những tri thức mới nâng
cao trình độ, năng lực, tài năng để cống hiến được nhiều nhất cho con
người, cho xã hội bằng con đường nghề nghiệp mà mình đã lựa chọn và
gắn bó.
Nghề dạy học địi hỏi rất cao về nhân cách của nhà giáo. Để hoàn
thành được nhiệm vụ, mỗi nhà giáo phải tu dưỡng đạo đức, bồi dưỡng tài
năng, của mình để trở thành những thầy cơ giáo vừa “hồng”, vừa

“chuyên”. Cả hai mặt dó có quan hệ mật thiết với nhau, tác động lẫn
nhau và có ý nghĩa quyết định tới hoạt động giáo dục của nhà giáo.
Những chuẩn mực đạo đức nhà giáo Việt Nam
Những chuẩn mực đạo đức nhà giáo Việt Nam hiện nay có thể nêu
lên là: Nhà giáo phải có lý tưởng sống đúng đắn. Nhà giáo phải gắn bó
với đất nước, với chế độ xã hội chủ nghĩa mà chúng ta đang xây dựng,
đóng góp cơng sức trí tuệ xây dựng chế độ tốt đẹp; Nhà giáo phải là công
dân gương mẫu. Nhà giáo để đứng được trên bục giảng, để tri thức đến
được với người học thì ngay cả trong đời sống, với tư cách là một công
dân cũng phải ln rèn luyện, gương mẫu, ln biết giữ mình, sửa mình
trong mọi lời nói, việc làm; Nhà giáo phải u nghề, tâm huyết với nghề.

14


Nghề giáo địi hỏi người thầy phải có cái tâm với nghề. Nhà giáo phải có
sự say mê, tâm huyết, khắc phục mọi khó khăn để vươn lên gắn bó, cống
hiến, ln có những trăn trở cho sự tiến bộ của con người; Nhà giáo phải
có tình u thương đối với người học. Tình u đó thể hiện ở sự quan
tâm, giúp đỡ, sẻ chia, niềm tin, sự động viên khích lệ các em cố gắng, tơn
trọng sự khác biệt ở mỗi em v.v.. Hạnh phúc của người thầy giáo là khi
các thế hệ học trị của mình trưởng thành, làm được nhiều việc tốt cho
đời; Nhà giáo phải trung thực. Để xây dựng đất nước cần có những con
người thẳng thắn, trung thực, dám nói, dám nghĩ dám làm, biết nhìn vào
thực tế để vươn lên. Chúng ta khơng cần những con người nói một đằng,
làm một nẻo, nói thì hay làm thì dở. Nhà giáo phải trung thực với chính
mình và trung thực với học trị. Từ đó tạo điểm tựa, tạo niềm tin cho sự
cố gắng của học trị; Nhà giáo phải khơng ngừng học tập, rèn luyện nâng
cao trình độ chun mơn nghiệp vụ, phẩm chất đạo đức. Học mọi lúc,
mọi nơi, học mọi người, học ở chính mình và học ở cả những học trị của

mình; Nhà giáo phải tận tụy, chu đáo, cẩn thận.
Những chuẩn mực đạo đức đó có mối quan hệ mật thiết với nhau
và thống nhất trong nhà giáo. Có lý tưởng đúng đắn là định hướng thúc
đẩy mỗi nhà giáo cố gắng vươn lên học tập, rèn luyện trở thành những
nhà giáo giỏi và gắn bó yêu nghề. Càng yêu thương học trị càng làm cho
nhà giáo có trách nhiệm và tâm huyết với nghề hơn. Tâm huyết với nghề
tạo nên sự tận tụy, chu đáo, cẩn thận ở mỗi người thầy.

15


1.1.2. Vai trò của đạo đức nhà giáo trong xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
Vai trị đạo đức nhà giáo có thể tóm tắt:
Thứ nhất, đạo đức là điều kiện cần thiết cho nhà giáo hành nghề,
góp phần nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ, nâng cao chất lượng
giảng dạy.
Người thầy thực hiện một sứ mệnh cơng dân đặc biệt, đó là đào tạo
thế hệ trẻ của đất nước. Đạo đức là điều kiện tất yếu đòi hỏi ở mỗi nhà
giáo. Đạo đức thôi thúc, dẫn đường cho nhà giáo sống cuộc đời thanh cao,
trọn vẹn cống hiến, hết mình vì người học, có lịng tự trọng, trung thực,
nghiêm túc, cao thượng, bao dung v.v.. Đó là những giá trị vĩnh cửu của
nhân cách mỗi con người. Đặc biệt ở mỗi người thầy thì những phẩm chất
đạo đức ấy lại có ý nghĩa vơ cùng to lớn. Mỗi một người tốt là góp phần
làm cho xã hội ngày càng tốt. Mỗi một thầy giáo tốt thì ý nghĩa cịn lớn
hơn nhiều. Họ khơng thể nhân danh nhà giáo để thực hiện những hành vi
sai trái, phản giáo dục. Làm như vậy, họ ý thức rằng, không chỉ làm hỏng
một, mà rất nhiều thế hệ con người, hỏng tương lai của dân tộc. Hỏng
tương của dân tộc có thể khơng phải ngay hơm nay, ngày mai, năm sau mà
hậu quả của nó lâu dài khó mà đong đếm được. Một dân tộc sẽ trở nên bất

hạnh với những con người vô cảm, không màng tới tương lai, thiếu một
nghị lực, một quyết tâm phấn đấu vượt qua những khó khăn thử thách.
Một dân tộc sẽ trở nên lụn bại, đau khổ với những con người sống thiếu
tình người, khơng tơn trọng pháp lý, chỉ biết sự thù hận, thiếu sự khoan
dung. Muốn xây dựng được một xã hội kỷ cương, nề nếp với những con
người đầy hồi bão phấn đấu, đầy tình thương và trách nhiệm, biết quý
trọng quá khứ, có những mơ ước cao đẹp về tương lai, trước hết chúng ta
phải quan tâm chăm lo xây dựng đạo đức người thầy, bởi lẽ như cụ Phan

16


Bội Châu đã khẳng định, giáo dục là khuôn đúc người, không ai không trải
qua môi trường giáo dục. Dưới mái trường các cấp từ trẻ thơ tới những
người trưởng thành, qua người thầy, hồn dân tộc, khí thiêng của đất nước
như những mạch ngầm thấm dần hình thành nhân cách cho người học.
Người công nhân thiếu đạo đức, tay nghề non kém chỉ làm hỏng một vài
sản phẩm, người giáo viên thiếu đạo đức, chuyên môn thấp kém sẽ làm
hỏng một con người, một thế hệ, một quốc gia. Yêu cầu đạo đức của người
thầy giáo là khắt khe, là nghiêm ngặt. Người công nhân, người nông dân
vô cảm, thiếu đạo đức vẫn có thể hành nghề, nhưng người giáo viên thiếu
đạo đức không thể hành nghề. Xã hội không chấp nhận một nhà giáo đứng
trên bục giảng giáo dục con người lại thiếu đạo đức, méo mó về nhân cách.
Người học chỉ chấp nhận kiến thức khi nhà giáo đáp ứng được những yêu
cầu đạo đức xã hội. Nhà giáo khơng có đạo đức cũng khơng đủ tự tin khi
đứng trên bục giảng. Chúng ta có thể hỏi bất kỳ một học sinh tử tế nào có
muốn nghe những bài giảng của những thầy cô giáo thiếu lương tâm, trách
nhiệm, vô cảm với người học, thiếu nhân cách không ? Chắc chắn sẽ nhận
được câu trả lời là khơng. Một phụ huynh dù có độ lượng, dũng cảm đến
mấy cũng khơng dám trao con em mình cho những người thầy, người cơ

thiếu đạo đức giảng dạy, vì như vậy trước hết họ phải chịu đựng những
hành vi thiếu đạo đức của những người thầy cơ đó gây ra. Thứ nữa con cái
họ trở thành những người thiếu đạo đức, chắc chắn đó là điều khơng một
vị phụ huynh nào mong muốn.
Đạo đức của nhà giáo góp phần nâng cao trình độ chun mơn
nghiệp vụ và chất lượng giảng dạy của người thầy.
Đạo đức là lương tâm, là trách nhiệm. Một nhà giáo có đạo đức
phải xác định được trách nhiệm của mình đối với dân tộc, đối với đất
nước, đối với người học. Đối với đất nước, nhà giáo phải có trách nhiệm

17


củng cố chế độ xã hội mà họ đang sống, phấn đấu cho một chế độ xã hội
tốt đẹp. Việt Nam đi lên chủ nghĩa xã hội, nhà giáo phải bằng tri thức,
bằng lương tâm trách nhiệm để đóng góp bảo vệ chế độ đó. Nhà giáo
phải bước đi cùng với bước đi của dân tộc, phấn đấu cho một xã hội dân
giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. Sức mạnh của
nhà giáo không chỉ ở quyết tâm của họ mà sức mạnh to lớn hơn là họ
phải biết gieo vào tâm gan, trí tuệ của những lớp lớp học trò niềm tin và
những ước mơ cháy bỏng đó để mọi người cùng phấn đấu cho lý tưởng
chung của dân tộc. Muốn có kiến thức, có nhiệt tình để lay động được
trái tim, khối óc của lớp lớp học trò, những người thầy phải nỗ lực học
tập nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ.
Đạo đức là lương tâm, là trách nhiệm của nhà giáo với người học.
Trách nhiệm của người thầy là phải truyền đạt những kiến thức của nhân
loại, của đất nước, những tri thức về chuyên môn nghiệp vụ cho người
học, phải làm cho họ hiểu và ứng dụng những kiến thức đó trong cuộc
sống. Muốn thực hiện được điều đó nhà giáo phải khơng ngừng học tập
nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ của bản thân. “Nếu bạn có

những biểu hiện nổi bật huy hồng trong cơng tác, trong hiểu biết và
trong thành tựu, lúc đó bạn sẽ thấy mọi học sinh đều hướng về phía bạn.
Trái lại, nếu bạn tỏ ra khơng có năng lực và tầm thường thì dù bạn có ơn
tồn đến đâu, hiền lành đến thế nào đi chăng nữa, dù bạn có săn sóc đến
sinh hoạt và nghỉ ngơi của học sinh như thế nào, ngoài việc được học
sinh khinh thị ra, vĩnh viễn bạn sẽ khơng được cái gì hết” [13, tr. 410].
Thứ hai, đạo đức nhà giáo là tấm gương cho học sinh, sinh viên rèn
luyện, phấn đấu noi theo.
Đối tượng lao động của nhà giáo không phải là những cỗ máy,
những cây ngô, cây lúa mà là những nhân cách, những con người cụ thể.

18


Với sứ mệnh khai trí, khai đức thì bản thân các thầy các cô phải là những
tấm gương trong sáng cho học trò noi theo. Trong giáo dục đạo đức
gương sáng như bó đuốc soi đường cho người ta đi. Gương càng sáng
càng có tác dụng kích thích mạnh. Nếu chính nhà giáo dục nêu được
gương sáng thì lại càng quý và nói cho đúng đó là một yêu cầu nghiêm
ngặt đối với nhà giáo.
Người thầy giáo dục học sinh mình khơng chỉ bằng những bài trên
lớp, mà cịn bằng tấm gương bản thân mình về mọi mặt cộng với sự quan
tâm đi sát, giúp đỡ, uốn nắn có tình có lý. Vấn đề khơng phải ở chỗ giản
đơn là khuyên học sinh chăm học, đừng quay cóp, đừng ham chơi, hãy
học đi… mà vấn đề là phải đi sâu vào tâm lý, tình cảm, tư duy, tư tưởng
của con người trong quá trình lao động học tập. Bản thân thầy cơ phải là
những người tích cực, mẫu mực.
Khi thầy cơ khơng cịn là tấm gương mẫu mực, học trị sẽ khơng
chấp nhận. Dù bài giảng của thầy có xúc tích, có hay đi nữa cũng sẽ kém
đi sức hút. Các học trị ngồi việc mong đợi ở thầy những bài học giảng

hay hơn, dễ hiểu hơn, còn muốn thầy sống như một người cha mẫu mực
cho chúng noi theo. Trường học đóng vai trị vơ cùng quan trọng đối với
sự lớn khôn, phát triển của con người cả về thể lực và trí tuệ. Thầy cơ
khơng chỉ là người truyền thụ cho học trò tri thức khoa học, khơi gợi
trong các em sự sáng tạo và định hướng cho các em vươn tới những khát
vọng cao đẹp mà còn giáo dục dạy bảo chúng nhân cách sống, đạo lý làm
người, kinh nghiệm đối nhân xử thế… Tính cách, lối hành xử, tâm hồn
nhà giáo có tác động rất lớn đến đối tượng giáo dục.
Nhà giáo là những người gieo vào trong người học đam mê học
tập. Như trên chúng ta đã nói, một thầy giáo tốt phải là một nhà giáo tâm
huyết với nghề, có trình độ tri thức rộng, trình độ chun mơn cao, tay

19


nghề vững. Những điều đó khơng thể tự nhiên có được mà là một quá
trình rèn luyện miệt mài qua năm tháng của người thầy. Bằng những tấm
gương học tập của bản thân mà nhà giáo gieo vào trong những người học
một nghị lực, một quyết tâm vượt khó để học tập, phấn đấu vươn lên.
Nhà giáo là những tấm gương sáng về sự kiên trì bền bỉ cho người
học. Cơng việc giáo dục địi hỏi một sự kiên trì mới có thể giành được
thắng lợi. Cha mẹ chỉ có một, hai, ba đứa con mà nhiều gia đình đã bất
lực trong dạy dỗ con. Người giáo viên phải dạy dỗ vài chục, tới hàng
trăm em. Mỗi em một tính cách, đòi hỏi một phương pháp giáo dục phù
hợp. Muốn tìm ra phương pháp giáo dục phù hợp địi hỏi người thầy phải
kiên trì tìm hiểu những đặc điểm tâm sinh lý, tính khí từng người học. Từ
việc hiểu biết đó người giáo viên đó phải có những phương pháp giáo
dục phù hợp để tạo nên những thay đổi trong họ theo mong muốn của
người thầy.
Việc giáo dục những học sinh cá biệt, tính khí thất thường là một

cơng việc khó khăn cho nhà giáo địi hỏi sự kiên trì và chịu đựng của
người thầy. Muốn có hiệu quả trong giáo dục với những đối tượng này
người thầy phải biết chấp nhận sự vơ lễ, nóng nảy của học trị. Nhiều nhà
giáo đã làm tốt công việc này. Bằng sự kiên trì trong giáo dục, họ đã đưa
những trẻ em hư, những học trò bất trị thành những trò ngoan, những
công dân tốt cho xã hội.
Nhà giáo là những tấm gương về lòng dũng cảm, đức hi sinh cho
người học. Nghề giáo cũng là nghề gian nan vất vả. Để có những bài
giảng hay, người thầy phải lao tâm khổ tứ học tập, suy tư về phương
pháp truyền đạt sao cho có hiệu quả, người thầy phải suy tư xem làm
cách nào cho tốt nhất. Công lao giáo dục, học tập thì nhiều, song thu
nhập của nhà giáo so với nhiều nghề khác trong xã hội thật là khiêm tốn.

20


Do vậy việc chọn nghề giáo là một sự dũng cảm. Nghề giáo là một nghề
được xã hội tôn trọng, nhưng không phải ai cũng dám dấn thân. Gần đây
trên mạng đã đưa tin có phụ huynh đã doạ tự tử khi con muốn thi vào
ngành sư phạm. Nhà giáo cịn phải đương đầu với biết bao những điều
khó khăn trong công việc, hàng ngày phải tiếp xúc với những học trò hư,
hàng ngày phải chấm điểm cho người học sao cho công bằng. Sự công
bằng, trung thực trong đánh giá kết quả học tập của người học cũng là
một tấm gương sáng cho người học. Việc chấm điểm của nhà giáo phải
làm thế nào để phát huy được những năng lực vốn có của trị giỏi, động
viên được những trò còn yếu kém phấn đấu vươn lên.
Sự trung thực của nhà giáo cũng là một tấm gương cho người học.
Sự trung thực về kiến thức là một yêu cầu đối với nhà giáo. Yêu cầu đối
với khoa học đòi hỏi nhà giáo phải trình bày một cách đúng đắn, có cái
nhìn một cách khách quan những kiến thức mà nhà giáo truyền đạt. Kiến

thức là vô tận, dù mỗi người có chịu khó đọc đến đâu cũng khơng biết
hết, khơng biết đủ. Giáo viên phải trung thực với chính bản thân mình.
Những kiến thức, những lĩnh vực nào biết phải khẳng định, những lĩnh
vực, những kiến thức nào không biết phải tiếp tục học tập. Người học là
đông đảo, kiến thức của người học là đa dạng, vì vậy nhà giáo một mặt
giảng dạy những kiến thức văn hoá, chun mơn cho người học, mặt
khác phải học tập chính người học của mình.
Trong nhân cách của một con người, có những giá trị vĩnh cửu như
lịng u nước, tính trung thực, yêu chân lý, yêu khoa học, ghét sự dối
trá, lừa lọc, sự áp bức bất công, tinh thần trách nhiệm v.v.. Dù xã hội
thay đổi nhanh hay chậm, nhà giáo cũng phải giáo dục những phẩm chất
đó cho các em. Và muốn giáo dục có hiệu quả thì trước hết bản thân nhà
giáo phải nêu gương sáng. Với những giá trị thay đổi nhanh theo bước

21


tiến như vũ bão của khoa học và công nghệ như kiến thức, kỹ năng và
theo đó cả tác phong, lối sống thì nhà giáo phải nêu được một tấm gương
về sự nhạy cảm với cái mới, tinh thần ủng hộ cái mới, cố gắng giúp đỡ
người học trong phạm vi khả năng của mình để họ sớm tiếp cận được cái
mới. Có thể rằng, người học do thuộc thế hệ sau nên có những điều kiện
thuận lợi để hịa nhập hơn thầy vào cái mới nhưng vẫn phải khâm phục,
kính nể sự nhạy cảm với cái mới, tinh thần tiến cơng vào khoa học của
thầy mình.
Thứ ba, đạo đức nhà giáo góp phần tạo dựng mẫu hình đạo đức
trong xã hội.
Mỗi chế độ xã hội có mẫu hình con người lý tưởng để mọi người
noi theo. Trong xã hội phong kiến, mẫu hình lý tưởng là con người trung
quân ái quốc, với những phẩm chất ngũ luân, ngũ thường. Trong chế độ

tư bản chủ nghĩa là con người năng động, kỷ cương, quyết đốn, con
người tư hữu. Cịn trong chủ nghĩa xã hội, con người lý tưởng là con
người năng động, kỷ cương, kỷ luật, tích cực học tập, gắn cá nhân với xã
hội, có một lối sống “mình vì mọi người, mọi người vì mình”.
Để xây dựng những mẫu hình con người phục vụ cho chế độ của
mình, các giai cấp cầm quyền xây dựng mẫu hình nhà giáo theo mong
muốn của họ để những người khác nhìn vào đó noi theo, bởi như Phan
Bội Châu đã khẳng định: “Giáo dục là khn đúc người. Quan lại, binh
lính cũng từ đó mà ra. Giáo dục là cái gốc để gây nền chính trị.”
Đối với Việt Nam hiện nay, đến trường đã trở thành nghĩa vụ và
quyền lợi của mọi người dân. Nhiều tỉnh thành đã phổ cập giáo dục đến
trung học cơ sở, trung học phổ thông. Nhiều năm học trên ghế nhà
trường những người học thường lấy mẫu hình của thầy cơ mình làm tấm
gương học tập. Nhà giáo là những người rèn đức luyện tài cho người học.

22


Thông qua những bài giảng trong văn học, lịch sử mà thầy cô hàng
ngày gieo vào tâm hồn trẻ thơ tinh thần yêu nước, ý thức tự cường dân
tộc, lòng thương dân, sự kính trọng đồng bào. Thơng qua những bài
giảng giáo dục công dân, những bài giảng triết học mà người thầy giáo
dục phương pháp tư duy, giáo dục ý thức pháp luật cho người học v.v..
Trong xã hội ta thường có câu: “Thầy nào trị ấy”. Do vậy có thể
nói mẫu hình nhà giáo có ảnh hưởng to lớn tới người học - những công
dân của đất nước. Thầy nghiêm túc đương nhiên sẽ tạo ra những học trị
nghiêm túc, cẩn thận, chu đáo trong mọi cơng việc, điều cần thiết cho sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn hiện nay. Thầy trung
thực sẽ tạo ra những người trò trung thực. Những người học trị sau q
trình được dạy dỗ bởi các nhà giáo, dần dần trưởng thành tham gia các

lĩnh vực nghề nghiệp của xã hội, nhưng những gì họ học được, rèn rũa
dưới mái nhà trường của thầy cơ sẽ ln cịn mãi xét cả về góc độ khoa
học và thực tiễn.
Nhà giáo phải nhận thức được vai trị, vị trí hình mẫu của mình
trong xã hội mà khơng ngừng phấn đấu vươn lên. Nhà giáo phải làm việc
nghiêm túc, phải không ngừng học tập nâng cao trình độ chun mơn
nghiệp vụ của mình. Điều đó khơng chỉ góp phần làm cho bài giảng của
thầy cô phong phú hấp dẫn người học, mà cịn góp phần tạo dựng hình
mẫu cho người học noi theo. Sự trung thực, nghiêm túc trong đánh giá
kết quả học tập, trong việc thực hiện giờ giấc lên lớp, thái độ nghiêm túc
trong công việc của nhà giáo sẽ góp phần tạo nên những người học trị
nghiêm túc, trung thực.
Quan hệ ứng xử của nhà giáo cũng trở thành hình mẫu cho người
học. Mỗi nhà giáo phải quán triệt một cách sống: Đối với mình phải
nghiêm khắc, đối với người phải khoan dung, đối với công việc phải tận

23


tụy, chu đáo. Đối với bản thân phải nghiêm khắc. Nghiêm khắc từ cách
ăn mặc, thời gian và công việc. Nhà giáo phải nghiêm túc trong ăn mặc.
Ông cha ta đã có câu: ăn cho mình, mặc cho người. Ăn mặc lịch sự,
nghiêm túc là thể hiện sự tôn trọng người khác. Nhà giáo phải nghiêm
túc trong giờ giấc. Một điều tối kỵ đối với nhà giáo là không được muộn
giờ lên lớp. Lên lớp đúng giờ là điều kiện bắt buộc đối với nhà giáo. Có
như vậy mới đảm bảo thời gian cho người khác và thể hiện thái độ
nghiêm túc trong công việc. Mỗi lớp học từ vài chục tới hàng trăm học
trò, do vậy nếu thầy đi muộn một phút, chúng ta sẽ mất vài chục tới hàng
trăm phút. Tất nhiên trong cuộc đời dạy học dù thầy có nghiêm túc tới
đâu cũng có thể có lúc do điều kiện khách quan mà tới lớp muộn. Trong

trường hợp đó người thầy phải nói rõ nguyên nhân và và có lời xin lỗi
học trị.
Đối với người phải khoan dung. Nhà giáo phải có quan hệ đúng
mực, khoan dung với người học, phải quan tâm tới những học trò cá biệt,
phải khơng có định kiến với những trẻ em hư. Phải bằng tinh thần và sự
quan tâm mà thu phục, mà giáo dục các em. Nhà giáo phải hiểu được
những hồn cảnh của người học, có sự quan tâm chia sẻ đối với những
học trị khó khăn, bất hạnh trong cuộc sống. Đối với đồng nghiệp, nhà
giáo phải tôn trọng những thầy cô khác, quan tâm tới những người khác,
không ngừng học hỏi kiến thức và kinh nghiệm của thầy cô khác.
Đối với công việc, nhà giáo phải tận tụy, chu đáo. Phải tận tụy chu
đáo trong công tác chuyên môn. Nhà giáo phải truyền đạt kiến thức
chuyên môn tới người học một cách đúng đắn, chính xác, sáng tạo. Thầy
giáo mà hiểu sai, truyền đạt sai sẽ làm cho hàng trăm, hàng nghìn người
hiểu sai, làm sai.

24


Mỗi nhà giáo phải nhận thức được trách nhiệm to lớn của mình đối
với xã hội để khơng ngừng rèn luyện phấn đấu vươn lên trở thành hình
mẫu cho người học noi theo, để tạo ra những con người đáp ứng được
u cầu của sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hố, có thái độ làm việc
nghiêm túc, có lối sống nhân văn, nhân đạo, tạo ra một xã hội đầy tình
người, nghiêm túc, kỷ cương.
1.2. Xây dựng đạo đức nhà giáo Việt Nam
1.2.1. Xây dựng đạo đức nhà giáo là cơng việc thƣờng xun
của tồn xã hội
Theo Từ điển tiếng Việt, xây dựng là làm cho hình thành một
chỉnh thể (về xã hội, chính trị, kinh tế, văn hóa) theo một phương hướng

nhất định; là tạo ra cái có giá trị, có ý nghĩa; là có thiện ý nhằm mục đích
làm cho tốt hơn; là bồi đắp cho vững chắc thêm.
Xây dựng một nền đạo đức nói chung xét đến cùng là hình thành
cho được những phẩm chất đạo đức của con người phù hợp với yêu cầu
của xã hội nhất định. Chỉ có vậy mới làm cho yêu cầu đó được cụ thể hóa
trong các phẩm chất cá nhân, mới đưa những giá trị đó đi vào cuộc sống.
Những phẩm chất đạo đức nói riêng và đạo đức nói chung chủ yếu
và căn bản đều hướng những hành vi của con người đến cái tích cực, tiến
bộ, phù hợp với một trật tự xã hội nhất định. Thực chất đó là những
chuẩn mực tốt đẹp để mỗi người điều chỉnh hành vi của mình. Tất cả
những nguyên tắc, chuẩn mực, phẩm cách tốt đẹp của con người hợp
thành một chỉnh thể giúp chúng ta tạo ra nếp sống trong sạch, lành mạnh,
hạnh phúc.
Như vậy, xây dựng đạo đức là việc xác định, xác lập, hình thành
nên một hệ thống các chuẩn mực giá trị, quy tắc ứng xử để mọi người tự

25