Giáo trình Đồ Gá (C6 CÁC CƠ CẤU KHÁC CUA ĐỒ GÁ GIA CÔNG)

Chỉång 6

CẠC CÅ CÁÚU KHẠC CA ÂÄƯ GẠ GIA CÄNG
Ngoi cạc cå cáúu âënh vë, kẻp chàût, âënh tám, cå cáúu phọng âải lỉûc kẻp, cå
cáúu sinh lỉûc..., tu theo loải gia cäng, âäư gạ gia cäng cn cáưn cạc cå cáúu khạc
nhỉ: cå cáúu dáùn hỉåïng, cå cáúu gạ dao, cồ cỏỳu cheùp hỗnh, cồ cỏỳu phỏn õọỹ, thỏn âäư
gạ ...
Nhỉỵng cå cáúu ny cọ loải ráút âån gin nhỉng thiãúu chụng s nh hỉåíng âãún
âäü chênh xạc gia cäng, âäü nhạm bãư màût, nàng sút lao âäüng, cỉåìng âäü lao âäüng...
Sau âáy ta nghiãn cỉïu tỉìng loải cå cáúu nọi trãn.
6-1. Cå cáúu dáùn hỉåïng v kiãøm tra vë trê ca dủng củ càõt.
Cå cáúu dáùn hỉåïng v kiãøm tra vë trê ca dủng củ càõt l mäüt bäü pháûn quan
trng ca âäư gạ gia cäng càõt gt. Cå cáúu dáùn hỉåïng dủng củ càõt (bảc dáùn hỉåïng)
cọ tạc dủng xạc âënh trỉûc tiãúp vë trê ca dủng củ càõt, âäưng thåìi náng cao âäü cỉïng
vỉỵng ca nọ trong quaù trỗnh gia cọng, õaớm baớo hổồùng tióỳn dao chênh xạc, gim
sai säú gia cäng.
Cå cáúu kiãøm tra vë trê ca dủng càõt chè nhàịm xạc âënh âụng vë trê ca dủng
củ càõt trỉåïc khi gia cäng (vê dủ cå cáúu so dao phay, dỉåỵng chènh dao bo v xc).
Nọi chung, nãúu dủng củ càõt â âäü cỉïng vỉỵng thỗ vở trờ cuớa noù õổồỹc õióửu
chốnh ngoaỡi phaỷm vi gạ âàût phäi thäng qua cå cáúu so dao (nhỉ trãn âäư gạ tiãûn,
phay, bo, xc, chút màût ngoi). Nãúu dủng củ càõt kẹm cỉïng vỉỵng nhỉ khoan ,
khoẹt, doa) cáưn cọ cå cáúu dáùn hỉåïng dủng củ càõt nhàịm âm bo âäü cỉïng vỉỵng
cáưn thiãút ca nọ trong quạ trỗnh gia cọng.
6-1-1. Baỷc dỏựn .
Caùc loaỷi baỷc dỏựn duỡng khi gia cäng läù (khoan, khoẹt, doa) trãn cạc loải
mạy khoan, mạy doa cọ tạc dủng dáùn hỉåïng trỉûc tiãúp dủng củ càõt. Bảc dáùn hỉåïng
âỉåüc làõp trỉûc tiãúp trãn phiãún dáùn (táúm dáùn hỉåïng). Táúm dáùn hỉåïng làõp ghẹp våïi
thán âäư gạ gia cäng càõt gt.
Tu theo u cáưu gia cäng ngỉåìi ta cọ thãø sỉí dủng cạc loải bảc dáùn sau :
a. Bảc dáùn cäú âënh.
Loải bảc ny thỉåìng âỉåüc dng trong dảng sn xút âån chiãúc, loảt nh v

chè qua mäüt ngun cäng våïi mäüt bỉåïc cäng nghãû hồûc åí ngun cäng gäưm
nhiãưu bỉåïc cäng nghãû (khoan, khoẹt, doa) m sau mäùi bỉåïc cäng nghãû phi thay
phiãún dáùn cọ làõp bảc cäú âënh (phiãún dáùn thạo råìi).
Vãư kãút cáúu, bảc gäưm hai loải l bảc trån v baỷc coù vai (hỗnh 6-1a,b). Kóỳt
cỏỳu õồn giaớn, õọỹ chờnh xạc vë trê tỉång âäúi cao, nhỉng thay bảc khäng thûn tiãûn.
Bảc âỉåüc làõp trỉûc tiãúp trãn táúm dáùn hỉåïng hồûc trãn thán âäư gạ theo chã âäü

94


làõp H7/n6 hồûc H7/r6. Âäü nhạm bãư màût trong v ngoi ca bảc phi âảt Ra=1.25
hồûc Ra= 0,63µm.
b. Bảc dáùn thay thãú .
Loải bảc ny âỉåüc dng trong dảng sn xút låïn, hng khäúi khi phiãún dáùn
cäú âënh âãø thỉûc hiãûn cạc ngun cäng gia cäng läù gäưm nhiãưu bỉåïc cäng nghãû, sau
mäùi bỉåïc phi thay thãú bảc dáùn hỉåïng v dủng củ càõt.
So våïi bảc cäú âënh, cáưn thãm mäüt bảc lọt giỉỵa táúm dáùn v bảc dáùn. Bảc
thay thãú làõp våïi phiãún dáùn thäng qua bảc lọt. Bảc lọt làõp våïi phiãún dáùn theo chãú
âäü làõp H7/n6 v làõp våïi baûc dáùn thay thãú theo chãú âäü làõp trung gian H6/g5 hồûc
H7/g6. Bảc thay thãú âỉåüc cäú âënh nhồỡ vờt haợm (hỗnh 6-1c).
Khi baỷc dỏựn bở moỡn, muọỳn thay thóỳ ta vỷn vờt vaỡ lỏỳy baỷc ra.
d1

d2

a)

d3

b)

c)

d)

Hỗnh 6- 1 :Cạc loải bảc dáùn hỉåïng
c. Bảc dáùn thay nhanh:
Kãút cáúu ca loải bảc ny vãư cå bn giäúng nhỉ bảc dáùn thay thãú, chè khạc åí
chäø cọ thãm pháưn khuút trãn vai bảc. Pháưn khuút ny cọ tạc dủng gim thåìi
gian thay bảc, nhåì nọ cäng nhán âỉïng mạy khäng cáưn thạo vêt hm bảc khi thay
bảc m chè cáưn xoay bảc sao cho pháưn khuút trãn c chiãưu dy vai bảc ỉïng våïi
vêt hm l cọ thãø rụt baỷc ra khoới phióỳn dỏựn õóứ thay thóỳ (hỗnh 6-1d).
Baỷc thay thóỳ nhanh thổồỡng õổồỹc duỡng trong quaù trỗnh gia cäng cáưn thay
dao liãn tủc. Vê dủ mäüt läù cáưn gia cäng qua 3 bỉåïc cäng nghãû khoan, khoẹt, doa.
Do kêch thỉåïc âỉåìng kênh dao tàng dáưn, nãn u cáưu kêch thỉåïc âỉåìng kênh läù
bảc phi khạc nhau .
Dng bảc thay thãú nhanh cọ thãø gim thåìi gian phủ âãø thay bảc dáùn.
Ba loải bảc trãn â âỉåüc tiãu chøn, cọ thãø chn trong cạc säø tay cå khê.
d. Bảc dỏựn õỷc bióỷt.
Do hỗnh daùng chi tióỳt vaỡ vở trờ âàûc biãût ca läù gia cäng khäng thãø dng cạc

95


loải bảc tiãu chøn, ngỉåìi ta cọ thãø thiãút kãú caùc loaỷi baỷc õỷc bióỷt.
Vờ duỷ ồớ hỗnh 6-2a, b, c, d dng cạc loải bảc dáùn hỉåïng âàûc biãût khi gia
cäng cạc läù trãn bãư màût nghiãng, màût cáưu m tám läù khäng hỉåïng tám màût cáưu,
hai bãn läù cọ màût cao hån, cạc läù cọ âỉåìng tám quạ gỏửn nhau, ...

a)

b)

c)

d)

Hỗnh 6-2: Baỷc dỏựn hổồùng õỷc bióỷt
e. Baỷc dáùn quay.
Dng âãø gia cäng läù trãn mạy doa nhàịm trạnh hiãûn tỉåüng kẻt phoi gáy ra
mn nhanh läù dáùn hỉåïng ca bảc. Bảc dáùn âỉåüc làõp våïi äø trỉåüt hồûc äø làn v cạc
äø âọ lải làõp våïi phiãún dáùn. Bảc dáùn cọ làõp then våïi cạn dao âãø quay theo truỷc dao
trong quaù trỗnh gia cọng.
Caùc thọng sọỳ ch úu khi thiãút kãú bảc dáùn.
Bảc dáùn dng âãø dáùn hỉåïng, xạc âënh vë trê v âäưng thåìi âãø tàng âäü cỉïng
vỉỵng ca dủng củ càõt, nhàịm gim âäü lóỷch vaỡ rung õọỹng trong quaù trỗnh gia cọng.
Vỗ vỏỷy bảc dáùn nh hỉåíng ráút låïn âãún âäü chênh xạc gia cäng ca läù, âàûc biãût âäü
chênh xạc vë trê tỉång quan. Khi thiãút kãú cáưn chụ chn cạc thäng säú sau:
(1) Kêch thỉåïc v dung sai âỉåìng kênh trong ca bảc.
Khi dng bảc tiãu chøn, váùn do ngỉåìi thiãút kãú quút âënh, nhỉng cáưn theo
cạc bỉåïc sau :
- Kêch thỉåïc âỉåìng kênh trong ca bảc nãn láúy bàịng kêch thỉïåïc giåïi hản
låïn nháút ca dủng củ càõt.
- Do mi khoan, mi khoẹt v dao doa â chãú tảo theo tiãu chøn, nãn chãú
âäü làõp giỉỵa bảc v dao nãn chn theo hãû trủc.
- Dng chãú âäü làõp trung gian giỉỵa dao v bảc dáùn âãø gim ma sạt v dao
khi bë kẻt. Nọi chung khi khoan v khoẹt läù duìng F7, doa thä duìng G7, doa tinh
duìng G6.
Vê dủ: Gia cäng läù φ16H8 trãn váût liãûu bàịng thẹp, quaù trỗnh gia cọng gọửm 3
bổồùc cọng nghóỷ khoan- khoeùt -doa. Kêch thỉåïc v dung sai ca bảc âỉåüc chn

nhỉ baíng (6-1).

96


Bng 6-1
Thỉï tỉû
Âỉåìng kênh giåïi
gia cäng
hản låïn nháút ca
dao (mm)
Khoan
φ14,3

Chãú âäü làõp giỉỵa
dao v âỉåìng kênh
trong bảc dáùn
F7

Kêch thỉåïc v dung sai
âỉåìng kênh trong ca
bảc dáùn
φ14,3 +0,,043
+ 0 016

Khoẹt

φ15,85

F7

φ15,85 +0,,043
+ 0 010

Doa

φ16,015

G7

φ16,015 +0,,025 ,
+ 0 006

tỉïc l φ16 +0,,040
+ 0 021

10 20 30 H(mm)

d

h

H

(2) Chióửu cao H cuớa baỷc (hỗnh 6-6a).
Chiãưu cao H l chiãưu di tiãúp xục giỉỵa mi khoan v bảc. Trë säú ca H nh
hỉåíng ráút låïn âãún tạc dủng dáùn hỉåïng âäúi våïi dủng củ càõt v sỉû ma sạt giỉỵa bảc
v mi khoan. Khi H låïn, tênh dáùn hỉåïng täút, nhỉng ma sạt giỉỵa bảc v mi
khoan tàng lãn; H quạ nh, tênh dáùn hỉåïng gim. Nọi chung ngỉåìi ta láúy H=(11,25)d. Khi läù gia cäng u cáưu cọ âäü chênh xạc cao, hồûc âỉåìng kênh läù gia cäng
nh, tỉïc l âäü cỉïng vỉỵng ca mi khoan tháúp ta láúy giạ trë låïn, ngỉåüc lải lỏỳy giaù

trở beù

Theùp :h=(0,7-1,0)d
Gang :h=(0,5-0,7)d
0 10 20 30 40

a)

b)

d(mm)

Hỗnh 6-6 : Khong cạch giỉỵa bảc âãún màût âáưu ca läù gia cọng
(3) Khoaớng thoaùt phoi h (hỗnh 6-6a):
Khoaớng caùch giổợa bảc v chi tiãút, bo âm viãûc thoạt phoi. Nãúu h nh,
thoạt phoi khọ khàn, khäng nhỉỵng bãư màût gia cäng bë hng, cọ khi lm gy mi
khoan; nãúu h quạ låïn, tênh dáùn hỉåïng gim, âäü lãûch ca mi khoan lồùn.
ọử thở hỗnh 6-6b bióứu dióựn quan hóỷ giổợa h v âỉåìng kênh d khi gia cäng
thẹp v gang
(4) Váût liãûu chãú tảo v nhiãût luûn :
Bảc lọt âỉåüc chãú tảo tỉì thẹp 45, täi âảt âäü cỉïng HRC 44÷60.
Bảc dáùn hỉåïng âỉåüc chãú tảo tỉì thẹp Y10A, Y12A, 9XC, täi âảt âäü cỉïng
HRC 62÷64 ; thẹp 20, 20X trỉåïc khi täi phi tháúm than âảt âäü sáu 0,8÷1,2mm.
6-1-2.Phiãún dáùn

97


Bảc dáùn hỉåïng âỉåüc làõp trãn phiãún dáùn ca âäư gạ tảo thnh cå cáúu dáùn hỉåïng
mi khoan, mi khoẹt, mi doa âãø gia cäng cạc läù cọ âäü chênh xạc u cáưu.

Phiãún dáùn gäưm hai loải l phiãún dáùn cäú âënh vaì phiãún dáùn âäüng.
- Phiãún dáùn cäú âënh: Phiãún dáùn cäú âënh âỉåüc làõp chênh xạc våïi thán âäư gạ.
Nọ cọ thãø thạo làõp âỉåüc hồûc khäng thạo làõp âỉåüc. Phiãún dáùn làõp cäú âënh cọ thãø
âảt âäü chênh xạc vë trê tám läù cao, nhỉng thao tạc khi thạo làõp chi tiãút gia cäng
phỉïc tảp, thåìi gian phủ låïn v phi dng bảc dáùn thay nhanh khi cạc läù u cáưu
âäü chênh xạc cao phi qua nhiãưu bỉåïc cäng nghãû. Chênh viãûc ny, nọ nh hỉåíng
âãún vë trờ tỏm lọự.
Hỗnh 6-3 trỗnh baỡy caùc loaỷi phióỳn dỏựn hỉåïng: a)-cọ thãø âục liãưn; b) hn; c)
làõp ghẹp bàịng vờt vồùi thỏn õọử gaù.

a)

c)

b)
Hỗnh 6-3: Phióỳn dỏựn cọỳ õởnh

- Phiãún dáùn kiãøu bn lãư: Loải phiãún dáùn ny âỉåüc chãú tảo tạch riãng khi
thán âäư gạ v gàõn våïi noù bũng khồùp baớn lóử (hỗnh 6-4). Mọỹt õỏửu phióỳn dáùn gia
cäng läù chênh xạc âãø làõp våïi chäút bn lãư, âáưu thỉï 2 âỉåüc x rnh âãø bàõt vêt kẻp
chàût, tải âáy cọ gäúi tỉûa thay âäøi âãø âåỵ phiãún dáùn. Loải phiãún dáùn ny cọ ỉu âiãøm
l dãù thạo làõp váût gia cäng. Nhỉng cọ nhỉåüc âiãøm âäü chênh xạc âënh tám tháúp,
giạ thnh chãú tảo âäư gạ cao.

1
2

Hỗnh 6-4 :Phióỳn dỏựn kióứu baớn lóử

Hỗnh 6-5 : Phióỳn dỏựn treo

- Phióỳn dỏựn treo (hỗnh 6-5), tỏỳm dỏựn 2 âỉåüc vêt bàõt chàût cäú âënh våïi hai trủ
trỉåüt 1. Pháưn âáưu hai trủ ny làõp liãưn våïi âáưu khoan, cn pháưn dỉåïi trỉåüt trong
thán âäư gạ. Phiãún dáùn s âỉåüc náng lãn hả xúng theo âáưu khoan, nọ cọ thãø keûp

98


chàût ln chi tiãút gia cäng nhåì lỉûc l xo läưng ngoi hai trủ, nãn gim ráút nhiãưu
thåìi gian phủ.
Phiãún dáùn treo thỉåìng âỉåüc dng trãn cạc âáưu khoan nhiãưu trủc làõp trãn
trủc chênh ca mạy khoan v chè dng khi gia cäng cạc läù chè bàịng mäüt bỉåïc
cäng nghãû.
Cháút lỉåüng ca läù gia cäng chëu nh hỉåïng ca bảc dáùn hỉåïng. Âäü chênh
xạc vë trê ca läù gia cäng phủ thüc vo cạc úu täú sau :
- Khe håí giỉỵa dủng củ càõt v bảc dáùn hỉåïng.
- Khe håí giỉỵa bảc thay thãú v bảc lọt.
- Chiãưu di dáùn hỉåïng hồûc chiãưu di tiãúp xục giỉỵa dủng củ v chi tiãút H.
- Khong thoạt phoi h .
6-1-3. Cå cáúu dáùn hỉåïng dao khi chút .
Khi chút cạc bãư màût trong cáưn phi dáùn hỉåïng dao chút âãø tàng âäü cỉïng
vỉỵng.
- Chút bãư màût âäúi xỉïng (läù trủ, läù then hoa, läù lủc làng...) nãn dng mạy
chút âỉïng âãø trạnh hiãûn tỉåüng lm toẹt läù do trng lỉåüng ca dao chút gáy ra.
- Chút bãư màût khäng âäúi xỉïng qua tám läù (rnh then), nãn dng mạy
chút ngang, ràng ca dao chút phi nàịm phêa trãn âãø khäng bë nh hỉåíng do
trng lỉåüng ca dao chút.
Khi chút bãư màût trong do tạc dủng ca cạc lỉåỵi càõt âãưu v tỉång âäúi âäúi
xỉïng nãn khäng cáưn cå cáúu kẻp chàût phäi.
Khi thiãút kãú cå cáúu dáùn hỉåïng dao chút cáưn chụ cạc âiãøm sau :

1. Âm bo â âäü di dáùn hỉåïng cáưn thiãút, trạnh lay âäüng dao khi càõt.
2. Chụ âäü chãnh lãûch chiãưu cao giỉỵa cạc ràng càõt do mi khäng âãưu hồûc
mn khäng âãưu, nãn dng mióỳng õóỷm õóứ khổớ õọỹ chónh lóỷch naỡy (hỗnh 6-7).
1

2
3

4
5
Hỗnh 6-7 :1-Thỏn gaù;2-Phọi;
3-Dao; 4-Tỏỳm õóỷm;5-Baỷc dỏựn

4

3
2
1
Hỗnh 6-8:1-Choớm cỏửu;2-ọỳng
õóỷm; 3-Thaỡnh maùy;4-loỡ xo

99


3. Âaím baío phäi khäng bë xã dëch khi chuäút bàịng cạch bäú trê màût âënh vë
gáưn pháưn dáùn hỉåïng dao âãø låüi dủng täúi âa lỉûc chút giỉỵ chàût phäi.
4. Nãúu màût chøn ca chi tiãút gia cäng cn thä hồûc â gia cäng nhỉng
khäng chênh xạc phi dng cå cáúu âënh vë tỉû lỉûa (vê dủ dng khåïp cỏửu), hỗnh 6-8.
5. Cồ cỏỳu õởnh vở vaỡ cồ cỏỳu dáùn hỉåïng phi täi cỉïng v phi qua mi.
6. Khi chút rnh trãn läù cän phi dng âai äúc âãø tỉûa chi tiãút v khi chút

xong âáøy chi tiãút ra khi äúng dáùn theo hỉåïng dao .
7. Âäúi våïi chi tiãút ngàõn cọ thãø ghẹp nhiãưu chi tiãút âãø chút.
6-2. Cå cáúu xaïc âinh vë trê dao (cå cáúu so dao).
Cå cáúu so dao l mäüt bäü pháûn ca âäư gạ âãø xạc âënh chênh xạc vë trê ca
dủng củ càõt so våïi âäư gạ, thỉåìng âỉåüc dng trong cạc âäư gạ phay, bo, tiãûn, chút
màût ngoi.
Cå cáúu so dao rỏỳt cỏửn thióỳt vỗ trong saớn xuỏỳt vồùi quy mọ låïn do dao bë mn
phi mi lải, sau khi mi sàõc phi âiãưu chènh vë trê dao so våïi âäư gạ. Trong dảng
sn xút cọ sn lỉåüng êt cng phi duìng cå cáúu so dao âãø gia cäng chi tiãút coù hỗnh
thuỡ phổùc taỷp ồớ caùc nguyón cọng phay, baỡo nhũm õồn giaớn hoaù quaù trỗnh õióửu
chốnh duỷng cuỷ cừt.
ọỳi vồùi õọử gaù phay thỗ kóỳt cỏỳu cuớa cồ cỏỳu so dao thỉåìng gäưm miãúng gạ
dao v càn âãûm (càn chỉỵ nháût hồûc viãn trủ). Miãúng gạ dao âỉåüc làõp våïi âäư gạ
bàịng màût phàóng, hai chäút âënh vë v kẻp bàịng vêt. Bãư màût lm viãûc ca miãúng gạ
dao âỉåüc mi âảt âäü nhạm Ra=1,25÷0,63 sau khi làõp cäú âënh trãn âäư gạ. Càn âãûm
cọ tạc dủng trạnh lm mn bãư màût lm viãûc ca miãúng gạ dao khi âiãưu chènh
dủng củ càõt.
Miãúng gạ dao v càn âãûm âỉåüc chãú tảo bàịng thẹp Y8A, thẹp 20 täi âảt âäü
cỉïng 55÷60HRC
Mäüt säú kãút cáúu ca miãúng gạ dao phay nhỉ hỗnh 6-9.
1

1

2

2
2
3

3

a)

b)

c)

Hỗnh 6-9: Cồ cỏỳu so dao
1-Dao phay;2-Mióỳng cn;3-Mióỳng so dao.

100

d)


6-3. Cå cáúu âënh vë âäư gạ trãn mạy càõt gt kim loải
Trong thỉûc tãú gia cäng, âäư gạ gia cäng phi âỉåüc âënh vë chênh xạc trãn
mạy càõt kim loải. Âäư gạ cọ thãø âỉåüc làõp trãn bn mạy (âäư gạ phay, âäư gạ doa)
hồûc làõp våïi trủc chênh ca mạy (âäư gạ tiãûn). Âäư gạ chút âỉåüc làõp våïi âéa gạ
phäi trãn mạy chút. Âäư gạ dng trãn mạy tiãûn âỉïng âỉåüc làõp trãn bn mạy. Sau
âáy l mäüt säú trỉåìng håüp củ thãø.
6-3-1. Cå cáúu âënh vë âäư gạ trãn mạy phay, mạy doa :
- Cå cáúu âënh vë âäư gạ phay thỉåìng dng l hai then õởnh hổồùng hỗnh chổợ
nhỏỷt (hỗnh 6-10a) vaỡ lừp vồùi raợnh chổợ T cuớa baỡn maùy (hỗnh 6-10b).
- Cồ cỏỳu õởnh vë âäư gạ doa trãn mạy doa hồûc mạy phay cng giäúng nhỉ
cå cáúu âënh vë âäư gạ phay.
Rnh chỉỵ T ca bn mạy phay hồûc mạy doa thỉåìng cọ bãư räüng l B =18
mm, cạ biãût B=13mm. Pháưn dáùn hổồùng hỗnh chổợ nhỏỷt phaới coù bóử rọỹng tổồng
xổùng vồùi chiãưu räüng ca rnh chỉỵ T ca bn mạy. Hai then dáùn hỉåïng bàịng nhau

âỉåüc làõp trãn cng mäüt rnh chỉỵ T ca bn mạy v cọ khong cạch håüp lê. Then
dáùn hỉåïng thỉåìng cọ cạc loải :
- Then bàõt chỷt vồùi õóỳ õọử gaù (hỗnh 6-10a, b),
H

Thỏn õọử gaù

D
B

Then õởnh
hổồùng
Baỡn maùy
a)

b)
Hỗnh 6-10:a- Then õởnh hổồùng; b- ọử
gaù õổồỹc õởnh vë trãn bn mạy nhåì then

- Then råìi âáưu trủ (hỗnh 6-11 ).
- Then rồỡi õỏửu vuọng (then keỡm theo maùy), hỗnh 6-12.
1

1

4

2

2

3

3

Hỗnh 6-11 Then rồỡi õỏửu truỷ .1-óỳ
gaù;2-Then; 3-Baỡn maùy ;4-Baỷc loùt
101

Hỗnh 6-12 Then rồỡi õỏửu vuọng
1-óỳ gaù;2-Then;3-Baỡn maùy


Tu theo u cáưu ca ngun cäng m chãú âäü làõp ghẹp ca then dáùn
hỉåïng våïi rnh chỉỵ T ca bn mạy cọ thãø l : B

H7
h6

So sạnh 3 loải trãn âáy ta tháúy:
Loải then bàõt chàût våïi âãú âäư gaù bũng vờt chỗm dóự laỡm hoớng mỷt then khi
lừp våiï rnh chỉỵ T; Then khäng chênh xạc s khäng lt vo rnh chỉỵ T, thåìi gian
làõp di. Then råìi õỏửu vuọng dóự lừp nhỏỳt vỗ then coù kóỳt cỏỳu tiãu chøn, km theo
mạy. Then råìi âáưu trủ khọ làõp vỗ then dóự bở xoay khi lổỷa theo raợnh chổợ T ca bn
mạy.
6-3-2. Cå cáúu âënh vë âäư gạ trãn mạy tiãûn.
Trãn mạy tiãûn vản nàng thäng thỉåìng, âäư gạ tiãûn cọ thãø âỉåüc âënh vë trãn
pháưn trủ hay pháưn cän ca âáưu ngoi trủc chênh hồûc läù cän trủc chênh. Läù trủc
chênh trãn mạy tiãûn ngang thỉåìng l läù cän moọc hồûc läù cän hãû mẹt, âáưu trủc
chênh mạy tiãûn ngang thỉåìng cọ pháưn trủ âënh vë v pháưn renren. Nọi chung läù

cän ca mạy dng âãø âënh vë cạc âäư gạ tiãûn nh, nhẻ; cn âáưu trủc chênh ca mạy
âãø âënh vë âäư gạ låïn. Cạc phỉång ạn âënh vë âäư gạ tiãûn trãn cạc mạy tiãûn ngang
v õổùng õổồỹc trỗnh baỡy trón hỗnh 6-12.
2

a)

d)

2

1

b

1

c)

h)

e)

Hỗnh 6- 12 :Caùc phổồng aùn õởnh vở õọử gaù trón maùy
Hỗnh 6-12a,b: õởnh vë âäư gạ läù cän trãn trủc chênh dng cå cỏỳu ren keùo vóử
phờa sau.
Hỗnh 6-12c: duỡng phỏửn truỷ vaỡ ren åí âáưu trủc chênh âãø âënh vë âäư gạ thọng
qua õộa trung gian.
Hỗnh 6-12d: duỡng mỷt cọn õởnh tỏm ca âáưu trủc chênh kãút håüp våïi âéa
trung gian ca õọử gaù.

Hỗnh 6-12e, h duỡng lọự truỷ hoỷc lọự cọn trãn bn mạy tiãûn âỉïng âãø âënh vë

102


âäư gạ.
6-4. Cå cáúu phán âäü.
Trong thỉûc tãú gia cäng, ta thỉåìng gàûp cạc trỉång håüp sau :
- Mäüt chi tióỳt gia cọng coù bóử mỷt õởnh hỗnh hoỷc coù nhiãưu bãư màût giäúng
nhau nhỉng cọ vë trê xạc âënh trãn mäüt vng trn cáưn âỉåüc gia cäng trong mäüt láưn
gạ âàût.
- Nhiãưu chi tiãút gia cäng cọ kãút cáúu giäúng nhau cáưn âỉåüc gia cäng tưn tỉû
trãn mäüt âäư gạ.
Âãø cọ thãø gia cäng âỉåüc nhỉỵng vë trê khạc nhau trong mäüt láưn gạ âàût ta
phi tiãún hnh phán õọỹ chi tióỳt gia cọng. Tuyỡ theo hỗnh thổùc chuyóứn âäüng khi
phán âäü ta cọ phán âäü tënh tiãún hồûc phỏn õọỹ quay. Quaù trỗnh phỏn õọỹ coù thóứ õóửu
õỷn hồûc khäng âãưu âàûn, âỉåüc thỉûc hiãûn trỉûc tiãúp våïi chi tiãút gia cäng hồûc giạn
tiãúp thäng qua cå cáúu phán âäü ca âäư gạ. Cọ thãø phán âäü bàịng tay hồûc tỉû âäüng.
Cå cáúu âënh vë v kẻp chàût chi tiãút gia cäng âỉåüc làõp ghẹp trãn cå cáúu
phán õọỹ thaỡnh mọỹt khọỳi. Quaù trỗnh phỏn õọỹ coù thóứ liãn tủc hồûc giạn âoản. Cå
cáúu phán âäü quay liãn tủc âỉåüc dng âãø gia cäng cạc bãư màût âënh hỗnh trón maùy
vaỷn nng khi chuyóứn õọỹng cừt (taỷo hỗnh) khäng chè do mạy thỉûc hiãûn m phi cọ
thãm chuøn âäüng phäúi håüp cáưn thiãút ca chi tiãút gia cäng; vê dủ càõt ràng nghiãng
trãn mạy phay vản nàng hồûc nhỉ phay rnh xồõn trãn mạy phay âỉïng. Cå cáúu
phán âäü quay giạn âoản dng âãø gia cäng nhiãưu bãư màût giäúng nhau cọ vë trê phán
bäú trãn mäüt vng trn. Nọi chung cå cáúu phán âäü bao gäưm cạc bäü pháûn sau :
- Bäü pháûn cäú âënh thỉåìng âỉåüc làõp cäú âënh trãn bn mạy.
- Bäü pháûn quay âỉåüc âënh vë trãn pháưn cäú âënh; bäü pháûn quay cọ làõp cạc
bäü pháûn chênh ca âäư gạ dng âãø gạ âàût chi tiãút gia cäng (cå cáúu âënh vë, cå cáúu
kẻp chàût).

- Bäü pháûn âënh vë pháưn quay.
- Bäü pháûn keỷp chỷt phỏửn quay.
ọỹ chờnh xaùc cuớa quaù trỗnh phỏn âäü ch úu phủ thüc vo bäü pháûn âënh
vë pháưn quay. Bäü pháûn ny âỉåüc làõp trãn bäü pháûn cäú âënh v trong tỉìng vë trê cäú
âënh nọ s xạc âënh vë trê tỉång quan ca pháưn quay so våïi pháưn cäú âënh.
Bäü pháûn âënh vë pháưn quay thỉåìng cọ caùc loaỷi sau:
- Kóỳt cỏỳu bi vaỡ loỡ xo (hỗnh 6-13), loải ny âån gin, dãù chãú tảo, nhỉng cọ
kh nàng chëu lỉûc kẹm v âäü chênh xạc phán âäü thỏỳp.
- Kóỳt cỏỳu chọỳt truỷ vaỡ loỡ xo (hỗnh 6-14), coù õọỹ chờnh xaùc phỏn õọỹ thỏỳp vỗ
chởu aớnh hổồớng ca khe håí giỉỵa bảc v chäút. Loải kãút cáúu ny cọ kh nàng chëu
ti trng låïn
- Kãút cáúu chäút cọn vaỡ loỡ xo (hỗnh 6-15), õọỹ chờnh xaùc phỏn âäü cao, âënh
tám täút.

103


4
3
2
1
1
Hỗnh 6- 13: Kóỳt cỏỳu
õởnh vở phỏửn quay
duỡng bi vaỡ loỡ xo.1-õộa
phỏn õọỹ,2-bi; 3-õóỳ õọử
gaù; 4-loỡ xo

2

1
3
Hỗnh 6-14: Kóỳt cỏỳu
õởnh vë pháưn quaydng
chäút trủ v l xo: 1-âéa
phán âäü;2-thán âäư gaù
;3-chọỳt truỷ;4-loỡ xo

2
3 4 5
Hỗnh6-15: Kóỳt cỏỳu õởnh
vở phỏửn quay dng chäút
cän v l xo:1-âéa phán
âäü;2-bảc;3-chäút cän;4âãú âäư gạ;5-l xo

6-5. Cồ cỏỳu cheùp hỗnh.
Cồ cỏỳu cheùp hỗnh laỡ cồ cỏỳu âãø xạc âënh vë trê tỉång âäúi giỉỵa dao càõt våïi chi
tiãút gia cäng, âäưng thåìi xạc âënh c hỉåïng chuøn âäüng ca dủng củ càõt. Khi gia
cäng cạc bãư mỷt õởnh hỗnh, cồ cỏỳu cheùp hỗnh coù mọỹt taùc dủng ráút låïn âãø gim thåìi
gian gia cäng, náng cao nàng sút lao âäüng . Trãn mạy tiãûn v mạy phay rỏỳt hay
duỡng õọử gaù cheùp hỗnh, caùc maùy khaùc cuợng hay duỡng.
Cồ cỏỳu cheùp hỗnh kióứu cồ khờ duỡng phäø biãún nháút vê dãù chãú tảo, âån gin.
Ngoi ra coỡn coù nhổợng cồ cỏỳu cheùp hỗnh bũng dỏửu eùp, khê nẹn - dáưu ẹp phäúi håüp,
âiãûn - cå phäúi hồỹp.
6-5-1.Cồ cỏỳu cheùp hỗnh bũng cồ khờ.
Hỗnh 6-16 laỡ mọỹt sọỳ sồ õọử caùc loaỷi cheùp hỗnh cồ khờ hay duỡng, trong hỗnh:
1-mỏựu; 2-con ln; 3-baỡn trổồỹt ngang; 4-baỡn trổồỹt dc. Con làn ln ln dỉûa vo
máùu lm bn trỉåüt ngang chuyãøn âäüng ngang, chuyãøn âäüng naìy phäúi håüp våïi
chuyãøn âäüng dc ca bn 4 lm thnh qu têch âënh hỗnh nhổ cuớa mỏựu.
Trong caùc sồ õọử- cheùp hỗnh mọỹt chióửu nhổ hỗnh 6-16a,c,d,e cỏửn coù ngoaỷi

lổỷc keùo õóứ con làn ln ẹp sạt vo màût máùu, lỉûc ny phi lồùn hồn lổỷc cừt, vỗ thóỳ
mỷt laỡm vióỷc cuớa mỏựu choùng moỡn.
Hỗnh 6-1b, laỡ loaỷi mỏựu cheùp hỗnh hai chióửu, con ln nũm trong raợnh cheùp
hỗnh nón khọng cỏửn duỡng ngoải lỉûc F âãø ạp sạt con làn vo màût laỡm vióỷc cuớa
mỏựu.
Hỗnh 6-16c vaỡ d coù mỏựu quay troỡn phäúi håüp våïi chuøn âäüng thàóng ca
bn trỉåüt âãø tảo ra bóử mỷt õởnh hỗnh.
Hỗnh 6-16e, duỡng chuyóứn õọỹng cuớa bn mạy âãø con làn 2 dỉûa vo khn
1, dao phay seợ cừt phọi thaỡnh hỗnh nhổ mỏựu .

104


a)

1
2

4

b)
F

3

1

1
2

4
3

2
1

2

F

2

F

3

4
d)

c)

e)

1

Hỗnh 6-16: Cồ cỏỳu cheùp hỗnh cồ khờ
Mỏựu coù thóứ laỡm daỷng cam õộa, cam thuỡng, thổồùc cheùp hỗnh...
Mỏựu vaỡ con ln phaới chọỳng moỡn tọỳt, vỗ thóỳ thổồỡng laỡm bàịng thẹp Y8A,
Y10A, hồûc thẹp 20, 20X tháúm cạc bon, nhiãût luûn âảt âäü cỉïng HRC= 58 ÷ 62.
Gọc náng ca máùu khäng nãn låïn hån 450÷500.

Bạn kênh con làn khäng âỉåüc lm låïn hån bạn kênh nh nháút ca chi tióỳt
gia cọng. Khi cheùp hỗnh theo mỏựu quay troỡn thỗ hỗnh daùng bón ngoaỡi cuớa mỏựu nón
laỡm lồùn hồn hỗnh daùng bón ngoaỡi cuớa chi tióỳt gia cọng.
6-5-2. Cồ cỏỳu cheùp hỗnh khờ neùn - dỏửu eùp.
Cheùp hỗnh õồn thưn bàịng dáưu ẹp phi cọ nhiãưu trang bë phủ dáưu ẹp cho
tỉìng mạy, nhỉ thãú ráút täún kẹm. Âãø nỏng cao õọỹ chờnh xaùc cheùp hỗnh vaỡ giaớm chi
phờ, ta coù thóứ duỡng kióứu cheùp hỗnh khờ neùn - dỏửu eùp họựn hồỹp.

13

9

5 12 11 4

14

1

8

23

6

7

Hỗnh 6-17: Cồ cỏỳu cheùp hỗnh khờ neùn -dỏửu eùp

105

10


Hỗnh 6-17 laỡ sồ õọử nguyón lờ laỡm vióỷc cuớa loaỷi cheùp hỗnh õoù .
Khờ neùn qua ọỳng 1 vaỡo bưng trại ca xi lanh 2, âäưng thåìi qua van tiãút lỉu
3 vo bưng phi ca xi lanh 2, tỉì âọ qua äúng 4 vo bưng phi ca xi lanh 5.
Khi mi d 7 dỉûa trãn máùu 6 gàûp chäù läưi lãn s lm läù 4 thäng våïi ạp sút bãn
ngoi, ạp lỉûc bãn phi ca piston 8 v 9 gim sụt lm dao càõt lui vãư phêa sau. Khi
mi do 7 gỷp chọự loợm vaỡo thỗ mióỳng chừn cuớa mng kim loải ân häưi 10 s bët kên
läù 4, lục âọ ạp lỉûc bãn phi ca piston 8 v 9 tàng lm dao càõt tiãún lãn.
Âãø âiãưu chènh täúc õọỹ tióỳn dao vaỡ baớo õaớm haỡnh trỗnh õổồỹc óm , ta cọ xi
lanh dáưu 11, khi dao tiãún hồûc li khäúi dáưu åí bưng ny s âi qua van tiãút lỉu 13
sang bưng kia. Piston 14, nhåì l xo ln âáøy dáưu vo xi lanh 11 âãø bäø sung.
6-6. Thán âäư gạ.
Thán âäư gạ l chi tiãút cå bn näúi liãưn cạc cå cáúu khạc thnh mäüt âäư gạ
hon chènh. V âäư gạ cáưn cọ cạc u cáưu sau :
1) Â cỉïng vỉỵng, chëu ti trng, lỉûc càõt... khäng bë biãún dảng.
2) Kãút cáúu âån gin, nhẻ, dãù chãú tảo, cọ tênh cäng nghãû cao, dãù thao tạc, dãù
quẹt dn phoi, dãù thạo làõp chi tiãút gia cäng.
3) Vỉỵng chi, an ton, nháút l âäúi våïi âäư gạ quay nhanh.
Thánâäư gạ cọ thãø âục, hn, rn hồûc dng thẹp tiãu chøn bàõt chàût bàịng
âinh äúc. Thỉåìng dng v âäư gạ âục bàịng gang . Mäüt säú vê dủ v õọử gaù nhổ h6-18

a)

b)

d)

Hỗnh 6-18 : Thỏn õọử gaù

a-Thỏn õuùc;b) Thán hn;c)Thán làõp ghẹp; d)Thán rn
So sạnh thán âục v thán hn cọ cạc ỉu khuút âiãøm sau :
Thán âục cỉïng vỉỵng cao, cọ thãø âục âỉåüc kãút cáúu phỉïc tảp, nàûng, thåìi gian
chãú tảo láu, âàõt. Thán hn cỉïng vỉỵng tháúp, khọ hn thnh kãút cáúu phỉïc tảp, nhẻ,
thåìi gian chãú tảo nhanh, r. Nãúu v âäư gạ khäng cáưn cỉïng vỉỵng låïn làõm cọ thãø
dng håüp kim nhäm

---

---

106


107