Tài liệu Khái quát về nước sạch và sức khoẻ ppt

CÁØM NANG CÁÚP NỈÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. KHẠI QUẠT VÃƯ NỈÅÏC SẢCH V SỈÏC KHO

1

KHẠI QUẠT VÃƯ
NỈÅÏC SẢCH V SỈÏC KHO


1.1. KHẠI NIÃÛM V CẠC ÂËNH NGHÉA
1.1.1. Khại niãûm
Nỉåïc âọng vai tr quan trng âäúi våïi sỉû täưn tải v phạt triãøn ca sinh giåïi.
Táút c sinh hoảt v sn xút ca con ngỉåìi âãưu cáưn cọ nỉåïc sảch nhàòm bo âm
sỉïc kho v hiãûu qu sn xút, âäưng thåìi con ngỉåìi sau khi sỉí dủng nỉåïc cáúp
cng â thi ra mäüt lỉåüng nỉåïc báøn, ngoi ra cng phi kãø âãún mäüt khäúi lỉåüng
nỉåïc mỉa, trong quạ trçnh chy trn trãn sỉåìn däúc cng â cún theo rạc rỉåíi, bủi
âáút, ... cng cáưn táûp trung, xỉí l så bäü trỉåïc khi thi ra ngưn nỉåïc. Cáúp thoạt
nỉåïc l mäüt trong nhỉỵng mủc tiãu v nhiãûm vủ khai thạc ngưn nỉåïc v vãû sinh
mäi trỉåìng.

Hçnh 1.1: Ngưn nỉåïc v cạc mủc tiãu khai thạc nỉåïc

1.1.2. Cạc âënh nghéa cå bn
 Nỉåïc (Water): mäüt cháút lng thäng dủng, nỉåïc l mäüt cháút khäng mu,
khäng mi, khäng vë. Nỉåïc tinh khiãút cọ cäng thỉïc cáúu tảo gäưm 2 ngun
tỉí hydro v mäüt ngun tỉí oxy, Dỉåïi ạp sút khê tråìi 1 atmosphere, nỉåïc
säi åí 100C v âäng âàûc åí 0C, nỉåïc cọ khäúi lỉåüng riãng l 1000 kg/m
3
.

 Ngưn nỉåïc (Water Resources): cạc dảng têch chuøn nỉåïc khạc nhau
chung quanh ta nhỉ nỉåïc mỉa, nỉåïc màût v nỉåïc ngáưm.

NGƯN NỈÅÏC
CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
MÄI TRỈÅÌNG - SINH THẠI
THY ÂIÃÛN
TỈÅÏI TIÃU
THY SN
GIAO THÄNG THY
NHU CÁƯU KHẠC

CÁØM NANG CÁÚP NỈÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. KHẠI QUẠT VÃƯ NỈÅÏC SẢCH V SỈÏC KHO

2
 Nỉåïc sảch (Clean Water): nỉåïc sỉí dủng âảt u cáưu vãû sinh v an ton sỉïc
kho theo tiãu chøn qui âënh ca Bäü Y tãú.

 Nỉåïc thi (Wastewater): nỉåïc sau khi sỉí dủng (nỉåïc tỉì hãû thäúng cáúp nỉåïc,
nỉåïc mỉa, nỉåïc màût, nỉåïc ngáưm, ...) cho cạc mủc tiãu khạc nhau nhỉ sinh
hoảt, sn xút, ... cọ träün láùn cháút thi, mang êt nhiãưu cháút gáy ä nhiãùm.

 Nỉåïc thi chỉa xỉí l (Untreated wastewater) l ngưn têch ly cạc cháút âäüc
hải láu di cho con ngỉåìi v cạc sinh váût khạc. Sỉû phán hy cạc cháút hỉỵu cå
trong nỉåïc thi cọ thãø tảo ra cạc cháút khê nàûng mi. Thäng thỉåìng, nỉåïc
thi chỉa xỉí l l ngun nhán gáy bënh do nọ chỉïa cạc loải âäüc cháút phỉïc
tảp hồûc mang cạc cháút dinh dỉåỵng thûn låüi cho viãûc phạt triãøn cho cạc
loải vi khøn, cạc thỉûc váût thy sinh nguy hải.

 Sỉû ä nhiãùm nỉåïc (Water pollution) xy ra khi cạc cháút nguy hải xám nháûp
vo nỉåïc låïn hån kh nàng tỉû lm sảch ca chênh bn thán ngưn nỉåïc.

 K thût cáúp nỉåïc (Water Supply Techniques): gii phạp âem nỉåïc sảch
âãún tỉìng häü gia âçnh, nhọm dán cỉ, khu vỉûc sn xút v cạc củm chun
dng âm bo cạc u cáưu vãư kinh tãú k thût v vãû sinh mäi trỉåìng.

 Hãû thäúng cáúp nỉåïc (Water Supply System): täø håüp cạc cäng trçnh liãn quan
âãún viãûc khai thạc ngưn nỉåïc, thu nỉåïc, xỉí l nỉåïc, cạc trảm båm v
mảng phán phäúi âiãưu ho nỉåïc sảch.

 Hãû thäúng thoạt nỉåïc (Sewerage System): hãû thäúng thu gom táút c cạc loải
nỉåïc thi, nỉåïc mỉa ra khi khu vỉûc dán cỉ, sn xút v sau âọ lm sảch
v khỉí trng åí mäüt mỉïc âäü cáưn thiãút trỉåïc khi x tråí lải vo ngưn nỉåïc

chung.

 Ngỉåìi sỉí dủng nỉåïc (Water User): mäüt hay mäüt nhọm ngỉåìi sỉí dủng nỉåïc
tỉì cäng trçnh cáúp nỉåïc cho mủc tiãu sinh hoảt hồûc sn xút.

 Bãûnh liãn quan âãún ngưn nỉåïc (Water-related disease): cạc dảng bãûnh táût
sinh ra do sỉí dủng hồûc tiãúp xục våïi ngưn nỉåïc bë nhiãùm báøn v nhiãùm
trng.

CÁØM NANG CÁÚP NỈÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. KHẠI QUẠT VÃƯ NỈÅÏC SẢCH V SỈÏC KHO

3
1.2.3. Sỉû phán phäúi nỉåïc trong thiãn nhiãn
 Lỉåüng nỉåïc trãn trại âáút táûp trung ch úu åí âải dỉång v biãøn c, chiãúm âãún
94% täøng lỉåüng nỉåïc trãn trại âáút.

 Âa säú lỉåüng l nỉåïc màûn khäng sỉí dủng cho sinh hoảt v sn xút näng
nghiãûp v cäng nghiãûp âỉåüc. Nỉåïc màûn cọ thãø gáy ngäü âäüc múi cho cå thãí
sinh váût v gáy àn mn cạc thiãút bë kim loải trong cäng nghiãûp.

 Lỉåüng nỉåïc ngt åí trong lng âáút v bàng h åí 2 cỉûc l lỉåüng nỉåïc ngt khạ
tinh khiãút, chiãúm trãn 1,6 % täøng lỉåüng nỉåïc trãn trại âáút, tuy nhiãn do xa nåi
åí ca loi ngỉåìi, vë trê thiãn nhiãn khàõc nghiãût nãn chi phê khai thạc ráút låïn.

 Con ngỉåìi v cạc loi thỉûc v âäüng váût khạc táûp trung ch úu åí khu vỉûc säng
ngi nhỉng lỉåüng nỉåïc säng chè chiãúm 0,0001 % täøng lỉåüng nỉåïc, khäng â

cho c nhán loải sỉí dủng trong sinh hoảt v sn xút cäng näng nghiãûp. Ä
nhiãùm ngưn nỉåïc thỉåìng l ä nhiãùm nỉåïc säng.

 Lỉåüng nỉåïc mỉa phán phäúi trãn trại âáút khäng âãưu v khäng håüp l. Ty theo
vë trê âëa l v biãún âäüng thåìi tiãút, cọ nåi mỉa quạ nhiãưu gáy l lủt, cọ nåi khä
kiãût, hản hạn kẹo di.

1.2.4. Váún âãư sỉí dủng ngưn nỉåïc
Con ngỉåìi chè måïi khai thạc âỉåüc 0,017 % lỉåüng nỉåïc cọ trãn âëa cáưu. Theo
säú liãûu bạo âäüng ca Liãn hiãûp qúc, hiãûn nay cọ trãn 50 qúc gia trãn thãú giåïi
âang lám vo cnh thiãúu nỉåïc, âàûc biãût nghiãm trng åí cạc vng Cháu Phi, vng
Trung Âäng, vng Trung Ạ, Cháu Ục v c åí cạc qúc gia phạt triãøn nhỉ M,
Phạp, Nháût, Âỉïc, Singapore, v.v.... Lëch sỉí thãú giåïi cng â ghi nháûn cọ cạc cüc
xung âäüt giỉỵa mäüt säú nỉåïc cng nhỉ lnh thäø vç mún tranh ginh ngưn nỉåïc.
Mäùi ngy trãn thãú giåïi cng cọ hng ngn ngỉåìi chãút vç nhỉỵng ngun nhán liãn
quan âãún nỉåïc nhỉ âọi, khạt, dëch bãûnh, ... Cạc nh khoa hc - k thût trãn thãú
giåïi âang lm hãút sỉïc mçnh âãø khai thạc, bäø sung nhu cáưu nỉåïc cho loi ngỉåìi.
Mäüt säú phỉång ạn tạo bảo âỉåüc âãư xút nhàòm mủc tiãu phán phäúi ngưn nỉåïc
håüp l nhỉ:

 Lm thy låüi, thỉûc hiãûn cạc kãnh âo âỉa nỉåïc vo hoang mảc, xáy dỉûng
cạc häư chỉïa, thạo nỉåïc åí cạc vng ngáûp ụng, ci tảo cạc âáưm láưy, ...
 Khai thạc cạc ngưn nỉåïc ngáưm.
 Lc, khỉí màûn nỉåïc biãøn thnh nỉåïc ngt.
 Váûn chuøn cạc khäúi bàng h vãư dng.
CÁØM NANG CÁÚP NỈÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. KHẠI QUẠT VÃƯ NỈÅÏC SẢCH V SỈÏC KHO

4
Cạc cäng viãûc trãn phủc vủ cho kinh tãú x häüi loi ngỉåìi v mäüt láưn nỉỵa khàóng
âënh vai tr ca con ngỉåìi trong viãûc chinh phủc thiãn nhiãn, hồûc hản chãú thiãn
tải, ci tảo thãú giåïi. Ngưn nỉåïc cáưn âỉåüc hiãøu nhỉ mäüt ngưn ti ngun q giạ
cáưn phi âỉåüc bo vãû v khai thạc håüp l.

Viãûc khai thạc âụng mỉïc v khoa hc ti ngun nỉåïc s tảo thãm nhiãưu lỉång
thỉûc v thỉûc pháøm cng nhỉ ca ci cho loi ngỉåìi. Sỉû thiãúu cán nhàõc, qun l
kẹm trong khai thạc cọ thãø gáy cạc háûu qu xáúu vãư mäi trỉåìng sinh thại. Cáưn phi
cọ mäüt chỉång trçnh qui hoảch sỉí dủng ngưn nỉåïc khoa hc, trong âọ viãûc phán
têch cạc tạc âäüng qua lải giỉỵa cạc thnh pháưn cáúu thnh hãû thäúng. Qui trçnh xem
xẹt nhỉ sau:


HÃÛ THÄÚNG NGƯN NỈÅÏC




HÃÛ THÄÚNG TI NGUN HÃÛ THÄÚNG CÄNG TRÇNH HÃÛ THÄÚNG CẠC
THY LÅÜI
NHU CÁƯU NỈÅÏC


Ti ngun nỉåïc - Kho nỉåïc, cạc cäng trçnh - Sỉí dủng nỉåïc
cáúp nỉåïc v âáưu mäúi - Tiãu hao nỉåïc
- Xỉí l cháút lỉåüng v - Phng l, chäúng ụng
Dảng:
Âàûc trỉng: ci tảo mäi trỉåìng - Bo vãû v ci tảo

-Nỉåïc màût - Lỉåüng - Phng l, chäúng ụng ... mäi trỉåìng
-Nỉåïc ngáưm - Cháút - Cạc u cáưu khạc
-Âải dỉång - Âäüng thại



CÁN BÀỊNG NỈÅÏC



Âàûc trỉng cán bàòng Hãû thäúng chè tiãu âạnh giạ Phỉång phạp âạnh giạ
- Lỉåüng - Kinh tãú - Phỉång phạp täúi ỉu
- Cháút lỉåüng - Chỉïc nàng - Phỉång phạp mä phng
- Âäüng thại - Mäi trỉåìng
- Âäü tin cáûy

Phỉång phạp xạc âënh cán bàòng håüp l



Hçnh 1.2: Så âäư Hãû thäúng ngưn nỉåïc trong Qui hoảch ngưn nỉåïc
CÁØM NANG CÁÚP NỈÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. KHẠI QUẠT VÃƯ NỈÅÏC SẢCH V SỈÏC KHO

5
Sỉû tạc âäüng qua lải giỉỵa nỉåïc, con ngỉåìi v ti ngun sinh thại hiãûn nay âang bë
âe da máút qn bçnh. Cạc ngưn nỉåïc sỉí dủng hiãûn nay êt nhiãưu âãưu bë ä nhiãùm

våïi cạc mỉïc âäü khạc nhau, nhiãưu nåi ráút tráưm trng, âe da cüc säúng sỉïc kho
con ngỉåìi, phạ hoải sỉû cán bàòng trong sinh giåïi. Do âọ, váún âãư bo vãû mäi trỉåìng
nỉåïc hiãûn nay ráút quan trng v cáúp bạch, âi hi sỉû quan tám ca táút c mi
ngỉåìi trãn hnh tinh chụng ta.
Klemes (1973) â minh ha quan hãû tỉång tạc giỉỵa
viãûc qun l ti ngun nỉåïc våïi cạc úu täú liãn quan âãún mäi trỉåìng nhỉ hçnh sau:



TỈÛ NHIÃN X HÄÜI
V

MÄI TRỈÅÌNG

CHÊNH TRË ÂËA L TI NGUN NHU CÁƯÌÌU
KINH TÃÚ ÂËA CHÁÚT NỈÅÏC NỈÅÏC
X HÄÜI KHÊ HÁÛU TỈÛ NHIÃN
LÛT LÃÛ KHÊ TỈÅÜNG
TÄØ CHỈÏC SINH VÁÛT LỈÅÜNG NỈÅÏC CHÁÚT LỈÅÜNG
SINH THẠI THY THY
LỈÛC VÀN


DNG THÄNG TIN
QUN L TI NGUN NỈÅÏC

DNG PHN HÄƯI


K THÛT KHOA HC

CÄNG NGHÃÛ SINH HC ỈÏNG DỦNG
HỌA HC CÅ NÄNG NGHIÃÛP
DÁN DỦNG ÂIÃÛN LÁM NGHIÃÛP
Y TÃÚ


CÁÚP GIM BO VÃÛ KIÃØM SOẠT TỈÅÏI THY GIAO THÄNG
NỈÅÏC Ä QUN L L LỦT TIÃU ÂIÃÛN THY
NHIÃÙM ÂÁÚT NÄÜI ÂËA



Hçnh 1.3: Minh ha sỉû tỉång quan viãûc qun l nỉåïc våïi cạc úu täú khạc nhau
liãn quan âãún mäi trỉåìng, Klemes (1973).
CÁØM NANG CÁÚP NỈÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. KHẠI QUẠT VÃƯ NỈÅÏC SẢCH V SỈÏC KHO

6
1.3. NHIÃÛM VỦ CA NGNH CÁÚP NỈÅÏC
Nhiãûm vủ ca ngnh Cáúp nỉåïc l :

 Kho sạt táút c cạc ngưn nỉåïc cọ thãø khai thạc sỉí dủng âỉåüc;
 Âạnh giạ cháút lỉåüng ngưn nỉåïc;
 Xạc âënh phỉång thỉïc khai thạc ngưn nỉåïc;
 Cạc biãûn phạp xỉí l nỉåïc cáúp, nỉåïc x;
 Xáy dỉûng cạc så âäư váûn hnh cạc hãû thäúng cáúp nỉåïc;
 Xạc âënh âỉåüc nhu cáưu sỉí dủng nỉåïc v chè tiãu nỉåïc cáúp;

 Tênh toạn thiãút kãú hãû thäúng cáúp nỉåïc;
 Xáy dỉûng cạc cäng trçnh trong hãû thäúng cáúp nỉåïc;
 Váûn hnh v bo dỉåỵng hãû thäúng cáúp nỉåïc;
 Thu phê cáúp nỉåïc âãø tại sn xút.

Ngnh Cáúp nỉåïc l mäüt ngnh dëch vủ cäng êch cọ liãn quan cạc ngnh
khạc nhỉ Xáy dỉûng, Qun l nỉåïc, Giao thäng Cäng chạnh, Mäi trỉåìng, Y tãú , ...
Trong mäüt qúc gia, sỉû phán cáúp qun l v giạm sạt cạc cäng trçnh cáúp nỉåïc theo
chỉïc nàng v nhiãûm vủ theo så âäư sau:




















Hçnh 1.4: Chỉïc nàng v nhiãûm vủ cạc cáúp trong chỉång trçnh cáúp nỉåïc

CÁÚP QÚC GIA
CÁÚP TÈNH
CÁÚP HUÛN X
 Láûp kãú hoảch chiãún lỉåüc
 Hoảch âënh chênh sạch
 Âënh mỉïc, tiãu chøn
 Qun l chỉång trçnh qúc gia
 Giạm sạt cạc dỉû ạn cáúp nỉåïc
 Cung cáúp k thût, âo tảo
 v.v...
 Thỉûc hiãûn dỉû ạn cáúp thoạt nỉåïc
 Kho sạt, thiãút kãú cäng trçnh
 Thi cäng v qun l dỉû ạn
 Hún luûn cáúp cå såí
 v.v...
 Qun l hãû thäúng åí cäüng âäưng
 Khai thạc, bo dỉåỵng cäng trçnh
 Thu phê dng nỉåïc
 v.v...