Tài liệu Một trường hợp u xơ vòm mũi họng hiếm gặp docx

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 8 * Phụ bản của Số 1 * 2004 Nghiên cứu Y học

MỘT TRƯỜNG HP U XƠ VÒM MŨI HỌNG HIẾM GẶP
Trần Minh Trường*
TÓM TẮT
1 bệnh nhân nữ trên 60 tuổi có 1 khối u vùng vòm mũi họng kèm theo các triệu chứng nghẹt mũi,
chảy nước mũi và chảy máu mũi ít, phẫu thuật cắt bỏ khối u đã được thực hiện qua đường Rouger –
Denker và đường xuyên khẩu cái mềm với kết quả lấy hết được khối u và giải phẫu bệnh là u xơ ở vòm
mũi họng. Nhận thấy đây là một trường hợp hiếm gặp nên chúng tôi trình bày để các đồng nghiệp cùng
tham khảo.
SUMMARY
RARE NASOPHARYNGEAL FIBROMA : ONE CASE REPORT
Tran Minh Truong * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8 * Supplement of No 1 * 2004: 28 – 30
A nasopharyngeal tumor in an old women is presented in report with the typycal symtoms. Sub
gingivo labial and trans palatin approach have used to amputate the tumor without complications.
Pathology of the tumor is fibroma. This rare case is presented and discused with colleagues.
MỤC ĐÍCH
Trình bày và bàn luận về 1 trường hợp u xơ vòm
mũi họng ít gặp trên lâm sàng, những triệu chứng
cũng như quá trình phẫu thuật và hình ảnh Giải phẫu
bệnh lý đã thực sự thú vò giúp cho các nhà lâm sàng
có tầm nhìn rộng hơn về lâm sàng bệnh lý này cũng
như bàn luận về những vấn đề còn cần được làm
sáng tỏ.
ĐỐI TƯNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU
Trình bày tóm tắt bệnh án, cách chọn lựa đường
mổ cũng như kết quả của cuộc phẫu thuật cắt bỏ khối
u này, những kinh nghiệm trong nhiều trường hợp
phẫu thuật u xơ khó cũng đã được nêu ra và bàn luận.
KẾT QUẢ

Khối u ở vùng vòm mũihọng đã được lấy ra trọn
vẹn cùng với 1 phần xương vùng nền sọ nơi chân
bám của u, số lượng máu mất khỏang 200ml, kết quả
giải phẫu bệnh là U xơ ở vòm mũi họng, ít mạch máu
và có những tế bào thóai hóa mỡ.
CA LÂM SÀNG
Bệnh nhân nữ 63 tuổi đến khám bệnh vì triệu
chứng nghẹt mũi phía bên trái từ 1 năm có chảy mũi
đục, thỉnh thoảng có lẫn máu, khi phát âm nói giọng
mũi kín. Các triệu chứng ngày càng tiến triển. Bệnh
nhân đã được chẩn đoán viêm mũi xoang và điều trò
thuốc nhưng các triệu chứng không thay đổi, sau
khám bệnh nghó đến u vùng mũi họng nên bệnh
nhân được nhập bệnh viện Chợ Rẫy.
Khám bệnh ở mũi trước có dòch nhày bên T,
cuốn mũi co đáp ứng tốt với thuốc co niêm mạc, nội
soi mũi họng bằng telescope 0
0
phát hiện một khối u
có nhiều thùy màu vàng sậm, trên bề mặt nhẵn có
các mạch máu, mật độ chắc, chân bám rộng vào
vùng vòm mũi họng và thành bên họng che bít tắc
hòan tòan cửa mũi sau trái.
Hình ảnh CT thấy khối u tương đối đồng nhất, có
nhiều thùy, cản quang kém, chiếm tòan bộ vùng vòm
mũi họng, xương vùng chân bướm bên trái bò phá
hủy không đều. Các xoang cạnh mũi có hình ảnh
bình thường. Sinh thiết khối u kết quả là tế bào xơ.
Chẩn đóan : U xơ vòm mũi họng
Phẫu thuật : Rạch rãnh lợi môi bộc lộ rộng

mặt trước xoang hàm và hố mũi bên trái. Khoan
vào xoang hàm, trong xoang có ít dòch nhày, cắt bỏ
vách xương mũi xoang và niêm mạc bộc lộ rộng
* Khoa Tai Mũi Họng lầu 6B1 Bệnh viện Chợ Rẫy. TP Hồ CHí Minh
Chuyên đề Tai Mũi Họng - Mắt
28
Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 8 * Phụ bản của Số 1 * 2004

hốc mũi bên trái. Nhìn thấy khối u nhẵn có nhiều
thùy, màu vàng nhạt nằm ở thành bên trái của
vòm mũi họng, u có chân bám rộng vào thành bên
họng và chân bướm.
Dùng Rugin và pince bóc tách u khỏi chân bám ở
thàh bên họng và chân bướm nhưng khó khăn vì
chân bám của u rộng, thấp và sâu ở thành bên họng.
Cắt khẩu cái mềm theo đường giữa, kết hợp dùng
Rugin đẩy từ trên xuống và pince ở phía dưới kéo lấy
tòan bộ khối u cùng mộât phần mảnh xương nơi bám
của khối u vào chân bướm. Cầm máu bằng đốt điện,
Spongel Merocel và đặt mèche mũi sau.
Hậu phẫu : Khanùg sinh : Augmentin 1g x 3 lần /
ngày;Giảm đau : Prodafalgan truyền tónh mạch 1g x 3
lần / ngày
Mèche mũi được rút hết sau ngày thứ 4. Bệnh
nhân thở thông thóang xuất viện ngày thứ 7 sau mổ.
BÀN LUẬN
U xơ vòm mũi họng là một bệnh lý được coi là
hiếm gặp
2,3,4

, bản chất đây là các khối u lành tính và
thường gặp ở giới nam, trẻ tuổi. Sébileau mô tả năm
1923 tại hội nghò khoa học Tai Mũi Họng của Pháp.
Dù cho những nghiên cứu đã được thực hiện rất
nhiều trong những năm qua thì nguồn gốc, bản chất,
bệnh sinh và những tiến triển của u cũng vẫn còn
nhiều điều chưa được biết rõ ràng, tuy nhiên có
những điểm đã được làm rõ : Đây là những khối u có
nhiều thùy, có cuống hay không có cuống không có
bao. U xuất phát từ thành bên vòm mũi họng gần lỗ
bướm khẩu cái và có xu hùng phát triển hứơng về
chân bướm hàm và hố dưới thái dương và khỏang
cạnh bên của họng và từ vùng bướm khẩu cái khối u
có thể xâm lấn vào ổ mắt và hố não giữa, hốc mũi,
thân xương bướm và xoang hang. Nguy cơ tử vong
cũng được chú ý như trong khi phẫu thuật không
khống chế được chảy máu hay biến chứng viêm
màng não do chảy dòch não tủy sau mổ lấy u.
Về cơ chế bệnh sinh của u xơ vòm mũi họng hiện
nay
2,3
còn rất nhiều bàn cãi khác nhau, theo các tác
giả Pháp có 3 giả thuyết gây nên u :
- Giả thuyết về nguyên nhân bẩm sinh
- Nguyên nhân thay đổi về Hocmon
Nguyên nhân viêm nhiễm
Trong trường hợp trình bày trên, là một
trường hợp hiếm mà nguyên nhân chúng tôi vẫn
chưa thể xác đònh được, chúng tôi cho rằng đã
có một qúa trình thay đổi về cấu trúc của trung

mô ở vùng vòm mũi họng đã kích thích hình
thành khối u. Sau khi phát triển lớn tại chỗ khối
u đã xâm lấn vào vùng vòm mũi họng và hủy
xương vùng chân bướm
Về tuổi và giới
Trong y văn
2,3
tuổi trung bình bệnh nhân ở
châu u là 12 – 13 và tuổi cao nhất ghi nhận trong
y văn là 50 tuổi vẫn bò u xơ vòm mũi họng và
không có bệnh nhân nữ. Tuy nhiên theo 1 số tác
giả
1
tỷ lệ bệnh nhân nữ tần suất có thể tới 5%. Tại
khoa Tai Mũi Họng bệnh viện Chợ Rẫy trước khi
mổ trường hợp này tuổi của bệnh nhân u xơ lớn
nhất là 27 tuổi (1 trường hợp), tuổi trung bình từ
15-17 và tất cả đều là bệnh nhân nam. Bệnh nhân
trình bày trên là nữ và đã hơn 60 tuổi.
Việc chọn lựa đường mổ u
2,3,4
phải dựa vào
mức độ lớn của khối u. Chúng tôi thường sử dụng
đường mổ cạnh bên mũi hay đường mổ xuyên qua
rãnh lợi môi (Rhinotomie sous – labiale de Rouge –
Denker) vì lợi điểm đường mổ này có thể vào trực
tiếp những khối u cao ở vùng vòm mũi họng nền
sọ. Trong trường hợp trên do khối u bám vào vùng
chân bướm và thành bên họng rộng nên chúng tôi
đã phải kết hợp 2 đường trên mới đủ rộng để có

thể lấy khối u ra và kiểm sóat cầm máu.
U xơ vòm mũi họng thường có cấu trúc rất
nhiều các mạch máu đi cùng và điều trò thường
gặp khó khăn. Trước khi phẫu thuật các xét
nghiệm hình ảnh học như CT Scan và chụp mạch
máu DSA là rất cần thiết, ngòai ra húng tôi cũng
làm DSA để làm tắc mạch máu giảm lượng máu
chảy trong khi mổ. Sau khi lấy hết khối u chảy
máu hay dòch não tủy vùng hố yên có thể can thiệp
bằng sử dụng Spongel và Merocel đặt vào sau đó
đặt mèche kiểu Mikulic, chảy máu của động mạch
bướm khẩu cái hay động mạch hàm trong có thể
cầm máu trực tiếp bằng đông điện.
Chuyên đề Tai Mũi Họng - Mắt
29
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 8 * Phụ bản của Số 1 * 2004 Nghiên cứu Y học

KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Juvenile nasopharyngeal angiofibroma : Un update of
the UCLA experience 1960 – 1985 Economous TS;
Abemayer E; Ward PH. Laryngoscope 1988 Feb 98(2)
170-5
Chúng tôi trình bày 1 trường hợp u xơ vòm mũi
họng hiếm gặp với những triệu chứng tương đối điển
hình, bệnh nhân đã được giải quyết tốt trước mắt tuy
nhiên vẫn cần được theo dõi trong thời gian dài để có
thể kết luận không tái phát. Tuy nhiên, sự khác biệt
về lâm sàng của bệnh lý là một điều thú vò, chứng tỏ
bệnh lý này vẫn còn cần được tiếp tục nghiên cứu sâu
hơn và cũng là một lưu ý với các thày thuốc khi gặp

trường hợp tương tự.
2. Fibrome naso pharyngien Cannoni M; Zanaret M;
Bartoli J.M; Gras R EMC Editions techniques ORL
1991
3. Juvenile angiofibroma : A review of the literature and
a case series report Gullane P.J; Davidson J; Forte V.
Laryngoscope 1992; Aug; 102(8)928-33.
4. Rhino-Otological Microsurgery of the Skull Base.
Portmann. M; Richards. A; Sterkers. J.Churchill
Livingstone 1995; 61-62 p.

Chuyên đề Tai Mũi Họng - Mắt
30