Tài liệu Lan, hoàng hậu các loài hoa ppt

Lan, Hoàng Hậu Các Loài Hoa
Thật không có gì quá đáng khi gọi Lan là hoàng hậu các loài hoa. Ngày xưa chỉ có
giới trưởng giả, quý tộc hoặc phú thương mới có phương tiện thưởng ngoạn Lan, một
của báu trời cho, một loài hoa quý, hiếm và đắt tiền. Ngày nay, Lan có một chỗ đứng
trong tim của các người hằng yêu mến nàng, người giàu cũng như giới bình dân. Lan
đã rời bỏ nhung gấm để hòa mình với nhân gian.
Lan là loại hoa gì?
Có những người đã từng gặp Lan mà không để ý, có những người chưa biết gì về Lan
vẫn thích ngắm Lan vì dáng dấp ngọc ngà, thanh nhã, lại thêm nhiều hương sắc, nồng
nàn, gợi cảm. Giới yêu Lan thì coi thú chơi Lan là một đam mê lành mạnh, vì những
người mê Lan một số là những người theo trà đạo và thiền đạo. Họ tự gọi là hoa đạo.
>Tôi làm quen với Lan từ thuở nhỏ, trong vườn nhà cạnh sông Ðồng Nai, ngó qua đầu cù
lao Phố. Vườn cây quê nội của tôi có các loại cây trái miền Nam: bưởi, chôm chôm, mù u,
hồng nhung, lý, mận, măng cụt, cam, ổi, trái gấc, mãng cầu, hoa phù dung, bông điệp...
nhưng tôi lại chú ý nhất cây bằng lăng (thao lao) to lớn mọc cạnh ụ đất, nơi chúng tôi dấu
chiếc xuồng tam bản, không phải chỉ vì bằng lăng cho những chùm bông tim tím, hương
thơm thoang thoảng, nhè nhẹ; mà vì trên thân cây còn có cây ổ rồng, và một loại cây lạ có
rễ thòng, với mấy cành oằn những chuỗi bông tím thơm ngát cả một vùng. Tôi bị tiếng
sét..."hoa tình" từ đó. Ông nội tôi bảo đó là bông ráng.
Lớn lên tôi tìm hiểu biết đó là hoa Phong Lan, cái tên càng đánh động sự tò mò của tôi, có
lần tôi đọc báo Ngày Nay, ông Nhất Linh có viết về thú chơi "thần tiên" của ông ở Ðàlạt, đó
là thú chơi Phong Lan. Tôi bị thu hút ngay, từ việc tìm hiểu "đời tư" của nàng Lan, tôi dần
dần cảm mến đến độ si mê. Từ đó tôi bắt đầu làm bạn với Lan, lúc 23 tuổi.
Lan được nhắc tới trong chuyện thần thoại Hy Lạp. Trong lịch sử Lan đã chiếm nhiều chỗ
trong văn học lẫn khoa học vì nàng tượng trưng cho sắc đẹp bền bỉ, ướt át, một sắc đẹp
nhiệt đới nồng nàn, tuy rất quý phái, đài các nhưng rất đa tình, gợi cảm. Nàng cũng rất yểu
điệu, ẻo lả, nhạy cảm và thích ăn diện, thích khoe hương, khoe sắc.
Dòng dõi của Lan ước chừng 35,000 thứ (varieties) trong thiên nhiên được sắp xếp theo
từng giống (genus) và loại (species) dựa trên các đặc tính hình thể, màu sắc và mùi hương...
Mỗi năm Lan lai giống được ghi nhận và vào sổ bộ bởi một Ủy ban có tính cách Quốc tế.
Con số Lan lai giống càng ngày càng nhiều, gấp đôi con số 35,000.

Có loại Lan bông nhỏ li ti bằng đầu cây tăm, có Lan to bề ngang đến 5 inches. Lan là giống
hoa mang nhiều màu sắc khác biệt nhất (1/7 loài hoa trên trái đất là Lan), lá cũng khác nhau
và có màu sắc khác nhau. Chỉ có Lan đen là chưa thấy, tuy có loại có màu rất gần với màu
đen như Lan Tử Cán tìm thấy trong một động đá ở Côn Minh, Trung Quốc giống màu Tulip
đen, Hồng đen, và Pensée đen pha sắc tím than.
Tuy Lan là giống thiên hình vạn trạng, thiên biến vạn hóa, tất cả các loại Lan đều mang đặc
tính chung : mỗi hoa có 3 ngoại đài hoa và 3 nội đài hoa. Một trong ba nội đài gọi là mội
dưới (labellum) được làm bãi đậu cho côn trùng. Có "môi" dài ra thành râu mép (beardie).
Có loại đài hoa được dấu trong "miệng" (gnome).
Trong hầu hết các giống hoa, bộ phận sinh dục đực và cái nằm riêng. Ở hoa Lan chúng nằm
chung trên một tuyến gọi là lỗ mũi của hoa. Ða số Lan có cách cấu trúc từ bàn tay khéo léo
của tạo hóa (hay luật tiến hóa của Darwin) làm thế nào để côn trùng mang phấn hoa đực bắt
buộc phải chui qua ngõ ngách để tìm mật hoa, đồng thời rắc phấn hoa lên nhụy cái. Lúc lui
trở ra, lại bị "gài" để phải chở thêm một số phấn đực khác đem gieo giống cho các hoa
khác.
Phân loại Lan:
Trái với nhiều người tưởng, Lan không phải là cây chùm gửi (ký sinh), Lan chỉ dùng thân
cây cao để nương tựa và che chở. Lan không hề ăn bám chất dinh dưỡng của cây (thật đáng
hãnh diện cho một loài hoa mang tên Hoàng hậu).
Lan được chia làm ba loại: Phong Lan (Épiphites), Ðịa Lan (Terrestrial), Thạch Lan
(Lithophites). Sự phân loại Thạch lan không được đúng lắm, vì đâu có loại Lan nào mọc
nổi ngay từ trong đá ra, mà phải mọc ở kẽ đá có đất, có lá mủn hoặc ít nhất có chút chất
dinh dưỡng. Một tác giả khác, ông Jack Kramer, mới đây còn phân loại giống Thủy Lan
(Amphibious orchid).
Thạch lan thường mọc ở cao độ 14,000-18,000 feet ở vùng núi Andes bên Nam Mỹ có
sương mù nên đá núi ít khi bị hấp quá nóng .
Cách phân loại trên còn thiếu sót nếu không đề cập đến một loại Lan mà cả cây cành lá và
hoa đều mọc và nở dưới mặt đất sâu : đó là Lan Rhizanthella Gardeni được tìm thấy ở miền
Tây Úc đại Lợi năm 1928 cùng với một giống Lan Subterranean khác.
Lan (Orchidaceae Genus) gồm có từ 600-800 loại (species) và từ 15,000 đến 35,000 thứ

(varieties), trong đó 3/4 các loại và thứ cư trú tại miệt rừng sâu nhiệt đới. Riêng Á châu có
nhiều loại Lan khác nhau nhất trên thế giới.
Tiểu sử một loài hoa :
Lan được khám phá lần đầu tiên bởi người Hy Lạp. Cha đẻ của ngành thảo mộc học, ông
Théophratus đặt tên tộc cho Lan là Orchies, từ chỗ nhận thấy một cặp giò Lan dưới mặt đất
na ná giống bộ phận sinh dục nam. Các thế hệ nhà thảo mộc học tin rằng giò Lan khêu gợi
thần Venus, và ăn giò Lan sẽ ảnh hưởng đến sự tạo giống cho đứa trẻ sắp được sinh nở.
Năm 1731, một nhà thảo mộc học người Anh nhận một mẩu giò Lan khô từ Providence,
Bahama. Ông cẩn thận chăm sóc đặc biệt khi trồng thử, chỉ ngay năm sau đó, Lan trổ hoa
màu hồng nhạt xinh tươi và diễm lệ. Ðó là Lan Bletila Purpura. Nó đánh dấu cành hoa Lan
nở đầu tiên trên đất Anh. Lan từ đó đã làm say mê giới chơi cây cảnh giống như hoa Tulip
đã một thời làm say mê giới yêu hoa Hòa Lan vào thế kỷ XVII.
Vào năm 1835, dân trồng tỉa tài tử dùng thử nhà kính có điều chỉnh nhiệt độ và không khí
luân lưu đã thành công rực rỡ trong cách trồng Lan. Thiên hạ đổ xô qua các nước Nam Mỹ
như Péru, Brésil, Vénézuela, Colombia và Trung Mỹ, Bahama, Jamaica để săn Lan tương
tự như phong trào săn vàng (Gold rush) trước đây.
Ðến năm 1904, gần 200năm sau lần Lan xuất hiện ở Âu châu, một nhười Pháp, ông Noel
Bernard tìm thấy một loại nấm vi ti (fungus) giúp cho sự nẩy mầm hạt Lan (orchid seed).
Năm 1922, tiến sĩ Lewis Knudson, người Hoa kỳ nghĩ ra nhiệm vụ của nấm trên là để biến
hóa chất đường giúp cho sự dinh dưỡng cây, ông bèn trộn thử đường vào môi trường cấy
bằng thạch (Agar agar) đã cho ông kết quả mỹ mãn. Sự khám phá của ông đã cách mạng
hóa cách gầy giống Lan không cần qua sự trung gian của nấm nữa.
Ngày nay, với sự tiến bộ vượt bực của ngành thực vật học, chính phủ Pháp đỡ đầu giúp kỹ
nghệ sản xuất Lan với phương pháp phân chia (meristem, cũng như cloning). Nhà sinh vật
học George Morel, người hướng dẫn chương trình thí nghiệm Meristem với giống khoai
tây, chợt nảy ra ý kiến thí nghiệm Meristem cho giống Lan. Kết quả thật bất ngờ, năm
1956, ông dùng một tế bào trên chóp của một chồi Lan con mới nhú từ giò Lan mẹ đem cấy
trên một môi trường cấy có chất dinh dưỡng, ông đã tách ra được vô số các cây Lan con từ
"mục măng lan" (module). Cách này có cái lợi là ta có thể sản xuất Lan con giữ tính di
truyền giống hệt cây Lan mẹ, trong lúc cách cấy hạt Lan có thể sinh ra nhiều cây Lan con

khác nhau tuy cùng một gia tộc.
Áp dụng phương pháp của tiến sĩ Morel, hai ông Michel Vacherot và ông Maurice Lecouffe
đã khởi sự sản xuất Lan hàng loạt.
Ngày nay, ngoài một số các nhà gầy giống Lan chuyên nghiệp ở khắp Âu Á, các trại Lan ở
Mỹ, Phi châu, Hawaii, Singapore, Thái Lan đã đạt đến mức sản xuất Lan kỹ nghệ. Ở Mỹ,
nhất là lễ Valentine, Secretary Day và dạ vũ tốt nghiệp Prom, hàng năm tiêu thụ đến 20
triệu Lan cài áo (brioche) hoặc bouquet.
Việt Nam ta, với khí hậu rừng nhiệt đới nhiều mưa, nhất là vùng cao nguyên như Pleiku,
Kontum, Ban mê Thuột, Ðà lạt có nhiều giống Lan dại hiếm và nổi tiếng là đẹp, có nhiều
triển vọng phát triển một nguồn tài nguyên thiên nhiên, vừa có ngoại tệ, vừa tạo một thú vui
tiêu khiển thần tiên, lành mạnh. Nhưng tiếc thay, nạn khai thác Lan vô kỷ luật, với sự che
dù của cán bộ lâm sản ở Việt Nam ngày nay, nhiều nơi cây Lan con được cân ký lô bán cho
ngoại bang từ Ðài Loan và Thái Lan đến thu mua mảo, đã làm kiệt quệ số lượng Lan hiếm
và đắt tiền, từng được coi như quốc bảo của nước ta.
Lan sinh sản bằng cách nào?
Theo cách cổ điển ngoài thiên nhiên, Lan được tạo hóa giúp sức trong việc truyền giống:
côn trùng, ong, bướm, chim hút mật, dơi và gió đều là những bà mai (matchmaker) bất
thường và bất trắc. Tạo hóa lại nghĩ ra những tiểu xảo thật tinh vi để bổ túc cho những bất
trắc trên nên cho trái Lan chín Catleya có độ 30,000 hạt giống nhỏ như hạt bụi, nhìn trên
kính hiển vi thấy có hai loại: loại hạt vàng thì mang tính truyền giống, loại trắng thì không.
Một loại khác ở Vénézuela sản xuất hai ống nhỏ (capsules), mỗi ống chứa 4 triệu hạt giống.
Ông Darwin thử làm bài tính nhỏ : nếu cứ mỗi hạt của một giống Lan ở Âu châu nẩy mầm
thì con cái nó sẽ bao trùm trái đất trong vòng ba thế hệ. Ðịnh luật bù trừ cho ta thấy trên
thực tế chỉ có một số lượng rất nhỏ được thụ tinh.
Tiến sĩ Calaway Dodson của đại học Miami mô tả một loại ong đầy màu sắc đã giúp thụ
tinh trên hai ngàn giống Lan có mùi thơm rất mạnh thuộc loại Stanhopea và Catasetim.
Bàn tay mầu nhiệm của tạo hóa đã khéo léo tạo nét duyên dáng huê dạng và mùi hương của
Lan bằng cách cho Lan "bắt chước" hình thể các giống côn trùng để dụ dỗ các chàng ong,
chàng bướm yêu hoa bay đến dập dìu, hoặc tiết ra mật hoặc sáp để làm điên đảo say sưa
giống nòi tình. Có một loài địa lan tinh khôn hơn, phóng xịt phấn hoa (pollinia)vào thân côn

trùng để chúng chuyên chở đến hoa khác.
Riêng mùi hương của hoa Green Orchid lúc được phân tích chứa đến 56 hợp chất, nhưng
chỉ phân định được có 32, trong đó có hóa chất Benzil acetate, là chất chủ yếu trong việc
chế tạo một loại nước hoa Chrstian Dior. Một hợp chất khác, để thu hút loài ong vò vẻ, là
chất Cinéol, có trong lá khuynh diệp (Eucalyptus) và dầu thông mũi Vicks Vapo Rub.
Một điều thật đáng tiếc là trong quá trình lai giống, các nhà trồng Lan (Orchidologist)
thương mại, vì muốn tăng kích thước của hoa và để giữ cho Lan lâu tàn, Lan trồng trong
nhà kính dần dần mất mùi hương (aroma) tuy vẫn giữ được đầy đủ màu sắc. Trái lại, do sự
bất ngờ có loại Lan mới lai giống cho mùi hương mới rất đặc biệt. Có lần trại Lan Saigòn
Orchid trên xa lộ Biên Hòa gần nghĩa trang quân đội có bức tượng nổi tiếng Tiếc Thương
của điêu khắc gia Nguyễn thanh Thu, đã cho lai giống hai giò Lan không mùi, nhưng vô
tình lại cho ra đời một giống Lan đẹp lạ lùng và thơm mùi kẹo Hòa Lan rất sang.
Trong khoảng 450 năm qua, giới hàng hải gốc Tây Ban Nha đã tìm thấy ở các bộ lạc Aztecs
bên Mễ Tây Cơ thường cho một loại hạt thơm của một giống Lan vào bột cacao để uống.
Ðó là loại Lan giây Vanilla Planifolia, loại cho trái đậu vanille. Họ đem về trồng tại đảo
Madagascar. Ngày nay đảo này cung cấp phân nửa bột thơm cho thế giới. Bột vanilla dùng
làm bánh, nấu ăn và là chất chủ yếu làm nên rượu mùi cà phê Liqueur hiệu Kahlúa của
Mexico, là một trong các loại rượu nhập cảng đắt tiền nổi tiếng trên đất Mỹ.
Ðặc biệt là bông Lan vanilla chỉ nở và tàn trong ngày (giống Lan yểu mệnh nhất thế giới)
nên phải nhờ đến phương pháp thụ tinh nhân tạo vì ở Madagascar không có loại côn trùng
nào làm mai dong hết.
Cách thụ tinh nhân tạo giản dị thôi : đem nhụy đực châm vào nhụy cái. Có lần tôi đã giúp
người bạn than "không có bầu", tôi khám phá ra giống bầu đem giống từ Việt Nam qua chỉ
nở hoa vào buổi xế chiều vì khác múi giờ, ngày ở Việt Nam là đêm ở Mỹ và ngược lại.
Nàng bầu Việt Nam trung thành với tổ quốc, nhớ quê hương nên giữ vững phong tục nở
hoa cùng giờ bên Việt Nam. Tôi và cô bạn vui vẻ làm bà mai tình nguyện. Kết quả vài ngày
sau đó, cô gọi điện thoại khoe với tôi : "Em có bầu rồi !!!".
Cách săn sóc lan:
Ðiều kiện sinh sống của Lan rất dễ nhưng cũng rất khó. Dễ nếu săn sóc đúng cách. Khó nếu
không biết tánh nàng và không có thì giờ. Có loại Thạch lan mọc từ kẽ đá. Có Lan mọc

trong đất. Có Lan nhiệt đới, ôn đới, hàn đới. Chỉ trừ châu Antartica là không thấy Lan mọc
nổi. Có Lan mọc từ thân cây thật cao trong rừng rậm nhiệt đới, trong thung lũng sương mù,
trên các đồi đá trọc ở Péru, E¨cuador, El Salvador, Colombia, Vénézuela, Phi châu, A¨
châu... Có Lan chỉ mọc ở vùng mặt trời nóng bức ở U¨c châu như loại Lan hiếm Blue
Orchid cho màu xanh da trời, xanh như mắt biếc.
Có Lan chỉ nở một, hai ngày. Có Lan nở hai, ba tháng là chuyện thường. Tôi có một chậu
Phalaenopsis, cho bảy cành mang đầy hoa liên tục trong vòng ba năm rưỡi, ngưng đi độ
năm tháng lại bắt đầu cho hoa lại và đẻ cây Lan con trên không (airborne). Lan chỉ tự động
rũ chết khi người bạn tặng nó cho tôi bị chết bất đắc kỳ tử.
Giá Lan từ 5 đô la đến 10,000 đô la (Lan đoạt giải Quốc tế). Thường giới sưu tập Lan hiếm
bỏ tiền mua nhiều loại Lan đắt tiền để rước Hoàng Hậu Lan trở về cung cấm.
Có loại Lan ra hoa trong vòng một năm sau khi trồng, có loại sáu năm, có loại phải đến
mười năm.
Lan "khó tính" như vậy vì sự khác biệt từ nguồn gốc, môi sinh, di truyền. "Nuôi" Lan phải
biết chiều chuộng nàng. Nhớ câu "nâng như nâng trứng, hứng như hứng hoa" là nàng đó.
Lan có thể trồng quanh năm trong nhà kính loại dựa (Attached) vừa tiện sưởi và máy lạnh
lại có cơ hội Người và Lan giao cảm với nhau qua nhân điện hơn.
Liệt kê Lan theo phong tục, tánh tình:
Như đã nói trên, có độ 35,000 loại Lan đã được vào sổ bộ hộ tịch Lan. Hàng năm có cả
ngàn giống Lan mới, đa số do sự lai giống. Có sách cho tên cả 140,000 ngàn thứ (varieties).
Các chuyên gia về Lan thường không đồng ý với nhau trong cách phân loại. Có người chủ
trương nên tập họp (categorize) Lan theo các đặc tính chung mà không nên phân biệt theo
các tiểu tiết, có lẽ họ sợ gia đình Lan đông con quá, khó kiểm soát. Trên thực tế, chưa có
tiêu chuẩn nhất định nhưng hàng năm, đại thể có các vị giám khảo có thẩm quyền nhất về
Lan của Anh Quốc họp nhau tại The Orchid Committee of The Royal Horticultural Society
để thẩm định giải thưởng và công nhận loại Lan mới.
Phân loại Lan theo khí hậu:
A- Lan nhiệt đới (65 độ F về đêm). Loại Lan này sinh trưởng và cho hoa trong môi sinh ấm
áp: Lan Angraecum,Calanthe, Dendrobrium, Maxillaria, Phalaenopsis, Vanda...
B- Lan ôn đới (58-60 độ F về đêm). Các loại Lan thích môi sinh trung bình hơi mát: Lan

Cattleya, Epidendrum (bulbous), Sophronitis, Laelia, Miltonia (Pansy orchid),
Paphiopedilum (Lady slipper), Brassia, Bulbophyllium...
C- Lan hàn đới : chỉ thích hợp môi sinh thật mát (45-50 F về đêm): Ada, Coelogyne,
Cymbidium (Miniature species and hybrids), Masdevalia (tailed orchid), Bletila, Cochlioda,
Anguloa (cradle orchid), Odontoglossum, Oncidium, Pleione, Plemothallis, Thumia...
Tên các giống loại được viết ra với dạng thức tên khoa học mà cái gốc chữ La tinh thường
mô tả hình dáng, màu sắc của thể loại như chúng ta thường nghe đến Hài Lan, Lan Vũ Nữ,
Bạch Hạc Lan, Ngọc Ðiệp Lan, Ðiểm Hồng Lan... Loại Anguola thì có hình dáng cái nôi,
Masdevalia có đuôi, Miltonia có dáng hoa Pensée, Paphiopedilum dáng chiếc hài,
Phaleonopsis dáng con bướm đêm...
Ngoài tên khoa học, giới sưu tập Lan còn đặt tên tục (nickname, maiden name), gọi là tục
nhưng lại là các tên mỹ miều, thanh nhã giống như trước đây giới sưu tập đã đặt tên cho các
loại hoa hồng nổi tiếng trên thế giới.
Ða số Lan có maiden name là các loại Lan đã đoạt giải quốc tế như Maria Irma, Double
Delight Soroa, Francis Melandez Chiquitin, Catherina Louise Weltz, Rose Bowl, Golden
Sun Lorene, Cognac Golden Gate, ShoreBirds, Blue Jay, May Victoria, Vanda Joequin
(ngày nay là giống Lan tượng trưng cho quốc gia đảo Singapore).
Riêng ở Việt Nam có một vài loại cây lớn cỡ cây cổ thụ cho rất nhiều hoa, rất đẹp, rất
thơm, cũng mang tên Lan nhưng không liệt vào giống Lan: đó là Lan Hoàng hậu, Hoàng
Lan (bông chúa), Ngọc Lan (bông sứ ta), Thiết mộc Lan (Ti plant).
Lan là một tên đẹp trong văn chương Việt. Danh sách có thể dài đến vô tận thường để đặt
tên cho con gái nhưng đứng đầu lại là Trần Bích Lan tức nhà thơ Nguyên Sa, tiếp theo là
Thụy Hư Lan, Dạ Lan, Mộng Lan, Linh Lan, Dả Lan, Khuê Lan , Khúc Lan, Trúc Lan,
Bạch Ngọc Lan, Uyễn Lan, Ðàm Lan, _ Lan, Y¨ Lan, Miên Lan, Tường Thụy Lan, Tuyết
Băng Lan, Trúc Diệp Lan, Ðiệp Lan...
Vài bí quyết săn sóc Lan:
Tất cả giống Lan có thể sống sót qua một mùa hè mà nhiệt độ lên đến 90 độ F, nếu chúng
có đủ độ ẩm và nếu thời gian "phơi nắng" đừng kéo dài quá lâu. Ðến mùa đông, nhiệt độ có
thể tụt thấp xuống 5 độ dưới mức tối thiểu cho các loại Lan phân biệt theo khí hậu nêu trên
trong vòng hai tuần lễ nếu chúng được giữ cho khô ráo trong khoảng thời gian đó .

Có rất nhiều nhà chơi Lan tài tử thường phàn nàn Lan chỉ cho hoa lần đầu lúc mới mua về.
Sau đó, làm eo dẫu có tưới bón bao nhiêu cũng vậy. Như trên đã nói Lan rất dễ trồng mà
cũng rất khó. Không đủ bảy điều kiện dưới đây nàng sẽ không buồn khoe sắc, khoe hương.
1/ Ánh sáng :
Lan đòi hỏi rất nhiều ánh sáng. Cuối Xuân qua Hạ, đầu Thu, có thể đem Lan ra ngoài trong
bóng râm. A¨nh mặt trời trực tiếp sẽ làm cháy lá. Nhưng nếu bóng râm quá sẽ làm hoa trổ
chậm. Một chỗ treo lan nhiều ánh sáng buổi sớm và xế chiều, nhưng rợp hơn giữa trưa là lý
tưởng. Vào mùa Ðong, đem Lan vào nhà, để gần cửa sổ, quay về hướng đông, hoặc hướng
Tây là đủ. Nếu quay về hướng Nam, cửa sổ nên có loại màn điều chỉnh bớt ánh sáng chói
lọi trực tiếp. Hướng Bắc là hướng không tốt cho Lan. Loại Cattleya đòi hỏi ít nhất 4 tiếng
đồng hồ ánh sáng ở nhiệt độ 65F mỗi ngày mới cho hoa.
2/ Nhiệt độ:
Lan sẽ chết nếu bị giá lạnh và chậm lớn nếu nhiệt độ tụt xuống dưới 50F. Nếu về đêm nhiệt
độ bắt đầu xuống dưới 40F thường xuyên thì phải đem Lan vô nhà ngay.
3/ Nước:
Nước là một trong những yếu tố tối cần thiết cho Lan. Giò Lan cần phải thật khô ráo trước
khi tưới nước, muốn biết giò Lan khô hay không cứ nâng chậu lên thấy nhẹ là biết ngay.
Thường mùa hè nên tưới mỗi tuần. Mùa đông tưới mỗi hai tuần. Lan không chịu quá nhiều