1
PHÂN TÍCH K THUT: GII THIU CHUNG V PHÂN TÍCH K THUT
T ng phân tích k thut trong lnh vc th trng chng khoán có mt ngha hoàn toàn khác vi ngôn ng
thông dng. Phân tích k thut là nghiên cu các hành đng hành vi ca bn thân th trng, khác vi vic phân
tích hàng hoá trên th trng. Phân tích k thut là khoa hc ghi chép biu đ di dng đ th các giao dch c
phiu hoc nhóm c phiu trong quá kh và t đó v ra đc bc tranh v xu th trong tng lai.
th là công c ca nhà phân tích k thut. th có th biu th bt k s vic gì xy ra trên th trng
hoc các ch s tính ra t các đi lng đó. th có th theo đn v tháng, đn v tun, ngày, gi. th có th
biu th đi lng t l gia doanh thu trên giá chng khoán, đi lng giá trung bình ca các c phiu đc mua
bán nhiu nht v.v... Nói cách khác là các ch s đc tính ra t các đi lng thng kê v các giao dch trên S
giao dch chng khoán. Trên đ th ngi ta c gng tìm ra quy lut v các tín hiu báo trc v s thay đi ca xu
th giá. Trong thc t ch cn có các đ th biên đ giá giá cao nht, giá thp nht, giá đóng ca và khi lng giao
dch trong ngày. th theo ngày s đc b sung bi các đ th theo tun, theo tháng. Cn chú ý rng giá đóng
c
a đc bit quan trng, còn giá m ca ch có ý ngha cho vic m đu giá cho mt ngày giao dch.
Ngi ta cho rng vic tính ra giá tr ni ti ca mt c phiu là không có ý ngha. Tt nhiên, các thng kê
ca phân tích c bn đã đc phn ánh trong phng trình cung - cu. Nhng còn có nhiu nhân t khác tác đng
lên cung - cu. Giá th trng không ch phn ánh các nhn đnh khác nhau v giá c ca nhng ngi phân tích,
mà còn phn ánh tt c các hy vng, lo lng, phng đoán và trng thái tâm lý ca hàng trm nghìn ngi mua,
ngi bán tim tàng, cng nh các nhu cu và các ngun lc tài chính ca h, tt c các nhân t mà thng kê cha
phn ánh đc, nhng li đc tng hp, cân nhc và đc phn ánh cui cùng bng mt giá tr chính xác mà
ngi mua và ngi bán gp g nhau và thc hin giao dch. Giá c là đim duy nht h quan tâm
.
Nh
ng nhà phân tích k thut cho rng các con s thng kê phân tích c bn là thuc vào quá kh, đã lc
hu, vì th trng không quan tâm đn quá kh hoc ngay c hin ti. Th trng luôn nhìn vào phía trc, c gng
x th vi các din bin trong tng lai, cân nhc, đánh giá và cân bng li tt c các đánh giá, các phng đoán
ca hàng trm nghìn các nhà đu t là nhng ngi nhìn vào tng lai t các góc đ khác nhau và qua ng kính
khác nhau. Nói tóm li, giá hin ti đc xác lp trên th trng đã kt hp tt c các thông tin c bn mà các nhà
phân tích thng kê mun tìm hiu.
M
t s tht hin nhiên đc công nhn là các giá c bin thiên theo xu th và rng xu th có chiu hng
tip tc cho đn khi có mt cái gì đó xy ra làm thay đi s cân bng cung - cu. Các thay đi đó có th nhn bit
qua các hành vi ca bn thân th trng. Mt s quy lut, hình dáng, mc đ có th xut hin trên đ th và có mt
ý ngha nào đó và có th s dng đ phân tích din bin trong tng lai. Nhng chúng cng không phi là chân lý
tuyt đi không h có sai sót.
Nhà phân tích k thut thm chí có th phân tích đ th mà không cn bit đó là c phiu gì, vi điu kin
các thông tin v giao dch là đúng và bao quát mt thi gian đ dài đ h có th nghiên cu các hành vi ca th
trng. H có th mua bán mt loi chng khoán mà không cn bit v công ty, v ngành ngh, v sn phm công
2
ty cung cp. Tuy vy ch nhng chuyên gia phân tích có kinh nghim mi đ kh nng thc hành các giao dch loi
chng khoán này.
C S LÝ LUN CA PHÂN TÍCH K THUT- LÝ THUYT DOW
C s ca phân tích k thut là lý thuyt Dow. Bn thân Charler H. Dow, cha đ ca lý thuyt Dow lúc khi
đu không coi lý t
huyt ca mình là công c đ d báo th trng c phiu hoc là công c hng dn cho các nhà
đu t, mà ch xem xét chúng nh là mt hàn th biu v xu th chung ca th trng. William P.Hamilton, ngi
k nghip, đã biên son li thành lý thuyt Dow hin đi ngày nay. Thut ng xu th chung ca th trng đc
hiu là ch s giá trung bình ca mt s c phiu đi din.
LÝ THUYT DOW A RA CÁC TIN C BN SAU:
a. Ch s trung bình phn ánh tt c các hành vi ca th trng. Nó phn ánh toàn b hot đng th
trng gp li ca tt c các nhà đu t, nó bao gm nhng ngi có cái nhìn sâu sc và có thông tin tt nht v
xu th và các s kin, nó trung bình hoá li tt c các bin đng tng ngày, tt c nhng cái gì din ra và các điu
kin tác đng lên cung và cu các c phiu, k c nhng quyt đnh đu t bt ng không d đoán đc cng đc
phn ánh vào ch s trung bình.
b. Ba xu th th trng
Xu th dài hn ca giá các c phiu đc gi là xu th cp mt. Xu th này biu th s đi lên, đi xung kéo
dài trong mt hoc vài nm và kt qu là có s tng hoc gim giá 20%. Trên đng din bin xu th cp mt xut
hin các giai đon b ngt quãng bi xu th cp hai đi ngc vi xu th cp mt, nó là các phn ng hoc các điu
chnh khi xu th cp mt tng hoc gim quá mc trong mt gai đon nào đó. Xu th cp hai li bao gm các xu
th cp ba, thng là các bin đng ngày này qua ngày khác, là xu th không có vai trò quan trng đi vi th
trng.
c. Xu th cp mt
ó là xu th chung v s đi lên hoc đi xung kéo dài trong mt hoc thm chí vài nm. Mi đt giá tng
mi li đt mc cao hn đt giá tng ln trc và c mi đt phn ng giá reaction, xu hng gim giá vn mc
cao hn đt phn ng giá ln trc, nhng xu th cp mt vn là xu th tng giá
. Xu th cp mt này đc gi là
th trng con bò tót. Ngc li, mi đt mi giá gim li đt mc thp hn đt giá gim ln trc và mi đt tng
giá tip theo không đ sc đa mc giá tr v mc tng giá đt trc thì xu th cp mt là xu th gim giá. Xu th
cp mt này đc gi là th trng con gu.
3
d. Xu th cp hai
ó là các phn ng làm ngt quãng quá trình tng hoc gim ca xu th cp mt. Chúng là các đt gim
hoc điu chnh trung gian xy ra trên th trng con bò tót hoc các đt tng giá phn nghch hoc hi phc trung
gian trên th trng con gu. Thng thì xu th này kéo dài t ba tun đn vài tháng. Chúng thng đo chiu giá
tr khong 1/3 đn 2/3 đi vi các đt tng gim ln trc trong quá trình din bin ca xu th cp mt. Trong th
trng con bò tót giá tính theo ch s bình quân ngành công nghip có th tng đu đn, có s ngt quãng nh, vi
vic tng giá khong 30% so vi đt điu chnh ca xu th cp hai ln trc. S điu chnh này có th đa đn kt
qu gim giá 10 đim đn 20 đim trc khi đt tng giá trung gian mi ca th trng con bò tót li bt đu
Nh vy, chúng ta có hai tiêu chun đ nhn bit xu th cp hai. Bt k s din bin giá c đi ngc li vi
xu th cp mt và kéo dài trong ba tun và đa đn gim giá trên 1/3 ca đt gim giá ln trc trong xu th cp
mt đc coi là xu th cp hai
e. Xu th cp ba
ó là các bin đng nh thng thì trong 6 ngày, ít khi kéo dài trên 3 tun và đi vi các nhà lý thuyt Dow
thì chúng không có tm quan trng. Thng thì trong các đt trung gian, trong xu th cp hai hoc gia hai xu th
cp hai có khong 3 đt sóng nh có th phân bit đc. Xu th cp ba ch là mt trong ba xu th và chúng d b
thao túng
f. Th trng con bò tót
Xu th cp mt tng giá đc chia thành ba giai đon ba đt.
Giai đon mt là giai đon tích t, trong thi gian này ngi đu t có tm nhìn s cm nhn đc rng
tình hình th trng tuy đang b đè nén và bi quan nhng s đo chiu, và h sn sàng mua tt c các c phiu
đc chào bán bi các nhà đu t đang có tâm l
ý bi quan. H s tng giá chào mua t t mt khi khi lng c
phiu chào bán gim. Các báo cáo tài chính vn phn ánh tình hình ti t ca th trng trong giai đon này. Hot
đng th trng mc trung bình nhng bt đu các đt tng giá đt tng giá nh.
Giai đon hai là giai đon tng giá mnh và hot đng th trng cng tng lên do có các thông tin tt lành
v tình hình kinh doanh và do có xu th tng thu nhp trên mt c phiu ca công ty, gây nên s chú ý ca công
chúng. Chính là trong giai đon này các nhà phân tích k thut thu hoch đc li nhun cao nht
Giai đon ba là khi th trng cháy bng và công chúng lao vào sàn giao dch. Tt c các tin tc tài chính
đu tt đp, giá tng đt bin và các tin tc giá c đc đa lên trang đu ca báo chí. S c phiu các đt phát
hành mi đc đa ra hàng lot. n giai đon này ngi ta ngh rng th trng đã tng trong hai nm và đã đn
4
lúc phi đt li câu hi: có nên bán c phiu đi không? giai đon sôi đng này khi lng giao dch vn tng, giá
các c phiu ít giá tr trc đây tng đt ngt, nhng giá các c phiu đ tín nhim cao li không tng na
g. Th trng con gu:
Xu th cp mt gim giá này đc chia thành ba giai đon. Giai đon mt gi là giai đon phân phi nó bt
đu t giai đon ba ca th trng con bò tót trc đó. giai đon này ngi đu t có tm nhìn cm nhn đc
rng li nhun đã đt mc đc bit cao và bt đu bán c phiu mình nm gi. Khi lng giao dch vn cao nhng
có xu hng gim trong đt tng
giá, công chúng vn sôi đng nhng đã bt đu có du hiu chp chn vì hy vng
v li nhun bt đu tt dn
Giai đon hai là giai đon hong lon:
S ngi mua gim đi đáng k, còn nhng ngi bán thì mt bình tnh. Xu hng gim giá gia tng đt ngt,
trong khi khi lng giao dch tng không bình thng
Sau giai đon hong lon là mt giai đon tng đi lâu ca xu th cp hai hi phc hoc cng c, và sau đó
là đn giai đon ba
Giai đon ba đc trng bi vic bán bt buc ca nhng ngi nm gi c phiu trong giai đon hong
lon, hoc đã mua trong giai đon hong lon vì giá c phiu lúc đó có v là r so vi my tháng trc đó. Các tin
tc v tình hình kinh doanh bt đu xu đi. giai đon ba này vic gim giá c phiu không đt ngt nh giai
đon
hong lon, nhng vì còn có nhng ngi phi bán bt buc vì h cn tin cho các nhu cu khác. Các c
phiu có đ tín nhim cao gim giá t tn hn, và trong giai đon cui này th trng con gu tp trung s chú ý
vào các c phiu này
Th trng con gu kt thúc khi mi kh nng v các tin tc xu đã đc đón nhn ht, và th trng kt
thúc trc khi các tin tc xu chm dt.
Cn chú ý rng th trng con bò tót ln sau không ging hoàn toàn th trng con bò tót ln trc, cng vy
đi vi các th trn
g con gu, vì chúng có th không qua tt c các giai đon nêu trên
Th trng con gu ngn ngi có th không có giai đon hong lon. Giai đon th ba ca th trng con bò
tót, giai đon đu c sôi đng, có th kéo dài hn mt nm hoc ch xây ra trong mt hai tháng. Giai đon hong
lon cng có th ch xy ra trong mt hai tun.
5
h. Hai ch s trung bình phi cùng xác nhn cho nhau:
Nguyên lý này là mt nguyên lý khó gii thích nhng đã đc thc t kim chng. Nhng ai coi nh nguyên
lý này đu đã phi hi hn. Nguyên lý này nói rng ch mt loi ch s không thôi cha đ xác nhn tín hiu bc
ngot ca xu th. Ví d trong đ th nêu trên, hai ch s trung bình: ch s công nghip và ch s ngành đng st
Th trng con gu kéo dài trong vài tháng, sau đó ti đim a ch s công nghip bt đu phc hi đn đim
b, tip đó gim xung đim c là đim vn cao hn a sau đó li gia tng đn đim d cao hn b. Nh vy, ch s công
nghip báo hiu s chuyn hng xu th th trng con gu sang th trng con bò tót Nhng ch s ngành đng
st li cho thy vic gim t b xung c đt mc thp hn đnh b. Nh vy, ch s ngành đng st không xác nhn
ch s công nghip. Do đó, xu th cp mt vn phi đc coi là xu th đi xung.
i. Khi lng t l vi xu th:
iu này có ngha rng các hot đng giao dch có xu hng tng lên khi giá hng theo xu th cp mt.
Trên th trng con bò tót thì khi lng giao dch tng lên khi giá tng và gim khi giá gim. Trên th trng con
gu thì khi lng giao dch tng lên khi giá gim và giao dch b ngng tr khi giá hi phc. iu này cng đúng
đi vi xu th cp hai. Chú ý rng tín hiu có tính thuyt phc v đo chiu xu th có th rút ra t phân tích v din
bin giá. Khi lng giao dch ch có tính cht b sung thêm khi còn có nghi vn
j. Các đng r có th thay th cho xu th cp hai:
Các đng r đây là din bin đi ra ngoài chiu hng ca ch s bình quân, kéo dài trong hai ba tun hoc
vài tháng, trong đó giá dao đng trong biên đ 5%. Vic xut hin các đng r
cho thy rng áp lc mua và bán
cân bng tng đi. Thc ra thì vic chào bán đã cn kit trong biên đ giá và nhng ngi mun mua c phiu
phi chào mua vi giá cao hn đ các ch s hu c phiu đng ý bán; hoc ngc li, nhng ngi mun bán c
phiu trong biên đ giá đó thy rng nhng ngi mua không còn na và do đó h phi gim giá chào bán đ có
th bán ra c phiu ca mình. Vì vy vic tng giá lên trên biên đ giá ca đng r là tín hiu ca th trng con
bò tót, và ngc li vic gim giá xung di biên đ giá là tín hiu th trng con gu. Nói chung, đng r càng
kéo dài và biên đ càng nh thì càng có nhiu kh nng s xy ra vic đo chiu xu th cp mt
ng r thng phát trin đnh hoc đáy, báo hiu giai đon phân phi hoc giai đon tích t, nhng có
khi là giai đon điu chnh hoc giai đon cng c ca xu th cp mt đ
ã đc xác lp. Trong các trng hp đó thì
chúng thay th
xu th cp hai. Chiu hng mà giá s vt ra ngoài đng r không th xác đnh đc trc khi có
các din bin tht s. Biên đ gii hn 5% là theo kinh nghim; trên thc t còn có biên đ gii hn ln hn.
ng r trong nhiu trng hp rt ging vi đnh dng hình bình hành trên đ th ca mt loi c phiu c th
.
6
k. Ch s dng giá đóng ca
Lý thuyt Dow không chú ý đn giá cao nht hoc giá thp nht trong ngày mà ch quan tâm đn giá đóng
ca. ó là do vai trò tâm lý ca giá cui ngày khi v đ th. Ví d có mt xu th cp hai tng trên xu th cp mt và
đt đnh ti 11 gi trong ngày nào đó ti đó
ch s công nghip bình quân là 152,4 đim, sau đó vào cui ngày gim
xung 150,70. ghi nhn tip tc vic tng giá trong ngày hôm sau, đ chng minh rng xu th cp mt vn là
tng giá th
ì ch cn ghi nhn đim đóng ca 150,70
l. Xu th cn đc coi là vn tip din cho đn thi đim khi vic đo chiu đã đc tín
hiu báo đng đa ra mt cách chc chn
Lý thuyt Dow cnh báo phi thn trng khi nhn đnh v đo chiu ca th trng; không nên chy trc
thi gian. iu này không có ngha là nhà giao dch phi ch đi thêm trong khi đã có tín hiu đo chiu, mà ch
cnh báo rng nhà giao dch s có li khi ch đn lúc thc s chc chn v tín hiu đo chiu, và h phi tr giá đt
khi hành đng mua hoc bán quá sm. Th trng con bò tót không th tng
vô thi hn cng nh th trng con
gu bao gi cng s đt đáy
Các đng lc đ mua, trin vng đ bán c phiu mi mua đ thu hoch li nhun s gim đi khi th trng
con bò tót đã tn ti trong vài tháng so vi tình hình khi xu th cp mt ln đu tiên mi nhn bit. Nhng tin đ
này ca lý thuyt Dow nói rng: Cn phi luôn luôn chun b sn sàng thay đi chiu đt lnh
iu cui cùng là vic đo chiu ca xu th có th xây ra bt k lúc nào ngay sau khi xu th trên đ
ã đc xác
nhn. Vì vy các nhà phân tích k thut phi theo sát th trng trong mi lúc khi h vn còn trong cuc chi. Còn
ti
p
MT S LÝ THUYT GIAO DCH ÁP DNG TRONG PHÂN TÍCH K THUT
Nói mt cách tng quát, phân tích k thut là nghiên cu mi tng quan gia cung và cu ca mt
loi hàng hoá c th nào đó, chng hn nh là c phiu (CP), trái phiu (TP), hp đng quyn la chn...
Vic nghiên cu ch yu là xem xét, đánh giá giá c và khi lng giao dch ca chúng.
C s lý lun nn tng ca phng pháp phân tích k thut là gi
c chng khoán (CK) đc quyt
đnh bi cung và cu v CK. Vì vy, các công c áp dng trong phân tích k thut ch yu là đánh giá các
mt nht đnh ca cung và cu. C th các nhà phân tích k thut lp biu đ các ch s tài chính trong quá
kh nh giá c, khi lng giao dch CK, ch s chung ca th trng chng khoán (TTCK)...
Trong phng pháp phân tích k thut, ngi ta phi công nhn các gi đnh sau đây:
- Giá tr th trng ca CK đc quyt đnh bi s tác đng h tng gia cung và cu v CK đó.
- Cung và cu đc quyt đnh bi mt s yu t nht đnh. Trong s đó có nhng yu t liên quan
đn nhng thay đi v kinh t do các nhà phân tích cn bn đa ra, xem đó là quan đim và s phng đoán
cho hot đng ca th trng.
7
Di đây là mt s lý thuyt giao dch ch yu trong phng pháp phân tích k thut:
1. Lý thuyt ý kin đi nghch:
Quan đim ca lý thuyt này là nên đi ngc li hành đng ca mt nhóm nhà đu t c th. in
hình ca lý thuyt này là lý thuyt "lô l", theo đó giao dch lô l thng do các nhà đu t không chuyên
vi s vn mua hn ch thc hin. Lý thuyt này cho rng, các nhà đu t nh thng hành đng không
my hiu qu vì vy nên đa ra chin lc đi ngc li vi nhng gì mà các nhà giao dch lô l đang làm.
Hu ht các nhà phân tích theo lý thuyt lô l đu lp ra biu đ t l gia khi lng lô l mua vào trên
khi lng lô l bán ra hàng tun (gi là ch s mua - bán lô l). ng thi vi t l này, các nhà phân tích
còn đa vào chung mt biu đ mt s loi ch s ca th trng nh là cn c v mc giá chung ca th
trng. Ch s mua
- bán lô l cao thng dn đn d đoán giá trên th trng gim và ngc li nu ch s
này thp thng đc coi là có du hiu d đoán giá s lên.
2. Thuyt bán khng khi lng nh
Theo tâm lý chung, nhà đu t s thc hin bán khng khi h mong đi giá CK s gim trong tng
lai. Nhà đu t nh ch có tâm lý bi quan khi giá CK b st gim trong khong thi gian dài tc là ch khi
nào th trng sp sa thay đi theo chiu hng khác.
3. V th tin mt ca qu h tng (hay là đng tin thông minh)
Các qu h tng thng nm gi mt phn giá tr ca danh mc đu t di dng tin mt vì th
nht, qu luôn cn tin mt đ đm bo kh nng thanh toán cho các CK do nhng ngi ch qu bán li
cho qu và th hai là tin thu đc t hot đng kinh doanh CK ca qu có th cha đc đu t kp thi.
Mt qu h tng có lng tin mt cao có th đc coi là mt ch dn đu t giá tng cho nhà đu t, bi
vì kh nng mua vào tim tàng ca nó rt cao và ngc li mt t sut tin mt thp ngha là các qu này
đ
ã mua vào rt nhiu nên kh nng mua vào tip là rt nh mà kh nng bán ra rt cao nh là ch dn đu
t giá h cho nhà đu t.
Khi đó, các nhà phân tích k thut s theo dõi t
ình trng tin mt ca các qu h tng đ thm dò
ho
t đng và s hành đng trái ngc vi các qu h tng, tc khi qu có lng tin mt cao các nhà
phân tích k thut khuyn cáo nhà đu t bán CK ra đ thu li nhun vì lúc này nhu cu mua CK ca các
qu là rt ln và ngc li.
4. S d có trên tài khon môi gii
S d có là phn lãi ca nhà đu t do vic bán chng khoán (CK) mang li, đc đ li trong tài
khon ca mình ti công ty môi gii đ tái đu t. Các nhà phân tích k thut xem s d này nh là mt
kh nng mua tim tàng vì th h gii thích s st gim ca s d có cng tng đng vi vic đu c giá
h bi vì kh nng mua vào ca nhà đu t khi đó s thp. Nói cách khác, các nhà phân tích k thut xem
vic xây dng s d có nh là mt s tng trng trong kh nng mua CK và là du hiu đ đu c giá lên.
5. Các ý kin t vn đu t
Các nhà phân tích k thut cho rng, khi đa s các dch v t vn đu t đu đng lot t vn các
nhà đu t bán CK ra th
ì đó là du hiu cho thy th trng đang tin dn đn đim đáy và bt đu có xu
hng lên giá. Vì vy s ngi bán ra thng nhiu nht khi đ th tin gn đn đim đáy ca th trng.
Các nhà phân tích k thut thng kê và xem t l các dch v t vn bán ra (đu c giá xung) nh là mt