Tài liu hng dn môn hc Lý lun v nhà nc
Giáo viên: ThS. Lê Vit Tun
WWW.LVTLAW.COM
1
BÀI 8: NHÀ NC XÃ HI CH NGHA
1. MC ÍCH, YÊU CU
- Mc đích: tìm hiu lch s và c s tn ti ca Nhà nc xã hi ch ngha; tìm hiu
chc nng, hình thc và cách thc t chc hot đng ca b máy nhà nc xã hi ch
ngha.
- Yêu cu: nm đc các khái nim và nhng ni dung c bn v
+ S ra đi ca nhà nc XHCN là mt quy lut khách quan;
+ Bn cht và nhng đc trng ca nhà nc XHCN;
+ Chc nng, b máy nhà nc XHCN;
+ Hình thc nhà nc XHCN.
2. TÀI LIU THAM KHO
- H Lut Hà Ni, Giáo trình Lý lun v Nhà nc và Pháp lut, NXB CAND, Hà Ni
2004.
- Khoa Lut – H Quc gia Hà Ni, NXB HQGHN, Giáo trình Lý lun chung v Nhà
nc và Pháp lut, Hà Ni 2005.
- Tuyn chn các bài vit góp ý kin cho D tho Báo cáo chính tr i hi ng X,
Tranh lun đ đng thun, NXB Tri thc, Hà Ni 2006.
- Vin s Kornal János, H thng Xã hi ch ngha, NXB VHTT, Hà Ni 2002.
3. CNG NI DUNG
3.1. S RA I, C S TN TI VÀ BN CHT CA NHÀ NC XHCN
3.1.1. Tính tt yu khách quan và s ra đi ca nhà nc XHCN
- Tin đ v kinh t : Mâu thun gia quan h sn xut và lc lng sn xut t bn ch
ngha dn đn yêu cu phi có mt kiu quan h sn xut mi, phù hp vi trình đ
phát trin ca lc lng sn xut.
- Tin đ v t tng – chính tr : Mâu thun gia giai cp t sn và giai cp vô sn
ngày càng cng thng; giai cp vô sn ngày càng phát trin nhanh v s lng và cht
lng vi yêu cu xóa b nhà nc c, xây dng nhà nc ca giai cp mình.
- Các hình thc ra đi ca nhà nc XHCN nh Công xã Paris (1971), Nhà nc Xô
Vit (1917), Cu ba (1959),Vit Nam (1945)…
Tài liu hng dn môn hc Lý lun v nhà nc
Giáo viên: ThS. Lê Vit Tun
WWW.LVTLAW.COM
2
3.1.2. C s kinh t - xã hi cho s tn ti ca nhà nc XHCN
- C s kinh t: ch đ công hu v t liu sn xut, vi mc đích nhm tho mãn
nhng điu kin vt cht và tinh thn ca ngi dân.
- C s xã hi: tin ti xoá b giai cp trong xã hi, ch còn tn ti các nhóm xã hi, các
tng lp trên c s s hp tác.
- C s t tng: là Ch ngha Mác – LêNin.
3.1.3. Bn cht ca Nhà nc XHCN
- Nhà nc XHCN va là mt b máy chính tr - hành chính, mt c quan cng ch,
va là t chc qun lý kinh t xã hi ca nhân dân lao đng, nhà nc XHCN không
còn là nhà nc theo nguyên ngha mà ch còn là “mt na nhà nc”.
- Dân ch XHCN là thuc tính ca nhà nc XHCN;
- Nhà nc XHCN luôn gia vai trò tích cc và sáng to, là công c đ xây dng mt xã
hi nhân đo công bng và bình đng.
3.2. CÁC HÌNH THC NHÀ NC XHCN
- Công xã Paris
- Nhà nc Xô Vit
- Nhà nc dân ch nhân dân
3.3. MT S VN C BN CA NHÀ NC CHXHCN VIT NAM
3.3.1. Bn cht nhà nc CHXHCN Vit Nam
- Nhà nc CHXHCN Vit Nam là mt nhà nc dân ch;
- Nhà nc CHXHCN Vit Nam là mt nhà nc thng nht;
- Nhà nc CHXHCN Vit Nam th hin rõ tính xã hi;
- Nhà nc thc hin đng li đi ngoi hòa bình, hp tác và hu ngh.
3.3.2. Chc nng ca Nhà nc XHCN
- Chc nng đi ni
+ Chc nng t chc và qun lý kinh t;
+ Chc nng gi vng an ninh chính tr, trt t an toàn xã hi, trn áp s phn kháng
ca giai cp bóc lt đã b lt đ và âm mu phn cách mng khác;
+ Chc nng t chc và qun lý vn hóa, giáo dc, khoa hc và công ngh;
+ Chc nng bo v trt t pháp lut, bo v các quyn và li ích c bn ca công
dân.
- Chc nng đi ngoi
Tài liu hng dn môn hc Lý lun v nhà nc
Giáo viên: ThS. Lê Vit Tun
WWW.LVTLAW.COM
3
+ Chc nng bo v t quc Vit Nam;
+ Chc nng m rng quan h hp tác vi các nc; các t chc quc t và khu vc
trên c s tôn trng đc lp, ch quyn, thng nht và toàn vn lãnh th, không n
thip vào công vic ni b ca nhau, bình đng và cùng có li; ng h và góp phn
tích cc vào phong trào đu tranh ca nhân dân th gii vì hòa bình, đc lp, dân
ch và tin b xã hi.
3.3.3. B máy Nhà nc CHXHCN Vit Nam
- Nguyên tc t chc và hot đng ca Nhà nc CHXHCN Vit Nam
+ Nguyên tc tt c quyn lc nhà nc thuc v nhân dân, nhân dân t chc nên b
máy nhà nc và tham gia qun lý nhà nc;
+ Nguyên tc đm bo s lãnh đo cua ng cng sn Vit Nam;
+ Nguyên tc tp trung dân ch;
+ Nguyên tc pháp ch XHCN.
- Các loi c quan nhà nc XHCN
+ C quan quyn lc nhà nc gm quc hi và hi đng nhân dân các cp;
+ C quan hành chính nhà nc gm chính ph và y ban nhân dân các cp;
+ C quan xét x gm tòa án nhân dân, tòa án quân s và các tòa án khác thành lp
theo lut đnh;
+ C quan kim sát gm vin kim sát nhân dân và vin kim sát quân s.
Tài liu hng dn môn hc Lý lun v nhà nc
Giáo viên: ThS. Lê Vit Tun
WWW.LVTLAW.COM
4
4. CÂU HI
4.1. Câu hi tho lun
164) So sánh c s tn ti ca nhà nc xã hi ch ngha so vi các kiu nhà nc ch
nô, phong kin và t bn ch ngha.
165) C s kinh t ca nhà nc xã hi ch ngha Vit Nam trong thi gian ti cn phi
công hu v t liu sn xut và khng đnh vai trò ch đo ca kinh t nhà nc hay
không?
166) C s t tng ca nhà nc xã hi ch ngha Vit Nam trong thi gian ti có nên
chn con đng đa nguyên chính tr hay không? Mt nhà nc CHCN có th tn ti
h t tng đa nguyên trong xã hi hay không?
4.2. Câu hi tiu lun, thuyt trình
167) Anh (ch) hãy tóm tt ni dung Phn 2: Gii phu hc ca h thng c đin trong
quyn H thng Xã hi ch ngha ca tác gi Vin s Kornal János. Qua đó, hãy nói
lên suy ngh ca mình sau khi đc bài vit này.