Tài liệu Tuyển tập Đạm Phương Nữ sử ( Q2 ) pdf

TUYẽN TấP AM PHNG N S 1

MUC LUC
CHNG I M MANG LY TRẹ, SOI SANG LNG TấM, GấY DNG NGHế LC........... 3

CHNG II PHAT TRIẽN NHấN PHấM ................................................................................ 21

CHNG III TRE ệậI VI GIA ềNH .................................................................................. 49

CHNG IV KHUệN MấẻU CUA CHA ME VA TấP QUAN CUA CON CAI ....................... 58


TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 2

PHÊÌN THÛÁ HAI
ÀÛÁC DUÅC
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 3

CHÛÚNG I

MÚÃ MANG L TRĐ, SOI SẤNG LÛÚNG TÊM,
GÊY DÛÅNG NGHÕ LÛÅC
NHÊN CHI SÚ TĐNH BẪN THIÏÅN
Nhiïìu hổc giẫ phûúng Têy cng nhû phûúng Àưng cho rùçng
loâi ngûúâi khi múái sinh ra àïìu thiïån cẫ. Súã dơ sau nây sinh gian,
ấc, tâ, dêm lâ do sûå têåp thânh vïì sau. Trấi lẩi cng cố mưåt sưë hổc
giẫ cho rùçng bẫn tđnh ca trễ con chùèng cố gò lâ thiïån, cố thïí nối lâ
đch k, lâ vư tònh, lâ hung dûä thò àng hún. La Fontaine nhâ thú
ng ngưn Phấp tûâng than rùçng: “Cấc tíi êëy khưng tònh thûúng”.
Hai quan niïåm êëy àưëi vúái tưi lâ cûåc àoan cẫ. Theo thiïín ca
tưi thò trễ con khưng cố gò lâ thiïån mâ cng khưng cố gò lâ ấc cẫ.

Thiïån ấc àïìu do sûå têåp nhiïỵm ca hoâ
n cẫnh vâ giấo dc sau nây.
Têm hưìn ca trễ lâ mưåt mẫnh giêëy trùỉng tinh, trïn mẫnh giêëy êëy
nïëu gùåp nhâ nghïå sơ tâi hoa sệ phấc hổa ra nhûäng mâu sùỉc rûåc rúä,
àểp àệ. Nïëu gùåp phẫi mưåt tay vng vïì, v phu, vư hổc, vư hẩnh sệ
bưi nhôa nhûäng nết àen tưëi.
Vò thïë trễ con tưët hay hû lâ do tay ca chng ta cẫ. Khi trễ
múái lïn hai tíi, trễ chûa cố quan niïåm gò vïì thiïån vâ ấc, vïì àẩo
àûác vâ khưng àẩo àûác. Àưëi vúái trễ chó cố cấi cho phếp vâ cấi khưng
cho phếp, cấi lâm vui cha mể vâ cấi lâm phiïìn cha mể
. Khi lâm
mưåt viïåc cêëm sệ bõ trûâng phẩt, khi lâm viïåc vui cha mể sệ àûúåc sûå
êu ëm. Tốm lẩi lâ chó cố lông thûúng vâ lông súå hậi, chúá àẩo àûác,
thiïån ấc lâ chuån trễ chûa hiïíu vâ cng cố thïí nối lâ trễ chûa cố.
Trong thúâi k nây mể lâ tinh thêìn, lâ lûúng têm ca trễ vêåy. Cấi gò
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 4

mể cho phếp hóåc mể bẫo lâm lâ àiïìu thiïån, àiïìu phẫi, àiïìu àẩo
àûác, cấi gò mể cêëm hùèn lâ àiïìu ấc, àiïìu trấi, àiïìu vư àẩo.
Nhûng qua àïën nùm thûá ba, nhúâ sûå hën luån dêìn dêìn trễ
àậ cẫm giấc mưåt cấch mú hưì con ngûúâi ta cêìn phẫi ùn úã mưåt cấch
nhên tûâ, khưng nïn lâm hẩi ai cẫ, nïn nối thânh thêåt vâ àưëi àậi
phếp tùỉc vúái mổi ngûúâi. Khi trễ àậ bùỉt àêìu nhêån nhûäng viïåc nïn
lâm, vâ ghết súå trấnh nhûäng viïåc xêëu xa, bêåy bẩ, lông àẩo àûác ca
trễ àậ bùỉt àêìu khúãi nhố
m.
LÔNG THIÏÅN ẤC CA TRỄ
Trong chûúng “giấo dc ty têm l àùåc biïåt ca con trễ” tưi
àậ nối àïën sûå khưng liïn tiïëp trong thûác ca trễ, trễ khưng nhêån
thêëy thúâi gian mưåt cấch cho rộ râng, viïåc hưm qua khưng ùn dđnh

vúái ngây nay, viïåc ngây nay khưng liïn lẩc vúái ngây mai. Vò lệ àố
cấi lông àẩo àûác vâ thiïån ấc ca trễ cng lc êín lc hiïån khưng
chûâng. Hậy xem thđ d sau nây:
Mưåt trễ múái ba tíi tay cêìm miïëng bấnh àûúng ùn, thêëy mưåt
trễ ùn mây ài qua, bưå rấch rûúái àối khất, trễ lïn ba tûå cêìm miïëng
bấnh bễ nûãa cho trễùn mây. ÊËy lâ mưåt viïåc thiïån rộ râ
ng. Nhûng
àïën ngây mai, mể àậ cho trễ ùn bấnh rưìi, côn lẩi mưåt phêìn àïí
dânh cho cha úã trïn bân, trong khi vùỉng mùåt mể, trễ àậ rốn rến
nhòn miïëng bấnh do dûå mưåt t, rưìi khưng àê nưíi lông mën, trễ àậ
bô lïn ghïë ùn cẫ phêìn bấnh ca cha mưåt cấch lanh lể, trễ àậ lâm
viïåc tưåi lưỵi mưåt cấch quấ tûå nhiïn. Chó mưåt viïåc ùn, trong hai ngây
tiïëp nhau, trễ cố thïí lâm hai viïåc khấc nhau, mưåt bïn lâ lâm phc
vúái ngûúâi, mưåt bïn lâ sûå bêët hiïëu vúái cha. Trûúâng húåp êëy ta khưng
nïn lêëy lâm lẩ, nïëu nhû ta àậ hiïíu trễ khưng cố mưåt thûá
c liïn
tiïëp. Trong khi ùn miïëng bấnh ca cha, trễ khưng cêìn nhúâ àïën viïåc
lâm phc ngây hưm qua àïí àưëi chiïëu. Bao nhiïu cẫm giấc vïì sûå
ngon lânh vui thđch khi ùn àûúåc miïëng bấnh, àậ ấm ẫnh xc àưång
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 5

vâo sûác tûúãng tûúång ca trễ, trễ vưåi vậ ùn cho àûúåc miïëng bấnh àïí
thỗa mận sûå ûúác mën hiïån tẩi, côn cấc suy nghơ gò khấc àïìu àấnh
dểp mưåt bïn. Hiïíu nhû thïë ta múái biïët tha thûá nhûäng lưỵi lêìm ca
trễ, ta khưng nïn phiïìn trấch trễ, mâ chó cêìn dẩy trễ mưåt cấch
khấc àïí sûãa àưíi lẩi. Ngûúâi mể nïn nhúá rùçng: dêìu trễ lâm mưåt lưỵi
lêìm, lưỵi lêìm êëy cng khưng àïën nưỵi quấ nùång mâ phẫi àưëi àậi vúái
trễ mưåt cấch nghiïm khùỉc, trấi lẩi phẫi sûãa dẩy trễ
mưåt cấch hiïìn
hôa. Tûâ cấi thûác khưng liïn tiïëp àïën thûác liïn tiïëp vêỵn xa

nhau, cha mể cêìn gip trễ nưëi sûå liïn tiïëp êëy bùçng cấch thưng
minh vâ u dêëu.
Trïn tưi àậ lêëy mưåt thđ d vïì thûác khưng liïn tiïëp mâ trễ cố
thïí lâm hai viïåc thiïån ấc khưng giưëng nhau. Dûúái àêy tưi kïí lẩi
mưåt thđ d vïì sûå lưỵi lêìm ca trễ do trđ tûúãng tûúång.
Chuån nây lâ mưåt chuån thêåt ca con trai tưilâ hưìi lïn 6
tíi do tưi chûáng kiïën. Nùm êëy tưi úã Àâ Nùéng, mưåt hưm tưi ngưìi
xem trong cûãa kđnh bưỵng thêëy mưåt viïn sỗi nếm vâo giûäa mùåt
kđnh, mùåt kđnh rẩn vú
ä lâm hai, tưi giêåt mònh nhòn ra, thêëy H.T
àang àûáng ngoâi búâ àêët tay cêìm mưåt chiïëc nấ cao su bưå tõch
vûâa bùỉn xong. Ngẩc nhiïn hún nûäa lâ tưi thêëy em ca H.T con gấi
tưi, múái lïn ba tíi, nùçm sêëp trïn phẫn miïång cûúâi, àêìu àưåi mưåt
quẫ giêëy vo trôn. Trûúác mưåt hânh àưång k quấi vâ nguy hiïím nhû
thïë, tưi kinh ngẩc hïët sûác, nhûng gùåp trûúâng húåp nhû thïë nây tưi
vêỵn tỗ thấi àưå rêët àiïìm tơnh àïí tòm ra ngun nhên vò sao con tưi
àậ lâm mưåt viïåc khấc thûúâng nhû thïë. Tưi gổi H.T vâo, thu cấi
sng cao su cêët ài vâ båc phẫi àûáng úã tûúâng. Khi êëy chõ ca H.T
lâm àưëc giấo úã trûúâng nûä ho
åc Àâ Nùéng ài lâm vïì. Tưi àem cêu
chuån ra hỗi. Con gấi lúán tưi cng ngẩc nhiïn quấ sûác. Nhûng
tinh àậ tòm ra àûúåc ngun nhên. Con gấi tưi àậ múã ra cho tưi
mưåt quín sấch chûä Phấp vïì loẩi vùn tuín, trong êëy cố mưåt hònh
vệ mưåt àûáa trễ trïn àêìu àưåi mưåt quẫ cam vâ mưåt dng sơ dûúng
cung ra bùỉn. Ngây thûúâng
H.T. àậ múã sấch êëy ra xem hònh vâ nhúâ chõ cùỉtnghơa nhûäng
hònh ẫnh cho nghe. Chõ àậ kïí chuån ưng Guillau me Tell bùỉn
trng quẫ cam trïn àêìu con. Cêu chuån êëy àậ ấm ẫnh trđ tûúãng
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 6

tûúång ca con trai nhỗ tưi. Nố cng cố nghơ: Nïëu GuillaumeTell
bùỉn trng quẫ cam àïí trïn àêìu con, thò nố cng cố thïí bùỉn trng
quẫ giêëy àïí trïn àêìu em. Trđ tûúãng tûúång êëy àậ àûa àïën mưåt viïåc
lâm nguy hiïím vâ dẩi dưåt vư cng. May mâ viïn sỗi vư tònh khưng
trng mùåt con gấi múái lïn hai tíi ca tưi.
Viïåc lâm ca H.T lâ rêët nguy hiïím, nhûng theo tưi khưng
cố tưåi lưỵi gò cẫ. Àûáa con tưi àậ bõ lưi kếo búãi mưåt trđ tûúãng tûúång
quấ mẩnh, nïn àậ lâm mưåt viïåc mâ khưng cêìn xết viïåc êëy cố nguy
hiïím hay khưng, tưåi lưỵi hay khưng? Nïëu gùåp viïåc nây, tưi khưng
chõu tòm rộ
ngun nhên, mâ trûâng phẩt con tưi mưåt cấch nghiïm
khùỉc thò thêåt lâ oan cho trễ, giấo dc ca tưi sệ ài àïën chưỵ thêët bẩi
hoân toân.
Cha mể trûúác sûå lêìm lưỵi ca con, nïn tòm cho ra ngun do,
rưìi chó cêìn mưåt sûå dẩy bẫo cho minh bẩch lâm cho trễ tónh ngưå,
khưng cêìn phẫi la mùỉng ưìn âo.
Chng ta ty theo sûå phất triïín ca têm hưìn mâ múã lêìn têëm
lông àẩo àûác cho trễ. Nhûng ta khưng nhêët thiïët båc trễ mưỵi
hânh àưång lâ mưåt viïåc àẩo àûác. Chó khi nâo trễ àậ nhêån rộ thêëy sûå
sưëng ca mònh, àậ biïët lêëy quấ khûá mâ suy hiïå
n tẩi, lêëy hiïån tẩi
mâ suy tûúng lai, àậ nhêån àûúåc trấch nhiïåm ca cấc viïåc àậ qua,
vâ kïët quẫ ca nhûäng viïåc sùỉp àïën, khi êëy chng ta múái cố thïí giấo
dc àẩo àûác mưåt cấch chđnh thûác cho trễ vêåy.
SOI SẤNG LÛÚNG TÊM BÙÇNG CẤCH GIẪI THĐCH DÊÅY BẪO
Khi ta tđnh lâm mưåt viïåc gò, nïëu viïåc êëy tưët thò lûúng têm
bẫo: “lâm ài”, nïëu viïåc êëy bêåy, lûúng têm bẫo: “chúá lâm”, viïåc êëy vư
hẩi, lûúng têm bẫo: “lâm hay khưng ty ”.
Khi lâm xong viïåc rưìi, lûúng têm lẩi sất hẩch, nïëu àng viïåc
phẫi, thò lûúng têm thûúãng ta bùçng mưåt sûå vui vễ trong têm hưìn.

TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 7

Nïëu viïåc êëy lâ trấi thò lûúng têm phẩt ta bùçng mưåt sûå hưëi hêån. Thïë
lâ lûúng têm ca ngûúâi ta cố hai phêån sûå: trûúác viïåc lâm, lûúng
têm lâ mưåt viïn cưë vêën, sau viïåc lâm lûúng têm lâ mưåt quan tôa.
Mën cho lûúng têm ca trễ lâm hai phêån sûå êëy, chng ta
cêìn phẫi giấo dc lûúng têm cho trễ. Giấo dc lûúng têm nghơa lâ
thïë nâo? Nghơa lâ àem ấnh sấng vâo têm hưìn ca trễ, cho trễ nhêån
thêëy nghơa v ca mònh.
Giấo dc cho trễ nhêån thêëy nghơa v ca mònh cng chûa à,
côn phẫi dẩy cho trễ cố à nghõ lûåc àïí thûåc hânh nghơa v êëy.
Àem ấnh sấng vâo lûúng têm ca trễ
, nghơa lâ dẩy cho trễ
hiïíu àiïìu thiïån, àiïìu phẫi nïn lâm, dêìu phẫi chõu khố, phẫi hy
sinh cng vêåy. Lẩi cho trễ nhêån thêëy àiïìu bêåy, àiïìu ấc lâm xêëu xa
hên hẩ con ngûúâi, cêìn phẫi trấnh xa. Thûúâng trễ chûa hiïíu nưíi
nhûäng viïåc trûâu tûúång tưëi nghơa nhû thïë, cêìn phẫi cố thđ d, cố
chûáng cúá cho rộ râng, vâ nhêët lâ mể phẫi lêëy lâm gûúng cho trễ noi
theo. Mưåt viïåc gò sai bẫo trễ phẫi nïn nối rộ l do vò sao mâ phẫi
lâm. Nhûäng lúâi giẫi thđch êëy phẫi ngùn ngùỉn vâ rộ râng trễ múái
hiïíu nưíi. Nhiïì
u cha mể nghe tưi nối, cêìn phẫi giẫi thđch nhûäng lúâi
sai bẫo cho trễ, lêëy lâm khưng vûâa . Cấc ưng bâ êëy nghơ: ta sai trễ
lâm viïåc gò àïìu lâ viïåc phẫi cẫ, thò trễ phẫi vêng lúâi, khưng cêìn
phẫi giẫi thđch l do. Hiïíu nhû thïë thêåt lâ lêìm. Trûúác hïët cấc ưng
bâ nïn an têm khi tưi bẫo cùỉt nghơa nhûäng lúâi sai bẫo cho trễ
khưng phẫi lâ àïí cho trễ cố quìn thẫo lån nhûäng lúâi êëy ca
chng ta vâ tûå do mën lâm hay khưng mën lâm cngàûúåc. Àưëi
vúái trễ, viïåc ta bẫo lâm lâ phẫi lâm, àố lâ k låt ca gia àònh do
sûå têåp dûúäng à

ng theo ngun tùỉc: quy c vâ chun cêìn àậ têåp
thânh nhû thïë. Cha mể bẫo viïåc gò lâ con phẫi vêng lúâi àiïìu êëy
nhêët àõnh nhû vêåy rưìi. Nhûng àưëi vúái tưi cố hai cấch vêng lúâi: Mưåt
cấch vêng lúâi sấng sët thưng minh, mưåt cấch vêng lúâi tưëi tùm ngu
àêìn. Vêng lúâi thưng minh sệ ài àïën chưỵ trổng danh dûå, tùng nhên
phêím vâ tinh thêìn tûå lêåp, tûå cûúâng. Vêng lúâi ngu ngưëc sệ àûa àïën
chưỵ nhu nhûúåc, hên nhất, mêët hïët cẫ nhên cấch. Giûäa hai sûå vêng
lúâi êëy, tưi tin chùỉc chõ em mën cho con cấi vêng lúâi mưåt cấch
thưng minh.
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 8

Mën cho con vêng lúâi mưåt cấch thưng minh thò phẫi cùỉt
nghơa nhûäng lúâi sai bẫo cho con hiïíu. Cố cùỉt nghơa cho con thò múái
múã mang trđ thûác, gip cho con phấn àoấn, phên biïåt cấc viïåc, cấc
lệ giûäa àúâi. Cùỉt nghơa cho con lâm cho trễ hiïỵu rộ têëm lông thûúng
u vâ sùn sốc ca cha mể, câng tđn nhiïåm uy quìn ca cha mể lâ
mưåt uy quìn hoân toân lúåi đch cho con. Con sệ vêng lúâi cha mể
mưåt cấch thânh thûåc khưng mưåt t nâo phẫn dưëi.
Tưi thûúâng nghe nam nûä thanh niïn nûúác ta hay than oấn:
“Gia àònh ấp bûác, cha mể chun chïë”. Sûå xung àưåt giûäa con cấi vâ
cha mể àố, mưåt phêìn lúán lâ tẩi trong cấc gia àònh sûå àưëi àậ
i ca
cha mể àưëi vúái con cấi nhû mưåt viïn tûúáng àưåc tâi, hay chïë àưå nhâ
binh. Nhûäng lúâi sai bẫo àûa ra khưng cêìn phẫi cùỉt nghơa, båc con
phẫi lâm. Con cấi trong thúâi thú êëu phẫi ci àêìu theo, nhûng àưëm
lûãa bêët bònh àậ nhen nhốm trong lông, àïí àïën trûúãng thânh hốa ra
mưåt trêån hỗa tai lúán. Cấi tai nẩn êëy chđnh lâ lưỵi úã chng ta.
Sûå cai quẫn con cấi bùçng cấch giẫi thđch nhûäng lúâi sai bẫo
khưng nhûäng lâ soi sấng lûúng têm cho trễ mâ côn múã mang trđ
thûác vâ tùng thïm tònh thûúng u trong gia àònh. Cha mể con cấi

sệ hiïíu biïët nhau, anh chõ em trong nhâ cng thïm hôa húåp,
khưng khđ trong nhâ thïm àêìm êëm, vui tûúi.
ÀÂO LUÅN NGHÕ LÛÅC
Àoẩn trïn tưi àậ nối giấo dc lûúng têm phẫi lâm hai viïåc,
mưåt lâ soi sấng têm hưìn cho trễ nhêån thêëy nghơa v, hai lâ àâo
luån nghõ lûåc cho trễ thûåc hânh nghơa v êëy. Hiïíu biïët trưng thêëy
viïåc phẫi mâ khưng lâm, thò hiïíu biïët êëy, trưng thêëy êëy cng
chùèng đch lúåi gò. Mưåt lûúng têm mâ khưng nghõ lûåc thò lûúng têm
êëy cng bỗ ài. Àâo luån nghõ lûåc cho trễ lâ múã àûúâng cho trễ lâm
nhûäng nghơa v cao qu ca àúâi ngûúâi.
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 9

Ta chúá hiïíu lêìm lâm cho trễ vêng lúâi, phc tng lâ lâm trễ
mêët nghõ lûåc. Theo cấch vêng lúâi sấng sët mâ ta àậ biïët thò câng
tùng thïm nghõ lûåc cho trễ. Trấi lẩi cha mể hâng ngây àấnh chûãi
quất thấo trễ lâ mưåt cấch lâm cho bao nhiïu nghõ lûåc ca trễ phẫi
tiïu tan.
Cố cha mể nghơ: con cấi trong thúâi thú êëu ngang tâng nhû
ngûåa khưng cûúng, àïën thúâi k giấo dc lâ phẫi àống cûúng khếp
mỗ lẩi. Hiïìu nhû thïë lâ cho giấo dc nhû mưåt cưng trònh râng båc
ngûúâi ta. Thêåt trấi lẩi, giấo dc chđnh lâ mưåt cưng trònh àïí phất núã
cú thïí, phất núã trđ thûác, phấ
t núã àẩo àûác ca con ngûúâi. Sûå ngang
tâng nhû ngûåa khưng cûúng! Khưng phẫi mưåt nghõ lûåc trúâi sinh ra
mâ chđnh lâ tẩi cha mể têåp dûúäng sai phếp tûâ thã lổt lông ra.
“Àống cûúng khếp mỗ con” chó lâ mưåt cấch vận cûáu rêët hung dûä
mưåt viïåc sai lêìm ca cha mể tûâ trûúác. Cấi giấo dc bùçng vộ lûåc êëy
sệ lâm cho con ngu àêìn, nhu nhûúåc mêët hïët cẫ nghõ lûåc àïí tiïën
th. Cho nïn con cấi ni dẩy phẫi phếp tûâ tha nhỗ, thò nghõ lûåc
àậ khưng xung àưåt vúái chđ ca cha mể, mâ trúã lẩi gip cho trễ

lâm hïët phêån sûå lâm ngûúâi. Cha mể
cêìn phẫi àïí cho nghõ lûåc ca
trễ phất triïín chúá khưng nïn cêìm thc lẩi.
Sûå phất triïín nghõ lûåc ca trễ nhiïìu khi lâm cho trễ cố tđnh
ûúng ngẩnh, cùng cûúâng cha mể khưng nïn lêëy thïë mâ lo. Nïëu cha
mể hùçng sùn sốc trễ, u thûúng trễ, thò nhûäng tđnh khđ cùng
cûúâng, ûúng ngẩnh lâ nhûäng àûác tđnh qu, àïí cho trễ sau nây à
sûác tûå lêåp, vâ cố chđ tiïën th, cố gan mẩo hiïím àïí ra xưng pha vúái
àúâi. Sûå ûúng ngẩnh, cùng cûúâng khưng bao giúâ trúã mùåt lẩi mâ àưëi
àậi vúái cha mể, nïëu cha mể àậ biïët têåp luån, giấo dc con theo
phûúng phấp quy tùỉc mâ chun cêìn, hiïì
n tûâ mâ cûúng quët, tûâ
thã trễ côn nùm nưi.
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 10



GIẤO DC NÏN DNG KỂO, DNG ROI, HAY DNG CẪ KỂO CẪ ROI
Mưåt nhâ giấo dc kia àậ chûáng kiïën viïåc sau nây:
Ba bâ mể àậ àïën thùm mưåt bâ àưëc giấo àïí nhúâ bâ giẫi quët
gim mưåt vêën àïì quan hïå vïì viïåc dẩy con.
Mưåt bâ mể nối: “Àưëi vúái tưi, giấo dc khưng trûâng phẩt,
khưng nïn dng roi vổt, mâ chó ên cêìn thûúãng cho nhiïìu. Trễ múái
ra àúâi viïåc gò àưëi vúái trễ cng khố khùn lùỉm. Sao ta båc trễ lâm
nhûäng viïåc khố khùn êëy, àïën khi trễ lâm khưng nưíi ta lẩi la mùỉng
àấnh àêåp trễ mưåt cấch tưåi nghiïåp thïë? Vẫ chùng cố trûâng phẩt
cng chúâ
àïën tíi khưn lúán àậ. Trong lc trễ côn nhỗ dẩi, nhûäng
chiïëc hưn, nhûäng àưì chúi, nhûäng kểo bấnh lâ khđ c giấo dc ca
tưi. Tưi nhêån thêëy con tưi nhúâ giấo dc kiïíu êëy mâ khưn lúán hoân

toân vâ thûúng tưi hïët sûác”.
Mưåt bâ thûá hai nối: “Theo tưi, sûå ên thûúãng lâm hû con.
Trong lc trễ lâm viïåc phẫi, thấi àưå vui vễ bùçng lông ca ta lâ
phêìn thûúãng àđch àấng cho trễ rưìi. Cêìn gò phẫi ln ln àưì chúi
bấnh kểo vâhưn hđt lâm cho trễ nhâm mùỉt. Àïën khi trễ lâm bêåy thò
cûá viïåc lêëy chiïëc roi dêu mâ phïët đt cấi lâ
mổi sûå àïìu cố trêåt tûå.
Àấnh nhû thïë khưng thiïåt hẩi gò mâ lẩi cố kïët quẫ tưët. Tc ngûä cố
cêu: “Thûúng con cho roi cho vổt, ghết con cho ngổt cho bi”. Con
tưi cố trûâng phẩt múái tiïën túái cố hổc vâ hẩnh, khưng cố àiïìu gò oấn
tưi cẫ mâ lẩi thûúng tưi hïët sûác".
Mưåt bâ thûá ba tiïëp theo mưåt cấch vui vễ: “Theo tưi, dêìu àïën
viïåc dêåy con cng phẫi lêëy nghơa trung dung ca thấnh hiïìn. Hai
bâ àïìu cûåc àoan cẫ. Mưåt bïn thûúãng mâ khưng phẩt, mưåt bïn phẩt
mâ khưng thûúãng. Theo tưi thò phẫi chiïët trung giûäa hai phûúng
phấp êëy, têët kïët quẫ sệ tưët vư cng. Cấi gò àấng thûúãng nïn
thûúã
ng, cấi gò cêìn phẩt phẫi phẩt, tưi dng cẫ kểo vâ cẫ roi, mâ con
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 11

tưi cng khưn lúán hoân toân vâ thûúng tưi khưng thua gò con cấc
bâ, cố lệ hún nûäa lâ khấc”.
Rưìi mưåt bâ àûáng dêåy hỗi: “Giûäa ba phûúng phấp giấo dc êëy,
ba chõ em tưi àậ tranh lån nhiïìu mâ chûa rộ chên l. Bâ lâ mưåt võ
àưëc giấo lậo thânh àậ lûu têm àïën giấo dc nhi àưìng, bâ cho ba
phûúng phấp êëy phûúng phấp nâo thiïåt lâ hûäu đch àïí chõ em chng
tưi lûåa mưåt cấi lâm phûúng chêm.
Bâ Àưëc trang nghiïm ngêỵm nghơ mưåt hưìi rưìi cûúâi mưåt cấch
khiïm nhûúång:
- Thûa ba bâ, tưi xin lưỵi trûúác ba bâ, tưi khưng àûúåc lõch sûå

lùỉm khi tưi phẫi thânh thêåt mâ nối rùçng ba phûúng phấp ca ba
bâ àïìu sai cẫ
, cố mưåt phûúng phấp thûá tû nây cố phêìn hoân toân
hún.
- Phûúng phấp gò bâ cho biïët, chõ em chng tưi nống nghe
lùỉm.
- Mêëy cư cêåu con ca qu bâ giỗi lùỉm, hổc tiïën túái lẩi biïët u
mïën vâ vêng lúâi mể cha cấc bâ àậ dng nhûäng phûúng phấp giẫn
dõ quấ! Kểo khưng roi, roi khưng kểo, cẫ roi vâ cẫ kểo. Tưi phc sûå
giẫn dõ êëy. Nhûng thûa cấc bâ, nïëu cấc bâ thûã ài quấ mưåt thúâi gian
mûúâi nùm vïì sau, khi cấc cư cấc cêåu con ca qu bâ àïìu àïën mûúâi
lùm, mûúâi sấu tíi, vâ nïëu khi êëy cấc cư cêåu lâm ln tiïëp mưåt dêy
nhûäng sûå
lêìm lưỵi, bêåy bẩ, khi êëy cấc bâ sệ dng phûúng phấp gò
mâ dẩy con? Cố thïí dng kểo, dng roi, hay dng cẫ kểo cẫ roi mâ
àûúåc chùng?
Ba bâ khấch nhòn nhau mưåt cấch ngú ngấc. Võ nûä àưëc giấo
lậo thânh lẩi tiïëp: “Cấi roi vâ kểo cố kïët quẫ, nhûng kïët quẫ chó
mưåt thúâi gian thưi, àïën mưåt thúâi gian nûäa thò khưng cố ẫnh hûúãng
gò. Uy quìn ca cha mể cng cố thúâi hẩn thưi, qua khỗi thúâi hẩn
êëy thò cåc àúâi ca con, con tûå xûã lêëy. Giấo dc lâ phẫi lâm sao cho
con sau khi àậ thoất ly uy quìn ca cha mể cố thïí tûå cû xûã nïn
ngûúâi àû
áng àùỉn cố hẩnh kiïím, cố nhên phêím. Nïëu cấc bâ chó tin úã
hiïåu lûåc ca roi vâ kểo, ca sûå thûúãng vâ sûå phẩt, àïën mưåt ngây,
roi kểo, thûúãng phẩt khưng cố giấ trõ nûäa thò cấc bâ sệ lâm sao?”
Trong phông khấch khi êëy bao trm mưåt sûå n lùång àêìy nghơa.
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 12

Vûâa khi êëy dûúái sưng cố tiïëng côi tâu xâ lp bay lïn. Bâ àưëc giấo

núã mưåt n cûúâi vui vễ tay chó chiïëc xâ lp dûúái sưng vâ nối:
“Thûa cấc bâ, con cấi chng ta hiïån úã dûúái quìn chng ta,
cng nhû chiïëc xâ lp kia kếo chiïëc ghe àêëy: khi uy quìn ca cha
mể qua rưìi, cng nhû chiïëc xâ lp kia àậ lòa chiïëc ghe, àïí ghe tûå
xi ngûúåc mưåt mònh. Tûå àêëy ghe phẫi xưng pha vúái trúâi nûúác, nâo
bậo tấp, nâo sống vi, nâo hưë cao, nâo m ti, ghe cố thïí vi dêåp
tan tânh trong biïín cẫ, nïëu ghe khưng trúã
nïn mưåt chiïëc xâ lp,
nghơa lâ cố mưåt bưå mấy tûå àưång, cố mưåt la bân, cố mưåt bấnh lấi
nhû xâ lp vêåy.
“Nhûng chiïëc ghe thò bao giúâ cng lâ chiïëc ghe, chúá trễ con
ca chng ta sau nây sệ thânh ngûúâi lúán, mën cho trễ sau nây cố
thïí ngang dổc giûäa àûúâng àúâi xưng pha vúái sống giố, thùỉng nưíi
àûúåc cấc trúã lûåc àïí ài àïën búâ àïën bïën, thò trễ cng cêìn phẫi cố mưåt
la bân êëy lâ l trđ, mưåt bấnh lấi êëy lâ lûúng têm, vâ mưåt àưång cú êëy
lâ nghõ lûåc. Chín bõ chûâ
ng êëy khđ c cho mưåt con ngûúâi khưng
phẫi lâ cưng viïåc ca mưåt anh thúå chó àem vâi bưå mấy xëng lùỉp
dûúái thuìn lâ xong. Àêy lâ mưåt cưng trònh lêu dâi hâng thấng
hâng nùm êëy lâ cưng trònh ca giấo dc”.
“Vêåy thûa cấc bâ, giấo dc khưng phẫi chó dng kểo, dng
roi, dng thûúãng, dng phẩt, giấo dc phẫi múã mang l trđ, soi
sấng lûúng têm, vâ gêy dûång nghõ lûåc cho con nïn ngûúâi”.
“L trđ con trễ, khưng phẫi lâ khưng cố, khi trễ mën lêëy mưåt
vêåt gò trïn bân, biïët àêíy chiïëc ghïë àïën àïí leo lïn, thïë lâ trễ àậ cố l
trđ, nhûng l trđ ca trễ côn non dẩi lùỉm, chng ta cêì
n phẫi múã
mang cho nố. Bêët k viïåc gò trễ lâm, viïåc gò ta sai bẫo trễ, viïåc gò
trễ lêìm lúä, ta àïìu cùỉt nghơa rânh mẩch cho trễ hiïíu. Khưng cêìn
phẫi l thuët giưng dâi phiïìn phûác, chó cêìn nhûäng lúâi nối ngùn

ngùỉn mâ rộ râng dïỵ hiïíu, dïỵ nhúá. Nhúâ thïë tûâ nhỗ ta àậ hën luån
trễ cố mưåt l trđ ngay thùèng vâ sấng sët gip trễ lúán lïn gùåp viïåc
gò cng nhòn nhêån, hiïíu biïët mưåt cấch phên minh vâ àûáng àùỉn”.
“L trđ múã mang thò lûúng têm cng cêìn phẫi soi sấng, têåp
cho trễ tûå mònh can ngùn mònh àiïìu bêåy, tûå mònh khuën d mònh
àiï
ìu hay, têët lâ soi sấng lûúng têm cho trễ. Nhûng khi trễ tûå biïët
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 13

lưỵi vâ àïën sấm hưëi vúái cha mể; lâ mưåt cú hưåi rêët tưët àïí luån têåp
lûúng têm cho trễ, cha mể khi nghe nhûäng lúâi sấm hưëi êëy phẫi tỗ
lûúång khoan hưìng an i con àậ ùn nùn lưỵi c thò phẫi lâm sûå phẫi
àïí àïìn b, cố khi trễ lâm sûå lêìm lưỵi mâ thêåt tònh khưng hiïíu mònh
àậ lêìm, mònh àậ phẩm tưåi. Trong nhûäng lc êëy khưng nïn la mùỉng
con mâ chó nïn bây vệ cho con hiïíu àïí àïì phông khi khấc. Dêìu khi
con thiïåt lâm àiïìu sai ta cng nïn trấnh nhûäng cêu gùỉt gỗng dổa
nẩt. Nhiïìu khi cha mể ài àêu vïì thêëy cố sûå bêët nhû liïìn mùỉng to:
”Àû
áa nâo lâm viïåc nây tao àấnh chïët" hóåc “Qn nâo dấm àng
cấi nây, sệ biïët tay tao”. Trûúác sûå dổa nẩt êëy lệ tûå nhiïn lâ cố cêu
trẫlúâi “Con khưng biïët” “Khưng phẫi con”. Àố lâ cha mể àậ båc
con phẫi nối lấo, cha mể àậ ếp con phẫi àưëi vúái lûúng têm. Gùåp viïåc
gò cng nïn àiïìm tơnh ưn tưìn mâ tòm rộ ngun nhên nhûäng lêìm
lưỵi ca trễ, do àố mâ chó bẫo lêìn lêìn cho trễ thêëy, ùn sêu vâo lông
nhûäng lúâi giẫng d ca ta. Bêët àùỉc dơ cố khi phẫi dng àïën lúâi
nghiïm trang, nhûng trấnh nhûäng lúâi nguìn ra hâm hưì bấch
khêíu. Vïì
sau khi nghiïm trang lẩi phẫi trúã lẩi hiïìn hêåu khoan
dung àïí cho trễ nhêån thêëy lông thûúng ca mể cha.
“Sùn sốc lûúng têm, nhûng côn phẫi gêy dûång nghõ lûåc cho

trễ nûäa thò giấo dc múái hoân toân. Trïn tưi àậ nối nghõ lûåc nhû
mưåt cấi àưång cú ca mưåt chiïëc tâu, dêìu tâu cố la bân cố bấnh lấi,
mâ khưng cố àưång cú cng chùèng ài àêu àûúåc. Vêåy ngûúâi ta cố l
trđ, cố lûúng têm mâ khưng cố nghõ lûåc cng chùèng nïn ngûúâi.
Nghõ lûåc lâ àưång cú, thò nghõ lûåc cêìn phẫi cho mẩnh. Vúái nghõ lûåc,
loâi ngûúâi ài àïën nhûäng trònh àưå rêët cao, cấc bêåc hiïìn triïë
t bấc hổc,
cho àïën cấc võ anh hng hâo kiïåt, àậ nhúâ nghõ lûåc mâ gêy dûång
biïët bao nhiïu cưng trònh vơ àẩi. Nïëu chng ta àâo luån l trđ vâ
lûúng têm ca trễ theo phûúng phấp vûâa kïí trïn thò nghõ lûåc ca
trễ câng ngây câng mẩnh mệ thïm, nghõ lûåc êëy sệ khuynh hûúáng
vïì nhûäng viïåc lúán lao qu hốa ca ngûúâi ta. Nhûng trong khi ta
gêy dûång nghõ lûåc ta chúá nïn nâi ếp trễ phẫi lâm viïåc quấ trònh àưå,
quấ lûåc lûúång ca trễ. Mưåt bưå àưång cú mâ múã mấy chẩy quấ sûác
côn hỗng thay hëng hưì lâ nghõ lûåc ca ngûúâi ta. Cêy chûa mổc thò
la
âm sao mâ àôi cố trấi, chim chûa àêìy lưng cấnh thò lâm sao mâ
bẫo bay, vêåy thò àưëi vúái trễ con thú êëu cha mể cng chúá nïn båc
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 14

nhûäng viïåc lâm quấ sûác, quấ giúái hẩn: Thđ d: Nïëu cấc bâ biïíu con
cấc bâ: Con àûa miïëng bấnh con ùn cho àûáa nhỗ ùn xin kia, trễ
vêng lúâi nhûng ưm mùåt khốc. Vêng lúâi lâ vò trễ khưng mën cấc bâ
phiïìn lông, nhûng khốc, lâ vò trễ thiïåt tònh khưng mën cho miïëng
bấnh, viïåc cho miïëng bấnh cố hai àûác tđnh lúán lâ lâm phc vâ hy
sinh khoấi lẩc ca mònh, trễ con àêu sùén cố nhûäng àûác tđnh qu
hốa êëy mâ cấc bâ båc trễ phẫi lâm. Mën cho trễ cố nhûäng nghõ
lûåc cố thïí nối lâ phi thûúâng nhû vêåy, cêìn phẫi dây cưng têåp luån,
cấc bâ àậ
tûå lâm gûúng cho trễ xem vâ hùçng giẫng giẫi cho trễ

hiïíu, thò trễ múái àïën mưåt nghõ lûåc cao qu nhû thïë.
“Vò thïë nïn cha mể mën cho con phẫi lâm mưåt viïåc gò cêìn
phẫi xết thûã viïåc êëy cố vûâa sûác con lâm khưng àậ. Lûúång viïåc lâm
vúái sûác con cố ngang nhau thò nghõ lûåc múái phất triïín àûúåc. Tưi àậ
chûáng kiïën mưåt gia àònh kia, cêåu con trai múái lïn sấu, cha mể båc
cho hổc àổc, hổc viïët ấm tẫ, ài àïën àêu cng khoe con mònh lâ tâi
giỗi phi thûúâng, sûå kïët quẫ rộ râng trûúác mùỉt lâ qua àïën mûúâi lùm,
mûúâi sấu tíi, trễ êëy trúã
nïn mưåt thiïëu niïn ngúá ngêín, ngu àêìn,
sûác hổc khưng tiïën àûúåc nûäa, àânh phẫi bỗ trûúâng. Kïët quẫ tai hẩi
êëy lâ vò cha mể àậ nong nghõ lûåc ca con mưåt cấch phi l.
Ba bâ mể nghe àïën àêy lêëy lâm cẫm àưång vư cng, hïët sûác
cấm ún bâ àưëc giấo àậ cho mưåt bâi hổc rêët q hốa. Mưåt bâ nối:
“Theo phûúng phấp giấo dc ca bâ, con chng tưi sau nây sệ cố
mưåt ”nhên phêím hoân toân".
Bâ àưëc vui vễ àấp: “Chđnh thïë bâ àậ dng chûä nhên phêím
rêët phẫi. Cố mưåt nhên phêím lâ gò? Lâ nhêån rộ àûúåc viïåc phẫi úã
àúâi,
lẩi mën lâm viïåc phẫi êëy, vâ cưë sûác mâ lâm, la bân, bấnh lấi,
àưång cú, hay lâ l trđ, lûúng têm, nghõ lûåc. Tưi thêëy cố trễ em tuy
côn bế mâ àậ cố mưåt nhên phêím, mâ trấi lẩi tưi cng thêëy nhiïìu
ngûúâi àậ lúán mâ khưng cố mưåt cht nhên phêím nâo. Vò thïë to àêìu
chûa hùèn àậ hún ai, cố phẫi thïë khưng cấc bâ?”.
Nhâ giấo dc lậo thânh àậ kïët thc cêu chuån bùçng mưåt n
cûúâi rêët nhõ.
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 15

GIẤO DC VÂ ROI VỔT
Nhû trïn tưi àậ nối: giấo dc ca mể lâ múã mang l trđ, soi
sấng lûúng têm vâ gêy dûång nghõ lûåc, sûå giấo dc êëy thûåc hânh

trong mưåt bêìu khưng khđ hiïìn tûâ vâ cûúng quët, u thûúng vâ
khưng nng chiïìu. Giấo dc cấch êëy lâm cho cấc têåp quấn tưët, cấc
àûác qu, tđnh hay trân chiïëm cẫ têm hưìn trễ, khưng àïí chưỵ cho
nhûäng khuynh hûúáng tưåi lưỵi chen lêën vâo.
Cấc bâ mể nïn nhúá giấo dc lâ cưët gieo nhûäng mêìm mưëng tưët
thò sûå xêëu xa tûå nhiïn khưng cố nûäa. Chúá khưng phẫi lâ nhû phêìn
àưng lêìm tûúãng dẩy con chó cố mưåt cấch lâ trûâng phẩt nhûäng nïë
t
hû tđnh xêëu ca con lâ à rưìi.
Mưåt vẩt àêët hoang vu, nïëu ta cây cëc xong rưìi lẩi bỗ phûáa
cho tûå nhiïn thò cêy cỗ lẩi trân mổc lẩi. Nïëu trïn vẩt àêët àậ cây
cëc êëy ta biïët gieo nhûäng mêìm tưët, giưëng qu, nhûäng cêy qu sệ
mổc cao vâ lêën ất nhûäng cỗ côi cỗ c. Dêìu sau nây cố nùm ba cêy
cỗ tranh mổc bêåy, nhâ lâm vûúân siïng nùng, chó tưën cht cưng nhưí
qua lâ sẩch.
Àưëi vúái têm hưìn ca trễ con cng thïë, nïëu ta gieo trưìng
nhûäng mêìm mưëng àẩo àûác thò tranh cỗ tưåi lưỵi khưng mổc nưíi. Ta
khưng côn nhổc cưng mâ la mùỉng trûâng phẩt, mâ
kïu trúâi van àêët
vïì nhûäng tưåi lưỵi ca con nûäa. Mâ dêìu khi cố mưåt tưåi lưỵi, nhûäng tưåi
lưỵi êëy cng khưng bấm chùåt ùn sêu àïí ta phẫi dng àïën phûúng
phấp quët liïåt mâ tẫo trûâ.
Giấo dc lâ gêy dûång sûác khỗe cho têm hưìn, chúá khưng phẫi
lâ theo chûâng thêìy thëc àïí chûäa bïånh têm hưìn, khi àậ dng àïën
thëc lâ mưåt sûå bêët àùỉc dơ vâ cng cố thïí nối tưín thûúng cho giấo
dc nhiïìu lùỉm rưìi. Xin chõ em nhúá, trûâng phẩt lâ mưåt sûå vẩn bêët
àùỉc dơ chúá khưng phẫi lâ phûúng phấp quan trổ
ng vâ linh diïåu ca
giấo dc.
Súã dơ tưi nhùỉc ài nhùỉc lẩi vêën àïì nây lâ vò giấo dc úã nûúác ta

bõ mưåt thânh kiïën rêët lêìm lâ: “thûúng con cho roi cho vổt”. Khưng,
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 16

thûúng con khưng nïn cho roi cho vổt, thûúng con chó cêìn têåp
luån vâ giấo dc cho con mưåt cấch cố quy tùỉc vâ chun cêìn. Tûâ
khi con múái lổt lông, thûúng con chó cêìn lêëy nghơa l mâ múã mang
l trđ, soi sấng lûúng têm vâ gêy dûång nghõ lûåc cho con. Con cấc bâ
lâm mưåt sûå lêìm lưỵi, cấc bâ chó thay àưíi thấi àưå hiïìn hêåu ra nghiïm
nghõ, thay àưíi lúâi nối u thûúng ra cûúng quët, mưåt cấi nhòn, mưåt
cêu nối ưn tưìn mâ àanh thếp, cng à lâm cho trễ phẫi hưëi quấ,
phẫi sûãa mònh. Vò con cấc bâ àậ àâo luån àûúåc mưåt cấch k rưìi.
Cấc bâ khưng cêìn phẫi dng àïën cấi roi, cấi tất lâ
m xc phẩm àïën
tinh thêìn vâ thên thïí ca con.
SÛÅ TAI HẨI VÏÌ ÀẤNH CON
Àấnh con cố nhiïìu tai hẩi, mưåt lâ lâm thûúng àau àïën thên
thïí ca trễ, hai lâ lâm nguy hẩi àïën tinh thêìn ca trễ. Y hổc àậ
chûáng nhêån nhûäng trễ tha nhỗ bõ àấnh, sau lúán lïn thêìn kinh hïå
bõ hû hỗng cố thïí sinh ra nhûäng bïånh lậng trđ, ngu àêìn, hoẫng hưët
v.v.. Sûå àấnh lẩi lâm cho trễ thay àưíi têm tđnh, vò bõ àấnh quấ trễ
sinh liïìu lơnh, l lúåm, hung dûä vâ gian dưëi. Tưi àậ tûâng nghe trễ
con ngưìi nối chuån vúái nhau: “tao lâm viïåc nây ba tao sệ àấnh hai
cấi tất tai, thâ tao chõu hai tất, tao lâm cấi nây chúi àậ”. Sûå liïìu
lơnh àïën thïë cng do cha mể chó dng phûúng phấp àấnh lâm
phûúng phấp giấo d
c duy nhêët.
Nhiïìu trễ lẩi mën trấnh àôn, nïn sinh ra nối lấo, nối liïìu,
vu oan, àưí lưỵi cho trễ khấc, àïí trưën trấnh hònh phẩt. Cha mể nghơ
khi dng roi lâ àïí sûãa àưíi mưåt tđnh xêëu cho con, nhûng trấi lẩi
chđnh àậ sùỉp àûúâng cho bao nhiïu tđnh xêëu khấc cng túái.

Àêy lâ tưi chûa kïí phêìn àưng cha mể àấnh con lâ chó chõu
theo sûå giêån dưỵi tûác tưëi trong lông, nïn àấnh àêåp con àïí hẫ cấi ët
khđ êëy, chúá thêåt khưngcố mưåt nghơ gò vïì giấo dc. Àêy tưi lẩi
chûa kïí cố hẩng cha mể àấnh con chó vò tûác tưëi vúái ngûúâi ngoâi, bâ
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 17

con hâng xốm, àem con ra lâm dao lâm thúát àïí cho dïỵ chûãi ngûúâi,
cấi lưëi àấnh con êëy thêåt lâ mưåt tưåi ấc.
Trễ con bõ àấnh mâ phẫi phc tng, cấi phc tng êëy khưng
thêåt thâ gò cẫ, àïën mưåt ngây trễ khưng súå àôn nûäa lâ khưng phc
tng nûäa. Biïët bao nhiïu trễ con ta hưìi côn dûúái quìn cha mể thò
thêåt lâ khưng khn phếp, cấi khn phếp vò súå àôn, súå mùỉng chûãi,
nhûng àïën lúán lïn lẩi lng tìng phống àậng vư cng, chùèng qua
lâ giấo dc ca cha mể chó lêëy vộ lûåc mâ kiïìm trõ, àïën khi vộ lûåc
mêët giấ
trõ lâ nhû ngûåa sưí cûúng cûá viïåc phống àẩi vâo nhûäng
àûúâng tưåi lưỵi.
Giấo dc lâ lêëy cẫm hốa vâ tònh u mâ gieo mêìm àẩo àûác
vâo têm hưìn con chúá giấo dc mâ dng vộ lûåc bao giúâ cng ài àïën
chưỵ thêët bẩi.
NHÛÄNG L THUËT BÏNH VÛÅC CHO VIÏÅC DNG ROI
Nhiïìu cha mể bïnh vûåc cho thuët dng roi nối: trễ con lúán
lïn, cố tđnh ûúng ngẩnh, cûáng àêìu phẫi dng roi múái xong viïåc.
Tưi àậ nối sûå ûúng ngẩnh cûáng àêìu ca trễ lâ do cha mể tẩo
ra cho con tûâ tha nùçm nưi. Sûå têåp dûúäng trấi phếp àậ lâm cho con
chưëng lẩi vúái chđ ca mể cha. Nïëu tûâ tha côn thú êëu, cha mể têåp
dûúäng cho con quy c vâ chun cêìn, thò giûäa cha mể vâ con cấi
khưng lâm sao cố sûå xung àưåt. Cấi nghõ lûåc vâ têm hưìn ca trễ vûâa
chúám núã ra àậ hôa húåp vâ ùn nhõp vúái nghõ lûåc vâ têm hưìn ca mể,
cho àïë

n lúán lïn cng thïë, thò lâm gò mâ cố sûå ûúng ngẩnh trấi
ngûúåc, àïí cha mể phẫi dng àïën roi vổt.
Lẩi cố cha mể cho rùçng: Ngây nay con cấi chng ta hû hỗng
lâ vò cha mể đt àấnh con. Sûå thêåt nhòn cho k lâ trễ con hû khưng
phẫi cha mể đt àấnh mâ chđnh lâ cha mể khưng biïët dẩy con hóåc
bng trưi con bỗ mùåc cho nhâ trûúâng thây hổc, chúá khưng tûå mònh
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 18

dẩy con. Cấi tònh trẩng bng trưi con êëy tưi àậ nối rưìi. Côn
chuån àấnh con đt thò theo tưi ngûúâi ta àậ lêìm thêëy, theo tưi xết
thò trong cấc gia àònh ngây nay, ngûúâi ta vêỵn côn àấnh con, nhûng
àấnh khưng phếp tùỉc, khưng mêỵu mûåc nhû cấc c àúâi xûa.
Nhûäng cấi thi, cấi tất, cấi cưëc, bẩ cêìm vêåt gò trong tay cng
phang vâo con, diïỵn ra trong gia àònh lùỉm têën kõch thûúng têm mâ
kïët quẫ chó àâo sêu cấi hâo giûäa cha mể vâ con cấi, chúá khưng cố
nghơa gò vïì giấo dc cẫ.
TRẤNH NHÛÄNG CẤI TẤT, CẤI CƯËC THỊNH LỊNH
Nhiïìu cha mể tuy khưng hay àấnh con nhûng bêët k lc nâo
con lâm sai àiïìu gò, khưng cêìn phẫi nối, thûâa con vư àấnh mưåt
tất vâo mùåt hay cưëc mưåt cấi trïn àêìu.
Cấch trûâng phẩt êëy rêët nguy hẩi. Vò cấi lưëi tất vâ cưëc thònh
lònh êëy nố lâm quen tay hốa ra mưåt têåp quấn, bêët k viïåc lúán, viïåc
nhỗ viïåc chûa phên phẫi trấi cng thònh lònh àấnh mưåt tất. Cấi tất
àưëi vúái trễ hốa ra khưng giấ trõ gò cẫ vò nhâm quấ. Nhûng tai hẩi
tinh thêìn trễ rêët nhiïìu, hû hẩi àïën thêìn kinh, lâm giẫm nhên
phêím ca trễ trûúác cưng chng, vâ lâm cho trễ sinh l
lúåm àưëi vúái
trûâng phẩt.
PHÛÚNG THËC ÀÙỈNG CAY
Àûáng trïn ngun tùỉc ca sûå giấo dc, chng ta phẫi trấnh

xa hònh phẩt àng àïën thên thïí ca con trễ, chng ta chó dng sûå
cẫm hốa, sûå dêỵn d, sûå giẫi thđch sai bẫo, sûå kïu gổi àïën lûúng
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 19

têm vâ nghõ lûåc ca trễ àïí sûãa mònh. Nïëu gùåp mưåt trûúâng húåp trễ
tấi phẩm nhiïìu lêìn tỗ ra trễ hiïíu hïët cẫ trấch nhiïåm ca sûå lâm
bêåy mâ vêỵn cûá lâm. Sau khi àậ dng àïën phûúng kïë cẫnh cấo,
khiïín trấch mâ thêëy khưng cố kïët quẫ, ta xết thêëy trễ àậ phẩm tưåi
trong nhûäng lc bònh tơnh vâ cố thûác, chúá khưng phẫi vò lú àậng,
vò xc àưång hóåc vò mưåt àau ưëm gò vïì tinh thêìn.
Trûúác tònh thïë êëy ta cố thïí dng roi àấnh trễ. Ta nïn nhúá
phûúng phấp êëy nhû mưåt thang thëc àùỉng cay khi ta dng, ta cố

tin úã sûå kïët quẫ tưët cho trễ múái nïn dng. Viïåc dng nố lâ viïåc bêët
àùỉc dơ, vâ rêët àấng tiïëc, ta phẫi tỗ cho trễ nhêån thêëy nhû thïë.
Lc àấnh trễ ta phẫi àiïìm tơnh, phẫi xết lông khưng cố mưåt
giêån dûä, tûác tưëi gò. Nghiïm trang ta àûa trễ vâo phông riïng.
Khưng cho mưåt ngûúâi nâo can thiïåp hóåc cûúâi chï trễ, vò ta àấnh
trễ trûúác cưng chng lâm cho trễ xêëu hưí phẩm àïën lông tûå trổng
ca trễ vâ cố khi trễ lẩi nhúâ cêåy ngûúâi can ngùn gim.
Tưi thêëy cố nhâ, cha múái xấch roi ra àấnh con, chûa àấnh mâ
con àậ la hết vang nhâ, àố lâ trễ khưng phẫ
i la hết vò àấnh àau,
mâ biïët la hết sệ cố mể hóåc anh chõ em àïën can.
Àûa trễ vâo phông riïng, ta nghiïm trang cùỉt nghơa tưåi lưỵi
ca trễ sao cho rộ râng lâ phûúng phấp cëi cng ta phẫi dng àïí
àưëi vúái trễ. Ta phẫi nối cho trễ biïët àấnh trễ lâ mưåt sûå rêët àau lông
trong lông ta, nhûng vò trễ àậ nhiïìu lêìn khưng chõu nghe lúâi, nïn
bêy giúâ phẫi chõu hònh phẩt nùång nïì nây.
Sưë roi àấnh chó vâi ba cấi ty theo lưỵi nùång nhể, cưët ghi lẩi

mưåt k niïåm cho trễ vïì sau. Trong khi àấnh khưng nïn nống tiïët
qët bêåy vâ dng lúâi tc tơu thư bẩo.
Trûâng phẩt xong nïn àïí cho trễ n tơnh mưåt thúâi gian. Khi
sûå
bònh tơnh àậ trúã lẩi vúái têm hưìn, ta gổi riïng trễ vâo phông hỗi
trễ àậ biïët hưëi hêån vâ ùn nùn hưëi lưỵi chûa, ta lẩi nhùỉc lẩi mưåt lêìn
nûäa lâ ta chó bêët àùỉc dơ mâ dng àïën roi vổt, ta trưng mong dng
lêìn nây lâ lêìn cëi cng, nïëu trễ biïët nghe lúâi ta. Nïëu trễ thêåt tỗ
lông hưëi quấ, ta nïn êu ëm vâ an i trễ, vâ ty tònh thïë cố thïí
hưn trễ mưåt cấi àïí trễ nhêån thêëy têëm lông thûúng ca cha mể vâ
sûå khoan dung ca cha mể vư cng.
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 20

Viïåc trûâng phẩt êëy qua rưìi ta khưng nïn nhùỉc lẩi cho ai biïët
cẫ. Trễ sệ cẫm àưång vâ cấm ún ta vư cng, vò thêëy ta biïët trổng
danh dûå vâ u thûúng trễ ln ln.
Tưi àậ nối giấo dc lâ cưët úã tònh u vâ lông cẫm hốa, tưi àậ
cưng kđch sûå giấo dc dng àïën roi vổt. Thïë mâ tưi phẫi àûa mưåt
phûúng thëc àùỉng cho chõ em chùèng qua lâ tưi giẫ thiïët mưåt tònh
trẩng ûúng ngẩnh quấ lệ, phẫi dng àïën roi vổt mưåt cấch àấng
tiïëc.
Nïëu mưåt ngûúâi mể theo àng phûúng phấp giấo dc lêëy
nghơa l múã mang l trđ, soi sấng lûúng têm vâ gêy dûång nghõ lûåc
cho con cấi giûäa mưåt bêìu khưng khđ thûúng u, hiïìn hê
åu vâ cûúng
quët thò khưng bao giúâ phẫi dng àïën roi vổt lâ nhûäng khđ c bao
giúâ cng cố hẩi àïën thïí chêët vâ tinh thêìn ca con trễ.
Àấnh trễ lâ mưåt võ thëc àùỉng cay, thëc àùỉng cay khưng
nïn dng nhiïìu.
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 21

CHÛÚNG II
PHẤT TRIÏÍN NHÊN PHÊÍM
ÀẨO ÀÛÁC NÏN VUN TRƯÌNG, TÊÅT XÊËU CÊÌN TRÛÂ BỖ
Khi trễ àậ cố mưåt l trđ, mưåt lûúng têm, mưåt nghõ lûåc, mể
phẫi chùm lo phất triïín nghõ lûåc cho trễ. Cưng viïåc nùm thûá ba àậ
qua rưìi, bêy giúâ ta bùỉt àêìu vâo nùm thûá tû àïën nùm thûá bẫy vêåy.
Nhên phêím ca mưåt con ngûúâi gưìm nhûäng àûác tđnh qu hốa
sau àêy:
a. Trêåt tûå
b. Trấng kiïån
c. Thìn kđnh
d. Lûúng thiïån
e. Chđnh trûåc
f. Nhên àûác
Mưåt chûúng trònh giấo dc cùn cûá àïí trao dưìi cấc àûác tđnh êëy
thêåt to lúán vư cng, khưng phẫi thûåc hânh trong mưåt hẩng tíi tûâ
bưën àïën bẫy lâ xong vâ cố kïët quẫ àûúåc àêìy à.
Àêy la
â mưåt cưng trònh giấo dc sët mưåt àúâi ngûúâi. Tuy vêåy,
nïëu ta theo khn phếp àậ àõnh mâ dẩy con bûúác tûâ bûúác àêìu mâ
chùỉc chùỉn, vûäng vâng, thò khưng súå sûå vêëp ngậ vïì sau.
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 22

Giấo dc àâo tẩo cho trễ khưng phẫi lâ lêëy nhûäng bâi l
thuët ln l dâi dông vâ khư khan mâ dưìn ếp vâo nậo con cấi
chng ta.
Àêy lâ mưåt sûå têåp rên lêìn hưìi theo trònh àưå mâ tiïën túái, vui
vễ mâ giẫng d, u thûúng mâ cẫm hốa, trưng gûúng mâ bùỉt
chûúác, khưng lâm mïåt trễ, khưng lâm cho trễ chấn nẫn vâ bûåc bưåi.

Vúái nhûäng hânh vi ngưn ngûä hâng ngây xẫy ra lâm gûúng
cho trễ thêëy, mể dng lúâi nối vùỉn tùỉt vâ gổn gâng dïỵ hiïíu, giẫi
thđch cho trễ vò sao ngûúâi ta mën thânh ngûúâi cố nhên phêím thò
pha
ãi cố trêåt tûå, phẫi trấng kiïån, phẫi thìn kđnh, phẫi lûúng
thiïån, phẫi thânh thûåc vâ phẫi nhên àûác.
Ta phẫi múã mang l trđ cho trễ hiïíu nhûäng lúâi khun bẫo
ca ta, ta lẩi soi sấng lûúng têm cho trễ nhêån thêëy àiïìu phẫi vâ
gêy dûång nghõ lûåc cho trễ à sûác lâm viïåc phẫi.
Mưåt cưng trònh nhû thïë cêìn phẫi sùn sốc dng cưng lùỉm múái
cố kïët quẫ, vò àêy khưng phẫi lâ ngûúâi lúán mâ toân lâ cấc cư cấc
cêåu bế tđ hon vúái nhûäng têm l àùåc biïåt ca trễ con.
Cấc bâ mể khưng nïn nghơ rùçng ngây mưåt ngây hai mâ thay
àưíi àûúåc tđnh tònh vâ àûá
c hẩnh ca con. Cêìn phẫi cố thúâi gian vâ
sûå khưn ngoan khếo lếo vâ theo cho àng phûúng phấp múái thânh
cưng. Giấo dc lâ mưåt nghïå thåt ca nhûäng nghïå thåt.
Xin nhùỉc lẩi trong giai àoẩn nây trễ chûa cố quan niïåm thúâi
gian cho rộ râng, thûác ca trễ lc hiïån lc êín khưng chûâng, lẩi
thïm trđ nậo ca trễ bõ sûác tûúãng tûúång ấm ẫnh, nïn tuy trễ múã
mùỉt mâ nhû sưëng trong chiïm bao, hâng ngây àeo àíi nhûäng mú
mưång àêu àêu. Vò nhûäng lệ àố nhiïìu hânh vi vâ ngưn ngûä ca trễ
cûá trấi ngûúå
c nhau, chûa cố àûúâng lưëi nâo nhêët àõnh cẫ. Mể mën
giấo dc cho trễ lc nây khưng cêìn phẫi nối nhiïìu, chó nối đt vâ cho
rộ, nhêët lâ lêëy hiïån tẩi lâm cùn cûá, trễ vûâa lâm mưåt viïåc gò lêìm lúä,
thò phẫi dẩy bẫo ngay khi êëy chúá khưng nïn àïí quấ hẩn khùỉc hóåc
mưåt ngây sau lẩi nhùỉc lẩi, chùèng ùn thua gò. Sûå khun bẫo cêìn ưn
ài ưn lẩi nhiïìu lêìn thò trễ múái ghi nhúá vâ tưët nhêët lâ bíi tưëi sau
khi cúm nûúác xong, gêìn ài ng, lc êëy tinh thêìn ca trễ àậ bònh

tơnh, nhûäng tûúãng tûúång khưng xao xuën trong lông nûäa, mể sệ
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 23

khun bẫo mưåt àưi lúâi rêët êu ëm vâ cố nghơa nhûng sûå lêìm lúä
vâ ùn nùn hưëi hêån ca trễ. Cấch êëy cố kïët quẫ rêët tưët.
DẨY TRỄ CỐ TRÊÅT TÛÅ
Ai cng thûâa nhêån khưng côn gò qu hốa vâ lúåi đch bùçng sûå
trêåt tûå àưëi vúái àúâi sưëng ca ngûúâi ta. Vâ ai cng cưng nhêån trêåt tûå
phẫi rên luån tûâ hưìicôn nhỗ. Àïën khi àậ trûúãng thânh, dêìu mën
hổc lẩi tđnh trêåt tûå cng khố khùn lùỉm. Vò vêåy ta cêìn dẩy cho trễ
biïët giûä trêåt tûå khi côn nhỗ.
Cố trêåt tûå tûác lâ biïët giûä mưỵi vêåt àng chưỵ ca nố mưåt cấch
sẩch sệ vâ dng àûúåc, lâm àng thò giúâ vâ àng cấch thûác.
Àõa àiïím àng, thúâi gian àng, cấch thûác àng lâ ba àiïìu
kiïån ca trêåt tûå. Vúái trêåt tûå ngûúâi ta giûä gòn àûúåc mổi vêåt, trấi lẩi
vư trêåt tûå sệ lâm hû hỗng, mêët mất têët cẫ vâ phẫi tưën kếm thay
àưíi ln ln. Vúái trêåt tûå ngûúâi ta àúä tưën cưng phu vâ thò giúâ, vư
trêåt tûå lâm ngûúâi ta mïåt nhổc vâ tiïu phđ thò giúâ mưåt cấch vư đch.
Cố biïët giûä gòn trêåt tûå trong àúâi sưëng vêåt chêët thò múái cố trêåt
tûå trong àúâi sưëng tinh thêìn. Mưåt ngûúâi hâng ngây sưëng bï tha lưån
xưån thò trong lông bïì bưån tûá tung, àïën khi gùåp viïåc khưng biïë
t
nhòn vâo àêu mâ xoay xúã.
Khi côn nhỗ mể àậ phẫi têåp luån cho con sưëng cố ngùn nùỉp
thûá tûå sẩch sệ, vïì qìn ấo àưì chúi, sấch hổc àïìu phẫi sùỉp àùåt cố
chưỵ cố núi, lâm gò cng àng giúâ vâ àng cấch thûác.
Mể mën têåp cho con cố trêåt tûå thò mể phẫi cố trêåt tûå trûúác
àậ, nhêët lâ trêåt tûå trong viïåc ni dẩy con, cố quy c vâ chun
cêìn. Thûúâng trễ lêëy vêåt gò ra chúi, mể nhùỉc trễ àem vêåt êëy trẫ lẩi
chưỵ c, khưng cho trễ vûát bỗ tûá tung. Mưåt cấch mể dẩy cho trễ cố

trê
åt tûå lâ mể hùçng khấm xết trễ xem nhûäng qìn ấo, àưì chúi ca
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 24

trễ sùỉp àùåt cố ngùn nùỉp khưng vâ tr tđnh vúái trễ nhûäng cưng viïåc
nâo nïn lâm trûúác, cưng viïåc nâo nïn lâm sau cho àng thúâi bíi.
Nïëu trễ lâm mưåt viïåc gò khưng trêåt tûå thò trûâng phẩt bùçng
cấch bùỉt sùỉp àùåt viïåc êëy lẩi cho cố trêåt tûå, phẫi lâm lẩi nhûäng viïåc
àậ lậng qụn hóåc chêåm chẩp.
DẨY CHO TRỄ TRÚÃ NÏN TRẤNG KIÏÅN
Thên thïí trấng kiïån, têm hưìn trấng kiïån lâ hai àiïìu kiïån ca
sûå sưëng con ngûúâi. Lâm cho thên thïí trấng kiïån, tưi sệ nối rộ vïì
phêìn thïí dc sau nây, dûúái àêy tưi chó nối vïì sûå trấng kiïån ca
tinh thêìn vâ phûúng phấp giấo dc êëy.
Trong sûå trấng kiïån tinh thêìn cố mêëy àiïìu: nghõ lûåc bònh
tơnh, can àẫm vâ biïët àiïìu àưå, chûâng mûåc.
Nghõ lûåc: Lâ cấi lûåc lûúång ca têm hưìn àûa ta àïën sûå thiïån
vâ chưëng vúái sûå ấc.
Bònh tơnh: Lâm cho ta khưng hưìi hưåp, xao xuën mêët trđ
trûúác sûå xc àưång, bêët k
lâ phûúng diïån nâo.
Can àẫm: Lâm cho ta khưng li bûúác trûúác sûå khố khùn, cố
khi dấm ài qua nhûäng sûå nguy hiïím nïëu cêìn thiïët.
Àiïìu àưå: Lâm cho ngûúâi ta giûä vûäng lông trûúác nhûäng dc
vổng, ùn ëng, chúi búâi.
Dẩy cho trễ nhûäng àûác tđnh qu hốa vïì trấng kiïån thò cng
phẫi àấnh àưí nhûäng àûác tđnh phẫn trấi nố lâm ëu àëi têm hưìn
ngûúâi ta, nhûäng àûác tđnh êëy lâ:
Súå hậi: Lâm ta kinh khiïëp quấ chûâng trûúác nhûäng nguy hiïím
cố sûå thêåt hay lâ tûúãng tûúång. Sûå kinh khiïë

p êëy lâm cho ngûúâi ta
khưng tûå ch àûúåc mònh khi bõ mưåt tai nẩn gò ấm ẫnh. Nhiïìu
ngûúâi cố tđnh súå hậi tûå nhiïn khưng cùn cûá vâo hưët hoẫng trûúác
TUÍN TÊÅP ÀẨM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 25

nhûäng viïåc rêët thûúâng tònh. Sûå súå hậi quấ sûác ca ngûúâi mể rêët
ẫnh hûúãng cho con. Y hổc àậ kinh nghiïåm nhûäng súå hậi thònh lònh
vâ quấ àấng cố thïí lâm nguy àïën con trong bâo thai. Vò thïë àưëi vúái
àân bâ con gấi cêìn phẫi têåp sûå dẩn dơ àïí trúã nïn nhûäng ngûúâi mể
can àẫm vïì sau nây.
Thûúâng cấc gia àònh ngûúâi ta têåp cho trễ quen tđnh súå hậi
bùçng cấch dổa nẩt, cho trễ nhòn nhûäng mùåt mây hung dûä, nhûäng
th vêåt k dõ, båc trễ àïën gêìn nhûäng con vêåt ghï gúám, hóåc dổa
nẩt trễ nhûäng chuån ba bõ, ma quy
ã, bỗ trễ vâo phông tưëi v.v...
nhûäng cấch êëy cố khi lâm cho trễ súå hậi quấ àïën àau tim, àau
mâng ốc, àïën loẩn trđ.
Lệ thûúâng mưåt trễ mẩnh khoễ khưng bao giúâ biïët súå dêìu àïën
trúâi tưëi. Trễ bùỉt àêìu súå tûâ khi ngûúâi ta dổa trễ trong tưëi cố ưng nây
m khấc rònh chưåp trễ. Mưåt gia àònh hôa thån vui vễ, con cấi àïìu
tđn nhiïåm úã cha mể cố mưåt lûåc lûúång vư cng àïí bẫo vïå cho con thò
khưng súå hậi àiïìu gò cẫ nhêët lâ súå hậi do trđ tûúãng tûúång gêy lïn.
Mưåt trễ nhòn ra sên tưëi, thêëy nhûäng hònh trùỉng phêët phú, trễ

súå quấ vò ban ngây mưåt tïn àêìy túá àậ kïí chuån ma cho trễ nghe.
Ngûúâi cha thêëy thïë liïìn cûúâi vâ bẫo: “Con sệ bìn cûúâi nïëu biïët cấc
hònh trùỉng êëy lâ hònh gò? ” Ưng vûâa nối vûâa àiïìm tơnh cêìm tay trễ
ài ra sên rt chiïëc khùn bưng mâ ngûúâi ta phúi mâ bỗ qụn trïn
dêy.
Mưåt cấch àấnh àưí sûå súå hậi ca trễ bùçng viïåc lâm àiïìm tơnh

ca mònh cêëm khưng cho ngûúâi khấc kïí cho trễ nghe chuån ma
qu vâ khi nâo nghe con nối chuån êëy liïìn cẫi chđnh ngay cho lâ
chuån phi l hoang àûúâng.
Giêån dûä: Giêån dûä cng lâ mưåt sûå
thiïëu trấng kiïån vïì tinh
thêìn, khưng biïët dùçn lông vâ can àẫm trûúác nhûäng phêån sûå khố
khùn, lêu dâi hóåc khưng vûäng trđ trûúác nhûäng xc àưång bûåc bưåi
àau àúán.
Sûå giêån dûä ca trễ con phất ra bùçng nhûäng tiïëng la hết rêìy
râ. Mưåt thấi àưå cûúng quët, nghiïm trang ca mể cố thïí chûäa
àûúåc tđnh êëy. Nïëu trễ nhêån thêëy la hết khưng rung chuín àûúåc