SÁCH HƯỚNG dẫn học tập TRIẾT học mác LÊNIN

SÁCH H

NG D N H C T P

TRI T H C MÁC-LÊNIN
Biên so n:

NGUY N TH H NG VÂN
MINH S N
TR N TH O NGUYÊN

CuuDuongThanCong.com

/>

Gi i thi u môn h c

0

1 GI I THI U MÔN H C
1. GI I THI U CHUNG:
ph c v cho vi c t nghiên c u và h c t p c a sinh viên theo ch ng
trình “ ào t o đ i h c theo hình th c giáo d c t xa” c a H c vi n cơng ngh
B u chính Vi n thơng, sau khi đ c c p trên th m đ nh, b môn Mác-Lênin
thu c khoa C b n I - H c vi n cơng ngh B u chính Vi n thông t ch c biên
so n SÁCH H NG D N H C T P VÀ GIÁO TRÌNH MÔN TRI T H C
MÁC - LÊNIN. T p sách đ c biên so n d a trên c s giáo trình tri t h c
Mác-Lênin do h i đ ng lý lu n Trung ng ch đ o biên so n giáo trình qu c
gia các b mơn khoa h c Mác-Lênin, t t ng H Chí Minh. T p sách c ng
bám sát giáo trình Tri t h c Mác - Lênin do B giáo d c và đào t o ban hành
dùng trong các tr ng i h c và Cao đ ng.

Sách h ng d n h c t p môn tri t h c Mác-Lênin s giúp cho ng i h c
hi u m t cách có h th ng nh ng n i dung c b n c a tri t h c Mác-Lênin.
Trên c s đó giúp cho ng i h c hi u đ c c s lý lu n c a đ ng l i chi n
l c, sách l c c a ng C ng s n Vi t Nam trong quá trình kiên trì, gi v ng
đ nh h ng đi lên ch ngh a xã h i Vi t Nam. Ngồi ra, t p sách cịn cung c p
c s ph ng pháp lu n khoa h c đ ng i h c ti p t c nghiên c u các môn
khoa h c khác thu c b mơn Mác-Lênin, t t ng H Chí Minh và các môn
khoa h c chuyên ngành.
tr
đ
b
h

N i dung cu n sách đ c biên so n theo trình t : nêu rõ m c đích yêu c u,
ng tâm, tr ng đi m c a bài, nh ng n i dung c b n, nh ng nguyên t c ch
o ho t đ ng nh n th c và ho t đ ng th c ti n rút ra t nh ng nguyên lý c
n c a lý lu n. Cu i m i ch ng là ph n bài t p và nh ng g i ý tr l i thích
p, b ích v i đ i t ng sinh viên theo h đào t o t xa.

2. M C ÍCH MƠN H C
Mơn h c cung c p cho sinh viên nh ng ki n th c c b n v l ch s và s
phát tri n c a tri t h c và vai trò c a nó trong đ i s ng xã h i.
2
CuuDuongThanCong.com

/>

Gi i thi u môn h c

3. PH

NG PHÁP NGHIÊN C U MƠN H C
h c t t mơn h c này, sinh viên c n l u ý nh ng v n đ sau :

1- Thu th p đ y đ các tài li u :
◊

Bài gi ng: Tri t h c Mác - Lênin, Nguy n Th H ng Vân,
Tr n Th o Nguyên, H c vi n Công ngh BCVT, 2005.

◊

Sách h ng d n h c t p và bài t p: Tri t h c Mác - Lênin, Nguy n
Th H ng Vân,
Minh S n, Tr n Th o Nguyên, H c vi n Công
ngh BCVT, 2005.

Minh S n,

N u có đi u ki n, sinh viên nên tham kh o thêm:Các tài li u tham kh o
trong m c Tài li u tham kh o cu i cu n sách này.
2-

t ra m c tiêu, th i h n cho b n thân:
t ra m c các m c tiêu t m th i và th i h n cho b n thân, và c g ng
th c hi n chúng

Cùng v i l ch h c, l ch h ng d n c a H c vi n c a môn h c c ng nh
các môn h c khác, sinh viên nên t đ t ra cho mình m t k ho ch h c t p cho
riêng mình. L ch h c này mô t v các tu n h c (t h c) trong m t k h c và

đánh d u s l ng công vi c c n làm. ánh d u các ngày khi sinh viên ph i thi
sát h ch, n p các bài lu n, bài ki m tra, liên h v i gi ng viên.
Xây d ng các m c tiêu trong ch

ng trình nghiên c u

Bi t rõ th i gian nghiên c u khi m i b t đ u nghiên c u và th th c hi n,
c đ nh nh ng th i gian đó hàng tu n. Suy ngh v th i l ng th i gian nghiên
c u đ “Ti t ki m th i gian”. “N u b n m t quá nhi u thì gi nghiên c u”, b n
nên xem l i k ho ch th i gian c a mình.
3- Nghiên c u và n m nh ng ki n th c đ c t lõi:
Sinh viên nên đ c qua sách h ng d n h c t p tr c khi nghiên c u bài
gi ng môn h c và các tài li u tham kh o khác. Nên nh r ng vi c h c thông qua
đ c tài li u là m t vi c đ n gi n nh t so v i vi c truy c p m ng Internet hay s
d ng các hình th c h c t p khác.
Hãy s d ng thói quen s d ng bút đánh d u dòng (highline maker) đ
đánh d u các đ m c và nh ng n i dung, công th c quan tr ng trong tài li u.
3
CuuDuongThanCong.com

/>

Gi i thi u môn h c

4- Tham gia đ y đ các bu i h

ng d n h c t p:

Thông qua các bu i h ng d n h c t p này, gi ng viên s giúp sinh viên
n m đ c nh ng n i dung t ng th c a môn h c và gi i đáp th c m c; đ ng

th i sinh viên c ng có th trao đ i, th o lu n c a nh ng sinh viên khác cùng
l p. Th i gian b trí cho các bu i h ng d n khơng nhi u, do đó đ ng b qua
nh ng bu i h ng d n đã đ c lên k ho ch.
5- Ch đ ng liên h v i b n h c và gi ng viên:
Cách đ n gi n nh t là tham d các di n đàn h c t p trên m ng Internet.
H th ng qu n lý h c t p (LMS) cung c p môi tr ng h c t p trong su t
24 gi /ngày và 7 ngày/tu n. N u khơng có đi u ki n truy nh p Internet, sinh
viên c n ch đ ng s d ng hãy s d ng d ch v b u chính và các ph ng th c
truy n thông khác (đi n tho i, fax,...) đ trao đ i thông tin h c t p.
6- T ghi chép l i nh ng ý chính:
N u ch đ c khơng thì r t khó cho vi c ghi nh . Vi c ghi chép l i chính là
m t ho t đ ng tái hi n ki n th c, kinh nghi m cho th y nó giúp ích r t nhi u
cho vi c hình thành thói quen t h c và t duy nghiên c u.
7 -Tr l i các câu h i ôn t p sau m i ch

ng, bài.

Cu i m i ch ng, sinh viên c n t tr l i t t c các câu h i. Hãy c g ng
v ch ra nh ng ý tr l i chính, t ng b c phát tri n thành câu tr l i hoàn thi n.
i v i các bài t p, sinh viên nên t gi i tr c khi tham kh o h ng d n,
đáp án.
ng ng i ng n trong vi c liên h v i các b n h c và gi ng viên đ
nh n đ c s tr giúp.
Nên nh thói quen đ c và ghi chép là chìa khố cho s thành cơng c a vi c
t h c!

4
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

CH

ng 1: Tri t h c và vai trò c a nó trong đ i s ng xã h i

NG 1: TRI T H C VÀ VAI TRÒ C A NÓ
TRONG
I S NG XÃ H I

1.1. GI I THI U CHUNG
Tri t h c là gì? Có gì khác nhau gi a quan ni m truy n th ng trong l ch s
v i quan ni m hi n đ i v tri t h c. Nghiên c u tri t h c th c ch t là nghiên
c u cu c đ u tranh trong l ch s gi a ch ngh a duy v t và ch ngh a duy tâm,
gi a ph ng pháp bi n ch ng và ph ng pháp siêu hình đ t đó giúp chúng ta
hi u rõ h n vai trò c a tri t h c Mác Lênin v i vi c xây d ng th gi i quan và
ph ng pháp lu n cho m i con ng i.
1.2. M C ÍCH, YÊU C U SINH VIÊN C N N M V NG
1. Khái ni m và đ i t ng c a tri t h c;
hình thái ý th c xã h i khác.

c đi m c a tri t h c so v i các

2. N i dung và ý ngh a c a v n đ c b n c a tri t h c; các hình th c l ch
s c b n c a ch ngh a duy v t và ch ngh a duy tâm và nh ng đ c
tr ng c a chúng.
3. S đ i l p gi a ph ng pháp bi n ch ng và ph ng pháp siêu hình, các
giai đo n phát tri n c b n c a phép bi n ch ng.
4. Vai trò th gi i quan và ph

Mác-Lênin.

ng pháp lu n tri t h c. Vai trò c a tri t h c

1.3. N I DUNG
1. Tri t h c là gì ?
- Khái ni m và đ i t

ng c a tri t h c.

- Tri t h c - h t nhân lý lu n c a th gi i quan
2. V n đ c b n c a tri t h c - Ch ngh a duy v t và ch ngh a duy tâm
tri t h c.
- V n đ c b n c a tri t h c
- Ch ngh a duy v t và duy tâm
7
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 1: Tri t h c và vai trò c a nó trong đ i s ng xã h i

3. Siêu hình và bi n ch ng.
- S đ i l p gi a ph ng pháp siêu hình và ph ng pháp bi n ch ng.
- Các giai đo n phát tri n c b n c a phép bi n ch ng.
4. Vai trò c a tri t h c trong đ i s ng xã h i
- Vai trò th gi i quan và ph ng pháp lu n.
- Vai trò c a tri t h c Mác - Lênin

1.4. CÂU H I ÔN T P
1. Hãy trình bày nh n th c c a Anh (Ch ) v tri t h c - h t nhân lý lu n c a
th gi i quan?
G i ý nghiên c u:
+ Tri t h c là gì?
+ Ngu n g c nh n th c và ngu n g c xã h i c a tri t h c.
+ Vì sao tri t h c là h t nhân lý lu n c a th gi i quan?
- Th gi i quan là gì? Các lo i th gi i quan trong l ch s ?
- T i sao tri t h c là h t nhân lý lu n c a th gi i quan?
2. Hãy trình bày nh n th c c a anh (ch ) v v n đ c b n c a tri t h c. Ch
ngh a duy v t và ch ngh a duy tâm trong tri t h c.
G i ý nghiên c u:
+ V n đ c b n c a tri t h c là gì?
+ T i sao m i quan h gi a t duy và t n t i l i là v n đ c b n c a tri t h c.
+ M t th nh t c a v n đ c b n c a tri t h c. C n làm rõ nh ng n i
dung sau:
- Ch ngh a duy v t gi i quy t m t th nh t v n đ c b n c a tri t h c
nh th nào? Các hình th c c b n c a ch ngh a duy v t.
- Ch ngh a duy tâm gi i quy t m t th nh t v n đ c b n c a tri t
h c nh th nào? Các hình th c c b n c a ch ngh a duy tâm? Ngu n g c
nh n th c và ngu n g c xã h i c a ch ngh a duy tâm.
+ M t th hai c a v n đ c b n c a tri t h c:
- Thuy t kh tri (có th bi t)
- Hoài nghi lu n.
- Thuy t b t kh tri (không th bi t).
8
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

3. Hai ph

ng 1: Tri t h c và vai trị c a nó trong đ i s ng xã h i

ng pháp nh n th c đ i l p nhau: Bi n ch ng và siêu hình.

G i ý nghiên c u:
+ Trình bày tóm t t s đ i l p nhau gi a hai ph
siêu hình.

ng pháp: bi n ch ng và

+ Các giai đo n phát tri n c b n c a phép bi n ch ng:
- Phép bi n ch ng t phát th i c đ i- đ c tr ng c a nó.
- Phép bi n ch ng trong tri t h c c đi n

c- đ c tr ng c a nó.

- Phép bi n ch ng duy v t
4. Vai trò c a tri t h c trong đ i s ng xã h i?
G i ý nghiên c u:
+ Vai trò th gi i quan c a tri t h c:
tr

nh h

ng cho quá trình ho t đ ng s ng c a con ng

i.

- Trình đ phát tri n c a th gi i quan là tiêu chí quan tr ng v s
ng thành c a m i cá nhân c ng nh c a m t c ng đ ng xã h i nh t đ nh.

- Tri t h c là h t nhân lý lu n c a th gi i quan, làm cho th gi i quan
phát tri n nh m t quá trình t giác d a trên s t ng k t th c ti n và tri th c do
các khoa h c đ a l i.
- Ch ngh a duy v t và ch ngh a duy tâm là c s lý lu n c a hai th
gi i quan c b n đ i l p nhau.
- Th gi i quan đúng đ n là ti n đ đ xác l p nhân sinh quan tích c c.
+ Vai trò ph
- Ph

ng pháp lu n c a tri t h c:

ng pháp lu n là gì?

- Tri t h c th c hi n ph

ng ph p lu n chung nh t nh th nào?

+ Vai trò c a tri t h c Mác-Lênin đ i v i ho t đ ng nh n th c và ho t
đ ng th c ti n:
- V i t cách là h th ng nh n th c khoa h c có s th ng nh t h u c
gi a lý lu n và ph ng pháp tri t h c
Tri t h c Mác-Lênin là c s tri t h c
c a m t th gi i quan khoa h c, là nhân t đ nh h ng cho ho t đ ng nh n th c
và ho t đ ng th c ti n, là nguyên t c xu t phát c a ph ng pháp lu n.
- Quan h gi a tri t h c Mác-Lênin v i các khoa h c c th .

9
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 2: Khái l

0 Ch

c l ch s tri t h c tr

ng 2: KHÁI L

c Mác

C L CH S

TRI T H C TR

C MÁC

2.1. GI I THI U CHUNG
L ch s tri t h c là m t môn h c có nhi m v nghiên c u v l ch s phát
sinh phát tri n c a t duy tri t h c nhân lo i đ c bi u hi n thành l ch s phát
tri n c a các h th ng tri t h c n i ti p nhau trong l ch s su t hai ngàn n m
qua, t ph ng ông sang ph ng Tây, t c đ i đ n nay. Nghiên c u ch ng
này cho phép chúng ta đánh giá nh ng giá tr và nh ng h n ch l ch s c a các

h th ng tri t h c trong l ch s , t o đi u ki n thu n l i khi nghiên c u tri t h c
Mác-Lênin.
2.2. M C ÍCH, YÊU C U SINH VIÊN C N N M V NG
1. Nh ng đi u ki n kinh t , chính tr - xã h i và s hình thành, phát tri n
c a tri t h c Ph ng ông và ph ng Tây tr c Mác.
2. Khái quát v cu c đ u tranh gi a ch ngh a duy v t và ch ngh a duy tâm
xung quanh v n đ kh i nguyên th gi i, v con ng i, v nh n th c, v đ o đ c
và v v n đ tri th c.
3. Nh ng t t ng tri t h c c a các tr
c ph ng ông và ph ng Tây

ng phái tri t h c, c a các tri t gia

4.
ng trên l p tr ng c a ch ngh a duy v t bi n ch ng đ nghiên c u
n i dung c b n c a các h c thuy t tri t h c l n tìm ra nh ng giá tr l ch s t
t ng c a nó.
2.3. N I DUNG
1. Tri t h c ph

ng ông c , trung đ i.

1.1. Tri t h c n đ c trung đ i.
- i u ki n kinh t - xã h i và đ c đi m v t t
c , trung đ i.
- Các t t

ng tri t h c c b n c a các tr

ng phái tri t h c.

10
CuuDuongThanCong.com

ng tri t h c n

/>

Ch

ng 2: Khái l

c l ch s tri t h c tr

c Mác

1.2. Tri t h c Trung hoa c đ i.
c đ i.

i u ki n kinh t - xã h i và đ c đi m c a tri t h c Trung Hoa

- M t s h c thuy t tiêu bi u c a tri t h c Trung Hoa c , trung đ i.
2. L ch s t t

ng tri t h c Vi t Nam.

2.1 Nh ng n i dung th hi n l p tr
t t

ng duy v t và duy tâm.

- Cu c đ u tranh gi a ch ngh a duy v t và duy tâm trong l ch s
ng Vi t Nam th i k phong ki n.

- N i dung cu c đ u tranh gi a ch ngh a duy v t và ch ngh a
duy tâm trong l ch s t t ng Vi t Nam.
2.2 N i dung c a t t

ng yêu n

c Vi t Nam.

- Nh ng nh n th c v dân t c và dân t c đ c l p.
- Nh ng quan ni m v Nhà n
ngang hàng v i ph ng B c.

c c a m t qu c gia đ c l p và

- Nh ng nh n th c v ngu n g c v đ ng l c c a cu c chi n
tranh c u n c và gi n c.
2.3 Nh ng quan ni m v đ o đ c làm ng
3. L ch s t t

ng tri t h c Tây Âu tr

i.

c Mác.

3.1 Tri t h c Hy L p c đ i.

- Hoàn c nh ra đ i và đ c đi m c a tri t h c Hy L p c đ i.
- M t s nhà tri t h c tiêu bi u.
3.2. Tri t h c Tây Âu th i k trung c
- i u ki n kinh t - xã h i và đ c đi m c a tri t h c Tây Âu th i
trung c .
- M t s đ i bi u c a phái Duy danh và Duy th c.
3.3 Tri t h c th i Ph c h ng và C n đ i.
- Hoàn c nh ra đ i và nét đ c đi m c a tri t h c Tây Âu th i k
Ph c h ng.
- Tri t h c Tây Âu th i k C n đ i.
11
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 2: Khái l

c l ch s tri t h c tr

c Mác

- M t s tri t gia tiêu bi u.
- Ch ngh a duy v t Pháp th k XVIII.
3.4 Tri t h c c đi n

c.

- i u ki n kinh t - xã h i và nét đ c thù c a tri t h c c đi n

c.

- M t s nhà tri t h c tiêu bi u.
- Nh n đ nh v n n tri t h c c đi n

c.

2.4. CÂU H I ÔN T P
1. Nh ng đi u ki n cho s phát sinh và phát tri n c a tri t h c n
c đi m c a tri t h c n
c đ i.

c đ i.

G i ý nghiên c u:
+ Nh ng đi u ki n:
- i u ki n đ a lý.
- i u ki n kinh t - xã h i
- Nh ng thành t u c a khoa h c - v n hoá.
+ Nh ng đ c đi m c b n c a tri t h c n đ c đ i.
- Tri t h c có s đan xen v i tôn giáo - là đ c đi m l n nh t.
- Tri t h c th

ng tôn tr ng và có khuynh h

- Tri t h c th hi n
đ b n th lu n.
+ Hai tr

trình đ t duy tr u t

ng ph c c .
ng cao khi gi i quy t v n

ng phái tri t h c:

- Tr ng phái tri t h c chính th ng (tr
Vêda) - k tên 6 tr ng phái.

ng phái th a nh n kinh

- Tr ng phái tri t h c khơng chính th ng (tr
nh n kinh Vêda) - k tên 3 tr ng phái.
2. Nh ng t t
n c ta.

ng phái không th a

ng c b n c a Ph t giáo n đ c đ i và nh h

ng c a nó

G i ý nghiên c u:
Ph t t gi ng giáo lý c a mình b ng truy n mi ng (kinh không ch ). Sau
khi Ngài t ch, các h c trò nh l i và vi t thành Tam t ng chân kinh (kinh, lu t,
12
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 2: Khái l

c l ch s tri t h c tr

c Mác

lu n), qua đó th hi n nh ng t t ng c b n c a Ph t giáo trên hai ph
di n: b n th lu n và nhân sinh quan:
+ V b n th lu n: Ph t giáo đ a ra t t
nhân qu .

ng vô th

+ V nhân sinh quan: Ph t giáo đ a ra t t
di u đ , th p nh nhân duyên và ni t bàn.

ng

ng, vô ngã và lu t

ng luân h i và nghi p báo, t

+ ánh giá nh ng m t tích c c c a Ph t giáo:
Ph t giáo là m t tôn giáo. Vì v y, nó có nh ng h n ch v th gi i quan và
nhân sinh quan. Song, v i thái đ khách quan, chúng ta c n nh n th c nh ng
y u t tích c c trong t t ng tri t h c Ph t giáo:
- T khi xu t hi n t i nay, Ph t giáo là tôn giáo duy nh t lên ti ng

ch ng l i th n quy n.
- Nh ng t t

ng c a Ph t giáo có nh ng y u t duy v t và bi n ch ng.

- Ph t giáo tích c c ch ng ch đ đ ng c p kh c nghi t, t cáo b t cơng,
địi t do t t ng và bình đ ng xã h i; nói lên khát v ng gi i thoát con ng i
kh i nh ng bi k ch cu c đ i.
- o ph t nêu cao thi n tâm, bình đ ng, bác ái cho m i ng
nh ng tiêu chu n đ o đ c c b n c a đ i s ng xã h i.
+ nh h

i nh là

ng c a ph t giáo t i Vi t nam:

- Ph t giáo du nh p vào n c ta t nh ng n m đ u công nguyên, và
phát tri n phù h p v i truy n th ng Vi t Nam.
- nh h

ng c a Ph t giáo v i n

c ta khá toàn di n:

* Tr thành qu c giáo các tri u đ i: inh, Lê, Lý, Tr n góp ph n ki n
l p và và b o v ch đ phong ki n t p quy n, gi v ng n n đ c l p dân t c.
* Tr c đây, Ph t giáo có cơng trong vi c đào t o t ng l p trí th c cho
dân t c: có nhi u v t ng th ng, thi n s , qu c s có đ c đ , tài n ng giúp n c
an dân nh : Ngô Chân L u, Pháp Nhu n, V n H nh, Viên Thi u, Không L ...
* B n ch t t bi h x ngày càng th m sâu vào đ i s ng tinh th n dân

t c, rèn luy n t t ng tu d ng đ o đ c, vì dân, vì n c.
* Vào th i c c th nh, Ph t giáo là n n t ng t t ng trong nhi u l nh
v c nh kinh t , chính tr , v n hoá, gioá d cc, khoa h c, ki n trúc, h i ho ...
nhi u tác ph m v n h c có giá tr , nhi u cơng trình ki n trúc đ c đáo, đ m đà
13
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 2: Khái l

c l ch s tri t h c tr

c Mác

b n s c dân t c có t m c qu c t c a Vi t Nam ph n l n đ c xây d ng vào
th i k k này. T cu i th k XIII t i nay, Ph t giáo khơng cịn là “qu c giáo”
n a nh ng nh ng giá tr t t ng tích c c c a nó v n còn là nhu c u, s c m nh
tinh th n c a nhân dân ta...
3. Trình bày nh ng đi u ki n kinh t - xã h i và đ c đi m c a tri t h c Trung
hoa c đ i.
G i ý nghiên c u:
+ Nh ng đi u ki n kinh t - xã h i Trung hoa c đ i:
- Th i k th nh t: T th k th XXI tr.CN, đ n kho ng th k th
XI.trCN v i s ki n nhà Chu đ a ch đ nô l Trung hoa t i đ nh cao.
- Th i k th hai: (th i k Xuân thu - Chi n qu c) là th i k chuy n
bi n ch đ chi m h u nô l sang xã h i phong ki n.
+ Nh ng đ c đi m c a tri t h c Trung hoa c đ i: có b n đ c đi m c b n.

4. Khái quát n i dung chính trong nh ng quan đi m v xã h i, chính tr đ o đ c trong tri t h c Nho giáo. nh h ng c a nó n c ta.
G i ý nghiên c u:
+ Quan đi m v v tr và gi i t nhiên:
- Kh ng T tin vào “d ch”, là s v n hành bi n hoá không ng ng theo
m t tr t t nh t đ nh, ơng g i đó là “thiên m nh”, do đó, bi t m nh tr i là
đi u ki n tr thành ng i hoàn thi n.
- Kh ng T tin có qu th n (nh ng mang tính ch t tơn giáo nhi u h n).
+ C t lõi t t ng tri t h c chính tr - đ o đ c c a Kh ng T : Tam c
Chính danh. Nhân tr .

ng.

+ Tri t nhân sinh c a M nh T .
+ Tri t nhân sinh c a Tuân T .
+ nh h

ng c a Nho giáo

n

c ta.

5. Trình bày n i dung chính trong t t
Pháp gia.

ng tri t h c c a

o gia, M c gia và

G i ý nghiên c u:

+ N i dung chính trong t t

ng tri t h c c a đ o gia:

- Quan đi m v “đ o”.
14
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 2: Khái l

c l ch s tri t h c tr

c Mác

- Quan đi m v tính bi n ch ng.
- Thuy t chính tr - xã h i: lu n đi m “vôvi”.
- Nh n th c lu n.
+ N i dung chính trong t t

ng tri t h c c a M c gia:

- V v tr quan.
- V nh n th c lu n: quan h danh - th c.
-V t t

ng nhân ngh a: t t

+ N i dung chính trong t t

ng “kiêm ái”.

ng Pháp gia:

- “Lý” là nhân t khách quan chi ph i m i s v n đ ng c a t nhiên
và xã h i.
- Th a nh n s bi n đ i c a đ i s ng xã h i, mà đ ng l c c b n là
s thay đ i c a dân s và c a c i xã h i.
- Ch thuy t v tính ng
xu h ng l i mình h i ng i.

i: b n tính con ng

i v n là “ác”, ln có

- H c thuy t v Pháp tr .
6. Cu c đ u tranh gi a đ
Platôn.

ng l i tri t h c

êmơcrít và đ

ng l i tri t h c

G i ý nghiên c u: L p b ng so sánh theo nh ng n i dung chính sau:
êmơcrít

B n th
lu n

+ C i ngu n c a th gi i là + B n nguyên c a th gi i là
“nguyên t ” - Phân tích.
“th gi i ý ni m” - Phân tích.
+ V n đ ng g n li n v i v t
ch t, v n đ ng có đ ng c t
thân c a nguyên t , không
gian là đi u ki n c a v n
đ ng.

Nh n th c
lu n

Platôn

ng trên quan đi m duy v t:

+ Nguyên nhân v n đ ng l c
l ng tinh th n, “th n tình ái”
c a linh h n: linh h n th gi i
làm cho v tr v n đ ng, linh
h n riêng bi t làm cho s v t
v n đ ng.
ng trên quan đi m duy tâm:

+ i t ng c a nh n th c là +
i t ng và m c tiêu nh n
gi i t nhiên.

th c là “th gi i ý ni m”
15

CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 2: Khái l

c l ch s tri t h c tr

c Mác

+ M c tiêu đ t t i: b n ch t + Tuy t đ i hoá nh n th c lý
s v t.
tính. Nh n th c là quá trình h i
+ Nh n th c c m tính là c t ng c a linh h n.
s c a nh n th c lý tính.
+Lơgíc là cơng c c a nh n + Lơgíc đ t xen k v i phép bi n
th c.
ch ng duy tâm.

V lơgíc
h c

+ Coi tr ng ph
quy n p.
V đ o

đ ch c

ng pháp + Coi tr ng ph
d ch.

ng pháp di n

H ng đ o đ c vào đ i s ng H ng đ o đ c vào đ i s ng c a
hi n th c. ây là đ o đ c “th gi i ý ni m”. ây là đ o
ti n b , duy v t.
đ c duy tâm, tôn giáo, phân bi t
đ ng c p.

7. Nêu nh ng đ c đi m ch y u c a tri t h c Tây Âu th i Trung c . Vì sao
tri t h c Tây Âu th i Trung c nhìn chung là m t b c lùi so v i tri t h c
th i C đ i.
G i ý nghiên c u:
+ Trình bày nh ng đi u ki n kinh t - xã h i Tây Âu th i k Trung c :
- Kinh t .
- Chính tr -xã h i.
- Tinh th n.
+

c đi m c a tri t h c Tây Âu th i k Trung c : nêu 5 đ c đi m.

+ ây là m t b

c lùi so v i tri t h c th i C đ i vì:

- S ph c tùng th n h c.

- Ch ngh a tín ng ng đ i l p v i t t
th c nghi m và v i t t ng tri t h c t do.

ng khoa h c, v i tri th c

- Khơng ch p b t c cái gì m i, m c đích cao nh t là ph c v tôn
giáo và nhà th
xuyên t c h c thuy t c a các nhà tri t h c ti n b th i
c đ i, d c bi t là xuyên t c tri t h c c a Arixt t (bóp ch t m i cái ti n b
và sinh đ ng).
16
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 2: Khái l

c l ch s tri t h c tr

c Mác

8. Tri t h c Tây Âu th i k C n đ i. Nh ng thành t u và h n ch .
G i ý nghiên c u:
+ Nh ng đi u ki n kinh t - xã h i và khoa h c đã chi ph i đ c đi m c a
tri t h c Tây Âu th k XVII-XVIII :
- i u ki n kinh t - xã h i.
c đi m c a tri t h c.

-

+ Nh ng thành t u và h n ch c a tri t h c duy v t Anh đ
trong nh ng đ i bi u tiêu bi u sau:

c th hi n

- Ch ngh a duy v t c a Ph.Bêc n, H px , L cc .
- Ch ngh a duy tâm ch quan c a G.Beccli.
+ Nh ng đóng góp có giá tr vào s phát tri n c a l ch s t t ng tri t h c
nhân lo i c a ch ngh a duy v t Pháp th k XVIII và nh ng h n ch n i b t
c a nó v b n th lu n, nh n th c lu n và quan đi m v xã h i.
9. Hãy phân tích: Phép bi n ch ng c a Hêghen - m t thành t u v đ i
c a tri t h c c đi n
c:
G i ý nghiên c u:
+ Tri t h c c a Hêghen là tri t h c duy tâm khách quan. Tính ch t đó đ
th hi n nh ng n i dung nh th nào?

c

+ Nh ng n i dung c t lõi trong phép bi n ch ng c a Hêghen (nêu nh ng
giá tr khoa h c và h n ch ).
+T t

ng bi n ch ng c a Hêghen v s phát tri n c a đ i s ng xã h i.

+ K t lu n v tri t h c Hêghen.
10. Khái quát nh ng n i dung ch y u trong quan đi m duy v t c a
Phoi B c?. T i sao g i tri t h c c a Phoi B c là tri t h c “nhân b n”?

G i ý nghiên c u:
+ N i dung ch y u trong quan đi m duy v t c a Phoi B c:
- Quan ni m v gi i t nhiên.
- Nh n th c lu n .
17
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 2: Khái l

c l ch s tri t h c tr

c Mác

+ Tri t h c nhân b n c a Phoi B c.
- Tính ch t nhân đ o trong quan đi m v con ng
- Tính ch t duy tâm trong quan đi m v con ng
Phoi B c.

i c a Phoi B c.
i và v xã h i c a

- Nh ng h n ch mang tính ch t siêu hình trong tri t h c c a
Phoi B c.
+ K t lu n v tri t h c Phoi B c.

18

CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

Ch

ng 3: S ra đ i và phát tri n c a tri t h c Mác-Lênin

ng 3: S RA
I VÀ PHÁT TRI N C A
TRI T H C MÁC - LÊNIN

3.1. GI I THI U CHUNG
Tri t h c Mác ra đ i vào nh ng n m 40 c a th k XX. ây là m t n n
tri t h c khác v ch t so v i t t c các n n tri t h c tr c ch nó đã kh c ph c
đ c t t c nh ng h n ch c a n n tri t h c, đã gi i đáp m t cách khoa h c và
chính xác nh ng v n đ mà quá trình phát tri n c a th c ti n và nh n th c lồi
ng i đ t ra. Nó là chìa khố đ gi i thích trên c s khoa h c quá trình phát
tri n c a t t ng nhân lo i.
3.2. M C ÍCH, YÊU C U SINH VIÊN C N N M V NG
1. S ra đ i c a tri t h c Mác là m t t t y u l ch s .
2. Nh ng giai đo n ch y u trong s hình thành và phát tri n c a tri t
h c Mác.
3. Th c ch t và ý ngh a c a cu c cách m ng trong tri t h c do Mác- ngghen
th c hi n.
4. Lênin phát tri n tri t h c Mác trong nh ng đi u ki n l ch s m i.
5. V n d ng và phát tri n tri t h c Mác-Lênin trong đi u ki n th gi i
ngày nay.

3.3. N I DUNG
1. Nh ng đi u ki n l ch s c a s ra đ i Tri t h c Mác.
- i u ki n kinh t - xã h i.
- Ngu n g c lý lu n và nh ng ti n đ khoa h c t nhiên c a tri t
h c Mác.
2. Nh ng giai đo n ch y u trong s hình thành và phát tri n c a Tri t
h c Mác.
- Quá trình chuy n bi n t t ng c a các C.Mác và Ph. ng ghen t
CNDT sang CNDV và t l p tr ng dân ch cách m ng sang l p tr ng
c ng s n.
19
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 3: S ra đ i và phát tri n c a tri t h c Mác-Lênin

- Giai đo n đ xu t nh ng nguyên lý tri t h c duy v t bi n ch ng và
duy v t l ch s .
- Mác và ngghen b sung và phát tri n lý lu n tri t h c.
3. Th c ch t và ý ngh a cu c cách m ng trong tri t h c do Mác và
ngghen th c hi n.
4. Lênin phát tri n tri t h c Mác.
5. V n d ng và phát tri n tri t h c Mác-Lênin trong đi u ki n th gi i
hi n nay.
3.4. CÂU H I ƠN T P
1.Vì sao có th nói s ra đ i c a tri t h c Mác là m t t t y u l ch s ?
G i ý nghiên c u:

+ Nh ng đi u ki n kinh t -xã h i cho s ra đ i tri t h c Mác.
+ Ngu n g c lý lu n.
+ Nh ng ti n đ khoa h c t nhiên.
2. Nh ng giai đo n ch y u trong s hình thành và phát tri n c a tri t h c
Mác.
G i ý nghiên c u:
+ Quá trình chuy n bi n t t ng c a C.Mác-Ph. ngghen t ch ngh a
duy tâm và ch ngh a dân ch cách m ng sang ch ngh a duy v t và ch ngh a
c ng s n.
- Nh ng nh h
h i khác.

ng t t c a gia đình, nhà tr

ng và các quan h xã

- S chuy n bi n b c đ u trong th i k Mác làm vi c
Gianh (5-1842 đ n tháng 4-1843).

báo sông

- Th i k Mác sang Pari.
- Th gi i quan cách m ng c a ngghen đã hình thành m t cách đ c
l p v i Mác.
+ Giai đo n đ xu t nh ng nguyên lý tri t h c duy v t bi n ch ng và duy
v t l ch s .
20
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 3: S ra đ i và phát tri n c a tri t h c Mác-Lênin

- T ng b c xây d ng nh ng nguyên lý tri t h c duy v t bi n ch ng
và duy v t l ch s (t n m 1844-1848).
- Giai đo n Mác- ngghen b sung và phát tri n lý lu n tri t h c.
3. Th c ch t và ý ngh a cu c cách m ng trong tri t h c do Mác- ngghen
th c hi n.
G i ý nghiên c u:
- Tri t h c Mác đã kh c ph c s tách r i th gi i quan duy v t và phép
bi n ch ng trong s phát tri n c a l ch s tri t h c.
- Sáng t o ra “ch ngh a duy v t l ch s là thành t u v đ i trong t t
khoa h c” c a Mác (Lênin).

ng

- V i s ra đ i c a tri t h c Mác, vai trò xã h i c a tri t h c c ng nh v
trí c a tri t h c trong h th ng tri th c khoa h c c ng bi n đ i.
- S th ng nh t gi a tính khoa h c và tính cách m ng trong b n thân lý
lu n c a nó.
b

- S k t h p lý lu n c a ch ngh a Mác v i phong trào công nhân đã t o ra
c chuy n bi n v ch t c a phong trào cơng nhân t trình đ t phát lên t giác.

- M i quan h h u c gi a tri t h c Mác v i khoa h c t nhiên và khoa
h c xã h i.
4. Nh ng đóng góp ch y u c a Lênin vào vi c b o v và phát tri n tri t h c

Mác xít là gì?
G i ý nghiên c u:
+ Trong tác ph m “nh ng ng i b n dân là th nào...?” Lênin đã phê phán
quan đi m duy tâm ch quan v l ch s c a nh ng nhà dân tuý và phát tri n làm
phong phú thêm quan đi m duy v t l ch s , nh t là hình thái kinh t -xã h i c a
Mác.
+ Trong tác ph m “ch ngh a duy v t và ch ngh a kinh nghi m phê phán”
Lênin đã phê phán quan đi m duy tâm, siêu hình c a nh ng ng i theo ch
ngh a Makh và b sung phát tri n ch ngh a duy v t bi n ch ng và ch ngh a
duy v t l ch s , d a trên s khái quát nh ng thành t u khoa h c m i nh t th i
k đó.
+ Trong tác ph m “bút ký tri t h c”, Lênin đã ti p t c khai thác cái “h t nhân
h p lý” c a tri t h c Hêghen đ làm phong phú thêm phép bi n ch ng duy v t.
21
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 3: S ra đ i và phát tri n c a tri t h c Mác-Lênin

+ Lênin đã có đóng góp quan tr ng vào kho tàng lý lu n ch ngh a Mác v
v n đ nhà n c, cách m ng b o l c, chuyên chính vô s n, lý lu n ng ki u
m i...
+ Lênin đã nêu lên nh ng m u m c v s th ng nh t gi a tính
yêu c u sáng t o trong vi c v n d ng lý lu n c a ch ngh a Mác.

ng v i

5. V n d ng và phát tri n tri t h c Mác-Lênin trong đi u ki n th gi i
ngày nay.
G i ý nghiên c u:
+ Nh ng đi u ki n m i cho s phát tri n tri t h c Mác-Lênin k t sau khi
Lênin qua đ i.
+ Vai trò c a tri t h c Mác-Lênin đ i v i ch th xây d ng xã h i m i, xã
h i xã h i ch ngh a.
+ Th c ti n xây d ng ch ngh a xã h i làm n y sinh hàng lo t v n đ c n
đ c gi i đáp v m t lý lu n mà khơng có s n l i đáp trong di s n lý lu n c a
các nhà kinh đi n (ví d : v n đ s h u; k ho ch hố; h th ng chính tr c a
CNXH; nhà n c XHCN và nguy c quan liêu hố b máy nhà n c đó, ch
ngh a ch quan trong t duy chính tr và b nh giáo đi u trong công tác lý
lu n...).
+ Ph i dùng l p tr ng, quan đi m, ph
đ t ng k t kinh nghi m th c ti n.

ng pháp c a ch ngh a Mác-Lênin

22
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

0 Ch

ng 4: V t ch t và ý th c

ng 4: V T CH T VÀ Ý TH C

4.1. GI I THI U CHUNG
V t ch t và ý th c là nh ng ph m trù c b n n n t ng c a ch ngh a duy
v t, nó ch a đ ng th gi i quan và ph ng pháp lu n r t khái quát và sâu s c.
hi u rõ b n ch t khoa h c và cách m ng c a tri t h c Mác-Lênin, chúng ta
ph i nh n th c đúng đ n ph m trù v t ch t, ph m trù ý th c và m i liên h bi n
ch ng c a chúng.
4.2. M C ÍCH, YÊU C U SINH VIÊN C N N M V NG
1. V t ch t và các hình th c t n t i c a nó.
2. Ngu n g c b n ch t, k t c u c a ý th c.
3. M i quan h bi n ch ng gi a v t ch t và ý th c.
4. M t s k t lu n v ph

ng pháp lu n.

4.3. N I DUNG
1. Ph m trù v t ch t
1.1. Quan ni m v v t ch t c a ch ngh a duy v t tr

c Mác.

- Quan đi m c a các nhà tri t h c duy v t th i C đ i.
- Quan đi m c a các nhà tri t h c duy v t th i C n đ i.
1.2.

nh ngh a v t ch t c a Lênin.
- Hoàn c nh ra đ i c a đ nh ngh a.
-

nh ngh a c a Lênin v v t ch t.

- Ý ngh a ph
1.3. Ph

ng pháp lu n.

ng th c t n t i c a v t ch t

- V n đ ng là ph

ng th c t n t i c a v t ch t.

- Không gian và th i gian.
23
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 4: V t ch t và ý th c

1.4. Tính th ng nh t v t ch t c a th gi i.
- Quan ni m c a ch ngh a duy v t bi n ch ng v tính th ng nh t
v t ch t c a th gi i.
- Nh ng thành t u c a khoa h c t nhiên đã ch ng minh cho các
lu n đi m v tính th ng nh t v t ch t c a th gi i.
2. Ph m trù ý th c.
2.1. Ngu n g c c a ý th c
- Ngu n g c t nhiên.

- Ngu n g c xã h i.
2.2. B n ch t c a ý th c.
- Quan đi m c a ch ngh a duy v t Mácxít v b n ch t c a ý th c.
- K t c u c a ý th c.
2.3. M i quan h bi n ch ng gi a v t ch t và ý th c.
- Vai trò quy t đ nh c a nhân t v t ch t.
- Vai trò và tác d ng c a ý th c.
- M t s k t lu n v ph

ng pháp lu n.

4.4. CÂU H I ÔN T P
1. Quan đi m c a các nhà tri t h c duy v t th i c đ i, c n đ i v v t ch t.
Nh n xét v nh ng quan đi m đó.
G i ý nghiên c u:
+ Quan đi m v v t ch t c a các nhà tri t h c duy v t th i C đ i.
- Quan đi m c a các nhà tri t h c.
- Nh n xét: h đã l y th gi i đ gi i thích th gi i, đó là nh ng quan
ni m ch t phác, thô s , m c m c nh ng v c n b n là đúng.
Nh ng h n ch nh :
* Nh m l n v t ch t v i v t th .
* Cho v t ch t là có gi i h n, khơng phân chia đ

c n a.

* S t n t i c a v t th là s t n t i c a b n thân v t ch t.
24
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 4: V t ch t và ý th c

+ Quan đi m v v t ch t c a các nhà tri t h c duy v t th i C n đ i.
- Quan đi m c a các nhà tri t h c.
- Nh n xét:
* H đã đ ng nh t v t ch t v i thu c tính.
* Quan đi m v t ch t mang tính siêu hình máy móc v th gi i,
h đã nhìn th gi i nh m t b c tranh c h c, và khi khoa h c t nhiên
phát tri n h s r i vào b t c.
Tóm l i:
Theo quan đi m c a các nhà duy v t tr c Mác thì v t ch t là nh ng gì c
th , c m tính ho c là đ n v nh nh t c u t o nên m i v t, và h đi tìm c s
đ u tiên đ xây d ng nh ng quan đi m gi i thích th gi i b t ngu n t c s v t
ch t y.
Ch ngh a duy v t tr c Mác cịn có thi u sót h n ch nh t đ nh nó
mang tính tr c quan, máy móc, siêu hình.
2. N i dung và ý ngh a c a đ nh ngh a v t ch t c a Lênin.
G i ý nghiên c u:
+ Hoàn c nh ra đ i c a đ nh ngh a:
- Nh ng phát hi n m i c a v t lý vi mô hi n đ i cu i th k XIX đ u
th k XX.
- Nh n xét c a Lênin v cu c kh ng ho ng và cách gi i quy t.
+ Nêu đ nh ngh a v t ch t c a Lênin.
+ Phân tích n i dung đ nh ngh a:
- Ph

ng pháp đ nh ngh a v t ch t c a Lênin.

- Nh ng n i c b n :
* V t ch t là m t ph m trù tri t h c dùng đ ch th c t i khách
quan.
* Th c t i khách quan đ c đem l i cho con ng
giác và t n t i không l thu c vào c m giác.
* Th c t i khách quan đ
ch p l i, ph n ánh.

i trong c m

c c m giác c a chúng ta chép l i,

25
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 4: V t ch t và ý th c

+ Ý ngh a ph
Lênin.

ng pháp lu n đ

3. T i sao nói v n đ ng là ph

c rút ra trong đ nh ngh a v t ch t c a

ng th c t n t i c a v t ch t?

G i ý nghiên c u
+ V n đ ng là gì?
+ V n đ ng là ph

ng th c t n t i c a v t ch t.

+ Các hình th c v n đ ng c b n c a v t ch t.
+ V n đ ng và đ ng im.
4. Không gian và th i gian là gì? Các tính ch t c b n c a không gian và
th i gian.
G i ý nghiên c u:
+ Khái ni m không gian và th i gian.
+ Tính ch t c a khơng gian và th i gian:
- Tính khách quan.
- Tính v nh c u và vơ t n.
- Tính ba chi u c a khơng gian và tính m t chi u c a th i gian.
5. T i sao nói th gi i th ng nh t
ch ng minh đi u đó nh th nào?

tính v t ch t? Khoa h c hi n đ i đã

G i ý nghiên c u:
+ Quan ni m c a ch ngh a duy v t bi n ch ng v tính th ng nh t v t ch t
c a th gi i.
+ Nh ng thành t u c a khoa h c t nhiên đã ch ng minh cho các lu n
đi m c a ch ngh a duy v t bi n ch ng v tính thóng nh t v t ch t c a th gi i:
- Nh ng phát minh v đ i c a khoa h c t nhiên đ u th k XX: v

v t lý, hoá h c, sinh h c.
- Khoa h c hi n đ i đã đi sâu nghiên c u c u t o c a v t ch t đ tìm
hi u sâu thêm k t c u c a v t ch t.
+ Nh ng thành t u c a khoa h c t nhiên đã giúp cho ch ngh a duy v t
bi n ch ng có c s đ kh ng đ nh:
26
CuuDuongThanCong.com

/>

Ch

ng 4: V t ch t và ý th c

- Các s v t hi n t ng dù đa d ng, mn hình mn v nh ng đ u
có cùng b n ch t v t ch t
th gi i th ng nh t tính v t ch t và thơng
qua tính v t ch t.
- Th gi i v t ch t t n t i v nh vi n, vô h n, vô t n c b r ng l n
b sâu. Trong th gi i không có gì khác ngồi v t ch t đang v n đ ng,
chuy n hố.
- Xã h i lồi ng i là c u t o cao nh t c a c u t o v t ch t, là c u t o
đ c bi t c a t ch c v t ch t.
6. Quan đi m c a tri t h c duy v t bi n ch ng v ngu n g c t
ngu n g c xã h i c a ý th c.

nhiên và

G i ý nghiên c u:
+ Ngu n g c t nhiên c a ý th c:

- Ý th c là thu c tính c a m t d ng v t ch t s ng có t ch c cao là
b óc con ng i.
- Ph n ánh là thu c tính chung c a v t ch t.
+ Ngu n g c xã h i:
- Vai trò c a lao đ ng đ i v i s ra đ i và phát tri n c a ý th c.
- Vai trị c a ngơn ng trong s hình thành và phát tri n c a ý th c
7. B n ch t và k t c u c a ý th c.
G i ý nghiên c u:
+ B n ch t c a ý th c:
ng

- Ý th c là s ph n ánh sáng t o th gi i khách quan vào b óc con
i.
- Ý th c là s ph n ánh m t cách ch đ ng và tích c c.
- Ý th c mang b n ch t xã h i.

+ K t c u c a ý th c:
Ý th c có k t c u ph c t p, bao g m nhi u y u t có quan h v i
nhau. Có th chia k t c u đó theo chi u ngang và chi u d c:
- Theo chi u ngang: bao g m có các y u t nh tri th c, tình c m,
ni m tin, lý trí, ý chí... trong đó tri th c là quan tr ng nh t.
27
CuuDuongThanCong.com

/>