Sách hướng dẫn học tập kinh tế vĩ mô

HC VIN CÔNG NGH BU CHÍNH VIN THÔNG
- - - - - - - ( - - - - - - -




SÁCH HNG DN HC TP
KINH T V MÔ
Biên son : Ths. TRN TH HÒA













Lu hành ni b


HÀ NI - 2006

LI NÓI U
Kinh t v mô là mt môn kinh t c s, đ cp đn các lý thuyt và các phng pháp
phân tích s vn đng ca các mi quan h kinh t trên bình din tng th nn kinh t. Là
môn khoa hc nn tng, c s cho các khoa hc kinh t chuyên ngành khác.

Nn kinh t quc dân, bao gm nhiu th trng, nhiu thành phn kinh t, nhiu b
phân cu thành có liên quan mt thit vi nhau. Mi bin đng ca mt th trng, mt thành
phn, mt b phn đu tác đng đn các cân bng tng th ca nn kinh t. Kinh t v mô
quan tâm đn nhng mi quan h tng th này nhm phát hin, phân tích và mô t bn cht
ca các bin đi kinh t, tìm ra các nguyên nhân gây nên s mt n đnh nh hng ti hiu
qu ca toàn b nn kinh t. Cng t đó kinh t v mô nghiên cu, đa ra các chính sách và
công c tác đng vào nn kinh t nhm đt đc các mc tiêu kinh t ca nn kinh t nh:
tng trng kinh t, n đnh kinh t và phân phi công bng.
Vi tp tài liu “Sách hng dn hc tp môn kinh t v mô cho đi tng đi hc đào
to t xa” đc kt cu thành 8 chng:
- Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
- Chng 2: Khái quát v kinh t hc v mô
- Chng 3: Tng sn phm và thu nhp quc dân
- Chng 4: Tng cu và chính sách tài khoá
- Chng 5: Tin t và chính sách tin t
- Chng 6: Tng cung và chu k kinh doanh
- Chng 7: Tht nghip và lm phát
- Chng 8: Kinh t v mô ca nn kinh t m
Nhm cung cp nhng kin thc c bn ca kinh t hc v mô, tp tài liu này đc
trình bày theo cách tip cn t t, phân tích kinh t đc tin hành vi nn kinh t khép kín
đn nn kinh t m.
Mi chng đc kt cu thành 4 phn: Phn gii thiu chng nhm gii thiu khái
quát ni dung ca chng và yêu cu đi vi ngi hc khi nghiên cu chng đó. Phn ni
dung chng, đc biên son theo trình t, kt cu ni dung ca môn hc mt cách c th, chi
tit, đn gin giúp cho ngi hc có th nm bt ni dung mt cách nhanh chóng. Phn tóm
tt ni dung và nhng vn đ cn nghi nh, nhm mc đích nhc li các thut ng then cht,
ni dung ct lõi ca chng. Phn bài tp và câu hi cng c lý thuyt, phn này gm các câu
hi cng c lý thuyt, câu hi la chn câu tr li đúng, gii thích và bài tp. ây là phn
luyn tp khi hc viên đã nghiên cu song ni dung ca mi chng.
Tp tài liu hng dn hc tp môn kinh t v mô cho đi tng đi hc t xa, ln đu

tiên đc biên son, nên không tránh khi nhng sai sót. Rt mong nhn đc các ý kin
đóng góp ca bn đc và các thày cô giáo.
Xin trân trng cám n!
Tác gi
Ths Trn Th Hoà
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
CHNG I: MT S VN  C BN V KINH T HC
GII THIU
Chng này cung cp nhng kin thc c bn v mt s khái nim, quy lut, công c phân
tích quan trng ca kinh t hc hin đi, nhm giúp cho sinh viên có đc kin thc ban đu v
môn hc nh:
Kinh t hc là gì? các đc trng, đi tng nghiên cu và phng pháp nghiên cu ca kinh
t hc, s khác bit gia kinh t v mô và kinh t vi mô, s khác bit trong phng pháp nghiên cu
ca kinh t hc vi các khoa hc kinh t khác. Cách thc t chc ca mt nn kinh t hn hp, các
chc nng c bn ca mt nn kinh t trong vic gii quyt các vn đ kinh t nh sn xut cái gì?;
sn xut nh th nào?; sn xut cho ai? Các tác nhân trong nn kinh t hn hp, vai trò ca các tác
nhân trong nn kinh t và s nh hng qua li gia chúng trong nn kinh t hn hp.
Trong chng này cng nhm trang b cho sinh viên mt s khái nim c bn ca kinh t
hc nh “các yu t sn xut”, “gii hn kh nng sn xut”, “chi phí c hi”. Mt s quy lut
kinh t nh “quy lut chi phí tng đi ngày càng tng”; “quy lut thu nhp có xu hng gim
dn”;...
Trang b cho sinh viên phng pháp phân tích cung – cu ht nhân ca phân tích kinh t.
Vic xác đnh giá c, sn lng thông qua cung, cu; xác đnh mc sn lng và giá c cân bng;
các nhân t nh hng đn cung, cu, s thay đi đim cân bng khi cung, cu thay đi.
Sau khi nghiên cu chng này sinh viên cn phi đt đc các yêu cu sau:
1. Sinh viên phi nm vng các khái nim, phm trù lý thuyt
2. Phi vn dng lý thuyt đ gii quyt các bài tp di các dng:
- Phân tích gii hn kh nng sn xut
- Xác đnh chi phí c hi ca các quyt đnh kinh t
- Phân tích cung cu

NI DUNG
1.1. KHÁI NIM, NHNG C TRNG VÀ PHNG PHÁP LUN NGHIÊN CU
CA KINH T HC.
1.1.1. Khái nim kinh t hc.
Kinh t hc là môn khoa hc ra đi cách đây hn hai th k. T đó đn nay kinh t hc đã
tri qua nhiu giai đon phát trin, do đó cng đã xut hin khá nhiu các đnh ngha v kinh t
hc. Sau đây xin trình bày 3 khái nim v kinh t hc đc nhiu nhà kinh t hin nay s dng.

5
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
(1). Kinh t hc là môn hc nghiên cu xem xã hi s dng nh th nào ngun tài nguyên
khan him đ sn xut ra nhng hàng hoá cn thit và phân phi cho các thành viên
trong xã hi.
(2). Kinh t hc là môn khoa hc nghiên cu hot đng ca con ngi trong sn xut và tiêu
th hàng hoá.
(3). Kinh t hc là môn khoa hc nghiên cu vic la chn cách s dng hp lý nht các
ngun lc đ sn xut ra hàng hoá và dch v nhm tho mãn cao nht nhu cu cho mi
thành viên trong xã hi.
Kinh t hc có quan h cht ch vi nhiu môn khoa hc khác nh: trit hc, kinh t chính
tr hc, s hc, xã hi hc,... và đc bit có liên quan cht ch vi toán hc và thng kê hc.
Kinh t hc đc chia làm 2 phân ngành ln là kinh t hc vi mô và kinh t hc v mô
- Kinh t v mô nghiên cu hot đng ca toàn b tng th rng ln ca toàn b nn kinh
t nh: Tng trng kinh t, s bin đng ca giá c (lm phát), vic làm ca c quc gia (tht
nghip), cán cân thanh toán và t giá hi đoái,...
Ví d: Nn kinh t Vit Nam nm 2004 tng trng 7,2%, lm phát 8%, cán cân thng
mi cân bng,... ây là tín hiu phn ánh nn kinh t ca Vit Nam đang trên đà phát trin,...”
- Kinh t vi mô nghiên cu s hot đng ca các các t bào kinh t trong nn kinh t là các
doanh nghip, h gia đình, nghiên cu nhng yu t quyt đnh giá c, s lng sn phm,... trong
các th trng riêng l.
Ví d: Trên th trng Hà Ni, vào dp tt nguyên đán 2005, hàng thu sn đc tiêu th

mnh, do đó giá có th tng nh.
Tu theo cách thc s dng, kinh t hc đc chia thành hai dng kinh t hc là kinh t
hc thc chng và kinh t hc chun tc. Kinh t hc thc chng là đ tr li câu hi: Là bao
nhiêu? là gì? Nh th nào?; còn kinh t hc chun tc là đ tr li câu hi: Nên làm cái gì?, Làm
nh th nào?... Mi vn đ kinh t c th đu thng đc tin hành t kinh t hc thc chng ri
chuyn sang kinh t hc chun tc.
Kinh t hc thc chng là vic mô t và phân tích s kin, nhng mi quan h trong nn
kinh t .Ví d: hin nay, t l lm phát là bao nhiêu? nu tng trng kinh t là 8% thì t l lm
phát s thay đi th nào?
Kinh t hc chun tc đ cp đn cách thc, đo lý đc gii quyt bng s la chn. Ví d:
T l lm phát đn mc nào thì có th chp nhn đc? Có nên tng t l lãi sut ngân hàng
không?...
1.1.2. Nhng đc trng c bn ca kinh t hc
(1) Kinh t hc nghiên cu s khan him các ngun lc mt cách tng đi vi nhu
cu kinh t xã hi.
ây là đc trng kinh t c bn gn lin vi tin đ nghiên cu và phát trin ca môn kinh
t hc. Không th sn xut mt loi hàng hoá nào đó đ tho mãn đy đ mi nhu cu ca con
ngi đc.Vì nhu cu thì đa dng, còn ngun lc thì hu hn do đó cn phi cân đi, la chn.

6
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
(2) Tính hp lý ca kinh t hc
c trng này th hin  ch, khi phân tích hoc lý gii mt s kin kinh t nào đó, cn
phi da trên các gi thit hp lý nht đnh và din bin ca s kin kinh t này. Tuy nhiên, cn
lu ý rng tính cht hp lý ch có tính cht tng đi vì nó ph thuc vào điu kin môi trng
ca s kin kinh t.
Ví d 1: Mun phân tích hành vi ngi tiêu dùng mun mua th gì? s lng là bao nhiêu?
thì kinh t hc gi đnh h tìm cách mua đc nhiu hàng hoá dch v nht trong s thu nhp hn
ch ca mình.
Ví d 2:  phân tích xem doanh nghip s sn xut cái gì, bao nhiêu? bng cách nào? có

th gi đnh rng doanh nghip s tìm cách ti đa hoá li nhun trong gii hn ngun lc ca
doanh nghip.
(3) Kinh t hc là mt b môn nghiên cu mt lng
Vi đc trng này kinh t hc th hin kt qu nghiên cu kinh t bng các con s có tm
quan trng đc bit. Khi phân tích kt qu ca các hot đng ch nhn đnh nó tng lên hay gim
đi thì cha đ mà phi thy đc s bin đi ca nó nh th nào là bao nhiêu?
Ví d: Kt qu kinh doanh ca doanh nghip A nm 2005 là kh quan, cha đ, cha thy
đc điu gì. Mà kh quan nh th nào? phi đc lng hoá thông qua các chi tiêu kinh t nh:
Doanh thu tng 20% so vi nm 2004 vi mc tng 400 t đng; li nhun tng 22% so vi nm
2004, mc tng tng là 150 t đng,...
(4) Tính toàn din và tính tng hp
c trng này ca kinh t hc là khi xem xét các hot đng và s kin kinh t phi đt nó
trong mi liên h vi các hot đng, s kin kinh t khác trên phng din ca mt nn kinh t
thm chí có nhng s kin phi đt trong mi quan h quc t.
Ví d: “Trong giai đon 2000- 2005 nn kinh t Vit Nam có mc tng trng cao n
đnh”.  có c s ca nhn đnh này nhà nghiên cu phi có s liu lý gii, chng minh điu đó
là tc đ tng trng bình quân hàng nm ca Vit Nam là 7%, lm phát t 6-8%/ nm,... và tc
đ tng trng ca các nc khác trong khu vc và trên th gii.
(5) Kt qu nghiên cu ca kinh t hc ch xác đnh đc  mc trung bình. Vì các kt
qu này ph thuc rt nhiu vào các yu t khác nhau nh hng ti ch tiêu kinh t nghiên cu,
trong đó có rt nhiu yu t ch có th xác đnh đc xu hng nh hng mà không th xác đnh
đc mc đ nh hng.
1.1.3. Phng pháp lun nghiên cu kinh t hc
Có th khái quát phng pháp lun nghiên cu ca kinh t hc thông qua 4 giai đon nh sau:
(1). Khi nghiên cu các hin tng kinh t các nhà kinh t thng dùng phng pháp
quan sát.
Vì các hin tng kinh t ht sc phc tp, thng xuyên bin đng, chu nh hng ca rt
nhiu nhân t khách quan và ch quan. Các quan h kinh t rt vô hình, mà chung ta ch có th
suy đoán thông qua các biu hin bên ngoài th trng ca nó

7
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
Ví d: Mun nghiên cu v lm phát ca thi k nào đó, thì phi quan sát s thay đi giá
c ca tt các hàng hoá đang đc giao dch trên th trng ca thi k đó.
(2). Thu thp các s liu phc v cho mc tiêu nghiên cu
Ví d: Mun bit lm phát hin nay là bao nhiêu, đã phi là nguy c cha thì cn phi có s
liu, cn c ban đu đ phân tích. S liu đ tin hành nghiên cu lm phát là s liu v nn kinh
t tng trng hay suy thoái, mc giá c chung ca các hàng hoá và dch v trong nn kinh t, ...
(3) Tin hành phân tích vi các phng pháp phân tích thích hp
Mi mt s kin kinh t, mi mt ch tiêu kinh t s có cách phân tích khác nhau, có th
dùng phng pháp phân tích này hay phng pháp phân tích khác, hoc kt hp ca mt s
phng pháp phân tích. Kinh t hc ngoài nhng phng pháp ca các khoa hc kinh t nói
chung, thì kinh t hc s dng các phng pháp pháp phân tích đc thù. ó là nhng phng
pháp tru tng hoá, bóc tách các nhân t không đnh nghiên cu (c đnh các nhân t này) đ
xem xét các mi quan h kinh t gia các bin s c bn liên quan trc tip ti s kin nghiên
cu. Ví d nh là phng pháp thông kê, mô hình toán, kinh t lng, phng pháp cân bng
tng th và cân bng b phn,...
(4) Rút ra các kt lun đi chiu vi thc t, phát hin ra đim bt hp lý, đ ra các
gi thit mi ri li kim nghim bng thc t. Quá trình này lp đi lp li ti khi nào kt qu
rút ra sát thc vi thc t, khi đó quá trình nghiên cu mi kt thúc.
1.2. T CHC KINH T CA MT NN KINH T HN HP
1.2.1. Ba chc nng c bn ca mt nn kinh t
Tt c các nn kinh t quc dân, trong mi giai đon phát trin đu phi thc hin ba chc
nng c bn sau:
(1) Sn xut ra nhng hàng hoá và dch v nào? vi s lng bao nhiêu?
C s ca chc nng này là s khan him các ngun lc so vi nhu cu ca xã hi. Nhim
v ch yu mà ca bt k nn kinh t nào cng cn phi gii quyt là gim đn mc ti thiu s
lãng phí trong vic sn xut ra nhng sn phm không cn thit, và tng cng đn mc ti đa
nhng sn phm cn thit.
(2) Các hàng hoá và dch v đc sn xut ra nh th nào

Vic gii quyt đúng đn vn đ này thông thng đng ngha vi vic s dng s lng
đu vào ít nht đ sn xut ra s lng sn phm đu ra nht đnh.
(3) Hàng hoá và dch v đc sn xut ra cho ai? hay sn phm quc dân đc phân
phi th nào cho các thành viên trong xã hi.
Ba vn đ nêu trên là nhng chc nng nng mà bt k nn kinh t nào cng phi thc hin,
bt k hình thc hay trình đ phát trin ca nó nh th nào. Tt c các chc nng này đu mng
tính la chn, vì các ngun lc đ sn xut ra sn phm đu khan him. C s cho s la chn
này là:
- Tn ti các cách s dng khác nhau các ngun lc trong vic sn xut ra các sn phm
khác nhau. Ví d: Sn xut sn phm dt may cn đu vào là (lao đng ngành dt may, máy may,
vi, si,...); còn sn xut ô tô cn (lao đng ngành c khí ch to, thép,...).

8
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
- Tn ti các phng pháp khác nhau đ sn xut ra sn phm c th. Ví d cng là may
mc nhng phng pháp th công khác vi t đng hoá.
- Tn ti các phng pháp khác nhau đ phân phi hàng hoá và thu nhp cho các thành viên
trong xã hi. Ví d: Tham gia sn xut ra sn phm, ngi lao đng nhn đc tin công tin
lng; doanh nghip nhn đc li nhun, Nhà nc thu đc các khon thu. Các thành viên
trong xã hi nhân đc bao nhiêu là do c ch phân phi  mi thi k, mi quc gia.
Nhng cách thc đ gii quyt ba vn đ kinh t c bn trên trong mt nc c th s tu
thuc vào lch s, h t tng, và chính sách kinh t cu Quc gia này.
1.2.2. T chc kinh t ca mt nn kinh t hn hp
Các h thng kinh t khác nhau có nhng cách t chc kinh t khác nhau đ thc hin
ba chc nng c bn ca nn kinh t. Lch s phát trin ca loài ngi cho thy có các kiu t
chc sau:
(1) Nn kinh t tp quán truyn thng: ku t chc này tn ti di thi công xã nguyên
thu. Trong xã hi này, các vn đ kinh t c bn là sn xut cái gì? sn xut nh th nào? phân
phi cho ai? đc quyt đnh theo tp quán truyn thng t th h trc sang th h sau. T cung,
t cp; cn cái gì thì sn xut cái đó bng t liu sn xut ca chính mình, không cn trao đi.

(2) Nn kinh t ch huy (k hoch hoá tp trung): là nn kinh t gii quyt ba vn đ kính
t c bn đu do Nhà nc quyt đnh, cân đi. Vic sn xut cái gì? sn xut nh th nào? phân
phi cho ai đu đc thc hin theo k hoch tp trung thng nht ca Nhà nc.
(3) Nn kinh t th trng: trong nn kinh t ba chc nng c bn là sn xut cái gì? sn
xut nh th nào? sn xut cho ai? đc thc hin thông qua c ch th trng, do th trng
quyt đnh. Trong đó các cá nhân ngi tiêu dùng, và các doanh nghip tác đng qua li ln nhau
trên th trng đ xác đnh mt h thng giá c, th trng, li nhun, thu nhp,...
(4) Nn kinh t hn hp: các h thng kinh t hin nay, không mang nhng hình thc kinh
t thun tuý nh th trng, chi huy hay t nhiên, mà là s kt hp các nhân t ca các loi hình
kinh t. Và điu đó gi là nn kinh t hn hp. Trong nn kinh t hn hp các th ch công cng
và t nhân đu có vai trò kim soát kinh t. Thông qua bàn tay “vô hình” ca th trng và bàn tay
“hu hình” ca Nhà nc. Các nhà kinh t chia các tác nhân trong nn kinh t hn hp thành 4
nhóm, nhm gii thích hành vi và phng thc thc hin các chc nng ch yu ca tng nhóm.
Các nhóm này tác đng qua li ln nhau to thành mt h thng kinh t hn hp. Trong nn kinh
t hn hp, c ch th trng s xác đnh giá c và sn lng trong nhiu lnh vc còn Chính ph
s điu tit th trng thông qua thu, chi tiêu ca Chính ph, lut pháp,... Mô hình kinh t hn
hp ca tng nc có th khác nhau, tu thuc vào mc đ can thip ca Chính ph vào nn kinh
t, và đi vi th trng.
1.2.2.1. Ngi tiêu dùng cui cùng
Ngi tiêu dùng cui cùng là tt c các cá nhân và h gia đình, h mua hàng hoá và dch v
đ tho mãn nhng nhu cu tiêu dùng ca h: Ví d nh mua lng thc, thc phm đ n, mua
qun áo đ mc,.... Ngi tiêu dùng cui cùng có nh hng rt ln đn vic quyt đnh sn xut

9
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
cái gì trong nn kinh t vì h mua và tiêu dùng phn ln các sn phm ca nn kinh t. Hành vi
mua ca ngi tiêu dùng b thúc đy bi mt s yu t chung nào đó, và ngi ta có th d đoán
vi mc đ tin cy nht đnh. Yu t c bn trong yu t chung đó là ngi tiêu dùng mun tho
mãn ti đa nhu cu ca h vi thu nhp hn ch.
1.2.2.2. Các doanh nghip

Các doanh nghip là ngi sn xut ra hàng hoá và dch v cung cp cho xã hi, mc đích
ca h khi thc hin ba chc nng c bn sn xut cái gì? sn xut nh th nào? sn xut cho ai?
là thu đc li nhun cao nht trong gii hn ngun lc ca mình.
1.2.2.3. Chính ph
Trong nn kinh t hn hp Chính ph đng thi va là ngi sn xut và va là ngi
tiêu dùng nhiu hàng hoá dch v. Chính ph tiêu dùng phc v vai trò qun lý điu hành ca
Chính ph. Chính ph là ngi sn xut cng ging nh doanh nghip t nhân, nhng nó phc
tp hn nhiu bi vai trò qun lý kinh t ca Chính ph và có th phác ho thông qua 3 chc
nng ch yu sau:
(1). Chc nng hiu qu:
+  bo đm cho hot đng kinh doanh ca các doanh nghip có hiu qu, sn xut phát
trin thì Nhà nc phi đa ra các đo lut nh là chng đc quyn, chng ép giá, thu,...
+  hn ch tác đng t bên ngoài thì Chính ph, càn phi đt ra các lut l ngn chn các
tác đng tiêu cc nh: ô nhim môi trng, hu hoi tài nguyên,...
(2). Chc nng công bng
Trong nn kinh t th trng hàng hoá đc phân phi cho ngi có nhiu tin mua nht
ch không phi cho ngi có nhu cu ln nht. Do vy, đ bo đm s công bng trong xã hi, thì
Chính ph phi đa ra các chính sách phân phi li thu nhp. Ví d nh h thng thu thu nhp,
bo him, tr cp,...
(3). Chc nng n đnh
Chính ph còn phi thc hin chc nng kinh t v mô là duy trì s n đnh kinh t. Lch s
phát trin ca ch ngha t bn cho thy có thi k tng trng thì lm phát tng vt, trong thi
k suy thoái nng n thì tht nghip li cao dn đn nhng s thng trm ca chu k kinh t.
Chính ph có th s dng các chính sách, công c ca mình đ tác đng đn sn lng và vic
làm, làm gim bt các giao đng ca chu k kinh doanh.
1.2.2.4. Ngi nc ngoài
Các cá nhân, các doanh nghip, Chính ph nc ngoài tác đng đn các hot đng kinh t
din ra  mt nc thông qua vic mua bán hàng hoá và dch v, vay mn, vin tr và đu t nc
ngoài. Trong mt s nc có nn kinh t khá m thì ngi nc ngoài có vai trò khá quan trng.

10
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
1.3. MT S KHÁI NIM C BN CA KINH T HC
1.3.1. Yu t sn xut, gii hn kh nng sn xut, chi phí c hi
1.3.1.1. Các yu t sn xut
Yu t sn xut là đu vào ca quá trình sn xut và đc phân chia thành 3 nhóm:
(1). t đai và tài nguyên thiên nhiên: bao gm toàn b đt dùng cho canh tác, xây dng
nhà , đng sá,... các loi nhiên liu, khong sn, cây ci,...
(2). Lao đng Là nng lc ca con ngi đc s dng theo mt mc đ nht đnh trong
quá trình sn xut. Ngi ta đo lng lao đng bng thi gian ca lao đng đc s dng trong
quá trình sn xut.
(3) T bn: Là máy móc, đng sá, nhà xng,... đc sn xut ra ri đc s dng đ sn
xut ra các hàng hoá khác. Vic tích lu các hàng hoá t bn trong nn kinh t có mt vai trò rt
quan trng trong vic nâng cao hiu qu ca sn xut.
1.3.1.2. Gii hn kh nng sn xut
Khi xem xét mt nn kinh t vi s lng các yu t sn xut và trình đ công ngh cho
trc. Khi quyt đnh sn xut cái gì? sn xut nh th nào?, nn kinh t phi la chn xem các
yu t hn ch này đc phân phi nh th nào gia rt nhiu các hàng hoá khác nhau đc sn
xut ra.  đn gin, gi s rng toàn b ngun lc ca nn kinh t ch tp trung vào sn xut 2
loi hàng hoá là thc n và qun áo.  s dng ht ngun lc ca nn kinh t, thì có th có các
cách la chn t hp thc n và qun áo trong bng 1.1 sau đây đ sn xut.

Bng 1.1 Nhng kh nng sn xut thay th khác nhau

Kh nng Lng thc (tn) Qun áo (ngàn b)
A 0 7,5
B 1 7
C 2 6
D 3 4,5
E 4 2,5

F 5 0

Biu din nhng kh nng này trên đ th và ni nhng đim này li ta đc đng gii hn
kh nng sn xut.



11
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc















Phng án la chn A là phng án toàn b ngun lc ch sn xut qun án, ti đây s
lng qun áo đc sn xut ra là nhiu nht, còn thc phm bng 0. Ti phng án F toàn b
ngun lc ch tp trung sn xut lng thc và thc phm bng 5 là nhiu nht còn qun áo bng
không. Dc theo đng cong t phng án A đn phng án F thì qun áo gim đi và lng thc
tng lên.
Phng án sn xut A,B,C,D,E,F là nhng phng án có hiu qu vì s dng ht ngun lc,

và ti đó mun tng mt đn v sn phm đu ra là qun áo thì phi ct gim đi nhng đn v sn
phm đu ra là lng thc. Phng án M là phng án sn xut không có hiu qu vì cha s
dng ht ngun lc và ti M mun tng qun áo thì không cn phi ct gim lng thc vì còn
ngun lc. Phng án N là phng án không th đt đc ca nn kinh t vì xã hi không đ
ngun lc.
Vy đng gii hn kh nng sn xut là mt đng biu din tp hp tt c các phng án
sn xut có hiu qu; phng án sn xut có hiu qu là phng án mà ti đó mun tng mt đn v
sn phm đâu ra nào dó thì buc phi cát gim đi nhng đn v sn phm đu ra khác. Trong mt
khong thi gian nht đnh, mi mt nn kinh t có mt đng gii hn kh nng sn xut. Khi các
yu t sn xut thay đi thì đng gii hn kh nng sn xut cng thay đi theo. Nu ngun lc
đc m rng thì đng gii hn kh nng sn xut dch chuyn sang bên phi, khi ngun lc sn
xut b thu hp li thì đng gii hn kh nng sn xut s dch chuyn v phía bên trái.
1.3.1.3. Chi phí c hi
Trong mt gii hn ngun lc, ti mt thi đim có th có nhiu phng án đ la chn đó
là các c hi có th có. Khi chúng ta la chn mt phng nào đó và tin hành thc hin theo
5
¦
Qun áo
¦
A
B
¦ N
Thc phm
C
¦
D
E
¦
¦ M
¦

¦
7.5
F
Hình 1.1: ng gii hn kh nng sn xut

12
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
phng án đó thì s có các phng án khác, c hi khác b b qua. Trong các c hi b b qua c
hi nào mng li thu nhp ln nht, c hi đó chính là chi phí c hi ca phng án đã la
chn.Vy chi phí c hi là chi phí ln nht ca các phng án b b l.
Ví d: mt ngi có lng tin là 100 triu đng, ngi này có các c hi s dng s tin
này là: Phng án 1: tit kim đ  gia đình và thu nhp tng thêm bng 0; phng án 2: gi tin
tit kim ti ngân hàng, thu nhp tng thêm 6 triu đng; phng án 3: s dng tin đ mua trái
phiu, thu nhp trái phiu là 8 triu đng; phng án 4: góp vn kinh doanh d kin cui nm thu
đc 10 triu đng li nhun. Ngi này chn phng án 2 là gi tin tit kim ti ngân hàng,
vy các phng án b b qua là phng án 1,3,4. Chi phí c hi ca vic la chn phng án 2 là
phng án 4 vi chi phí là 10 triu đng.
1.3.2. Quy lut thu nhp gim dn và quy lut chi phí tng đi ngày càng tng.
(1). Quy lut thu nhp gim dn đc phát biu nh sau: S lng sn phm đu ra có thêm
s ngày càng gim nu liên tip b thêm tng đn v yu t đu vào bin đi nào đó vi các yu t
đu vào khác cha thay đi.
(2). Quy lut chi phí tng đi ngày càng tng đc phát biu nh sau: đ có thêm mt s
bng nhau v mt mt hàng nào đó thì xã hi phi hi sinh ngày càng nhiu s lng mt hàng khác.
1.4. PHÂN TÍCH CUNG - CU
1.4.1. Phân tích cu
1.4.1.1. Khái nim cu
Cu là s lng hàng hoá và dch v nào đó mà ngi mua mun mua, có kh nng mua,
sn sàng mua ng vi tng mc giá trong mt khong thi gian nào đó vi các nhân t nh hng
đn cu khác cha thay đi.
1.4.1.2. Các nhân t nh hng đn cu

Các nhân t nh hng đn cu là các nhân t, khi bn thân nó thay đi, thì s làm cho
lng cu thay đi theo. Các nhân t nh hng đn cu đc chia là 2 nhóm.
- Nhóm ni sinh: là các nhân t khi thay đi làm cho bn thân đng cu thay đi. Các nhân
t này là nhân t quyt đnh hình dng, xu hng ca đng cu. Ví d nh nhân t giá (P)
- Nhóm ngoi sinh: Là nhóm nhân t khi thay đi, thì bn thân đng cu không thay đi
mà ch dch chuyn sang phi nu lng cu tng hoc sang trái nu lng cu gim. Ví d nh:
thu nhp; tâm lý ngi tiêu dùng; chính sách ca Nhà nc, giá c hàng hoá liên quan;...
1.4.1.3. Hàm s cu
Cu là mt hàm s biu din mi quan h gia lng cu và các nhân t nh hng đn cu:
Q
D
= f (P, P
liênquan
, TN, CS, TL,....)
Trong đó: Q
D
là lng cu;
P giá c ca bn thân hàng hoá;
P
liênquan
là giá c hàng hoá liên quan

13
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
TN: thu nhp ca dân chung
CS: chính sách ca Chính ph
TL: tâm lý thói quen ca ngi tiêu dùng.
...
1.4.1.4. Biu cu
Biu cu là mt bng s liu mô t mi quan h gia lng hàng hoá mà ngi tiêu dùng

mua ng vi tng mc giá.
Ví d: Biu cu v sn phm A trên th trng Hà Ni thánh 12 nm 2005
Giá bán (P) đn v tính (triu đng) 50 40 30 20 10
Lng cu (Q) đn v tính (sn phm) 18 20 24 30 40
1.4.1.5. ng cu
ng cu là đng biu din mi quan h gia lng cu và giá c ca mt hàng hoá, dch
v nào đó trên mt trc to đ. Trc tung phn ánh giá, trc hoành phn ánh lng cu. Nói cách
khác đng cu mô t biu cu trên đ th.
Ví d: Mô t biu cu ca sn
phm A trên th trng Hà Ni tháng 12
nm 2005 bng đ th, thì đây là đng
cu sn phm A trên th trng Hà Ni
tháng 12 nm 2005. ng cu có đ
dc âm th hin khi giá c tng thì lng
cu gim và ngc li. ng cu dch
chuyn sang trái (D’) khi các nhân t
ngoi sinh làm gim lng cu. ng
cu dch chuyn sang phi (D’’) khi các
nhân t ngoi sinh thay đi làm cho
lng cu tng.
1.4.1.6. Lut cu
Lut cu th hin mi quan h t l
nghch gia giá c và lng cu đi vi
hàng hoá thông thng (Pji Qk; Pk i Qj)
P


50

40

30

20 D’ D D’’

10

0
10 20 30 40 Q
1.4.2. Phân tích cung
(1). Khái nim cung: cung là s lng hàng hoá, dch v nào đó mà doanh nghip có kh
nng sn xut và bán ra ng vi tng mc giá và trong mt gii hn ngun lc nht đnh.
(2). Các nhân t nh hng đn cung: các nhân t nh hng đn cung là các nhân t khi
nó thay đi s làm cho lng cung thay đi theo. Các nhân t nh hng đn cung có th chia ra
làm 2 nhóm:

14
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
Nhóm nhân t ni sinh: là nhng nhân t quyt đnh đng cung ca doanh nghip. Nhân
t này thay đi thì đng cung cng thay đi theo.
Nhóm nhân t ngoi sinh: là nhng nhân t khi nó thay đi thì ch làm đng cung dch
chuyn sang phi nu lng cung tng; làm đng cung dch chuyn sang trái nn nó làm cho
lng cung gim.
(3). Hàm s cung: Cung là mt hàm s biu din mi quan h gia lng cung và các nhân
t nh hng đn cung.
Q
S
=f (P, P
âuvào
, CN, L,CS,...)

Trong đó: Q
S
: lng cung sn phm nào đó
P: giá c ca bn thân hàng hoá
P
uvào
: giá c ca các yu t đu vào
CN: công ngh sn xut
L: lc lng lao đng
CS: chính sách ca Chính ph tác đng vào nn kinh t.
...
(4). Biu cung: Biu cung là mt bng s liu mô t mi quan h gia lng hàng hoá mà
doanh nghip có th sn xut và bán ra vi tng mc giá.
Ví d: Biu cung v sn phm A trên th trng Hà Ni thánh 12 nm 2005

Giá bán (P) đn v tính (triu đng) 10 20 30 40 50
Lng cung (Q) đn v tính (sn phm) 0 10 20 30 40

(5). ng cung: đng cung là đng biu din mi quan h gia lng cung và giá c
trên mt trc to đ trc tung phn ánh giá c, trc hoành phn nh lng cung. ng cung
chính là phn ánh biu cung trên đ th (P,Q).
Ví d: Mô t đng cung ca sn phm trên th trng Hà Ni tháng 12 nm 2005

15
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc

P
50
S’ S S’’
40

30

20

10

0
10 20 30 40 Q

ng cung ca sn phm có đ dc dng giá tng thì lng tng, khi các nhân t khác
thay đi làm cho lng cung gim thì đng cung dch chuyn sang trái; khi các nhân t khác
thay đi làm cho lng cung tng thì đng cung dch chuyn sang phi.
(6) Lut cung: phát biu giá c và lng cung có mi quan h t l thun. Giá tng thì
lng cung tng (Pji Qj; Pk i Qk).
1.4.3. Cân bng cung cu
Khái nim đim cân bng: im cân bng là đim mà ti đó lng cung bng vi lng
cu xác đnh mc giá c chung, giá c th trng.
Q
*
= Q
S
= Q
D
; P
*
= P
S
= P
D

Có th biu din đng cung và đng cu trên mt trc to đ (P,Q), khi đó đim cân bng
là đim va nm trên đng cung và va nm trên đng cu.

P

D S

P

1
A B
E
P
*




P
2
C D



O Q
C
Q
A
Q
*
Q
B
Q
D
Q

B B B B P
P
B B B B

16
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
Cân bng ca th trng ch là mt trng thái E(P
*
,Q
*
), trên thc t khi giá c cao hn giá
th trng P
1
> P
*
khi đó lng cung là Q
B
, lng cu là QB
A
; Q
B
B> Q
A

có mt lng d tha hàng
hoá trên th trng là tQ = Q
B
-

Q
A
chính lng d tha này dn đn cnh tranh gia ngi bán
vi ngi bán làm giá c gim xung ti P
*
. Nu giá trên th trng là P
2
< P
*
, khi đó lng cu
(Q
C
) nh hn lng cung (Q
D
). Q
C
< Q
D
mt mc tQ = Q
D
–

Q
C
, đây là lng thiu ht hàng

hoá trên th trng dn đn cnh tranh gia ngi mua vi ngi mua làm cho giá c tng lên t
P
2
ti P
*
.
TÓM TT NI DUNG
1. Khái nim kinh t hc: Kinh t hc là môn hc nghiên cu xem xã hi s dng nh th
nào ngun tài nguyên khan him đ sn xut ra nhng hàng hoá cn thit và phân phi cho các
thành viên trong xã hi.
2. Kinh t hc có quan h cht ch vi nhiu môn khoa hc khác nh: Trit hc, kinh t
chính tr hc, s hc, xã hi hc,... và đc bit có liên quan cht ch vi toán hc và thng kê hc.
3. Kinh t hc đc chia làm 2 phân ngành ln là kinh t hc vi mô và kinh t hc v mô
4. Tu theo cách thc s dng, kinh t hc đc chia thành hai dng kinh t hc là
kinh t hc thc chng và kinh t hc chun tc.
5. Nhng đc trng c bn ca kinh t hc:
- Kinh t hc nghiên cu s khán him các ngun lc mt cách tng đi vi nhu cu
kinh t xã hi.
- Tính hp lý ca kinh t hc
- Kinh t hc là mt b môn nghiên cu mt lng
- Tính toàn din và tính tng hp
- Kt qu nghiên cu ca kinh t hc ch xác đnh đc  mc trung bình.
- Phng pháp lun nghiên cu kinh t hc
6. Có th khái quát phng pháp lun nghiên cu ca kinh t hc thông 4 giai đon
nh sau:
- Khi nghiên cu các hin tng kinh t các nhà kinh t thng dùng phng pháp
quan sát.
- Thu thp các s liu phc v cho mc tiêu nghiên cu
- Tin hành phân tích vi các phng pháp phân tích thích hp
- Rút ra các kt lun đi chiu vi thc t, phát hin ra đim bt hp lý, đ ra các gi

thit mi ri li kim nghim bng thc t. Quá trình này lp đi lp li ti khi nào kt qu
rút ra sát thc vi thc t, khi đó quá trình nghiên cu mi kt thúc.
7. T chc kinh t ca mt nn kinh t hn hp
- Tt c các nn kinh t quc dân, trong mi giai đon phát trin đu phi thc hin ba chc
nng c bn sau:
+ Sn xut ra nhng hàng hoá và dch v nào? vi s lng bao nhiêu?

17
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
+ Các hàng hoá và dch v đc sn xut ra nh th nào
+ Hàng hoá và dch v đc sn xut ra cho ai? hay sn phm quc dân đc phân
phi th nào cho các thành viên trong xã hi.
- Nn kinh t hn hp: các h thng kinh t hin nay, không mang nhng hình thc kinh t
thun tuý nh th trng, chi huy hay t nhiên, mà là s kt hp các nhân t ca các loi hình kinh
t. Và điu đó gi là nn kinh t hn hp. Trong nn kinh t hn hp các th ch công cng và t
nhân đu có vai trò kim soát kinh t. Thông qua bàn tay “vô hình” ca th trng và bàn tay “hu
hình” ca Nhà nc. Các nhà kinh t chia các tác nhân trong nn kinh t hn hp thành 4 nhóm,
nhm gii thích hành vi và phng thc thc hin các chc nng ch yu ca tng nhóm. Các
nhóm này tác đng qua li ln nhau to thành mt h thng kinh t hn hp.
a. Ngi tiêu dùng cui cùng: Ngi tiêu dùng cui cùng là tt c các cá nhân và h gia
đình, h mua hàng hoá và dch v đ tho mãn nhng nhu cu tiêu dùng ca h.
b. Các doanh nghip: Các doanh nghip là ngi sn xut ra hàng hoá và dch v cung cp
cho xã hi, mc đích ca h khi thc hin ba chc nng c bn sn xut cái gì? sn xut nh th
nào? sn xut cho ai? là thu đc li nhun cao nht trong gii hn ngun lc ca mình.
c. Chính ph: Trong nn kinh t hn hp Chính ph đng thi va là ngi sn xut và va
là ngi tiêu dùng nhiu hàng hoá dch v. Chính ph tiêu dùng phc v vai trò qun lý điu hành
ca Chính ph. Chính ph là ngi sn xut cng ging nh doanh nghip t nhân, nhng nó
phc tp hn nhiu bi vai trò qun lý kinh t ca Chính ph
d. Ngi nc ngoài: Các cá nhân, các doanh nghip, Chính ph nc ngoài tác đng đn
các hot đng kinh t din ra  mt nc thông qua vic mua bán hàng hoá và dch v, vay mn,

vin tr và đu t nc ngoài.
8. Các yu t sn xut:Yu t sn xut là đu vào ca quá trình sn xut và đc phân
chia thành 3 nhóm:
- t đai và tài nguyên thiên nhiên
- Lao đng
- T bn
9. Gii hn kh nng sn xut: ng gii hn kh nng sn xut là mt đng biu din
tp hp tt c các phng án sn xut có hiu qu; phng án sn xut có hiu qu là phng án
mà ti đó mun tng mt đn v sn phm đâu ra nào đó thì buc phi ct gim đi nhng đn v
sn phm đu ra khác.
10. Chi phí c hi: Chi phí c hi là chi phí ln nht ca các phng án b b l.
11. Quy lut thu nhp gim dn đc phát biu nh sau: S lng sn phm đu ra có
thêm s ngày càng gim nu liên tip b thêm tng đn v yu t đu bin đi vào nào đó vi các
yu t đu vào khác cha thay đi.
12. Quy lut chi phí tng đi ngày càng tng đc phát biu nh sau: đ có thêm mt s
bng nhau v mt mt hàng nào đó thì xã hi phi hi sinh ngày càng nhiu s lng mt hàng khác.
13. Khái nim cu: Cu là s lng hàng hoá và dch v nào đó mà ngi mua mun mua,
có kh nng mua, sn sàng mua ng vi tng mc giá trong mt khong thi gian nào đó vi các
nhân t nh hng đn cu khác cha thay đi.

18
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
14. Hàm s cu: Cu là mt hàm s biu din mi quan h gia lng cu và các nhân t
nh hng đn cu: Q
D
= f (P, P
liênquan
, TN, CS, TL,....)
Trong đó: Q
D

là lng cu;
P giá c ca bn thân hàng hoá;
P
liênquan
là giá c hàng hoá liên quan
TN: thu nhp ca dân chung
CS: chính sách ca Chính ph
TL: tâm lý thói quen ca ngi tiêu dùng.
...
15. Biu cu: Biu cu là mt bng s liu mô t mi quan h gia lng hàng hoá mà
ngi tiêu dùng mua ng vi tng mc giá.
16. ng cu: ng cu là đng biu din mi quan h gia lng cu và giá c ca
mt hàng hoá, dch v nào đó trên mt trc to đ. Trc tung phn ánh giá, trc hoành phn ánh
lng cu. Nói cách khác đng cu mô t biu cu trên đ th.
17. Lut cu: Lut cu th hin mi quan h t l nghch gia giá c và lng cu đi vi
hàng hoá thông thng (Pji Qk; Pk i Qj)
18. Khái nim cung: Cung là s lng hàng hoá, dch v nào đó mà doanh nghip có kh
nng sn xut và bán ra ng vi tng mc giá và trong mt gi hn ngun lc nht đnh.
19. Hàm s cung: Cung là mt hàm s biu din mi quan h gia lng cung và các nhân
t nh hng đn cung.
Q
S
=f (P, P
âuvào
, CN, L,CS,...)
Trong đó: Q
S
: lng cung sn phm nào đó
P: giá c ca bn thân hàng hoá
P

uvào
: giá c ca các yu t đu vào
CN: công ngh sn xut
L: lc lng lao đng
CS: chính sách ca Chính ph tác đng vào nn kinh t.
...
20. Biu cung: Biu cung là mt bng s liu mô t mi quan h gia lng hàng hoá mà
doanh nghip có th sn xut và bán ra vi tng mc giá.
21. ng cung: đng cung là đng biu din mi quan h gia lng cung và giá c
trên mt trc to đ trc tung phn ánh giá c, trc hoành phn nh lng cung. ng cung
chính là phn ánh biu cung trên đ th (P,Q).
22. Lut cung: Phát biu giá c và lng cung có mi quan h t l thun. Giá tng thì
lng cung tng (Pji Qj; Pk i Qk)
23. Cân bng cung cu: im cân bng là đim mà ti đó lng cung bng vi lng cu
xác đnh mc giá c chung, giá c th trng.

19
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
CÂU HI VÀ BÀI TP
CÂU HI LÝ THUYT
1. Kinh t hc là gì? s khác nhau gia kinh t vi mô và kinh t v mô.
2. Th nào là nn kinh t hn hp? Các tác nhân trong nn kinh t hn hp, tác đng qua li gia
chúng?
3. Gii hn kh nng sn xut là gì? cho ví d minh ho.
4. Chi phí c hi, ý ngha kinh t ca chi phí c hi? cho ví d minh ho?
BÀI TP

5. Hình di đây mô t kh nng sn xut v sn phm A và sn phm B
a. Hãy xét xem trong s nhng kt hp ca 2 hàng hoá di đây, đim nào là đim có hiu
qu, không hiu qu, hoc không th đt đc.

B


80

60

40

20


100 200 300 400 A
1. 60 sn phm B và 200 sn phm A.
2. 60 sn phm B và 80 sn phm A
3. 300 sn phm A và 40 sn phm B
4. 300 sn phm A và 35 sn phm B
5. 200 sn phm B và 80 sn phm A.



b. Gi s nn kinh t đang sn xut dc 300 sn phm A và 40 sn phm B, nhng li
mun sn xut thêm 20 sn phm B na. Trên đng gii hn kh nng sn xut, hãy xác đnh s
lng sn phm A b ct gim đ có th sn xut thêm đc s lng sn phm B.
c. Nu tip tc sn xut thêm 20 sn phm B na, thì phi hi sinh thêm bao nhiêu sn phm
A mi có th sn xut thêm đc s lng sn phm B tng thêm.
d. Có th rút ra kt lun gì khi so sánh kt qu tr li ca câu b và c
6. Hình di đây ch ra s la chn ca xã hi gia các dch v xã hi do Chính ph cung cp và
hàng hoá cá nhân trên đng gii hn kh nng sn xut. Ba đim A,B,C biu hin s can thip
ca Chính ph thông qua các dch v xã hi. Hãy tìm các đim cho thích hp vi các câu hi sau:

20
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
a. Mt nn kinh t mà Chính ph can thip càng ít càng
tt, ch cung cp khi lng các dch v cn thit và ti
thiu.
Dch v xã hi

80
60
40
20
Hàng hoá cá nhân
. A

. B


C
b. Nn kinh t mà Chính ph chu trách nhim rt nhiu,
cung cp dch v  mc ti đa.
c. Nn kinh t  đó có s kt hp vai trò chi phi ca
Chính ph, và kinh t t nhân phát trin.
7. Gi s rng biu cung và cu v sn phm A trên th trng Vit Nam tháng 12 nm 2004
nh sau
Giá sn phm A đn
v tính (1.000VND)
Lng cu sn phm

A (1000 sn phm)
Lng cung sn phm A
(1000 sn phm)
16 60 180
14 80 140
12 100 100
10 120 60
8 140 20
a. Hãy biu din các đng cung, cu sn phm A trên đ th. Hãy xác đnh giá và sn
lng cân bng.
b. Ch ra nh hng ca giá sn phm đu vào đ sn xut ra sn phm A gim đn giá và
sn lng cân bng ca sn phm A. Minh ho kt qu bng đ th.
c. Ch ra nh hng ca vic tng giá sn phm thay th vi sn phm A đn giá và sn
lng cân bng ca sn phm A. Minh ho bng đ th.
8. Hãy đánh du (X) vào nhng ô ti đó có nhng yu t nh hng ti đng cung, cu (khi
nghiên cu yu t nào đó gi đnh các yu t khác không đi)
Các yu t nh hng
S dch
chuyn
đng
cu
(a)
S di
chuyn
tên đng
cu
(b)
S dch
chuyn
đng

cung
(c)
S di
chuyn trên
đng
cung
(d)
Giá hàng thay th thay đi
Áp dng công ngh sn xut mi
Hàng hoá này tr thành mt
Thu nhp thay đi
Gá đu vào ca sn xut thay đi

21
Chng 1: Mt s vn đ c bn v kinh t hc
HÃY LA CHN CÂU TR LI ÚNG VÀ GII THÍCH
9. Ba vn đ kinh t: Sn xut cái gì? sn xut nh th nào? và sn xut cho ai ch áp dng:
a. Ch yu cho các xã hi mà nn kinh t hot đng theo nguyên tc k hoch hoá tp trung.
b. Ch áp dng cho các xã hi t bn ch ngha
c. Ch áp dng cho xã hi kém phát trin
d. Cho tt c các xã hi, trong mi giai đon phát trin hay mi th ch chính tr.
e. Không nht thit áp dng vi các xã hi nêu trên, bi vì chúng là các vn đ ny sinh đi
vi doanh nghip t nhân hoc gia đình cha không phi đi vi xã hi.
10. ng cu hàng hoá X cho bit:
a. S tin chi mua hàng hoá X s thay đi nh th nào khi giá ca nó thay đi.
b. Bao nhiêu hàng hoá X s đc ngi mua ti mc giá cân bng
c. S lng hàng hoá X đc cung cp trong tng thi k theo mi mc giá, khi các nhân t
tác đng đn lng bán đc gi không đi.
d. Mt s lng hàng hoá X đc mi ngi mua trong tng thi k, theo mi mc giá, khi
các nhân t tác đng đn cu đc coi nh không đi.

11. Nu đng cu dch chuyn sang trái, thì mt cách gii thích hp lý nht đi vi s dch
chuyn đó là:
a. V mt lý do nào đó làm lng cung hàng hoá X gim xung
b. Th hiu ngi tiêu dùng thay đi theo hng h thích hàng hoá này hn và h mun
mua nhiu hn đi vi mi mc giá.
c. Mc giá hàng hoá X tng lên làm cho mi ngi quyt đnh mua ít hàng hoá này hn so
vi trc
d. Vì mt lý do nào khác không phi lý do nêu trên
12. Chi phí c hi là:
a. Là các chi phí cn phi chi ra đ thc hin phng án kinh doanh nào đó
b. Là khon chi phí tng thêm đ sn xut ra hàng hoá dch v tng thêm
d. Là chi phí ln nht ca các phng án b b l
e. Là chi phí không đc tính vào chi phí sn xut kinh doanh.

22
Chng 2: Khái quát v kinh t hc v mô
CHNG II: KHÁI QUÁT V KINH T HC V MÔ
GII THIU
Mc tiêu ch yu ca chng này là nhm gii thiu đi tng nghiên cu ca kinh t V
mô, mc tiêu và các chính sách kinh t v mô, cng nh công c ch yu đc s dng trong phân
tích kinh t v mô.
Kinh t V mô nghiên cu hot đng ca toàn b nn kinh t Quc dân nói chung và quan
tâm đn nhng vn đ mà bt c mt quc gia nào trong c ch th trng đu gp phi đó là:
Làm th nào đ tng trng nhanh và n đnh; Làm th nào đ kim ch lm phát; Làm th nào đ
to ra nhiu vic làm cho ngi lao đng; Làm th nào đ n đnh t giá hi đoái và cân bng cán
cân thanh toán; làm th nào đ phân b ngun lc mt cách hp lý và phân phi ca ci mt cách
công bng gia các thành viên trong xã hi.
Mun gii quyt đc các vn đ nêu trên mt cách có cn cu khoa hc, kinh t v mô c
gng mô t và gii thích s vn đng ca gung máy kinh t quc dân bng cách nghiên cu mi
quan h gia các tng lng kinh t v mô ch yu nh: tng sn phm quc dân, mc giá c

chung, lãi sut, t giá hi đoái,.... Vi phng pháp c bn mà kinh t v mô s dng là phng
pháp phân tích cân bng tng th, phng pháp mô hình hoá và phân tích thng k s ln.
Mc tiêu kinh t v mô c bn là đc s n đnh trong nng hn, tng trng nhanh trong
dài hn và phân phi ca ci công bng.  đt đc mc tiêu n đnh, Nhà nc cn phi s
dng các công c là các chính sách tin t, chính sách t giá hi đoái, chính sách thu nhp,...
đt đc mc tiêu tng trng, thì Nhà nc thng phi s dng các chính sách nh chính sách
tit kim, chính sách đu t, chính sách công ngh, chính sách giáo dc và dân s,...
Phân tích tng cung – tng cu là phng pháp phân tích kinh t v mô c bn nhm lý gii
vì sao có nhng giao đng trong giá c và sn lng và làm th nào mà Nhà nc có th n đnh
đc nn kinh t. Cân bng dài hn đt đc khi tng cu bng vi tng cung dài hn. Nn kinh t
đt đc sn lng cao nht vì khi đó lao đng đc thu hút vào sn xut nhiu nht, các ngun
lc khác đc s dng hp lý, sn lng đt đc sn lng tim nng, giá c hu nh không
thay đi, tht nghip ch là tht nghip t nhiên. Cân bng ngn hn có th tng ng vi trng
thái lm phát hoc tht nghip, tu thuc vào nn kinh t hot đng quá mc hay di mc tim
nng. Chính vì nn kinh t th trng luôn luôn gp phi nhng vn đ nh tng trng chm, lm
phát cao, tht nghip,...kinh t v mô tp trung vào nghiên cu mi quan h gia 3 bin s này.
Các nghiên cu cho thy gia tng trng và tng sn phm và vn đ tht nghip có mi quan h
c hu vi nhau. Tng trng trng nhanh thì tht nghip gim và ngc li. Nhà kinh t hc
Okun đã lng hoá mi quan h này bng quy lut Ohun. Quy lut Okun cho thy khi sn lng
thc t ln hn sn lng tim nng 2,5% thì t l tht nghim gim đi 1%.

23
Chng 2: Khái quát v kinh t hc v mô
Các nhà kinh t cng đã tìm ra trong ngn hn lm phát và tht nghip có mi quan h t l
nghch. Mun gim lm phát thì hu nh các quc gia đu phi thu hp sn xut làm cho tht
nghip cao hn và ngc li. Tuy vy trong dài hn cho đn nay ngi ta cha tìm thy lm phát
và tht nghip có mi quan h cht ch nào.
Sau khi nghiên cu song chng này, ngi hc cn phi nm đc lý thuyt và s dng lý
thuyt đ gii quyt các bài tp gi đnh di các dng nh:
- Phân bit các yu t tác đng đn tng cu, tng cung ca nn kinh t, và biu th s

tác đng đó trên đ th tng cung, tng cu.
- Hiu ý ngha và cách xác đnh t l tng trng, t l lm phát, ch s giá và mc
giá chung.
- Vn dng quy lut Okun đ d đoán t l tng trng, t l tht nghip, khi bit các
yu t còn li.
NI DUNG
2.1. I TNG VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU CA KINH T HC V MÔ
2.1.1. i tng nghiên cu ca kinh t hc V mô
Kinh t v mô là mt phân ngành ca kinh t hc nghiên cu s vn đng và nhng mi
quan h kinh t ch yu ca mt đt nc trên bình din toàn b nn kinh t Quc dân.
Nhng vn đ then cht đc kinh t hc V mô quan tâm nghiên cu bao gm mc sn
xut, tht nghip, mc giá c chung và cán cân thng mi ca mt nn kinh t. Phân tích kinh t
v mô hng vào gii đáp câu hi: iu gì quyt đnh giá tr hin ti ca các bin s này? iu gì
quyt đnh s thay đi ca các bin s này trong ngn hn và dài hn?.
Nói mt cách khác, kinh t v mô nghiên cu s la chn ca mi quc gia trc nhng vn
đ kinh t và xã hi c bn nh: Tng trng kinh t, lm phát, tht nghip, xut nhp khu hàng
hoá và t bn, s phân phi ngun lc và phân phi thu nhp gia các thành viên trong xã hi.
Mt quc gia có th có nhng la chn khác nhau tu thuc vào các ràng buc v ngun
lc kinh t và h thng chính tr – xã hi. Song s la chn đúng đn nào cng cn đn s hiu
bit sâu sc v các hot đng mang tính khách quan v h thng kinh t.
2.1.2. Phng pháp nghiên cu ca kinh t hc v mô
Trong khi phân tích các hin tng và mi quan h kinh t quc dân, kinh t v mô s dng
ch yu phng pháp phân tích cân bng tng th. Theo phng pháp này, kinh t v mô xem xét
s cân bng đng thi ca tt c các th trng, ca th trng hàng hoá, th trng các yu t đu
vào, th trng tài chính. xem xét đng thi kh nng cung cp sn lng ca toàn b nn kinh t,
kh nng tiêu dùng ca toàn b nn kinh t, t đó xác đnh đng thi mc giá c và sn lng cân
bng ca nn kinh t. ây là nhân t quyt đnh đn hiu qu ca h thng kinh t.
Thc cht vic kho sát mi bin s này trong nhng khong thi gian khác nhau hin ti,
ngn hn, dài hn. Mi khong thi gian đòi hi chúng ta phi s dng các mô hình thích hp đ
tìm ra các nhân t quyt đnh đn các bin s kinh t v mô này. Kinh t hc v mô s cung cp

24
Chng 2: Khái quát v kinh t hc v mô
nhng kin thc và công c phân tích kinh t thích hp. Nhng kin thc và công c phân tích
này đã đc đúc kt t nhiu công trình nghiên cu ca nhiu nhà khoa hc kinh t thuc nhiu
th h khác nhau.
Ngoài ra kinh t v mô còn s dng các phng pháp nghiên cu, phân tích ph bin nh t
duy tru tng, phân tích thng kê s ln, mô hình toán và đc bit là các mô hình kinh t lng
chim mt v trí đc bit quan trng trong phân tích kinh t v mô.
2.2. H THNG KINH T V MÔ
2.2.1. Mô t h thng kinh t V mô
Có nhiu cách mô t hot đng ca mt nn kinh t, theo cách tip cn h thng, thì nn kinh
t đc xem nh là mt h thng gi là h thng kinh t v mô. H thng này theo nhà kinh t hc
P.A Samuelson mô ta đc đc trng bi 3 yu t: u vào, đu ra và hp đen kinh t v mô
(1). Các yu t đu vào gm:
Nhng tác đng t bên ngoài ca mt nn kinh t bao gm ch yu là các bin s phi kinh
t: Thi tit, dân s, chin tranh,...
Nhng tác đng t chính sách ca Chính ph  mi quc gia bao gm: Các công c ca
Nhà nc nhm điu chnh hp đen kinh t v mô, hng vào các mc tiêu đã đnh trc.
(2). Các yu t đu ra ca nn kinh t: bao gm sn lng sn xut, vic làm, giá c, xut
nhp khu,... đó là các bin s đo lng kt qu hot đng ca hp đen kinh t v mô trong tng
thi k.
(3). Hp đen kinh t v mô: đây là yu t trung tâm ca h thng đc coi là nn kinh t v
mô (Macroeconomy). Hot đng ca hp đen nh th nào s quyt đnh đn cht lng ca các
bin s đu ra. Hai lc lng ch yu quyt đnh đn hot đng ca hp đen kinh t v mô là tng
cung và tng cu.
Tng cung và tng cu là hai thut ng đc các nhà kinh t s dngthng xuyên trong
phân tích kinh t v mô. Chúng là các lc lng làm cho nn kinh t th trng hot đng. Chúng
quyt đnh sn lng hàng hoá và dch v đc sn xut ra và mc giá c chung ca nn kinh t.
Nu mun bit mt chính sách kinh t hay mt bin c nh hng đ nn kinh t nh th nào, thì

trc ht phi xem nó nh hng đn tng cu và tng cung nh th nào.
Mô hình tng cu và tng cung ch ra cách thc mà tng cu, tng cung quyt đnh mc giá
c và sn lng trong mt nn kinh t. Hai bin s đc mô hình tp trung gii thích tng hàng
hoá và dch v đc đo bng (GNP) hoc (GDP) thc t và mc giá c chung đc đo bng ch
s giá (PI) hoc ch s giá tiêu dùng (CPI). Các nhà kinh t thng s dng đ th đ biu din
tng cung và tng cu trong đó trc hoành biu th sn lng (GNP) hoc (GDP), trc tung biu
th mc giá c (PI) hoc (CPI).
2.2.2. Tng cung ca nn kinh t (Aggregate Supply -AS)
(1). Khái nim tng cung: Tng cung là tng khi lng sn phm quc dân mà các hãng
kinh doanh s sn xut và bán ra trong tng thi k tng ng vi mc giá c chung và kh nng
sn xut.

25
Chng 2: Khái quát v kinh t hc v mô
(2). Mc sn lng tim nng: ó là mc sn lng ti đa mà nn kinh t có th sn xut
ra trong điu kin toàn dng nhân công, mà không gây nên lm phát. Sn lng tim nng ph
thuc vào vic s dng các yu t sn xut đc bit là yu t lao đng.
(3). ng tng cung trong ngn hn và dài hn.
ng tng cung là đng biu din mi quan h gia sn lng sn xut ra và mc giá c
chung. Cn phân bit gia đng tng cung dài hn và ngn hn. ng tng cung dài hn
(AS
LR
) là liên h gia sn lng và mc giá trong thi gian đ dài đ giá c và các yu t đu vào
khác hoàn toàn linh hot. ng tng cung ngn hn (AS) là quan h gia sn lng và giá c
chung vi gi thit là giá c các yu t đu vào c đnh cha thay đi. ng tng cung dài hn là
đng thng đng còn đng tng cung ngn hn là đng có đ dc dng.


PI AS
LR

Y
*
GNP

Hình 2.1: ng tng cung dài hn
IP
AS
SR
’ AS
SR
AS
SR
’’







Y
*
GNP

Hình 2.2: ng tng cung ngn hn

a. ng tng cung trong dài hn: ng tng cung trong dài hn là đng song song
vi trc tung và ct trc hoành ti mc sn lng tim nng. Vì trong dài hn khi giá c điu
chnh đ mnh đ mi th trng, không ch th trng tài chính, th trng hàng hoá mà c th
trng các yu t sn xut đu  trng thái cân bng. Cân bng th trng các yu t sn xut có
ngha là mi ngun lc đc s dng đy đ và hiu qu, nên sn lng không tng na. Khi đó
cung v hàng hoá và dch v ch ph thuc vào cung các yu t sn xut nh t bn, tài nguyên
thiên nhiên, lao đng và trình đ công ngh ca nn kinh t. Mà không ph thuc vào giá c (giá
tng nhng tng cung không đi và bng sn lng tim nng Y
*
)
ng tng cung dài hn biu th mc sn lng to ra khi các ngun lc đc s dng ht
đy đ và đc gi là sn lng tim nng. Do đó bt k yu t sn xut nào thay đi s làm sn
lng tim nng thay đi và làm dch chuyn đng tng cung dài hn.
b. ng tng cung trong ngn hn: V mt ngn hn, đng tng cung ban đu tng
đi nm ngang, khi vt qua mc sn lng tim nng thì đng tng cung s dc ngc lên.
iu này nói nên rng khi  di mc sn lng tim nng mt s thay đi nh v giá c đu ra

26
Chng 2: Khái quát v kinh t hc v mô
s khuyn khích các doanh nghip tng nhanh mc sn lng đ đáp ng nhu cu đang tng lên.
S d các doanh nghip hành đng nh vy vì trong khong thi gian ngn hn, đng trc các
đu vào c đnh h có th huy đng đu vào lao đng còn d đ tng sn lng. Còn vt qua
mc sn lng tim nng các yu t sn xut đã đc s dng ht, sn lng không tng mà ch
có giá tng. (Hình 2.2)..
S dch chuyn đng tng cung ngn hn đc gi là cú sc cung. Nhng nhân t làm
dch chuyn đng tng cung dài hn cng s làm dch chuyn đng tng cung ngn hn. Bên
cnh các nhân t đó thì đng tng cung ngn hn còn dch chuyn khi giá cc các yu t đu vào

thay đi. Nu mc giá đu vào tng thì làm tng chi phí sn xut làm cho AS dch chuyn sang
trái sang AS
SR
’ trên hình 2.2 (thu hp kh nng sn xut). Nu mc giá đu vào gim làm cho chi
phí sn xut gim làm cho kh nng sn xut m rng ra đng tng cung ngn hn dch chuyn
sang phi AS
SR
’’ (hình 2.2)
2.2.3. Tng cu ca nn kinh t (Aggregate Demand - AD)
(1). Khái nim v tng cu: Tng cu là khi lng hàng hoá và dch v mà các tác nhân
trong nn kinh t sn sàng và có kh nng mua ng vi tng mc giá c chung, thu nhp và các
bin s khác không đi.
Tng cu bao gm chi tiêu ca h gia đình, chi tiêu ca doanh nghip, chi tiêu ca Chính
ph và xut khu ròng, và có rt nhiu bin s quyt đnh đn mc sn lng mà các tác nhân
trong nn kinh t s dng. Khi các nhân t này thay đi thì s làm cho tng cu thay đi.
(2). ng tng cu: ng tng cu là đng biu din mi quan h gia tng sn phm
và mc giá c chung mà các tác nhân trong nn kinh t chi tiêu. Vi trc tung biu th mc giá c
chung, trc hoành biu th mc sn lng thì đng tng cu dc xung (có đ dc âm)

PI
AD


PI
1
A

PI
2
B

Y
Y
1
Y
2

Hình 2.3: Mô hình đng tng cu

PI

AD’ AD AD’’





Y


Hình 2.4: Mô hình dch chuyn đng tng cu


27