giao an sinh 8

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (673.86 KB, 126 trang )

(1)Ngµy so¹n: 21/ 08/ 2011 Ngµy d¹y: 24/ 08/ 2011 TiÕt 1: Bµi më ®Çu A. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc - HS nêu đợc mục đích và ý nghĩa của kiến thức phần cơ thể ngời. - Xác định đợc vị trí con ngời trong giới động vật. 2. KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng t duy độc lập và làm việc với SGK. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to c¸c h×nh SGK trong bµi. - B¶ng phô. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Trong chơng trình sinh học 7 các em đã học các ngành động vật nào? ( Kể đủ các ngành theo sự tiến hoá) - Lớp động vật nào trong ngành động vật có xơng sống có vị trí tiến hoá cao nhÊt? (Líp thó - bé khØ tiÕn ho¸ nhÊt) 3. Bµi míi Líp 8 c¸c em sÏ nghiªn cøu vÒ c¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh. Hoạt động 1: Vị trí của con ngời trong tự nhiên Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cho HS đọc thông tin mục 1 SGK. - Đọc thông tin, trao đổi nhóm và rút ra kÕt luËn. - Xác định vị trí phân loại của con ngời trong tù nhiªn? - Con ngời có những đặc điểm nào - Cá nhân nghiên cứu bài tập. khác biệt với động vật thuộc lớp thú? - Yêu cầu HS hoàn thành bài tập  SGK. - Trao đổi nhóm và xác định kết luận đúng bằng cách đánh dấu trên bảng - §Æc ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a ngêi vµ phô. - C¸c nhãm kh¸c tr×nh bµy, bæ sung động vật lớp thú có ý nghĩa gì? KÕt luËn. KÕt luËn: - Ngời có những đặc điểm giống thú  Ngời thuộc lớp thú. - Đặc điểm chỉ có ở ngời, không có ở động vật (ô 1, 2, 3, 5, 7, 8 – SGK). - Sự khác biệt giữa ngời và thú chứng tỏ ngời là động vật tiến hoá nhất, đặc biệt là biết lao động, có tiếng nói, chữ viết, t duy trừu tợng, hoạt động có mục đích Lµm chñ thiªn nhiªn. Hoạt động 2: Nhiệm vụ của môn cơ thể ngời và vệ sinh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc  SGK mục II để trả - Cá nhân nghiên cứu  trao đổi nhóm. lêi : - Một vài đại diện trình bày, bổ sung để.

(2) - Häc bé m«n c¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh rót ra kÕt luËn. gióp chóng ta hiÓu biÕt nh÷ng g×? - Yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 1.1 1.3, liên hệ thực tế để trả lời: - Hãy cho biết kiến thức về cơ thể ngời - Quan sát tranh + thực tế  trao đỏi và vệ sinh có quan hệ mật thiết với nhóm để chỉ ra mối liên quan giữa bộ nh÷ng ngµnh nghÒ nµo trong x· héi? m«n víi khoa häc kh¸c. TiÓu kÕt: - Bé m«n sinh häc 8 cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o, sinh lÝ, chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ. mèi quan hÖ gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng, nh÷ng hiÓu biÕt vÒ phßng chèng bÖnh tËt vµ rÌn luyÖn th©n thÓ  B¶o vÖ c¬ thÓ. - Kiến thức cơ thể ngời và vệ sinh có liên quan đến khoa học khác: y học, tâm lí häc, héi ho¹, thÓ thao... Hoạt động 3: Phơng pháp học tập bộ môn cơ thể ngời và vệ sinh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS nghiên cứu  mục III - Cá nhân tự nghiên cứu , trao đổi SGK, liên hệ các phơng pháp đã học nhóm. môn Sinh học ở lớp dới để trả lời: - Đại diện nhóm trình bày, bổ sung để - Nêu các phơng pháp cơ bản để học rút ra kết luận. tËp bé m«n? - Cho HS lÊy VD cô thÓ minh ho¹ cho - HS lÊy VD cho tõng ph¬ng ph¸p. tõng ph¬ng ph¸p. - Cho 1 HS đọc kết luận SGK.. KÕt luËn: - Quan sát mô hình, tranh ảnh, tiêu bản, mẫu vật thật ... để hiểu rõ về cấu tạo, h×nh th¸i. - Thí nghiệm để tìm ra chức năng sinh lí các cơ quan, hệ cơ quan. - Vận dụng kiến htức để giải thích hiện tợng thực tế, có biện pháp vệ sinh, rèn luyÖn th©n thÓ.. 4. Còng cè: ? Trình bày những đặc điểm giống và khác nhau giữa con ngời và động vật thuộc líp thó? §iÒu nµy cã ý nghÜa g×? ? Lîi Ých cña viÖc häc bé m«n “ C¬ thÓ ngêi vµ sinh vËt”.. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK. - KÎ b¶ng 2 vµo vë. - Ôn lại hệ cơ quan ở động vật thuộc lớp thú. Ngµy so¹n: 22/ 08/2011 Ngµy d¹y: 26/0 8/ 2011 Ch¬ng I : Kh¸i qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi TiÕt 2 : cÊu t¹o c¬ thÓ ngêi A. môc tiªu..

(3) 1. KiÕn thøc - HS nêu đợc đặc điểm cơ thể ngời. - Xác định đợc vị trí các cơ quan và hệ cơ quan của cơ thể trên mô hình. Nêu rỏ đợc tính thống nhất trong hoạt động của các hệ cơ quan dới sự chỉ đạo của hệ thÇn kinh vµ hÖ néi tiÕt. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, nhËn biÕt kiÕn thøc. - Rèn t duy tổng hợp logic, kĩ năng hoạt động nhóm. 3. Thái độ - Giáo dục ý thức giữ gìn bảo vệ cơ thể tránh tác động mạnh vào một số cơ quan quan träng. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to h×nh 2.1; 2.2 SGK hoÆc m« h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan cña c¬ thÓ ngêi. - B¶ng phô kÎ s½n b¶ng 2 vµ H 2.3 (SGK). C. hoạt động dạy - học.. 1.ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò - Trình bày đặc điểm giống và khác nhau giữa ngời và thú? Từ đó xác định vị trí cña con ngêi trong tù nhiªn. - Cho biÕt lîi Ých cña viÖc häc m«n “C¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh” 3. Bµi míi Hoạt động 1: Cấu tạo cơ thể Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 2.1 vµ 2.2, kÕt - C¸ nh©n quan s¸t tranh, t×m hiÓu b¶n hợp tự tìm hiểu bản thân để trả lời: thân, trao đổi nhóm. Đại diện nhóm - C¬ thÓ ngêi gåm mÊy phÇn? KÓ tªn tr×nh bµy ý kiÕn. các phần đó? - Cơ thể chúng ta đợc bao bọc bởi cơ quan nµo? Chøc n¨ng cña c¬ quan nµy lµ g×? -Díi da lµ c¬ quan nµo? - Khoang ngùc ng¨n c¸ch víi khoang bông nhê c¬ quan nµo? - Nh÷ng c¬ quan nµo n»m trong khoang ngùc, khoang bông? - HS cã thÓ lªn chØ trùc tiÕp trªn m« (GV yªu cÇu HS quan s¸t m« h×nh c¬ h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan c¬ thÓ. thể ngời để khai thác vị trí các cơ quan) - 1 HS tr¶ lêi . Rót ra kÕt luËn. - Cho 1 HS đọc to  SGK và trả lời:-? ThÕ nµo lµ mét hÖ c¬ quan? - Nhớ lại kiến thức cũ, kể đủ 7 hệ cơ - Kể tên các hệ cơ quan ở động vật quan. - Trao đổi nhóm, hoàn thành bảng. Đại thuéc líp thó? - Yêu cầu HS trao đổi nhóm để hoàn diện nhóm điền kết quả vào bảng phụ, thµnh b¶ng 2 (SGK) vµo phiÕu häc tËp. nhãm kh¸c bæ sung  KÕt luËn: - 1 HS kh¸c chØ tªn c¸c c¬ quan trong.

(4) tõng hÖ trªn m« h×nh. - GV thông báo đáp án đúng. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt. - Da, c¸c gi¸c quan, hÖ sinh dôc vµ hÖ - Ngoµi c¸c hÖ c¬ quan trªn, trong c¬ néi tiÕt. thÓ cßn cã c¸c hÖ c¬ quan nµo kh¸c? - Gièng nhau vÒ sù s¾p xÕp, cÊu tróc vµ - So s¸nh c¸c hÖ c¬ quan ë ngêi vµ thó, chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan. em cã nhËn xÐt g×? B¶ng 2: Thµnh phÇn, chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan HÖ c¬ quan C¸c c¬ quan trong tõng Chøc n¨ng cña hÖ c¬ hÖ c¬ quan quan - Hệ vận động - C¬ vµ x¬ng - Vận động cơ thể - HÖ tiªu ho¸ - Miệng, ống tiêu hoá và - Tiếp nhận và biến đổi tuyÕn tiªu ho¸. thøc ¨n thµnh chÊt dd cung cÊp cho c¬ thÓ. - HÖ tuÇn hoµn - Tim vµ hÖ m¹ch - VËn chuyÓn chÊt dd, oxi tíi tÕ bµo vµ vËn chuyÓn chÊt th¶i, cacbonic từ tế bào đến cơ quan bµi tiÕt. - HÖ h« hÊp - Mũi, khí quản, phế - Thực hiện trao đổi khí qu¶n vµ 2 l¸ phæi. oxi, khÝ cacbonic gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng. - HÖ bµi tiÕt - ThËn, èng dÉn níc tiÓu - Bµi tiÕt níc tiÓu. và bóng đái. - HÖ thÇn kinh - N·o, tuû sèng, d©y thÇn - TiÕp nhËn vµ tr¶ lêi kÝch kinh vµ h¹ch thÇn kinh. tõ m«i trêng, ®iÒu hoµ hoạt động của các cơ quan. KÕt luËn: 1. C¸c phÇn c¬ thÓ - C¬ thÓ chia lµm 3 phÇn: ®Çu, th©n vµ tay ch©n. - Da bao bọc bên ngoài để bảo vệ cơ thể. - Dới da là lớp mỡ  cơ và xơng (hệ vận động). - Khoang ngùc ng¨n c¸ch víi khoang bông nhê c¬ hoµnh. 2. C¸c hÖ c¬ quan - Hệ cơ quan gồm các cơ quan cùng phối hợp hoạt động thực hiện một chức năng nhất định của cơ thể. Hoạt động 2: Sự phối hợp hoạt động của các cơ quan Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc  SGK mục II để trả - Cá nhân nghiên cứu  phân tích 1 lêi : hoạt động của cơ thể đó là chạy. - Sự phối hợp hoạt động của các cơ quan trong cơ thể đợc thể hiện trong trêng hîp nµo? - Yêu cầu HS khác lấy VD về 1 hoạt - Trao đổi nhóm để tìm VD khác. Đại.

(5) động khác và phân tích. diÖn nhãm tr×nh bµy. - Yêu cầu HS quan sát H 2.3 và giải - Trao đổi nhóm: thích sơ đồ H 2.3 SGK. + ChØ ra mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c - H·y cho biÕt c¸c mòi tªn tõ hÖ thÇn hÖ c¬ quan. kinh và hệ nội tiết tới các cơ quan nói + Thấy đợc vai trò chỉ đạo, điều hoà lªn ®iÒu g×? cña hÖ thÇn kinh vµ thÓ dÞch. - GV nhËn xÐt ý kiÕn HS vµ gi¶i thÝch: HÖ thÇn kinh ®iÒu hoµ qua c¬ chÕ ph¶n x¹; hÖ néi tiÕt ®iÒu hoµ qua c¬ chÕ thÓ dÞch. - 1 HS đọc kết luận SGK. - Các hệ cơ quan trong cơ thể có sự phối hợp hoạt động. - Sự phối hợp hoạt động của các cơ quan tạo nên sự thống nhất của cơ thể dới sự chỉ đạo của hệ thần kinh và hệ nội tiết.. 4. Kiểm tra, đánh giá HS tr¶ lêi c©u hái: - C¬ thÓ cã mÊy hÖ c¬ quan? ChØ râ thµnh phÇn vµ chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan? 2. Những hệ cơ quan nào dới đây cùng có chức năng chỉ đạo hoạt động hệ cơ quan kh¸c. a. HÖ thÇn kinh vµ hÖ néi tiÕt b. Hệ vận động, tuần hoàn, tiêu hoá và hô hấp. c. HÖ bµi tiÕt, sinh dôc vµ néi tiÕt. d. HÖ bµi tiÕt, sinh dôc vµ hÖ thÇn kinh.. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK. - ¤n l¹i cÊu t¹o tÕ bµo thùc vËt. Ngµy so¹n: 28/ 08/ 2011 Ngµy d¹y: 31/ 08/ 2011 TiÕt 3.. tÕ bµo. A. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc - Học sinh mô tả đợc các thành phần cấu tạo của tế bào phù hợp với chức năng của chúng . Đồng thời xác định rõ tế bào là đơn vị cấu tạo và đơn vị chức năng cña c¬ thÓ. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t tranh tÕ bµo díi kÝnh hiÓn vi. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to h×nh 3.1; 4.1; 4.4 SGK - B¶ng phô kÎ s½n b¶ng 3.1; 3.2 C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - KÓ tªn c¸c hÖ c¬ quan vµ chøc n¨ng cña mçi hÖ c¬ quan trong c¬ thÓ?.

(6) - T¹i sao nãi c¬ thÓ lµ mét khèi thèng nhÊt? Sù thèng nhÊt cña c¬ thÓ do ®©u? cho 1 VD chøng minh? 3. Bµi míi VB: Cơ thể dù đơn giản hay phức tạp đều đợc cấu tạo từ tế bào. - GV treo H 4.1 đến 4.4 phóng to, giới thiệu các loại tế bào cơ thể. ? NhËn xÐt vÒ h×nh d¹ng, kÝch thíc, chøc n¨ng cña c¸c lo¹i tÕ bµo? - GV: Tế bào khác nhau ở các bộ phận nhng đều có đặc điểm giống nhau. Hoạt động 1: Cấu tạo tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 3.1 vµ cho - Quan s¸t kÜ H 3.1 vµ ghi nh¬ kiÕn biÕt cÊu t¹o mét tÕ bµo ®iÓn h×nh. thøc. - Treo tranh H 3.1 phóng to để HS gắn chó thÝch. - 1 HS g¾n chó thÝch. C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. KÕt luËn: CÊu t¹o tÕ bµo gåm 3 phÇn: + Mµng + TÕ bµo chÊt gåm nhiÒu bµo quan + Nh©n Hoạt động 2: Chức năng của các bộ phận trong tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc và nghiên cứu bảng - Cá nhân nghiên cứu bảng 3.1 và ghi 3.1 để ghi nhớ chức năng các bào quan nhớ kiến thức. trong tÕ bµo. - Mµng sinh chÊt cã vai trß g×? T¹i sao? - Lới nội chất có vai trò gì trong hoạt - Dựa vào bảng 3 để trả lời. động sống của tế bào? - Năng lợng cần cho các hoạt động lấy tõ ®©u? - T¹i sao nãi nh©n lµ trung t©m cña tÕ bµo? - H·y gi¶i thÝch mèi quan hÖ thèng nhÊt vÒ chøc n¨ng gi÷a mµng, chÊt tÕ bµo vµ nh©n? B¶ng 3.1 Hoạt động 3: Thành phần hoá học của tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc  mục III SGK và trả - HS dựa vào  SGK để trả lời. lêi c©u hái: - Cho biÕt thµnh phÇn ho¸ häc chÝnh cña tÕ bµo? - Các nguyên tố hoá học cấu tạo nên tế - Trao đổi nhóm để trả lời. bµo cã ë ®©u? + Các nguyên tố hoá học đó đều có - T¹i sao trong khÈu phÇn ¨n mçi ngêi trong tù nhiªn. KÕt luËn:.

(7) cần có đủ prôtêin, gluxit, lipit, vitamin, + Ăn đủ chất để xây dựng tế bào giúp muèi kho¸ng vµ níc? c¬ thÓ ph¸t triÓn tèt. KÕt luËn: - TÕ bµo lµ mét hçn hîp phøc t¹p gåm nhiÒu chÊt h÷u c¬ vµ v« c¬ a. ChÊt h÷u c¬: + Pr«tªin: C, H, O, S, N. + Gluxit: C, H, O (tØ lÖ 1C:2H: 1O) + Lipit: C, H, O (tỉ lệ O thay đổi tuỳ loại) + Axit nuclªic: ADN, ARN. b. ChÊt v« c¬: Muèi kho¸ng chøa Ca, Na, K, Fe ... vµ níc. Hoạt động 4: Hoạt động sống của tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS nghiên cứu kĩ sơ đồ H - Nghiên cứu kĩ H 3.2, trao đổi nhóm, 3.2 SGK để trả lời câu hỏi: thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. - H»ng ngµy c¬ thÓ vµ m«i trêng cã + C¬ thÓ lÊy tõ m«i trêng ngoµi oxi, mèi quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo? chÊt h÷u c¬, níc, muèi kho¸ng cung cấp cho tế bào trao đổi chất tạo năng lợng cho cơ thể hoạt động và thải cacbonic, chÊt bµi tiÕt. - Kể tên các hoạt động sống diễn ra trong tÕ bµo. + HS rót ra kÕt luËn. - Hoạt động sống của tế bào có liên - 1 HS đọc kết luận SGK. quan gì đến hoạt động sống của cơ thÓ? - Qua H 3.2 h·y cho biÕt chøc n¨ng cña tÕ bµo lµ g×? KÕt luËn: - Hoạt động của tế bào gồm: trao đổi chất, lớn lên, phân chia, cảm ứng. - Hoạt động sống của tế bào liên quan đến hoạt động sống của cơ thể + Trao đổi chất của tế bào là cơ sở trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng. + Sù ph©n chia tÕ bµo lµ c¬ së cho sù sinh trëng vµ sinh s¶n cña c¬ thÓ. + Sù c¶m øng cña tÕ bµo lµ c¬ së cho sù ph¶n øng cña c¬ thÓ víi m«i trêng bªn ngoµi. => Tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể.. 4. Kiểm tra, đánh giá Cho HS lµm bµi tËp 1 (Tr 13 – SGK) Hoàn thành bài tập sau bằng cách khoanh vào câu em cho là đúng: Nói tế bào là đơn vị cấu trúc và chức năng của cơ thể vì: a. Các cơ quan trong cơ thể đều đợc cấu tạo bởi tế bào. b. Các hoạt động sống của tế boà là cơ sở cho các hoạt động của cơ thể. c. Khi toµn bé c¸c tÕ bµo chÕt th× c¬ thÓ sÏ chÕt. d. a và b đúng. (đáp án d đúng). 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 2 (Tr13- SGK) - §äc môc “Em cã biÕt” - Vẽ sơ đồ cấu tạo tế bào vào vở, học thuộc tên và chức năng. Ngµy so¹n: 28/ 08/ 2011 Ngµy d¹y: 01/ 9/ 2011.

(8) TiÕt 4: M« A. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc - HS nêu đợc định nghĩa mô, kể đợc các loại mô chính và chức năng của chúng. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh. - Rèn luyện khả năng khái quát hoá, kĩ năng hoạt động nhóm. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to h×nh 4.1  4.4 SGK C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng c¸c bé phËn cña tÕ bµo? - Chứng minh tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể? 3. Bµi míi VB: Tõ c©u 2 => Trong c¬ thÓ cã rÊt nhiÒu tÕ bµo, tuy nhiªn xÐt vÒ chøc n¨ng, ngêi ta cã thÓ xÕp lo¹i thµnh nh÷ng nhãm tÕ bµo cã nhiÖm vô gièng nhau, c¸c nhóm đó gọi chung là mô. Vậy mô là gì? Trong cơ thể ta có những loại mô nào? Hoạt động 1: Khái niệm mô Hoạt động của GV Hoạt động của HS HS trao đổi nhóm để hoàn thành bài - Yêu cầu HS đọc  mục I SGK và trả lêi c©u hái: tËp . - H·y kÓ tªn nh÷ng tÕ bµo cã h×nh - Dùa vµo môc “Em cã biÕt” ë bµi tríc d¹ng kh¸c nhau mµ em biÕt? để trả lời. - Gi¶i thÝch v× sao tªa bµo cã h×nh - V× chøc n¨ng kh¸c nhau. d¹ng kh¸c nhau? - VËy m« lµ g×? - HS rót ra kÕt luËn KÕt luËn: Mô là một tập hợp các tế bào chuyên hoá có cấu tạo giống nhau, đảm nhiệm chức năng nhất định, một số loại mô còn có các yếu tố không có cầu trúc tÕ bµo. Hoạt động 2: Các loại mô Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Ph¸t phiÕu häc tËp cho c¸c nhãm. - KÎ s½n phiÕu häc tËp vµo vë. - Yêu cầu HS đọc  mục II SGK. - Quan s¸t H 4.1 vµ nhËn xÐt vÒ sù s¾p - Nghiªn cøu kÜ h×nh vÏ kÕt hîp víi  xếp các tế bào ở mô biểu bì, vị trí, cấu SGK, trao đổi nhóm để hoàn thành vào t¹o, chøc n¨ng. Hoµn thµnh phiÕu häc phiÕu häc tËp cña nhãm. tËp. - GV treo tranh H 4.1 cho HS nhËn xÐt - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ kÕt qu¶. - Yêu cầu HS đọc  mục II SGK kết - HS trao đổi nhóm, hoàn thành phiếu hợp quan sát H 4.2, hoạt động nhóm để học tập. hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - GV treo H 4.2 cho HS nhËn xÐt. GV - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, nhËn đặt câu hỏi: - M¸u thuéc lo¹i m« g×? V× sao m¸u ®- xÐt c¸c nhãm kh¸c..

(9) ợc xếp vào loại mô đó? - Mô sụn, mô xơng có đặc điểm gì? Nó n»m ë phÇn nµo? - GV nhận xét, đa kết quả đúng. - Yêu cầu HS đọc kĩ  mục III SGK kết hîp quan s¸t H 4.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: - H×nh d¹ng tÕ bµo c¬ v©n vµ c¬ tim gièng vµ kh¸c nhau ë ®iÓm nµo? - TÕ bµo c¬ tr¬n cã h×nh d¹ng vµ cÊu t¹o nh thÕ nµo? - Yªu cÇu c¸c nhãm hoµn thµnh tiÕp vµo phiÕu häc tËp. - GV nhận xét kết quả, đa đáp án.. - HS quan sát kĩ H 4.2 để trả lời.. - C¸ nh©n nghiªn cøu  kÕt hîp quan sát H 4.3, trao đổi nhóm để trả lời. - Hoµn thµnh phiÕu häc tËp cña nhãm. đại diện nhóm báo cáo kết quả.. - Yêu cầu HS đọc kĩ  mục 4 kết hợp - Cá nhân đọc kĩ  kết hợp quan sát H quan sát H 4.4 để hoàn thành tiếp nội 4.4; trao đổi nhóm hoàn thành phiếu dung phiÕu häc tËp. häc tËp theo nhãm. - GV nhận xét, đa kết quả đúng. - B¸o c¸o kÕt qu¶. KÕt luËn: CÊu t¹o, chøc n¨ng c¸c lo¹i m« Tªn c¸c lo¹i m« VÞ trÝ Chøc n¨ng CÊu t¹o 1. M« biÓu b× - Phñ ngoµi da, - B¶o vÖ. che chë, - Chñ yÕu lµ tÕ - BiÓu b× bao phñ lãt trong c¸c c¬ hÊp thô. bµo, c¸c tÕ bµo quan rçng. xÕp xÝt nhau, - N»m trong c¸c - TiÕt c¸c chÊt. kh«ng cã phi bµo. - BiÓu b× tuyÕn tuyÕn cña c¬ thÓ. 2. M« liªn kÕt Cã ë kh¾p n¬i nh: - M« sîi - D©y ch»ng - §Çu x¬ng Nâng đỡ, liên kết Chủ yếu là chất - M« sôn - Bé x¬ng c¸c c¬ quan hoÆc phi bµo, c¸c tÕ - M« x¬ng - Mì là đệm cơ học. bµo n»m r¶i r¸c. - M« mì - M« m¸u vµ b¹ch - HÖ tuÇn hoµn vµ b¹ch huyÕt. - Cung cÊp chÊt huyÕt. dinh dìng. 3. M« c¬ Co d·n t¹o nªn sù Chñ yÕu lµ tÕ bµo, vận động của các phi bào ít. Các tế c¬ quan vµ c¬ thÓ. bµo c¬ dµi, xÕp thµnh bã, líp. - Hoạt động theo - Tế bào có nhiều - G¾n vµo x¬ng ý muèn. nh©n, cã v©n - M« c¬ v©n ngang. Ho¹t động - Tế bào phân - CÊu t¹o nªn kh«ng theo ý nh¸nh, cã nhiÒu - M« c¬ tim thµnh tim muèn. nh©n, cã v©n ngang. Ho¹t động - Tế bào có hình.

(10) - M« c¬ tr¬n. - Thµnh néi quan. kh«ng muèn.. theo. ý thoi, ®Çu nhän, cã 1 nh©n.. 4. M« thÇn kinh. - N»m ë n·o, tuû sèng, cã c¸c d©y thÇn kinh ch¹y đến các hệ cơ quan.. - TiÕp nhËn kÝch thÝch vµ sö lÝ th«ng tin, ®iÒu hoµ vµ phèi hîp hoạt động các cơ quan đảm bảo sự thÝch øng cña c¬ thÓvíi m«i trêng.. - Gåm c¸c tÕ bµo thÇn kinh (n¬ron vµ c¸c tÕ bµo thÇn kinh đệm). - N¬ron cã th©n nèi víi c¸c sîi nh¸nh vµ sîi trôc.. 4. Kiểm tra, đánh giá - 1 HS đọc ghi nhớ SGK. Hoàn thành bài tập sau bằng cách khoanh vào câu đúng nhất: 1. Chøc n¨ng cña m« biÓu b× lµ: a. Bảo vệ và nâng đỡ cơ thể. b. B¶o vÖ, che chë vµ tiÕt c¸c chÊt. c. Co d·n vµ che chë cho c¬ thÓ. 2. M« liªn kÕt cã cÊu t¹o: a. Chñ yÕu lµ tÕ bµo cã h×nh d¹ng kh¸c nhau. b. C¸c tÕ bµo dµi, tËp trung thµnh bã. c. Gồm tế bào và phi bào (sợi đàn hồi, chất nền). 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - Lµm bµi tËp 4 vµo vë.. Ngµy so¹n:4/9/2011 Ngµy d¹y:7/9/2011 TiÕt 5 :. Ph¶n x¹. A. môc tiªu.. - Trình bày đợc cấu tạo và chức năng cơ bản của nơron. - Chỉ rõ 5 thành phần của 1 cung phản xạ và đờng dẫn truyền xung thần kinh trong cung ph¶n x¹. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to h×nh 6.1 – N¬ron; H6.2 – Cung ph¶n x¹ SGK. - B¶ng phô, phiÕu häc tËp. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò So s¸nh m« biÓu b× vµ m« liªn kÕt vÒ vÞ trÝ cña chóng trong c¬ thÓ vµ sù s¾p xÕp tế bào trong 2 loại mô đó? 3. Bµi míi - V× sao khi sê tay vµo vËt nãng, tay rôt l¹i? -Nh×n thÊy qu¶ me, qu¶ khÕ cã hiÖn tîng tiÕt níc bät? - §Ìn chiÕu vµo m¾t, m¾t nh¾m l¹i?.

(11) - HiÖn tîng trªn lµ g×? Nh÷ng thµnh phÇn nµo tham gia vµo? C¬ chÕ diÔn ra nh thÕ nµo? Bµi Ph¶n x¹ sÏ gióp chóng ta tr¶ lêi c¸c c©u hái nµy. Hoạt động 1: Cấu tạo và chức năng của nơron Hoạt động của GV- HS Néi dung - Yªu cÇu HS nghiªn cøu  môc I SGK kÕt hîp quan s¸t H 6.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu thµnh phÇn cÊu t¹o cña m« thÇn a. cÊu t¹o n¬ron gåm: - Th©n: chøa nh©n, xung quanh cã tua kinh ? ng¾n (sîi nh¸nh). - N¬ron cã chøc n¨ng g×? - Cho HS nªu kh¸i niÖm tÝnh c¶m øng, - Tua dµi (sîi trôc): cã bao miªlin, tËn cïng ph©n nh¸nh cã cóc xim¸p. tÝnh dÉn truyÒn. - GV chØ trªn tranh chiÒu lan truyÒn b. Chøc n¨ng: - C¶m øng (SGK) - DÉn truyÒn (SGK) xung thÇn kinh trªn h×nh 6.1 vµ 6.2 c. C¸c lo¹i n¬ron (cung ph¶n x¹) Lu ý: xung thÇn kinh lan truyÒn theo 1 - N¬ron híng t©m (n¬ron c¶m gi¸c). - N¬ron trung gian (n¬ron liªn l¹c). chiÒu. - Dựa vào chức năng dẫn truyền, ngời - Nơron li tâm (nơron vận động). ta chia n¬ron thµnh 3 lo¹i: - GV ph¸t phiÕu häc tËp, yªu cÇu HS nghiªn cøu tiÕp  SGK kÕt hîp quan sát H 6.2 để tìm ra sự khác nhau giữa 3 lo¹i n¬ron. - GV treo b¶ng kÎ phiÕu häc tËp. - GV đa ra đáp án đúng, hớng dẫn HS trên sơ đồ H 6.2. KÕt qu¶ phiÕu häc tËp: C¸c lo¹i n¬ron C¸c lo¹i n¬ron VÞ trÝ Chøc n¨ng - Th©n n»m bªn ngoµi - TruyÒn xung thÇn kinh N¬ron híng t©m T¦ thÇn kinh từ cơ quan đến TƯ thần (n¬ron c¶m gi¸c) kinh (thô c¶m). N¬ron trung gian - N»m trong trung ¬ng - Liªn hÖ gi÷a c¸c n¬ron. (n¬ron liªn l¹c) thÇn kinh. - Th©n n»m trong trung - - TruyÒn xung thÇn kinh N¬ron li t©m ¬ng thÇn kinh, sîi trôc h- tõ trung ¬ng tíi c¬ quan (nơron vận động) íng ra c¬ quan ph¶n øng. ph¶n øng. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ híng dÉn truyÒn xung thÇn kinh ë n¬ron híng t©m vµ li t©m (Ngîc chiÒu). Hoạt động 2: Cung phản xạ Hoạt động của GV- HS Néi dung a. Ph¶n x¹ - Cho VD vÒ ph¶n x¹? - Ph¶n x¹ lµ g×? - là phản ứng của cơ thể để trả lời kích - HiÖn tîng c¶m øng ë thùc vËt (ch¹m thÝch cña m«i trêng (trong vµ ngoµi) dtay vµo c©y trinh n÷, l¸ c©y côp l¹i) cã íi sù ®iÒu khiÓn cña hÖ thÇn kinh. ph¶i lµ ph¶n x¹ kh«ng? b. Cung ph¶n x¹ - ThÕ nµo lµ 1 cung ph¶n x¹? - Kh¸i niÖm ( SGK).

(12) - Yªu cÇu HS quan s¸t H 6.2 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Cã nh÷ng lo¹i n¬ron nµo tham gia vµo cung ph¶n x¹? - C¸c thµnh phÇn cña cung ph¶n x¹?. - GV cho HS quan s¸t H 6.2 - Xung thần kinh đợc dẫn truyền nh thế nµo? - H·y gi¶i thÝch ph¶n x¹ kim ch©m vµo tay, tay rôt l¹i? - GV ®a VD vÒ vßng ph¶n x¹ vµ gi¶i thích trên sơ đồ H 6.3 - Kh¸i niÖm vßng ph¶n x¹?. - 1 cung ph¶n x¹ cã 3 lo¹i n¬ron: n¬ron híng t©m, trung gian, li t©m. - Cung ph¶n x¹ gåm 5 thµnh phÇn: c¬ quan thô c¶m, n¬ron híng t©m, n¬ron trung gian, n¬ron li t©m, c¬ quan ph¶n øng.. c. Vßng ph¶n x¹ - Kh¸i niÖm (SGK. 4. Kiểm tra, đánh giá - Cho HS dán chú thích vào sơ đồ câm H 6.2 và nêu chức năng của các bộ phËn trong ph¶n x¹. - Tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK.. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - Vẽ sơ đồ cung phản xạ H 6.2 và chú thích - §äc môc “Em cã biÕt”. Ngµy so¹n:4/9/2011 Ngµy d¹y: 8/9/2011 TiÕt 6: thùc hµnh quan s¸t tÕ bµo vµ m« A. môc tiªu.. - Chuẩn bị đợc tiêu bản tạm thời mô cơ vân. - Quan sát và vẽ các tế bào trong tiêu bản đã làm sẵn: tế bào niêm mạc miệng (m« biÓu b×), m« sôn, m« x¬ng, m« c¬ v©n, m« c¬ tr¬n. Ph©n biÖt c¸c bé phËn chÝnh cña tÕ bµo gåm mµng sinh chÊt, tÕ bµo chÊt vµ nh©n. - Phân biệt đợc điểm khác nhau của mô biểu bì, mô cơ, mô liên kết. - RÌn kÜ n¨ng sö dông kÝnh hiÓn vi, kÜ n¨ng mæ, t¸ch tÕ bµo. - Gi¸o dôc ý thøc nghiªm tóc, b¶o vÖ m¸y, vÖ sinh phßng häc sau khi lµm. B. chuÈn bÞ.. - HS: Mçi tæ 1 con Õch. - GV: + Kính hiển vi, lam kính (2), lamen, bộ đồ mổ, khân lau, giấy thấm, kim mũi m¸c. + 1 ếch đồng sống hoặc bắp thịt ở chân giò lợn. + Dung dÞch sinh lÝ 0,65% NaCl, c«ngt¬hut, dung dÞch axit axetic 1%. + Bé tiªu b¶n: m« biÓu b×, m« sôn, m« x¬ng, m« c¬ tr¬n. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò.

(13) - So s¸nh m« biÓu b×, m« liªn kÕt vÒ vÞ trÝ vµ sù s¾p xÕp c¸c tÕ bµo trong 2 lo¹i mô đó. - C¬ v©n, c¬ tr¬n vµ c¬ tim cã g× kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o, sù ph©n bè trong c¬ thÓ vµ kh¶ n¨ng co d·n. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Nêu yêu cầu của bài thực hành - GV gọi 1 HS đọc phần I: Mục tiêu của bài thực hành. - GV nhÊn m¹nh yªu cÇu quan s¸t vµ so s¸nh c¸c lo¹i m«. Hoạt động 2: Hớng dẫn thực hành Hoạt động của GV- HS Néi dung - GV treo b¶ng phô viÕt s½n néi dung a. C¸ch lµm tiªu b¶n m« c¬ v©n: c¸c bíc lµm tiªu b¶n. - Rạch da đùi ếch lấy 1 bắp cơ. - NÕu cã ®iÒu kiÖn GV híng dÉn tríc - Dïng kim nhän r¹ch däc b¾p c¬ cho nhãm HS yªu thÝch m«n häc c¸c ( thÊm s¹ch m¸u). thao t¸c thùc hiÖn. - Dïng ngãn trá vµ ngãn c¸i Ên lªn 2 - Ph©n c«ng c¸c nhãm thÝ nghiÖm. bªn mÐp r¹ch. - LÊy kim mòi m¸c g¹t nhÑ vµ t¸ch 1 sîi m¶nh. - GV hớng dẫn cách đặt tế bào mô cơ - Đặt sợi mảnh mới tách lên lam kính, vân lên lam kính và đặt lamen lên lam nhỏ dd sinh lí NaCl 0,65%. kÝnh. - §Ëy lamen, nhá dd axit axetic 1%. - Nhỏ 1 giọt axit axetic 1% vào cạnh Chú ý: ếch huỷ tuỷ để khỏi nhảy. lamen, dïng giÊy thÊm hót bít dd sinh b. Quan s¸t tÕ bµo: lí để axit thấm dới lamen. - Thấy đợc các thành phần chính: - GV kiểm tra các nhóm, giúp đỡ nhóm màng, tế bào chất, nhân, vân ngang. yÕu. - Yªu cÇu c¸c nhãm ®iÒu chØnh kÝnh hiÓn vi. - GV kiÓm tra kÕt qu¶ quan s¸t cña HS, tr¸nh nhÇm lÉn hay m« t¶ theo SGK. Hoạt động 3: Quan sát tiêu bản các loại mô khác Hoạt động của GV- HS Néi dung - GV ph¸t tiªu b¶n cho c¸c nhãm, yªu - M« biÓu b×: tÕ bµo xÕp xÝt nhau. cầu HS quan sát các mô và vẽ hình vào - Mô sụn: chỉ có 2 đến 3 tế bào tạo vë. thµnh nhãm. - GV treo tranh các loại mô để HS đối - Mô xơng: tế bào nhiều. chiÕu. - M« c¬: tÕ bµo nhiÒu, dµi. 4. Nhận xét - đánh giá - GV nh¾c nhë HS thu dän, vÖ sinh ng¨n n¾p, trËt tù.. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Mçi HS viÕt 1 b¶n thu ho¹ch theo mÉu SGK. Ngµy so¹n:11/9/2011 Ngµy d¹y: 14/9/2011 Chơng II: Vận động TiÕt 7: Bé x¬ng A. môc tiªu..

(14) - HS trình bày đợc các thành phần chính của bộ xơng và xác định đợc vị trí các x¬ng chÝnh ngay trªn c¬ thÓ m×nh. - Phân biệt đợc các loại xơng dài, xơng ngắn, xơng dẹt về hình thái, cấu tạo. - Phân biệt các loại khớp xơng, nắm vững cấu tạo khớp động. B. chuÈn bÞ.. - Tranh vÏ phãng to h×nh 7.1 – 7.4 SGK. - M« h×nh bé x¬ng. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Phản xạ là gì? Cho 1 Vd về phản xạ và phân tích đờng đi của xung thần kinh trong phản xạ đó. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Các thành phần chính của bộ xơng Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yªu cÇu HS quan s¸t m« h×nh bé x- 1. Thµnh phÇn cña bé x¬ng ¬ng ngêi,th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c¸c - Bé x¬ng chia 3 phÇn: c©u hái sau: + X¬ng ®Çu gåm x¬ng sä vµ x¬ng mÆt. - Bé x¬ng gåm mÊy thµnh phÇn ? + X¬ng th©n gåm cét sèng vµ lång ngùc. + X¬ng chi gåm x¬ng chi trªn vµ x¬ng chi díi. - §Æc ®iÓm mçi phÇn: SGK. - Nêu đặc điểm của mỗi thành phần? + X¬ng chi trªn nhá bÐ, linh ho¹t. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu H7.2, 7.3 + X¬ng chi díi to, khoÎ, dµi, ch¾c trao đổi nhóm để trả lời chắn, ít cử động. - §iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a x¬ng => Bé x¬ng ngêi thÝch nghi víi qu¸ tay vµ x¬ng ch©n? trình lao động và đứng thẳng. - HS thảo luận nhóm để nêu đợc: + Gièng: cã c¸c thµnh phÇn t¬ng øng víi nhau. + Kh¸c: vÒ kÝch thíc, cÊu t¹o ®ai vai vµ ®ai h«ng, x¬ng cæ tay, bµn tay, bµn ch©n. - Vì sao có sự khác nhau đó? 2. Vai trß cña bé x¬ng - Từ những đặc điểm của bộ xơng hãy - Nâng đỡ cơ thể, tạo hình dáng cơ thể. cho biÕt bé x¬ng cã chøc n¨ng g×? - T¹o khoang chøa, b¶o vÖ c¸c c¬ quan. - Cùng với hệ cơ giúp cơ thể vận động. Hoạt động 2: Phân biệt các loại xơng Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS đọc  mục II , quan sát - Căn cứ vào hình dạng và cấu tạo chia x¬ng thµnh 3 lo¹i: hình 7.1 để trả lời câu hỏi: - Căn cứ vào đâu để phân biệt các loại + Xơng dài: hình ống, chứa tuỷ đỏ (trẻ em), tuû vµng (ngêi lín). x¬ng? + X¬ng ng¾n: ng¾n. - Phân biệt đặc điểm của mỗi loại? - Xác định các loại xơng đó trên tranh + Xơng dẹt: hình bản dẹt. vµ m« h×nh?.

(15) Hoạt động 3: Các khớp xơng Hoạt động của GV- HS Néi dung - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin môc - Khíp x¬ng lµ n¬i hai hay nhiÒu ®Çu III vµ tr¶ lêi c©u hái: x¬ng tiÕp gi¸p víi nhau. - Cã 3 lo¹i khíp x¬ng: - ThÕ nµo gäi lµ khíp x¬ng? - Cã mÊy lo¹i khíp? + Khớp động: 2 đầu xơng có sụn, giữa - Yªu cÇu HS quan s¸t H 7.4 vµ tr¶ lêi lµ dÞch khíp (ho¹t dÞch), ngoµi cã d©y c©u hái: chằng giúp cơ thể có khả năng cử động - Dùa vµo khíp ®Çu gèi, h·y m« t¶ 1 linh ho¹t. khớp động? + Khớp bán động: giữa 2 đầu xơng có - Khả năng cử động của khớp động và đệm sụn giúp cử động hạn chế. khớp bán động khác nhau nh thế nào? + Khớp bất động: 2 đầu xơng khớp với Vì sao có sự khác nhau đó? nhau bëi mÐp r¨ng ca hoÆc xÕp lîp lªn - Nêu đặc điểm của khớp bất động? nhau, không cử động đợc. - Cho HS đọc kết luận SGK. 4. Kiểm tra, đánh giá ? Chøc n¨ng cña bé x¬ng lµ g×? ? Xác định trên tranh vẽ bộ xơng và các thành phần của bộ xơng ngời? 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - Lập bảng so sánh các loại khớp về cấu tạo, tính chất cử động và ý nghĩa. - §äc môc “Em cã biÕt”. Ngµy so¹n: 11/9/2011 Ngµy d¹y: 15/9/2011 TiÕt 8: cÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña x¬ng A. môc tiªu.. - HS nắm đợc cấu tạo chung 1 xơng dài. Từ đó giải thích đợc sự lớn lên của xơng và khả năng chịu lực của xơng. - Xác định đợc thành phần hoá học của xơng để chứng minh đợc tính đàn hồi và cøng r¾n cña x¬ng. - Rèn kĩ năng lắp đặt thí nghiệm đơn giản. B. chuÈn bÞ.. - Tranh vÏ phãng to c¸c h×nh 8.1 -8.4 SGK. - VËt mÉu: Xơng đùi ếch hoặc xơng ngón ,1dây đồng Một panh , 1 đèn cồn, 1 cốc nớc lã , 1 cốc đựng 1 xơng đùi ếch vào axit.. HCl 10% , ®Çu giê th¶. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Bộ xơng ngời đợc chia làm mấy phần? Mỗi phần gồm những xơng - Nªu cÊu t¹o vµ vai trß cña tõng lo¹i khíp? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Cấu tạo của xơng Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin môc I.

(16) SGK kÕt hîp quan s¸t H 8.1; 8.2 ghi nhí chó thÝch vµ tr¶ lêi c©u hái: - X¬ng dµi cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? - GV treo H 8.1(tranh c©m), gäi 1 HS lªn d¸n chó thÝch vµ tr×nh bµy. - Cho các HS khác nhận xét sau đó cïng HS rót ra kÕt luËn. - CÊu t¹o h×nh èng cña th©n x¬ng, nan x¬ng ë ®Çu x¬ng xÕp vßng cung cã ý nghÜa g× víi chøc n¨ng cña x¬ng? - Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña x¬ng dµi? - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin mục I.3 và quan sát H 8.3 để trả lời: - Nªu cÊu t¹o cña x¬ng ng¾n vµ x¬ng dÑt?. 1. CÊu t¹o x¬ng dµi b¶ng 8.1 SGK.. 2. Chøc n¨ng cña x¬ng dµi b¶ng 8.1 SGK.. 3. CÊu t¹o x¬ng ng¾n vµ x¬ng dÑt - Ngoµi lµ m« x¬ng cøng (máng). - Trong toµn lµ m« x¬ng xèp, chøa tuû đỏ. Hoạt động 2: Sự to ra và dài ra của xơng Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS đọc  mục II và trả lời c©u hái: - X¬ng to ra vÒ bÒ ngang lµ nhê c¸c tÕ - X¬ng to ra lµ nhê ®©u? GV dïng H 8.5 SGK m« t¶ thÝ nghiÖm bµo mµng x¬ng ph©n chia. chøng minh vai trß cña sôn t¨ng trëng Yªu cÇu HS quan s¸t H 8.5 cho biÕt vai trß cña sôn t¨ng trëng. - X¬ng dµi ra do c¸c tÕ bµo ë sôn t¨ng - X¬ng dµi ra lµ nhê ®©u? - GV lu ý HS: Sù ph¸t triÓn cña x¬ng trëng ph©n chia vµ ho¸ x¬ng. nhanh nhất ở tuổi dậy thì, sau đó chậm l¹i tõ 18-25 tuæi. Hoạt động 3: Thành phần hoá học và tính chất của xơng Hoạt động của GV- HS Néi dung - GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm cho x¬ng đùi ếch vào ngâm trong dd HCl 10%. - Gäi 1 HS lªn quan s¸t. - HiÖn tîng g× x¶y ra? - Dùng kẹp gắp xơng đã ngân rửa vào cèc níc l· - Thö uèn xem x¬ng cøng hay mÒm? - Đốt xơng đùi ếch khác trên ngọn lửa đèn cồn, khi hết khói: Bóp phần đã đốt, - Xơng gồm 2 thành phần hoá học là: + ChÊt v« c¬: muèi canxi. nhËn xÐt hiÖn tîng. - Tõ c¸c thÝ nghiÖm trªn, cã thÓ rót ra + ChÊt h÷u c¬ (cèt giao). kÕt luËn g× vÒ thµnh phÇn, tÝnh chÊt - Sù kÕt hîp 2 thµnh phÇn nµy lµm cho cña x¬ng? xơng có tính chất đàn hồi và rắn chắc. 4. Kiểm tra, đánh giá.

(17) Cho HS lµm bµi tËp 1 SGK. Tr¶ lêi c©u hái 2, 3. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc tríc bµi 9: CÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña c¬. Ngµy so¹n:18/9/2011 Ngµy d¹y:21/9/2011 TiÕt 9: CÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña c¬ A. môc tiªu.. - Trình bày đợc đặc điểm cấu tạo của tế bào cơ và của bắp cơ. - Giải thích đợc tính chất căn bản của cơ là sự co cơ và nêu đợc ý nghĩa của sự co c¬. B. chuÈn bÞ.. - Tranh vẽ phóng to H 9.1 đến 9.4 SGK. - Tranh vÏ hÖ c¬ ngêi. - Bóa y tÕ. - NÕu cã ®iÒu kiÖn: chuÈn bÞ Õch, dd sinh lÝ 0,65%, m¸y ghi nhÞp co c¬. III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nªu cÊu t¹o chøc n¨ng cña x¬ng dµi? - Nªu thµnh phÇn ho¸ häc vµ tÝnh chÊt cña x¬ng? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Cấu tạo bắp cơ và tế bào cơ Hoạt động của GV- HS Néi dung - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I và - Bắp cơ : gồm nhiều bó cơ, mỗi bó quan sát H 9.1 SGK, trao đổi nhóm để gồm nhiều sợi cơ (tế bào cơ) bọc trong tr¶ lêi c©u hái: mµng liªn kÕt. - B¾p c¬ cã cÊu t¹o nh thÕ nµo ? - Hai ®Çu b¾p c¬ cã g©n b¸m vµo x¬ng, gi÷a ph×nh to lµ bông c¬. - Nªu cÊu t¹o tÕ bµo c¬ ? - Gäi HS chØ trªn tranh cÊu t¹o b¾p c¬ - TÕ bµo c¬: gåm nhiÒu ®o¹n, mçi ®o¹n là 1 đơn vị cấu trúc giới hạn bởi 2 tấm vµ tÕ bµo c¬. h×nh ch÷ Z. Sù s¾p xÕp c¸c t¬ c¬ m¶nh và tơ cơ dày ở tế bào cơ tạo nên đĩa sáng và đĩa tối. + Đĩa tối: là nơi phân bố tơ cơ dày, đĩa s¸ng lµ n¬i ph©n bè t¬ c¬ m¶nh Hoạt động 2: Tính chất của cơ Hoạt động của GV- HS Néi dung - Yêu cầu HS đọc thí nghiệm và quan - Tính chất căn bản của cơ là sự co cơ s¸t H 9.2 SGK vµ d·n khi bÞ kÝch thÝch,c¬ ph¶n øng l¹i - Yªu cÇu HS m« t¶ thÝ nghiÖm sù co b»ng co c¬. c¬ - C¬ co råi l¹i d·n rÊt nhanh t¹o chu k× - GV gi¶i thÝch vÒ chu k× co c¬ (nhÞp co c¬. co c¬). - Khi c¬ co, t¬ c¬ m¶nh xuyªn s©u vµo - Yêu cầu HS đọc thông tin vïng ph©n bè cña t¬ c¬ dµy lµm tÕ bµo + GËp c¼ng tay s¸t c¸nh tay. c¬ co ng¾n l¹i lµm cho b¾p c¬ ng¾n l¹i.

(18) - Nhận xét về sự thay đổi độ lớn của cơ và to về bề ngang. bắp trớc cánh tay? Vì sao có sự thay - Khi kích thích tác động vào cơ quan đổi đó? thô c¶m lµm xuÊt hiÖn xung thÇn kinh - Yêu cầu HS làm thí nghiệm phản xạ theo dây hớng tâm đến trung ơng thần ®Çu gèi, quan s¸t H 9.3 kinh, tíi d©y li t©m, tíi c¬ vµ lµm c¬ - Gi¶i thÝch c¬ chÕ ph¶n x¹ sù co c¬? co. Hoạt động 3: ý nghĩa của hoạt động co cơ Hoạt động của GV- HS Néi dung - Quan s¸t H 9.4 vµ cho biÕt : - Cơ co giúp xơng cử động để cơ thể - Sù co c¬ cã t¸c dông g×? - Yêu cầu HS phân tích sự phối hợp vận động, lao động, di chuyển. hoạt động co, dãn giữa cơ 2 đầu (cơ - Trong sự vận động cơ thể luôn có sự phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a c¸c nhãm c¬. gÊp) vµ c¬ 3 ®Çu (c¬ duçi) ë c¸nh tay. - GVnhËn xÐt, gióp HS rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu 1 HS đọc kết luận cuối bài. 4. Kiểm tra đánh giá - B¾p c¬ cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? TÝnh chÊt cña c¬ ? 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3. Ngµy so¹n:18/9/2011 Ngµy d¹y: 22/9/2011 TiÕt10:. hoạt động của cơ. A. môc tiªu.. - HS chứng minh đợc cơ co sinh ra công. Công của cơ đợc sử dụng trong lao động và di chuyển. - Trình bày đợc nguyên nhân sự mỏi cơ và nêu biện pháp chống mỏi cơ. - Nêu đợc lợi ích của sự luyện tập cơ, từ đó vận dụng vào đời sống, thờng xuyên luyện tập thể dục thể thao và lao động vừa sức. B. chuÈn bÞ.. - M¸y ghi c«ng cña c¬, c¸c lo¹i qu¶ c©n. III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra 15 phót §Ò lÎ: Câu 1: (4 điểm) Hãy nối các đặc điểm cấu tạo ở cột A sao cho phù hợp với các chøc n¨ng ë cét B. Cét A Cét B Tr¶ lêi C¸c phÇn cña x¬ng Chøc n¨ng 1.Tñy x¬ng. a.X¬ng dµi ra. 2. M« x¬ng cøng. b..Ph©n t¸n lùc, t¹o « chøa tñy. 3. M« x¬ng xèp. c.ChÞu lùc. 4. Sôn ®Çu x¬ng. d.X¬ng lín lªn vÒ bÒ ngang. 5. Sôn t¨ng trëng. e.Sinh hång cÇu, chøa më ë ngêigiµ. f.Gi¶m ma s¸t trong khíp. C©u 2:(6 ®iÓm) T×m nh÷ng tõ thÝch hîp ®iÒn vµo chæ trèng: TÝnh chÊt cña c¬ lµ……….vµ …………..Mçi b¾p c¬ gåm nhiÒu…………..mçi ……………..gåm nhiÒu………...

(19) Tế bào cơ đợc cấu tạo từ các…………..gồm các………….và ……………..Khi …………………..xuyªn s©u vµo vïng ph©n bè cña ………………..lµm tÕ bµo cơ ngắn lại, đó là sự …………. C¬ co khi cã kÝch thÝch cña m«i trêng vµ chÞu ¶nh hëng cña ………………….. §Ò ch½n: Câu 1: (4 điểm) Hãy nối các đặc điểm cấu tạo ở cột A sao cho phù hợp với các chøc n¨ng ë cét B. Cét A Cét B Tr¶ lêi C¸c phÇn cña x¬ng Chøc n¨ng A. Sôn ®Çu x¬ng. I. ChÞu lùc. B. M« x¬ng cøng. II.Ph©n t¸n lùc, t¹o « chøa tñy. C.Tñy x¬ng. III.X¬ng lín lªn vÒ bÒ ngang. D. M« x¬ng xèp. IV.Gi¶m ma s¸t trong khíp. E. Sôn t¨ng trëng. V.X¬ng dµi ra. VI.Sinh hång cÇu, chøa më ë ngêi giµ C©u 2:(6 ®iÓm)T×m nh÷ng tõ thÝch hîp ®iÒn vµo chæ trèng: Cơ thờng bám vào hai xơng qua khớp nên khi ………làm xơng cử động dẫn tíi……………cña c¬ thÓ. Mçi b¾p c¬ gåm nhiÒu…………..mçi ……………..gåm nhiÒu……….. Tế bào cơ đợc cấu tạo từ các…………..gồm các………….và ……………..Khi …………………..xuyªn s©u vµo vïng ph©n bè cña ………………..lµm tÕ bµo cơ ngắn lại, đó là sự …………. C¬ co khi cã kÝch thÝch cña m«i trêng vµ chÞu ¶nh hëng cña ………………….. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Công của cơ Hoạt động của GV- HS Néi dung - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp SGK. - Khi cơ co tác động vào vật làm di - Từ bài tập trên, em có nhận xét gì về chuyển vật, tức là cơ đã sinh ra công. sù liªn quan gi÷a c¬, lùc vµ sù co c¬? - C«ng cña c¬ : A = F.S - ThÕ nµo lµ c«ng cña c¬? C¸ch tÝnh? F : lùc Niut¬n - Các yếu tố nào ảnh hởng đến hoạt S : độ dài động của cơ? - H·y ph©n tÝch 1 yÕu tè trong c¸c yÕu A : c«ng tố đã nêu? - C«ng cña c¬ phô thuéc : - GV gióp HS rót ra kÕt luËn. + Tr¹ng th¸i thÇn kinh. - Yêu cầu HS liên hệ trong lao động. + Nhịp độ lao động. + Khèi lîng cña vËt di chuyÓn. Hoạt động 2: Sự mỏi cơ Hoạt động của GV- HS Néi dung - GV tæ chøc cho HS lµm thÝ nghiÖm - C«ng cña c¬ cã trÞ sè lín nhÊt khi c¬ trên máy ghi công cơ đơn giản. co n©ng vËt cã khèi lîng thÝch hîp víi - GV híng dÉn t×m hiÓu b¶ng 10 SGK nhÞp co c¬ võa ph¶i. và điền vào ô trống để hoàn thiện bảng. - Mỏi cơ là hiện tợng cơ làm việc nặng và lâu dẫn tới biên độ co cơ giảm=> - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi : - Qua kÕt qu¶ trªn, em h·y cho biÕt ngõng. khèi lîng cña vËt nh thÕ nµo th× c«ng c¬ s¶n sinh ra lín nhÊt ? - Khi ngãn tay trá kÐo råi th¶ qu¶ c©n nhiều lần, có nhận xét gì về biên độ co c¬ trong qu¸ tr×nh thÝ nghiÖm kÐo dµi ?.

(20) - Hiện tợng biên độ co cơ giảm khi cơ 1. Nguyên nhân của sự mỏi cơ - Cung cÊp oxi thiÕu. làm việc quá sức đặt tên là gì ? - N¨ng lîng thiÕu. -Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. - Nguyên nhân nào dẫn đến sự mỏi - Axit lactic bị tích tụ trong cơ, đầu độc c¬. c¬ ? 2. BiÖn ph¸p chèng mái c¬ a. ThiÕu n¨ng lîng - Khi mái c¬ cÇn nghØ ng¬i, thë s©u, b. ThiÕu oxi kết hợp xoa bóp cơ sau khi hoạt động c. Axit lăctic ứ đọng trong cơ, đầu độc (chạy...) nên đi bộ từ từ đến khi bình c¬ thêng. d. Cả a, b, c đều đúng. - Để lao động có năng suất cao cần làm -Mỏi cơ ảnh hởng đến sức khoẻ, lao việc nhịp nhàng, vừa sức (khối lợng và động và học tập nh thế nào? nhịp co cơ thích hợp) đặc biệt tinh thần - Làm thế nào để cơ không bị mỏi, lao vui vẻ, thoải mái. động và học tập đạt kết quả? - Thờng xuyên lao động, tập TDTT để - Khi mái c¬ cÇn lµm g×? tăng sức chịu đựng của cơ. Hoạt động 3: Thờng xuyên luyện tập để rèn luyện cơ Hoạt động của GV- HS Néi dung - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Kh¶ n¨ng co c¬ phô thuéc vµo nh÷ng - Thêng xuyªn luyÖn tËp TDTT vµ lao động hợp lí nhằm: yÕu tè nµo ? - Những hoạt động nào đợc coi là sự + Tăng thể tích cơ (cơ phát triển) + T¨ng lùc co c¬ vµ lµm viÖc dÎo dai, luyÖn tËp c¬? - Luyện tập thờng xuyên có tác dụng làm tăng năng suất lao động. nh thế nào đến các hệ cơ quan trong + Xơng thêm cứng rắn, tăng năng lực cơ thể và dẫn tới kết quả gì đối với hệ hoạt động của các cơ quan; tuần hoàn, h« hÊp, tiªu ho¸... Lµm cho tinh thÇn c¬? - Nên có phơng pháp nh thế nào để đạt sảng khoái. - TËp luyÖn võa søc. hiÖu qu¶? 4. Kiểm tra đánh giá - Gọi 1 HS đọc kết luận SGK. ? Nguyªn nh©n cña sù mái c¬? ? Công của cơ là gì? Công của cơ đợc sử dụng vào mục đích nào? ? Nêu biện pháp để tăng cờng khả năng làm việc của cơ và biện pháp chống mỏi c¬. 5. Híng dÉn vÒ nhµ : Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3 SGK. Ngµy so¹n:25/9/2011 Ngµy d¹y: 28/9/2011 Tiết 11: Tiến hoá của hệ vận động Vệ sinh hệ vận động A. môc tiªu.. - HS chứng minh đợc tiến hoá của ngời so với động vật thể hiện ở hệ cơ xơng. - Vận dụng những hiểu biết về hệ vận động để giữ vệ sinh, rèn luyện thân thể, chèng bÖnh tËt vÒ c¬ x¬ng thêng x¶y ra ë tuæi thiÕu niªn. - Giáo dục ý thức bảo vệ, giữ gìn hệ vận động để có thân hình cân đối. B. chuÈn bÞ..

(21) - Tranh vẽ phóng to H 11.1 đến H 11.5. - Tranh vÏ bé x¬ng ngêi vµ bé x¬ng tinh tinh. - PhiÕu tr¾c nghiÖm. III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Công của cơ là gì ? công của cơ đợc sử dụng vào mục đích gì ? H·y tÝnh c«ng cña c¬ khi x¸ch tói g¹o 5 kg lªn cao 1 m. - Nguyªn nh©n sù mái c¬ ? gi¶i thÝch ? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Sự tiến hoá của bộ xơng ngời so với bộ xơng thú Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV treo tranh bé x¬ng ngêi vµ tinh - HS quan s¸t c¸c tranh, so s¸nh sù tinh, yªu cÇu HS quan s¸t tõ H 11.1 kh¸c nhaugi÷a bé x¬ng ngêi vµ thó. đến 11.3 và làm bài tập ở bảng 11. - Trao đổi nhóm hoàn thànhbảng 11. - GV treo bảng phụ 11 yêu cầu đại diện - Đại diện nhóm trình bày các nhóm c¸c nhãm lªn b¶ng ®iÒn. kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV nhận xét đánh giá, đa ra đáp án. B¶ng 11- Sù kh¸c nhau gi÷a bé x¬ng ngêi vµ x¬ng thó C¸c phÇn so s¸nh - TØ lÖ sä/mÆt - Låi c»m x¬ng mÆt - Cét sèng - Lång ngùc - X¬ng chËu - Xơng đùi - X¬ng bµn ch©n. Bé x¬ng ngêi Bé x¬ng thó - Lín - Nhá - Ph¸t triÓn - Kh«ng cã - Cong ë 4 chç - Cong h×nh cung - Në sang 2 bªn - Në theo chiÒu lng bông - Në réng - HÑp - Ph¸t triÓn, khoÎ - B×nh thêng - X¬ng ngãn ng¾n, bµn - X¬ng ngãn dµi, bµn ch©n h×nh vßm. ch©n ph¼ng. - X¬ng gãt - Lín, ph¸t triÓn vÒ phÝa - Nhá sau. - Những đặc điểm nào của bộ xơng ng- - Bộ xơng ngời cấu tạo hoàn toàn phù ời thích nghi với t thế đứng thẳng và đi hợp với t thế đứng thẳng và lao động. b»ng 2 ch©n ? - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. Hoạt động 2: Sự tiến hoá của hệ cơ ngời so với hệ cơ thú Hoạt động của GV- HS Néi dung - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, - Cơ nét mặt biểu hiện tình cảm của quan sát H 11.4, trao đổi nhóm để trả con ngời. - Cơ vận động lỡi phát triển. lêi c©u hái : - HÖ c¬ ë ngêi tiÕn ho¸ so víi hÖ c¬ - C¬ tay: ph©n ho¸ thµnh nhiÒu nhãm c¬ nhá phô tr¸ch c¸c phÇn kh¸c nhau. thó nh thÕ nµo ? Tay cử động linh hoạt, đặc điệt là ngón - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy, bæ c¸i. sung. - C¬ ch©n lín, khoÎ, cã thÓ gËp, duçi. - GV nhận xét, đánh giá giúp HS rút ra kÕt luËn. Hoạt động 3: Vệ sinh hệ vận động.

(22) Hoạt động của GV - HS - Yêu cầu HS quan sát H 11.5, trao đổi nhóm để trả lời các câu hỏi: - Để xơng và cơ phát triển cân đối, chóng ta cÇn lµm g×? - §Ó chèng cong vÑo cét sèng, trong lao động và học tập cần chú ý những ®iÓm g× ?. Néi dung Để cơ và xơng phát triển cân đối cần: + Chế độ dinh dỡng hợp lí. + Thêng xuyªn tiÕp xóc víi ¸nh n¾ng. + Rèn luyện thân thể và lao động vừa søc. + Chèng cong, vÑo cét sèng cÇn chó ý: mang vác đều 2 tay, t thế làm việc, ngåi häc ngay ng¾n kh«ng nghiªng vÑo.. 4. Kiểm tra đánh giá Bộ xơng ngời có những đặc điểm nào tiến hóa hơn bộ xơng thú? 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3 SGK Tr 39. - Nh¾c HS chuÈn bÞ thùc hµnh nh SGK.. Ngµy so¹n:25/9/2011 Ngµy d¹y: 29/9/2011 TiÕt12: TËp s¬ cøu vµ b¨ng bã cho ngêi g·y x¬ng A. môc tiªu.. - HS biÕt c¸ch s¬ cøu khi gÆp ngêi g·y x¬ng. - Biết băng cố định xơng bị gãy, cụ thể xơng cẳng tay, cẳng chân. B. chuÈn bÞ.. - GV: Tranh vẽ h 12.1 đến 12.4. - HS: Mçi nhãm: 2 nÑp tre (nÑp gç) bµo nh½n dµi 30-40 cm, réng: 4-5 cm, dµy 0,6-1 cm, 4 cuén b¨ng y tÕ dµi 2m (cuén v¶i), 4 miÕng v¶i s¹ch kÝch thÝch 20x40 cm hoÆc g¹c y tÕ. III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra : KiÓm tra phÇn chuÈn bÞ dông cô cña HS Hoạt động 1: Nguyên nhân gãy xơng Hoạt động của GV - HS - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái : - Nguyên nhân nào dẫn đến gãy xơng ? + Do va ®Ëp m¹nh x¶y ra khi bÞ ng·, tai n¹n giao th«ng... - V× sao nãi kh¶ n¨ng g·y x¬ng liªn quan đến lứa tuổi ? + Tuæi cµng cao, nguy c¬ g·y x¬ng càng tăng vì tỉ lệ chất cốt giao (đảm Kết luận:. Néi dung.

(23) bảo tính đàn hồi) và chất vô cơ (đảm - Gãy xơng do nhiều nguyên nhân. bảo tính rắn chắc) thay đổi theo hớng - Khi bị gãy xơng phải sơ cứu tại chỗ, t¨ng dÇn chÊt v« c¬. không đợc nắn bóp bừa bãi và chuyển - §Ó b¶o vÖ x¬ng khi tham gia giao ngay n¹n nh©n vµo c¬ së y tÕ thông, em cần chú ý đến điểm gì ? - GÆp ngêi bÞ tai n¹n giao th«ng chóng ta cã nªn n¾n chç x¬ng g·y kh«ng ? V× sao ? - GV nhËn xÐt vµ gióp HS rót ra kÕt luËn. Hoạt động 2: Tập sơ cứu và băng bó Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV cã thÓ sö dông b¨ng h×nh hoÆc KÕt luËn: nhãm HS lµm mÉu hoÆc còng cã thÓ Ph¬ng ph¸p s¬ cøu : dïng tranh H 12.1 => h 12.4 giíi thiÖu - §Æt nÑp tre, gç vµo chç x¬ng g·y. ph¬ng ph¸p s¬ cøu vµ ph¬ng ph¸p b¨ng - Lãt v¶i mÒm, gÊp dµy vµo chç ®Çu cố định. x¬ng. - Yêu cầu các nhóm tiến hành tập băng - Buộc định vị 2 chỗ đầu nẹp và 2 bên bã. chç x¬ng g·y. - GV quan sát các nhóm tiến hành tập * Băng bó cố định b¨ng bã. - Víi x¬ng c¼ng tay : dïng b¨ng quÊn - GV quan sát, uốn nắn, giúp đỡ nhất là chÆt tõ trong ra cæ tay, sau d©y ®eo nhãm yÕu. vßng tay vµo cæ. - Gọi đại diện từng nhóm lên kiểm tra. - Víi x¬ng ch©n: b¨ng tõ cæ ch©n vµo. - Em cÇn lµm g× khi tham gia giao Nếu là xơng đùi thì dùng nẹp tre dài thông, lao động, vui chơi để tránh cho từ sờn đến gót chân và buộc cố định ở m×nh vµ ngêi kh¸c kh«ng bÞ g·y x¬ng ? phÇn th©n. 4. Kiểm tra đánh giá - GV nhËn xÐt chung giê thùc hµnh vÒ u, nhîc ®iÓm. - Cho điểm nhóm làm tốt : Nhắc nhở nhóm làm cha đạt yêu cầu. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - ViÕt b¸o c¸o têng tr×nh s¬ cøu vµ b¨ng bã khi g·y x¬ng c¼ng tay. Ngµyso¹n:02/10/2011 Ngµy d¹y:05/10/2011 Ch¬ng III- TuÇn hoµn TiÕt 13: M¸u vµ m«i trêng trong c¬ thÓ A. môc tiªu.. - HS phân biệt đợc các thành phần cấu tạo của máu. - Trình này đợc chức năng của máu, nớc mô và bạch huyết. - Trình bày đợc vai trò của môi trờng trong cơ thể. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 13.1 ; 13.2. III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Tæ chøc.

(24) 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi ? Em đã nhìn thấy máu cha? Máu có đặc điểm gì? Theo em máu có vai trò gì đối với cơ thể sống? Hoạt động 1: Máu Hoạt động của GV- HS Néi dung -Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan Kết luận: 1. T×m hiÓu thµnh phÇn cÊu t¹o cña s¸t H 13.1 vµ tr¶ lêi c©u hái:m¸u -? M¸u gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? - M¸u gåm: - Cã nh÷ng lo¹i tÕ bµo m¸u nµo? - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn + HuyÕt t¬ng 55%. + TÕ bµo m¸u: 45% gåm hång cÇu, tõ SGK. - GV giíi thiÖu c¸c lo¹i b¹ch cÇu (5 b¹ch cÇu, tiÓu cÇu. lo¹i): Mµu s¾c cña b¹ch cÇu vµ tiÓu cÇu 2. T×m hiÓu chøc n¨ng cña huyÕt t¬ng trong H 13.1 lµ so nhuém mµu. Thùc tÕ vµ hång cÇu - Trong huyÕt t¬ng cã níc (90%), c¸c chóng gÇn nh trong suèt. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 13 vµ chÊt dinh dìng, hoocmon, kh¸ng thÓ, muèi kho¸ng, c¸c chÊt th¶i... tr¶ lêi c©u hái: - HuyÕt t¬ng gåm nh÷ng thµnh phÇn - HuyÕt t¬ng cã chøc n¨ng: + Duy trì máu ở thể lỏng để lu thông nµo? - Yêu cầu HS thảo luận nhóm để trả lời dễ dàng. + VËn chuyÓn c¸c chÊt dinh dìng, c¸c c¸c c©u hái phÇn  SGK - Khi c¬ thÓ mÊt níc nhiÒu (70-80%) chÊt cÇn thiÕt vµ c¸c chÊt th¶i. do tiêu chảy, lao động nặng ra nhiều - Hồng cầu có Hb có khả năng kết hợp mồ hôi... máu có thể lu thông dễ dàng với O2 và CO2 để vận chuyển O2 từ trong m¹ch n÷a kh«ng? Chøc n¨ng phæi vÒ tim tíi tÕ bµovµ vËn chuyÓn CO2 từ tế bào đến tim và tới phổi. của nớc đối với máu? - Thµnh phÇn chÊt trong huyÕt t¬ng gîi . ý g× vÒ chøc n¨ng cña nã? - GV yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin SGK, th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái: - Thµnh phÇn cña hång cÇu lµ g×? Nã có đặc tính gì? - V× sao m¸u tõ phæi vÒ tim råi tíi tÕ bào có màu đỏ tơi còn máu từ các tế bào về tim rồi tới phổi có màu đỏ thÉm? Hoạt động 2: Môi trờng trong cơ thể Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV giíi thiÖu tranh H 13.2 : quan hÖ cña m¸u, níc m«, b¹ch huyÕt. - Yªu cÇu HS quan s¸t tranh vµ th¶o KÕt luËn: - M«i trêng bªn trong gåm ; M¸u, níc luËn nhãm, tr¶ lêi c©u hái : - C¸c tÕ bµo c¬, n·o... cña c¬ thÓ cã m«, b¹ch huyÕt. thể trực tiếp trao đổi chất với môi tr- - Môi trờng trong giúp tế bào thờng xuyªn liªn hÖ víi m«i trêng ngoµi.

(25) trong quá trình trao đổi chất. ờng ngoài đợc không ? - Sự trao đổi chất của tế bào trong cơ thÓ víi m«i trêng ngoµi ph¶i gi¸n tiÕp th«ng qua yÕu tè nµo ? - VËy m«i trêng trong gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo ? - M«i trêng bªn trong cã vai trß g× ? - GV gi¶ng gi¶i vÒ mèi quan hÖ gi÷a m¸u, níc m« vµ b¹ch huyÕt. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3, 4 SGK. - Giải thích tại sao các vận động viên trớc khi thi đấu có 1 thời gian luyện tập ở vïng nói cao? - §äc môc “Em cã biÕt” Tr- 44. Ngµy so¹n:02/10/2011 Ngµy d¹y:06/10/2011 TiÕt 14: B¹ch cÇu – miÔn dÞch A. môc tiªu.. - HS nắm đợc 3 hàng rào bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây nhiễm. - Trình bày đợc khái niệm miễn dịch. - Phân biệt đợc miễn dịch tự nhiên và miễn dịch nhân tạo. - Cã ý thøc tiªm phßng bÖnh dÞch. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phóng to các hình 14.1 đến 14.4 SGK. III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Thµnh phÇn cÊu t¹o cña m¸u? Nªu chøc n¨ng cña huyÕt t¬ng vµ hång cÇu? - M«i trêng trong c¬ thÓ gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? Chóng cã mèi quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Các hoạt động chủ yếu của bạch cầu Hoạt động của GV - HS Néi dung - Cã mÊy lo¹i b¹ch cÇu ? - GV giíi thiÖu 1 sè kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o vµ c¸c lo¹i b¹ch cÇu : 2 nhãm + Nhóm 1 :Bạch cầu không hạt, đơn Kết luận: nhân (limpho bào, bạch cầu mô nô, đại - Khi vi khuẩn, virut xâm nhập vào cơ thùc bµo). thÓ, c¸c b¹ch cÇu b¶o vÖ c¬ thÓ b»ng + Nhãm 2 : B¹ch cÇu cã h¹t, ®a nh©n, c¸ch t¹o nªn 3 hµng rµo b¶o vÖ : ®a thuú. C¨n cø vµo sù b¾t mµu ngêi ta + Sù thùc bµo : b¹ch cÇu trung tÝnh vµ chia ra thành : Bạch cầu trung tính, bạch cầu mô nô (đại thực bào) bắt và nuèt c¸c vi khuÈn, virut vµo trong tÕ b¹chcÇu a axit, a kiÒm - Vi khuÈn, virut x©m nhËp vµo c¬ thÓ, bµo råi tiªu ho¸ chóng..

(26) + Limpho B tiÕt ra kh¸ng thÓ v« hiÖu b¹ch cÇu t¹o mÊy hµng rµo b¶o vÖ ? ho¸ kh¸ng nguyªn. - Sù thùc bµo lµ g× ? + Limpho T ph¸ huû c¸c tÕ bµo c¬ thÓ - Nh÷ng lo¹i b¹ch cÇu nµo tham gia bÞ nhiÔm vi khuÈn, virut b»ng c¸ch tiÕt vµo thùc bµo ? ra các prôtêin đặc hiệu (kháng thể) làm - Yêu cầu HS thảo luận nhóm trả lời tan màng tế bào bị nhiễm để vô hiệu ho¸ kh¸ng nguyªn. c©u hái : - Tế bào B đã chống lại các kháng - Lu ý : bạch cầu a axit và a kiềm cũng tham gia vµo v« hiÖu ho¸ vi khuÈn, nguyªn b»ng c¸ch nµo ? virut nhng với mức độ ít hơn. - ThÕ nµo lµ kh¸ng nguyªn, kh¸ng thÓ ; sù t¬ng t¸c gi÷a kh¸ng nguyªn vµ kh¸ng thÓ theo c¬ chÕ nµo ? - Tế bào T đã phá huỷ các tế bào cơ thÓ nhiÔm vi khuÈn, virut b»ng c¸ch nµo ? - Yªu cÇu HS liªn hÖ thùc tÕ : Gi¶i thÝch hiÖn tîng môn ë tay sng tÊy råi khái ? ?-HiÖn tîng næi h¹ch khi bÞ viªm ? Hoạt động 2: Miễn dịch Hoạt động của GV – HS N«i dung - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả Kết luận: - MiÔn dÞch lµ kh¶ n¨ng c¬ thÓ kh«ng lêi c©u hái : bị mắc 1 bệnh nào đó mặc dù sống ở - MiÔn dÞch lµ g× ? m«i trêng cã vi khuÈn, virut g©y - Cã mÊy lo¹i miÔn dÞch ? bÖnh. - Nªu sù kh¸c nhau cña miÔn dÞch tù - Cã 2 lo¹i miÔn dÞch : nhiªn vµ miÔn dÞch nh©n t¹o ? + MiÔn dÞch tù nhiªn : Tù c¬ thÓ cã - Hiện nay trẻ em đã đợc tiêm phòng khả năng không mắc 1 số bệnh (miễn bÖnh nµo ?HiÖu qu¶ ra sao ? dÞch bÈm sinh) hoÆc sau 1 lÇn m¾c bÖnh Êy (miÔn dÞch tËp nhiÔm). + MiÔn dÞch nh©n t¹o : do con ngêi t¹o ra cho c¬ thÓ b»ng tiªm chñng phßng bÖnh hoÆc tiªm huyÕt thanh. 4. Kiểm tra đánh giá - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK 5. Híng dÉn vÒ nhµ .- §äc môc “Em cã biÕt” vÒ Héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch.. Ngµy so¹n:09/10/2011.

(27) Ngµy d¹y:12/10/2011 TiÕt15: §«ng m¸u vµ nguyªn t¾c truyÒn m¸u A. môc tiªu.. - HS nắm đợc cơ chế đông máu và vai trò của nó trong bảo vệ cơ thể. - Trình bày đợc các nguyên tắc truyền máu và cơ sở khoa học của nó. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phóng to các hình 15, băng video hoặc đĩa CD minh hoạ quá trình đông m¸u. III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể, bạch cầu đã tạo nên những hàng rào phòng thủ nào để bảo vệ cơ thể. - MiÔn dÞch lµ g×? Ph©n biÖt c¸c lo¹i miÔn dÞch? Hái thªm c©u hái 2, 3 SGK. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Đông máu Hoạt động của GV – HS Néi dung - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK và Kết luận: - Khi bị đứt tay, vết thơng nhỏ, máu tr¶ lêi c©u hái : chảy ra sau đó ngừng hẳn nhờ một khối - Nêu hiện tợng đông máu ? máu đông bịt kín vết thơng. - GV cho HS liªn hÖ khi c¾t tiÕt gµ vÞt, - Cơ chế đông máu : SGK máu đông thành cục. - Vì sao trong mạch máu không đọng - ý nghĩa : sự đông máu là cơ chế tự b¶o vÖ c¬ thÓ gióp cho c¬ thÓ kh«ng bÞ l¹i thµnh côc ? - GV viết sơ đồ đông máu để HS trình mất nhiều máu khi bị thơng. bµy. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm : - Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào cña m¸u ? - Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu ? - M¸u kh«ng ch¶y ra khái m¹ch n÷a lµ nhê ®©u ? - Sự đông máu có ý nghĩa gì với sự sèng cña c¬ thÓ ? - GV nãi thªm ý nghÜa trong y häc. Hoạt động 2: Các nguyên tắc truyền máu Hoạt động của GV – HS Néi dung - GV giíi thiÖu thÝ nghiÖm cña KÕt luËn: Lanstayn¬ SGK. 1. C¸c nhãm m¸u ë ngêi - Em biÕt ë ngêi cã mÊy nhãm m¸u ? - Hång cÇu cã 2 lo¹i kh¸ng nguyªn A - GV giới thiệu H 15 và đặt câu hỏi : vµ B. - Hång cÇu m¸u ngêi cho cã lo¹i kh¸ng - HuyÕt t¬ng cã 2 lo¹i kh¸ng thÓ : nguyªn nµo ? anpha vµ bªta..

(28) - HuyÕt t¬ng m¸u ngêi nhËn cã nh÷ng lo¹i kh¸ng thÓ nµo ? Chóng cã g©y kÕt dÝnh m¸u ngêi nhËn kh«ng ? - Lu ý HS : Trong thùc tÕ truyÒn m¸u, ngời ta chỉ chú ý đến kháng nguyên trong hång cÇu ngêi cho cã bÞ kÕt dÝnh trong m¹ch m¸u ngêi nhËn kh«ng mµ không chú ý đến huyết tơng ngời cho. - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp SGK. - Yªu cÇu HS th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái : --M¸u cã c¶ kh¸ng nguyªn A vµ B cã thÓ truyÒn cho ngêi cã nhãm m¸u O ? V× sao ? -M¸u kh«ng cã kh¸ng nguyªn A vµ B cã thể truyền cho ngời có nhóm máu O đợc không ? Vì sao ? - M¸u cã nhiÔm t¸c nh©n g©y bÖnh (virut viªm gan B, virut HIV ...) cã thÓ ®em truyÒn cho ngêi kh¸c kh«ng ? V× sao ? - VËy nguyªn t¾c truyÒn m¸u lµ g× ?. - NÕu A gÆp anpha ; B gÆp bªta sÏ g©y kÕt dÝnh hång cÇu. - Cã 4 nhãm m¸u ë ngêi : A, B, O, AB. + Nhãm m¸u O : hång cÇu kh«ng cã kh¸ng nguyªn, huyÕt t¬ng cã c¶ 2 lo¹i kh¸ng thÓ. + Nhãm m¸u A : hång cÇu cã kh¸ng nguyªn A, huyÕt t¬ng cã kh¸ng thÓ bªta. + Nhãm m¸u B : hång cÇu cã kh¸ng nguyªn B, huyÕt t¬ng cã kh¸ng thÓ anpha. + Nhãm m¸u AB : hång cÇu cã kh¸ng nguyªn A,B nhng huyÕt t¬ng kh«ng cã kh¸ng thÓ. - Sơ đồ truyền máu : A ¢. AB AB. O O. B B. 2. C¸c nguyªn t¾c cÇn tu©n thñ khi truyÒn m¸u - Khi truyÒn m¸u cÇn lµm xÐt nghiÖm trớc để lựa chọn loại máu truyền cho phï hîp, tr¸nh tai biÕn vµ tr¸nh nhËn m¸u nhiÔm t¸c nh©n g©y bÖnh. 4. Kiểm tra đánh giá - Häc bµi ©u hái 1, 2, 3 SGK- Tr 50 5. Híng dÉn vÒ nhµ. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 50. Ngµy so¹n:09/10/2011 Ngµy d¹y:13/10/2011 TiÕt16: tuÇn hoµn m¸u vµ lu th«ng b¹ch huyÕt A. môc tiªu.. - HS nắm đợc các thành phần cấu tạo của hệ tuần hoàn máu và vai trò của chóng. - Nắm đợc các thành phần cấu tạo của hệ bạch huyết và vai trò của chúng. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to c¸c h×nh 16.1; 16.2. - Mô hình động cấu tạo hệ tuần hoàn ở ngời, băng đĩa nếu có. III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Tæ chøc. AB AB. AB AB.

(29) 2. KiÓm tra bµi cò §«ng m¸u lµ g× ? Khi truyÒn m¸u cÇn tu©n thñ nh÷ng nguyªn taÐc nµo ? 3. Bµi míi VB: TuÇn hoµn m¸u vµ lu th«ng b¹ch huyÕt cã vai trß g×? Hoạt động 1: Hệ tuần hoàn máu Hoạt động của GV- HS Néi dung - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 16.1 SGK 1. CÊu t¹o - HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm : tim vµ c¸c vµ tr¶ lêi c©u hái : - HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm nh÷ng c¬ hÖ m¹ch t¹o thµnh vßng tuÇn hoµn. quan nào ? Nêu đặc điểm của mỗi + Tim 4 ngăn (2 tâm nhĩ, 2 tâm thất), nửa phải máu đỏ thẫm, nửa trái máu đỏ thành phần đó ? t¬i. - Yêu cầu HS quan sát H 16.1, lu ý đờng đi của mũi tên và màu máu trong + Hệ mạch : động mạch, tĩnh mạch. Thảo luận để Động mạch : dẫn máu từ tim đến cơ quan. tr¶ lêi 3 c©u hái : Tĩnh mạch : dẫn máu từ cơ quan đến tim. Mao mạch : Nối động mạch và tĩnh mạch (đờng kính mao mạch nhỏ). - Mô tả đờng đi của máu trong vòng 2. Đờng đi- chức năng tuần hoàn nhỏ và vòng tuần hoàn - Vòng tuần hoàn nhỏ : Máu đỏ thẫm (nhiều CO2) từ tâm nhĩ phải đến động lín ? mạch phổi, tới mao mạch phổi (trao đổi khí O2, CO2) hoá máu đỏ tơi, tới tĩnh m¹ch phæi, tíi t©m nhÜ tr¸i. - Vòng tuần hoàn lớn : Máu đỏ tơi (nhiều O2) từ tâm thất trái tới động m¹ch chñ tíi mao m¹ch ë c¸c phÇn trên và dới cơ thể (thực hiện trao đổi khí với tế bào) sau đó tới tĩnh mạch chñ trªn vµ tÜnh m¹ch chñ díi, tíi t©m nhÜ ph¶i. - Vai trß cña tim vµ hÖ m¹ch : + Tim co bãp t¹o lùc ®Èy m¸u lu th«ng trong hÖ m¹ch. - Ph©n biÖt vai trß cña tim vµ hÖ m¹ch + HÖ m¹ch : dÉn m¸u tõ trong tíi c¸c trong sù tuÇn hoµn m¸u ? tÕ bµo, tíi tim. - NhËn xÐt vÒ vai trß cña hÖ tuÇn hoµn - Vai trß cña hÖ tuÇn hoµn m¸u : lu m¸u ? chuyÓn m¸u trong toµn c¬ thÓ Hoạt động 2: Lu thông bạch huyết Hoạt động của GV- HS Néi dung - GV treo tranh H 16.2 phãng to, yªu 1. CÊu t¹o cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin trªn tranh - HÖ b¹ch huyÕt gåm : ph©n hÖ lín vµ.

(30) vµ tr¶ lêi c©u hái : - HÖ b¹ch huyÕt gåm nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nµo ? (ph©n hÖ) - Ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá thu b¹ch huyÕt ë vïng nµo cña c¬ thÓ ? - Phân hệ lớn và phân hệ nhỏ đều gồm nh÷ng thµnh phÇn nµo ? - Lu ý HS : + H¹ch b¹ch huyÕt cßn lµ n¬i s¶n xuÊt b¹ch cÇu. + TÜnh m¹ch b¹ch huyÕt. - Sù lu©n chuyÓn b¹ch huyÕt trong mçi phân hệ đều qua thành phần nào ? - Mô tả đờng đi của bạch huyết trong ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá ? - HÖ b¹ch huyÕt cã vai trß g× ? - GV gi¶ng thªm : b¹ch huyÕt cã thµnh phÇn t¬ng tù huyÕt t¬ng kh«ng chøa hång cÇu. B¹ch cÇu chñ yÕu lµ d¹ng limpho.. ph©n hÖ nhá. + Ph©n hÖ nhá : thu b¹ch huyÕt ë nöa trªn bªn ph¶i c¬ thÓ. + Ph©n hÖ lín : thu b¹ch huyÕt ë phÇn cßn l¹i cña c¬ thÓ. - Mỗi phân hệ đều gồm thành phần : + Mao m¹ch b¹ch huyÕt. + M¹ch b¹ch huyÕt + H¹ch b¹ch huyÕt + èng b¹ch huyÕt + TÜnh m¹ch m¸u 2. §êng ®i - §êng ®i cña b¹ch huyÕt. b¾t dÇu tõ c¸c mao m¹ch b¹ch huyÕt, m¹ch b¹ch huyÕt nhá, tíi h¹ch b¹ch huyÕt, tíi m¹ch b¹ch huyÕt lín, tíi èng b¹ch huyÕt, tíi tÜnh m¹ch m¸u (tÜnh m¹ch dới đòn) và tới tim. - Vai trß : cïng víi hÖ tuÇn hoµn m¸u thùc hiÖn lu©n chuyÓn m«i trêng trong c¬ thÓ vµ tham gia b¶o vÖ c¬ thÓ.. 4. Kiểm tra đánh giá Tr¶ lêi c¸c c©u hái sgk 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” trang. - KÎ b¶ng 17.1 vµo vë. Ngµy so¹n: 16/10/2011 Ngµy d¹y: 17/10/2011 TiÕt 17: Tim vµ m¹ch m¸u A. môc tiªu.. - HS xác định trên tranh hay mô hình cấu tạo ngoài và trong của tim. - Phân biệt đợc các loại mạch mạch máu. - Trình bày đợc đặc điểm của các pha trong chu kì co giãn tim. - RÌn kÜ n¨ng t duy, dù ®o¸n, tæng hîp kiÕn thøc. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to c¸c h×nh 17.1; 17.2. - Mô hình động cấu tạo tim ngời. - B¶ng phô: kÎ s½n b¶ng 17.1. III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò.

(31) - HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nµo? Vai trß cña tim trong hÖ tuÇn hoµn m¸u. - HÖ tuÇn hoµn b¹ch huyÕt gåm nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nµo? Vai trß? 3. Bµi míi VB: ? Tim có cấu tạo nh thế nào để thực hiện tốt vai trò ‘bơm” tạo lực đẩy m¸u ®i trong hÖ tuÇn hoµn cña m×nh. Hoạt động 1: Cấu tạo tim Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu H 17.1 SGK kết hợp với kiến thức đã học lớp 7 1. Cấu tạo ngoài - VÞ trÝ, h×nh d¹ng vµ tr¶ lêi c©u hái : - Mµng tim : bao bäc bªn ngoµi - Xác định vị trí hình dạng cấu tạo tim (m« liªn kÕt), mÆt trong tiÕt dÞch ngoµi cña tim ? gióp tim co bãp dÔ dµng. - GV bæ sung cÊu t¹o mµng tim. - §éng m¹ch vµnh vµ tÜnh m¹ch - Cho HS quan s¸t H 16.1 hoÆc m« vµnh lµm nhiÖm vô dÉn m¸u nu«i tim. hình cấu tạo trong của tim để 2. CÊu t¹o trong + Xác định các ngăn tim - Tim cã 4 ng¨n - Dùa vµo kiÕn thøc cò vµ quan s¸t H - Thµnh c¬ t©m thÊt dµy h¬n c¬ 16.1 + H 17.1 ®iÒn vµo b¶ng 17.1 ? - GV treo bảng 17.1 kẻ sẵn để HS lên tâm nhĩ. C¬ t©m thÊt tr¸i dµy h¬n c¬ t©m b¶ng hoµn thµnh. thÊt ph¶i. - GV cho HS quan s¸t m« h×nh cÊu t¹o - Gi÷a t©m nhÜ vµ t©m thÊt cã van trong của tim để kiểm chứng. -Hớng dẫn HS căn cứ vào chiều dài nhĩ thất. Giữa tâm thất và động mạch quãng đờng mà máu bơm qua, dự đoán có van thất động (van tổ chim) giúp ng¨n tim nµo cã thµnh c¬ tim dµy nhÊt m¸u lu th«ng theo mét chiÒu vµ ng¨n nµo cã thµnh c¬ máng nhÊt. - GV cho HS quan s¸t m« h×nh cÊu t¹o trong của tim để kiểm chứng xem dự đoán của mình đúng hay sai. - HS quan s¸t c¸c van tim. Đáp án bảng 17.1 ; Nơi máu đợc bơm tới từ các ngăn tim C¸c ng¨n tim co Nơi máu đợc bơm tới T©m nhÜ tr¸i co T©m thÊt tr¸i T©m nhÜ ph¶i co T©m thÊt ph¶i T©m thÊt tr¸i co Vßng tuÇn hoµn lín T©m thÊt ph¶i co Vßng tu©n hoµn nhá Hoạt động 2: Cấu tạo mạch máu Hoạt động của GV - HS Néi dung - Yªu cÇu HS quan s¸t H 17.2 vµ cho biÕt : - Có 3 loại mạch máu là : động mạch, - Cã nh÷ng lo¹i m¹ch m¸u nµo ? - So s¸nh vµ chØ ra sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c tÜnh m¹ch vµ mao m¹ch. lo¹i m¹ch m¸u. Gi¶i thÝch sù kh¸c nhau - Sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c lo¹i m¹ch : đó ? - Hoµn thµnh phiÕu häc tËp..

(32) - GV cho HS đối chiếu kết quả với H 17.2 để hoàn thành kết quả đúng vào b¶ng. C¸c lo¹i m¹ch. Sù kh¸c biÖt vÒ cÊu t¹o Gi¶i thÝch - Thµnh cã 3 líp víi líp m« - ThÝch hîp víi chøc n¨ng dÉn liªn kÕt vµ líp c¬ tr¬n dµy m¸u tõ tim tíi c¸c c¬ quan víi §éng m¹ch h¬n cña tÜnh m¹ch. vËn tèc cao, ¸p lùc lín. - Lßng hÑp h¬n tÜnh m¹ch. - Thµnh cã 3 líp nhng líp m« - ThÝch hîp víi chøc n¨ng dÉn liªn kÕt vµ líp c¬ tr¬n máng m¸u tõ kh¾p c¸c tÕ bµo c¬ thÓ hơn của động mạch. vÒ tim víi vËn tèc vµ ¸p lùc - Lòng rộng hơn của động nhỏ. TÜnh m¹ch m¹ch. - Cã van 1 chiÒu ë nh÷ng n¬i m¸u ch¶y ngîc chiÒu träng lùc. - Nhá vµ ph©n nh¸nh nhiÒu. - ThÝch hîp víi chøc n¨ng to¶ - Thµnh máng, chØ gåm mét réng tíi tõng tÕ bµo cña c¸c Mao m¹ch líp biÓu b×. m«, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù trao - Lßng hÑp. đổi chất với các tế bào. Hoạt động 3: Chu kì co dãn của tim Hoạt động của GV _ HS Néi dung - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 17.3 SGK - Chu k× co d·n tim gåm 3 pha, kÐo dµi vµ tr¶ lêi c©u hái : - Mçi chu k× co d·n cña tim kÐo dµi 0,8 s + Pha co t©m nhÜ : 0,1s. bao nhiªu gi©y ? Gåm mÊy pha ? + Pha co t©m thÊt : 0,3s. - Thêi gian lµm viÖc lµ bao nhiªu + Pha d·n chung : 0,4s. gi©y ? NghØ bao nhiªu gi©y ? - Tim nghØ ng¬i hoµn toµn bao nhiªu - 1 phót diÔn ra 75 chu k× co d·n tim (nhÞp tim). gi©y ? - Thö tÝnh xem mçi phót diÔn ra bao nhiªu chu k× co d·n tim ? 4. Kiểm tra đánh giá GV dïng H 17.4 yªu cÇu HS ®iÒn chó thÝch. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1 SGK. - Lµm bµi tËp 2, 3, 4 vµo vë bµi tËp. - ¤n tËp 3 ch¬ng chuÈn bÞ kiÓm tra 1 tiÕt. Ngµy so¹n:16/ 10/2011 Ngµy d¹y:19/10/2011 TiÕt18 : vËn chuyÓn m¸u qua hÖ m¹ch VÖ sinh hÖ tuÇn hoµn A. môc tiªu.. - HS trình bày đợc cơ chế vận chuyển máu qua hệ mạch..

(33) - Chỉ ra đợc các tác nhân gây hại cũng nh các biện pháp phòng tránh và rèn luyÖn hÖ tim m¹ch. - Cã ý thøc phßng tr¸nh c¸c t¸c nh©n g©y h¹i vµ ý thøc rÌn luyÖn hÖ tim m¹ch. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to c¸c h×nh 18.1; 18.2. - Băng hình về các hoạt động trên (nếu có). III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Tæ chøc 2. Kiểm tra bài củ: Mạch máu gồm những thành phần nào? Cho biết đặc điểm cấu tạo và chức năng của những thành phần đó? 3. Bµi míi VB: Các thành phần cấu tạo của tim đã phối hợp hoạt động với nhau nh thế nào để giúp máu tuần hoàn liên tục trong hệ tim mạch. Hoạt động 1: Sự vận chuyển máu qua hệ mạch Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin , quan s¸t H 18.1 ; 18.2 SGK, th¶o - Lùc chñ yÕu gióp m¸u vËn chuyÓn liªn tôc vµ theo mét chiÒu nhê c¸c yÕu luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái : - Lùc chñ yÕu gióp m¸u tuÇn hoµn liªn tè sau : tục và theo 1 chiều trong hệ mạch đợc + Sự phối hợp hoạt động các thành phÇn cÊu t¹o (c¸c ng¨n tim vµ van lµm t¹o ra tõ ®©u ? Cô thÓ nh thÕ nµo ? cho m¸u b¬m theo 1 chiÒu tõ t©m nhÜ - Huyết áp trong tĩnh mạch rất nhỏ mà tới tâm thất, từ tâm thất tới động m¸u vÉn vËn chuyÓn vÒ tim lµ nhê t¸c m¹ch). động chủ yếu nào ? + Lùc ®Èy cña t©m thÊt t¹o ra 1 ¸p lùc - GV cho HS quan s¸t H 18.1 thÊy trong m¹ch gäi lµ huyÕt ¸p. Sù chªnh huyết áp có trị số giảm dần từ động lệch huyết áp cũng giúp máu vận mạch, tới mao mạch sau đó tới tĩnh chuyển trong mạch. m¹ch . + Sự co dãn của động mạch. - Cho HS quan s¸t H 18.2 thÊy vai trß + Sù vËn chuyÓn m¸u qua tim vÒ tim cña c¬ b¾p vµ van tÜnh m¹ch trong sù nhê hç trî cña c¸c c¬ b¾p co bãp vËn chuyÓn m¸u ë tÜnh m¹ch. quanh thµnh tÜnh m¹ch, søchót cña - GV giíi thiÖu thªm vÒ vËn tèc m¸u lång ngùc khi hÝt vµo, søc hót cña t©m trong m¹ch. nhÜ khi d·n ra. + Víi c¸c tÜnh m¹ch mµ m¸u ch¶y ngîc chiÒu träng lùc cßn cã sù hç trî cña van tÜnh m¹ch gióp m¸u kh«ng bÞ ch¶y ngîc. - M¸u ch¶y trong m¹ch víi vËn tèc kh¸c nhau. Hoạt động 2: Vệ sinh tim mạch Hoạt động của GV - HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái : - H·y chØ ra c¸c t¸c nh©n g©y h¹i cho. Néi dung.

(34) 1. BiÖn ph¸p phßng tr¸nh c¸c t¸c nh©n hÖ tim, m¹ch ? - Nªu c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ tr¸nh c¸c cã h¹i cho tim m¹ch - Kh¾c phôc vµ h¹n chÕ c¸c nguyªn t¸c nh©n cã h¹i cho hÖ tim m¹ch ? nh©n lµm t¨ng nhÞp tim vµ huyÕt ¸p kh«ng mong muèn. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 18 gi¶i + Kh«ng sö dông c¸c chÊt kÝch thÝch c©u hái : thÝch cã h¹i : rîu, thuèc l¸, hªr«in... - C©u 2 (60) + Cần kiểm tra sức khoẻ định kì - Nêu các biện pháp rèn luyện tim hàng năm để phát hiện khuyết tật liên m¹ch ? quan đến tim mạch để điều trị kịp - GV liên hệ bản thân HS đề ra kế hoạch thời. luyÖn tËp TDTT. + Khi bÞ sèc, hoÆc tress cÇn ®iÒu chØnh c¬ thÓ theo lêi b¸c sÜ. + CÇn tiªm phßng c¸c bÖnh cã h¹i cho tim m¹ch : th¬ng hµn, b¹ch cÇu, .. vµ ®iÒu trÞ kÞp thêi c¸c chøng bÖnh nh cóm cóm, thÊp khíp... + H¹n chÕ ¨n thøc ¨n h¹i cho tim mạch nh : mỡ động vật... 2. C¸c biÖn ph¸p rÌn luyÖn hÖ tim m¹ch - Tập TDTT thờng xuyên, đều đặn vừa søc kÕt hîp víi xoa bãp ngoµi da. 4. Kiểm tra đánh giá - HS tr¶ lêi c©u 1, 4 SGK. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 3, 4 SGK.. Ngµy so¹n:23/10/2011 Ngµy d¹y: 26/10/2011 TiÕt 19: Thùc hµnh S¬ cøu cÇm m¸u A. môc tiªu.. - HS phân biệt vết thơng làm tổn thơng tĩnh mạch, động mạch hay mao mạch. - Rèn kĩ năng băng bó vết thơng. Biết cách làm garô và nắm đợc những qui định khi đặt garô. - Cñng cè c¸c kiÕn thøc ë ch¬ng I,II,III . B. chuÈn bÞ.. - GV: ChuÈn bÞ 1 cuén b¨ng, 2 miÕng g¹c, 1 cuén b«ng, d©y cao su hoÆc d©y v¶i, 1 miÕng v¶i mÒm (10x30cm). - HS : ChuÈn bÞ theo nhãm nh cña GV..

(35) III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS - GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS vµ kiÓm tra bµi cò (c©u 1, 4 SGK). 3. Bµi míi - Máu có vai trò gì với hoạt động sống của cơ thể? - GV: NÕu m¸t 1/2 lîng m¸u c¬ thÓ th× c¬ thÓ sÏ chÕt v× vËy khi bÞ th¬ng chảy máu cần đợc sử lí kịp thời và đúng cách. Hoạt động 1: Tìm hiểu về các dạng chảy máu Hoạt động của GV – HS Néi dung - GV yêu cầu HS trao đổi nhóm, thảo luận để hoàn thành bảng : -Ch¶y m¸u mao m¹ch : ch¶y Ýt, C¸c d¹ng ch¶y m¸u BiÓu hiÖn chËm. 1. Ch¶y m¸u mao m¹ch -Ch¶y m¸u tÜnh m¹ch :ch¶y nhiÒu 2. Ch¶y m¸u tÜnh m¹ch 2. Ch¶y m¸u tÜnh m¹ch h¬n, nhanh h¬n. -Chảy máu động mạch :chảy nhiÒu, m¹nh, thµnh tia. Hoạt động 2: Tập băng bó vết thơng Hoạt động của GV- HS Néi dung - Khi bÞ ch¶y m¸u ë lßng bµn tay th× 1. B¨ng bã vÕt th¬ng ë lßng bµn tay (ch¶y m¸u tÜnh m¹ch vµ mao m¹ch). b¨ng bã nh thÕ nµo ? - GV lu ý HS 1 sè ®iÓm, yªu cÇu c¸c - C¸c bíc tiÕn hµnh SGK. + Lu ý : Sau khi b¨ng nÕu vÕt thnhãm tiÕn hµnh. ¬ng vÉn ch¶y m¸u, ph¶i ®a ngay bÖnh - GV kiÓm tra mÉu b¨ng cña c¸c tæ : nh©n tíi bÖnh viÖn. yêu cầu mẫu băng phải đủ các bớc, 2. Băng bó vết thởng cổ tay (chảy máu gọn, đẹp, không quá chặt, không quá động mạch) - C¸c bíc tiÕn hµnh SGK. láng. + Lu ý : + Vết thơng chảy máu ở động - Khi bị chảy máu ở động mạch, cần mạch (tay chân) mới đợc buộc garô. tiÕn hµnh nh thÕ nµo ? + Cø 15 phót níi d©y gar« 1 lÇn - Lu ý HS vÒ vÞ trÝ d©y gar« c¸ch vÕt th¬ng kh«ng qu¸ gÇn (> 5cm), kh«ng vµ buéc l¹i. + VÕt th¬ng ë vÞ trÝ kh¸c chØ Ên qu¸ xa. tay vµo động mạch gần vết thơng nh- Yêu cầu các nhóm tiến hành. ng vÒ phÝa trªn. - GV kiểm tra, đánh giá mẫu. + Mẫu băng phải đủ các bớc, gọn, đẹp không quá chăt hay quá lỏng. + VÞ trÝ d©y gar«. Hoạt động 3: Thu hoạch - GV yªu cÇu mçi HS tù viÕt b¸o c¸o thùc hµnh theo SGK. - GV căn cứ vào đáp án + sự chuẩn bị + thái độ học tập của HS để đánh giá, cho ®iÓm. Hoạt động 4 : Hớng dẫn ôn tập.

(36) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV chia líp thµnh 6 nhãm. Ph©n - C¸c nhãm tiÕn hµnh th¶o luËn néi c«ng 2 nhãm lµm 1 b¶ng. dung trong b¶ng (c¸ nh©n ph¶i hoµn thµnh b¶ng cña m×nh ë nhµ) - Th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn ghi vµ phim trong hoÆc tê giÊy to. - Yªu cÇu c¸c nhãm d¸n kÕt qu¶ (khæ - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c giÊy to) lªn b¶ng. nhãm kh¸c bæ sung. - GV nhËn xÐt ghi ý kiÕn bæ sung hoÆc - C¸c nhãm hoµn thiÖn kÕt qu¶. chiếu đáp án. - HS hoµn thµnh vµo vë bµi tËp.. Cấp độ tổ chức TÕ bµo M« C¬ quan HÖ c¬ quan. B¶ng 1: Kh¸i qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi Đặc điểm đặc trng CÊu t¹o Vai trß - Gồm: màng, tế bào chất với - Là đơn vị cấu tạo và chức c¸c bµo quan chñ yÕu (ti thÓ, n¨ng cña c¬ thÓ. líi néi chÊt, bé m¸y G«ngi..) vµ nh©n. - TËp hîp c¸c tÕ bµo chuyªn - Tham gia cÊu t¹o nªn c¸c ho¸ cã cÊu tróc gièng nhau. c¬ quan. - §îc cÊu t¹o nªn bëi c¸c m« - Tham gia cÊu t¹o vµ thùc kh¸c nhau. hiện chức năng nhất định cña hÖ c¬ quan. - Gåm c¸c c¬ quan cã mèi - Thùc hiÖn chøc n¨ng nhÊt quan hÖ vÒ chøc n¨ng. định của cơ thể. Bảng 2: Sự vận động của cơ thể. HÖ c¬ quan thùc hiÖn vận động Bé x¬ng. HÖ c¬. §Æc ®iÓm cÊu t¹o đặc trng - Gåm nhiÒu x¬ng liªn kÕt víi nhau qua c¸c khíp. - Cã tÝnh chÊt cøng r¾n và đàn hồi. - TÕ bµo c¬ dµi - Cã kh¶ n¨ng co d·n. Vai trß chung T¹o bé khung c¬ thÓ - Gióp c¬ + B¶o vÖ thÓ ho¹t + N¬i b¸m cña c¬ động để thÝch øng víi m«i tr- C¬ co d·n gióp c¬ quan êng. hoạt động. Chøc n¨ng. B¶ng 3: TuÇn hoµn m¸u C¬ quan Tim. §Æc ®iÓm cÊu t¹o đặc trng - Cã van nhÜ thÊt vµ van động mạch. - Co bãp theo chu k× gåm 3 pha.. Chøc n¨ng - B¬m m¸u liªn tôc theo 1 chiÒu tõ t©m nhÜ vµo t©m thÊt vµ từ tâm thất vào động m¹ch.. Vai trß chung - Gióp m¸u tuÇn hoµn liªn tôc theo 1 chiÒu trong c¬ thÓ, míc m« còng liªn tục đợc đổi mới,.

(37) - Gồm động mạch, - Dẫn máu từ tim đi bạch huyết cũng liên Hệ mạch mao mạch và tĩnh khắp cơ thể và từ tục đợc lu thông. m¹ch. kh¾p c¬ thÓ vÒ tim. 4. Kiểm tra đánh giá - GV nhËn xÐt chung vÒ : phÇn chuÈn bÞ cña HS, ý thøc häc tËp, kÕt qu¶ 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Hoµn thµnh b¸o c¸o thu ho¹ch. Ngµy so¹n 23/10/2011 Ngµy gi¶ng 27/10/2011 TiÕt 20 : kÓm tra mét tiÕt A. môc tiªu.. - Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS từ chơng I đến chơng III nhằm phát hiện ra những mặt đạt và cha đạt của HS, tìm hiểu nguyên nhân để đề ra phơng ¸n gi¶i quyÕt gióp HS häc tèt. - Ph¸t huy tÝnh tù gi¸c, tÝch cùc cña HS. II.Ma trận đề kiểm tra : NhËn biÕt Chủ đề Chủ đề 1 : Khái Tế bào qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi (5 tiÕt) 15% tæng sè ®iÓm = 100%hµng=15 ®iÓm 15 ®iÓm Chủ đề 2 : Sự vận động của cơ thể (6 tiÕt) 25% tæng sè ®iÓm = 25 ®iÓm Chủ đề 3 : Tuần Bạch cầu miển dịch hoµn (7 tiªt) 60% tæng sè ®iÓm= 25% hµng= 15 ®iÓm 60 ®iÓm 100% tæng sè ®iÓm= 30% tæng sè ®iÓm= 100 ®iÓm 30 ®iÓm Tæng sè c©u Tæng sè c©u : 2 IIi. §Ò RA : §Ò lÎ :. Th«ng hiÓu. VËn dông. TiÕn hãa cña hÖ vËn động. 100%hµng=25 ®iÓm Tim vµ m¹ch m¸u 75% hµng = 45®iÓm 25% tæng sè ®iÓm 45% tæng sè ®iÓm =25 ®iÓm =45 ®iÓm Tæng sè c©u : 1 Tæng sè c©u : 1. C©u 1.(1,5 ®iÓm) CÊu t¹o tÕ bµo gåm mÊy bé phËn chÝnh ? Chøc n¨ng cña c¸c bộ phận đó ? Câu 2.(2,5điểm) Những đặc điểm nào của hệ cơ và bộ xơng ngời thích nghi với t thế đứng thẳng và lao động ? C©u 3.(4,5 ®iÓm) So s¸nh vµ chØ ra sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c lo¹i m¹ch m¸u ? Gi¶i thích sự khác nhau đó ? Câu 4. (1,5 điểm) Các bạch cầu đã bảo vệ cơ thể bằng cách nào ? §Ò ch½n :. C©u 1.(1,5 ®iÓm) Mét cung ph¶n x¹ gåm nh÷ng yÕu tè nµo ?.

(38) Câu 2.(2,5điểm) Những đặc điểm nào của hệ cơ và bộ xơng ngời thích nghi với t thế đứng thẳng và lao động ? C©u 3.(4,5 ®iÓm) So s¸nh vµ chØ ra sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c lo¹i m¹ch m¸u ? Gi¶i thích sự khác nhau đó ? C©u 4. (1,5 ®iÓm) M«i trêng trong gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo ? Vai trß cña m«i trêng trong lµ g× ? Iv. §¸p ¸n- thang ®iÓm. §Ò lÎ : C©u 1(1,5 ®iÓm). TÕ bµo cã 3 bé phËn chÝnh : - Màng sinh chất có chức năng giúp tế bào thực hiện trao đổi chất. (0,5đ) - Chất tế bào có chức năng thực hiện các hoạt động sống của tế bào.(0,5đ) - Nhân có chức năng điều khiển mọi hoạt động sống của tế bào.(0,5đ) C©u 2.(2,5 ®iÓm) -Hép sä ph¸t triÓn, lång ngùc në réng sang hai bªn , cét sèng cong 4 chæ , x¬ng chËu në, x¬ng ®u× lín, x¬ng gãt ph¸t triÓn .(1 ®iÓm) -Cơ mông, cơ đùi, cơ bắp chân phát triển, bàn chân hình vòm.(0,5diểm) -Chi trên có các khớp linh hoạt, ngón cái đối diện với 4 ngón kia.(0,5điểm) -Cơ vận động cánh tay, cẳng tay, bàn tay và đặc biệt cơ vận động ngón cái rất ph¸t triÓn.(0,5®iÓm) C©u 3.(4,5 diÓm) C¸c lo¹i Sù kh¸c biÖt vÒ cÊu t¹o Gi¶i thÝch m¹ch m¸u §éng m¹ch -Thµnh cã 3 líp víi líp m« liªn kÕt ThÝch hîp víi chøc n¨ng và lớp cơ trơn dày hơn của tỉnh dẫn máu từ tim đến các m¹ch. c¬ quan víi vËn tèc cao, -Lßng hÑp h¬n cña tÜnh m¹ch. ¸p lùc lín. Tünh m¹ch -Thµnh m¹ch cã 3 líp nhng líp m« ThÝch hîp víi chøc n¨ng liªn kÕt vµ líp c¬ tr¬n máng h¬n cña dÉn m¸u tõ kh¾p c¸c tÕ động mạch. bµo cña c¬ thÓ vÒ tim víi -Lòng rộng hơn động mạch. vËn tèc vµ ¸p lùc nhá. - cã van 1 chiÒu ë nh÷ng n¬i m¸u ch¶y ngîc chiÒu träng lùc. Mao m¹ch -Nhá vµ ph©n nhiÒu nh¸nh. ThÝch hîp víi chøc n¨ng -Thµnh máng, chØ gåm 1 líp biÎu b×. táa réng tíi tõng tÕ bµo -Lßng hÑp. cña c¸c m«, t¹o ®iÒu kiÖn cho sự trao đổi chất với tế bµo. C©u 4.(1,5 diÓm) Các bạch cầu tạo nên 3 hàng rào phòng thủ để bảo vệ cơ thể : -Sự thực bào do các bạch cầu trung tính và đại thực bào thực hiên.(0,5 điểm) -Sự tiết ra các kháng thể để vô hiệu hóa các kháng nguyên do các bạch cầu limph« B thùc hiÖn.(0,5 diÓm) -Sự phá hủy các tế bào cơ thể đã nhiểm bệnh do các tế bào limphô T thực hiện. (0,5 ®iÓm) §Ò ch½n :.

(39) C©u 1.(1,5 ®iÓm) Mét cung ph¶n x¹ gåm 5 yÕu tè :(0,25®iÓm) -C¬ quan thô c¶m.(0,25 ®iÓm) -N¬ron híng t©m.(0,25 ®iÓm) -N¬ron trung gian.0,25 ®iÓm) -N¬ron li t©m.(0,25 ®iÓm) -C¬ quan ph¶n øng.(0,25 ®iÓm) C©u 2.(2,5 ®iÓm) -Hép sä ph¸t triÓn, lång ngùc në réng sang hai bªn , cét sèng cong 4 chæ , x¬ng chËu në, x¬ng ®u× lín, x¬ng gãt ph¸t triÓn .(1 ®iÓm) -Cơ mông, cơ đùi, cơ bắp chân phát triển, bàn chân hình vòm.(0,5diểm) -Chi trên có các khớp linh hoạt, ngón cái đối diện với 4 ngón kia.(0,5điểm) -Cơ vận động cánh tay, cẳng tay, bàn tay và đặc biệt cơ vận động ngón cái rất ph¸t triÓn.(0,5®iÓm) C©u 3.(4,5 diÓm) C¸c lo¹i Sù kh¸c biÖt vÒ cÊu t¹o Gi¶i thÝch m¹ch m¸u §éng m¹ch -Thµnh cã 3 líp víi líp m« liªn kÕt ThÝch hîp víi chøc n¨ng và lớp cơ trơn dày hơn của tỉnh dẫn máu từ tim đến các m¹ch. c¬ quan víi vËn tèc cao, -Lßng hÑp h¬n cña tÜnh m¹ch. ¸p lùc lín. Tünh m¹ch -Thµnh m¹ch cã 3 líp nhng líp m« ThÝch hîp víi chøc n¨ng liªn kÕt vµ líp c¬ tr¬n máng h¬n cña dÉn m¸u tõ kh¾p c¸c tÕ động mạch. bµo cña c¬ thÓ vÒ tim víi -Lòng rộng hơn động mạch. vËn tèc vµ ¸p lùc nhá. - cã van 1 chiÒu ë nh÷ng n¬i m¸u ch¶y ngîc chiÒu träng lùc. Mao m¹ch -Nhá vµ ph©n nhiÒu nh¸nh. ThÝch hîp víi chøc n¨ng -Thµnh máng, chØ gåm 1 líp biÎu b×. táa réng tíi tõng tÕ bµo -Lßng hÑp. cña c¸c m«, t¹o ®iÒu kiÖn cho sự trao đổi chất với tế bµo. C©u 4.(1,5 ®iÓm) -M«i trêng trong gåm : M¸u, níc m« vµ b¹ch huyÕt.(1 ®iÓm) -Môi trờng trong giúp tế bào trao đổi chất với môi trờng ngoài.(0,5 điểm) V.thu bµi vµ nhËn xÐt giê kiÓm tra :. Ngµy so¹n:29/10/2011 Ngµy d¹y: 02/11/2011 Ch¬ng IV H« hÊp TiÕt 21: h« hÊp vµ c¸c c¬ quan h« hÊp A. môc tiªu.. - HS nắm đợc khái niệm hô hấp và vai trò của hô hấp với cơ thể sống. - HS xác định đợc trên hình các cơ quan trong hệ hô hấp ngời, nêu đợc các chức n¨ng cña chóng. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh, t duy logic ë HS..

(40) B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to h×nh 20.1; 20.2; 20.3 SGK vµ m« h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan cña c¬ thÓ ngêi. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Thu bµi thu ho¹ch giê tríc. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm hô hấp và vai trò của nó đối với cơ thể sống Hoạt động của GV- HS Néi dung - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - H« hÊp lµ qu¸ tr×nh cung cÊp oxi cho SGK, liên hệ kiến thức đã học ở lớp 3 tế bào cơ thể và thải khí cacbonic ra vµ 7 , quan s¸t H 20, th¶o luËn nhãm ngoµi c¬ thÓ. tr¶ lêi c¸c c©u hái: - H« hÊp cung cÊp oxi cho tÕ bµo, tham gia vµo ph¶n øng oxi ho¸ c¸c hîp chÊt - H« hÊp lµ g×? - H« hÊp cã liªn quan nh thÕ nµo víi h÷u c¬ t¹o n¨ng lîng (ATP) cho mäi các hoạt động sống của tế bào và cơ hoạt động sống của tế bào và cơ thể, thÓ? đồng thời loại thải cacbonic ra ngoài cơ - H« hÊp gåm nh÷ng giai ®o¹n chñ yÕu thÓ. nµo? - H« hÊp gåm 3 giai ®o¹n: Sù thë, trao - Sù thë cã ý nghÜa g× víi h« hÊp? đổi khí ở phổi, trao đổi khí ở tế bào. - GV yêu cầu đại diện nhóm trình bày, - Sự thở giúp khí lu thông ở phổi, tạo c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. điều kiện cho trao đổi khí diễn ra liên tôc ë tÕ bµo.. Hoạt động 2: Các cơ quan trong hệ hô hấp của ngời vµ chøc n¨ng cña chóng Hoạt động của GV- HS Néi dung - Yêu cầu HS nghiên cứu sơ đồ H 20.2 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Hệ hô hấp gồm 2 bộ phận: đờng dẫn - HÖ h« hÊp gåm nh÷ng c¬ quan nµo? khÝ (khoang mòi, häng....) vµ 2 l¸ phæi. Xác định các cơ quan đó trên tranh vẽ - Đờng dẫn khí có chức năng dẫn khí (hoÆc m« h×nh) ra vµo phæi, ng¨n bôi, lµm Èm kh«ng khÝ vµo phæi vµ b¶o vÖ phæi khái t¸c - Chức năng của những cơ quan đó? nh©n cã h¹i. - Đờng dẫn khí có chức năng vậy tại - Phổi: thực hiện chức năng trao đổi sao mùa đông đôi khi ta vẫn bị nhiễm khí giữa môi trờng ngoài và máu trong l¹nh? mao m¹ch phæi. - Cần có biện pháp gì bảo vệ đờng hô hÊp?. 4. Kiểm tra, đánh giá HS tr¶ lêi c©u hái: - Thế nào là hô hấp? Vai trò của hô hấp đối với các hoạt động của cơ thể? - Qu¸ tr×nh h« hÊp gåm nh÷ng giai ®o¹n nµo lµ chñ yÕu? ?-C¸c thµnh phÇn chñ yÕu cña hÖ h« hÊp vµ chøc n¨ng cña nã lµ g×.

(41) 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u SGK. - §äc môc: “Em cã biÕt Ngµy so¹n:01/11/2011 Ngµy d¹y: 03/11/2011 Tiết 22: hoạt động hô hấp A. môc tiªu.. - HS nắm đợc các đặc điểm chủ yếu trong cơ chế thông khí ở phổi. - HS nắm đợc cơ chế trao đổi khí ở phổi và ở tế bào. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t h×nh vµ tiÕp thu th«ng tin, ph¸t hiÖn kiÕn thøc. - Vận dụng kiến thức để giải thích thực tế. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to h×nh 21.1; 21.2 SGK . - H« hÊp kÕ (nÕu cã). - Băng video minh hoạ sự thông khí ở phổi, sự trao đổi khí ở tế bào (nếu có). - B¶ng 21 SGK. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nªu c¸c giai ®o¹n chñ yÕu cña hÖ h« hÊp vµ chøc n¨ng cña nã? - C©u 2 (SGK).: So s¸nh hÖ h« hÊp cña ngêi vµ thá. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Tìm hiểu sự thông khí ở phổi Hoạt động của GV- HS Néi dung - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Thực chất của sự thông khí ở phổi là - Sự thông khí ở phổi nhờ cử động hô hÊp hÝt vµo vµ thë ra nhÞp nhµng. g×? - Yêu cầu HS quan sát kĩ H 21.1, đọc - Các cơ xơng ở lồng ngực đã phối hợp chú thích, trao đổi nhóm trả lời câu hoạt động với nhau để tăng thể tích hái: lång ngùc khi hÝt vµo vµ gi¶m thÓ tÝch - Các cơ xơng ở lồng ngực đã phối hợp lồng ngực khi thở ra. hoạt động với nhau nh thế nào để làm + Khi hít vào: cơ liên sờn co làm cho t¨ng, gi¶m thÓ tÝch lång ngùc? xơng ức và xơng sờn chuyển động lên - Vì sao các xơng sờn ở lồng ngực đợc trên và ra 2 bên làm thể tích lồng ngực n©ng lªn th× thÓ tÝch lång ngùc l¹i t¨ng réng ra 2 bªn. C¬ hoµnh co lµm cho vµ ngîc l¹i? lång ngùc në réng thªm vÒ phÝa díi. - GV nhËn xÐt trªn tranh, gióp HS kÕt + Khi thë ra: c¬ liªn sên ngoµi vµ c¬ luËn. hoµnh d·n lµm lång ngùc thu nhá trë - GV treo H 21.2 để giải thích cho HS về vị trí cũ. 1 sè kh¸i niÖm: dung tÝch sèng, khÝ bæ - Ngoµi ra cßn cã sù tham gia cña 1 sè sung, khÝ lu th«ng, khÝ cÆn, khÝ dù tr÷. c¬ kh¸c trong trêng hîp thë g¾ng søc. - Dung tÝch phæi khi hÝt vµo, thë ra - Dung tÝch phæi khi hÝt vµo vµ thë ra b×nh thêng vµ g¾ng søc cã thÓ phô b×nh thêng còng nh g¾ng søc phô thuéc thuéc vµo c¸c yÕu tè nµo? vµo tÇm vãc, giíi tÝnh, t×nh tr¹ng søc.

(42) - GV yªu cÇu HS gi¶i thÝch: - V× sao ta nªn tËp hÝt thë s©u?. khoÎ, sù luyÖn tËp.. Hoạt động 2: Trao đổi khí ở phổi và tế bào Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS nghiên cứu bảng 21, thảo - Sự trao đổi khí ở phổi và tế bào đều luËn tr¶ lêi c©u hái: theo c¬ chÕ khuÕch t¸n tõ n¬i cã nång - Nhận xét thành phần khí oxi và khí độ cao tới nơi có nồng độ thấp. cacbonic hÝt vµo vµ thë ra? + Trao đổi khí ở phổi: - Do đâu có sự chênh lệch nồng độ các Nồng độ O2 phế nang lớn hơn nồng độ chÊt khÝ? O2 mao m¹ch m¸u nªn O2 tõ phÕ nang khuÕch t¸n vµo mao m¹ch m¸u. - Quan sát H 21.4 mô tả sự khuếch tán Nồng độ CO2 mao mạch máu lớn hơn O2 vµ CO2? nồng độ CO2 trong phế nang nên CO2 tõ mao m¹ch m¸u khuÕch t¸n vµo phÕ nang. - Thực chất sự trao đổi khí xảy ra ở + Trao đổi khí ở tế bào: ®©u? Nồng độ O2 trong máu lớn hơn nồng độ O2ủơ tế bào nên O2 từ máu khuếch t¸n vµo tÕ bµo. Nồng độ CO2 tế bào lớn hơn nồng độ CO2 trong m¸u nªn CO2 tõ tÕ bµo khuÕch t¸n vµo m¸u. 4. Kiểm tra, đánh giá HS tr¶ lêi c©u hái: -Nhờ hoạt động của cơ quan, bộ phận nào mà không khí trong phổi thờng xuyên đổi mới ? - Thc chất trao đổi khí ở phổi là gì? -Thực chất trao đổi khí ở tế bào là gì?. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái sgk. Ngµy so¹n: 05/11/2011 Ngµy d¹y: 09/11/2011 TiÕt 23 : vÖ sinh h« hÊp A. môc tiªu.. - HS nắm đợc tác hại của các tác nhân gây ô nhiễm không khí đối với hoạt động hô hấp. - HS giải thích đợc cơ sở khoa học của việc luyện tập TDTT. - HS tự đề ra các biện pháp luyện tập để có hê hô hấp khoẻ mạnh. Tích cực phßng tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i. B. chuÈn bÞ..

(43) - Số liệu, hình ảnh về hoạt động gây ô nhiễm không khí và tác hại của nó. - Số liệu, hình ảnh về những con ngời đã đạt đợc những thành tích cao và đặc biÖt trong rÌn luyÖn hÖ h« hÊp. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nhờ hoạt động của hệ cơ quan, bộ phận nào mà không khí trong phổi thờng xuyên đổi mới? - Thực chất sự trao đổi khí ở phổi và ở tế bào là gì? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Cần bảo vệ hệ hô hấp tránh các tác nhân có hại Hoạt động của GV- HS Néi dung - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. - GV kẻ sẵn bảng 22 để trắng cột 2, 3. Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm ®iÒn vµo chç trèng. - Có những tác nhân nào gây hại tới - Các tác nhân gây hại cho đờng hô hấp hoạt động hô hấp? là: bụi, khí độc (NO2; SOx; CO2; - GV hớng dẫn HS dựa vào bảng 22 để nicôtin...) và vi sinh vật gây bệnh lao tr¶ lêi: phæi, viªm phæi. - Hãy đề ra các biện pháp bảo vệ hệ - Các biện pháp bảo vệ hệ hô hấp tránh h« hÊp tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i? t¸c nh©n cã h¹i . - GV treo bảng phụ để HS điền vào b¶ng. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ h« hÊp tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i BiÖn ph¸p - Trồng nhiều cây xanh 2 bên đờng phố, nơi công cộng, trờng 1 häc, bÖnh viÖn vµ n¬i ë. - Nªn ®eo khÈu trang khi dän vÖ sinh vµ ë nh÷ng n¬i cã h¹i. - §¶m b¶o n¬i lµm viÖc vµ n¬i ë có đủ nắng, gió tránh ẩm thấp. 2 - Thêng xuyªn dän vÖ sinh. - Kh«ng kh¹c nhæ bõa b·i. - H¹n chÕ sö dông c¸c thiÕt bÞ cã thải ra các khí độc. 3 - Không hút thuốc lá và vận động mäi ngêi kh«ng nªn hót thuèc.. T¸c dông - §iÒu hoµ thµnh phÇn kh«ng khÝ (chñ yÕu lµ tØ lÖ oxi vµ cacbonic) theo híng cã lîi cho h« hÊp. - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ bôi. - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ vi sinh vËt g©y bÖnh. - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ c¸c chất khí độc (NO2; SOx; CO2; nicôtin...). Hoạt động 2: Cần luyện tập để có một hệ hô hấp khoẻ mạnh Hoạt động của GV- HS Néi dung - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc II, th¶o luËn c©u hái: - Vì sao khi luyện tập TDTT đúng - Cần luyện tập TDTT đúng cách, th-.

(44) cách, đều đặn từ bé có thể có đợc dung tÝch sèng lÝ tëng? - Gi¶i thÝch v× sao khi thë s©u vµ gi¶m sè nhÞp thë trong mçi phót sÏ lµm t¨ng hiÖu qu¶ h« hÊp? - Hãy đề ra các biện pháp luyện tập để cã thÓ cã 1 hÖ h« hÊp khoÎ m¹nh?. ờng xuyên, đều đặn từ bé sẽ có 1 dung tÝch sèng lÝ tëng. - BiÖn ph¸p: tÝch cùc tËp TDTT phèi hîp thë s©u vµ gi¶m nhÞp thë thêng xuyªn tõ bÐ (tËp võa søc, rÌn luyÖn tõ tõ).. 4. Kiểm tra, đánh giá HS trả lời câu hỏi SGK và đọc ghi nhớ.. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u SGK. - ChuÈn bÞ cho giê thùc hµnh: chiÕu c¸ nh©n, gèi b«ng.. Ngµy so¹n: 06/11/2011 Ngµy d¹y: 10/11/2011 TiÕt 24 : thùc hµnh :H« hÊp nh©n t¹o A. môc tiªu.. - HS hiÓu râ c¬ së khoa häc cña h« hÊp nh©n t¹o. - Nắm đợc trình tự các bớc tiến hành hô hấp nhân tạo. - BiÕt ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t vµ ph¬ng ph¸p Ên lång ngùc. B. chuÈn bÞ.. - ChiÕu c¸ nh©n, gèi b«ng c¸ nh©n (chuÈn bÞ theo tæ) - Nếu có điều kiện sử dụng đĩa CD về các thao tác trong 2 phơng pháp, tranh. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Kiểm tra sự chuẩn bị của các tổ, kiểm tra mục đích của bài thực hành. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Tìm hiểu các tình huống cần đợc hô hấp Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV đặt câu hỏi: - Khi bÞ chÕt ®uèi: cÇn lo¹i bá níc khái - Nêu các tình huống cần đợc hô hấp phổi bằng cách vừa cõng nạn nhân ở t nh©n t¹o? thÕ dèc ngîc võa ch¹y. - CÇn lo¹i bá c¸c nguyªn nh©n lµm - Khi bÞ ®iÖn giËt: t×m vÞ trÝ cÇu dao gi¸n ®o¹n h« hÊp nh thÕ nµo? hay công tắc điện để ngắt dòng điện. - Khi bị thiếu khí để thở hay môi trờng nhiều khí độc, phải khiêng nạn nhân ra khỏi khu vực đó. Hoạt động 2: Tiến hành hô hấp nhân tạo Hoạt động của GV-HS Néi dung.

(45) - Phơng pháp hà hơi thổi ngạt đợc tiến hµnh nh thÕ nµo? - GV treo tranh vÏ minh ho¹ c¸c thao t¸c h« hÊp (hoÆc cho HS xem b¨ng h×nh).. a. Ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t: - C¸c bíc tiÕn hµnh SGK Chó ý: + NÕu miÖng n¹n nh©n bÞ cøng, hã më cã thÓ dïng tay bÞt miÖng vµ thë vµo mòi. - GV treo tranh minh hoạ hoặc cho HS + Nếu tim nạn nhân đồng thời ngừng xem băng hình để trả lời câu hỏi: ®Ëp cã thÓ võa thæi ng¹t, võa xoa bãp tim (H 23.2). - Phơng pháp ấn lồng ngực đợc tiến b. Ph¬ng ph¸p Ên lång ngùc: hµnh nh thÕ nµo? - §Æt n¹n nh©n n»m ngöa. - Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh. - §Æt n¹n nh©n n»m sÊp (tiÕn hµnh nh - GV cho đại diện các nhóm lên thao SGK). t¸c tríc líp. Lu ý: + §Æt n¹n nh©n n»m sÊp ®Çu nghiªng vÒ 1 bªn. + Đặt nạn nhân nằm ngửa ra giúp đờng dẫn khí đợc mở rộng Hoạt động 3: Thu hoạch -Mỗi HS tự làm ở nhà rồi nộp báo cáo cho GV đánh gía 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ Gîi ý viÕt thu ho¹ch I. KiÕn thøc Câu 1: So sánh các tình huống chủ yếu cần đợc hô hấp nhân tạo. * Giống: cơ thể nạn nhân đều thiếu oxi, mặt tím tái. * Kh¸c nhau: - ChÕt ®uèi do phæi ngËp níc. - §iÖn giËt: do c¬ h« hÊp vµ cã thÓ c¶ c¬ tim co cøng. - BÞ l©m vµo m«i trêng « nhiÔm; ngÊt hay ng¹t thë. C©u 3: So s¸nh 2 ph¬ng ph¸p h« hÊp nh©n t¹o * Gièng: - Mục đích: phục hồi sự hô hấp bình thờng của nạn nhân. - C¸ch tiÕn hµnh: th«ng khÝ ë phæi cña n¹n nh©n víi nhÞp 12-20 / phót. lợng khí đợc thông ít nhất 200 ml. * Kh¸c nhau: C¸ch tiÕn hµnh. - Ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t: dïng miÖng thæi kh«ng khÝ trùc tiÕp vµo phổi qua đờng dẫn khí. - Phơng pháp ấn lồng ngực: dùng tay tác động gián tiếp vào phổi qua lực ép vµo lång ngùc. * HiÖu qu¶ cña ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t lín h¬n v×: - Đảm bảo đợc số lợng và áp lực không khí đa vào phổi. - Kh«ng lµm tæn th¬ng lång ngùc (g·y x¬ng sên). II. KÜ n¨ng nh bíc 2 SGK môc III.. Ngµy so¹n: 12/11/2011.

(46) Ngµy d¹y: 16/11/2011 Ch¬ng V – Tiªu ho¸ TiÕt25 : tiªu hãa vµ c¸c c¬ quan tiªu hãa A. môc tiªu.. - HS nắm đợc các nhóm chất trong thức ăn. - Nắm đợc các hoạt động trong quá trình tiêu hoá. - Vai trò của tiêu hoá đối với cơ thể ngời. - Nắm đợc vị trí của các cơ quan trên tranh, mô hình. - Rèn luyện kĩ năng quan sát tranh, sơ đồ, phát hiện kiến thức, t duy tổng hợp logic. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phóng to sơ đồ các cơ quan trong hệ tiêu hoá ở ngời. - M« h×nh c¸c c¬ quan trong hÖ tiªu ho¸ ë ngêi. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - GV thu b¸o c¸o giê thùc hµnh. 3. Bµi míi VB: Các em nhịn ăn đợc bao lâu? Chúng ta nói đến ăn uống tức là nói đến hÖ c¬ quan nµo? c¬ quan nµo trong c¬ thÓ? - Trong bµi më ®Çu cña ch¬ng chóng ta sÏ ®i t×m hiÓu vÒ tiªu ho¸, xem nã x¶y ra nh thÕ nµo? gåm nh÷ng c¬ quan nµo? Hoạt động 1: Thức ăn và sự tiêu hoá Mục tiêu: HS trình bày đợc 2 nhóm thức ăn đó là chất vô cơ và chất hữu cơ, các hoạt động của quá trình tiêu hoá và vai trò của tiêu hoá. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK quan s¸t H 24.1; 24.2, cïng víi hiÓu biÕt cña m×nh tr¶ lêi c©u hái: - Vai trß cña tiªu ho¸ lµ g×? - Thøc ¨n gåm: - H»ng ngµy chóng ta thêng ¨n nh÷ng + ChÊt h÷u c¬: pr«tªin, gluxit, loại thức ăn nào? Thức ăn đó thuộc lipit, axit nuclêic, vitamin. lo¹i thøc ¨n g×? + ChÊt v« c¬: níc, muèi kho¸ng. - Các chất nào trong thức ăn bị biến - Hoạt động tiêu hoá gồm: ăn và uống, đổi về mặt hoá học trong quá trình đẩy các chất trong ống tiêu hoá, tiêu tiêu hoá? chất nào không bị biến đổi? hoá thức ăn, hấp thụ chất dinh dỡng và - Qu¸ tr×nh tiªu ho¸ gåm nh÷ng ho¹t th¶i b·. động nào? - Vai trò của tiêu hoá là biến đổi thức - Hoạt động nào quan trọng nhất? ¨n thµnh c¸c chÊt mµ c¬ thÓ cã thÓ hÊp - Vai trò của tiêu hoá đối với thức ăn? thụ đợc và thải bỏ các chất bã trong - Qu¸ tr×nh tiªu ho¸ diÔn ra ë ®©u? thøc ¨n. chóng ta cïng t×m hiÓu phÇn II. Hoạt động 2: Các cơ quan tiêu hoá Mục tiêu: HS nắm đợc vị trí và chức năng của các cơ quan tiêu hóa trên cơ thể ngêi. Hoạt động của GV-HS Néi dung.

(47) - Yªu cÇu HS quan s¸t H 24.3 vµ lªn b¶ng hoµn thµnh tranh c©m. ?-KÓ tªn c¸c bé phËn cña èng tiªu ho¸? - KÓ tªn c¸c tuyÕn tiªu ho¸? - Yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 24 vµo vë. - GV giíi thiÖu vÒ tuyÕn tiªu ho¸. - Yªu cÇu HS dù ®o¸n chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan. - GV tr×nh bµy qu¸ tr×nh tiªu ho¸ thøc ¨n 1 lÇn. - Gäi 1 HS kh¸c tr×nh bµy l¹i.. - Quá trình tiêu hoá đợc thực hiện nhờ hoạt động của các cơ quan trong hệ tiªu ho¸. + èng tiªu ho¸: miÖng, hÇu , thùc qu¶n, d¹ dµy, ruét non, ruét giµ, hËu m«n. + TuyÕn tiªu ho¸: níc bät, tuyÕn vÞ, tuyÕn gan, tuyÕn tuþ, tuyÕn ruét.. 4. Kiểm tra, đánh giá Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Câu 1: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: ThÕ nµo lµ sù tiªu ho¸ thøc ¨n? a. Sự biến đổi thức ăn từ chất rắn thành chất lỏng. b. Sự biến đổi thức ăn từ những chất phức tạp thành chất đơn giản mà cơ thể có thể hấp thụ đợc. c. Sự biến đổi thức ăn từ các chất dinh dỡng mà cơ thể hấp thụ đợc qua thành ruột và thải các chất cặn bã không thể hấp thụ đợc. C©u 2: §iÒn vµo chç trèng Quá trình tiêu hoá là quá trình biến đổi thức ăn về mặt ............ (sinh lí, sinh ho¸, lÝ ho¸). Kết quả là thức ăn đợc biến đổi thành các chất đơn giản, hoà tan, có thể ........... (hấp thụ, tràn, ngấm) vào máu để cung cấp cho các tế bào sử dụng. Câu 3: Quá trình tiêu hoá gồm các hoạt động nào?. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc tríc bµi 25- tiªu ho¸ ë khoang miÖng. - Híng dÉn: Câu 1: Các chất trong thức ăn đợc phân nhóm theo các đặc điểm sau: + C¨n cø vµo cÊu t¹o ho¸ häc: chÊt h÷u c¬ vµ chÊt v« c¬. + Căn cứ vào đặc điểm biến đổi qua hoạt động tiêu hoá: chất không bị biến đổi, chất bị biến đổi trong quá trình tiêu hoá. Câu 3: Các chất cần thiết nh nớc, vitamin, muối khoáng vào cơ thể theo đờng tiêu hoá thì cần phải qua các hoạt động: ăn, đẩy thức ăn trong ống tiêu hoá, hấp thô thøc ¨n. - Cơ thể ngời có thể nhận các chất này theo con đờng khác là: tiêm (chích) qua tÜnh m¹ch vµo hÖ tuÇn hoµn hoÆ qua kÏ gi÷a c¸c tÕ bµo vµo m« råi l¹i vµo m¸u (tiªm b¾p). Ngµy so¹n:13/11/2011 Ngµy d¹y: 17/11/2011 TiÕt 26: tiªu hãa ë khoang miÖng.

(48) A. môc tiªu.. - HS nắm đợc các hoạt động diễn ra trong khoang miệng, năm đợc hoạt động nuèt vµ ®Èy thøc ¨n tõ trong khoang miÖng qua thùc qu¶n xuèng d¹ dµy. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng nghiªn cøu th«ng tin, tranh h×nh, t×m kiÕm kiÕn thøc. - Bồi dỡng ý thức vệ sinh, giữ gìn vệ sinh răng miệng, không cời đùa trong khi ¨n. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng H 25.1; 25.2; 25.3 - Băng video hay đĩa CD minh hoạ hoạt động tiêu hoá ở khoang miệng, nuốt ở thùc qu¶n. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Các chất trong thức ăn có thể đợc phân nhóm nh thế nào? Nêu đặc điểm của mçi nhãm. - Vai trß cña tiªu ho¸ lµ g×? c¸c chÊt níc, muèi kho¸ng, vitamin khi vµo c¬ thÓ cần qua hoạt động nào của hệ tiêu hoá? Nêu các hoạt động tiêu hoá? 3. Bµi míi VB: Các em nhịn ăn đợc bao lâu? Chúng ta nói đến ăn uống tức là nói đến hÖ c¬ quan nµo? c¬ quan nµo trong c¬ thÓ? - Trong bµi më ®Çu cña ch¬ng chóng ta sÏ ®i t×m hiÓu vÒ tiªu ho¸, xem nã x¶y ra nh thÕ nµo? gåm nh÷ng c¬ quan nµo? Hoạt động 1: Thức ăn và sự tiêu hoá Mục tiêu: HS trình bày đợc 2 nhóm thức ăn đó là chất vô cơ và chất hữu cơ, các hoạt động của quá trình tiêu hoá và vai trò của tiêu hoá. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK - HS tự nghiên cứu thông tin SGK, trao vµ tr¶ lêi c©u hái: đổi nhóm và trả lời câu hỏi. - Khi thức ăn vào miệng, có những + Các hoạt động nh SGK. hoạt động nào xảy ra? + Biến đổi lí học: Tiết nớc bọt, nhai, - GV treo H 25.1 để minh họa. đảo trộn thức ăn, tạo viên thức ăn. - Những hoạt động nào là biến đổi lí + Biến đổi hoá học: Hoạt động của häc, ho¸ häc? enzim amilaza trong níc bät. - Khi nhai c¬m, b¸nh m× l©u trong miÖng thÊy ngät lµ v× sao? Tõ nh÷ng th«ng tin trªn, yªu cÇu HS - VËn dông kÕt qu¶ ph©n tÝch ho¸ häc hoµn thµnh b¶ng 25. để giải thích (H 25.2) - GV treo bảng phụ để HS tự hoàn - Đại diện nhóm thay nhau điền bảng. thµnh. KÕt luËn: Bảng 25: Hoạt động biến đổi thức ăn ở khoang miệng Biến đổi thức C¸c thµnh phÇn Các hoạt động tham T¸c dông cña ho¹t ¨n ë khoang tham gia ho¹t gia động miÖng động Biến đổi lí học - Tiết nớc bọt - C¸c tuyÕn níc - Lµm ít vµ mÒm bät thøc ¨n - Nhai - R¨ng - Lµm mÒm vµ.

(49) Biến đổi hoá häc. nhuyÔn thøc ¨n - §¶o trén thøc ¨n - R¨ng, lìi, c¸c c¬ - Lµm thøc ¨n m«i vµ m¸ thÊm ®Ém níc bät - T¹o viªn thøc ¨n - T¹o viªn thøc ¨n - R¨ng, lìi, c¸c c¬ vµ nuèt m«i vµ m¸ - Hoạt động của - Enzim amilaza - Biến đổi 1 phần enzim amilaza trong tinh bét trong thøc níc bät ăn thành đờng mantoz¬.. Hoạt động 2: Nuốt và đảy thức ăn qua thực quản Mục tiêu: HS nắm đợc hoạt động nuốt và đẩy thức ăn, biết liên hệ và giải thích thực tế. Bồi dỡng cho HS thái độ VS hệ tiêu hoá. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan s¸t H 25.3, th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nuốt diễn ra nhờ hoạt động của cơ - Nhờ hoạt động của lỡi thức ăn đợc quan nµo lµ chñ yÕu vµ cã t¸c dông ®Èy xuèng thùc qu¶n. g×? - Thøc ¨n tõ thùc qu¶n xuèng d¹ dµy - Lực đẩy viên thức ăn từ thực quản là nhờ hoạt động của các cơ thực quản xuống dạ dày đợc tạo ra nh thế nào? (c¬ tr¬n). - Thức ăn qua thực quản có đợc biến - Thời gian thức ăn qua thực quản ngắn đổi gì về mặt lí và hoá học không? (2-4s) nªn coi nh thøc ¨n kh«ng bÞ biÕn + Lu ý: viên thức ăn vừa phải để dễ đổi. nuèt, nÕu qu¸ lín nuèt sÏ nghÑn. - N¾p thanh qu¶n vµ khÈu c¸i mÒm cã chức năng gì? nếu không có hoạt động cña nã sÏ g©y ra hËu qu¶ g×? - Giải thích hiện tợng khi ăn đôi khi có h¹t c¬m chui lªn mòi? HiÖn tîng nghÑn? - Tại sao khi ăn không nên cời đùa? 4. Kiểm tra, đánh giá Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: C©u 1: Qu¸ tr×nh tiªu ho¸ khoang miÖng gåm: a. Biến đổi lí học d. TiÕt níc bät b. Nhai, đảo trộn thức ăn e. C¶ a, b, c, d c. Biến đổi hoá học g. ChØ a vµ c. Câu 2: Loại thức ăn nào đợc biến đổi về mặt hoá học ở khoang miệng a. Pr«tªin, tinh bét, lipit c. Pr«tªin, tinh bét, hoa qu¶ b. Tinh bét chÝn d. B¸nh m×, dÇu thùc vËt 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK- Tr 83. - §äc môc “Em cã biÕt”.

(50) Ngµy so¹n: 21/11/2011 Ngµy d¹y: 23/11/2011 TiÕt 27 : tiªu hãa ë d¹ dµy A. môc tiªu.. - HS nắm đợc cấu tạo của dạ dày và quá trình tiêu hoá diễn ra ở dạ dày gồm: + Các hoạt động tiêu hoá + Cơ quan, tế bào thực hiện hoạt động. + Tác dụng của hoạt động. - RÌn luyÖn cho HS t duy dù ®o¸n. - Båi dìng ý thøc b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng H 27.1; 27.2; 27.3 - Băng video hay đĩa CD minh hoạ hoạt động tiêu hoá ở dạ dày (sự tiết dịch vị, sù co bãp, sù tiªu ho¸). C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nªu c¸c tuyÕn tiªu ho¸ trong hÖ tiªu ho¸ ë ngêi? Níc bät cã kh¶ n¨ng tiªu ho¸ hîp chÊt nµo? 3. Bµi míi VB: ở khoang miệng các hợp chất gluxit đã đợc tiêu hoá một phần. Các chất khác cha bị tiêu hoá. Câu hỏi đặt ra cho chúng ta là ở dạ dày hợp chất nào bÞ tiªu ho¸, qu¸ tr×nh tiªu ho¸ diÔn ra nh thÕ nµo? Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo của dạ dày Mục tiêu: HS nắm đợc cấu tạo cơ bản của dạ dày, cấu tạo phù hợp với chức n¨ng. Hoạt động của GV-HS - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, quan s¸t H 27.1, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - D¹ dµy cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? - Căn cứ vào đặc điểm cấu tạo để dự đoán xem ở dạ dày có hoạt động tiêu ho¸ nµo? - GV ghi dự đoán của HS cha đánh giá đúng sai mà sẽ giải quyết ở hoạt động sau.. Néi dung - D¹ dµy h×nh tói, dung tÝch 3 lÝt. - Thµnh d¹ dµy cã 4 líp líp mµng ngoµi, líp c¬, líp díi niªm m¹c, líp niªm m¹c. - Líp c¬ rÊt dµy, khoÎ gåm 3 líp c¬: c¬ däc, c¬ vßng vµ c¬ chÐo. - Líp niªm m¹c víi nhiÒu tuyÕn tiÕt dÞch vÞ.. Hoạt động 2: Tìm hiểu sự tiêu hoá ở dạ dày Mục tiêu: HS nắm đợc các tế bào tham gia vào các hoạt động tiêu hoá và tác dụng của hoạt động đó đối với sự tiêu hoá thức ăn. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc môc II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái:.

(51) - Tiªu ho¸ ë d¹ dµy gåm nh÷ng ho¹t động nào? - Những hoạt động nào là biến đổi lí häc, ho¸ häc? - Yêu cầu HS trao đổi nhóm, hoàn thµnh b¶gn 27 SGK. - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt qu¶. - GV th«ng b¸o dù ®o¸n cña c¸c nhãm: nhóm nào đúng, sai, thiếu... - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Thức ăn đợc đẩy xuống ruột là nhờ hoạt động của cơ quan nào? - Loại thức ăn G, L đợc tiêu hoá trong d¹ dµy nh thÕ nµo? - Gi¶i thÝch v× sao Pr trong thøc ¨n bÞ dÞch vÞ ph©n huû nhng Pr cña líp niªm m¹c d¹ dµy l¹i kh«ng?. + Sù tiÕt dÞch vÞ, sù co bãp cña d¹ dµy, hoạt động của enzim pepsin, đẩy thức ¨n tíi ruét. + ... - Th¶o luËn nhãm thèng nhÊt ý kiÕn. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung.. - HS dựa vào thông tin để trả lời: + Thøc ¨n lóc ®Çu vÉn chÞu t¸c dông cña enzim amilaza cho tíi khi thÊm đều dịch vị. + Thøc ¨n L kh«ng tiªu ho¸ trong d¹ dµy v× kh«ng cã enzim tiªu ho¸ L trong dÞch vÞ. => L, G chỉ biến đổi lí học. + C¸c tÕ bµo tiÕt chÊt nhµy ë cæ tuyÕn vÞ tiÕt chÊt nhµy phñ lªn bÒ mÆt niªm m¹c ng¨n c¸ch tÕ bµo niªm m¹c víi - Theo em, muèn b¶o vÖ d¹ dµy ta ph¶i enzim pepsin. ¨n uèng nh thÕ nµo? - HS liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi. - HS đọc ghi nhớ SGK. KÕt luËn: Bảng 27: Các hoạt động biến đổi thức ăn ở dạ dày Biến đổi thức ¨n ë d¹ dµy. C¸c ho¹t C¸c thµnh phÇn Tác dụng của hoạt động động tham tham gia ho¹t gia động - Sù tiÕt dÞch - TuyÕn vÞ - Hoµ lo·ng thøc ¨n vÞ - Các lớp cơ của - Làm nhuyễn và đảo trộn Biến đổi lí học - Sù co bãp d¹ dµy. thức ăn cho thấm đều cña d¹ dµy dÞch vÞ. - Hoạt động - En zim pepsin. - Ph©n c¾t Pr chuçi dµi Biến đổi hoá cña enzim thµnh c¸c chuçi ng¾n häc pepsin. gåm 3- 10 aa. - Sự đẩy thức ăn xuống ruột nhờ hoạt động của cơ dạ dày phối hợp với cơ vòng hËu vÞ. - Thêi gian lu thøc ¨n trong d¹ dµy tõ 3 – 6 giê tuú lo¹i thøc ¨n. 4. Kiểm tra, đánh giá Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: Câu 1: Loại thức ăn nào đợc biến đổi cả về mặt lí học, hoá học trong dạ dày: a. Pr b. G c. L d. Muèi kho¸ng Câu 2: Biến đổi lí học ở dạ dày gồm: a. Sù tiÕt dÞch vÞ c. Sù nhµo trén thøc ¨n b. Sù co bãp cña d¹ dµy d. Cả a, b và c đều đúng e. Chỉ a, b đúng. Câu 3: Biến đổi hoá học ở dạ dày gồm: a. TiÕt dÞch vÞ.

(52) b. Thấm đều dịch vị với thức ăn c. Hoạt động của enzim pepsin. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” Ngµy so¹n:22/11/2011 Ngµy d¹y: 24/11/2011 TiÕt 28 : tiªu hãa ë ruét non A. môc tiªu.. - HS nắm đợc quá trình tiêu hoá diễn ra ở ruột non gồm: + Các hoạt động tiêu hoá. + Các cơ quan, tế bào thực hiện hoạt động. + Tác dụng và kết quả của hoạt động. - RÌn luyÖn cho HS t duy dù ®o¸n kiÕn thøc. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng H 28.1; 28.2. - Băng video hay đĩa CD minh hoạ hoạt động tiêu hoá ở ruột non (nếu có). C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi VB: Nh các em đã biết, ở miệng tiêu hoá G, ở dạ dày tiêu hoá Pr. Tuy nhiên sự tiêu hoá ở đó là rất ít. VD: ở khoang miệng chỉ có 1 -2% G bị tiêu hoá. Các chÊt nµy sÏ tiÕp tôc bÞ tiªu ho¸ ë ruét non. VËy cÊu t¹o cña ruét non nh thÕ nµo? Sù tiªu ho¸ diÔn ra ra sao, chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. Hoạt động 1: Cấu tạo của ruột non Mục tiêu: HS nắm đợc cấu tạo của ruột non, đa ra các dự đoán về sự tiêu hoá ở đó. Hoạt động của GV- HS Néi dung - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK - Thành ruột có 4 lớp nh dạ dày nhng vµ tr¶ lêi c©u hái: máng h¬n. - Líp c¬ chØ cã c¬ däc vµ c¬ vßng. - Nªu cÊu t¹o cña ruét non? - GV treo tranh H 28.1 và 28.2 để HS - Lớp niêm mạc (sau tá tràng) có nhiều trinh bµy. tuyÕn ruét tiÕt dÞch ruét vµ tÕ bµo tiÕt - Ruét cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? dÞch nhµy. - Gan vµ tuþ cã t¸c dông g×? - T¸ trµng (®Çu ruét non) cã èng dÉn - Dự đoán xem ruột non có hoạt động chung dịch tuỵ và dịch mật đổ vào. tiªu ho¸ nµo? - GV cha nhận xét ngay, để đến hoạt động sau. - GV ghi l¹i dù ®o¸n cña HS lªn gãc b¶ng. Hoạt động 2: Tìm hiểu sự tiêu hoá ở ruột non Mục tiêu: HS nắm đợc các thành phần tham gia vào các hoạt động tiêu hoá và t¸c dông cña nã trong dù tiªu ho¸ thøc ¨n. Hoạt động của GV-HS Néi dung.

(53) - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK, quan s¸t H 28.3, nhí l¹i kiÕn thøc tiÕt tríc vµ tr¶ lêi c©u hái: - D¹ dµy cã m«i trêng g×? - Thøc ¨n xuèng tíi ruét non cßn chÞu sự biến đổi lí học nữa không? Nếu có th× biÓu hiÖn nh thÕ nµo? C¸c thµnh phần nào tham gia hoạt động? - Nêu cơ chế đóng mở môn vị? - NÕu 1 ngêi bÞ bÖnh thiÕu axit trong d¹ dµy th× sÏ cã hËu qu¶ g×? - C¸c c¬ trong thµnh ruét non cã t¸c dông g×? Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Theo em trong 2 loại biến đổi trên, ở ruột non xảy ra biến đổi nào là chủ yÕu vµ quan träng h¬n? - Để thức ăn biến đổi đợc hoàn toàn, ta cÇn lµm g×?. * Biến đổi lí học + Sù tiÕt dÞch tiªu ho¸ do tuyÕn gan, tuyến tuỵ, tuyến ruột tiết ra để hoà loãng thức ăn và trộn đều dịch tiêu hoá. + Muèi mËt (dÞch mËt) t¸ch khèi L thµnh giät nhá, biÖt lËp víi nhau, t¹o nhò t¬ng ho¸. + C¸c c¬ trªn thµnh ruét co bãp nhào trộn thức ăn ngấm đều dịch tiêu ho¸ vµ t¹o lùc ®Èy thøc ¨n xuèng phÇn tiÕp theo cña ruét. * Biến đổi hoá học - Sù phèi hîp t¸c dông cña c¸c lo¹i enzim trong dÞch tuþ (chñ yÕu) vµ dÞch ruét, sù hç trî cña dÞch mËt biÕn đổi các loại thức ăn. + Tinh bột và đờng đôi thành đờng đơn. + Pr«tªin thµnh peptit thµnh aa. + Lipit nhê dÞch mËt thµnh c¸c giät lipit thµnh glixerin vµ axit bÐo.. 4. Kiểm tra, đánh giá Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: Câu 1: Các chất trong thức ăn đợc biến đổi hoàn toàn ở ruột non là: a. Pr b. G c. L d. C¶ a, b, c e. ChØ a vµ b Câu 2: ở ruột non sự biến đổi thức ăn chủ yếu là: a. Biến đổi lí học b. Biến đổi hoá học c. C¶ a vµ b. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” - Híng dÉn: C©u 4: Mét ngêi bÞ triÖu chøng thiÕu axit trong d¹ dµy th× sù tiªu ho¸ ë ruét non có thể diễn ra nh sau: môn vị thiếu tín hiệu đóng nên thức ăn sẽ qua môn vị tới ruột non liên tục và nhanh hơn, thức ăn sẽ không đủ thời gian ngấm đều dịch tiªu ho¸ ë ruét non dÉn tíi hiÖu qu¶ tiªu ho¸ thÊp.. Ngµy so¹n:27/11/2011 Ngµy d¹y: 30/11/2011 TiÕt 29: A. môc tiªu.. hÊp thô chÊt dinh dìng vµ th¶i ph©n vÖ sinh tiªu hãa.

(54) - HS nắm đợc: + Những đặc điểm cấu tạo của ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ các chất dinh dìng. + Các con đờng vận chuyển các chất dinh dỡng từ ruột tới các cơ quan tế bào. + Vai trò đặc biệt của gan trên con đờng vận chuyển các chất dinh dỡng. + Vai trß cña ruét giµ trong qu¸ tr×nh tiªu ho¸ cña c¬ thÓ. + Gi¸o dôc ý thøc gi÷ vÖ sinh n¬i c«ng céng. - HS nắm đợc các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá và mức độ tác hại của nó. - HS trình bày đợc các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá và đảm bảo sự tiêu hoá có hiÖu qu¶. - Bồi dỡng cho HS ý thức thực hiện nghiêm túc các biện pháp để có một hệ tiêu ho¸ khoÎ m¹nh vµ tiªu ho¸ cã hiÖu qu¶. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 29.1; 29.2; 29.3. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Trình bày hoạt động tiêu hoá ở ruột non? - Với khẩu phần ăn đầy đủ chất dinh dỡng, nêu các chất dinh dỡng sau khi tiêu ho¸ ë ruét non? 3. Bµi míi VB: Khi thức ăn đã tiêu hoá, cơ thể muốn lấy đợc chất dinh dỡng cần phải cã sù hÊp thô. Qu¸ tr×nh nµy diÔn ra ë ruét non lµ chñ yÕu. C¸c chÊt cÆn b· cßn lại cần đợc thải ra ngoài. Hôm nay cô và các em sẽ tìm hiểu bài 29. Hoạt động 1: Hấp thụ chất dinh dỡng Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, - Sự hấp thụ chất dinh dỡng chủ yếu quan s¸t H 29.1; 29.2 vµ tr¶ lêi c©u diÔn ra ë ruét non. hái: - CÊu t¹o ruét non phï hîp víi chøc - Căn cứ vào đâu ngời ta khẳng định năng hấp thụ. r»ng: ruét non lµ c¬ quan chñ yÕu cña - Niªm m¹c ruét cã nhiÒu nÕp gÊp víi hệ tiêu hoá đảm nhận vai trò hấp thụ? các lông ruột và lông cực nhỏ có tác - GV yªu cÇu HS ph©n tÝch trªn tranh. dông t¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc (tíi 500 - Diện tích bề mặt có liên quan đến m2). hiÖu qu¶ hÊp thô nh thÕ nµo? - HÖ mao m¹ch m¸u vµ m¹ch b¹ch ?-Trình bày đặc điểm cấu tạo của ruột huyết phân bố dày đặc tới từng lông non cã t¸c dông lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ ruét. mÆt hÊp thô? - Ruét dµi 2,8 – 3 m; S bÒ mÆt tõ 400-500 m2. Hoạt động 2: Tìm hiểu con đờng vận chuyển, hấp thụ các chất vµ vai trß cña gan Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin Bảng 29: Các con đờng vận chuyển các môc II SGK, quan s¸t H 29.3 chất dinh dỡng đã hấp thụ - Có mấy con đờng hấp thụ chất dinh C¸c chÊt dinh d- C¸c chÊt dinh ddìng trong ruét non? ỡng đợc hấp thụ ỡng đợc hấp thụ - Yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 29 trang vµ vËn chuyÓn vµ vËn chuyÓn 95 trên bảng GV đã kẻ sẵn. theo đờng máu theo đờng bạch.

(55) - GV gióp HS hoµn thiÖn b¶ng. - GV gi¶i thÝch thªm: c¸c vitamin tan trong dÇu cã A, D, K, E. cßn l¹i lµ c¸c vitamin tan trong níc.. huyÕt - §êng, 30% axit - 70% lipit (c¸c béo và glixêrin, giọt mỡ đã đợc aa, c¸c vitamin nhò t¬ng ho¸), tan trong níc, c¸c c¸c vitamin tan muèi kho¸ng, n- trong dÇu (A, D, íc. E, K). - Vai trò của gan đối với các chất đã - Gan đóng vai trò gì trong con đờng hấp thụ. vận chuyển các chất dinh dỡng về tim? + Điều hoà nồng độ các chất dinh dỡng trong máu đợc ổn định. - GV lấy VD về bệnh tiểu đờng. + Khử các chất độc bị lọt vào cùng chÊt dinh dìng. Hoạt động 3: Tìm hiểu vai trò của ruột già trong quá trình tiêu hoá Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - Vai trß cña ruét giµ: môc III SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: + HÊp thô níc cÇn thiÕt cho c¬ thÓ. - Vai trß chñ yÕu cña ruét giµ lµ g×? + Th¶i ph©n. - GV nªu 1 sè nguyªn nh©n g©y t¸o bón (do ít vận động , ăn ít chất xơ). Yªu cÇu HS tr×nh bµy biÖn ph¸p chèng t¸o bãn. - GV lu ý HS bÖnh trÜ. Hoạt động 4: Tìm hiểu về các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I - Cá nhân HS tự nghiên cứu thông tin trong SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: SGK vµ tr¶ lêi: - KÓ tªn c¸c t¸c nh©n g©y h¹i cho hÖ + T¸c nh©n: vi sinh vËt g©y bÖnh, giun tiªu ho¸? sán, chất độc trong thức ăn, đồ uống, - GV treo tranh ảnh các tác nhân vi ăn không đúng cách. sinh vËt, giun s¸n minh ho¹. - Các tác nhân gây ảnh hởng đến cơ quan nào? mức độ ảnh hởng nh thế nµo? - Yªu cÇu HS th¶o luËn hoµn thµnh - HS kÎ s½n b¶ng 30.1 vµo vë bµi tËp. b¶ng. Trao đổi nhóm để hoàn thành bảng. - GV ph©n c«ng mçi nhãm (2 nhãm) - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy trªn b¶ng. hoµn thµnh 1 t¸c nh©n sinh vËt, 1 t¸c C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. nhân chế độ ăn. - Sau khi hoàn thành bảng: GV đặt câu - HS suy nghĩ và trả lời. hái: Ngoµi nh÷ng t¸c nh©n trªn, em cßn biÕt t¸c nh©n nµo kh¸c? KÕt luËn: B¶ng 30.1: C¸c t¸c nh©n cã h¹i cho hÖ tiªu ho¸ C¬ quan hoÆc ho¹t T¸c nh©n Mức độ ảnh hởng động bị ảnh hởng.

(56) - R¨ng. - T¹o ra m«i trêng axit lµm háng men r¨ng. C¸c Vi khuÈn - D¹ dµy, ruét - BÞ viªm loÐt. sinh - C¸c tuyÕn tiªu ho¸ - BÞ viªm. vËt - Ruét - G©y t¾c ruét Giun, s¸n - C¸c tuyÕn tiªu ho¸ - G©y t¾c èng dÉn mËt - C¸c c¬ quan tiªu ho¸ - Cã thÓ bÞ viªm. ¨n uèng kh«ng - Hoạt động tiêu hoá - KÐm hiÖu qu¶. đúng cách - Hoạt động hấp thụ - KÐm hiÖu qu¶. - C¸c c¬ quan tiªu ho¸ - D¹ dµy, ruét bÞ mÖt mái, ChÕ gan cã thÓ bÞ x¬. độ ăn ăn uống không - BÞ rèi lo¹n hoÆc kÐm hiÖu uống đúng khẩu phần - Hoạt động tiêu hoá qu¶. (kh«ng hîp lÝ) - Hoạt động hấp thụ - BÞ rèi lo¹n hoÆc kÐm hiÖu qu¶. Hoạt động 5: Tìm hiểu các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá khỏi các tác nhân có hại và đảm bảo sự tiêu hoá có hiệu quả Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV yêu cầu HS đọc SGK. - C¸c biÖn ph¸p : - Nêu các biện pháp bảo vệ hệ tiêu + Vệ sinh răng miệng đúng cách. hoá khỏi tác nhân có hại và đảm bảo + ăn uống hợp vệ sinh. sù tiªu ho¸ hiÖu qu¶? + ăn uống đúng cách. - Yªu cÇu HS ph©n tÝch + ThiÕt lËp khÈu phÇn ¨n hîp lÝ. - Thế nào là vệ sinh răng miệng đúng c¸ch? - ThÕ nµo lµ ¨n uèng hîp vÖ sinh? - Tại sao ăn uống đúng cách lại giúp sự tiêu hoá đạt hiệu quả? - Theo em, thế nào là ăn uống đúng c¸ch? D. Kiểm tra, đánh giá - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 1, 3 SGK. E. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” Ngµy so¹n:29/11/2011 Ngµy d¹y: 01/12/2011 Tiết 30: Thực hành: Tìm hiểu hoạt động của enzim trong níc bät A. môc tiªu.. - HS biết đặt các thí nghiệm để tìm hiểu những điều kiện đảm bảo cho enzim hoạt động. - HS biết kết luận từ những thí nghiệm đối chứng. - RÌn luyÖn cho HS kÜ n¨ng thao t¸c thÝ nghiÖm chÝnh x¸c. B. chuÈn bÞ.. - GV: Tranh vÏ H 26 phãng to..

(57) - Chuẩn bị cho mỗi nhóm: 8 ống nghiệm nhỏ (10 ml), 2 ống đong chia độ, 2 giá để ống nghiệm, 2 đèn cồn, 1 cuộn giấy đo độ pH, 1 phễu có bông lọc, 1 bình thuû tinh, cÆp nhiÖt kÕ, cÆp èng nghiÖm, phÝch níc nãng, hå tinh bét 1%, dd HCl 2%, dd ièt 1%, thuèc thö Str«me (3 ml dd NaOH 10% + 3 ml dd CuSO4 2%). - HS: trong 5 phút đầu giờ, mỗi nhóm chuẩn bị 24 ml nớc bọt loãng (lấy 6 ml nớc bọt + 18 ml nớc cất lắc đều rồi lọc qua phễu và bông lọc) và hồ tinh bột. §äc tríc c¸c bíc tiÕn hµnh theo SGK. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Thực chất biến đổi lí học của thức ăn trong khoang miệng là gì? Khi nhai cơm l©u trong miÖng thÊy cã c¶m gi¸c ngät v× sao? - KiÓm tra c©u 3, 4 SGK. 3. Bµi míi VB: Các em đã biết, ăn cơm nhai kĩ ta thấy có vị ngọt. Vậy enzim trong nớc bọt hoạt động nh thế nào? ở điều kiện nào nó hoạt động tốt nhất? Chúng ta cïng tiÕn hµnh t×m hiÓu bµi thùc hµnh h«m nay. Hoạt động 1: Các bớc tiến hành thí nghiệm và chuẩn bị thí nghiệm Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV ph¸t dông cô thÝ nghiÖm. - HS tự đọc trớc nội dung thí nghiệm bµi 26. - Tæ trëng ph©n c«ng c«ng viÖc cho c¸c nhãm trong tæ, + 2 HS nhËn dông cô vµ vËt liÖu + 1 HS chuÈn bÞ nh·n cho èng nghiÖm. + 2 HS chuÈn bÞ níc bät hoµ lo·ng, läc, ®un s«i. + 2 HS chuẩn bị bình thuỷ tinh đựng nớc. Hoạt động 2: Tiến hành bớc 1 và bớc 3 của thí nghiệm Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm - C¸c tæ tiÕn hµnh nh sau: nh bíc 1 vµ bíc 2 SGK Bíc 1: ChuÈn bÞ vËt liÖu vµo c¸c èng + GV lu ý HS: khi rãt hå tinh bét nghiÖm không để rớt lên thành. + Dïng èng ®ong hå tinh bét (2 ml) rãt vµo c¸c èng A, B, C, D. §Æt c¸c èng nµy vµo gi¸. + Dïng c¸c èng ®ong lÊy vËt liÖu kh¸c. èng A: 2 ml níc l· èng B: 2 ml níc bät ống C: 2 ml nớc bọt đã đun sôi èng D: 2 ml níc bät+ vµi giät HCl (2%) Bíc 2: TiÕn hµnh - Đo độ pH của các ống nghiệm và ghi - Đo độ pH trong các ống nghiệm để vào vở. lµm g×? - §Æt c¸c èng nghiÖm vµo b×nh thuû.

(58) tinh cã níc Êm 37oC trong 15 phót. - GV kÏ s½n b¶ng 26.1 lªn b¶ng, yªu - C¸c tæ quan s¸t vµ ghi kÕt qu¶ vµo cÇu HS lªn ®iÒn. b¶ng 26.1 + Lu ý: Thực tế độ trong không thay Thống nhất ý kiến giải thích. đổi niều. - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng ®iÒn, nhËn - GV thông báo đáp án bảng 26.1 xÐt. Kết quả thí nghiệm về hoạt động của enzim trong nớc bọt C¸c èng Hiện tợng độ Gi¶i thÝch nghiÖm trong èng A - Không đổi - Nớc lã không có enzim biến đổi tinh bột. èng B - T¨ng lªn - Nớc bọt có enzim biến đổi tinh bột. èng C - Không đổi - Nớc bọt đun sôi đã làm mất hoạt tính của èng D enzim biến đổi tinh bột. - Không đổi - Do HCl đã hạ thấp pH nên enzim trong nớc bọt không biến đổi tinh bột. Hoạt động 3: Kiểm tra kết quả thí nghiệm và giải thích kết quả Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu chia dd trong các ống A, - Trong tổ cử 2 HS chia đều dd ra các B, C, D thµnh 2 phÇn. ống đã chuẩn bị sẵn A1; A2; B1; B2... + Lu ý: ống A chia vào A1, A2 đã dán - Đặt các ống A1; B1; C1; D1 vào giá 1 nh·n, B chia vµo B1; B2 ... (l« 1). Nhá vµo mçi èng 5-6 giät ièt l¾c đều các ống. - §Æt c¸c èng A2; B2; C2; D2 vµo gi¸ 2 (l« 2). Nhá vµo mçi èng 5-6 giät Str«me, ®un s«i c¸c èng nµy trªn ngän lửa đèn cồn. - Nh÷ng HS kh¸c quan s¸t, so s¸nh mµu s¾c ë c¸c èng nghiÖm, thèng nhÊt ý kiÕn , ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng 26.2 (kÎ - GV kÎ s½n b¶ng 26.2 lªn b¶ng, yªu s½n). cÇu HS lªn ghi kÕt qu¶. - §¹i diÖn nhãm lªn ®iÒn vµo b¶ng, + Lu ý: C¸c tæ thÝ nghiÖm kh«ng thµnh nhËn xÐt. c«ng th× lu ý ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm. - GV nhận xét bảng 26.2 để đa ra đáp án đúng. §¸p ¸n b¶ng 26.2 Kết quả thí nghiệm về hoạt động của enzim trong nớc bọt C¸c èng nghiÖm HiÖn tîng Gi¶i thÝch (mµu s¾c) - èng A1 - Mµu xanh - Nớc lã không có enzim biến đổi - èng A2 - Màu đỏ nâu tinh bột thành đờng. - èng B1 - Mµu xanh - Nớc bọt có enzim biến đổi tinh bột - èng B2 - Màu đỏ nâu thành đờng. - èng C1 - Mµu xanh - Emzim trong níc bät bÞ ®un s«i - èng C2 - Màu đỏ nâu không có khẳ năng biến đổi tinh bột thành đờng. - èng D1 - Mµu xanh - Enzim trong níc bät kh«ng ho¹t - èng §2 - Màu đỏ nâu động ở môi trờng axit nên tinh bột.

(59) không bị biến đổi thành đờng. Hoạt động 4: Thu hoạch - Mỗi HS tự làm báo cáo thu hoạch và nộp báo cáo cho GV đánh giá . Gîi ý: 1. KiÕn thøc - Enzim trong níc bät cã tªn lµ amilaza. - Enzim trong nớc bọt có tác dụng biến đổi tinh bột thành đờng mantozơ. - Enzim trong nớc bọt hoạt động tốt nhất trong điều kiện độ pH = 7,2. và nhiệt độ = 37oC. 2. KÜ n¨ng - Tr×nh bµy thÝ nghiÖm (HS tù lµm). - So sánh kết quả ống nghiệm A và B cho phép ta khẳng định enzim trong nớc bọt có tác dụng biến đổi tinh bột thành đờng. - So sánh kết quả ống nghiệm B và C cho phép ta khẳng định enzim trong nớc bọt hoạt động tốt nhất ở nhiệt độ = 37 oC. Enzim trong nớc bọt bị phá huỷ ở 100oC. - So sánh kết quả ống nghiệm B và D cho phép ta khẳng định enzim trong nớc bọt hoạt động tốt nhất ở pH = 7,2. Enzim trong nớc bọt không hoạt động ở môi trêng axit. 4. §¸nh gi¸ - GV nhËn xÐt giê thùc hµnh: khen c¸c nhãm lµm tèt vµ ghi ®iÓm cho c¸c nhãm. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - ViÕt b¸o c¸o thu ho¹ch. - Thu dän vÖ sinh líp s¹ch sÏ. Ngµy so¹n:04/12/2011 Ngµy gi¶ng:07/12/2011 TiÕt 31: bµi tËp A. môc tiªu. - Học sinh biết vận dụng các kiến thức đã học để làm một số bài tập. - Rèn kỷ năng vận dụng các kiến thức đã học vào giải thích một số hiện tợng thùc tÕ. B.chuÈn bÞ: -HS ôn tập lại các kiến thức đã học. - GV chuÈn bÞ mét sè bµi tËp trong s¸ch bµi tËp. c. hoạt động dạy – học:. 1. Tæ chøc: 2. KiÓm tra bµi cñ: Kh«ng kiÓm tra 3. Bµi míi: Hoạt động của giáo viên Bµi tËp 1: H·y chøng minh tÕ bµo lµ đơn vị chức năng của cơ thể? GV yªu cÇu HS th¶o luËn theo 4 nhãm, gọi đại diện nhóm trình bày, các nhóm kh¸c nhËn xÐt vµ bæ sung.. Hoạt động của học sinh HS thảo luận theo nhóm, cử đại diện nhãm tr×nh bµy. - Cơ thể có 4 đặc trng cơ bản là trao đổi chất, sinh trởng, sinh sản và di truyền. Mà 4 đặc trng này đều có ở tế bào. Nh vậy, mọi hoạt động sống của cơ thể đều liên quan đến hoạt động sống của tế bào nên tế bào còn là đơn.

(60) Bµi tËp 2: Khi nµo c¶ c¬ gÊp vµ c¬ duçi mét bé phËn c¬ thÓ cïng co tèi ®a hoÆc duçi tèi ®a ? V× sao? GV yªu cÇu häc sinh th¶o luËn theo nhóm, gọi đại diện nhóm trình bày, các nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ sung.. Bài tập 3: Các vận động viên thẻ thao luyÖn t©p l©u n¨m thêng cã chØ sè nhÞp tim/ phót tha h¬n ngêi b×nh thêng. ChØ số này là bao nhiêu và điều đó có ý nghÜa g×? Cã thÓ gi¶i thÝch ®iÒu nµy thÕ nµo khi sè nhÞp tim /phót Ýt ®i mµ nhu cầu o xi của cơ thể vẫn đợc đảm bảo? GV yªu cÇu häc sinh th¶o luËn theo nhóm, gọi đại diện nhóm trình bày, các nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ sung.. Bµi tËp 4: H·y gi¶i thÝch c©u nãi : chØ cÇn ngõng thë 3-5 phót th× m¸u qua phổi sẻ chẳng có O2 để mà nhận. GV yªu cÇu häc sinh th¶o luËn theo nhóm, gọi đại diện nhóm trình bày, các nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ sung.. Bµi tËp 5: Mét ngêi bÞ triÖu chøng thiÕu a xÝt trong d¹ dµy th× sù tiªu hãa ë ruét non cã thÓ thÕ nµo? GV yªu cÇu häc sinh th¶o luËn theo nhóm, gọi đại diện nhóm trình bày, các nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ sung.. vÞ chøc n¨ng cña c¬ thÓ. HS thảo luận theo nhóm, cử đại diện nhãm tr×nh bµy. -Kh«ng khi nµo c¶ 2 c¬ gÊp vµ duçi cña mét bé phËn c¬ thÓ cïng co tèi ®a. - C¬ gÊp vµ c¬ duçi cña mét bé phËn c¬ thÓ cïng duçi tèi ®a khi c¸c c¬ nµy mÊt kh¶ n¨ng tiÕp nhËn kÝch thÝch do đó mất trơng lực cơ( trờng hợp ngời bị liÖt). HS thảo luận theo nhóm, cử đại diện nhãm tr×nh bµy. Chỉ số nhịp tim/ phút của các vận động viªn thÓ thaoluyÖn tËp l©u n¨m: -Lóc nghØ ng¬i 40-60 nhÞp/ phót : Tim đợc nghỉ ngơi nhiều hơn, khả năng t¨ng n¨ng suÊt cña tim cao h¬n. - Lúc hoạt động gắng sức 180-240 nhịp /phút : Khả năng hoạt động của cơ thể t¨ng lªn. * Giải thích: ở các vận động viên luyện tËp l©u n¨m thêng cã chØ sè nhÞp tim/ phót nhá h¬n ngêi b×nh thêng . Tim cña hä ®Ëp chËm h¬n, Ýt h¬n mµ vÉn cung cấp đủ nhu cầu o xi cho cơ thể là vì mỗi lần đập tim bơm đi đợc nhiều m¸u h¬n, hay nãi c¸ch kh¸c lµ hiÖu suÊt lµm viÖc cña tim cao h¬n. HS thảo luận theo nhóm, cử đại diện nhãm tr×nh bµy. Trong 3-5 phót ngõng thë, kh«ng khÝ trong phæi còng ngõng lu th«ng, nhng tim kh«ng ngõng ®Ëp, m¸u kh«ng ngõng lu th«ng qua c¸c mao m¹ch ë phổi, trao đổi khí ở phổi cũng không ngõng diÔn ra, O2 trong kh«ng khÝ ë phæi kh«ng ngõng khuÕch t¸n ra. Bëi vậy, nồng đọ O2 trong không khí ở phổi hạ thấp tới mức không đủ áp lực để khuÕch t¸n vµo m¸u n÷a. HS thảo luận theo nhóm, cử đại diện nhãm tr×nh bµy. Môn vị thiếu tín hiệu đóng nên thức ăn sÎ qua m«n vÞ xuèng ruét non liªn tôc và nhanh hơn, thức ăn sẻ không đủ thời gian ngấm đều dịch tiêu hóa của ruột non nªn hiÖu qu¶ tiªu hãa sÎ thÊp..

(61) 4.Cñng cè- híng dÉn vÒ nhµ: - Häc bµi. - Đọc trớc bài trao đổi chất. Ngµy so¹n: 05/12/2011 Ngµy gi¶ng: 08/12/2011 Chơng VI- Trao đổi chất và năng lợng Tiết 32: Trao đổi chất A. môc tiªu.. - HS nắm đợc trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng với sự trao đổi chất ở cấp độ tÕ bµo. - Trình bày đợc mối liên quan giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 31.1; 31.2. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá là gì? Mức độ ảnh hởng? - Nªu c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸ khái c¸c t¸c nh©n cã h¹i? - C©u 2 SGK. 3. Bµi míi VB: Các hoạt động tiêu hoá, tuần hoàn, hô hấp đều phục vụ cho hoạt động trao đổi chất tạo năng lợng cho cơ thể hoạt động. Vậy thế nào là trao đổi chất? Hoạt động 1: Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng ngoài Mục tiêu: HS hiểu đợc trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng là đặc điểm cơ bản cña c¬ thÓ sèng. Hoạt động của GV-HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 31.1 cïng víi hiÓu biÕt cña b¶n th©n vµ tr¶ lêi c©u hái: - Sự trao đổi chất giữa cơ thể và môi trêng ngoµi biÓu hiÖn nh thÕ nµo? - HÖ tiªu ho¸, hÖ h« hÊp, hÖ tuÇn hoµn, hệ bài tiết đóng vai trò gì trong trao đổi chất? - Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng ngoài có ý nghĩa gì? - GV : Nhờ trao đổi chất mà cơ thể và m«i trêng ngoµi c¬ thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn, nÕu kh«ng c¬ thÓ sÏ chÕt. ë vËt vô sinh trao đổi chất dẫn tới biến tính, huû ho¹i.. Néi dung - M«i trêng ngoµi cung cÊp cho c¬ thÓ thøc ¨n, níc uèng muèi kho¸ng th«ng qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp đồng thời th¶i chÊt cÆn b·, s¶n phÈm ph©n huû , CO2 tõ c¬ thÓ ra m«i trêng. - Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng là đặc trng cơ bản của sự sống.. Hoạt động 2: Trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng trong cơ thể.

(62) Mục tiêu: HS hiểu đợc sự trao đổi chất của cơ thể thực ra là ở tế bào và nắm đợc sự trao đổi đó. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS quan sát H 31.2 và trả lời - Trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng c©u hái: trong biÓu hiÖn: c¸c chÊt dinh dìng vµ - Nêu thành phần của môi trờng trong O2 tiếp nhận từ máu, nớc mô đợc tế bào c¬ thÓ? sử dụng cho hoạt động sống đồng thời - Máu và nớc mô cung cấp gì cho tế các sản phẩm phân huỷ đợc thải vào bµo? m«i trêng trong vµ ®a tíi c¬ quan bµi - Hoạt động sống cuả tế bào tạo ra tiết, thải ra ngoài. nh÷ng s¶n phÈm g×? - Những sản phẩm đó của tế bào và nớc mô vào máu đợc đa tới đâu? - Sự trao đổi chất giữa tế bào và môi trêng trong biÓu hiÖn nh thÕ nµo? Hoạt động 3: Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào Mục tiêu: HS phân biệt đợc trao đổi chất ở 2 cấp độ và mối quan hệ giữa chúng. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yªu cÇu HS quan s¸t l¹i H 31.2 - Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp O2 và - Trao đổi chất ở cấp độ cơ thể biểu chất dinh dỡng cho tế bào và nhận từ tế hiÖn nh thÕ nµo? bào các sản phẩm bài tiết, CO2 để thải ra m«i trêng. - Trao đổi chất ở cấp độ tế bào đợc - Trao đổi chất ở tế bào giải phóng thùc hiÖn nh thÕ nµo? n¨ng lîng cung cÊp cho c¸c c¬ quan - Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở 2 trong cơ thể thực hiện các hoạt động cấp độ ? (Nếu trao đổi chất ở một trao đổi chất với môi trờng ngoài. trong hai cấp độ dùng lại thì có hậu - Hoạt động trao đổi chất ở cấp độ gắn qu¶ g×?) bã mËt thiÕt víi nhau, kh«ng thÓ t¸ch rêi. 4. Kiểm tra, đánh giá - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và trả lời câu hỏi 1, 2, 3 SGK. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 32. - Lµm c©u 3 vµo vë. Ngµy so¹n:11/12/2011 Ngµy d¹y: 14/12/2011 TiÕt 33: chuyÓn ho¸ A. môc tiªu.. - HS nắm đợc sự chuyển hoá vật chất và năng lợng trong tế bào gồm hai quá trình đồng hoá và dị hoá, là hoạt động cơ bản của sự sống. - HS phân tích đợc mối quan hệ giữa trao đổi chất và chuyển hoá năng lợng. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch, so s¸nh, th¶o luËn nhãm. B. chuÈn bÞ..

(63) - Tranh phãng to H 31.1. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Trình bày vai trò của hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, hệ bài tiết và hệ tuần hoàn đối với sự trao đổi chất? - Phân biệt trao đổi chất ở cấp độ cơ thể và trao đổi chất ở cấp độ tế bào. Nêu mối quan hệ về sự trao đổi chất ở hai cấp độ này? 3. Bµi míi VB: ? Tế bào trao đổi chất nh thế nào? Vật chất do môi trờng cung cấp đợc c¬ thÓ sö dông nh thÕ nµo? Hoạt động 1: Chuyển hoá vật chất và năng lợng Mục tiêu: HS nắm đợc khái niệm chuyển hoá, chuyển hoá gồm đồng hoá và dị hoá và nắm đợc mối quan hệ giữa chúng. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin, - Trao đổi chất là biểu hiện bên ngoài quan s¸t H 32.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: cña qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vËt vhÊt vµ - Sù chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng n¨ng lîng x¶y ra bªn trong tÕ bµo. ë tÕ bµo gåm nh÷ng qu¸ tr×nh nµo? - Mọi hoạt động sống của cơ thể đều - Phân biệt trao đổi chất ở tế bào với bắt nguồn từ sự chuyển hoá vật chất và sù chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng? n¨ng lîng cña tÕ bµo. - N¨ng lîng gi¶i phãng trong tÕ bµo ®- - ChuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng ợc sử dụng vào những hoạt động nào? trong tế bào gồm 2 quá trình: - GV giải thích sơ đồ H 32.1: Sự + §ång ho¸ (SGK). chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng. + DÞ ho¸ (SGK). - GV yêu cầu HS: Lập bảng so sánh - Đồng hoá và dị hoá là 2 mặt đối lập đồng hoá và dị hoá. Nêu mối quan hệ nhng thống nhất. giữa đồng hoá và dị hoá. - Tỉ lệ giữa đồng hoá và dị hoá ở cơ thể - Yêu cầu HS rút ra mối quan hệ giữa khác nhau, phụ thuộc vào độ tuổi , giới chóng. tÝnh vµ tr¹ng th¸i c¬ thÓ. - Tỉ lệ giữa đồng hoá và dị hoá trong cơ thể ở những độ tuổi và trạng thái khác nhau thay đổi nh thế nào? Bảng so sánh đồng hoá và dị hoá §ång ho¸ DÞ ho¸ - Tæng hîp c¸c chÊt - Ph©n gi¶i c¸c chÊt - TÝch luü n¨ng lîng - Gi¶i phãng n¨ng lîng. - X¶y ra trong tÕ bµo. - X¶y ra trong tÕ bµo. Hoạt động 2: Chuyển hoá cơ bản Mục tiêu: HS nắm đợc lúc nghỉ ngơi cơ thể cũng tiêu dùng năng lợng và cách xác định chuyển hoá cơ bản. Hoạt động của GV-HS Néi dung - C¬ thÓ ë tr¹ng th¸i “nghØ ng¬i” cã - ChuyÓn ho¸ c¬ b¶n lµ n¨ng lîng tiªu tieu dïng n¨ng lîng kh«ng? T¹i sao? dïng khi c¬ thÓ hoµn toµn nghØ ng¬i. - GV : N¨ng lîng tiªu dïng khi c¬ thÓ - §¬n vÞ: kJ/h/kg. nghØ ng¬i gäi lµ g×? Nªu kh¸i niÖm - ý nghÜa: c¨n cø vµo chuyÓn ho¸ c¬ chuyển hoá cơ bản? đơn vị và ý nghĩa? bản để xác định tình trạng sức khoẻ,.

(64) bÖnh lÝ. Hoạt động 3: Điều hoà sự chuyển hoá vật chất và năng lợng ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào Mục tiêu: HS nắm đợc sự điều hoà chuyển hoá vật chất và năng lợng là nhờ cơ chÕ thÇn kinh vµ thÓ dÞch. Hoạt động của GV-HS - Yêu cầu HS đọc thông tin mục III và tr¶ lêi c©u hái: - Cã nh÷ng h×nh thøc nµo ®iÒu hoµ sù chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng?. Néi dung - §iÒu hoµ b»ng thÇn kinh. + ë n·o cã c¸c trung khu ®iÒu khiÓn sù trao đổi chất (trực tiếp). + ThÇn kinh ®iÒu hoµ th«ng qua tim, m¹ch (gi¸n tiÕp). - §iÒu hßa b»ng c¬ chÕ thÓ dÞch: do c¸c hoocmon cña tuyÕn néi tiÕt tiÕt vµo m¸u.. 4. Kiểm tra, đánh giá - GV yªu cÇu HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm. Cét A Cét B 1. §ång ho¸ a. Lấy thức ăn biến đổi thành chất dinh dỡng hấp thụ vµo m¸u. 2. DÞ ho¸ b. Tổng hợp chất đặc trng và tích luỹ năng lợng. 3. Tiªu ho¸ c. Th¶i c¸c s¶n phÈm ph©n huû vµ c¸c s¶n phÈm thõa ra m«i trêng ngoµi. 4. Bµi tiÕt d. Phân giải các chất đặc trng thành chất đơn giản và gi¶i phãng n¨ng lîng.. KÕt qu¶. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc tríc bµi 35. - Lµm bµi tËp 2, 3, 4 vµo vë.. Ngµy so¹n:13/12/2011 Ngµy d¹y: 15/12/2011 TiÕt 34 : Th©n nhiÖt A. môc tiªu.. - HS nắm đợc khái niệm thân nhiệt và các cơ chế điều hoà thân nhiệt. - Giải thích đợc cơ sở khoa học và vận dụng vào đời sống các biện pháp chống nóng, lạnh, đề phòng cảm nóng, lạnh. B. chuÈn bÞ.. - Su tÇm 1 sè tranh ¶nh vÒ b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i gãp phÇn ®iÒu hoµ kh«ng khÝ nh trång c©y xanh,x©y hå níc ë khu d©n c. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc.

(65) 2. KiÓm tra bµi cò - ChuyÓn ho¸ lµ g×? ChuyÓn ho¸ gåm c¸c qu¸ tr×nh nµo? V× sao nãi chuyÓn ho¸ vật chất và năng lợng là đặc trng cơ bản của cơ thể sống? - Giải thích mối quan hệ qua lại giữa đồng hoá và dị hoá? 3. Bµi míi VB: ? Năng lợng sản sinh trong quá trình dị hoá đợc cơ thể sử dụng nh thế nµo? - GV: Nhiệt đợc dị hoá giải phóng bù vào phần đã mất tức là thực hiện điều hoà thân nhiệt. Vậy thân nhiệt là gì? cơ thể có những biện pháp nào để điều hoà thân nhiÖt? Hoạt động 1: Thân nhiệt Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu đọc thông tin SGK và trả lời c©u hái: - Thân nhiệt là nhiệt độ của cơ thể. - Th©n nhiÖt lµ g×? ở ngời khoẻ mạnh, khi trời nóng và khi - Thân nhiệt luôn ổn định là 37oC là do trời lạnh nhiệt độ cơ thể là bao nhiêu? sự cân bằng giữa sinh nhiệt và toả nhiÖt. Thay đổi nh thế nào? - Sự ổn định thân nhiệt do đâu? - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. Hoạt động 2: Sự điều hoà thân nhiệt Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ 1. Vai trß cña da trong ®iÒu hoµ th©n tr¶ lêi c©u hái: nhiÖt - Bộ phận nào của cơ thể tham gia vào - Da là cơ quan đóng vai trò quan trọng sù ®iÒu hoµ th©n nhiÖt? nhÊt trong sù ®iÒu hoµ th©n nhiÖt. C¬ - Nhiệt của cơ thể sinh ra đã đi đâu và chế: để làm gì? + Khi trời nóng và khi lao động nặng - Khi lao động nặng, cơ thể có những mao mạch ở dới da dãn ra giúp toả ph¬ng thøc to¶ nhiÖt nµo? nhiÖt nhanh, t¨ng tiÕt må h«i, gi¶i - V× sao mïa hÌ, da ngêi ta hång hµo, phãng nhiÖt cho c¬ thÓ. còn mùa đông rét da tái hoặc sởn gai + Khi trời rét mao mạch ở dới da co lại, èc? cơ chân lông co để giảm sự thoát nhiệt. - Khi trời nóng, độ ẩm không khí cao, Trời quá lạnh cơ co dãn liên tục gây không thoáng gió (oi bức) cơ thể có phản xạ run để tăng sinh nhiệt. ph¶n øng g× vµ cã c¶m gi¸c nh thÕ 2. Vai trß cña hÖ thÇn kinh trong sù nµo? ®iÒu hoµ th©n nhiÖt - Từ những ý kiến trên, hãy rút ra kết - Mọi hoạt động điều hoà thân nhiệt luận về vai trò của da trong sự điều của da đều là phản xạ dới sự điều khiển hoµ th©n nhiÖt? cña hÖ thÇn kinh. - GV gi¶ng gi¶i thªm. Hoạt động 3: Phơng pháp phòng chống nóng lạnh Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS thảo luận nhóm để trả lời - Chế độ ăn uống phù hợp với từng c©u hái: mïa. - Chế độ ăn uống mùa hè và mùa đông - Mùa hè: đội mũ nón khi ra đờng. Lao kh¸c nhau nh thÕ nµo? động, mồ hôi ra không nên tắm ngay, - Mùa hè cần làm gì để chống nóng? kh«ng ngåi n¬i giã léng, kh«ng bËt.

(66) - V× sao nãi rÌn luyÖn th©n thÓ còng lµ biÖn ph¸p phßng chèng nãng l¹nh? - ViÖc x©y dùng nhµ, c«ng së cÇn lu ý yếu tố nào để chống nóng, lạnh?. qu¹t m¹nh qu¸. - Mùa đông: giữ ấm cổ, tay chân, ngực. - Rèn luyện TDTT hợp lí để tăng sức chịu đựng cho cơ thể. - Trång nhiÒu c©y xanh quanh nhµ vµ n¬i c«ng céng.. 4. Kiểm tra, đánh giá - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: ? Thân nhiệt là gì? Tại sao thân nhiệt luôn ổn định? ? Tr×nh bµy co chÕ ®iÒu hoµ th©n nhiÖt khi trêi nãng, l¹nh? 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc “Em cã biÕt”. - T×m hiÓu tríc vitamin vµ muèi kho¸ng trong thøc ¨n. Ngµy so¹n:13/12/2011 Ngµy d¹y: 15/12/2011 TiÕt 35: ¤n tËp häc k× I A. môc tiªu.. - HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc häc k× I. - HS nắm sâu, nắm chắc kiến thức đã học. - Vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn. B. chuÈn bÞ.. - Tranh ¶nh cã liªn quan. - M¸y chiÕu, phim trong (nÕu cã). - Các nhóm với nội dung đã phân công (1 tờ giấy khổ to). C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra 3.Bµi häc Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV chia líp thµnh 6 nhãm. Ph©n - C¸c nhãm tiÕn hµnh th¶o luËn néi c«ng mçi nhãm lµm 1 b¶ng. dung trong b¶ng (c¸ nh©n ph¶i hoµn thµnh b¶ng cña m×nh ë nhµ) - Th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn ghi vµ phim trong hoÆc tê giÊy to. - Yªu cÇu c¸c nhãm chiÕu phim trong - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c kÕt qu¶ cña nhãm minh hoÆc d¸n kÕt nhãm kh¸c bæ sung. qu¶ (khæ giÊy to) lªn b¶ng. - GV nhËn xÐt ghi ý kiÕn bæ sung hoÆc - C¸c nhãm hoµn thiÖn kÕt qu¶. chiếu đáp án. - HS hoµn thµnh vµo vë bµi tËp.. Cấp độ tổ chức. B¶ng 35. 1: Kh¸i qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi Đặc điểm đặc trng CÊu t¹o. Vai trß.

(67) - Gåm: mµng, tÕ bµo chÊt víi c¸c bµo quan chñ yÕu (ti thÓ, líi néi chÊt, bé m¸y G«ngi..) vµ nh©n. - TËp hîp c¸c tÕ bµo chuyªn ho¸ cã cÊu tróc gièng nhau. - §îc cÊu t¹o nªn bëi c¸c m« kh¸c nhau.. TÕ bµo M« C¬ quan HÖ c¬ quan. - Là đơn vị cấu tạo và chức n¨ng cña c¬ thÓ.. - Tham gia cÊu t¹o nªn c¸c c¬ quan. - Tham gia cÊu t¹o vµ thùc hiện chức năng nhất định cña hÖ c¬ quan. - Gåm c¸c c¬ quan cã mèi - Thùc hiÖn chøc n¨ng nhÊt quan hÖ vÒ chøc n¨ng. định của cơ thể. Bảng 35. 2: Sự vận động của cơ thể. HÖ c¬ quan thùc hiÖn vận động Bé x¬ng. HÖ c¬. §Æc ®iÓm cÊu t¹o đặc trng - Gåm nhiÒu x¬ng liªn kÕt víi nhau qua c¸c khíp. - Cã tÝnh chÊt cøng r¾n và đàn hồi. - TÕ bµo c¬ dµi - Cã kh¶ n¨ng co d·n. Vai trß chung T¹o bé khung c¬ thÓ - Gióp c¬ + B¶o vÖ thÓ ho¹t + N¬i b¸m cña c¬ động để thÝch øng víi m«i tr- C¬ co d·n gióp c¬ quan êng. hoạt động. Chøc n¨ng. B¶ng 35. 3: TuÇn hoµn m¸u C¬ quan. Tim. HÖ m¹ch. §Æc ®iÓm cÊu t¹o đặc trng - Cã van nhÜ thÊt vµ van động mạch. - Co bãp theo chu k× gåm 3 pha.. Chøc n¨ng - B¬m m¸u liªn tôc theo 1 chiÒu tõ t©m nhÜ vµo t©m thÊt vµ từ tâm thất vào động m¹ch. - Gồm động mạch, - Dẫn máu từ tim đi mao m¹ch vµ tÜnh kh¾p c¬ thÓ vµ tõ m¹ch. kh¾p c¬ thÓ vÒ tim.. Vai trß chung - Gióp m¸u tuÇn hoµn liªn tôc theo 1 chiÒu trong c¬ thÓ, míc m« còng liªn tục đợc đổi mới, b¹ch huyÕt còng liªn tục đợc lu thông.. B¶ng 35. 4: H« hÊp C¸c giai ®o¹n chñ yÕu trong h« hÊp Thë Trao đổi khí ë phæi. C¬ chÕ Hoạt động phối hîp cña lång ngùc vµ c¸c c¬ h« hÊp. - C¸c khÝ (O2; CO2) khuÕch t¸n từ nơi có nồng độ. Vai trß Riªng Gióp kh«ng khÝ trong phæi thêng xuyên đổi mới. - Tăng nồng độ O2 và giảm nồng độ khí CO2 trong m¸u.. Chung Cung cÊp oxi cho c¸c tÕ bµo c¬ thÓ vµ th¶i khÝ.

(68) Trao đổi khí ë tÕ bµo. cao đến nơi có - Cung cấp O2 cho tế cacbonic ra nồng độ thấp. bµo vµ nhËn CO2 do ngoµi c¬ tÕ bµo th¶i ra. thÓ. B¶ng 35. 5: Tiªu ho¸ Khoang Thùc miÖng qu¶n. Gluxit Tiªu ho¸Lo¹iLipit C¬ quanthùc hiÖn Ho¹t chÊt động Pr«tªin §êng HÊp thô Axit bÐo vµ glixªrin Axit amin. D¹ dµy. x x. Ruét non x x x x x x. Ruét giµ. Hoạt động 2: Câu hỏi ôn tập Mục tiêu: HS nắm đợc sự điều hoà chuyển hoá vật chất và năng lợng là nhờ cơ chÕ thÇn kinh vµ thÓ dÞch. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi 3 c©u - HS th¶o luËn nhãm thèng nhÊt c©u tr¶ hái SGK trang 112. lêi. - GV nhËn xÐt vµ gióp HS hoµn thiÖn §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt, bæ kiÕn thøc. sung. KÕt luËn: - SGK 4. Kiểm tra, đánh giá - GV nhận xét, đánh giá kết quả làm việc của từng nhóm. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ hoµn thiÖn néi dung «n tËp. - Chuẩn bị để giờ sau kiểm tra học kì I.. TuÇn 18 TiÕt 35 Ngµy kiÓm tra: kiÓm tra häc k× I A. môc tiªu.. - Kiểm tra kiến thức trong chơng trình học kì I, đánh giá năng lực nhận thức của HS, thấy đợc những mặt tốt, những mặt yếu kém của HS giúp GV uốn nắn kịp thời, điều chỉnh quá trình dạy và họcđể giúp HS đạt kết quả tốt. - Ph¸t huy tÝnh tù gi¸c cña HS trong qu¸ tr×nh lµm bµi. II. §Ò bµi. A. Tr¾c nghiÖm Chọn câu trả lời đúng nhất bằng cách khoanh tròn vào chữ cái đầu câu. Câu 1: Tế bào máu nào tham gia vào quá trình đông máu: a. Hång cÇu b. B¹ch cÇu c. TiÓu cÇu.

(69) C©u 2: Ngêi cã nhãm m¸u AB kh«ng truyÒn cho nhãm m¸u O, A, B v×: a. Nhãm m¸u AB hång cÇu cã c¶ A vµ B. b. Nhãm m¸u AB huyÕt t¬ng kh«ng co kh¸ng thÓ. c. Nhãm m¸u AB Ýt ngêi cã. d. Cả a, b, c đúng. Câu 3: Những đặc điểm cấu tạo nào của cơ quan trong đờng dẫn khí có tác dụng lµm Êm kh«ng khÝ ®i vµo phæi: a. L«ng mòi b. Lớp mao mạch dày đặc ở khoang mũi c. Nắp thanh quản có thể cử động để đậy kín đờng hô hấp d. C¶ a, b, c C©u 4: Qu¸ tr×nh tiªu ho¸ ë khoang miÖng gåm: a. Biến đổi lí học b. Biến đổi hoá học c. Nhai, đảo trộn thức ăn d. TiÕt níc bät e. ChØ cã a vµ c B. Tù luËn Câu 1: Nêu những đặc điểm cấu tạo của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hÊp thô chÊt dinh dìng? Câu 2: Để nghiên cứu vai trò và điều kiện hoạt động của enzim nớc bọt, bạn An đã làm thí nghiệm sau: Chọn 4 ống nghiệm đều chứa 5 ml hồ tinh bột loãng, lần lợt thêm vào các ống : - èng 1: Thªm 5 ml níc cÊt - èng 2: Thªm 5 ml níc bät lo·ng - èng 3: Thªm 5 ml níc bät lo·ng vµ vµi giät HCl - èng 4: Thªm 5 ml níc bät ®un s«i Tất cả các ống đều đặt trong nớc ấm 37oC trong thời gian từ 15- 30 phút. a. Hồ tinh bột trong các ống nghiệm có biến đổi không ? Tại sao? b. Từ đó hãy xác định nhiệt độ và môi trờng thích hợp cho sự hoạt động của enzim níc bät? III. §¸p ¸n – biÓu ®iÓm. A. Tr¾c nghiÖm C©u 1: c (1 ®) C©u 2: a (1 ®) C©u 3: b (1 ®) C©u 4: e (1 ®) B. Tù luËn Câu 1: Những đặc điểm cấu tạo của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thô chÊt dinh dìng lµ: - Líp niªm m¹c ruét non cã c¸c nÕp gÊp vµc c¸c l«ng ruét vµ l«ng cùc nhá lµm cho diÖn tÝch bÒ mÆt bªn trong cña nã tng gÊp kho¶ng 600 lÇn so víi diÖn tÝch mÆt ngoµi. (1 ®) - Ruét non rÊt dµi (2,8 – 3 m ë ngêi trëng thµnh), lµ bé phËn dµi nhÊt trong c¸c c¬ quan tiªu ho¸. (1 ®) - Mạng mao mạch máu và mao mạch bạch huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruét. ( 1 ®).

(70) C©u 2: a. Chỉ có ống (2) hồ tinh bột bị biến đổi vì ống (2) có enzim amilaza trong nớc bọt biến đổi tinh bột thành đờng mantôzơ (0,5 đ) - ở ống 1: Nớc cất không có enzim biến đổi nớc bọt (0,5 đ) - ở ống 3: Enzim nớc bọt không hoạt động ở môi trờng axit nên tinh bột không bị biến đổi (0,5 đ) - ë èng 4: Enzim níc bät bÞ mÊt ho¹t tÝnh khi ®un s«i nªn tinh bét kh«ng bÞ biÕn đổi (0,5 đ). b. ở nhiệt độ thích hợp cho hoạt động của enzim nớc bọt là 37oC ( nhiệt độ cơ thÓ ngêi) (0,5 ®) - Môi trờng thích hợp cho enzim nớc bọt hoạt động là môi trờng trung tính hoặc h¬i kiÒm ( tèt nhÊt lµ pH = 7,2) ( 0,5 ®). Ngµy so¹n: 9/01/2012 Ngµy d¹y: 11/01/2012 TiÕt37: Vitamin vµ muèi kho¸ng A. môc tiªu.. - HS nắm đợc vai trò của vitamin và muối khoáng. - VËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ vitamin vµ muèi kho¸ng trong lËp khÈu phÇn ¨n và xây dựng chế độ ăn uống hợp lí. B. chuÈn bÞ.. - Tranh ¶nh vÒ mét nhãm thøc ¨n chøa vitamin vµ muèi kho¸ng. - Tranh trÎ em bÞ thiÕu vitamin D, cßi x¬ng, bíc cæ do thiÕu muèi ièt. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - KT c©u 1. 2. 3 SGK. 3. Bµi míi VB: ? Kể tên các chất dinh dỡng đợc hấp thụ vào cơ thể? Vai trò của các chất đó? - GV: Vitamin vµ muèi kho¸ng kh«ng t¹o n¨ng lîng cho c¬ thÓ, vËy nã cã vai trß g× víi c¬ thÓ? Hoạt động 1: Vitamin Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu đọc thông tin mục I SGK và - Vitamin là hợp chất hữu cơ có trong hoµn thµnh bµi tËp SGK: thøc ¨n víi mét liÒu lîng nhá nhng rÊt - GV nhận xét đa ra kết quả đúng. cÇn thiÕt. - Yêu cầu HS đọc tiếp thông tin mục I + Vitamin tham gia thµnh phÇn SGK để trả lời câu hỏi: cÊu tróc cña nhiÒu enzim kh¸c nhau => - Vitamin là gì? nó có vai trò gì đối với đảm bảo các hoạt động sinh lí bình thcơ thể? ờng của cơ thể. Ngời và động vật - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 34.1 kh«ng cã kh¶ n¨ng tù tæng hîp vitamin SGK tãm t¾t vai trß chñ yÕu cña 1 sè mµ ph¶i lÊy vitamin tõ thøc ¨n. vitamin - Cã 2 nhãm vitamin: vitamin tan trong - GV lu ý HS: vitamin D duy nhất đợc dầu và vitamin tan trong nớc. tæng hîp trong c¬ thÓ díi t¸c dông cña - Trong khÈu phÇn ¨n hµng ngµy cÇn ánh sáng mặt trời từ chất egôstêrin có ở phối hợp các loại thức ăn để cung cấp.

(71) da. Mùa hè cơ thể tổng hợp vitamin D đủ vitamin cho cơ thể. d thõa sÏ tÝch luü ë gan. - Thực đơn trong bữa ăn cần phối hợp nh thế nào để có đủ vitamin - Lu ý HS: 2 nhãm vitamin tan trong dÇu tan trong níc => cÇn chÕ biÕn thøc ¨n cho phï hîp. Hoạt động 2: Muối khoáng Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 34.2 vµ - Muèi kho¸ng lµ thµnh phÇn quan tr¶ lêi c©u hái: trọng của tế bào đảm bảo cân bằng áp - Muèi kho¸ng cã vai trß g× víi c¬ thÓ? suÊt thÈm thÊu vµ lùc tr¬ng tÕ bµo, - V× sao thiÕu vitamin D trÎ em sÏ m¾c tham gia vµo thµnh phÇn cÊu t¹o enzim bÖnh cßi x¬ng? đảm bảo quá trình trao đổi chất và - Vì sao nhà nớc vận động nhân dân năng lợng. dïng muèi ièt? - KhÈu phÇn ¨n cÇn: - Trong khẩu phần ăn hàng ngày cần + Cung cấp đủ lợng thịt (hoặc trứng, cung cÊp nh÷ng lo¹i thùc phÈm nµo vµ s÷a vµ rau qu¶ t¬i) chế biến nh thế nào để bảo đảm đủ + Cung cấp muối hoặc nớc chấm vừa vitamin vµ muèi kho¸ng cho c¬ thÓ? ph¶i, nªn dïng muèi ièt. + TrÎ em cÇn t¨ng cêng muèi Ca (s÷a, níc x¬ng hÇm...) + Chế biến hợp lí để chống mất vitamin khi nÊu ¨n. 4. Kiểm tra, đánh giá - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK – Tr 110. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. Lµm bµi tËp 3,4. - §äc “Em cã biÕt”. C©u 3: Trong tro cña cá tranh cã 1 sè muèi kho¸ng, tuy kh«ng nhiÒu, chñ yÕu lµ muèi K, v× vËy viÖc ¨n tro cá tranh chØ lµ biÖn ph¸p t¹m thêi chø kh«ng thÓ thay thÕ muèi ¨n hµng ngµy. C©u 4: S¾t cÇn cho sù t¹o thµnh hång cÇu vµ tham gia qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ v× vậy bà mẹ mang thai cần đợc bổ sung chất sắt để thai phát triển tốt, ngời mẹ khoÎ m¹nh.. Ngµy so¹n: 11/01/2012 Ngµy d¹y: 12/01/2012 TiÕt 38: Tiªu chuÈn ¨n uèng Nguyªn t¾c lËp khÈu phÇn A. môc tiªu.. - Nêu đợc nguyên nhân của sự khác nhau về nhu cầu dinh dỡng ở các đối tợng kh¸c nhau. - Phân biệt đợc giá trị dinh dỡng có ở các loại thực phẩm chính. - Xác định đợc cơ sở và nguyên tắc xác định khẩu phần..

(72) B. chuÈn bÞ.. - Tranh ¶nh c¸c nhãm thùc phÈm chÝnh. - B¶ng phô lôc ghi gi¸ trÞ dinh dìng cña 1 sè lo¹i thøc ¨n. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Vitamin có vai trò gì đối với hoạt động sinh lí của cơ thể? Hãy kể những điều em biết về vitamin và vai trò của các loại vitamin đó? - Bµi tËp 3, 4 ( Tr - 110). 3. Bµi míi VB: C¸c chÊt dinh dìng (thøc ¨n) cung cÊp cho c¬ thÓ theo tiªu chuÈn quy định gọi là tiêu chuẩn ăn uống. Dựa vào cơ sở khoa học nào để đảm bảo chế độ dinh dìng hîp lÝ. H«m nay chóng ta cïng t×m hiÓu bµi míi. Hoạt động 1: Nhu cầu dinh dỡng của cơ thể Hoạt động của GV-HS Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc bảng mục I:+ - Nhu cầu dinh dỡng của từng ngời §äc b¶ng nhu cÇu dinh dìng khuyÕn kh«ng gièng nhau vµ phô thuéc vµo nghÞ cho ngêi ViÖt Nam c¸c yÕu tè: (Tr - 120) vµ tr¶ lêi c©u hái : + Giíi tÝnh : nam > n÷. + Løa tuæi: trÎ em > ngêi giµ. - Nhu cÇu dinh dìng cña trÎ em, ngêi trëng thµnh, ngêi giµ kh¸c nhau nh + Dạng hoạt động lao động : thế nào? Vì sao có sự khác nhau đó ? Lao động nặng > lao động nhẹ - Sù kh¸c nhau vÒ nhu cÇu dinh dìng + Tr¹ng th¸i c¬ thÓ: Ngêi kÝch ë mçi c¬ thÓ phô thuéc vµo yÕu tè thíc lín nhu cÇu dinh dìng > ngêi cã nµo? kÝch thíc nhá. - GV tæng kÕt l¹i néi dung th¶o luËn. + Ngêi èm cÇn nhiÒu chÊt dinh - V× sao trÎ em suy dinh dìng ë c¸c dìng h¬n ngêi khoÎ. níc ®ang ph¸t triÓn chiÕm tØ lÖ cao? Hoạt động 2: Giá trị dinh dỡng của thức ăn Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - Gi¸ trÞ dinh dìng cña thøc ¨n biÓu môc II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: hiÖn : - Gi¸ trÞ dinh dìng cña thøc ¨n biÓu + Thµnh phÇn c¸c chÊt h÷u c¬. hiÖn nh thÕ nµo? + N¨ng lîng chøa trong nã. - GV treo tranh c¸c nhãm thùc phÈm - TØ lÖ c¸c chÊt h÷u c¬ chøa trong thùc – Yªu cÇu HS hoµn thµnh phiÕu häc phÈm kh«ng gièng nhau nªn cÇn phèi tËp: hợp các loại thức ăn trong bữa ăn để cung cấp đủ cho nhu cầu cơ thể đồng Lo¹i thùc phÈm Tªn thùc phÈm + Giµu GluxÝt thêi gióp ¨n ngon h¬n => hÊp thô tèt + Giµu pr«tªin h¬n. + Giµu lipit + NhiÒu vitamin vµ muèi kho¸ng - GVnhËn xÐt - Sù phèi hîp c¸c lo¹i thøc ¨n trong b÷a ¨n cã ý nghÜa g×?.

(73) Hoạt động 3: Khẩu phần và nguyên tắc lập khẩu phần Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV yêu cầu HS đọc SGK. - KhÈu phÇn lµ lîng thøc ¨n cÇn cung cÊp cho c¬ thÓ trong 1 ngµy. ?-KhÈu phÇn lµ g× ? - Yªu cÇu HS th¶o luËn : - KhÈu phÇn cho c¸c tîng kh¸c nhau - KhÈu phÇn ¨n uèng cña ngêi míi kh«ng gièng nhau vµ ngay víi 1 ngêi èm khái cã g× kh¸c ngêi b×nh thêng? trong giai ®oan kh¸c nhau còng kh¸c - V× sao trong khÈu phÇn ¨n uèng nhau v×: nhu cÇu n¨ng lîng vµ nhu cÇu nªn t¨ng cêng rau qu¶ t¬i? dinh dìng ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c - §Ó x©y dùng khÈu phÇn ¨n uèng nhau kh«ng gièng nhau. hîp lÝ cÇn dùa trªn c¨n cø nµo? - Nguyªn t¾c lËp khÈu phÇn : - GV chèt l¹i kiÕn thøc. + Đảm bảo đủ lợng thức ăn phù hợp - Vì sao những ngời ăn chay vẫn nhu cầu từng đối tợng. khoÎ m¹nh? + Đảm bảo cân đối thành phần các chất hữu cơ, cung cấp đủ muối khoáng vitamin . + Đảm bảo cung cấp đủ năng lợng cho c¬ thÓ. 4. Kiểm tra - đánh giá Khoanh tròn vào đầu câu đúng nhất: C©u 1: B÷a ¨n hîp lÝ cÇn cã n¨ng lîng lµ: a. Có đủ thành phần dinh dỡng, vitamin, muối khoáng. b. Có sự phối hợp đảm bảo cân đối tỉ lệ các thành phần thức ăn. c. Cung cấp đủ n¨ng lîng cho c¬ thÓ d. Cả a, b, c đúng. Câu 2: Để nâng cao chất lợng bữa ăn trong gia đình cần: a. Phát triển kinh tế gia đình b. Lµm b÷a ¨n hÊp dÉn, ngon miÖng c. B÷a ¨n nhiÒu thÞt, c¸, trøng, s÷a. d. ChØ a vµ b e. C¶ a, b, c. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Xem tríc bµi 37, kÎ s½n c¸c b¶ng vµo giÊy. Ngµy so¹n:16/01/2012 Ngµy d¹y: 18/01/2012 TiÕt 39: Thùc hµnh Ph©n tÝch mét khÈu phÇn cho tríc A. môc tiªu.. - HS nắm đợc các bớc lập khẩu phần dựa trên các nguyên tắc thành lập khẩu phÇn. - Đánh giá đợc định mức đáp ứng của một khẩu phần mẫu và dựa vào đó xây dùng khÈu phÇn hîp lÝ cho b¶n th©n. B. chuÈn bÞ.. - HS chÐp b¶ng 37.1; 37.2 vµ 37.3 ra giÊy. - Phãng to c¸c b¶ng 37.1; 37.2 vµ 37.3 SGK..

(74) C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK. 3. Bµi míi VB: ? Nªu nguyªn t¾c lËp khÈu phÇn. VËn dông nguyªn t¾c lËp khÈu phÇn để xây dựng khẩu phần 1 cách hợp lí cho bản thân. Hoạt động 1: Hớng dẫn phơng pháp thành lập khẩu phần Hoạt động của GV - GV lÇn lît giíi thiÖu c¸c bíc tiÕn hµnh: + Bíc 1: Híng dÉn néi dung b¶ng 37.1 A: Lîng cung cÊp A1: Lîng th¶i bá A2: Lợng thực phẩm ăn đợc + Bớc 2:GV lấy 1 VD để nêu cách tÝnh. - GV dïng b¶ng 37.2 (SGK) lÊy VD về gạo tẻ, cá chép để tính thành phần dinh dìng.. Hoạt động của HS - Bíc 1: KÎ b¶ng tÝnh to¸n theo mÉu tõ nhµ. - Bíc 2: §iÒn tªn thùc phÈm vµ sè lîng cung cÊp vµo cét A. + Xác định lợng thải bỏ: A1= A (tØ lÖ %) + Xác định lợng thực phẩm ăn đợc: A2= A – A1 - Bớc 3: Tính giá trị thành phần đã kê trong b¶ng vµ ®iÒn vµo cét thµnh phÇn dinh dìng, n¨ng lîng, muèi kho¸ng, vitamin - Bíc 4: + Cộng các số liệu đã liệt kê. + Cộng đối chiếu với bảng “Nhu cầu khuyÕn nghÞ cho ngêi ViÖt Nam” tõ đó có kế hoạch điều chỉnh chế độ ăn cho hîp lÝ.. Hoạt động 2: Tập đánh giá một khẩu phần mẫu SGK Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc khẩu phần của 1 - HS đọc kĩ bảng 37.2, tính toán số n÷ sing líp 8, nghiªn cøu th«ng tin liÖu ®iÒn vµo « cã dÊu ? ë b¶ng 37.2. b¶ng 37.2 tÝnh sè liÖu vµ ®iÒn vµo chç có dấu ?, từ đó xác định mức áp dụng nhu cÇu tÝnh theo %. - §¹i diÖn nhãm lªn hoµn thµnh b¶ng, - Yªu cÇu HS lªn ch÷a. c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Từ bảng 37.2 đã hoàn thành, HS tính toán mức đáp ứng nhu cầu và điền vào bảng đánh giá. §¸p ¸n b¶ng 37.2 - B¶ng sè liÖu khÈu phÇn Thùc phÈm (g) G¹o tÎ C¸ chÐp. Träng lîng A 400 100. A1 0 40. Thµnh phÇn dinh dìng A2 400 60. Pr«tªin 31,6 9,6. Lipit 4 2,16. Gluxit 304,8 0. N¨ng lîng Kcal 137 57,6.

(75) Tæng céng. 80,2. 33,31. 383,48. 2156,85. Đáp án bảng 37.3 – Bảng đánh giá KÕt qu¶ tÝnh to¸n Nhu cÇu đề nghị Møc đáp ứng nhu cÇu (%). N¨ng lîng. Pr«tªin. Muèi kho¸ng Canxi S¾t. 2156,85. 80,2x60% = 48,12. 486,8. 2200. 55. 700. 98,04. 87,5. 69,53. Vitamin B2 PP. A. B1. 26,72. 1082,5. 1,23. 0,58. 36,7. 20 uploa d.123 doc.n et,5. 600. 1,0. 1,5. 16,4. C 88,6x 50% = 44,3 75. 180,4. 123. 38,7. 223,8. 59. Hoạt động 3: Thu hoạch Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS thay đổi 1 vài loại thức - HS tập xác định 1 số thay đổi về loại ¨n råi tÝnh to¸n l¹i sè liÖu cho phï thøc ¨n vµ khèi lîng dùa vµo b÷a ¨n hîp. thùc tÕ råi tÝnh l¹i sè liÖu cho phï hîp với mức đáp ứng nhu cầu. - Dùa vµo b¶ng nhu cÇu dinh dìng khuyÕn nghÞ cho ngêi VviÖt Nam vµ bảng phụ lục dinh dỡng thức ăn để tÝnh to¸n. 4. Nhận xét - đánh giá - GV nhận xét tinh thần, thái độ của HS trong giờ thực hành. - Đánh giá hoạt động của HS qua bảng 37.2 và 37.3. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Về nhà hoàn thành bản thu hoạch để giờ sau nộp. - §äc tríc bµi 38: Bµi tiÕt vµ cÊu t¹o hÖ bµi tiÕt níc tiÓu. Ngµy so¹n:30/01/2012 Ngµy d¹y: 01/02/2012 Ch¬ng VII- Bµi tiÕt TiÕt 40: Bµi tiÕt vµ cÊu t¹o hÖ bµi tiÕt níc tiÓu A. môc tiªu.. - HS nắm đợc khái niệm bài tiết và vai trò của nó trong cuộc sống, nắm đợc các hoạt động bài tiết chủ yếu và hoạt động quan trọng. - HS xác định trên hình và trình bày đợc bằng lời cấu tạo hệ bài tiết nớc tiểu. - Båi dìng cho HS ý thøc b¶o vÖ c¬ thÓ. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 38. - M« h×nh cÊu t¹o thËn. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - GV thu b¶n thu ho¹ch cña giê tríc. 3. Bµi míi ? H»ng ngµy c¬ thÓ chóng ta bµi tiÕt ra m«i trêng ngoµi nh÷ng s¶n phÈm nµo?.

(76) + HS: CO2; ph©n; níc tiÓu vµ må h«i. ? Vậy thực chất của hoạt động bài tiết là gì? Vai trò của bài tiết đối với cơ thể nh thÕ nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. Hoạt động 1: Bài tiết Mục tiêu: HS nắm đợc khái niệm bài tiết ở ngời và vai trò quan trọng của nó đối víi c¬ thÓ sèng. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả - Bài tiết là quá trình lọc và thải ra môi lêi c©u hái: trêng ngoµi c¸c chÊt c¨nj b· do ho¹t - Bài tiết là gì? Bài tiết có vai trò nh động trao đổi chất của tế bào thải ra, thế nào đối với cơ thể sống? mét sè chÊt thõa ®a vµo c¬ thÓ qu¸ liÒu - Các sản phẩm thải cần đợc bài tiết lợng để duy trì tính ổn định của môi trphát sinh từ đâu? êng trong, lµm cho c¬ thÓ kh«ng bÞ - Các cơ quan nào thực hiện bài tiết? nhiễm độc, đảm bảo các hoạt động C¬ quan nµo chñ yÕu? diÔn ra b×nh thêng. - GV chèt kiÕn thøc. - C¬ quan bµi tiÕt gåm: phæi, da, thËn (thËn lµ c¬ quan bµi tiÕt chñ yÕu). Cßn s¶n phÈm cña bµi tiÕt lµ CO2; må h«i; níc tiÓu. Hoạt động 2: Cấu tạo của hệ bài tiết nớc tiểu Mục tiêu: HS hiểu và nắm đợc các thành phần chủ yếu trong cấu tạo cơ quan bài tiÕt níc tiÓu. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS quan sát H 38.1; đọc chú Kết quả bài tập: 1- d, 2- a, 3- d, 4- d thÝch, th¶o luËn vµ hoµn thµnh bµi tËp - HÖ bµi tiÕt níc tiÓu gåm: thËn, èng SGK. dẫn nớc tiểu, bóng đái và ống đái. - Yêu cầu đại diện nhóm trình bày kết - Thận gồm 2 triệu đơn vị thận có chức qu¶. n¨ng läc m¸u vµ h×nh thµnh níc tiÓu. - Yêu cầu HS trả lời câu hỏi và trình Mỗi đơn vị chức năng gồm cầu thận bµy trªn h×nh vÏ: (thùc chÊt lµ 1 bói mao m¹ch), nang - Tr×nh bµy cÊu t¹o c¬ quan bµi tiÕt n- cÇu thËn (thùc chÊt lµ hai c¸i tói gåm 2 íc tiÓu? líp bµo quanh cÇu thËn) vµ èng thËn. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. 4. Kiểm tra, đánh giá - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và trả lời câu hỏi 1, 2, 3 SGK. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 39. - §äc môc “Em cã biÕt”. Ngµy so¹n:31/02/2012 Ngµy d¹y: 02/02/2012 TiÕt 41: Bµi tiÕt níc tiÓu A. môc tiªu..

(77) - HS nắm đợc quá trình tạo thành nớc tiểu và thực chất của quá trình tạo thành nớc tiểu. - Nắm đợc quá trình thải nớc tiểu, chỉ ra đợc sự khác biệt giữa nớc tiểu đầu và huyÕt t¬ng, níc tiÓu ®Çu vµ níc tiÓu chÝnh thøc. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 391. - Băng video hoặc đĩa CD minh hoạ quá trình hình thành nớc tiểu và thải nớc tiÓu (nÕu cã). C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Bài tiết có vai trò gì với cơ thể sống? Nêu các cơ quan đảm nhận và các sản phÈm bµi tiÕt ë ngêi? - Nªu cÊu t¹o hÖ bµi tiÕt níc tiÓu? Nguyªn nh©n bÖnh sái thËn ë ngêi? 3. Bµi míi VB: Nh các em đã biết mỗi quả thận có 1 triệu đơn vị chức năng để lọc m¸u h×nh thµnh nªn níc tiÓu. VËy qu¸ tr×nh läc m¸u diÔn ra nh thÕ nµo? gåm bao nhiªu qu¸ tr×nh ? Khi nµo c¬ thÓ th¶i níc tiÓu ra ngoµi? §ã lµ néi dung bµi häc h«m nay. Hoạt động 1: Tìm hiểu sự tạo thành nớc tiểu Môc tiªu: - HS nắm đợc sự hình thành nớc tiểu. - HS chỉ ra đợc sự khác biệt giữa nớc tiểu đầu và huyết tơng, nớc tiểu đầu vµ níc tiÓu chÝnh thøc. Hoạt động của GV-HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK mục I, quan sát H 39.1 để tìm hiểu sự tạo thµnh níc tiÓu. - Th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - Sù t¹o thµnh níc tiÓu gåm nh÷ng qu¸ tr×nh nµo? diÔn ra ë ®©u? - Yêu cầu HS đọc lại chú thích H 39.1, th¶o luËn vµ tr¶ lêi: - Thµnh phÇn níc tiÓu ®Çu kh¸c m¸u ë ®iÓm nµo? - GV ph¸t phiÕu häc tËp cho HS hoµn thµnh b¶ng so s¸nh níc tiÓu ®Çu vµ níc tiÓu chÝnh thøc. - Yêu cầu các nhóm trao đổi phiếu, so sánh với đáp án để chấm điểm. - GV chèt l¹i kiÕn thøc.. §Æc ®iÓm. Néi dung - Sù t¹o thµnh níc tiÓu gåm 3 qu¸ tr×nh: + Qua tr×nh läc m¸u ë cÇu thËn: m¸u tíi cÇu thËn víi ¸p lùc lín t¹o lùc ®Èy níc vµ c¸c chÊt hoµ tan cã kÝch thíc nhá qua lç läc (30-40 angtron) trªn v¸ch mao m¹ch vµo nang cÇu thËn (c¸c tÕ bµo m¸u vµ pr«tªin cã kÝch thíc lín nªn kh«ng qua lç läc). KÕt qu¶ t¹o ra níc tiÓu ®Çu trong nang cÇu thËn. + Qu¸ tr×nh hÊp thô l¹i ë èng thận: nớc tiểu đầu đợc hấp thụ lại nớc vµ c¸c chÊt cÇn thiÕt (chÊt dinh dìng, c¸c ion cÇn cho c¬ thÓ...). + Qu¸ tr×nh bµi tiÕt tiÕp (ë èng thËn): HÊp thô chÊt cÇn thiÕt, bµi tiÕt tiÕp chÊt thõa, chÊt th¶i t¹o thµnh níc tiÓu chÝnh thøc.. PhiÕu häc tËp Níc tiÓu ®Çu. Níc tiÓu chÝnh thøc.

(78) - Nồng độ các chất hoà tan - Lo·ng - Đậm đặc - Chất độc, chất cặn bã - Cã Ýt - Cã nhiÒu - ChÊt dinh dìng - Cã nhiÒu - GÇn nh kh«ng cã Hoạt động 2: Tìm hiểu về sự thải nớc tiểu Mục tiêu: HS nắm đợc đờng đi của nớc tiểu chính thức đợc tạo ra, biết đợc tại sao cơ thể của ngời bình thờng chỉ đi tiểu những lúc nhất định. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả lêi c©u hái: - Sự thải nớc tiểu diễn ra nh thế nào? - Nớc tiểu chính thức tạo thành đổ vào (dùng hình vẽ để minh hoạ). bÓ thËn, qua èng dÉn níc tiÓu xuèng - Thực chất của quá trình tạo thành n- tích trữ ở bóng đái, sau đó đợc thải ra íc tiÓu lµ g×? ngoài nhờ hoạt động của cơ bóng đái - V× sao sù t¹o thµnh níc tiÓu diÔn ra vµ c¬ bông. liªn tôc mµ sù bµi tiÕt níc tiÓu l¹i gi¸n ®o¹n? - GV lu ý HS: TrÎ s¬ sinh, bµi tiÕt n¬cs tiÓu lµ ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn, ë ngêi trëng thµnh ®©y lµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn do vá n·o ®iÒu khiÓn. - Cho HS đọc kết luận. 4. Kiểm tra, đánh giá - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và mục “Em có biết” SGK. - HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm: Câu 1: Khoanh tròn vào đầu câu đúng: Nớc tiểu đầu đợc hình thành là do: a. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë cÇu thËn. b. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë nang cÇu thËn. c. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë èng thËn. d. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë bÓ thËn. Câu 2: Đánh dấu X vào ô đúng trong bảng dới đây: STT Néi dung Níc tiÓu Níc tiÓu ®Çu chÝnh thøc 1 Nồng độ các chất hoà tan đậm đặc. 2 Nồng độ các chất hoà tan loãng. 3 Nồng độ các chất cặn bã và chất độc thấp. 4 Nồng độ các chất cặn bã và chất độc cao. 5 Nồng độ các chất dinh dỡng cao. 6 Nồng độ các chất dinh dỡng rất thấp. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 40. Ngµy so¹n: 06/02/2012 Ngµy d¹y: 08/02/2012 TiÕt 42: vÖ sinh bµi tiÕt níc tiÓu A. môc tiªu.. - HS trình bày đợc các tác nhân gây hại cho hệ bài tiết nớc tiểu và hậu quả của nã..

(79) - Trình bày đợc các thói quen, xây dựng các thói quen để bảo vệ hệ bài tiết nớc tiÓu vµ gi¶i thÝch c¬ së khoa häc cña nã. - Rèn luyện, bồi dỡng cho HS thói quen sống khoa học, ăn uống hợp lí để bảo vệ hÖ bµi tiÕt níc tiÓu. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 38.1; 39.1. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu? Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu lµ g×? - Trình bày hoạt động thải nớc tiểu? Vai trò của bài tiết đối với cơ thể? 3. Bµi míi VB: Hoạt động bài tiết có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể. Vậy làm thế nào để có 1 hệ bài tiết khoẻ mạnh? Các em cùng tìm hiểu bài hôm nay. Hoạt động 1: Một số tác nhân chủ yếu gây hại cho hệ bài tiết nớc tiểu Mục tiêu: - HS nắm đợc một số tác nhân gây hại cho hệ bài tiết nớc tiểu và hậu qu¶ cña nã. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu nh÷ng t¸c nh©n g©y h¹i cho hÖ C¸c t¸c nh©n cã h¹i cho hÖ bµi tiÕt níc bµi tiÕt níc tiÓu? tiÓu: - GV bæ sung: vi khuÈn g©y viªm tai, + Vi khuÈn g©y bÖnh (vi khuÈn mòi, häng gi¸n tiÕp g©y viªm cÇu thËn g©y bÖnh tai, mòi, häng ...) do c¸c kh¸ng thÓ cña c¬ thÓ tÊn c«ng vi + Các chất độc hại trong thức ăn, khuẩn này (theo đờng máu ở cầu thận) đồ uống, thuốc, thức ăn ôi thiu ... tÊn c«ng nhÇm lµm cho h cÊu tróc cÇu + KhÈu phÇn ¨n kh«ng hîp lÝ, c¸c thËn. chất vô cơ và hữu cơ kết tinh ở nồng độ - Cho HS quan sát H 38.1 và 39.1để cao gây ra sỏi thận. tr¶ lêi: - Khi c¸c cÇu thËn bÞ viªm vµ suy tho¸i dẫn đến hậu quả nghêm trọng nh thế nµo vÒ søc khoÎ? - GV ph¸t phiÕu häc tËp. - Khi c¸c tÕ bµo èng thËn lµm viÖc kÐm hiÖu qu¶ hay bÞ tæn th¬ng cã thÓ dÉn đến hậu quả nh thế nào? - Khi đờng dẫn nớc tiểu bị tắc nghẽn bởi sỏi thận có thể ảnh hởng đến sức khoÎ nh thÕ nµo? - GV tập hợp ý kiến , thông bào đáp ¸n.. T¸c nh©n. PhiÕu häc tËp Tæn th¬ng hÖ bµi tiÕt níc tiÓu. HËu qu¶.

(80) Vi khuÈn. Các chất độc hại trong thức ăn, đồ uèng, thøc ¨n «i thiu, thuèc.. - CÇu thËn bÞ viªm - Qu¸ tr×nh läc m¸u bÞ tr× trÖ  c¸c vµ suy tho¸i. chất cặn bã và chất độc hại tích tụ trong máu  cơ thể nhiễm độc, phï  suy thËn  chÕt. - èng thËn bÞ tæn th- - Qu¸ tr×nh hÊp thô l¹i vµ bµi tiÕt ¬ng, lµm viÖc kÐm tiÕp bÞ gi¶m  m«i trêng trong bÞ hiÖu qu¶. biến đổi  trao đổi chất bị rối loạn ¶nh hëng bÊt lîi tíi søc khoÎ. - èng thËn tæn th¬ng  níc tiÓu hoà vào máu  đầu độc cơ thể. - Đờng dẫn nớc tiểu - Gây bí tiểu  nguy hiểm đến tính bÞ t¾c nghÏn. m¹ng.. KhÈu phÇn ¨n kh«ng hîp lÝ, c¸c chÊt v« c¬ vµ h÷u c¬ kÕt tinh ë nång độ cao gây ra sỏi thËn. Hoạt động 2: Xây dựng thói quen sống khoa họcđể bảo vệ hệ bài tiết nớc tiểu Mục tiêu: HS nắm đợc cơ sở khoa học và thói quen sống khoa học. Tự đề ra cho m×nh kÕ ho¹ch, h×nh thµnh thãi quen sèng khoa häc. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV treo b¶ng phô: B¶ng 40. - HS thu nhËn th«ng tin, th¶o luËn Yªu cÇu HS th¶o luËn, hoµn thµnh nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng 40. th«ng tin vµo b¶ng. - GV tËp hîp ý kiÕn HS, chèt l¹i kiÕn - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng ®iÒn, c¸c thøc. nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. KÕt luËn: B¶ng 40 STT C¸c thãi quen sèng khoa häc C¬ së khoa häc - Thêng xuyªn gi÷ vÖ sinh cho - H¹n chÕ t¸c h¹i cña vi sinh vËt g©y 1 toµn c¬ thÓ còng nh cho hÖ bµi bÖnh. tiÕt níc tiÓu. - KhÈu phÇn ¨n uèng hîp lÝ + Kh«ng ¨n qu¸ nhiÒu P, qu¸ - Tr¸nh cho thËn lµm viÖc qu¸ nhiÒu mÆn, qu¸ chua, qu¸ nhiÒu chÊt vµ h¹n chÕ kh¶ n¨ng t¹o sái. t¹o sái. 2 + Không ăn thức ăn ôi thiu và - Hạn chế tác hại của chất độc hại. nhiễm chất độc hại. + Uống đủ nớc. - T¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh läc máu đợc liên tục. - Nên đi tiểu đúng lúc, không - Hạn chế khả năng tạo sỏi ở bóng 3 nªn nhÞn l©u. đái. 4. Kiểm tra, đánh giá - Yêu cầu HS đọc “Ghi nhớ” SGK. - §äc “Em cã biÕt”. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ lµm bµi tËp trong SBT..

(81) - §äc tríc bµi 41. Ngµy so¹n:07/02/2012 Ngµy d¹y: 09/02/2012 Ch¬ng VII- Da TiÕt 43: CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña da A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Mô tả đợc cấu tạo của da. - Nắm đợc mối quan hệ giữa cấu tạo và chức năng của da. - Rèn luyện kĩ năng quan sát, hoạt động nhóm. - Cã ý thøc gi÷ vÖ sinh da. B. chuÈn bÞ.. - Tranh c©m cÊu t¹o da, c¸c miÕng b×a ghi thµnh phÇn cÊu t¹o (1  10). - M« h×nh cÊu t¹o da (nÕu cã). C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - §Ó b¶o vÖ hÖ bµi tiÕt níc tiÓu tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i, cÇn ph¶i lµm g×? 3. Bµi míi VB: ? Cơ quan nào đóng vai trò chủ yếu trong điều hoà thân nhiệt? Ngoài chøc n¨ng ®iÒu hoµ th©n nhiÖt, da cßn cã chøc n¨ng g× ? CÊu t¹o cña nã nh thÕ nào để đảm nhiệm chức năng đó? Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo da Mục tiêu: HS nắm đợc da cấu tạo gồm 3 phần chính và các cơ quan trong từng phÇn. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS quan sát H 41.1, đọc kĩ chó thÝch vµ ghi nhí. - GV treo tranh sơ đồ câm H 41.1, yêu cÇu HS lªn b¶ng d¸n chó thÝch. (GV cã thÓ treo 2 tranh c©m cho 2 nhãm thi d¸n chó thÝch). - GV cho HS dïng mòi tªn <-> chØ c¸c thµnh phÇn cÊu t¹o cña da (Bµi tËp - Tr 132 SGK). - Nªu cÊu t¹o cña da? - Da cÊu t¹o gåm 3 líp: - GV dïng m« h×nh minh ho¹, yªu cÇu + Líp biÓu b× gåm tÇng sõng vµ tÇng tÕ HS rót ra kÕt luËn. bµo sèng. - Yªu cÇu HS th¶o luËn c©u hái vµ + Líp b× gåm sîi m« liªn kÕt vµ c¸c c¬ hoµn thµnh bµi tËp trang 133 – SGK. quan. - Mïa hanh kh«, da bong nh÷ng v¶y + Líp mí díi da gåm c¸c tÕ bµo mì. tr¾ng nhá. Gi¶i thÝch hiÖn tîng nµy? - V× sao da ta lu«n mÒm m¹i, kh«ng thÊm níc? - Vì sao ta nhận biết đợc nóng, lạnh, độ cứng, mềm của vật?.

(82) - Da cã ph¶n øng thÕ nµo khi trêi qu¸ nãng hoÆc qu¸ l¹nh? - Líp mì díi da cã vai trß g×? - Tãc vµ l«ng mµy cã t¸c dông g×? Hoạt động 2: Tìm hiểu chức năng của da Mục tiêu: HS hiểu và nắm đợc các chức năng cơ bản của da. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS thảo luận để trả lời các Chức năng của da: - B¶o vÖ c¬ thÓ: chèng c¸c yÕu tè c©u hái môc  SGK – Tr 133. g©y h¹i cña m«i trêng nh: sù va ®Ëp, sù - Da cã nh÷ng chøc n¨ng g×? - Đặc điểm nào của da giúp da thực xâm nhập của vi khuẩn, chống thấm nớc thoát nớc. Đó là do đặc điểm cấu hiÖn chøc n¨ng b¶o vÖ? - Bé phËn nµo cña da gióp da tiÕp t¹o tõ c¸c sîi cña m« liªn kÕt, líp mì díi da vµ tuyÕn nhên. ChÊt nhên do nhËn kÝch thÝch? - Bé phËn nµo cña da gióp da thùc tuyÕn nhên tiÐt ra cßn cã t¸c dông diÖt khuÈn. S¾c tè da gãp phÇn chèng t¸c hiÖn chøc n¨ng bµi tiÕt? - Da ®iÒu hoµ th©n nhiÖt b»ng c¸ch h¹i cña tia tö ngo¹i. - §iÒu hoµ th©n nhiÖt: nhê sù co nµo? d·n cña mao m¹ch díi da, tuyÕn må h«i, c¬ co ch©n l«ng, líp mì díi da chèng mÊt nhiÖt. - NhËn biÕt kÝch thÝch cña m«i trêng: nhê c¸c c¬ quan thô c¶m. - Tham gia hoạt động bài tiết qua tuyÕn må h«i. - Da cßn lµ s¶n phÈm t¹o nªn vÎ đẹp của con ngời. 4. Kiểm tra, đánh giá - GV yªu cÇu HS tr×nh bµy cÊu t¹o da b»ng m« h×nh. - Cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. Híng dÉn c©u 2: L«ng mµy cã t¸c dông ng¨n kh«ng cho å h«i, níc ch¶y xuèng m¾t. V× vËy kh«ng nªn nhæ l«ng mµy, l¹m dông kem phÊn sÏ bÝt lç ch©n l«ng vµ lç tiÕt chÊt nhên, t¹o ®iÒu kiÖn cho vi khuÈn b¸m vµo da ph¸t tri Ngµy so¹n:12/2/2012 Ngµy d¹y: 15/2/2012 TiÕt 44: VÖ sinh da A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS sÏ: - Trình bày đợc cơ sở khoa học của các biện pháp bảo vệ da, rèn luyện da. - Cã ý thøc vÖ sinh, phßng tr¸nh c¸c bÖnh vÒ da. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, liªn hÖ thùc tÕ. - Có thái độ vệ sinh cá nhân, cộng đồng. B. chuÈn bÞ..

(83) - Tranh ¶nh c¸c bÖnh ngoµi da. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK – Tr 133. 3. Bµi míi VB: Da cã vai trß rÊt quan träng víi c¬ thÓ, nã cã chøc n¨ng b¶o vÖ, bµi tiết, tiếp nhận kích thích, điều hoà thân nhiệt. Nh vậy ta phải bảo vệ da để da thùc hiÖn tèt c¸c chøc n¨ng cña nã. Hoạt động 1: Bảo vệ da Mục tiêu: Xây dựng cho HS thái độ và hành vi bảo vệ da. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yªu cÇu HS th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái - Da bÈn lµ m«i trêng thuËn lîi cho vi khuẩn phát triển, hạn chế hoạt động môc  SGK. cña tuyÕn må h«i, h¹n chÕ kh¶ n¨ng - Da bÈn cã h¹i nh thÕ nµo? diÖt khuÈn cña da. - Da bÞ x©y x¸t dÔ nhiÔm trïng, nhiÔm - Da bÞ x©y x¸t cã h¹i nh thÕ nµo? trïng m¸u, uèn v¸n. - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ da: ? Gi÷ g×n da s¹ch b»ng c¸ch nµo? - Yêu cầu HS đề ra các biện pháp bảo - Thờng xuyên tắm rửa. - Thay quÇn ¸o vµ gi÷ g×n da s¹ch sÏ. vÖ da. - Kh«ng nªn nÆn trøng c¸. - Tr¸nh l¹m dông mÜ phÈm.... Môc tiªu:. Hoạt động 2: Tìm hiểu cách rèn luyện da - HS nắm đợc các nguyên tắc và phơng pháp rèn luyện da. - Cã hµnh vi rÌn luyÖn th©n thÓ hîp lÝ.. Hoạt động của GV-HS - GV ph©n tÝch: + C¬ thÓ lµ 1 khèi thèng nhÊt, rÌn luyÖn c¬ thÓ lµ rÌn luyÖn c¸c hÑ c¬ quan trong đó có da. + RÌn luyÖn th©n thÓ ph¶i thêng xuyªn tiÕp xóc víi m«i trêng nh»m t¨ng kh¶ năng chịu đựng của da. + Da b¶o vÖ c¸c hÖ c¬ quan trong c¬ thể và có liên quan mật thiết đến nội quan, đến khả năng chịu đựng của da vµ cña c¸c c¬ quan, gi÷a chóng cã t¸c dông qua l¹i. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm hoµn thµnh bµi tËp  SGK.. Néi dung. C¬ thÓ lµ mét khèi thèng nhÊt cho nªn rÌn luyÖn c¬ thÓ lµ rÌn luyÖn c¸c hÖ c¬ quan trong đó có da. C¸c c¸ch rÌn luyÖn da: - T¾m n¾ng lóc 8-9 giê s¸ng. - TËp ch¹y buæi s¸ng,.

(84) - Cho 1 vµi nhãm nªu kÕt qu¶. GV chèt - Tham gia thÓ thao buæi chiÒu. l¹i kiÕn thøc. - Xoa bãp. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm hoµn - Lao động chân tay vừa sức. thành bài tập (135) để đa ra nguyên tắc - RÌn luyÖn tõ tõ. rÌn luyÖn da. - RÌn luyÖn thÝch hîp víi t×nh - Yªu cÇu c¸c nhãm nªu kÕt qu¶, GV tr¹ng søc khoÎ cña tõng ngêi. bæ sung. - CÇn thêng xuyªn tiÕp xóc víi - GV lu ý HS: hình thức tắm nớc lạnh ánh nắng mặt trời vào buổi sáng để cơ phải đợc rèn luyện thờng xuyên, trớc thể tạo ra vitamin D chống còi xơng. khi tắm phải khởi động, không tắm lâu, sau khi t¾m ph¶i lau ngêi, thay quÇn ¸o n¬i kÝn giã. Hoạt động 3: Tìm hiểu cách phòng chống bệnh ngoài da Mục tiêu: HS nắm đợc các biện pháp phòng chống bệnh ngoài da. Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng - C¸c bÖnh ngoµi da: ghÎ lë, h¾c lµo, 42.2. nÊm, chèc, môn nhät, chÊy rËn, - Yªu cÇu HS nªu kÕt qu¶, GV nhËn báng.... xÐt. - Phßng ch÷a: - Cho HS đọc thông tin mục III SGK- + Vệ sinh cơ thể, vệ sinh môi trờng, Tr 135 tránh để da bị xây xát. ? KÓ tªn c¸c bÖnh ngoµi da mµ em biÕt, + Khi m¾c bÖnh cÇn ch÷a theo chØ dÉn nªu c¸ch phßng chèng? cña b¸c sÜ. - GV ®a ra 1 sè tranh ¶nh vÒ bÖnh + Khi bÞ báng nhÑ: ng©m phÇn báng ngoài da để HS quan sát. Đa thông tin vào nớc lạnh sạch, bôi thuốc mỡ chống vÒ phßng bÖnh uèn v¸n cho trÎ s¬ sinh báng. BÞ nÆng cÇn ®a ®i bÖnh viÖn. vµ ngêi mÑ b»ng tiªm phßng. DiÖt bä mß, bä chã b»ng c¸ch vÖ sinh, sö dông thuèc diÖt phun vµo æ r¸c, bôi c©y. 4. Kiểm tra, đánh giá ? V× sao ph¶i b¶o vÖ vµ gi÷ g×n vÖ sinh da? ? RÌn luyÖn da b»ng c¸ch nµo? ? Vì sao nói giữ vệ sinh môi trờng sạch đẹp cũng là bảo vệ da? 5. Hớng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Thêng xuyªn thùc hiÖn theo bµi tËp 2. - ¤n l¹i bµi ph¶n x¹. Ngµy so¹n:14/2/2012 Ngµy d¹y: 16/2/2012 Ch¬ng VII- ThÇn kinh vµ gi¸c quan TiÕt 45: Giíi thiÖu chung hÖ thÇn kinh A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Trình bày đợc cấu tạo và chức năng của nơron, đồng thời xác định rõ nơron là đơn vị cấu tạo cơ bản của hệ thần kinh..

(85) - Phân biệt đợc các thành phần cấu tạo của hệ thần kinh (bộ phận trung ơng và bé phËn ngo¹i biªn). - Phân biệt đợc chức năng quan sát, thái độ yêu thích môn học. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 43.1; 43.2. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò:- Nªu c¸c biÖn ph¸p gi÷ vÖ sinh da vµ gi¶i thÝch c¬ së khoa học của các biện pháp đó? - Nªu c¸c h×nh thøc vµ nguyªn t¾c rÌn luyÖn da? - Nªu vµi trß cña hÖ thÇn kinh? 3. Bµi míi VB: C¬ thÓ thêng xuyªn tiÕp nhËn vµ tr¶ lêi c¸c kÝch thÝch b»ng sù ®iÒu khiển, điều hoà và phối hợp hoạt động của các nhóm cơ quan, hệ cơ quan giúp cơ thể luôn thích nghi với môi trờng, dới dự chỉ đạo của hệ thầnkinh. Hệ thần kinh có cấu tạo nh thế nào để thực hiện các chức năng đó? Hoạt động 1: Nơron - đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh Mục tiêu: HS mô tả đợc cấu tạo của 1 nơron điển hình và chức năng của nó. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yªu cÇu HS quan s¸t H 43.1, cïng a. CÊu t¹o cña n¬ron gåm: với kiến thức đã học và trả lời câu hỏi: + Th©n: chøa nh©n. + C¸c sîi nh¸nh: ë quanh th©n. - Nªu thµnh phÇn cÊu t¹o cña m« thÇn kinh? + 1 sîi trôc: dµi, thêng cã bao - M« t¶ cÊu t¹o 1 n¬ron? miêlin (các bao miêlin thờng đợc ngăn - GV lu ý HS: n¬ron kh«ng cã trung c¸ch b»ng eo R¨ngvªo tËn cïng cã cóc thÓ. xinap – lµ n¬i tiÕp xóc gi÷a c¸c n¬ron. - GV nhËn xÐt c©u tr¶ lêi cña HS. b. Chøc n¨ng cña n¬ron: - Nªu chøc n¨ng cña n¬ron? + C¶m øng(hng phÊn) - Cho HS quan sát tranh để thấy chiều + DÉn truyÒn xung thÇn kinh theo dÉn truyÒn xung thÇn kinh cña n¬ron. mét chiÒu (tõ sîi nh¸nh tíi th©n, tõ - GV bæ sung: dùa vµo chøc n¨ng dÉn th©n tíi sîi trôc). truyền, nơron đợc chia thành 3 loại. Hoạt động 2: Tìm hiểu các bộ phận của hệ thần kinh Mục tiêu: HS nắm đợc cách phân chia hệ thần kinh theo cấu tạo và chức năng. Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV th«ng b¸o cã nhiÒu c¸ch ph©n a. Dùa vµo cÊu t¹o hÖ thÇn kinh gåm: chia c¸c bé phËn cña hÖ thÇn kinh (giíi + Bé phËn trung ¬ng gåm bé n·o thiÖu 2 c¸ch). t¬ng øng. + Theo cÊu t¹o + Bé phËn ngo¹i biªn gåm d©y + Theo chøc n¨ng thÇn kinh vµ c¸c h¹ch thÇn kinh. - Yêu cầu HS quan sát H 43.2, đọc kĩ + D©y thÇn kinh: d©y híng t©m, li bµi tËp, lùa chän côm tõ ®iÒn vµo chç t©m, d©y pha. trèng. b. Dựa vào chức năng, hệ thần kinh đợc - Gäi 1 HS b¸o c¸o kÕt qu¶. chia thµnh: Cho HS nhËn xÐt, tr¶ lêi c©u hái: + Hệ thần kinh vận động (cơ x- Xét về cấu tạo, hệ thần kinh gồm ơng) điều khiển sự hoạt động của cơ nh÷ng bé phËn nµo? vân 9là hoạt động có ý thức). - D©y thÇn kinh do bé phËn nµo cña + HÖ thÇn kinh sinh dìng: ®iÒu.

(86) n¬ron cÊu t¹o nªn? hoà hoạt động của các cơ quan sinh d- Căn cứ vào chức năng dẫn truyền ỡng và cơ quan sinh sản (là hoạt động xung thÇn kinh cña n¬ron cã thÓ chia kh«ng cã ý thøc). mÊy lo¹i d©y thÇn kinh? - Dùa vµo chøc n¨ng hÖ thÇn kinh gåm nh÷ng bé phËn nµo? Sù kh¸c nhau vÒ chøc n¨ng cña 2 bé phËn nµy? 4. Kiểm tra, đánh giá - GV treo tranh c©m cÊu t¹o n¬ron, yªu cÇu HS tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña n¬ron. - Hoàn thành sơ đồ sau: .............. ............. HÖ thÇn kinh Tuû sèng .................. Bé phËn ngo¹i biªn H¹ch thÇn kinh 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - ChuÈn bÞ thùc hµnh theo nhãm: Õch, b«ng, kh¨n lau. Ngµy so¹n:19/2/2012 Ngµy d¹y: 22/2/2012 TiÕt 46: Thùc hµnh Tìm hiểu chức năng (liên quan đến cấu tạo) cña tuû sèng A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Tiến hành thành công các thí nghiệm quy định.. - Tõ thÝ nghiÖm vµ kÕt qu¶ quan s¸t: + Nêu đợc chức năng của tuỷ sống, dự đoán đợc thành phần cấu tạo của tuû sèng. + Đối chiếu với cấu tạo của tuỷ sống để khẳng định mối quan hệ giữa cấu t¹o vµ chøc n¨ng. - Cã kÜ n¨ng thùc hµnh. - Cã ý thøc kØ luËt, ý thøc vÖ sinh. B. chuÈn bÞ.. - ChuÈn bÞ cña GV: + Õch 1 con, 1 ®o¹n tuû sèng lîn t¬i. + Bộ đồ mổ: đủ cho các nhóm. + Dung dịch HCl 0,3%; 1%; 3%, cốc đựng nớc lã, bông thấm nớc. - ChuÈn bÞ cña HS (mçi nhãm): + Õch 1 con. + Kh¨n lau, b«ng. + KÎ s½n bangr 44 vµo vë. C. hoạt động dạy - học..

(87) 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK –Tr 138. 3. Bµi míi VB: Trong bài trớc các em đã nắm đợc các bộ phận của hệ thần kinh. Các em biÕt r»ng trung ¬ng thÇn kinh gåm n·o vµ tuû sèng. Tuû sèng n»m ë ®©u? Nã cã cÊu t¹o vµ chøc n¨ng nh thÕ nµo? chóng ta cïng t×m hiÓu bµi thùc hµnh h«m nay để trả lời câu hỏi đó. Hoạt động 1: Tìm hiểu chức năng của tuỷ sống Mục tiêu: HS tiến hành thành công 3 thí nghiệm 1, 2, 3. Nêu đợc chức năng của tuû sèng. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS huỷ não ếch, để nguyên tuû. - Yªu cÇu HS tiÕn hµnh: + Bíc 1: HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm 1, 2, 3 theo giíi thiÖu ë b¶ng 44. - GV lu ý: sau mçi lÇn kÝch thÝch b»ng axit ph¶i röa thËt s¹ch chç cã axit, lau khô để khoảng 3 – 5 phút mới kích thÝch l¹i. - Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vµ hiÓu biÕt vÒ ph¶n x¹, GV yªu cÇu HS: - Dù ®o¸n vÒ chøc n¨ng cña tuû sèng? - GV ghi nhanh dù ®o¸n cña HS ra gãc TiÕn hµnh thµnh c«ng thÝ nghiÖm sÏ cã b¶ng. kÕt qu¶: + Bíc 2: GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm 4,5. + ThÝ nghiÖm 1: Chi sau bªn ph¶i - Cắt ngang tuỷ ở đôi dây thần kinh thứ co. 1 vµ thø 2 (ë lng) + ThÝ nghiÖm 2: Co c¶ 2 chi sau. - Lu ý: nÕu vÕt c¾t n«ng cã thÓ chØ c¾t + Thí nghiệm 3: Cả 4 chi đều co. đờng lên (trong chất trắng ở mặt sau + ThÝ nghiÖm 4: C¶ 2 chi sau co. tuỷ sống) do đó nếu kích thích chi trớc + ThÝ nghiÖm 5: ChØ 2 chi tríc co. thì 2 chi sau cũng co (đờng xuống + ThÝ nghiÖm 6: 2 chi tríc kh«ng trong chÊt tr¾ng cßn). co. - Em h·y cho biÕt thÝ nghiÖm nµy + ThÝ nghiÖm 7: 2 chi sau co. nhằm mục đích gì? KÕt luËn: Tuû sèng cã c¸c c¨n cø thÇn + Bớc 3: GV biểu diễn thí nghiệm 6 và kinh điều khiển sự vận động của các 7 (huû tuû ë trªn vÕt c¾t ngang råi tiÕn chi (PXK§K). Gi÷a c¸c c¨n cø thÇn hµnh nh SGK) kinh cã sù liªn hÖ víi nhau. - Qua thÝ nghiÖm 6, 7 cã thÓ kh¼ng định điều gì? - GV cho HS đối chiếi với dự đoán ban ®Çu, söa c©u sai. - Yªu cÇu HS nªu chøc n¨ng cña tuû sèng. Hoạt động 2: Nghiên cứu cấu tạo của tuỷ sống Mục tiêu: HS nắm đợc cấu tạo trong và ngoài của tuỷ sống..

(88) Hoạt động của GV-HS - GV cho HS quan s¸t lÇn lît H 44.1; 44.2; m« h×nh tuû sèng lîn vµ 1 ®o¹n tuû sèng lîn. - NhËn xÐt vÒ h×nh d¹ng, kÝch thíc, mÇu s¾c, vÞ trÝ cña tuû sèng?. Néi dung a. CÊu t¹o ngoµi: - Tuû sèng n»m trong cét sèng tõ đốt cổ thức I đến thắt lng II, dài 50 cm, h×nh trô, cã 2 phµn ph×nh (cæ vµ th¾t lng), mµu tr¾ng, mÒm. - Tuû sèng bäc trong 3 líp mµng: mµng cøng, mµng nhÖn, mµng nu«i. C¸c mµng nµy cã t¸c dông b¶o vÖ, nu«i dìng tuû sèng. b. CÊu t¹o trong: - ChÊt x¸m n»m trong, h×nh ch÷ H (do th©n, sîi nh¸nh n¬ron t¹o nªn) lµ c¨n cø (trung khu) cña c¸c PXK§K. - ChÊt tr¾ng ë ngoµi (gåm c¸c sîi trục có miêlin) là các đờng dẫn truyền nèi c¸c c¨n cø trong tuû sèng víi nhau vµ víi n·o bé.. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. -Yªu cÇu HS nhËn xÐt mµng tuû. - GV cho HS quan s¸t kÜ m« h×nh vµ mÉu tuû lîn. - NhËn xÐt cÊu t¹o trong cña tuû sèng? - Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm nªu râ vai trß cña chÊt x¸m, chÊt tr¾ng. - Cho HS gi¶i thÝch thÝ nghiÖm 1 trªn sơ đồ cung phản xạ. - Gi¶i thÝch thÝ nghiÖm 2 b»ng n¬ron liªn l¹c b¾t chÐo. - Giải thích thí nghiệm 3 bằng đờng lên, đờng xuống (chất trắng). 4. Thu ho¹ch - HS hoµn thµnh b¶ng 44 vµo vë bµi tËp. - Ghi l¹i kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c lÖnh trong c¸c bíc thÝ nghiÖm. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuû sèng. - Hoàn thành báo cáo thực hành để nộp vào giờ sau Ngµy so¹n:21/2/2012 Ngµy d¹y: 23/2/2012 TiÕt 47: D©y thÇn kinh tuû A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nắm đợc cấu tạo và chức năng của dây thần kinh tuỷ.. - Giải thích đợc vì sao dây thần kinh tuỷ là dây pha. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. - Bồi dỡng thái độ yêu thích môn học. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 44.2; 45.1; 45.2. - M« h×nh 1 ®o¹n tuû sèng. - B¶ng 45 kÎ s½n. - C¸c ph¬ng tiÖn thÝ nghiÖm (nÕu cã). C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra 15 phót §Ò ra: C©u 1: T×m nh÷ng côm tõ thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng: Da cã cÊu t¹o gåm 3 líp:…………….,………………vµ……………….Líp biÓu b× cã……………vµ…………….Líp b× gåm c¸c bé phËn………………,.

(89) …………..,…………,……………..,…………..,………….vµ ………..Chøc n¨ng cña da lµ…………….,……………….,………………,……………vµ… ……….. Câu 2 : Khoanh tròn vào những câu trả lời đúng: 1. CÊu t¹o cña mét n¬ron gåm: a. Th©n chøa nh©n, c¸c sîi nh¸nh ë quanh th©n, c¸c sîi trôc cã bao mielin, tËn cïng cã cóc xi n¸p. b. Th©n chøa nh©n, c¸c sîi nh¸nh ë quanh th©n, mét sîi trôc cã bao mielin, tËn cïng cã cóc xi n¸p. c. Th©n chøa nh©n, c¸c sîi nh¸nh ë trong th©n, c¸c sîi trôc cã bao mielin, tËn cïng cã cóc xi n¸p. 2. Chøc n¨ng cña n¬ron lµ : a. Điều khiển sự hoạt động của cơ vân. b. §iÒu hßa c¸c c¬ quan dinh dìng vµ c¬ quan sinh s¶n. c. C¶m øng vµ dÉn truyÒn xung thÇn kinh. 3.Trung ¬ng thÇn kinh gåm: a. C¸c d©y thÇn kinh vµ c¸c h¹ch thÇn kinh. b. N·o vµ tñy sèng. c. Bé phËn trung ¬ng vµ bé phËn ngo¹i biªn. 3. Bµi míi VB: Từ câu 2 GV nêu: Các kích thích dới dạng xung thần kinh đợc truyền tõ ngoµi vµo tuû sèng ra ngoµi ph¶i qua d©y thÇn kinh tuû. VËy d©y thÇn kinh tuû cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? lµ lo¹i d©y thÇn kinh nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. Hoạt động 1: Cấu tạo của dây thần kinh tuỷ Mục tiêu: HS hiểu và trình bày đợc cấu tạo dây thần kinh tuỷ. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc I, quan s¸t H 43.2; 45.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Có bao nhiêu đôi dây thần kinh tuỷ? - Có 31 đôi dây thần kinh tuỷ. - Tiếp tục đọc thông tin, quan sát kĩ H - Mỗi dây thần kinh tuỷ đợc nối với tuỷ 45.1 để dán chú thích vào tranh câm H sống gồm 2 rễ: 45.1 trên bảng và trình bày cấu tạo dây + Rễ trớc (rễ vận động) gồm các bó sợi thÇn kinh tuû. li t©m. - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc trªn m« + RÔ sau (rÔ c¶m gi¸c) gåm c¸c bã sîi hình đốt tuỷ sống, rút ra kết luận. híng t©m. - Lu ý HS: - Các rễ tuỷ đi ra khỏi lỗ gian đốt sống + Ph©n biÖt râ mÆt tríc vµ mÆt sau tuû nhËp l¹i thµnh d©y thÇn kinh tuû sèng, rÔ tríc vµ rÔ sau. + Sử dụng H 45.2 để chỉ chi HS thấy từ đốt thắt lng I các bó rễ tuỷ của đoạn cïng, côt tËp hîp thµnh “tïng ®u«i ngùa”. .Hoạt động 2: Chức năng của dây thần kinh tuỷ Mục tiêu: Thông qua thí nghiệm, HS rút ra đợc kết luận về chức năng của dây thÇn kinh tuû..

(90) Hoạt động của GV-HS Né dung - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu thÝ nghiÖm phÇn  SGK môc II, nghiªn cøu kÜ b¶ng 45. - GV treo b¶ng 45 m« t¶ thÝ nghiÖm b»ng tranh vÏ Õch bÞ kÝch thÝch bëi HCl 1%, chi sau bªn ph¶i, chi sau bªn tr¸i. §Æt vµo ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm (d¸n kÝn) vÏ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm. - Yêu cầu HS lên bảng xác định vị trí vết cắt, nêu kết quả thí nghiệm. - GV bãc kÕt qu¶ cho HS nhËn xÐt. -Yªu cÇu HS gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ RÔ tríc: dÉn truyÒn xung thÇn kinh nghiÖm trªn. - Thí nghiệm 1cho phép ta rút ra kết vận động từ trung ơng đi ra cơ quan đáp ứng (rễ li tâm). luËn g× vÒ chøc n¨ng rÔ tríc? - ThÝ nghiÖm 2 1cho phÐp ta rót ra kÕt - RÔ sau: dÉn truyÒn xung thÇn kinh c¶m gi¸c tõ c¸c thô quan vÒ trung ¬ng luËn g× vÒ chøc n¨ng rÔ sau? (rÔ híng t©m) - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt luËn. => D©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha: dÉn - GV ®a c©u hái: - Nªu chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu. tuû? - Yêu cầu 1 HS đọc kết luận (SGK). 4. Kiểm tra, đánh giá - GV treo tranh sơ đồ tuỷ sống cắt ngang có đánh chú thích 1, 2, 3, 4, 5. Yªu cÇu HS lªn b¶ng viÕt chó thÝch. - Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào câu trả lời đúng nhất. D©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha v×: a. Dây thần kinh tuỷ gồm các bó sợi cảm giác và bó sợi vận động. b. D©y thÇn kinh tuû dÉn truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu híng t©m vµ li t©m. c. D©y thÇn kinh tuû nèi víi tuû sèng bëi rÔ tríc vµ rÔ sau. d. Cả 1, 2, 3 đúng. e. Cả 2, 3 đúng. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 46. - KÎ b¶ng 46 vµo vë. Ngµy so¹n : 26/2/2012 Ngµy d¹y: 29/2/2012 TiÕt 48: Trô n·o, tiÓu n·o, n·o trung gian A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Xác định đợc vị trí và các thành phần của trụ não.. - Trình bày đợc chức năng chủ yếu của trụ não..

(91) - Xác định đợc vị trí, chức năng của tiểu não. - Xác định đợc vị trí, chức năng chủ yếu của não trung gian. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 46.1; 46.2; 46.3. - M« h×nh bé n·o th¸o l¾p. - B¶ng 46 kÎ s½n vµo b¶ng phô. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh tuû? V× sao nãi d©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha? - KiÓm tra c©u 2 (SGK – Tr 143) (kÝch thÝch m¹nh lÇn lît vµo c¸c chi): + Nếu chi nào co, rễ cảm giác (rễ sau) chi đó bị đứt. + Nếu chi nào không co, rễ vận động (rẽ trớc) vẫn còn. + Nếu chi đó không co, các chi khác co thì rễ trớc chi đó bị đứt. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Vị trí và các thành phần của bộ não Mục tiêu: HS nắm đợc vị trí và các thành phần của não bộ, xác định giới hạn cña trô n·o, tiÓu n·o. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Cho HS quan sát mô hình bộ não, đối Đáp án: chiÕu víi H 46.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: 1 – N·o trung gian; 2 – N·o gi÷a - Bé n·o gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? 3 – CÇu n·o; 4 – N·o gi÷a; - GV nhËn xÐt. 5 – Cuèng n·o; 6 – Cñ n·o sinh t; - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn 7 – TiÓu n·o. tõ (SGK) môc I. - GV kiÓm tra bµi tËp cña HS, chÝnh x¸c ho¸ l¹i th«ng tin. - GV gäi 1 HS chØ trªn tranh hoÆc m« - Bé n·o gåm: Trô n·o, tiÓu n·o, n·o h×nh c¸c thµnh phÇn trªn. trung gian và đại não. Hoạt động 2: Cấu tạo và chức năng của trụ não Mục tiêu: + HS trình bày đợc cấu tạo và chức năng chủ yếu của trụ não. + So s¸nh thÊy sù gièng vµ kh¸c nhau gi÷a trô n·o vµ tuû sèng. Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin Tr 144 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Chất trắng ở ngoài: gồm đờng lên - Nªu cÊu t¹o trô n·o? - Chất trắng và chất xám ở trụ não có (cảm giác) và đờng xuống (vận động) chøc n¨ng g×? liªn hÖ víi tuû sèng vµ c¸c phÇn kh¸c - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc, giíi thiÖu cña n·o. 12 đôi dây thần kinh não (dây cảm - Chất xám ở trong, tập trung thành các giác, dây vận động, dây pha). nhân xám, là nơi xuất phát 12 đôi dây thÇn kinh n·o. + ChÊt x¸m lµ trung khu ®iÒu khiÓn, điều hoà hoạt động của các cơ quan: tuÇn hoµn, h« hÊp, tiªu ho¸ (c¸c c¬ quan sinh dìng)..

(92) Hoạt động 3: Não trung gian Hoạt động của GV-HS - Yªu cÇu HS chØ vÞ trÝ cña n·o trung gian trªn tranh (m« h×nh). - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi: - Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña n·o trung gian?. Néi dung - Não trung gian gồm đồi thị và vùng dới đồi thị: + Chất trắng (ngoài) chuyển tiếp các đờng dẫn truyền từ dới lên não. + ChÊt x¸m (trong): lµ c¸c nh©n x¸m điều khiển quá trình trao đổi chất và ®iÒu hoµ th©n nhiÖt.. Hoạt động 4: Tiểu não Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS đọc thông tin mục IV, - TiÓu n·o n»m sau trô n·o, díi b¸n cÇu quan s¸t H 46.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: n·o. - VÞ trÝ cña tiÓu n·o? - CÊu t¹o: - TiÓu n·o cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? + ChÊt x¸m ë ngoµi lµm thµnh vá tiÓu - Yêu cầu HS đọc thí nghiệm SGK () não. + Chất trắng ở trong là các đờng dẫn vµ tr¶ lêi: truyÒn nèi 2 vá tiÓu n·o víi c¸c nh©n - TiÓu n·o cã chøc n¨ng g×? vµ c¸c phÇn kh¸c cña hÖ thÇn kinh. - Chøc n¨ng: ®iÒu hoµ, phèi hîp c¸c cö động phức tạp và giữ thăng bằng cho c¬ thÓ. 4. Kiểm tra, đánh giá - GV nhắc lại nội dung bài, cho HS đọc “Ghi nhớ” SGK. - GV đánh giá giờ học. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc phÇn “Em cã biÕt” - §äc tríc bµi “§¹i n·o”. - Mçi nhãm chuÈn bÞ 1 bé n·o lîn t¬i. Ngµy so¹n: 29/2/2012 Ngµy d¹y: 01/3/2012 TiÕt 49: §¹i n·o A. môc tiªu.. - HS nắm rõ đợc cấu tạo của đại não ngời, đặc biệt là vỏ đại não thể hiện sự tiến hoá so với động vật lớp thú. - Xác định đợc các vùng chức năng của vỏ đại não ngời. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. - Båi dìng cho HS ý thøc b¶o vÖ bé n·o. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 47.1; 47.2; 47.3; 47.4. - Tranh c©m H 47.2; 47.4 vµ c¸c b×a chó thÝch. - MÉu ng©m n·o lîn t¬i, dao s¾c. - M« h×nh n·o th¸o l¾p. - Bộ não của 5 lớp động vật có xơng sống. C. hoạt động dạy - học..

(93) 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi Hoạt động 1: Cấu tạo của đại não Mục tiêu: HS nắm đợc cấu tạo ngoài và cấu tạo trong của đại não. Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV cho HS quan s¸t m« h×nh bé n·o ngêi vµ tr¶ lêi c©u hái: - Xác định vị trí của đại não? - Cho HS quan s¸t m« h×nh bé n·o 5 líp §VCXS vµ bé n·o ngêi. - So sánh đại não ngời với đại não của 5 líp §VCXS? - Yªu cÇu HS t×m hiÓu thªm th«ng tin mục “Em có biết” thấy đợc khối lợng n·o. - Yªu cÇu HS quan s¸t H 47.1 vµ 47.2 để thấy cấu tạo ngoài và trong của đại n·o. Th¶o luËn nhãm hoµn thµnh bµi tËp KÕt qu¶: ®iÒn tõ (SGK). 1 – Khe; 2 – R·nh; 3 – Tr¸n; 4 - GV ph¸t phiÕu häc tËp. §Ønh; 5 – Thuú th¸i d¬ng; 6 – ChÊt - GV cho HS tr×nh bµy kÕt qu¶ cña bµi tr¾ng. tËp. - GV xác nhận đáp án. - ở ngời, đại não là phần phát triển - Yêu cầu HS đọc lại thông tin và trả nhất. lêi c©u hái: a. CÊu t¹o ngoµi: - Trình bày cấu tạo ngoài của đại não? - Rãnh liên bán cầu chia đại não thành - GV cho HS quan s¸t m« h×nh bé n·o 2 nöa b¸n cÇu n·o. vµ nhËn xÐt. - C¸c r·nh s©u chia b¸n cÇu n·o lµm 4 - Khe, rãnh của đại não có ý nghĩa gì? thuỳ (thuỳ trán, đỉnh, chẩm và thái d- Cho HS so sánh đại não của ngời và ơng) thú? Nhận xét nếp gấp ở đại não ngời - Các khe và rãnh (nếp gấp) nhiều tạo vµ thó? khóc cuén, lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt - Cho HS quan s¸t mÉu n·o c¾t ngang, n·o. đọc thông tin và trả lời: b. CÊu t¹o trong: - Trình cầy cấu tạo trong của đại não - Chất xám (ở ngoài) làm thành vỏ não, (chØ vÞ trÝ chÊt x¸m, chÊt tr¾ng)? dµy 2 -3 mm gåm 6 líp. - GV nhận xét, cho HS quan sát H 47.3 - Chất trắng (ở trong) là các đờng thần để thấy các đờng dẫn truyền trong chất kinh nối các phần của vỏ não với các trắng của đại não. phÇn kh¸c cña hÖ thÇn kinh. HÇu hÕt - Cho HS đọc vai trò của nhân nền các đờng này bắt chéo ở hành tuỷ hoặc trong môc “Em cã biÕt” SGK. tñy sèng. Trong chÊt tr¾ng cßn cã c¸c nh©n nÒn. Hoạt động 2: Sự phân vùng chức năng của đại não Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin.

(94) SGK, đối chiếu với H 47.4. - NhËn xÐt vÒ c¸c vïng cña vá n·o? VD? - Vá n·o cã c¸c vïng c¶m gi¸c vµ vïng - Tại sao những ngời bị chấn thơng sọ vận động có ý thức thuộc PXCĐK. não thờng bị mất cảm giác , trí nhớ, - Riêng ở ngời có thêm vùng vận động mù, điếc... để lại di chứng suốt đời? ng«n ng÷ vµ vïng hiÓu tiÕng nãi vµ ch÷ - GV liên hệ đến việc đội mũ bảo hiểm viết. để bảo vệ não khi tham gia giao thông. - Trong sè c¸c vïng trªn, vïng nµo không có ở động vật ? 4. Kiểm tra, đánh giá - GV treo tranh câm H 47.2 , yêu câu HS điền chú thích và nêu đặc điểm cấu tạo ngoài của đại não. - Treo H 47.3 yêu câdu HS trình bày cấu tạo trong của đại não. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc phÇn “Em cã biÕt” - Lµm bµi tËp 3 vµo vë bµi tËp. Ngµy so¹n: 04/3/2012 Ngµy d¹y: 07/3/2012 TiÕt 50: HÖ thÇn kinh sinh dìng A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân biệt đợc phản xạ sinh dỡng và phản xạ vận động.. - Phân biệt đợc bộ phận giao cảm với bộ phận đối giao cảm trong hệ thần kinh sinh dìng vÒ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch tranh. - Cã ý thøc vÖ sinh, b¶o vÖ hÖ thÇn kinh. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 48.1; 48.2; 48.3. - B¶ng phô ghi néi dung phiÕu häc tËp. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Trình bày cấu tạo ngoài và trong của đại não? - Nêu chức năng của đại não? Đại não của ngời tiến hoá hơn đại não của các động vật thuộc lớp thú nh thế nào? 3. Bµi míi VB: Trong cuộc sống hàng ngày, những công việc ta làm đều là do sự chỉ đạo của các trung ơng thần kinh, tuy nhiên có những cơ quan trong cơ thể không chịu sự chỉ đạo có suy nghĩ của con ngời. VD: khi chạy nhanh, tim ta đập gấp, ta không thể bảo nó đập từ từ đợc... Những cơ quan chịu sự điều khiển nh vậy đợc xÕp chung lµ chÞu sù ®iÒu khiÓn cña hÖ thÇn kinh sinh dìng. Hoạt động 1: Cung phản xạ sinh dỡng Hoạt động của GV- HS Néi dung - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 48.1 : Giới thiệu đờng đi của cung phản xạ Cung phản xạ sinh dỡng gồm: Ruột, rể.

(95) sinh dìng sau, sõng bªn, h¹ch giao c¶m Hoạt động 2: Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dỡng Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - Ph©n hÖ thÇn kinh sinh dìng gåm: SGKvµ tr¶ lêi c©u hái: + Trung ¬ng; n·o, tuû sèng. - HÖ thÇn kinh sinh dìng cã cÊu t¹o + Ngo¹i biªn: d©y thÇn kinh vµ nh thÕ nµo? h¹ch thÇn kinh. - Trình bày sự khác nhau giữa 2 phân - Hệ thần kinh sinh dỡng đợc chia hệ giao cảm và đối giao cảm? (treo H thành: 48.3 để HS minh hoạ) + Ph©n hÖ thÇn kinh giao c¶m. + Phân hệ thần kinh đối giao cảm. - So s¸nh cÊu t¹o cña ph©n hÖ thÇn kinh giao cảm và phân hệ thần kinh đối giao c¶m (b¶ng 48.2 SGK). Hoạt động 3: Chức năng của hệ thần kinh sinh dỡng Hoạt động của GV-HS Néi dung - Phân hệ thần kinh giao cảm và đối - Em có nhận xét gì về chức năng của 2 giao cảm có tác dụng đối lập nhau phân hệ giao cảm và đối giao cảm? trong điều hoà hoạt động của các cơ Điều đó có ý nghĩa gì đối với đời quan sinh dỡng. sèng? - Nhờ tác dụng đối lập đó mà hệ thần kinh sinh dỡng điều hoà đợc hoạt động cña c¸c c¬ quan néi t¹ng. 4. Kiểm tra, đánh giá - GV treo tranh H 48.3, yªu c©u HS : - Tr×nh bµy sù gièng vµ kh¸c nhau vÒ cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña ph©n hÖ giao cảm và đối giao cảm? 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - §äc phÇn “Em cã biÕt” Ngµy so¹n: 05/3/2012 Ngµy d¹y: 08/3/2012 TiÕt 51: c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nắm đợc thành phần của một cơ quan phân tích. Nêu đợc ý nghĩa của các cơ quan phân tích đối với cơ thể. - Nắm đợc các thành phần chính của cơ quan phân tích thị giác, nêu rõ đợc cấu t¹o cña mµng líi trong cÇu m¾t. - Giải thích đợc cơ chế điều tiết của mắt để nhìn rõ vật. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 49.1; 49.2; 49.3. - M« h×nh cÊu t¹o m¾t. - Vật mẫu: 1 cầu mắt lợn bổ đôi, 1 cầu mắt lợn bổ ngang. - Bé thÝ nghiÖm vÒ thÊu kÝnh héi tô cña m«n vËt lÝ. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò.

(96) - Tr×nh bµy sù kh¸c nhau gi÷a cung ph¶n x¹ sinh dìng vµ cung ph¶n x¹ vËn động? 3. Bµi míi VB: Nhờ các giác quan chúng ta nhận biết và phản ứng lại các tác động của m«i trêng. C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c gióp ta nh×n thÊy xung quanh, vËy nã cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? C¬ chÕ nµo gióp ta nh×n thÊy vËt? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. Hoạt động 1: Cơ quan phân tích Mục tiêu: HS nắm đợc thành phần cấu tạo của 1 cơ quan phân tích và nêu đợc ý nghÜa cña c¬ quan ph©n tÝch. Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - C¬ quan ph©n tÝch gåm: SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: + C¬ quan thô c¶m. - Mçi c¬ quan ph©n tÝch gåm nh÷ng + D©y thÇn kinh (dÉn truyÒn híng thµnh phÇn nµo? t©m). - Vai trò của cơ quan phân tích đối với + Bộ phận phân tích ở trung ơng (nằm c¬ thÓ? ë vá n·o). - C¬ quan ph©n tÝch gióp c¬ thÓ nhËn biết tác động của môi trờng xung quanh. Hoạt động 2: Cơ quan phân tích thị giác Mục tiêu: HS nắm đợc:Thành phần cấu tạo của cơ quan phân tích thị giác. Cấu t¹o cÇu m¾t vµ mµng líi.Qu¸ tr×nh thu nhËn ¶nh ë c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c gåm - C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c gåm: nh÷ng thµnh phÇn nµo? + C¬ quan thô c¶m. thÞ gi¸c (trong - GV híng dÉn HS nghiªn cøu cÊu t¹o mµng líi cña cÇu m¾t) cÇu m¾t H49.2 + D©y thÇn kinh thÞ gi¸c (d©y sè - Nªu vÞ trÝ cña cÇu m¾t? II). - Hoµn chØnh th«ng tin vÒ cÊu t¹o cÇu + Vïng thÞ gi¸c (ë thuú chÈm). m¾t SGK. 1. CÊu t¹o cña cÇu m¾t - GV nhËn xÐt kÕt qu¶ trªn m« h×nh vµ - Th«ng tin hoµn chØnh trong bµi hình vẽ, khẳng định đáp án. tËp SGK. - Cho 1 HS tr×nh bµy l¹i cÊu t¹o cÇu 2. CÊu t¹o cña mµng líi m¾t vµ rót ra kÕt luËn. - Mµng líi gåm: - Yêu cầu HS đọc thông tin mục 2 + C¸c tÕ bµo nãn: tiÕp nhËn kÝch SGK, quan s¸t H 49.3 vµ tr¶ lêi c©u thÝch ¸nh s¸ng m¹nh vµ mµu s¾c. hái: + TÕ bµo que: tiÕp nhËn kÝch thÝch - Nªu cÊu t¹o cña mµng líi? ¸nh s¸ng yÕu. - Sù kh¸c nhau gi÷a tÕ bµo nãn vµ tÕ + §iÓm vµng (trªn trôc m¾t) lµ n¬i bµo que trong mèi quan hÖ víi tÕ bµo tËp trung c¸c tÕ bµo nãn, mçi tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c ? nãn liªn hÖ víi tÕ bµo thÇn kinh thÞ - T¹i sao ¶nh cña vËt hiÖn trªn ®iÓm gi¸c qua 1 tÕ bµo 2 cùc gióp ta tiÕp vµng l¹i nh×n râ nhÊt? nhËn h×nh ¶nh cña vËt râ nhÊt. - T¹i sao trêi tèi ta kh«ng nh×n râ mµu 3. Sù t¹o ¶nh ë mµng líi s¾c cña vËt? - ¸nh s¸ng ph¶n chiÕu tõ vËt qua - GV híng dÉn HS quan s¸t thÝ nghiÖm m«i trêng trong suèt tíi mµng líi t¹o.

(97) vÒ qu¸ tr×nh t¹o ¶nh qua thÊu kÝnh héi tô vµ tr¶ lêi c©u hái: - Tr×nh bµy qu¸ tr×nh t¹o ¶nh ë mµng líi?. nªn 1 ¶nh thu nhá, lén ngîc sÏ kÝch thÝch tÕ bµo thô c¶m thÞ gi¸c, xuÊt hiÖn luång xung thÇn kinh qua d©y thÇn kinh thÞ gi¸c tíi vïng thÞ gi¸c ë thuú chÈm cho ta nhËn biÕt h×nh ¶nh cña vËt.. 4. Kiểm tra- đánh giá Câu 1. Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu đúng: a. C¬ quan ph©n tÝch gåm: c¬ quan thô c¶m, d©y thÇn kinh vµ bé phËn trung ¬ng. b. Các tế bào nón giúp ta nhìn rõ về ban đêm. c. Sù ph©n tÝch h×nh ¶nh x¶y ra ngay ë c¬ quan thô c¶m thÞ gi¸c d. Khi dọi đèn pin vào mắt đồng tử dãn rộng để nhìn rõ vật. e. Vïng thÞ gi¸c ë thuú chÈm. C©u 2. Tr×nh bµy qu¸ tr×nh thu nhËn ¶nh cña vËt ë c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c? 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái 2,3 SGK. - Lµm bµi tËp 3 vµo vë. - §äc môc “Em cã biªt”. - T×m hiÓu c¸c tËt, bÖnh vÒ m¾t. Ngµy so¹n: 13/3/2012 Ngµy d¹y: 14/3/2012 TiÕt 52: VÖ sinh m¾t A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nắm đợc các nguyên nhân của tật cận thị và viễn thị, cách khắc phục. - Nêu đợc nguyên nhân của bệnh đau mắt hột, con đờng lây truyền và cách phßng tr¸nh. - BiÕt c¸ch gi÷ g×n vÖ sinh m¾t. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 50.1; 50.2; 50.3; 50.4 SGK. - PhiÕu häc tËp. - B¶ng phô ghi s½n néi dung phiÕu. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - M« t¶ cÊu t¹o cÇu m¾t nãi chung vµ mµng líi nãi riªng? - Tr×nh bµy qu¸ tr×nh thu nhËn ¶nh cña vËt ë c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c? 3. Bµi míi VB: Yªu cÇu HS kÓ tªn c¸c tËt, bÖnh vÒ m¾t ? Hoạt động 1: Các tật của mắt Mục tiêu: HS nắm đợc nguyên nhân và cách khắc phụ các tật cận thị, viễn thị, lo¹n thÞ.... Hoạt động của GV Hoạt động của HS - 1 vµi HS tr¶ lêi dùa vµo vèn hiÓu biÕt - ThÕ nµo lµ tËt cËn thÞ? ViÔn thÞ? - Hớng dẫn HS quan sát H 50.1 và đặt thực tế. c©u hái:.

(98) - Nªu nguyªn nh©n cña tËt cËn thÞ? - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.1. - GV nhËn xÐt, ph©n tÝch vÒ tËt cËn thÞ học đờng mà HS thờng mắc phải. - Cho HS quan s¸t H 50.2 vµ tr¶ lêi: - Nªu c¸ch kh¾c phôc tËt cËn thÞ? - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.2. - Cho HS quan s¸t H 50.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu nguyªn nh©n cña tËt viÔn thÞ? - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.3. - GV nhËn xÐt, ph©n tÝch vÒ tËt viÔn thÞ. - GV cho HS quan s¸t H 50.4 vµ tr¶ lêi: - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.4. - C¸ch kh¾c phôc tËt viÔn thÞ? - HS tù hoµn thiÖn kiÕn thøc vµo b¶ng - Tõ c¸c kiÕn thøc trªn, yªu cÇu HS 50.2 (kÎ s¾n trong vë). hoµn thµnh b¶ng 50. - GV cho HS liªn hÖ thùc tÕ. - HS vËn dông hiÓu biÕt cña m×nh, trao - Do những nguyên nhân nào HS mắc đổi nhóm hoàn thành bảng. cËn thÞ nhiÒu? - §¹i diÖn nhãm nªu kÕt qu¶, c¸c nhãm - Nªu c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ tØ lÖ HS kh¸c bæ sung. m¾c tËt cËn thÞ? KÕt luËn: B¶ng 50: C¸c tËt cña m¾t – nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc C¸c tËt cña m¾t Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc - BÈm sinh: CÇu m¾t dµi - §eo kÝnh mÆt CËn thÞ lµ tËt mµ m¾t - Do không giữ đúng khoảng cách lõm (kính cận). chØ cã kh¶ n¨ng nh×n khi đọc sách (đọc gần) => thể gÇn thuû tinh qu¸ phång. - BÈm sinh: CÇu m¾t ng¾n. - §eo kÝnh mÆt ViÔn thÞ lµ tËt m¾t chØ - Do thÓ thuû tinh bÞ l·o ho¸ (ngêi låi (kÝnh viÔn). cã kh¶ n¨ng nh×n xa già) => không phồng đợc. Hoạt động 2: Bệnh về mắt Mục tiêu: HS nắm đợc các bệnh về mắt, nguyên nhân, triệu chứng, hậu quả và c¸ch phßng tr¸nh. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS nghiên cứu thông tin - HS nghiên cứu kĩ thông tin, trao đổi SGK hoµn thµnh phiÕu häc tËp. nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng. - Gọi đại diện 1 nhóm lên trình bày - Đại diện 1 nhóm lên trình bày, các trªn b¶ng phô, c¸c nhãm kh¸c nhËn nhãm kh¸c bæ sung vÒ bÖnh ®au m¾t xÐt, bæ sung. hét. - GV khẳng định đáp án đúng. - Ngoµi bÖnh ®au m¾t hét cßn cã - HS kÓ thªm vÒ 1 sè bÖnh cña m¾t. nh÷ng bÖnh g× vÒ m¾t? - Nªu c¸ch phßng tr¸nh? - HS nªu c¸c c¸ch phßng tr¸nh qua liªn - Cho 1 HS đọc ghi nhớ SGK. hÖ thùc tÕ. KÕt luËn: §¸p ¸n t×m hiÓu vÒ bÖnh ®au m¾t hét 1. Nguyªn nh©n - Do 1 lo¹i virut cã trong dö m¾t g©y ra. 2. §êng l©y - Dïng chung kh¨n chËu víi ngêi bÞ bÖnh, t¾m röa trong ao hå tï h·m..

(99) 3. TriÖu chøng 4. HËu qu¶. - MÆt trong mi m¾t cã nhiÒu hét næi cém lªn. - Khi hét vì thµnh sÑo lµm l«ng mi quÆp vµo trong (l«ng quặm)  đục màng giác  mù loà. 5. Phßng tr¸nh - Gi÷ vÖ sinh m¾t. - Dïng thuèc theo chØ dÉn cña b¸c sÜ. - Ngoài ra còn có các bệnh: đau mắt đỏ, viêm kết mạc, khô mắt... - Phßng tr¸nh c¸c bÖnh vÒ m¾t: + Gi÷ s¹ch sÏ m¾t. + Röa m¾t b»ng níc muèi lo·ng, nhá thuèc m¾t. + ăn đủ vitamin A. + Ra đờng nên đeo kính. 4. Kiểm tra- đánh giá - Nªu c¸c tËt cña m¾t? Nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc? - Tại sao không nên đọc sách nơi thiếu ánh sáng? Không nên nằm đọc sách? Không nên đọc sách khi đang đi tàu xe? - Nªu hËu qu¶ cña bÖnh ®au m¾t hét? C¸ch phßng tr¸nh? 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biªt”. - §äc tríc bµi 51: C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c. Ngµy so¹n:13/3/2012 Ngµy d¹y: 15/3/2012 TiÕt 53: C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nắm đợc thành phần của cơ quan phân tích thính giác. - Mô tả đợc các bộ phận của tai vầ cấu tạo của cơ quan Coocti trên tranh hoặc m« h×nh. - Trình bày đợc quá trình thu nhận cảm giác âm thanh. - Cã kÜ n¨ng ph©n tÝch cÊu t¹o cña 1 lo¹i c¬ quan qua ph©n tÝch tranh. - Cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh tai. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 51.1; 51.2 SGK. - M« h×nh cÊu t¹o tai. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Ph©n biÖt tËt cËn thÞ vµ tËt viÔn thÞ? - Nªu nguyªn nh©n, triÖu chøng vµ c¸ch phßng bÖnh ®au m¾t hét?Nªu biÖn ph¸p vÖ sinh m¾t? 3. Bµi míi VB: Ta nhận biết đợc âm thanh là nhờ cơ quan phân tích thính giác. Vậy cơ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. - C¬ quan ph©n tÝch tÝnh gi¸c gåm nh÷ng bé phËn nµo? HS: C¬ quan ph©n tÝch tÝnh gi¸c gåm: + TÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c ( trong c¬ quan Coocti)..

(100) + D©y thÇn kinh thÝnh gi¸c (d©y sè VIII). + Vïng thÝnh gi¸c (ë thuú th¸i d¬ng) Hoạt động 1: Cấu tạo của tai Mục tiêu: - HS mô tả đợc các bộ phận của tai. - Trình bày đợc cấu tạo của cơ quan Coocti. Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV híng dÉn HS quan s¸t H 51.1 vµ hoµn thµnh bµi tËp SGK – Tr 162. Tai gåm: Tai ngoµi, tai gi÷a vµ tai - Gäi 1-2 HS nªu kÕt qu¶. trong. - GV nhận xét kết quả, gọi 1 HS đọc 1. Tai ngoài gồm: l¹i th«ng tin, hoµn chØnh vµ tr¶ lêi c©u - Vµnh tai (høng sãng ©m) hái: - èng tai (híng sãng ©m). - Màng nhĩ (truyền và khuếch đại ©m). 2. Tai gi÷a gåm: - 1 chuçi x¬ng tai ( truyÒn vµ khuếch đại sóng âm). - Nªu cÊu t¹o cña tai? - GV cho HS minh ho¹ trªn H 51.1 - Vßi nhÜ (c©n b»ng ¸p suÊt 2 bªn - Vì sao bác sĩ chữa đợc cả tai, mũi màng nhĩ). häng? 3. Tai trong gåm 2 bé phËn: . - Bộ phận tiền đình . - èc tai Hoạt động 2: Chức năng thu nhận sóng âm. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Dờng truyền sóng ấm từ tai ngoài vào Sóng âm từ nguồn âm tới đợc vành tai trong diÔn ra nh thÕ nµo ? høng lÊy, qua èng tai tíi lµm rung màng nhĩ, tới chuỗi xơng tai, đợc khuếch đại ở màng cửa bầu, làm chuyển động ngoại dịch rồi nội dịch, làm rung màng cơ sở, tác động tới cơ quan Coocti kÝch thÝch tÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c. Vïng thÝnh gi¸c cho ta nhËn biÕt vÒ ©m thanh. Hoạt động 3: Vệ sinh tai Mục tiêu: HS nắm đợc các cách giữ vệ sinh tai. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - Gi÷ g×n tai s¹ch SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - B¶o vÖ tai: -Để tai hoạt động tốt cần lu ý những + Không dung vật nhọn để ngoáy tai. vấn đề gì? + Giữ vệ sinh mũi, họng để phòng - H·y nªu c¸c biÖn ph¸p gi÷ g×n vµ bÖnh cho tai. b¶o vÖ tai? + Cã biÖn ph¸p chèng, gi¶m tiÕng ån. 4. Kiểm tra- đánh giá - Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Chọn phơng án đúng trong các phơng án sau: Để đỡ ù tai khi đi máy bay lúc lên cao hoặc xuống thấp có thể: + NgËm miÖng, nÝn thë. + Nuốt nớc bọt nhiều lần hoặc bịt mũi, há miệng để thở..

(101) + §äc s¸ch b¸o cho quªn ®i. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái 2,3 SGK. - Lµm bµi tËp 3 vµo vë. - §äc môc “Em cã biªt”. Ngµy so¹n: 18/3/2012 Ngµy d¹y: 21/3/2012 TiÕt 54: Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân biệt đợc phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện. - Trình bày đợc quá trình hình thành các phản xạ mới và ức chế các phản xạ cũ. Nªu râ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn khi thµnh lËp c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn. - Nêu rõ ý nghĩa của phản xạ có điều kiện với đời sống. - Cã kÜ n¨ng quan s¸t kªnh h×nh, t duy so s¸nh, liªn hÖ thùc tÕ. - Cã ý thøc häc tËp nghiªm tóc. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 521; 52.2; 52.3. - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 52.2 SGK. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tá chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Quá trình thu nhận kích thích sóng âm diễn ra nh thé nào giúp ta nghe đợc? Vì sao có thể xác định đợc âm phát ra từ bên phải hay bên trái? 3. Bµi míi VB: Trong bài 6 các em đã nắm đợc khái niệm về phản xạ. Nhiều phản xạ khi sinh ra đã có, cũng có những phản xạ phải học tập mới có đợc. Vậy phản xạ có những loại nào? làm thế nào để phân biệt đợc chúng? Muốn hình thành hoặc xo¸ bá ph¶n x¹ th× lµm nh thÕ nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. Hoạt động 1: Phân biệt PXCĐK và PXKĐK Mục tiêu: HS nắm đợc khái niệm và phân biệt đợc các PXKĐK và PXCĐK trong thùc tÕ. Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Ph¶n x¹ lµ g×? - GV lÊy 1 sè VD vÒ PXC§K vµ PXK§K. VD: - Ph¶n x¹ mót s÷a mÑ. - PXKĐK là phản xạ sinh ra đã có, - Ph¶n x¹ h¾t x× h¬i kh«ng cÇn ph¶i häc tËp vµ rÌn luyÖn. - Phản xạ tiết nớc bọt khi nghe - PXCĐK là phản xạ đợc hình thành nãi tíi chanh. trong đời sống của cá thể, là kết quả - Häc tËp .... cña qu¸ tr×nh häc tËp, rÌn luyÖn. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp SGK. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. + Yªu cÇu HS lÊy VD cho mçi lo¹i. - PXK§K lµ g×? PXC§K lµ g×?.

(102) Hoạt động 2: Sự hình thành phản xạ có điều kiện Mục tiêu: HS nắm đợc quá trình hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. Nghiªn cøu thÝ nghiÖm cña Paplop. - Yªu cÇu HS tr×nh bµy thÝ nghiÖm thµnh lËp ph¶n x¹ tiÕt níc bät khi cã ánh đèn của chó. - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc. - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái; 1. H×nh thµnh PXC§K - §Ó cã PXC§K cÇn cã nh÷ng ®iÒu - Thùc chÊt cña sù thµnh lËp PXC§K lµ kiÖn g×? sự hình thành đờng liên hệ tạm thời nối - Thực chất của quá trình thành lập các vùng của vỏ đại não với nhau. PXC§K ? - Điều kiện để thành lập PXCĐK - GV liên hệ thực tế; đờng mòn nếu + Ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a kÝch kh«ng ®i n÷a sÏ cã hiÖn tîng g×? thÝch cã ®iÒu kiÖn víi kÝch thÝch kh«ng - Nếu trong thí nghiệm trên ta chỉ bật điều kiện, trong đó kích thích có điều đèn mà không cho ăn nhiều lần thì kiện xảy ra trớc 1 thời gian ngắn. hiÖn tîng g× sÏ x¶y ra? + Quá trình kết hợp đó phải lặp đi - Yªu cÇu HS tr×nh bµy sù h×nh thµnh lÆp l¹i nhiÒu lÇn. PXC§K ë ngêi: tiÕt níc bät khi nh×n 2. øc chÕ PXC§K thÊy khÕ. - Khi PXCĐK đợc thành lập, nếu - ý nghÜa cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ kh«ng cñng cè thêng xuyªn sÏ mÊt dÇn PXCĐK đối với đời sống là gì? ®i do øc chÕ t¾t dÇn. - Nh÷ng PXC§K nµo nªn duy tr×, * ý nghÜa: nh÷ng ph¶n x¹ nµo nªn øc chÕ? + §¶m b¶o sù thÝch nghi víi m«i - GV kh¾c s©u: nh÷ng thãi quen tèt cÇn trêng vµ ®iÒu kiÖn sèng lu«n lu«n thay đợc duy trì, những thói quen xấu nh đổi. nghiÖn thuèc, nghiÖn ma tuý... cÇn + H×nh thµnh c¸c thãi quen vµ tËp ph¶i lo¹i bá. quán tốt đối với con ngời. Hoạt động 3: So sánh các tính chất của PXKĐK với PXCĐK Mục tiêu: HS nắm đợc các tính chất của 2 loại phản xạ, từ đó nhận biết chính x¸c c¸c ph¶n x¹ trong thùc tÕ. Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp b¶ng 52.2 - GV treo b¶ng phô 52.2, gäi HS lªn b¶ng hoµn thµnh. - GV nhËn xÐt, chèt l¹i kiÕn thøc. + Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn: bÒn v÷ng, sè lîng h¹n chÕ. + Phản xạ có điều kiện: đợc hình thành trong dêi sèng (qua häc tËp, rÌn luyÖn), cã tÝnh chÊt c¸ thÓ, kh«ng di KÕt luËn:.

(103) truyÒn, trung ¬ng n»m ë vá n·o. - B¶ng 52.2 SGK. - Nªu mèi quan hÖ gi÷a PXK§K vµ - Mèi liªn quan: SGK. PXC§K? 4. Kiểm tra- đánh giá - Ph©n biÖt PXK§K vµ PXC§K? - §äc môc “Em cã biÕt” vµ tr¶ lêi c©u hái: V× sao qu©n sÜ hÕt kh¸t vµ nhµ Chóa chÞu mÊt mÌo? 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - ChuÈn bÞ giê sau kiÓm tra 1 tiÕt. Ngµy so¹n: 19/3/2012 Ngµy d¹y: 22/3/2012 Tiết 55: Hoạt động thần kinh cấp cao ở ngời A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân tích đợc những điểm giống nhau và khác nhau giữa các PXCĐK ở ngời với động vật nói chung và thú nói riêng. - Trình bày đợc vai trò của tiếng nói, chữ viết và khả năng t duy, trừu tợng ở ngời. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy logic, suy luËn chÆt chÏ. - Båi dìng ý thøc häc tËp, x©y dùng thãi quen, nÕp sèng v¨n hãa. II. TiÕn tr×nh bµi häc. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò: Ph©n biÖt ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn? 3. Bµi míi VB: GV: PXKĐK là cơ sở hoạt động của nhận thức, tinh thần , t duy, trí nhớ ở ngời và 1 số động vật bậc cao. là biểu hiện của hoạt động thần kinh bậc cao. - Hoạt động thần kinh bậc cao ở ngời và động vật có đặc điểm gì giống và khác nhau? Hoạt động 1: Sự thành lập và ức chế các phản xạ có điều kiện ở ngời Mục tiêu: HS nắm đợc sự thành lập PXCĐK giúp cơ thể thích nghi với đời sống. Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin - PXKĐK đợc hình thành ở trẻ mới môc I SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: sinh tõ rÊt sím. - øc chÕ PXC§K x¶y ra nÕu - Nªu sù thµnh lËp vµ øc chÕ PXC§K ë ngêi? ý nghÜa? PXCĐK đó không cần thiết đối với đời - Hãy tìm VD trong thực tế đời sống về sống. sù thµnh lËp c¸c ph¶n x¹ míi vµ øc - Sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K chÕ c¸c ph¶n x¹ cò kh«ng cßn thich lµ 2 qu¸ tr×nh thuËn nghÞch, quan hÖ hîp n÷a? mËt thiÕt víi nhau lµm c¬ thÓ thÝch - Sự thành lập và ức chế PXCĐK ở ng- nghi với điều kiện sống luôn thay đổi. ời và động vật có những điểm gì giống - ë ngêi: häc tËp, rÌn luyÖn c¸c vµ kh¸c nhau? thãi quen, c¸c tËp qu¸n tèt, nÕp sèng v¨n ho¸ chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K. Hoạt động 2: Vai trò của tiếng nói và chữ viết.

(104) Mục tiêu: HS nắm đợc tiếng nói và chữ viết chỉ có ở con ngời. Nó có vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống con ngời. Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin SGK 1. TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ tÝn hiÖu g©y cïng víi thùc tÕ hiÓu biÕt tr¶ lêi c©u ra c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn cÊp cao. hái: - TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt gióp m« t¶ sù - Tiếng nói và chữ viết có vai trò gì vật, hiện tợng. Khi con ngời đọc, nghe trong đời sống? Yêu cầu HS lấy VD cụ có thể tởng tợng ra. thÓ. - TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ kÕt qu¶ cña - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. quá trình học tập (đó là các PXCĐK). 2. TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ ph¬ng tiÖn - TiÕng nãi cã vai trß g×? - Ch÷ viÕt cã vai trß g×? để con ngời giao tiếp, trao đổi kinh nghiÖm víi nhau. Hoạt động 3: T duy trừu tợng Mục tiêu: HS nắm đợc chỉ có ở con ngời, các sự vật hiện tợng đợc khái quả hoá thành các từ, các khái niệm. Nhờ vậy khi nói tới từ hoặc khái niệm đó, con ngời hiÓu vµ tëng tîng ra. Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - Nói tới gà, trâu, chó... chúng có đặc ®iÓm chung g×? - Vậy con vịt có phải là động vật - Nhờ có tiếng nói và chữ viết con ngời kh«ng? cã kh¶ n¨ng t duy trõu tîng. - Yªu cÇu HS lÊy VD kh¸c vÒ sù h×nh - Tõ nh÷ng thuéc tÝnh chung cña sù vËt thµnh kh¸i niÖm. hiÖn tîng, con ngêi biÕt kh¸i qu¸t ho¸ - Từ các khái niệm đã rút ra đợc qua thành những khái niệm, đợc diễn đạt VD từ “động vật” đợc hình thành nh bằng các từ. thÕ nµo? - Kh¶ n¨ng kh¸i qu¸t ho¸ vµ trõu tîng §ã lµ t duy trõu tîng. VËy t duy trõu t- ho¸ lµ c¬ së cña t duy trõu tîng, chØ cã îng lµ g×? ë con ngêi. 4. Kiểm tra- đánh giá - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i néi dung bµi. - GV đánh giá giờ. - HS tr¶ lêi c©u 2 SGK. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 54: VÖ sinh hÖ thÇn kinh.. Ngµy so¹n: 25/3/2012 Ngµy d¹y: 28/3/2012.

(105) TiÕt 56: VÖ sinh hÖ thÇn kinh A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Hiểu rõ ý nghĩa sinh học của giấc ngủ đối với sức khoẻ. - Phân tích ý nghĩa của lao động và nghỉ ngơi hợp lí, tránh ảnh hởng xấu tới hệ thÇn kinh. - Nêu đợc tác hại của ma tuý và các chất gây nghiện đối với sức khoẻ và hệ thần kinh. - Xây dựng cho bản thân một kế hoạch học tập và nghỉ ngơi hợp lí, đảm bảo sức khoÎ. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy, liªn hÖ thùc tÕ. - Cã ý thøc vÖ sinh, gi÷ g×n søc khoÎ, tr¸nh xa ma tuý. II. ChuÈn bÞ. - Tranh ¶nh th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ t¸c h¹i cña c¸c chÊt g©y nghiÖn: rîi, thuèc l¸, ma tuý .... - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 54. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tiếng nói và chử viết có vai trò gì trong đời sống con ngời? 3. Bµi míi VB: Trong cuộc sống hàng ngày, nhiều công việc đôi khi làm ta mệt mỏi. Sự mệt mỏi này bắt nguồn từ hệ thần kinh sau đó tới các cơ quan khác. Vậy để có hệ thần kinh khoẻ mạnh, hoạt động của cơ thể hợp lí chúng ta cần làm gì? Đó lµ néi dung cña bµi häc h«m nay. Hoạt động 1: ý nghĩa của giấc ngủ đối với sức khoẻ Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV cung cÊp th«ng tin: chã cã thÓ nhÞn ¨n 20 ngµy vÉn cã thÓ nu«i bÐo trë l¹i nhng mÊt ngñ 10 – 12 ngµy lµ chÕt. - §Æt c©u hái cho HS th¶o luËn: - V× sao nãi ngñ lµ 1 nhu cÇu sinh lÝ Ngñ lµ mét nhu cÇu sinh lÝ cña c¬ thÓ. - B¶ng chÊt cña giÊc ngñ lµ qu¸ tr×nh cña c¬ thÓ? - Ngủ là gì? Khi ngủ sự hoạt độngcủa ức chế tự nhiên. Khi ngủ các cơ quan giảm hoạt động, có tác dụng phục hồi c¸c c¬ quan nh thÕ nµo? - Giấc ngủ có ý nghĩa nh thế nào đối hoạt động của hệ thần kinh và các hệ c¬ quan kh¸c. víi søc khoÎ? - GV đa ra số liệu về nhu cầu ngủ ở - Để đảm bảo giấc ngủ tốt cần: + Ngủ đúng giờ. c¸c løa tuæi kh¸c nhau. - Muèn cã giÊc ngñ tèt cÇn nh÷ng ®iÒu + Chç ngñ thuËn lîi. kiÖn g×? Nªu nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng + Kh«ng dïng chÊt kÝch thÝch: cµ phª, chè đặc, thuốc lá. trực tiếp, gián tiếp đến giấc ngủ? - GV: kh«ng chØ ngñ míi phôc håi søc + Kh«ng ¨n qu¸ no, h¹n chÕ kÝch thÝch lµm viÖc cña hÖ thÇn kinh mµ cßn ph¶i ¶nh hëng tíi vá n·o g©y hng phÊn. lao động, học tập xen kẽ nghỉ ngơi ho¹p lÝ tr¸nh c¨ng th¼ng, mÖt mái cho hÖ thÇn kinh..

(106) Hoạt động 2: Lao động và nghỉ ngơi hợp lí Hoạt động của GV-HS Néi dung - T¹i sao kh«ng nªn lµm viÖc qu¸ søc, thøc qu¸ khuya? - Lao động và nghỉ ngơi nh thế nào là - Lao động và nghỉ ngơi hợp lí để giữ g×n vµ b¶o vÖ hÖ thÇn kinh. hîp lÝ? - GV cho HS liên hệ: quy định thời - Để bảo vệ hệ thần kinh cần: gian làm việc, nghỉ ngơi đối với những + Đảm bảo giấc ngủ hàng ngày. ngêi lµm c«ng viÖc kh¸c nhau. Víi HS: + Gi÷ cho t©m hån thanh th¶n. + Xây dựng chế độ làm việc và nghỉ x©y dùng thêi gian biÓu hîp lÝ. - Muèn b¶o vÖ hÖ thÇn kinh ta ph¶i ng¬i hîp lÝ. lµm g×? Hoạt động 3: Tránh lạm dụng các chất kích thích và ức chế đối với hệ thần kinh Mục tiêu: HS nắm đợc chỉ có ở con ngời, các sự vật hiện tợng đợc khái quả hoá thành các từ, các khái niệm. Nhờ vậy khi nói tới từ hoặc khái niệm đó, con ngời hiÓu vµ tëng tîng ra. Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV cho HS quan s¸t tranh hËu qu¶ - HS quan s¸t. cña nghiÖn ma tuý, nghiÖn rîu, thuèc l¸... - HS th¶o luËn nhãm. thèng nhÊt ý kiÕn - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm hoµn vµ hoµn thµnh b¶ng 54. thnµh bµi tËp b¶ng 54 SGK. - GV yªu cÇu HS lªn b¶ng ch÷a bµi - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng tr×nh bµy. tËp. - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt qu¶ nÕu cÇn. Lo¹i chÊt ChÊt kÝch thÝch. Tªn chÊt T¸c h¹i - Rîu - Hoạt độngnão bị rối loạn, trí nhớ kém. - Nớc chè đặc, - Kích thích hệ thần kinh, gây mất ngủ. cµ phª ChÊt g©y nghiÖn - Thuèc l¸ - C¬ thÓ suy yÕu, dÔ m¾c bÖnh ung th. - Ma tuý - Suy yÕu nßi gièng, c¹n kiÖt kinh tÕ, l©y nhiÔm HIV, mÊt nh©n c¸ch... Hoạt động 4: Hớng dẫn ôn tập - Häc bµi, «n tËp c¸c kiÕn thøc trong ch¬ng: B¸i tiÕt, Da, ThÇn kinh vµ gi¸c quan, Trao đổi chất và năng lợng. 4. Kiểm tra- đánh giá ? Muốn đảm bảo giấc ngủ tốt, cần những điều kiện gì? ? Trong vệ sinh đối với hệ thần kinh cần quan tâm tới những vấn đề gì? Vì sao? 5 . Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi theo híng dÉn, tiÕt sau kiÓm tra 45 phót. Ngµy so¹n: 26/3/2012 Ngµy gi¶ng: 30/3/2012 TiÕt 57: kiÓm tra mét tiÕt A. môc tiªu..

(107) - Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS từ chơng VII đến chơng IX nhằm phát hiện ra những mặt đạt và cha đạt của HS, tìm hiểu nguyên nhân để đề ra phơng án giải quyết giúp HS học tốt. - Ph¸t huy tÝnh tù gi¸c, tÝch cùc cña HS. II. §Ò RA : §Ò lÎ :. C©u 1 ( 2 ®): Da bÈn cã h¹i nh thÕ nµo ? Nªu c¸c h×nh thøc rÌn luyÖn da ? Câu 2 (1,5 đ) : Bài tiết đóng vai trò quan trọng nh thế nào với cơ thể sống ? C©u 3 ( 3 ®): C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c gåm nh÷ng bé phËn nµo ? Tai cã cÊu t¹o nh thÕ nµo vµ chøc n¨ng cña chóng ? C©u 4( 3,5 ®) : So s¸nh tÝnh chÊt cña ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn ? §Ò ch½n: C©u 1 ( 3 ®): Cã nh÷ng t¸c nh©n nµo g©y h¹i cho hÖ bµi tiÕt níc tiÓu ? §Ó b¶o vÖ hÖ bµi tiÕt tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i cÇn x©y dùng nh÷ng thãi quen nµo? C©u 2 (2,5 ®) : C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c gåm nh÷ng bé phËn nµo ? CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña cÇu m¾t ? C©u 3 ( 2,5 ®): §¹i n·o cã cÊu t¹o vµ chøc n¨ng nh thÕ nµo ? C©u 4 (2 ®): Da bÞ x©y x¸t cã h¹i nh thÕ nµo ? Cho biÕt c¸c nguyªn t¾c rÌn luyÖn da ? III. đáp án và biểu điểm: Câu 1(2 đ): Da bẩn là môi trờng cho vi khuẩn phát triển, hạn chế hoạt động tuyÕn må h«i. C¸c h×nh thøc rÌn luyÖn da: - T¾m n¾ng lóc 8-9 giê. - TËp ch¹y buæi s¸ng. - Tham gia thÓ thao buæi chiÒu. - Xoa bãp. - Lao động chân tay vừa sức. Câu 2 (1,5 đ): Bài tiết giúp cơ thể thải loại các chất cặn bã và các chất độc hại khác để duy trì tính ổn định của môi trờng trong, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động trao đổi chất diễn ra bình thờng. C©u 3 (3 ®): C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c gåm: - TÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c. - D©y thÇn kinh thÝnh gi¸c. - Vïng thÝnh gi¸c ë thïy th¸i d¬ng. CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña tai: - Tai ngoµi: + Vµnh tai: Høng sãng ©m. + èng tai: Híng sãng ©m + Màng nhỉ: Khuếch đại âm - Tai gi÷a: + Chuæi x¬ng tai: TruyÒn sãng ©m + Vßi nhØ: C©n b»ng ¸p suÊt ë hai bªn mµng nhØ. -Tai trong: + Bộ phận tiền đình: Thu nhận thông tin về vị trí. + èc tai: Thu nhËn kÝch sãng ©m. C©u 4 (3,5 ®): TÝnh chÊt cña ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn TÝnh chÊt cña ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn -Tr¶ lêi c¸c kÝch thÝch t¬ng øng hay - Tr¶ lêi c¸c kÝch thÝch bÊt k× hay kÝch.

(108) kÝch thÝch kh«ng ®iÒu kiÖn. - BÈm sinh. - BÒn v÷ng. -Cã tÝnh chÊt di truyÒn, mang tÝnh chÊt chñng lo¹i. -Số lợng hạn định. - Cung phản xạ đơn giản. - Trung ¬ng n»m ë trô n·o, tñy sèng.. thÝch cã ®iÒu kiªn. - Đợc hình thành trong đời sống. - DÔ mÊt khi kh«ng cñng cè. - Cã tÝnh chÊt c¸ thÓ, kh«ng di truyÒn. -Số lợng không hạn định. - Hình thành đờng liên hệ thần kinh t¹m thêi. - Trung ¬ng thÇn kinh chñ yÕu cã sù tham gia cña vá n·o.. §Ò ch½n: C©u 1( 3 ®): C¸c t¸c nh©n cã thÓ g©y h¹i cho hÖ bµi tiÕt níc tiÓu lµ: - Các chất độc hại trong thức ăn, đồ uống. - KhÈu phÇn ¨n kh«ng hîp lÝ. - C¸c vi trïng g©y bÖnh. Các thói quen sống khoa học để bảo vệ hệ bài bài tiết nớc tiểu: - Thêng xuyªn gi÷ vÖ sinh cho toµn c¬ thÓ còng nh cho hÖ bµi tiÕt níc tiÓu. - KhÈu phÇn ¨n uèng hîp lÝ. - Đi tiểu đúng lúc. C©u 2 ( 2,5 ®): C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c gåm: - C¸c tÕ bµo thô c¶m thÞ gi¸c. - D©y thÇn kinh thi gi¸c. - Vïng thÞ gi¸c ë thïy chÈm CÊu t¹o cña cÇu m¾t gåm 3 líp: - Líp mµng cøng: B¶o vÖ phÇn trong cña m¨ý. - Líp mµng m¹ch: T¹o thµnh phßng tèi trong cÇu m¾t. - Líp mµng líi: + TÕ bµo nãn: tiÕp nhËn c¸c kÝch thÝch ¸nh s¸ng m¹nh vµ mµu s¾c. + TÕ bµo que: TiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng yÕu. C©u 3 (2,5 ®): CÊu t¹o ngoµi: - R¶nh liªn b¸n cÇu chia ®©Þ n·o ra lµn hai n÷a. - Rảnh sâu chia bán cầu não làm 4 thùy ( trán, đỉnh, chẩm, thái dơng) - Khe vµ r¶nh t¹o thµnh khóc cuén n·o, lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt cña n·o. CÊu t¹o trong: - ChÊt x¸m ë ngoµi lµm thµnh vá n·o, dµy 2-3 mmgåm 6 líp - Chất trắng ở trong là các đờng thần kinh, hầu hết các đờng này bắt chéo ở hµnh tñy hoÆc tñy sèng. Câu 4 ( 2 đ): Da bị xây xát tạo điều kiện cho vi khuẩn đột nhập cơ thể, gây nên c¸c bÖnh viªm nhiÓm . C¸c nguyªn t¾c rÌn luyÖn da: - Phải rèn luyện từ từ, nâng dần sức chịu đựng. - RÌn luyÖn thÝch hîp víi t×nh tr¹ng søc kháe cña tõng ngêi. - Cần thờng xuyên tiếp xúc với ánh náng mặt trời vào buổi sáng để cơ thể tạo vitamin D chèng cßi x¬ng. IV.Thu bµi nhËn xÐt giê kiÓm tra: Ngµy so¹n:02/4/2012 Ngµy d¹y: 04/4/2012.

(109) Ch¬ng X- TuyÕn néi tiÕt TiÕt 58: Giíi thiÖu chung hÖ néi tiÕt A. môc tiªu.. - Nắm đợc sự giống và khác nhau giữa tuyến nội tiết và ngoại tiết. - Nêu đợc các tuyến nội tiết chính của cơ thể và vị trí của chúng. - Trình bày đợc vai trò và tính chát của các sản phẩm tiết của tuyến nội tiết từ đó nêu rõ đợc tầm quan trọng của tuyến nội tiết với dời sống. - Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 55.1; 55.2; 55.3. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò: - Tr¶ lêi 2 c©u hái SGK (173). 3. Bµi míi Hoạt động 1: Đặc điểm của hệ nội tiết Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS nghiên cứu nội dung - HS đọc thông tin và trả lời câu hỏi. th«ng tin SGK. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c bæ sung. - Nêu đặc điểm của hệ nội tiết? - GV khẳng định lại kiến thức. KÕt luËn: - Điều hoà quá trình sinh lí của cơ thể, đặc biệt là quá trình trao đổi chất. - Sản xuất ra các hooc môn theo đờng máu đến cơ quan đích. Tác động chậm, kÐo dµi trªn diÖn réng. Hoạt động 2: Phân biệt tuyến nội tiết với tuyến ngoại tiết Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 55.1; 55.2 KÕt luËn: nghiên cứu đờng đi của sản phẩm - Tuyến ngoại tiết: sản phẩm tiết tập trung vào ống dẫn để đổ ra ngoài. tuyÕn vµ tr¶ lêi c©u hái : - Nªu râ sù kh¸c biÖt gi÷a tuyÕn néi - TuyÕn néi tiÕt: s¶n phÈm tiÕt ngÊm th¼ng vµo m¸u. tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt? - KÓ tªn c¸c tuyÕn mµ em biÕt vµ cho - TuyÕn võa lµ néi tiÕt, võa lµ ngo¹i tiÕt biÕt chóng thuéc lo¹i tuyÕn nµo? gäi lµ tuyÕn pha: tuyÕn sinh dôc, tuyÕn - Cho HS quan s¸t H 50.3 kÓ tªn tuyÕn tuþ. néi tiÕt, nªu vÞ trÝ. Hoạt động 3: Hoocmon Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin KÕt luËn: - Hoocmon lµ s¶n phÈm tiÕt cña tuyÕn vµ tr¶ lêi c©u hái: néi tiÕt. - Hoocmon lµ g×? 1. TÝnh chÊt cña hoocmon - Hoocmon cã nh÷ng tÝnh chÊt nµo? - GV giíi thiÖu thªm th«ng tin. - Mçi hoocmon chØ ¶nh hëng tíi mét + Hoocmon  cơ quan đích theo cơ chế hoặc một số cơ quấnc định. - Hoocmon cã ho¹t tÝnh sinh dôc rÊt ch×a kho¸, æ kho¸. + Mỗi tính chất GV đa ra 1 VD để cao. - Hoocmon không mang tính đặc trng ph©n tÝch. - Hoocmon có vai trò gì đối với cơ cho loài. 2. Vai trß cña hoocmon thÓ?.

(110) - GV lu ý HS: trong ®iÒu kiÖn ho¹t động binh thơngg của tuyến ta không thÊy râ vai trß cña chóng, chØ khi mÊt cân bằng hoạt động của tuyến nào đó g©y bÖnh lÝ mìi thÊy râ vai trß. §Æc ®iÓm so s¸nh Gièng nhau Kh¸c nhau: + CÊu t¹o. - Duy trì tính ổn định của môi trờng bªn trong c¬ thÓ. - §iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ diÔn ra b×nh thêng.. TuyÕn néi tiÕt TuyÕn ngo¹i tiÕt - Các tế bào tuyến đều tạo ra các sản phẩm tiết. - KÝch thíc lín h¬n. - KÝch thíc nhá h¬n. - Có ống dẫn chất tiết đổ ra - Không có ống dẫn, chất tiết ngoµi. ngÊm th¼ng vµo m¸u. - Lîng chÊt tiÕt ra nhiÒu, - Lîng chÊt tiÕt ra Ýt, ho¹t tÝnh kh«ng cã ho¹t tÝnh m¹nh. m¹nh.. + Chøc n¨ng 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. Ngµy so¹n:03/4/2012 Ngµy d¹y: 05/4/2012 TiÕt 59: TuyÕn yªn – tuyÕn gi¸p A. môc tiªu.. - Trình bày đợc vị trí, cấu tạo, chức năng của tuyến yên, tuyến giáp. - Xác định rõ mối quan hệ nhân quả giữa hoạt động các tuyến với các bệnh do hoocmon của các tuyến đó tiết ra quá ít hoặc quá nhiều. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 56.1; 56.2; 56.3, B¶ng 56.1 C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra 15 phót - LËp b¶ng so s¸nh cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña tuyÕn néi tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt? - Nªu vai trß cña hoocmon? 3. Bµi míi: Hoạt động 1: Tuyến yên Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS quan s¸t tranh, KÕt luËn: nghiªn cøu néi dung th«ng tin SGK vµ - TuyÕn yªn n»m ë nÒn sä, cã liªn quan tới vùng dới đồi. tr¶ lêi c©u hái: - Gåm 3 thuú: truú tríc, thuú gi÷a, - Nªu vÞ trÝ, cÊu t¹o cña tuyÕn yªn? - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 56.1 vµ thuú sau. - Chøc n¨ng: tr¶ lêi c©u hái: - TuyÕn yªn tiÕt nh÷ng lo¹i hoocmon + Thuú tríc: tiÕt hoocmon kÝch thÝch nào? Tác dụng của các loại hoocmon hoạt động của nhiều tuyến nội tiết đó? khác, ảnh hởng đến sự tăng trởng, sự - Nªu chøc n¨ng cña tuyÕn yªn? trao đổi glucozơ, chất khoáng. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc vµ + Thuú sau: tiÕt hoocmon ®iÒu hoµ trao.

(111) đa thêm một số thông tin liên quan đến đổi nớc, sự co thắt các cơ trơn (ở tử hoạt động của tuyến yên. cung). + Thuú gi÷a; chØ ph¸t triÓn ë trÎ nhá, có tác dụng đối với sự phân bố sắc tố da. - Hoạt động của tuyến yên chịu sự điều khiÓn trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cña hÖ thÇn kinh. Hoạt động 2: Tuyến giáp Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 56.2 nghiªn KÕt luËn: - TuyÕn gi¸p n»m tríc sô gi¸p cña cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái : thanh qu¶n, nÆng 20 – 25 gam. - Nªu vÞ trÝ, cÊu t¹o cña tuyÕn gi¸p? - TiÕt hoocmon tirçin (cã thµnh phÇn - Chøc n¨ng cña tuyÕn gi¸p lµ g×? - Hãy nêu ý nghĩa của cuộc vận động chủ yếu là iốt), có vai trò quan trọng trong trao đổi chất và quá trình chuyển “toµn d©n dïng muèi ièt”? - Ph©n biÖt bÖnh baz¬®o víi bÖnh bíu ho¸ c¸c chÊt trong tÕ bµo. cổ do thiếu muối iốt về nguyên nhân - Bệnh liên quan đến tuyến giáp: bệnh vµ hËu qu¶? bớu cổ, bệnh bazơđô (nguyên nhân, - GV cho HS quan s¸t tranh ¶nh vÒ 2 hËu qu¶ SGK). bÖnh nµy. - TuyÕn gi¸p vµ tuyÕn cËn gi¸p cã vai trò trao đổi muối canxi và photpho trong m¸u. 4. Kiểm tra- đánh giá - HS tr¶ lêi c©u hái SGK (278) ? V× sao nãi tuyÕn yªn lµ tuyÕn néi tiÕt quan träng nhÊt? 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - §äc tríc bµi 57: TuyÕn tuþ vµ tuyÕn trªn thËn. Ngµy so¹n:09/4/2012 Ngµy d¹y: 11/4/2012 TiÕt 60: TuyÕn tôy vµ tuyÕn trªn thËn A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân biệt đợc chức năng nội tiết và ngoại tiết của tuyến tuỵ dựa trên cấu tạo cña tuyÕn. - Sơ đô fhoá chức năng của tuyến tuỵ trong sự điều hoà lợng đờng trong máu. - Tr×nh bµy c¸c chøc n¨ng cña tuyÕn trªn thËn dùa trªn cÊu t¹o cña tuyÕn. - Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - Có thái độ yêu thích môn học. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 57.1; 57.2. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy vai trß cña tuyÕn yªn, tuyÕn gi¸p?.

(112) - Em đã biết tuyến tuỵ có chức năng gì? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Tuyến tuỵ Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS quan s¸t H 57.1 SGK, đọc thông tin, quan sát H 24.3 trang 79 để nhớ lại vị trí của tuyến tuỵ. - Tuþ cã cÊu t¹o tõ c¸c lo¹i tÕ bµo nµo?Chøc n¨ng cña chóng lµ g×? - Chøc n¨ng néi tiÕt vµ ngo¹i tiÕt cña tuyến tuỵ đợc thực hiện nh thế nào? - TuyÕn tuþ tiÕt hoocmon nµo? Tõ ®©u? - GV đặt câu hỏi: - Nồng độ đờng trong máu ổn định là bao nhiêu? Khi lợng đờng trong máu tăng cao cơ thể sẽ làm gì để ổn định nồng độ đờng? - Khi lợng đờng huyết giảm sẽ có quá tr×nh nµo x¶y ra? - GV vẽ lên bảng sơ đồ: đờng > 0,12%; tế bào bêta tiết insulin. Glucoz¬. Glic«gen. đờng < 0,12%; tế bào anpha tiết glucagôn. - Yªu cÇu HS tr×nh bµy l¹i vai trß cña hoocmon tuyÕn tuþ. - Tác động đối lập của 2 loại hoocmon insulin vµ glucag«n cã vai trß g×? - GV liên hệ thực tế: bệnh tiểu đờng (lợng đờng tăng cao, thận không hấp thụlại hết đợc dẫn tới đi tiểu ra đờng). HËu qu¶: cã thÓ chÕt. - Chứng hạ đờng huyết. Hoạt động 2: Tuyến trên thận Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS quan s¸t m« h×nh vµ cho biÕt vÞ trÝ cña tuyÕn trªn thËn. - TuyÕn trªn thËn n»m ë ®©u? - Yªu cÇu HS quan s¸t H 57.2 (SGK) - Tr×nh bµy cÊu t¹o cña tuyÕn trªn thËn? - GV treo tranh c©m. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. - Nªu chøc n¨ng cña c¸c hoocmon tuyÕn trªn thËn? + Vá tuyÕn? + Tuû tuyÕn?. Hoạt động của HS KÕt luËn: - Chøc n¨ng cña tuyÕn tuþ: + Chøc n¨ng ngo¹i tiÕt: tiÕt dÞch tuþ (do c¸c tÕ bµo tiÕt dÞch tuþ). + Chøc n¨ng néi tiÕt: do c¸c tÕ bào đảo tuỵ thực hiện. - TÕ bµo anpha tiÕt glucag«n. - TÕ bµo bªta tiÕt insulin. Vai trß cña c¸c hoocmn tuyÕn tuþ: đờng > 0,12%; tế bào bêta tiết insulin. Glucoz¬ Glic«gen đờng < 0,12%; tế bào anpha tiÕt glucag«n. Nhờ tác động đối lập của 2 loại hoocmon tuyến tuỵ giúp tỉ lệ đờng huyết luôn ôn định đảm bảo hoạt động sinh lÝ diÔn ra b×nh thêng.. Hoạt động của HS KÕt luËn: - Vị trí; tuyến trên thận gồm 1 đôi, nằm trên đỉnh 2 quả thận. CÊu t¹o vµ chøc n¨ng: - PhÇn vá: tiÕt c¸c hoocmon ®iÒu hoad các muối natri, kali ... điều hoà đờng huyết, làm thay đổi các đặc tính sinh dôc nam. - PhÇn tuû: tiÕt a®rªnalin vµ noa®rªnalin cã t¸c dông ®iÒu hoµ ho¹t động tim mạch và hô hấp, cùng glucagôn điều chỉnh lợng đờng trong m¸u..

(113) - GV lu ý HS: Hoocmon phÇn tuû tuyÕn trªn thËn cïng glucag«n (tuyÕn tuỵ) điều chỉnh lợng đờng trong máu khi bị hạ đờng huyết. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV cñng cè néi dung bµi. - Treo b¶ng phô cho HS hoµn thµnh bµi tËp: Khi đờng huyết tăng Khi đờng huyết giảm (+). (+). TÕ bµo bªta (-). §¶o tuþ. TiÕt insulin Glucoz¬. TÕ bµo anpha TiÕt glucag«n. Glicogen. Đờng huyết giảm đến møc b×nh thêng. (-). Glucoz¬ Đờng huyết tăng đến møc b×nh thêng. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK, lµm bµi tËp trong SBT. - §äc môc “Em cã biÕt”. - §äc tríc bµi 58: TuyÕn sinh dôc. Ngµy so¹n:11/4/2012 Ngµy d¹y: 12/4/2012 TiÕt 61: TuyÕn sinh dôc A. môc tiªu.. - Trình bày đợc các chức năng của tinh hoàn và buồng trứng. - Nắm đợc các hoocmon sinh dục nam và hoocmon sinh dục nữ. - Hiểu rõ ảnh hởng của hoocmon sinh dục nam và nữ đến những biến đổi của cơ thÓ ë tuæi dËy th×. - Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - Cã ý thøc vÖ sinh vµ b¶o vÖ c¬ thÓ. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 58.1; 58.2; 58.3. - B¶ng phô viÕt néi dung b¶ng 58.1; 58.2. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy chøc n¨ng cña c¸c hoocmon tuyÕn tuþ? - Tr×nh bµy vai trß cña tuyÕn trªn thËn? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Tinh hoàn và hoocmon sinh dục nam Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV híng dÉn HS quan s¸t H 58. 1; KÕt luËn: 58.2 vµ lµm bµi tËp ®iÒn tõ (SGK – Tr Tinh hoµn: + S¶n sinh ra tinh trïng. 182). + TiÕt hoocmon sinh dôc nam - GV nhận xét, công bố đáp án:.

(114) 1- LH, FSH testosteron. 2- TÕ bµo kÏ. - Hoocmon sinh dục nam gây biến đổi 3- Testosteron c¬ thÓ ë tuæi dËy th× cña nam. ? Nªu chøc n¨ng cña tinh hoµn? - Nh÷ng dÊu hiÖu xuÊt hiÖn ë tuæi dËy - GV ph¸t bµi tËp b¶ng 58.1 cho c¸c th×: b¶ng 58.1 SGK. HS nam, yêu cầu: các em đánh dấu vào dÊu hiÖu cã ë b¶n th©n? - GV công bố đáp án. - Lu ý HS: đấu hiệu xuất tinh lần đầu lµ dÊu hiÖu cña giai ®o¹n dËy th× chÝnh thøc Hoạt động 2: Buồng trứng và hoocmon sinh dục nữ Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t kÜ H 58.3 vµ KÕt luËn: - Buång trøng: lµm bµi tËp ®iÒn tõ SGK. + S¶n sinh ra trøng. - Yªu cÇu HS nªu kÕt qu¶. + TiÕt hoocmon sinh dôc n÷ ¬strogen - GV nhận xét, khẳng định đáp án. - Hoocmon ơstrogen gây ra biến đổi 1- TuyÕn yªn c¬ thÓ ë tuæi dËy th× cña n÷. 2- Nang trøng - Nh÷ng dÊu hiÖu xuÊt hiÖn ë tuæi dËy 3- ¬strogen th× ë n÷: b¶ng 58.2 SGK. 4- Progesteron - Nªu chøc n¨ng cña buång trøng? - GV ph¸t bµi tËp b¶ng 58.2 cho HS n÷, yêu cầu: các em đánh dấu vào ô trống dÊu hiÖu cña b¶n th©n. - GV gäi 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c bæ sung. - GV tæng kÕt l¹i nh÷ng dÊu hiÖu ë tuæi dËy th×. - Lu ý HS: kinh nguyÖt lÇn ®Çu tiªn lµ dÊu hiÖu cña dËy th× chÝnh thøc ë n÷. - GV nh¾c nhë HS ý thøc vÖ sinh kinh nguyÖt. 4. Kiểm tra- đánh giá - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - V× sao nãi tuyÕn sinh dôc lµ tuyÕn pha? - Nguyên nhân dẫn tới biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì ở nam và nữ? 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Đọc trớc bài 59: Sự điều hoà và phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết. Ngµy so¹n:17/4/2012 Ngµy d¹y: 18/4/2012 Tiêt 62: Sự điều hoà và phối hợp hoạt động cña c¸c tuyÕn néi tiÕt A. môc tiªu..

(115) - Nêu đợc các ví dụ để chứng minh cơ thể tự điều hoà trong hoạt động nội tiết. - Hiểu rõ đợc sự phối hợp trong hoạt động nội tiết để giữ vững tính ổn định của m«i trêng trong. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - Cã ý thøc gi÷ g×n søc khoÎ. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 59.1; 59.2; 59.3. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy c¸c chøc n¨ng cña tinh hoµn vµ buång trøng? - Nguyên nhân nào dẫn đến những biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì ở nam và nữ? trong đó biến đổi nào là quan trọng và cần lu ý? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Điều hoà hoạt động của các tuyến nội tiết Hoạt động của GV Hoạt động của HS - H·y kÓ tªn c¸c tuyÕn néi tiÕt chÞu KÕt luËn: ¶nh hëng cña c¸ hoocmon tiÕt ra tõ VD: - TuyÕn yªn tiÕt hoocmon ®iÒu khiÓn tuyÕn yªn? - GV trình bày nội dung thông tin mục sự hoạt động của các tuyến nội tiết. I SGK kết hợp sử dụng H 59.1 và 59.2 - Sự hoạt động của tuyến yên đợc tăng gióp HS hiÓu râ c¬ chÕ ®iÒu hoµ ho¹t cêng hay k×m h·m chÞu sù chi phèi cña động của các tuyến này. c¸c hoocmon do c¸c tuyÕn néi tiÕt kh¸c - Trình bày cơ chế điều hoà hoạt động tiết ra. cña tuyÕn gi¸p vµ tuyÕn trªn thËn? => §ã lµ c¬ chÕ tù ®iÒu hoµ cña c¸c (hoặc sự điều hoà hoạt động của tế bào tuyến nội tiết nhờ các thông tin ngợc. kÏ trong tinh hoµn) H 59.1; 59.2; 58.1 - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. Hoạt động 2: Sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Lợng đờng trong máu giữ đợc tơng Kết luận: VD: Sự phối hợp hoạt động của tuyến đối ổn định là do đâu? tuþ vµ tuyÕn trªn thËn. - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 59.3: - Trình bày sự phối hợp hoạt động của - Sự điều hoà, phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết khi đờng huyết các tuyến nội tiết có tác dụng duy trì gi¶m? đảm bảo cho các quá trình sinh lí trong c¬ thÓ diÔn ra b×nh thêng. 4. Kiểm tra- đánh giá Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Nêu rõ mối quan hệ trong sự điều hoà hoạt động của tuyến yên đối với các tuyÕn néi tiÕt kh¸c? - Trình bày cơ chế hoạt động của tuyến tuỵ? 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2 SGK. - Nêu đợc các VD dẫn chứng cho kiến thức trên..

(116) Ngµy so¹n:18/4/2012 Ngµy d¹y: 19/4/2012 Ch¬ng XI- Sinh s¶n TiÕt 63: C¬ quan sinh dôc nam A. môc tiªu.. - Kể tên và xác định đợc các bộ phận trong cơ quan sinh dục nam và đờng đi của tinh trùng từ nơi sinh sản đến khi ra ngoài cơ thể. - Nêu đợc chức năng cơ bản của các bộ phận đó. - Nêu rõ đợc đặc điểm của tinh trùng. - Cã kÜ n¨ng quan s¸t h×nh, nhËn biÕt kiÕn thøc. - Có nhận thức đúng đắn về cơ quan sinh dục của cơ thể. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 6.1; 60.2. - Bµi tËp b¶ng 60 SGK. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò: C©u hái 1, 2 SGK. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Các bộ phận của cơ quan sinh dục nam Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu tranh H .KÕt luËn: 60.1 SGK vµ hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn C¬ quan sinh dôc nam gåm: tõ. + Tinh hoµn: lµ n¬i s¶n xuÊt ra - GV nhận xét và khẳng định đáp án. tinh trïng. 1- Tinh hoµn + Mµo tinh hoµn: n¬i tinh trïng 2- Mµo tinh tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn vÒ cÊu 3- B×u t¹o. 4- èng dÉn tinh + èng dÉn tinh: dÉn tinh trïng 5- Tói tinh đến túi tinh. - Cho HS đọc lại thông tin SGK đã + Tói tinh; chøa tinh trïng. hoµn chØnh vµ tr¶ lêi c©u hái: + D¬ng vËt: dÉn tinh dich, dÉn n- C¬ quan sinh dôc nam gåm nh÷ng bé íc tiÓu ra ngoµi. phËn nµo? + TuyÕn hµnh, tuyÕn tiÒn liÖt; tiÕt - Chøc n¨ng cña tõng bé phËn lµ g×? dÞch hoµ lo·ng tinh trïng Hoạt động 2: Tinh hoàn và tinh trùng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin - Tinh trùng đợc sản sinh bắt đầu từ SGK, quan s¸t H 60.2, th¶o luËn nhãm tuæi dËy th×. vµ tr¶ lêi c©u hái: - Tinh trïng sinh ra trong èng sinh tinh - Tinh trùng đợc sản sinh ra ở đầu? Từ từ các tế bào mầm (tế bào gốc) trải qua khi nµo? S¶n sinh ra tinh trïng nh thÕ ph©n chia gi¶m nhiÔm (bé NST gi¶m nµo? 1/2). - GV nhËn xÐt, hoµn chØnh th«ng tin. - Tinh trïng nhá, gåm ®Çu, cæ , ®u«i - Tinh trùng có đặc điểm về hình thái , dài, di chuyển nhanh, khả năng sống cấu tạo và hoạt động sống nh thế nào? lâu hơn trứng (từ 3-4 ngày). - Cã 2 lo¹i tinh trïng lµ tinh trïng X vµ tinh trïng Y..

(117) 4. Kiểm tra- đánh giá Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp trang 189. - GV ph¸t cho HS bµi tËp in s½n, HS tù lµm. - GV thông báo đáp án và biểu điểm cho HS tự chấm chéo của nhau. 1-c ; 2- g ; 3- i ; 4- h; 5- e; 6-a; 7-b; 8- d. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 189. Ngµy so¹n:24/4/2012 Ngµy d¹y:25/4/2012 TiÕt 64: C¬ quan sinh dôc n÷ A. môc tiªu.. - Kể tên và xác định đợc trên tranh các bộ phận trong cơ quan sinh dục nữ. - Nêu đợc chức năng cơ bản của cơ quan sinh dục nữ. - Nêu đợc điểm đặc biệt của chúng. - Cã kÜ n¨ng quan s¸t h×nh, nhËn biÕt kiÕn thøc. - Cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh vµ b¶o vÖ c¬ thÓ. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 61.1; 61.2. - PhiÕu häc tËp néi dung b¶ng 61. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng c¸c c¬ quan cña c¬ quan sinh dôc nam? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Các bộ phận của cơ quan sinh dục nữ Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 61.1 SGK KÕt luËn: C¬ quan sinh dôc n÷ gåm: vµ ghi nhí kiÕn thøc. - Yªu cÇu HS th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái: - Buång trøng: n¬i s¶n sinh trøng. - C¬ quan sinh dôc n÷ gåm nh÷ng bé - èng dÉn trøng; thu vµ dÉn trøng. phận nào? Chức năng của từng bộ - Tử cung: đón nhận và nuôi dỡng trứng đã thụ tinh. phËn lµ g×? - Yêu cầu HS hoàn thành bài tập vào - Âm đạo: thông với tử cung. phiÕu häc tËp. - Tuyến tiền đình: tiết dịch. Cho HS trao đổi phiếu và so sánh với đáp án. - GV nhËn xÐt. Hoạt động 2: Buồng trứng và trứng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV nêu vấn đề: KÕt luËn: - Trứng đợc sinh ra bắt đầu từ khi - Trứng đợc sinh ra ở buồng trứng bắt ®Çu tõ tuæi dËy th×. nµo? - Trøng lín h¬n tinh trïng, chøa nhiÒu - Trøng sinh ra tõ ®©u vµ nh thÕ nµo? - Trứng có đặc điểm gì về cấu tạo và chất dinh dỡng, không di chuyển đợc. hoạt động? - Trøng cã 1 lo¹i mang X. - GV nhận xét, đánh giá kết quả và - Trứng sống đợc 2 - 3 ngày và chỉ có gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. kh¶ n¨ng thô tinh trong vßng 1 ngµy.

(118) - GV giảng thêm về quá trình giảm nếu gặp đợc tinh trùng. ph©n h×nh thµnh trøng (t¬ng tù ë sù h×nh thµnh tinh trïng). + Tại sao trứng di chuyển đợc trong èng dÉn trøng? + T¹i sao trøng chØ cã 1 lo¹i mang X? 4. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK, häc theo b¶ng 61. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 192. Ngµy so¹n:25/4/2012 Ngµy d¹y: 26/4/2012 TiÕt 65: Thô tinh – thô thai vµ ph¸t triÓn cña thai A. môc tiªu.. - Chỉ rõ đợc những điều kiện của sự thụ tinh và thụ thai trên cơ sở hiểu rõ các kh¸i niÖm vÒ thô tinh vµ thô thai. - Trình bày đợc sự nuôi dỡng thai trong quá trình mang thai và điều kiện đảm b¶o cho thai ph¸t triÓn. - Giải thích đợc hiện tợng kinh nguyệt. - Cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh kinh nguyÖt. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 62.1; 62.2; 62.3. Tranh ¶nh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bµo thai. - Ph«t« bµi tËp (Tr 195 – SGK). C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nêu đặc điểm của buồng trứng và trứng? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Thụ tinh và thụ thai Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, KÕt luËn: quan s¸t H 61.1 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Thô tinh lµ sù kÕt hîp gi÷a trøng vµ tinh trùng để tạo thành hợp tử. - ThÕ nµo lµ thô tinh vµ thô thai? + §iÒu kiÖn: trøng vµ tinh trïng - §iÒu kiÖn cho sù thô tinh vµ thô thai gÆp nhau ë 1/3 èng dÉn trøng phÝa lµ g×? - GV đánh giá kết quả, giúp HS hoàn ngoài. thiÖn kiÕn thøc. - Thụ thai là trứng đợc thụ tinh bám - GV gi¶ng thªm: vµo thµnh tö cung tiÕp tôc ph¸t triÓn + NÕu trøng di chuyÓn xuèng gÇn tö thµnh thai. cung míi gÆp tinh trïng th× sù thô tinh + Điều kiện: trứng đợc thụ tinh sÏ kh«ng x¶y ra. ph¶i b¸m vµo thµnh tö cung + Trứng đợc thụ tinh bám vào thành tử cung mµ kh«ng ph¸t triÓn tiÕp th× sù thô thai kh«ng cã kÕt qu¶. + Trøng thô tinh ph¸t triÓn ë èng dÉn trøng lµ hiÖn tîng chöa ngoµi d¹ con, rất nguy hiểm đến ngời mẹ..

(119) Hoạt động 2: Sự phát triển của thai Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña bµo thai diÔn ra nh thÕ nµo? - GV bæ sung thªm (chØ trªn tranh): Sau thô tinh 7 ngµy, líp ngoµi ph«i b¸m vµo mÆt tö cung ph¸t triÓn thµnh nhau thai, 5 tuÇn sau nhau thai h×nh thành đầy đủ. Thai lấy chất dinh dỡng vµ oxi tõ m¸u mÑ vµ th¶i cacbonic, urª sang cho mÑ qua d©y rèn. - Søc khoÎ cña mÑ ¶nh hëng nh thÕ nµo đối với sự phát triển của nhau thai? - Trong qu¸ tr×nh mang thai, ngêi mÑ cần làm gì để thai phát triển tốt và con sinh ra khoÎ m¹nh? Hoạt động 3: Hiện tợng kinh nguyệt Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan s¸t h 62.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: - HiÖn tîng kinh nguyÖt lµ g×? - Kinh nguyÖt x¶y ra khi nµo? - Do ®©u cã kinh nguyÖt? - GV nhận xét, đánh giá kết quả của c¸c nhãm vµ gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc.. Hoạt động của HS KÕt luËn: - Thai đợc nuôi dỡng nhờ chất dinh dỡng lấy từ mẹ qua nhau thai. - Khi mang thai, ngời mẹ cần đợc cung cấp đầy đủ chất dinh dỡng và tránh các chÊt kÝch thÝch cã h¹i cho thai nh: rîu, thuèc l¸.... Hoạt động của HS - Kinh nguyÖt lµ hiÖn tîng trøng không đợc thụ tinh, lớp niêm mạc tử cung bong ra, tho¸t ra ngoµi cïng m¸u vµ dÞch nhÇy. - Kinh nguyÖt lµ dÊu hiÖu chøng tá trứng không đợc thụ tinh. - Kinh nguyÖt x¶y ra theo chu k×. - Kinh nguyệt đánh dấu chính thức tuổi dËy th× ë c¸c em g¸i.. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV cho HS làm bài tập đã chuẩn bị 9trang 195) bằng phiếu bài tập đã in sẵn. + HS tù lµm, ch÷a lªn b¶ng. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” . - T×m hiÓu vÒ t¸c h¹i cña viÖc mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn..

(120) TiÕt 66 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Bµi 63: C¬ së khoa häc cña c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân tích đợc ý nghĩa của cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch trong kế hoạch hoá gia đình. - Phân tích đợc những nguy cơ khi có thai ở tuổi vị thành niên. - Giải thích đợc cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai, từ đó xác định đợc các nguyên tắc cần tuân thủ để tránh thai. B. chuÈn bÞ.. - Th«ng tin vÒ hiÖn tîng mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn, t¸c h¹i cña mang thai sím. - 1 sè dông cô tr¸nh thai nh: bao cao su, vßng tr¸nh thai, vØ thuèc tr¸nh thai. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Thế nào là sự thụ tinh? Thụ thai Điều kiện để có sự thụ tinh, thụ thai? - HiÖn tîng kinh nguyÖt? 3. Bµi míi VB: Trong x· héi hiÖn nay, nh÷ng tÖ n¹n lµm cho cuéc sèng cña con ngêi không lành mạnh, một phần trong số đó là do thiếu hiểu biết dẫn tới có trờng hợp 15 tuổi đã có con. Tuy nhiên, khoa học đã nghiên cứu và đề ra các biện pháp tránh thai hữu hiệu nhằm giúp gia đình và xã hội phát triển ngày càng bền vững. Hoạt động 1: ý nghĩa của việc tránh thai Hoạt động của GV - GV nªu c©u hái: - Hãy cho biết nội dung cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch trong kế hoạch hoá gia đình? - GV viÕt ng¾n gän néi dung HS ph¸t biÓu vµo gãc b¶ng: - GV hái: - Cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch cã ý nghÜa nh thÕ nµo? - Thực hiện cuộc vận động đó bằng. Hoạt động của HS - HS th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn và nêu đợc: + Kh«ng sinh con qu¸ sím (tríc 20) + Không đẻ dày, đẻ nhiều. + §¶m b¶o chÊt lîng cuéc sèng. + Mỗi ngời phải tự giác nhận thức để thùc hiÖn. + ảnh hỏng xấu đến sức khoẻ và tinh.

(121) c¸ch nµo? thÇn, kÕt qu¶ häc tËp... - §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu cã thai ë tuæi cßn ®ang ®i häc? - HS nªu ý kiÕn cña m×nh. - ý nghÜa cña viÖc tr¸nh thai? - GV cÇn l¾ng nghe, ghi nhËn nh÷ng ý kiến đa dạng của HS để có biện pháp tuyªn truyÒn gi¸o dôc. KÕt luËn: - ý nghÜa cña viÖc tr¸nh thai: + Trong việc thực hiện kế hoạch hoá gia đình: đảm bảo sức khoẻ cho ngời mẹ và chÊt lîng cuéc sèng. + §èi víi HS (ë tuæi ®ang ®i häc): kh«ng cã con sím ¶nh hëng tíi søc khoÎ, häc tËp vµ tinh thÇn. Hoạt động 2: Những nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên Hoạt động của GV - GV cho HS đọc thông tin mục “Em có biết” phần i (tr 199) để hiểu: Tuổi vị thµnh niªn lµ g×? mét sè th«ng tin vÒ hiÖn tîng mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn ë ViÖt Nam. - HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK để trả lời câu hỏi: - Nh÷ng nguy c¬ khi cã thai ë tuæi vÞ thµnh niªn lµ g×?. Hoạt động của HS - Một HS đọc to thông tin SGK.. - HS nghiªn cøu th«ng tin, th¶o luËn nhóm, bổ sung và nêu đợc: + Mang thai ë tuæi nµy cã nguy c¬ tö vong cao v×: - Dễ xảy thai, đẻ non. - Con nếu đẻ thờng nhẹ cân khó nuôi, dÔ tö vong. - NÕu ph¶i n¹o dÔ dÉn tíi v« sinh v× dÝnh tö cung, t¾c vßi trøng, chöa ngoµi d¹ con. - Cã nguy c¬ ph¶i bá häc, ¶nh hëng tíi - GV nhắc nhở HS: cần phải nhận thức tiền đồ, sự nghiệp. về vấn đề này ở cả nam và nữ, phải giữ gìn bản thân, đó là tiền đồ cho cuộc sèng sau nµy. - Cần phải làm gì để tránh mang thai ngoµi ý muèn hoÆc tr¸nh n¹o thai ë tuæi vÞ thµnh niªn. KÕt luËn: - Cã thai ë tuæi vÞ thµnh niªn lµ nguyªn nh©n t¨ng nguy c¬ tö vong vµ g©y nhiÒu hËu qu¶ xÊu. Hoạt động 3: Cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm vµ tr¶ - HS dùa vµo ®iÒu kiÖn cÇn cho sù thô lêi c©u hái: tinh, thụ thai (bài 62) , trao đổi nhóm.

(122) - Dùa vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn cho sù thô tinh vµ sù thô thai, h·y nªu c¸c nguyên tắc để tránh thai? - Thùc hiÖn mçi nguyªn t¾c cã nh÷ng biÖn ph¸p nµo? - GV nhËn xÐt, cho HS nhËn biÕt c¸c ph¬ng tiÖn sö dông b»ng c¸ch cho quan s¸t c¸c dông cô tr¸nh thai. - Sau khi HS th¶o luËn, GV yªu cÇu mỗi HS phải có dự kiến hành động cho b¶n th©n vµ yªu cÇu tr×nh bµy tríc líp.. thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy , c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ sung. - HS phải nêu đợc: + Tr¸nh quan hÖ t×nh dôc ë tuæi HS, gi÷ g×n t×nh b¹n trong s¸ng, lµnh m¹nh kh«ng ¶nh hëng tíi søc khoÎ, häc tËp vµ h¹nh phóc trong t¬ng lai.. KÕt luËn: - Muèn tr¸nh thai c©n fn¾m v÷ng c¸c nguyªn t¾c: + Ng¨n trøng chÝn vµ rông. + Tr¸nh kh«ng cho tinh trïng gÆp trøng. + Chống sự làm tổ của trứng đã thụ tinh. - Ph¬ng tiÖn sö dông tr¸nh thai: + Bao cao su, thuèc tr¸nh thai, vßng tr¸nh thai. + TriÖt s¶n: th¾t èng dÉn tinh, th¾t èng dÉn trøng. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV yªu cÇu HÈut¶ lêi c©uhái 1 9trang 198). - Hoµn thµnh b¶ng 63. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - Đọc trớc bài 64: Các bệnh lây qua đờng tình dục.. TuÇn 34 TiÕt 67 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Bài 64: Các bệnh lây truyền qua đờng tình dục A. môc tiªu.. - HS trình bày rõ đợc tác hại của một số bệnh tình dục phổ biến (lậu, giang mai, HIV, AIDS) - Nêu đợc những đặc điểm sống chủ yếu của các tác nhân gây bệnh (vi khuẩn lậu, giang mai và virut gây ra AIDS) và triệu trứng để có thể phát hiện sớm, điều trị đủ liều. - Xác đinh rõ con đờng lây truyền để tìm cách phòng ngừa đối với mỗi bệnh. Tự gi¸c phßng tr¸nh, sèng lµnh m¹nh, quan hÖ t×nh dôc an toµn. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 64 SGK. - T liÖu vÒ bÖnh t×nh dôc. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nh÷ng nguy c¬ cã thai ë tuæi vÞ thµnh niªn?.

(123) - C¸c nguyªn t¾c tr¸nh thai? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Bệnh lậu Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - Yêu cầu HS quan sát, đọc nộidung b¶ng 64.1. - Yêu cầu HS thảo luận để trả lời: - T¸c nhËn g©y bÖnh? - TriÖu trøng cña bÖnh? - T¸c h¹i cña bÖnh? - GV nhËn xÐt.. Hoạt động của HS - HS đọc thông tin SGK, nội dung bảng 64.1, th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: - 1HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt bæ sung. - L¾ng nghe híng dÉn cña GV.. KÕt luËn: - Do song cÇu khuÈn g©y nªn. - TriÖu chøng: + Nam: đái buốt, tiểu tiện có máu, mủ. + N÷: khã ph¸t hiÖn. - T¸c h¹i: + G©y v« sinh + Cã nguy c¬ chöa ngoµi d¹ con. + Con sinh ra cã thÓ bÞ mï loµ. Hoạt động 2: Bệnh giang mai Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS quan sát hình 64, đọc néi dung b¶ng 64.2 SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi - BÖnh giang mai cã t¸c nhËn g©y bÖnh lµ g×? - TriÖu trøng cña bÖnh nh thÕ nµo? - BÖnh cã t¸c h¹i g×?. Hoạt động của HS - HS quan sát hình 64, đọc nội dung b¶ng 64.2 SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Rót ra kÕt luËn.. KÕt luËn: - T¸c nh©n: do xo¾n khuÈn g©y ra. - TriÖu chøng: + XuÊt hiÖn c¸c vÕt loÐt n«ng, cøng cã bê viÒn, kh«ng ®au, kh«ng cã mñ, không đóng vảy, sau biến mất. + Nhiễm trùng vào máu tạo nên những chấm đỏ nh phát ban nhng không ngøa. + BÖnh nÆng cã thÓ s¨ng chÊn thÇn kinh. - T¸c h¹i: + Tæn th¬ng c¸c phñ t¹ng (tim, gan, thËn) vµ hÖ thÇn kinh..

(124) + Con sinh ra cã thÓ mang khuyÕt tËt hoÆc bÞ dÞ d¹ng bÈm sinh. Hoạt động 3: Các con đờng lây truyền và cách phòng tránh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS nghiªn cøu th«ng tin, ghi nhí kiÕn do GV cung cÊp vµ ghi nhí kiÕn thøc. thøc, th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý iÕn - Yêu cầu HS trao đổi nhóm để trả lời: trả lời: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm - Con đờng lây truyền bệnh lậu và khác nhận xét, bổ sung kiến thức: giang mai lµ g×? + Quan hÖ t×nh dôc bõa b·i. - Làm thế nào để giảm bớt tỉ lệ ngời m¾c bÖnh t×nh dôc trong x· héi hiÖn + Sèng lµnh m¹nh, quan hÖ t×nh dôc an nay? toµn. - Ngoµi 2 bÖnh trªn em cßn biÕt bÖnh nào liên quan đến hoạt động tình dục? + HIV. KÕt luËn: a. Con đờng lây truyền: quan hệ tình dục bừa bãi, qua đờng máu... b. C¸ch phßng tr¸nh: - Nhận thức đúng đắn về bệnh tình dục. - Sèng lµnh m¹nh. - Quan hÖ t×nh dôc an toµn. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV cñng cè néi dông bµi. - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i t¸c h¹i vµ c¸ch phßng tr¸nh c¸c bÖnh t×nh dôc. - GV đánh giá giờ. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” SGK. - §äc tríc bµi: §¹i dÞch ATDS – th¶m ho¹ cña loµi ngêi..

(125) TiÕt 68 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Bµi 65: §¹i dÞch AIDS – Th¶m ho¹ cña loµi ngêi A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Tr×nh bµy râ c¸c t¸c h¹i cña bÖnh AIDS. - Nêu đợc đặc điểm sống của virut gây bệnh AIDS. - Chỉ ra đợc các con đờng lây truyền và đa ra cách phòng ngừa bệnh AIDS. - Có kĩ năng phát hiện kiến thức từ thông tinđã có. - Có ý thức tự bảo vệ mình để phòng tránh AIDS. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 65, tranh qu¸ tr×nh x©m nhËp cña virut HIV vµo c¬ thÓ ngêi. - Tranh tuyªn truyÒn vÒ AIDS. - B¶ng trang 203. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Trình bày con đờng lây truyền và tác hại của bệnh lậu, giang mai? 3. Bµi míi Hoạt động 1: AIDS là gì? HIV là gì? Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, dựa vào hiểu biết của mình qua các phơng tiện thông tin đại chúng và trả lời c©u hái: - Em hiÓu g× vÒ AIDS? HIV? - GV yªu cÇu HS hoµn thiÖn b¶ng 65. - GV kÎ s½n b¶ng 65 vµo b¶ng phô, yªu cÇu HS lªn ch÷a bµi.. Hoạt động của HS - HS đọc thông tin SGK, dựa vào hiểu biÕt cña m×nh qua c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin đại chúng và trả lời câu hỏi: + AIDS lµ héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i. - 1 HS lªn b¶ng ch÷a, c¸c HS kh¸c nhận xét, bổ sung để hoàn thiện kiến thøc.. KÕt luËn: - AIDS lµ héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i. - HIV lµ virut g©y suy gi¶m miÔn dÞch ë ngêi. - Các con đờng lây truyền và tác hại (bảng 65). Hoạt động 2: Đại dịch AIDS – Thảm hoạ của loài ngời Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - HS đọc thông tin và mục “Em có - Yêu cầu HS đọc lại mục “Em có biết” biết” và trả lời câu hỏi:.

(126) vµ tr¶ lêi c©u hái: - Tại sao đại dịch AIDS là thảm hoạ + Vì: AIDS lây lan nhanh, nhiễm HIV cña loµi ngêi? là tử vong và HIV là vấn đề toàn cầu. - GV nhËn xÐt. - GV lu ý HS: Sè ngêi nhiÔm cha ph¸t hiện còn nhiều hơn số đã phát hiện rất - HS tiếp thu nội dung. nhiÒu. KÕt luËn: - AIDS lµ th¶m ho¹ cña loµi ngêi v×: + TØ lÖ tö vong rÊt cao. + Kh«ng cã v¨cxin phßng vµ thuèc ch÷a. + L©y lan nhanh. Hoạt động 3: Các biện pháp lây nhiễm HIV/ AIDS Hoạt động của GV - GV nêu vấn đề: + Dựa vào con đờng lây truyền AIDS, hãy đề ra các biện pháp phòng ngừa l©y nhiÔm AIDS? + HS phải làm gì để không mắc AIDS? + Em sẽ làm gì để góp sức mình vào công việc ngăn chặn sự lây lan của đại dÞch AIDS? + T¹i sao nãi AIDS nguy hiÓm nhng không đáng sợ?. Hoạt động của HS + An toµn truyÒn m¸u. + MÑ bÞ AIDS kh«ng nªn sinh con. + Sèng lµnh m¹nh. - HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi. - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. KÕt luËn: - Chủ động phòng tránh lây nhiễm AIDS: + Kh«ng tiªm chÝch ma tuý, kh«ng dïng chung kim tiªm, kiÓm tra m¸u tríc khi truyÒn. + Sèng lµnh m¹nh, 1 vî 1 chång. + Ngêi mÑ nhiÔm AIDS kh«ng nªn sinh con. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV cñng cè néi dung bµi. - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i: nguy c¬ l©y nhiÔm, t¸c h¹i vµ c¸ch phßng tr¸nh AIDS. - §¸nh gi¸ giê. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - ChuÈn bÞ néi dung «n tËp..

(127)

giao an sinh 8

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về