Tài liệu Cài đặt lại và khôi phục máy tính chạy Windows docx

Cài đặt lại và khôi phục máy tính chạy Windows
Có thể máy tính của bạn không khởi động, hoặc có thể bị
nhiễm vài phần mềm nguy hại nào đó.
Cũng có thể Windows xuất hiện lên một màn hình xanh
bất động (hay còn gọi là Cái chết màn hình xanh) mỗi
khi bạn gõ vào từ "aardvard".
Bất kể máy tính của bạn gặp loại trục trặc nào, vài người sẽ khuyên bạn định
dạng (format) lại đĩa cứng, cài đặt lại Windows và các trình ứng dụng, sau đó
phục hồi các tài liệu, ảnh, nhạc, phim từ một đĩa sao lưu.
Dù vậy, lời khuyên này không phải lúc nào cũng tốt và những người hỗ trợ kỹ
thuật không đủ trình độ thường dùng cách này để thoái thác trả lời khách hàng
qua điện thoại. Nhưng nếu không tìm được giải pháp thích hợp nào có thể khắc
phục được trục trặc, tốt hơn hết là bạn bắt đầu từ con số 0.
Tuy nhiên, đừng quá vội vàng làm theo cách này một khi bạn
chưa thử hết các giải pháp. Nếu máy tính của mình không khởi
động, bạn có thể tham khảo hướng dẫn khắc phục sự cố tại sao
một máy tính XP hay Vista không khởi động tại địa chỉ
find.pcworld.com/62504 cũng như tìm hiểu thêm về 6 đĩa CD khởi
động có thể "cấp cứu" máy tính tại địa chỉ
find.pcworld.com/62506.
Nếu Windows khởi động nhưng sau đó lại hành xử một cách kỳ lạ, thậm chí hành
xử bậy bạ, bạn hãy tiến hành quét kiểm tra phần mềm nguy hại, gỡ bỏ các tiện
ích tự khởi động và nâng cấp các trình điều khiển thiết bị. Ngoài ra, bạn cũng nên
tổng vệ sinh Windows Registry, xem thêm hướng dẫn tại find.pcworld.com/62537.
Hình 1: Hầu
hết máy tính
mới đều đi kèm
một đĩa khôi
phục hệ thống,
giúp người
dùng dễ dàng

đưa máy tính
về lại trạng thái
ban đầu.
Nếu sau khi đã thực hiện mọi thứ như trên nhưng tình hình vẫn không khả quan
hơn, có lẽ bạn sẽ phải cài đặt lại Windows. Hãy làm theo 8 bước được trình bày
bên dưới.
Bước 1: Tìm hiểu công cụ khôi phục hệ thống
Trước hết, bạn cần một môi trường có thể khởi động để cài đặt lại hay khôi phục
hệ điều hành Windows - dĩ nhiên bạn luôn có sẵn một môi trường như thế. Mọi
máy tính bán kèm Windows luôn đi kèm các tùy chọn sau.
Đĩa khôi phục hệ thống (restore disc) là một đĩa CD hoặc DVD khởi động, có khả
năng khôi phục đĩa cứng về chính xác tình trạng (nội dung) như khi máy tính rời
nhà máy sản xuất. Điều này có nghĩa là, trong hầu hết mọi trường hợp, đĩa khôi
phục sẽ phá huỷ mọi dữ liệu của người dùng - tài liệu, ảnh, nhạc... khi "cứu vớt"
hệ thống.
Ngoài ra, nhiều hãng sản xuất không cung cấp đĩa khôi phục rời, thay vào đó là
cài đặt lên đĩa cứng phần mềm phù hợp để người dùng tự tiến hành tạo ảnh đĩa
và đĩa khôi phục hệ thống. Còn nếu máy tính đang sử dụng có đi kèm đĩa khôi
phục hệ thống nhưng tiếc là bạn đã làm mất, hãy tham khảo cách thức khắc phục
sự cố tại địa chỉ find.pcworld.com/62511.
Một phân vùng đĩa cứng dành cho việc khôi phục hệ thống thường nằm ẩn bên
dưới đĩa cứng. Bạn truy xuất nó bằng cách ấn một tổ hợp phím đặc biệt lúc khởi
động. Bạn hãy đọc kỹ tài liệu hướng dẫn sử dụng của máy tính để biết có tính
năng này hay không, và nếu có thì cách để truy xuất. Phân vùng đĩa cứng này
đóng vai trò như một đĩa khôi phục hệ thống.
Dĩ nhiên, một đĩa CD hay DVD Microsoft Windows sẽ là công cụ khôi phục hệ
thống tốt nhất, nhưng nếu đã mua bản nâng cấp của phiên bản Windows mới hơn
thì bạn sẽ không có công cụ (đĩa) này.
Hình 2: DriveImage XML là tiện ích miễn
phí và xuất sắc để tạo ảnh đĩa trong

Windows (chỉ có phiên bản Vista Business
và Vista Ultimate mới được cài sẵn tiện ích
này).
Bước 2: Thu gom mọi thứ cần thiết
Hãy bảo đảm rằng bạn đã có tất cả "đồ chơi" cần thiết trước khi hành động.
* Sao lưu trình điều khiển thiết bị: Xem hướng dẫn chi tiết tại địa chĩ
find.pcworld.com/62523.
* Sao lưu dữ liệu số và phần mềm:
Bạn sẽ cần một (hay nhiều) đĩa cứng
gắn ngoài, vài dĩa DVD trắng và phần
mềm sao lưu.
* Các ứng dụng: Đối với các ứng dụng mà bạn sử dụng nhưng không được cài
đặt sẵn trên máy tính, bạn cần đĩa CD/DVD đi kèm, số series, mã số kích hoạt...
Nếu bạn tải về một ứng dụng, hãy tạo bản sao cho tập tin tải về hay đảm bảo
rằng bạn có thể dễ dàng tải lại sau đó.
* Thời gian: Trên thực tế, công việc này có thể kéo dài trong vài giờ, tuy nhiên
bạn hoàn toàn có khả năng phải mất cả ngày trời lục tung căn phòng để tìm một
đĩa CD chứa trình điều khiển thiết bị hay phần mềm. Do đó, tốt hơn hết bạn nên
làm việc này vào ngày nghỉ cuối tuần hay dịp rảnh rỗi để tránh làm ảnh hưởng
đến những công việc khác nhất là khi hỏng hóc, trục trặc chẳng may xảy ra.
Bước 3: Tạo một ảnh sao lưu cho đĩa cứng
Câu hỏi đặt ra là bạn lưu ảnh đĩa ở đâu? Một đĩa cứng gắn ngoài là lựa chọn thích
hợp và dễ sử dụng. Để có kết quả tốt nhất, bạn nên chọn đĩa cứng gắn ngoài có
dung lượng gấp đôi lượng dữ liệu cần sao lưu. Ví dụ, nếu đĩa cứng 160GB đang sử
dụng chứa 90GB dữ liệu thì đĩa cứng gắn ngoài 200GB là lựa chọn phù hợp. Dẫu
thế, đĩa cứng 500GB hay 1TB hiện có giá khá hấp dẫn, do đó nếu được thì bạn
nên trang bị một đĩa cứng có dung lượng càng lớn càng tốt. Bằng cách này, bạn
có thể tiết kiệm được chi phí, đồng thời lưu trữ nhiều dữ liệu hơn và thậm chí là
sử dụng chúng để sao lưu cho nhiều máy tính.
Hình 3: Norton Ghost cho phép sao lưu toàn

bộ đĩa cứng dưới dạng một tập tin ảnh.
Vậy nên sử dụng phần mềm tạo ảnh
đĩa và sao lưu nào? Norton Ghost
(find.pcworld.com/62353) và Acronis
True Image
(find.pcworld.com/43138) là hai tiện
ích tạo ảnh đĩa nổi tiếng nhất, tuy
nhiên chúng không phải là lựa chọn
duy nhất. Bạn có thể kiểm tra tiện ích
sao lưu mà mình thường dùng để xác
xem có tính năng tạo ảnh đĩa không
(ví dụ tính năng có tên Disaster Recovery). Phần mềm sao lưu đi kèm đĩa cứng
gắn ngoài cũng có thể đi kèm tính năng tương tự.
Cả Vista Business lẫn Vista Ultimate đều có sẵn tính năng sao lưu ảnh đĩa. Để sử
dụng tính năng này, bạn nhấn chuột chọn Start, gõ vào lệnh backup, chọn Backup
Status and Configuration, rồi ấn <Enter>. Nhấn chuột chọn Complete PC Backup,
rồi chọn Create a backup now.
Ngoài ra, người dùng có thể chọn phần mềm miễn phí như DriveImage XML của
Runtime Software (find.pcworld.com/62355).
Tuy nhiên, cần nhớ rằng một sao lưu ảnh đĩa cũng sẽ trở nên vô ích nếu bạn
không thể khởi động từ một đĩa CD hoặc DVD để có thể khôi phục nó. Cả Ghost
lẫn TrueImage đều đi kèm các công cụ để tạo ra một đĩa như vậy (có khả năng
khởi động). Nếu định dùng công cụ sao lưu tích hợp của Vista, bạn phải bảo đảm
đã có trong tay một đĩa DVD Windows Vista hay một đĩa Vista Recovery
(find.pcworld.com/60793). Ngoài ra, bạn có thể khôi phục một sao lưu DriveImage
XML thông qua Ultimate Boot CD for Windows (find.pcworld.com/ 6204).
Bước 4: Tạo một sao lưu dữ liệu
Dẫu thế, hướng dẫn ở bước thứ 3 giúp bạn tạo ra một sao lưu cho toàn bộ đĩa
cứng, tất nhiên trong đó có dữ liệu của bạn. Mục đích của bước sao lưu đầu tiên
là bổ sung một lớp bảo vệ phụ trợ cho bảo mật. Trong khi đó, bước thứ 2 – chỉ

sao lưu dữ liệu – sẽ lưu trữ thêm một lần nữa dữ liệu của bạn, qua đó giúp bạn
dễ dàng khôi phục lại chúng dễ dàng hơn khi cài đặt lại Windows. Bạn có thể
tham khảo những thư mục cần thiết phải sao lưu trong Windows XP và Vista tại
địa chỉ (find.pcworld.com/62521). Hoặc thậm chí đơn giản hơn, bạn chỉ cần kéo
thả (sao y) các thư mục này vào một nơi an toàn, như đĩa cứng gắn ngoài hay bút
nhớ USB hay ghi lên đĩa CD/DVD.
Bước 5: Khôi phục mọi thứ
Hình 4: Acronis True Image là tùy chọn
xuất sắc để sao lưu, phục hồi cũng như vệ
sinh đĩa cứng.
Đây là bước quan trọng nhất. Tuy
nhiên, tùy vào công cụ khôi phục dữ
liệu cụ thể mà bạn đang sử dụng,
hãy thực hiện theo hướng dẫn.
Bước 6: Thiết lập Windows theo ý riêng
Sau bước thứ 5, bạn đã có trong tay một phiên bản Windows mới, được cấu hình
chính xác theo cách mà Microsoft hay hãng sản xuất máy tính của bạn mong
muốn. Đây chỉ là điểm khởi đầu của một phiên bản Windows, do đó bạn hoàn
toàn có thể cấu hình lại, gỡ bỏ bất kỳ ứng dụng nào được cài đặt sẵn nào nếu
muốn, hay cài đặt phần mềm mới cũng như tuỳ chỉnh Windows theo ý thích. Có
thể khẳng định, đây là bước tốn nhiều thời gian nhất, tuy nhiên trước hết bạn hãy
thực hiện thêm các thao tác sau:
* Trong mục Users của Control Panel, bạn tạo các tài khoản đăng nhập cho riêng
mình cũng như những người dùng khác (cùng sử dụng chung máy tính này). Bạn
sẽ phải cần tối thiểu một tài khoản với quyền quản trị.
* Gỡ bỏ mọi chương trình mà bạn không cần sử dụng, đó thường là những tiện
ích hệ thống hay ứng dụng miễn phí. Bạn có thể sử dụng công cụ miễn phí Revo
Uninstaller (find.pcworld.com/62049) để thực hiện tác vụ này.
* Tiếp đến, bạn tiến hành khôi phục các trình điều khiển thiết bị đã được sao lưu
trước đó (xem lại Bước 2). Dĩ nhiên, bạn có thể bỏ qua các trình điều khiển thiết

bị đi kèm máy tính, bởi vì công cụ khôi phục hệ thống đi kèm đã thiết lập chúng
khi tạo một phiên bản Windows mới.
* Tải về và cài đặt mọi cập nhật mới Windows.
* Bắt đầu với phần mềm bảo mật, cài đặt tất cả phần mềm mà bạn cần sử dụng
nhưng không đi kèm theo máy tính. Cập nhật chúng, sau đó cấu hình lại theo ý
riêng.
Hình 5: Ultimate Boot CD for Windows cung
cấp nhiều công cụ sao lưu và hàng loạt tính
năng phục hồi hệ thống tiện dụng khác.