Tài liệu Thay đổi khí hậu doc

Nước biển dâng cao, nhiệt độ đại dương tăng, lũ lụt và
những thảm họa bắt nguồn từ hiệu ứng nhà kính của trái
đất khác đang đe dọa các tài sản văn hóa của thế giới,
theo khuyến cáo của tổ chức Chương trình Môi trường
LHQ (UNEP).
Nghiên cứu của UNEP cho biết thềm san hô ở bờ biển Belize mà Charles Darwin từng
mô tả vào năm 1842 là "bãi san hô tuyệt vời nhất ở Tây Ấn" đã bị "tẩy trắng" do nước
biển nóng lên.
Những đền đài ở Alexandria, Ai Cập và những tài sản có từ thời tiền Inca ở Công viên
quốc gia Huascara tại Peru bị xuống cấp nghiêm trọng vì nước đổ xuống từ những đỉnh
núi Andes bị tan băng.
Trong số này có một ngôi đền đuợc xây dựng từ năm 900 trước Công nguyên. Nhiều tòa
nhà ca vũ kịch, sân khấu, bảo tàng và thư viện ở CH Séc, nơi lưu trữ 500.000 quyển sách
và tài liệu xưa bị tàn phá bởi trận lụt ở châu Âu vào năm 2002...
Trưởng đại diện UNEP, ông Achim Steiner, kêu gọi thế giới lưu ý điều này để có những
nỗ lực trước khi quá muộn. Đặc biệt là sự tổn thất về văn hóa sẽ làm các nước nghèo
nghèo thêm. Theo ông, cần sử dụng thông tin tình báo và kiến thức khoa học để hỗ trợ
quản lý những địa điểm văn hóa quan trọng...
Tượng Phật tại Leshan, tây
nam Trung Quốc, được xây
dựng dưới đời nhà Đường
TS - Cuộc nghiên cứu do Gerald Haug thuộc Trung tâm nghiên cứu Trái đất
(Geoforschungs Zentrum) ở Potsdam, Đức, đứng đầu vừa được đăng tải trên tạp chí khoa
học Nature đưa ra giả thuyết: nguyên nhân sự cáo chung của triều đại nhà Đường, Trung
Quốc và nền văn hóa Maya ở Trung Mỹ có thể là những thay đổi khí hậu trong thời kỳ
gió mùa ở châu Á, diễn ra từ năm 700 đến năm 900.
Cuộc nghiên cứu cho biết tình trạng hạn hán do sự đảo lộn của chế độ mưa thường niên
đã dẫn đến mất mùa triền miên và dân chúng bị bần cùng hóa hoàn toàn. Có thể đây là
nguyên nhân sâu xa của tình hình căng thẳng và xung đột khiến các chế độ xã hội tại chỗ
không thể tồn tại. Kết luận trên dựa vào việc phân tích các chất trầm tích của hồ
Huguang Maar, đông nam Trung Quốc.

Một loại san hô vừa được phát
hiện ở tỉnh Phang Nga miền
nam Thái Lan. Ảnh : AFP
Nhà nghiên cứu Gerald Haug và các cộng sự người Trung Quốc và Mỹ nhận định rằng
trong 16.000 năm qua, Trung Quốc đã trải qua ba thời kỳ gió mùa đông thổi mạnh và khí
hậu khô, đặc biệt trong thời kỳ suy vong của triều đại thứ 13 ở Trung Quốc, là nhà
Đường (trị vì từ năm 618 - 907). Trong ba thế kỷ tồn tại, triều đại này nổi tiếng về nghệ
thuật và những trao đổi thương mại với Ấn Độ và Trung Đông.
Bên cạnh đó, theo các nhà nghiên cứu, những biến đổi trong vòng cung mưa nhiệt đới có
thể gây tác động đến toàn cầu, hay ít nhất là một phần. Thay đổi khí hậu gây hậu quả
tương tự như tại Trung Quốc đã góp phần kết thúc thời đại Maya (250-900) ở Trung Mỹ.
Những đô thị Maya (tại Mexico và Guatemala ngày nay) với những nghệ thuật trang trí
lộng lẫy, bộ lịch mặt trời 365 ngày và những kim tự tháp rực rỡ... Một nền văn minh lớn
của nhân loại đã đột ngột lụi tàn ngay trong thời kỳ vàng son của mình...
Các thành phố ven biển trên khắp thế giới đang đứng trước nguy cơ đối mặt với tình
trạng nước biển dâng cao và các thảm họa khác liên quan đến thay đổi khí hậu. Theo AP,
Viện Worldwatch - tổ chức nghiên cứu môi trường toàn cầu có trụ sở ở Mỹ - dẫn các
nghiên cứu của LHQ và các tổ chức khác cho biết trong số 33 thành phố được dự đoán
có dân số ít nhất 8 triệu người vào năm 2015, ít nhất 21 thành phố nằm ven biển và có
nguy cơ cao.
Đáng chú ý nhất là các thành phố sau: Dhaka (Bangladesh); Buenos Aires (Argentina);
Rio de Janeiro (Brazil); Thượng Hải, Thiên Tân (Trung Quốc); Alexandria, Cairo (Ai
Cập); Mumbai, Kolkata (Ấn Độ); Jakarta (Indonesia); Tokyo, Osaka-Kobe (Nhật Bản);
Lagos (Nigeria); Karachi (Pakistan); Bangkok (Thái Lan); New York, Los Angeles (Mỹ).
Hơn 1/10 dân số thế giới, tức khoảng 643 triệu người, sống ở các khu vực duyên hải thấp
dễ bị ảnh hưởng bởi thay đổi khí hậu. Các nước Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh, Việt
Nam, Indonesia, Nhật Bản, Ai Cập, Mỹ, Thái Lan và Philippines cũng đối mặt với những
ảnh hưởng ở mức độ khác nhau.
Di sản thế giới và các mối đe doạ
Tại Hội nghị lần thứ 32 tổ chức tại Quebec, Canada, Ủy ban di sản thế giới đã dựa vào

báo cáo định kỳ và phương thức theo dõi trên phạm vi toàn cầu để đưa ra dung mạo
những nguy cơ đang đe dọa đến sự nguyên vẹn của các địa danh đã được UNESCO công
nhận là di sản thế giới. Nhìn nhận tình hình theo góc độ tiêu cực, Ủy ban di sản thế giới
sẽ đưa các địa danh đang rơi vào tình trạng trên vào “Danh sách các di sản bị đe doạ”.
Chỉ riêng 2007 và 2008 Ủy ban đã xem xét gần 300 báo cáo đánh giá về thực trạng các di
sản cần được bảo tồn. Tình hình tại một số quốc gia sau khi được UNESCO khuyên cáo
đã được cải thiện rõ rệt. 9 địa danh từng nằm trong danh sách các di sản bị đe doạn đã
được rút khỏi danh sách báo động. Ngược lại, một số địa danh mới như Tombouctou
(Mali), Machu Picchu (Peru), Samarkand (Ouzbekistan) và Bordeaux (Cộng hoà Liên
bang Pháp) lại đang rơi vào tình trạng báo động nghiêm trọng bởi nhiều nguyên nhân
khác nhau. Uỷ ban di sản thế giới đã đưa ra tiếng chuông cảnh báo và áp dụng cơ chế
“Theo dõi tăng cường” đối với các địa danh này.
Những đe doạ đè nặng lên một bộ phận không nhỏ của 878 địa danh Di sản Thế giới là
bởi sự lấn át của các mục tiêu kinh tế, đó là công trình nhà chọc trời, cầu cống, ống dẫn
dầu, du lịch không kiểm soát được, săn bắn và đánh cá trái phép, đặc biệt là do sự thay
đổi môi trường và khí hậu rõ rệt trong những năm gần đây.
Trường hợp báo động đầu tiên mà Uỷ ban Di sản Thế giới khảo nhắc tới là công trình
xây dựng nhà chọc trời giữa Trung tâm lịch sử Thành phố Vienne, Áo. Các công trình
xây dựng này đã gây ra một cuộc luận chiến kéo dài từ năm 2003 đến tận bây giờ. Một ví
dụ tiêu cực tiêu biểu gần đây nhất là dự án xây dựng tháp Ohkta tại Saint-Petersbourg
của tập đoàn khí gaz tự nhiên khổng lồ Gazprom của Cộng hoà Liên bang Nga. Tại kỳ
họp ở Quebec, Uỷ ban đã yêu cầu Liên bang Nga mời phái đoàn bao gồm các chuyên gia
của Trung tâm Di sản thế giới và Hội đồng thế giới các công trình kiến trúc và địa danh
(ICOMOS) để đánh giá tác động của Tháp Ohkta và yêu cầu không thực hiện bất kỳ một
hành động nào cho đến khi có kết quả của phái đoàn chuyên gia.
Các dự án cơ sở hạ tầng, sông ngòi, kênh rạch, đường xá và cầu cống thường xuyên
được nhắc đến trong báo cáo đánh giá tình trạng bảo tồn các địa danh. Ở Ấn Độ, chiếc
cầu xây giữa tổng thể công trình kiến trúc Hampi đã khiến cho địa danh bị rút khỏi danh
sách Di sản thế giới năm 2006. Hay một trường hợp khác cũng cần phải giải quyết là dự
án xây dựng chiếc cầu giữa cảnh quan thung lũng Elbe, Dresden, CH Liên Bang Đức. Ủy

ban Di sản Thế giới dự định sẽ rút địa danh này ra khỏi danh sách Di sản Thế giới năm
2009 nếu chiếc cầu vẫn sẽ được xây dựng làm ảnh hưởng tới cảnh quan thiên nhiên của
thung lũng.
Nhiều di sản khác lại là nạn nhân của chính sự thành công của sự tăng trưởng của ngành
du lịch. Nhiều công ty du lịch đã không do dự sử dụng nhãn "Di sản Thế giớ" như một
công cụ quảng cáo để kiếm tiền. Theo thống kê, mỗi ngày có trên 5000 khách du lịch tới
đền Angkor ở Cam-pu-chia. Còn tại các đảo Galapagos, số lượng khách du lịch từ
40.000 khách năm 1991 đã vượt tới 120.000 năm 2006. Hình thức du lịch này không chỉ
gây nguy hại đến cảnh quan thiên nhiên của các địa danh mà còn gây ảnh hưởng tới an
ninh công cộng, chưa kể đến sự xuống cấp và biến thái của dịch vụ. Chính vì vậy, sự
phát triển của một ngành du lịch chất lượng cần có sự phối hợp vừa của các nhà tổ chức
du lịch, của người chịu trách nhiệm bảo tồn, của những hướng dẫn viên du lịch và của tất
cả các khách du lịch.
Bên cạnh đó, Uỷ ban Di sản Thế giới cũng đã nêu ra một loạt các mối đe doạ mà các di
sản phải đương đầu, đó là ngành khai thác mỏ, rừng, khí đốt, dầu mỏ cũng như việc săn
bắt trái phép động vật cho mục đích thương mại.
Một cải tiến quan trọng : cơ chế “theo dõi tăng cường”
Rất khó để đương đầu với những nguy hiểm và những thảm hoạ thiên nhiên như hiện
tượng thời tiết, khí hậu thay đổi một cách bất bình thường, hoả hoạn, lũ lụt, động đất hay
sóng thần. Bằng cách liên kết với với các tổ chức chuyên môn có thẩm quyền khác, Ủy
ban Di sản thế giới đã xây dựng một hành lang pháp lý với một khuôn khổ chính trị và
kế hoạch hành động nhằm quản lý các hiệu ứng thay đổi khí hậu ảnh hưởng tới các Di
sản Thế giới.Một đe doạ khác ảnh hưởng rất xấu đến các địa danh là hỗn loạn dân sự và
xung đột quân đội tại các địa danh Di sản thế giới. Uỷ ban cũng đã thông qua cơ chế
"theo dõi tăng cường" đối với các địa danh ghi vào danh sách Di sản thế giới bị đe doạ,
đang được áp dụng cho 5 địa danh của Cộng hoà dân chủ Congo, địa danh ở Dresden,
CHLB Đức và ở Jerusalem. Cơ chế này được thúc đẩy bởi Ủy ban di sản thế giới hoặc
thông qua quyền hạn của Tổng giám đốc UNESCO đối với từng trường hợp cụ thể và
đặc biệt. Tại kỳ họp khoá 32 ở Quebec, Cơ chế này cũng được quyết định áp dụng với
các địa danh không thuộc danh sách các địa danh đang bị đe doạ như Tombouctou

(Mali), Machu Picchu (Perou), Samarkand (Ouzbekistan) và Bordeaux (CHLB Pháp).
Lần đầu tiên trong lịch sử của Công ước, Ủy ban di sản thế giới đã quyết định một cách
bất đắc dĩ rút các địa danh ra khỏi danh sách di sản thế giới. Đền thờ linh dương Ả rập ở
Oman bị làm hư hại đến mức làm mất đi giá trị toàn cầu đặc biệt là một ví dụ tiêu biểu.
Địa danh này đã bị rút khỏi danh sách di sản thế giới. Tình tiết này cũng đưa ra lời cảnh
báo rằng sự bảo vệ của di sản thế giới là trách nhiệm chung của tất cả chúng ta, các quốc
gia thành viên có nghĩa vụ bảo vệ các địa danh văn hoá và thiên nhiên trên lãnh thổ quốc
gia. Cũng chính là nghĩa vụ của Cộng đồng thế giới trong tổng hợp thể giúp và hợp tác
với các quốc gia thành viên trong tổ chức này.
Tại kỳ họp khoá 32 ở Quebec, Canada đã mong muốn liên kết thế hệ trẻ cho công việc
của Ủy ban di sản thế giới. Sự bảo tồn các địa danh trong danh sách Di sản thế giới phụ
thuộc vào nhiệt huyết của thế hệ trẻ kế tục trách nhiệm bảo vệ các di sản. Bằng cách
khuyến khích thế hệ trẻ tham gia ngày hôm nay là chúng ta có thể hình thành những
người quyết định của ngày mai. /.
Hồ
hồ ở Nam Cực biến mất dần trong 30 năm gần đây.
Nhiều hồ ở Nam Cực biến mất trong 30 năm gần đây, theo các nhà nghiên cứu có lẽ do
tác động của tình trạng toàn cầu đang ấm lên.
Trong một bài báo đăng trên tạp chí Khoa học ngày 6-3, các nhà khoa học Mỹ đã phân
tích hơn 10.000 hồ ở Siberia thông qua những hình ảnh từ vệ tinh.
Họ nhận thấy số các hồ lớn ở Nam Cực giảm từ 10.882 xuống còn 9.712 từ năm 1973
đến năm 1998. Tổng số 125 hồ đã hoàn toàn biến mất trong khi số còn lại cũng giảm dần
về diện tích bề mặt.
Những vùng đất bị đóng băng ban đầu ấm dần lên, gây ra sự phát triển của hiện tượng
sụp đất, hình thành cái gọi là “vùng đá vôi nóng”. Sự ấm lên ngày càng làm suy thoái các
vùng đất bị đóng băng, dẫn đến các vùng đất bị đóng băng “bị thủng” là điều kiện thuận
tiện cho nước thoát xuống lớp dưới bề mặt các hồ gần đó, các tác giả cho biết.
Các nhà nghiên cứu cũng báo cáo về sự tăng lên của các hồ ở gần vùng đông bắc Siberia
cho thấy có thể khởi đầu cho các vùng đất bị đóng băng suy giảm trong tương lai. “Đây
là lần đầu tiên báo cáo cho thấy những thay đổi mà chúng ta đang theo dõi ở các hồ ở

Alaska trong phản ứng với khí hậu ấm lên cũng đang xảy ra ở Siberia”, Larry Hinzman,
đồng tác giả của nghiên cứu thuộc Trường ĐH Alaska nói.
“Chúng tôi đang mong đợi khu vực các hồ sẽ nhiều hơn khi khí hậu thay đổi”, Laurence
Smith, trưởng nhóm nghiên cứu đến từ Trường ĐH California, Los Angeles nói.
Ở những vùng đất bị đóng băng, mùa hè làm tuyết tan, nước tuyết không thể thấm vào
đất vì những tảng đất bị đóng băng khá dày. Dữ liệu từ các đo đạc gần đây cho thấy nhiệt
độ ấm lên dẫn đến gia tăng diện tích mặt nước khiến cho các vùng đất bị đóng băng trở
nên lạnh hơn.
Nhiều hồ giảm kích thước hay hoàn toàn bị khô cạn, trong khi các hồ khác lại tăng về
kích thước. Các nhà nghiên cứu nói rằng khí hậu ấm lên, cộng với tuyết tan tích lũy ở các
hồ đã hình thành các vùng lạnh hơn ở các vùng đất bị đóng băng dày hơn làm tăng kích
thước của các hồ. Tuy nhiên, nếu khí hậu tiếp tục ấm lên, thậm chí các hồ này cũng sẽ
dần bị biến mất.
Ở những vùng có các tảng băng mỏng hay không thể tiếp tục đóng băng, mặt đất cũng
trở nên khô hơn khi các tảng băng tan dần đi.
Cũng theo các nhà nghiên cứu, sự biến mất của bề mặt nước chắc chắn sẽ tác động tới hệ
sinh thái ở khu vực, dẫn đến các tác động như hình thành thác nước, mất chỗ cho chim di
trú, ảnh hưởng đến các hoạt động sinh tồn, hạn chế gió, nhiều vùng đất hoang dễ cháy
hơn...
Các nhà khoa học Chile khẳng định hiện tượng Trái đất nóng lên là nguyên nhân khiến
hồ ở Công viên quốc gia Bernardo O’Higgins của nước này biến mất một cách đầy bí ẩn
cách đây 2 tháng.