Ý NGHĨA NHAN đề tác PHẨM văn 9

Ý NGHĨA NHAN ĐỀ TÁC PHẨM VĂN 9
1. Đồng chí– Chính Hữu.
- “Đồng chí” là tên gọi của một tình cảm mới, đặc biệt xuất hiện vàphổ biến trong
những năm cách mạng và kháng chiến.
- Tên bài thơ khẳng định sức mạnh và vẻ đẹp tinh thần của người lính Cụ Hồ –
những con người cùng chung cảnh ngộ,chung chí hướng,lý tưởng, gắn bó keo sơn
trong chiến đấu gian khổ thời kìchống Pháp.
- “Đồng chí” , đó là tiếng gọi thiêng liêng sâu thẳm, nơi hội tụ, kết tinh của bao
tình cảm đẹp: tình giai cấp, tình bạn, tình người trong chiến tranh.
2. Bài thơ về tiểu đội xe không kính – Phạm Tiến Duật.
- Bài thơ có một nhan đề khá dài, tưởng có chỗ thừa nhưng lại thu hút người đọc
bởi sự khác lạ, độc đáo.
- Nhan đề của bài thơ làm nổi bật hình ảnh tồn bài: những chiếc xe khơng kính.
Đây là một phát hiện thú vị của tác giả thể hiện sự am hiểu và gắn bó với hiện thực
đời sống chiến tranh trên tuyến đường Trường Sơn.
- Hai chữ “Bài thơ” cho ta thấy rõ hơn cách nhìn,cách khai thác hiện thực của tác
giả: Phạm Tiến Duật không chỉ viết về những chiếc xe khơng kính, viết về hiện
thực khốc liệt của chiến tranh mà chủ yếu ơng muốn khẳng định chất thơ tốt lên
từ hiện thực trần trụi ấy. Đó là chất thơ của thế hệ trẻ Việt Nam những năm chống
Mỹ hiên ngang, dũng cảm, trẻ trung, sơi nổi, có một trái tim ln đập vì miền Nam
phía trước.
3. Bếp lửa –Bằng Việt.
- Bếp lửa vốn là một hình ảnh quen thuộc trong mỗi gia đinh người VN đã trở
thành hình ảnh tượng trưng gợi kỉ niệm ấm áp của tình bà cháu.
- Bếp lửa là nơi bà nhóm lên tình cảm khát vọng trở thành ngọn lửa của tình yêu,
niềm tin.
- Bếp lửa là kỉ niệm thiêng liêng nâng bước người cháu trên suốt hành trình dài
rộng của cuộc đời.
4. Ánh trăng– Nguyễn Duy:
-“Ánh trăng” chỉ một thứ ánh sáng dịu hiền, ánh sáng ấy có thể len lỏi vào những
nơi khuất lấp trong tâm hồn con người để thức tỉnh họ nhận ra những điều sai trái,

hướng con người ta đến với những giá trị đích thực của cuộc sống.
- “Ánh trăng” như ánh sáng của hàng nghìn nến đã thắp sáng lên một góc tối của
con người, thức tỉnh sự ngủ quên của con người về nghĩa tình thủy chung với quá
khứ, với những năm tháng gian lao nhưng rất hào hùng của cuộc đời người lính.
5. Làng – Kim Lân.
- Đặt tên “Làng” mà không phải là “Làng chợ Dầu”vì vấn đề tác giả đề cập tới
khơng chỉ nằm trong phạm vi nhỏ hẹp của một làng cụ thể.(DT chung, DT riêng)
- Đặt tên là “Làng” vì truyện đã khai thác một tình cảm bao trùm, phổ biến trong
con người thời kì kháng chiến chống Pháp: yêu quê hương ,yêu đất nước.
- Làng ở đây cũng chính là cái Chợ Dầu mà ông Hai yêu như máu thịt của
mình,nơi ấy với ơng là niềm tin, là tình u và niềm tự hào vô bờ bến,là quê hương
đất nước thu nhỏ.
=> Tình cảm u làng u nước khơng chỉ là tình cảm của riêng ơng Hai mà cịn là


tình cảm chung của những người dân Việt Nam thời kì ấy.
- Chủ đề của tác phẩm là viết về lịng u nước của người nơng dân - làng nơi gần
gũi, gắn bó với người nơng dân, người ta khơng thể yêu nước nếu không yêu làng.
- Nhan đề Làng gợi hình ảnh người nơng dân và nơng thơn, đây là mảng sáng tác
thành cơng nhất của Kim Lân.
Vì vậy, nhan đề tác phẩm rất hay và giàu ý nghĩa.
6. Lặng lẽ Sa Pa– Nguyễn Thành Long.
- Có phép đảo ngược đặt tính từ trước danh từ nhằm nhấn mạnh vào sự lặng lẽ, êm
đềm, thơ mộng.
- Với nhan đề “Lặng lẽ Sa Pa”, truyện ngắn của Nguyễn Thành Long đã thể hiện rõ
tư tưởng chủ đề của tác phẩm: thông qua việc viết về nơi nghỉ mát êm đêm, thơ
mộng tác giả ca ngợi những con người hết lòng vì cơng việc, vì cuộc sống mới. Đó
chính là anh thanh niên làm cơng tác khí tượng trên đỉnh n Sơn,ông kĩ sư dưới
vườn rau Sa Pa, anh cán bộ nghiên cứu bản đồ sét. Tất cả đang cống hiến lặng lẽ
âm thầm.

- Lặng lẽ Sa Pa, đó chỉ là cái vẻ lặng lẽ bên ngồi của một nơi ít người đến, nhưng
thực ra nó lại khơng lặng lẽ chút nào, bởi đằng sau cái vẻ lặng lẽ của Sa Pa là cuộc
sống sôi nổi của những con người đầy trách nhiệm đối với công việc, đối với đất
nước, với mọi người mà tiêu biểu là anh thanh niên làm cơng tác khí tượng một
mình trên đỉnh núi cao
- Nhan đề của tác phẩm vừa gợi ra vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa, vừa thể hiện sự
lớn lao của những con người trên mảnh đất ấy. Với tên truyện như vậy, phải chẳng
tác giả đã lấy địa danh làm nền để khắc họa vẻ đẹp con người?
Ý nghĩa nhan đề “Lặng lẽ Sa pa”:
Tác giả đặt tên là lặng lẽ sa pa vì ở đây, trên vùng đất sa pa lạnh lẽo quanh năm chỉ
có gió tuyết và sương mù, có những con người dốc hết sức mình làm việc phục vụ
cho Tổ Quốc. Họ là những con người khơng có tên, tên của họ gắn liền với cơng
việc: như anh thanh niên làm cơng tác khí tượng
có những suy nghĩ thật đúng và sâu sắc về công việc đối với cuộc sống con người,
đó là ơng kỹ sư vườn rau: Ngày này qua ngày khác ngồi trong vườn, chăm chú rình
xem cách lấy mật của ong để rồi tự tay thụ phấn cho hàng vạn cây su hào để hạt
giống làm ra tốt hơn, để xu hào trên tồn miền Bắc ta ăn được to hơn, ngọt hơn
trước,đó là ông cán bộ nghiên cứu sét đã 11 năm không một ngày xa cơ quan luôn
“trong tư thế sẵn sàng, suốt ngày chờ sét” để lập bản đồ tìm ra tài nguyên trong
lòng đất .Những con người ấy, họ làm việc thầm lặng cống hiến sức lực của mình
để xây dựng nước nhà...Nhan đề “Lặng lẽ Sa pa” nhằm ca ngợi vẻ đẹp và ý nghĩa
của những công việc thầm lặng.
7. Chiếc lược ngà – Nguyễn Quang Sáng:
- “Chiếc lược ngà” là một nhan đề hay, thể hiện sâu sắc nội dung của tác phẩm.
- Đó là hình tượng nghệ thuật chứa đựng tình cảm cha con sâu nặng, thiêng liêng.
- Chọn hình ảnh “Chiếc lược ngà” làm nhan đề cho tác phẩm, nhà văn Nguyễn
Quang Sáng đã bộc lộ tài năng của mình trong việc thể hiện tư tưởng, chủ đề tác
phẩm qua một hình ảnh nghệ thuật cô đúc, giàu ý nghĩa:
+ Với bé Thu, chiếc lược ngà là kỷ vật , là tình cảm yêu mến nhớ thương của người

cha chiến sĩ.
+ Với ông Sáu, chiếc lược ngà là một vật q giá, thiêng liêng bởi nó chứa đựng
tình yêu, nỗi nhớ thương của ông đối với đứa con gái và làm dịu đi nỗi day dứt, ân
hận vì đã đánh con khi nóng giân…
-> Với nhan đề ấy, nhà văn khơng chỉ nói tình cảm cha con thắm thiết, sâu nặng mà
cịn gợi cho người đọc thấm thía những đau thương mất mát do chiến tranh gây ra.
TÌNH HUỐNG TRUYỆN
Truyện ngắn 1. Làng - Kim Lân
- Nhà văn Kim Lân đã đặt nhân vật ông Hai vào một tình huống rất gay cấn. Ơng
Hai vốn rất u làng, lúc nào cũng tự hào và khoe khoang về ngôi làng của mình
với sự giàu có và tinh thần kháng chiến. Nhưng đột nhiên ông nhận được tin sét
đánh mang tai từ những người tản cư - làng ông theo Tây, làm việt gian. Ơng vơ
cùng đau đớn tủi hổ và nhục nhã. Cách tạo tình huống như vậy nhà văn Kim Lân
muốn làm nổi bật lòng yêu làng gắn liền với lòng yêu nước và tinh thần kháng
chiến của người nông dân Việt Nam thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
Truyện ngắn 2. Lặng lẽ Sa Pa - Nguyễn Thành Long
- Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa có tình huống rất đơn giản. Câu chuyện chỉ xoay
quanh cuộc gặp gỡ tình cờ của nhân vật anh Thanh niên với ông Hoạ sĩ già và cô
Kỹ sư trẻ diễn ra trong vòng ba mươi phút trên đỉnh núi Yên Sơn cao hai nghìn sáu
trăm mét. Cuộc gặp gỡ bất ngờ nhưng đã để lại trong lòng mỗi nhân vật những ấn
tượng sâu sắc về lí tưởng và mục đích sống. Cách tạo tình huống như vậy nhà văn
Nguyễn Thành Long muốn làm nổi bật hình ảnh những con người đang lao động
âm thầm lặng lẽ, đầy trách nhiệm để cống hiến hết mình cho đất nước, cho cơng
cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Miền Bắc những năm 70 của thế kỷ XX.
Truyện ngắn 3. Chiếc lược ngà - Nguyễn Quang Sáng.
- Tình huống của truyện ngắn Chiếc lược ngà thật éo le. Anh Sáu sau tám năm xa
nhà đi làm kháng chiến, chuyến nghỉ phép thăm quê trước khi chuyển đơn vị này
với anh thật ý nghĩa bởi anh sẽ được gặp con - đứa con gái duy nhất anh chưa từng
gặp mặt. Nhưng bé Thu đã không nhận ra anh là cha. Ngày anh ra đi cũng là lúc bé

Thu nhận ra anh là cha.
- Ở chiến khu lúc nào anh cũng nhớ về con, anh dồn hết tâm lực vào việc tạo ra cây
lược ngà để tặng con. Nhưng anh chưa kịp trao chiếc lược cho con thì anh đã hy
sinh trong một trận càn của giặc Mỹ.
=> Tạo tình huống như vậy Nguyễn Quang Sáng muốn ca ngợi tình cảm cha con
sâu nặng của anh sáu và bé Thu trong hoàn cảnh éo le, vừa là lời lên án tố cáo tội
ác của chiến tranh đã gây ra cho bao gia đình Việt Nam.