Gợi ý trả lời câu hỏi trong SGK ngữ văn 6 (HKI) KNTTNhung 1

GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 1
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================

BÀI 1: TÔI VÀ CÁC BẠN

Yêu cầu cần đạt:
Nhận biết được một số yếu tó cúa truyện đồng thoại (c ốt truy ện, nhân
vật, lời người kể chuyện, lời nhân vật) và người kể chuyện ngơi thứ nhất.
Nhận biết và phân tích được đặc điểm nhân vật thẻ hiện qua hinh dáng,
cử chỉ, hành động. ngôn ngữ. ý nghĩ của nhân vật.
Nhận biết được từ đơn và từ phức (từ ghép và từ' láy), hiểu được tác
dụng của việc sử dụng từ láy trong vấn bản.
Viết được bài văn kẻ lại một trải nghiệm dủa bản thân, biết viết văn bản
bảo đảm các bước.
Kẻ được một trải nghiệm đáng nhớ đổi với bản thân.
Nhân ái, chan hoà, khiêm tốn; trân trọng tinh b ạn, tôn tr ọng s ự khác bi ệt.

ĐỌC
Tri thức ngữ văn:
1. Truyện và truyện đồng thoại:
Là loại tác phẩm văn học kể lại một câu chuyện, có cốt truy ện, nhân v ật,
khơng gian, thời gian, hồn cảnh diễn ra các sự việc
Viết cho trẻ em, có nhân vật thường là đố vật hoặc đồ vật đ ược nhân
cahcs hóa. Các nhân vật này vừa mang những đặc tính v ốn có c ủa lồi v ật
hoặc đồ vật vừa mang đặc điểm của con người
2. Cốt truyện:
Là yếu tố quan trọng của truyện kể, gồm các sự kiện chính được s ắp x ếp
theo một trình tự nhất định: có mở đầu, diễn biến, kết thúc

GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 2
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
Từ phức là từ có hai tiếng trở lên, tạo nên bằng cách ghép các ti ếng, gi ữa
các tiếng có quan hệ với nhau vẻ nghĩa được gọi là từ ghép. Những t ừ
phức mà các tiếng chỉ có quan hệ với nhau vẻ âm (lặp lại ăm đ ầu, v ằn
hoặc lặp lại cả âm đầu và vân) được gọi là từ láy.
3. Nhân vật:
Là đối tượng có hình dáng, cử chỉ, hành động, ngôn ngữ, c ảm xúc, suy
nghiaxm được nhà văn khác họa trong tác ph ẩm ( VD: th ần tiên, ma qu ỷ,
con người, đồ vật,....)
4. Người kể chuyện:
Người kế chuyện là nhân vật do nhả văn tạo ra để kể lại câu chuy ện.
Người kể chuyện có thể trực tiếp xuất hiện trong tác phẩm, xưng "tơi"
(người kẻ chuyện ngơi thứ nhất), kể về những gì minh chứng kiến ho ặc
tham gia. Người kể chuyện cũng có thể giấu mình” (người kề chuyện ngơi
thử ba), khơng tham gia vào câu chuyện nhưng lại có kh ả nãng “bi ết h ết"
mọi chuyện.
5. Lời người kể chuyện và lời nhân vật
Lời người kể chuyện đảm nhận việc thuật lại các sự việc trong câu
chuyện, bao gồm cả việc thuật lại mọi hoạt động của nhân vật vá miêu tả
bối cảnh không gian, thời gian của các sự việc, hoạt động ấy.
Lời nhân vật là lời nói trực tiếp của nhân vật (đối thoại, độc tho ại), có th ẻ
được trình bảy tách riêng hoặc xen lẫn với lời người kế chuyện.
6. Từ đơn và từ phức
Từ đơn là từ chỉ có một tiếng.

BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
TRƯỚC KHI ĐỌC
Câu 1.


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 3
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
Có thể em đã từng đọc một truyện kể hay xem một bộ phim nói về niềm vui hay nỗi
buồn mà nhân vật đã trải qua. Khi đọc (xem) em đã có suy nghĩ gì?
Gợi ý trả lời
- Truyện “Chuyện một khu vườn nhỏ” trong sách Tiếng Việt lớp 5, tập 1:
Truyện kể về niềm vui, yêu thích của nhân vật bé Thu dành cho khu vườn trên ban
cơng do ơng mình chăm sóc, cùng nỗi buồn nhỏ khi bạn của em là Hằng luôn bảo ban
công nhà em không phải là vườn.
Sau khi đọc, em cảm nhận được tình yêu cây cỏ, tình cảm của nhân vật dành cho khu
vườn nhỏ, và em cũng mong ước mình được chăm sóc cho một khu vườn xinh xắn
như thế.
- Truyện cổ tích “Sự tích cây vú sữa”:
Truyện khắc họa những cung bậc cảm xúc của cậu bé, đặc biệt là nỗi buồn và sự ân
hận của cậu ở cuối câu chuyện, khi cậu nhận ra mình đã sai và sẽ khơng thể trở về
bên mẹ như lúc trước được nữa.
Sau khi đọc, em rất cảm động về tình mẫu tử và rút ra được bài học cho mình, rằng
phải ngoan ngỗn, nghe lời mẹ, không ham chơi để không phải buồn bã và ân hận
như cậu bé trong truyện.
Câu 2.
Chia sẻ với các bạn vài điều em thấy hài lòng hoặc chưa hài lòng khi nghĩ về bản

thân?
Gợi ý trả lời
- Điều em hài lịng về bản thân:
Chăm chỉ học tập, khơng lười biếng, ham chơi
Ln trung thực và thành thật, khơng nói dối
Biết giúp đỡ bố mẹ những cơng việc nhà mà mình có thể làm được
Là một người anh/ chị gương mẫu
Là một người bạn hòa đồng, thân thiện, tốt bụng…
- Điều em chưa hài lòng về bản thân:
Thỉnh thoảng còn ham chơi, chưa chú tâm vào việc học


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 4
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
Chưa thực sự chăm chỉ, cố gắng học tập hết mình
Có lần đã nói dối vì sợ bị trách phạt
Chưa biết quan tâm đến sức khỏe của bản thân
Chưa có những thói quen, sở thích lành mạnh
Chưa biết cách quản lí quỹ thời gian của mình…
ĐỌC VĂN BẢN
Dự đốn
Câu 1. Em dự đốn thế nào về sự việc sắp được kể?
Câu 2. Lúc rủ Dế Choắt trêu chị Cốc, Dế Mèn có nghĩ đến hậu quả khơng?
Câu 3. Điều gì đã xảy ra với Dế Choắt? Dế Mèn đã làm gì khi chứng kiến điều đó?
Gợi ý trả lời
Câu 1. Em dự đốn về sự việc sắp được kể: Dế Choắt có tính hung hăng, hống hách,
kiêu căng, tự phụ, ln nghĩ mình "là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ" và

coi thường những kẻ yếu hơn mình nên sẽ bắt bạt và trêu chọc mọi người.
Câu 2. Lúc rủ Dế Choắt trêu chị Cốc, Dế Mèn đã không nghĩ đến hậu quả của sự
việc. Dế Mèn chỉ nghĩ rằng với sức mạnh của mình, sẽ làm chị Cốc tức giận và mình
sẽ hả hê.
Câu 3 . Dế Chắt đã chết bởi chính trị đùa tai qi của Dế Mèn. Dế Mèn nằm im thin
thít trong hàng cho tới khi chị Cốc đi rồi mới mon men bò lên. Khi thấy Dễ Choặt
thoi thóp, Dế Mèn hoảng hốt sợ hãi ăn năn.
Sau khi đọc
1. Câu chuyện được kể bằng lời của nhân vật nào? Kể theo ngôi thứ mấy?
Gợi ý trả lời
- Câu chuyện được kể theo lời của nhân vật chính: Dế Mèn. Kể theo ngơi thứ nhất
xưng “tơi”. Tạo sự tin cậy cho câu chuyện. Và qua đó, nhân vật dễ biểu hiện tâm
trạng, ý nghĩa, thái độ.
2. Đọc phần một đoạn trích, nêu một số chi tiết miêu tả Dế Mèn khiến em liên tưởng
tới đặc điểm con người. Lối miêu tả này thường được sử dụng ở loại truyện nào?
Gợi ý trả lời


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 5
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
– Các từ miêu tả ngoại hình và hành động của Dế Mèn khiến em liên tưởng đến con
người là:
+ Một chàng dế thanh niên cường tráng, đơi càng mẫm bóng, vuốt ở chân và khoeo
cứng dần và nhọn hoắt.
+ Tôi đạp phanh phách vào các ngọn cỏ, tôi vũ cánh nghe tiếng phành phạch giịn
giã, tơi bước đi bách bộ, đơi cánh bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đi.
+ Người tơi rung rinh một màu bóng mỡ soi gương được, cái đầu to ra và nổi từng

tảng, cái răng đen nhánh, sợi râu dài và uốn cong, tôi cà khịa bà con trong xóm, tơi
qt mấy chị Cào Cào, đá ghẹo anh Gọng Vó.
- Lối miêu tả này thường được sử dụng ở loại truyện ngụ ngôn.
3. Em thích hoặc khơng thích điều gì trong cách Dế Mèn tự miêu tả và đánh giá về
bản thân ở phần một? Vì sao?
Gợi ý trả lời
- Điều em thích:
+ Sự tự tin của Dế Mèn trong cách miêu tả và khẳng định về ngoại hình, cơ thể, lối
sống điều độ của bản thân mình. Vì sự tự tin là một điều cần thiết của mỗi người
trong cuộc sống.
+ Lối sống khoa học của Dế Mèn đã giúp cơ thể chú khỏe mạnh, dẻo dai. Đây là điều
chúng ta nên học tập.
- Điều em khơng thích: sự kiêu căng của Dế Mèn trong lối nói và tính trịch trượng,
thích bắt nạt người khác. Vì đây là một tính xấu và thiếu lịch sự trong cách hành xử
với mọi người.
4. Dế Mèn đã nói gì khi sang thăm nhà Dế Choắt và khi Dế Choắt nhờ giúp đỡ?
Những lời nói đó thể hiện thái độ gì của Dế Mèn?
Gợi ý trả lời
- Khi sang thăm nhà Dế Choắt và khi Dế Choắt nhờ giúp đỡ, Dế Mèn đã thể hiện thái
độ kẻ cả và trịch thượng khi nói rằng: “Chú mày hơi như cú mèo, ta nào chịu được.
Đào tổ nơng thì cho chết!”.


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 6
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
- Những lời nói đó thể hiện thái độ khinh thường, chế giễu của Dế Mèn đối với Dế
Choắt và còn thể hiện thái độ ích kỉ, khơng biết giúp đỡ người khó khăn, khơng coi

trọng tình làng nghĩa xóm của Dế Choắt.
5. Chứng kiến cái chết của Dế Choắt, Dế Mèn đã có nhũng cảm xúc, suy nghĩ gì?
Những cảm xúc, suy nghĩ đó cho thấy sự thay đổi nào ở Dế Mèn?
Gợi ý trả lời
- Chứng kiến cái chết của Dế Choắt, Dế Mèn cảm thấy vơ cùng hối hận vì hành động
ngu dại của mình "Tơi cảm thấy vơ cùng hối hận và đau xót lắm. Trị đùa ngỗ ngược
của tôi đã khiến cho anh Dế Choắt phải vạ lây. Tơi giận cái thoi hnh hoang, hống
hách của mình".
- Những cảm xúc và suy nghĩ ấy cho thấy Dế Mèn đã biết ăn năn hối lỗi, suy nghĩ
chín chắn hơn và rút ra bài học đáng nhớ cho mình.
6. Theo em, từ những trải nghiệm đáng nhớ, Dế Mèn đã rút ra được bài học gì?
Gợi ý trả lời
- Sau cái chết của người bạn ốm yếu đáng thương Dế Choắt, Dế Mèn đã rút ra được
một bài học đường đời đầu tiên vơ cùng lớn của mình: Ở đời khơng nên kiêu căng,
xốc nổi, bắt nạt kẻ yếu. Tính kiêu ngạo, nóng vội của tuổi trẻ có thể làm hại người
khác, khiên ta phải ân hận suốt đời.
7. Nêu hình dung của em về nhân vật Dế Choắt. Nếu gặp một người bạn có đặc điểm
giống như Dế Choắt, em sẽ đối xử với bạn như thế nào?
Gợi ý trả lời
- Hình dung của em về nhân vật Dế Choắt: một cậu chàng bé nhỏ, thể lực yếu, tính
tình hiền lành và nhút nhát. Dế Choắt là nhân vật có dáng dấp nhỏ bé, yếu ớt nhưng
khá am hiểu sự đời, cách đối đãi với mọi người xung quanh. Dù có bị Dế Mèn chê
bai, Dế Choắt đáng thương, tội nghiệp cũng chỉ than thở, đành chịu sức mình hèn
kém. Dế Choắt đã thiệt mạng một cách oan uổng, trong lúc thoi thóp hơi thở cuối
cùng, Dế Choắt cũng khơng hề trách móc Dế Mèn mà cịn đưa ra lời khuyên để Dế
Mèn tránh được hậu quả về sau.


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 7
VỚI CUỘC SỐNG

Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
- Nếu gặp một người bạn có đặc điểm giống như Dế Choắt, em sẽ ở bên cạnh động
viên bạn cố gắng rèn luyện thể lực, trau dồi tri thức và giúp đỡ bạn khi bạn cần.
Viết kết nối với đọc
Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) kể lại một sự việc trong đoạn trích Bài học đường
đời đầu tiên bằng lời của một nhân vật do em tự chọn.
Gợi ý trả lời
Nhân vật: Dế Mèn hoặc Dế Choắt (xưng tôi)
Sự kiện: Dế Mèn sang nhà Dế Choắt chơi, Dế Mèn trêu chị Cốc…
Kể truyện theo ngôi kể thứ nhất là Dế Mèn
Một hơm, nhìn thấy chị Cốc bỗng ta nghĩ ra một trò nghịch dại và rủ Choắt chơi
cùng. Nhưng khi nghe nhắc đến tên chị Cốc thì Choắt lại hoảng sợ xin thơi, đã thế
cịn khun tơi đừng trêu vào, phải biết sợ. Nghe thật tức cái tai.Tôi nào đâu biết sợ
ai. Tức giận, tôi quay lại cất tiếng trêu chị Cốc, chứng minh cho Choắt thấy sự dũng
cảm của mình. Nhưng chị Cốc khơng phải hiền lành. Nghe tiếng trêu, chị ta trợn tròn
mắt, giương cánh lên, như sắp đánh nhau. Lúc đó tơi cảm thấy sợ hãi nên vội chui tọt
vào hang, lên giường nằm khểnh. Lúc bấy giờ, tôi không hề nghĩ đến anh bạn Dế
Choắt tội nghiệp và cũng không thể tưởng tượng được chuyện sắp xảy ra. Đến hơm
nay nghĩ lại, tơi vẫn cịn thấy rùng mình.
Kể truyện theo ngơi kể thứ nhất là Dế Choắt
Một hôm, anh Dế Mèn sang nhà tôi chơi. Vừa nhìn xung quanh, anh đã chê bai căn
nhà của tơi là luộm thuộm, tuềnh tồng. Anh cịn dọa nếu như có kẻ xấu nào chui vào
tơi thì tơi sẽ đi đời. Tôi lấy làm sợ hãi lắm, buồn rầu giải thích rằng mình vốn yếu ớt,
khơng có sức lực để đào tổ nữa. Tôi xin anh Dế Mèn đào giúp mình một cái ngách
sang bên nhà anh để phịng khi tối lửa tắt đèn có nhau. Nhưng tơi chưa nói hết câu,
anh đã hếch răng lên, xì một hơi rõ ràng rồi nói với tơi bằng một giọng khinh khỉnh.
Anh chê tôi hôi như cú mèo, khiến anh không chịu được. Sau đó, anh ra về khơng
chút bận tâm. Tơi cảm thấy buồn bã và khổ tâm hết sức nhưng cũng khơng dám nói gì

thêm.
Đóng vai nhân vật Dế Choắt và kể lại sự việc nhờ vả Dế Mèn:


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 8
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
Hàng xóm nhà tôi là anh Dế Mèn khỏe mạnh và cường tráng. Tôi rất ngưỡng mộ
sự khỏe khoắn, điều độ và phong thái chững chạc, đường hoàng của anh. Trái lại với
anh, tơi khơng may mắn khi vừa sinh ra đã cịi cọc, thân hình ốm yếu và thể lực
khơng được tốt. Nhiều lần tôi lo sợ về những mỗi nguy hại của cuộc sống hoang dã
nên nhân dịp Dế Mèn sang chơi, tơi đã đề bạt mong muốn của mình:
- Anh Dế Mèn này, em có điều này muốn nói với anh, nhưng anh có cho phép nói em
mới dám nói…
Vừa dứt lời, Dế Mèn đã bảo ngay:
- Ðược, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào!
Tơi mừng rỡ, vội tiếp lời:
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang
bên nhà anh phịng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang…
Chưa nghe hết câu Dế mèn đã hếch răng, xì một hơi rõ dài rồi, với điệu bộ khinh
khỉnh, anh ta mắng tôi:
- Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta
làm sao chịu được. Thôi im cái điệu hát mưa dầm sụt sùi ấy đi. Ðào tổ nơng thì cho
chết!
Dế Mèn ra về khơng một chút bận tâm, cịn tơi lủi thủi đi vào hang, lòng nặng trĩu
những buồn bã và lo âu về chiếc tổ nơng của mình.

Kiến thức mở rộng

1. Tác giả
- Tơ Hồi (1920 - 2014), tên khai sinh là Nguyễn Sen.
- Tơ Hồi sinh ra tại q nội ở thị trấn Kim Bài, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Đông cũ.
Tuy nhiên, ông lớn lên ở quê ngoại là làng Nghĩa Đơ, huyện Từ Liêm, phủ Hồi Đức,
tỉnh Hà Đơng (nay thuộc phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, Hà Nội).
- Ông có vốn hiểu biết phong phú, sâu sắc về phong tục, tập quán của nhiều vùng
khác nhau trên đất nước ta.
- Sáng tác của ông thiên về diễn tả những sự thật đời thường.


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 9
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
- Các tác phẩm của ông thuộc nhiều thể loại khác nhau như truyện ngắn, truyện dài,
hồi ký, kịch bản phim, tiểu luận…
- Năm 1996, ơng được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
- Một số tác phẩm tiêu biểu:
Dế Mèn phiêu lưu ký (truyện dài, 1941)
O chuột (tập truyện ngắn, 1942)
Cỏ dại (hồi ký, 1944)
Truyện Tây Bắc (tập truyện, 1953)
Tự truyện (1978)
Quê nhà (tiểu thuyết, 1981)
Cát bụi chân ai (hồi ký, 1992)
Chiều chiều (tiểu thuyết, 1999)
Chuyện cũ Hà Nội (ký sự, 2010)...
2. Đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên
Dế Mèn phiêu lưu kí là truyện đồng thoại nổi tiếng nhất của Tơ Hồi, được trẻ em rất

u thích. Năm 1941, Tơ Hồi xuất bản truyện Con dế Mèn; sau đó tác giả viết thêm
Dế Mèn phiêu lưu kí. Năm 1954, nhà văn gộp hai tác phẩm trên thành Dế Mèn phiêu
lưu kí.
Dế Mèn phiêu lưu kí là tác phẩm văn học Việt Nam được dịch ra gần 40 thứ tiếng
trên thế giới.
Dế Mèn phiêu lưu kí đã được chuyển thành truyện tranh, phim hoạt hình và được
nhiều hoạ sĩ vẽ minh hoạ.
a. Xuất xứ đoạn trích
- Bài học đường đời đầu tiên trích trong chương I của truyện Dế Mèn phiêu lưu kí.
- Tên của đoạn trích do người biên soạn SGK đặt.
- Dế Mèn phiêu lưu kí được in lần đầu năm 1941, là tác phẩm đặc sắc nhất và nổi
tiếng nhất của nhà văn Tô Hoài dành cho lứa tuổi thiếu nhi. Truyện gồm mười
chương, kể về cuộc phiêu lưu của nhân vật chính là chú Dế Mèn.
b. Tóm tắt văn bản Bài học đường đời đầu tiên


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 10
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
Dế Mèn là một chú dế cường tráng bởi biết ăn uống điều độ. Tuy nhiên, cậu chàng lại
có tính kiêu căng, ln nghĩ mình “có thể sắp đứng đầu thiên hạ”. Dế Mèn luôn coi
thường những người xung quanh, đặc biệt là Dế Choắt - người bạn hàng xóm gầy gị
và yếu ớt. Một lần, Dế Mèn bày trò trêu chị Cốc khiến cho Dế Choắt phải chịu oan.
Choắt bị chị Cốc mổ đến kiệt sức. Trước khi chết, Choắt khuyên Dế Mèn bỏ thói kiêu
căng của mình. Dế Mèn vơ cùng ân hận và nhận ra bài học đường đời đầu tiên của
mình.
c. Bố cục
Bố cục văn bản Bài học đường đời đầu tiên gồm 3 phần:

Phần 1. Từ đầu đến “có thể sắp đứng đầu thiên hạ”: Dế Mèn giới thiệu về bản thân.
Phần 2. Tiếp theo đến “Tôi về, khơng chút bận tâm”: Câu chuyện về người bạn hàng
xóm là Dế Choắt.
Phần 3. Còn lại: Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn.

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT
TỪ ĐƠN VÀ TỪ PHỨC
I. Nhận biết từ đơn và từ phức
- Quan sát những từ sau đây để nhận biết từ đơn và từ phức: tôi, dế, đi, nhọn hoắt, cá
đuôi cờ, ngơ ngác, lêu nghêu, bè bè.
- Có thể thấy, trong những từ này, các từ: tôi, dế, đi là từ đơn vì mỗi từ chỉ có một
tiếng.
- Nhọn hoắt, cá đuôi cờ, ngơ ngác, lêu nghêu, bè bè là những từ phức vì mỗi từ gồm
có hai hoặc nhiều hơn hai tiếng.
Trong những từ phức trên đây, các từ nhọn hoắt, cá đi cờ là từ ghép vì các tiếng có
quan hệ với nhau về nghĩa.
Các từ ngơ ngác, lêu nghêu, bè bè là từ láy vì giữa các tiếng có quan hệ với nhau về
âm: lặp lại âm đầu (ngơ ngác), lặp lại vần (lêu nghêu), lặp lại cả âm đầu và vần (bè
bè).


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 11
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
=> Tổng kết:
- Từ gồm hai loại là: từ đơn và từ phức. Từ đơn là các từ chỉ gồm một tiếng, từ ghép
là các từ có hai hay nhiều tiếng.
- Từ phức gồm từ ghép và từ láy. Từ ghép là các từ có quan hệ với nhau về mặt nghĩa,

từ láy là các từ có quan hệ với nhau về mặt ngữ âm.
II. Thực hành tiếng Việt
Câu 1.
Kẻ bảng dưới đây vào vở và điền các từ in đậm trong đoạn văn sau vào ô phù hợp:
Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm
đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giịn giã. Lúc tơi đi bách bộ thì
cả người tơi rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn.
Từ phức

Từ đơn

Từ ghép

Từ láy

Gợi ý trả lời
Từ phức
Từ đơn
Từ ghép
tơi, nghe, người

bóng mỡ, ưa nhìn

Từ láy
hủn hoẳn, phành phạch,
giịn giã, rung rinh

Câu 2.
Trong Bài học đường đời đầu tiên có những từ láy mơ phỏng âm thanh như: véo von,
hừ hừ. Hãy tìm thêm những từ láy khác thuộc loại này trong văn bản.

Gợi ý trả lời
Những từ láy thuộc loại này trong văn bản: thỉnh thoảng, phanh phách, giịn giã,
rung rinh, ngồm ngoạp, hủn hoẳn.
Câu 3.
Tìm và nêu tác dụng của từ láy trong các câu sau:


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 12
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
- Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh
phách vào các ngọn cỏ.
- Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm
việc.
- Mỗi bước đi, tôi làm điệu dún dẩy các khoeo chân, rung lên rung xuống hai chiếc
râu.
Gợi ý trả lời
- Phanh phách: Diễn tả được sức mạnh, sự cường tráng, khỏe mạnh của Dế Mèn
- Ngoàm ngoạp: diễn tả âm thanh nhai của Dế Mèn nhanh như lưỡi liềm.
- Dún dẩy: Sự nhún nhẩy vô cùng điêu luyện, uyển chuyển của Dế Mèn.
NGHĨA CỦA TỪ
Câu 4.
Từ ngữ trong Bài học đường đời đầu tiên được dùng rất sáng tạo. Một số từ ngữ được
dùng theo nghĩa khác với nghĩa thông thường, chẳng hạn nghèo trong nghèo
sức, mưa dầm sùi sụt trong điệu hát mưa dầm sùi sụt. Hãy giải thích nghèo, mưa dầm
sùi sụt và nghĩa trong văn bản của những từ ngữ này.
Gợi ý trả lời
- Từ ngữ trong bài Bài học đường đời đầu tiên được dùng rất sáng tạo. Một số từ ngữ

được dùng theo nghĩa khác với nghĩa thông thường. Chẳng hạn nghèo trong nghèo
sức, mưa dầm sùi sụt trong điệu hát mưa dầm sùi sụt. Giải thích nghĩa thơng thường
của nghèo, mưa dầm sùi sụt và nghĩa trong văn bản của những từ này:
+ Nghĩa của từ nghèo: có rất ít tiền của, khơng đủ để đáp ứng những yêu cầu tối thiểu
của đời sống vật chất. Trong văn bản, nghèo sức được hiểu là sức khỏe yếu kém, yếu
đuối, nhút nhát.
+ Nghĩa của từ mưa dầm sùi sụt: tiếng mưa nhỏ những kéo dài, rả rích. Trong văn bản
này, điệu hát mưa dầm sùi sụt được hiểu là điệu hát kéo dài xen lẫn chút buồn bã.
Câu 5.
Đặt câu với mỗi thành ngữ sau: ăn xổi ở thì, tắt lửa tối đèn, hôi như cú mèo.
Gợi ý trả lời


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 13
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
- ăn xổi ở thì: Nếu bạn khơng học hành cẩn thận thì cuộc sống sau này sẽ ăn xổi ở
thì mà thơi.
- tắt lửa tối đèn: Hàng xóm là phải biết yêu thương, giúp đỡ, tắt lửa tối đèn có nhau.
- hơi như cú mèo: Quần áo đi mưa về ẩm ướt hơi như cú mèo.
BIỆN PHÁP TU TỪ
Câu 6.
Trong đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên có những hình ảnh so sánh thú vị, sinh
động. Hãy tìm một số câu văn có sử dụng biện pháp tu từ so sánh trong văn bản này
và chỉ ra tác dụng của biện pháp tu từ đó.
Gợi ý trả lời
- Trong đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên có những hình ảnh so sánh thú vị, sinh
động. Một số câu văn có sử dụng biện pháp tu từ so sánh trong văn bản này

+ Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua.
+ Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như 2 lưỡi liềm máy làm
việc.
+ Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc
phiện.
+ Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như
người cởi trần mặc áo gi-lê.
+ Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.
+ Đến khi định thần lại, chị mới trợn tròn mắt, giương cánh lên, như sắp đánh nhau.
+ Mỏ Cốc như cái dùi sắt, chọc xuyên cả đất.
+ Như đã hả cơn tức, chị Cốc đứng rỉa lông cánh một lát nữa rồi lại bay là xuống
đầm nước, không chút để ý cănh đau khổ vừa gây ra
=> Tác dụng: Các hình ảnh so sánh trên giúp khắc họa một cách sinh động đặc điểm
của các nhân vật trong truyện: sự khỏe mạnh cường tráng của Dế Mèn, sự yếu ớt của
Dế Choắt hay sự tức giận của chị Cốc. Qua các hình ảnh so sánh, các nhân vật trở nên
gần gũi hơn, giống như con người.


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 14
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================

NẾU CẬU MUỐN CÓ MỘT NGƯỜI BẠN

TRƯỚC KHI ĐỌC
Câu 1.
Hãy ghi lại một số từ miêu tả cảm xúc của em khi nghĩ về một người bạn thân. Điều
gì khiến các em trở thành đôi bạn thân?

Gợi ý trả lời
- Một số từ miêu tả cảm xúc khi nghĩ về một người bạn thân: vui vẻ, thoải mái, hạnh
phúc, vui tươi, xúc động, thích thú, tự hào, bồi hồi…
- Điều khiến chúng em trở thành đơi bạn thân là:
Có chung sở thích (đọc sách, chơi đá bóng, bơi lội…) hoặc có chung thần tượng, mục
tiêu trong tương lai
Gia đình sống gần nhau, chơi với nhau từ nhỏ đến lớn
Học cùng nhau và được ngồi cùng một bàn
Thường xuyên quan tâm, giúp đỡ, an ủi, động viên nhau những khó khăn trong học
tập, cuộc sống
Đối xử với nhau bằng tình cảm chân thành, trong sáng…
Câu 2.
Em và người bạn thân ấy đã làm quen với nhau như thế nào?
Gợi ý trả lời
- Em và người bạn thân làm quen nhau như sau:
Là hàng xóm ở gần nhà nhau, thường xuyên qua lại, vui chơi cùng nhau nên trở nên
thân thiết.
Ở lớp, được cô giáo xếp ngồi cùng bàn, trải qua những giờ học vui vẻ, hoạt động
chung thú vị đã dần trở nên thân thiết.
Cả hai có chung sở thích là bóng đá, cùng tham gia đội bóng của trường, thường
xuyên chơi chung nên trở nên thân thiết.
Bạn thân đã từng giúp em đẩy xe đạp về nhà khi xe bị hỏng lốp, sau đó chúng em
thường xuyên đi chơi với nhau, nhờ sự tốt bụng và nhiệt tình mà chúng em trở nên
thân thiết với nhau.


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 15
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
ĐỌC VĂN BẢN
Theo dõi 1.
Cáo đã chỉ cho hoàng tử bé cách “cảm hóa” mình như thế nào?
Gợi ý trả lời
Cáo đã chỉ cho hồng tử bé cách cảm hóa mình đó là: Cần phải thật kiên nhẫn. Đầu
tiên, hoàng tử bé phải ngồi xa cáo một chút, ở trên bãi cỏ. Và hồng tử bé khơng
được nói gì vì lời nói là nguồn gốc của mọi sự hiểu nhầm. Rồi mỗi ngày, hồng tử bé
có thể ngồi xích lại gần cáo hơn. Cứ như thế, hồng tử bé sẽ cảm hóa được cáo.
Theo dõi 2.
Điều gì đã khiến cho những bơng hồng trên Trái Đất và bơng hồng của hồng tử bé
khác hẳn nhau?
Gợi ý trả lời
Điều khiến cho những bông hồng trên Trái Đất khác hẳn bơng hồng của hồng tử bé
là: những bông hồng trên Trái Đất không được ai cảm hóa, và chúng khơng cảm hóa
được ai.
Theo dõi 3.
Hồng tử bé đã nhắc lại lời nói nào của cáo?
Gợi ý trả lời
Hồng tử bé đã nhắc lại lời nói “Điều cốt lõi vơ hình trong mắt trần” của con cáo.
SAU KHI ĐỌC
1. Hoàng tử bé đến từ đâu và gặp cáo trong hồn cảnh nào?
2. Từ cảm hóa xuất hiện bao nhiêu lần trong đoạn trích? Qua những lời giải thích của
cáo, em hiểu cảm hóa có nghĩa là gì?
3. Điều gì ở hồng tử bé khiến cáo tha thiết mong được kết bạn với cậu?
4. Nếu được hoàng tử bé "cảm hóa", cuộc sống của cáo sẽ thay đổi như thế nào? Qua
đó, em cảm nhận được ý nghĩa gì của tình bạn?
5. Khi chia tay hồng tử bé, cáo đã có những cảm xúc gì? Những cảm xúc ấy có
khiến cáo hối hận về việc kết bạn với hồng tử bé khơng?

GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 16
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
6. Hoàng tử bé đã nhắc lại những lời nào của cáo "để cho nhớ"? Nêu cảm nhận của
em về ý nghĩa của một trong những lời nói đó.
7. Cáo đã chia sẻ với hồng tử bé nhiều bài học về tình bạn. Em thấy bài học nào gần
gũi và có ý nghĩa nhất với mình?
8. Theo em, nhân vật cáo có phải là một nhân vật của truyện đồng thoại khơng? Vì
sao?
Viết kết nối với đọc
Tưởng tượng và viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) miêu tả cảm xúc của nhân vật cáo
sau khi từ biệt hoàng tử bé.
Gợi ý trả lời
1. Hoàng tử bé đến từ một hành tinh khác tới. Hoàng tử bé đã phiêu lưu tới nhiều
hành tinh khác nhau, phát hiện nhiều điều thú vị và nếm trải cả những thất vọng, đau
khổ. Cuối cùng, cậu quyết định quay trở về hành tinh của mình với một bơng hồng
duy nhất. Hồng tử bé gặp cáo trong hồn cảnh cậu đang trên đường đi tìm con
người.
2. Từ "cảm hóa" xuất hiện 13 lần trong đoạn trích. Qua những giải thích của cáo, em
hiểu "cảm hóa có nghĩa là làm cho người khác cảm phục cái hay, cái tốt của mình để
từ bỏ tính xấu, làm cho nhau trở nên gần gũi hơn. Trong tiếng Anh, từ này biểu thị ý
thuần hóa và hạ cấp. Tuy nhiên, hồng tử bé sử dụng động từ "cảm hóa" ám chỉ sự
kết nối yêu thương qua lại.
3. Cáo đã tha thiết mong được làm bạn với hoàng tử bé. Bởi, cuộc sống của cáo thật
đơn điệu, "mình săn gà, cịn người săn mình. Mọi con gà đều giống nhau, mọi con
người đều giống nhau. Cho nên mình hơi chán". Cáo cũng nghĩ hồng tử bé cần có
một người bạn và vì thế nó dậy cho hồng tử bé cách "cảm hóa" nó.

4. Nếu được hồng tử bé "cảm hóa", cuộc sống của cáo sẽ được "chiếu sáng". "Mình
sẽ biết thêm một tiếng chân khác hẳn mọi bước chân khác". Đó là bươc chân sẽ gọi
cáo ra khỏi hang, như là tiếng nhạc. Màu vàng óng ả của lúa mì sẽ gợi nhớ cho cáo
đến mái tóc vàng của hồng tử bé. Qua đó, có thể thấy được ý nghĩa của tình bạn:
Tình bạn thật sự chạm đến sự chân thành khi cả hai "cảm hóa" được lẫn nhau, khi cả


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 17
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
hai tầm hồn luôn hướng về nhau, luôn trông đợi sự hội ngộ. Tình bạn chính là sự cảm
nhận bằng trái tim, nó khiến thế giới của ta tốt đẹp hơn
5. Khi chia tay hồng tử bé, cáo đã khơng hối hận về việc kết bạn với hoàng tử bé.
Cáo đã khiến cho hồng tử bé hiểu tại sao bơng hồng lại là duy nhất. Như cách lý giải
của cáo, đối với cậu thì cáo cũng như hàng trăm con cáo khác. Nhưng nếu cậu có thể
thấy sự khác biệt của nó giữa hàng ngàn con cáo khác, thì đó mới chính là tình bạn
chân thành. Tình bạn chính là giản dị như vậy.
6. Hoàng tử bé đã nhắc lại những lời của cáo "để cho nhớ": "Điều cốt lõi vơ hình
trong mắt thần", "chính thời gian của mình bỏ ra cho bơng hồng của mình", "minh có
trách nhiệm với bơng hồng của mình".
7. Cáo đã chia sẻ với hồng tử bé nhiều bài học về tình bạn. Bài học gần gũi và có ý
nghĩa nhất đối với em là: Đơi khi chúng ta sẽ cảm thấy lạc lõng và bối rối không biết
đối mặt với những vấn đề trước mắt như thế nào. Nhưng sẽ ln có câu trả lời ở đâu
đó. Câu trả lời từ một người bạn hoặc cũng có thể chính từ bản thân mỗi chúng ta.
Những người đó, có thể sẽ giống tất cả mọi người khác trên thế giới này, nhưng họ sẽ
trở nên đặc biệt nếu chúng ta biết quan tâm và gần gũi với nhau hơn.
8. Theo em, nhân vật cáo là một nhân vật của truyện đồng thoại. Bởi đây là một câu
chuyện dành cho thiếu nhi, nhà văn lấy loài cáo làm nhân vật, nhân cách hóa trên cơ

sở "khơng thốt ly sinh hoạt thật" của lồi cáo, đồng thời khơng xa rời cách nhìn theo
thói quen của đối tượng độc giả là thiếu nhi.
Viết kết nối với đọc
Sau khi hoàng tử bé trên tay cầm bông hồng duy nhất rời đi, cáo quay trở về nhìn
những cánh đồng lúa mì vàng óng. Nó ngồi lặng im. Hướng con mắt ra xa tận chân
trời. Nó tưởng tượng một cậu bé có mái tóc vàng óng đã cảm hóa được mình. Cứ thế,
cáo và hồng tử bé ngồi xích lại gần nhau. Nó mong một ngày gặp lại cậu và rồi nó sẽ
lại tặng cho hồng tử bé một món q bì mật.

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 18
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
NGHĨA CỦA TỪ
Câu 1.
Hóa trong cảm hóa là yếu tố thường đi sau một yếu tố khác, có nghĩa là "trở thành,
làm cho trở thành hay làm cho tính chất mà trước đó chưa có". Hãy tìm một số từ có
yếu tố hóa được dùng theo cách như vậy và giải thích ý nghĩa của những từ đó.
Gợi ý trả lời
- Một số từ có yếu tố hóa: biến hóa, hiện đại hóa, cơng nghiệp hóa...
- Giải nghĩa:
Biến hóa: biến đổi, thay đổi từ hình thức này sang hình thức khác, từ trạng thái này
sang trạng thái khác, từ cai này sang cái khác
Hiện đại hóa: q trình ứng dụng và trang bị những thành tựu khoa học và công nghệ
tiên tiến, hiện đại vào sản xuất, đời sồng.
Câu 2.

Hãy đặt một câu với mỗi từ sau: đơn điệu, kiên nhẫn, cốt lõi.
Gợi ý trả lời
- HS tham khảo các câu sau:
Căn phòng được trang trí rất đơn điệu.
Bố kiên nhẫn chờ em buộc nốt dây giày để đi đến lớp.
Cốt lõi của việc học là chúng ta phải thu về được cho mình những kiến thức hay và
bổ ích.
BIỆN PHÁP TU TỪ
Câu 3.
Chỉ ra và nêu biện pháp tu từ so sánh trong đoạn văn sau:
Mình sẽ biết thêm một tiếng chân khác hẳn mọi bước chân khác. Những bước chân
khác chỉ khiến mình trốn vào lịng đất. Cịn bước chân của bạn sẽ khiến mình ra khỏi
hang, như là tiếng nhạc.
Câu 4.


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 19
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
Trong văn bản Nếu cậu muốn có một người bạn…, nhiều lời đối thoại của nhân vật
lặp lại chẳng hạn: "Cảm hóa” nghĩa là gì?, cảm hóa mình đi,... Hãy tìm những lời
thoại được lặp lại trong văn bản này và cho biết tác dụng của chúng.
3. Tác giả so sánh tiếng bước chân khác, của mọi loài khác, mọi con người khác với
tiếng bước chân của hồng tử bé. Đó là tiếng nhạc, sẽ đưa con cáo ra khỏi hang. Điều
đó nói lên triết lý giản dị của tình bạn, tình bạn sẽ thấy thật rõ ràng bằng trái tim của
mình, cái chủ yếu mà mắt không thể thấy, tai không thể nghe.
4. Trong văn bản Nếu cậu muốn có một người bạn, nhiều lời đối thoại của nhân vật
lặp lại chẳng hạn: "cảm hóa nghĩa là gì", "cảm hóa mình đi". Những lời thoại được

lặp lại trong văn bản này là:
Mình đi tìm con người. Hồng tử bé nói - "cảm hóa" nghĩa là gì.
Khơng mình đi tìm bạn bè. "Cảm hóa" nghĩa là gì.
Bạn làm ơn "cảm hóa" mình đi
Nếu muốn có một người bạn, hãy "cảm hóa" mình đi
Tác giả nhấn mạnh động từ "cảm hóa" rất nhiều lần trong đoạn văn với mục đích
nhấn mạnh sự kết nối u thương qua lại giữa hai nhân vật, khơng có hàm nghĩa là
ơng chủ và kẻ phục tùng. Đó là một câu chuyện đạo đức bao trùm cuốn tiểu thuyết.
Tình cảm cần được trải nghiệm hơn là dạy dỗ. Chính hành trình của hồng tử nhỏ đã
khiến cậu khám phá được bản thân cũng như thế giới xung quanh.
TỪ GHÉP VÀ TỪ LÁY
Câu 5.
Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) trình bày cảm nhận của em về nhân vật hồng tử bé
hoặc nhân vật cáo. Trong đoạn văn có sử dụng ít nhất 2 từ ghép và 2 từ láy.
Gợi ý trả lời
Hồng tử bé chính là một mảng tuổi trơ trong trẻo và mát lành. Hoàng tử yêu mến
đóa hoa hồng lấp lánh, lung linh bởi những điều mà đơi mắt khơng nhìn thấy được
nhưng chính cậu khơng biết mình bị vẻ đẹp bên ngồi đánh lừa nên qn đi bản chất
của tình u. Đó là sự rung cảm xuất phát từ trái tim. Hoàng tử bé cũng nhận ra sự


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 20
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
liên hệ của mình với con cáo là nhờ sự cảm hóa. Cậu đã dành thời gian, công sức, sự
kiên nhẫn, dịu dàng từng chút một để có thể đến gần nó hơn.

BẮT NẠT

Câu 1.
Nhân vật “tớ” trong bài thơ thể hiện thái độ như thế nào với các bạn bắt nạt và các
bạn bị bắt nạt?
Gợi ý trả lời
Nhân vật "tớ" trong bài thể hiện thái độ :
Với các bạn bắt nạt: Nhân vật đưa ra những câu đừng bắt nạt tất cả mọi thứ như:
đừng bắt nạt người lớn, trẻ con, đừng bắt nạt chó mèo, cái cây. Vì bắt nạt là người rất
xấu, rất hôi. Dù bị bắt nạt quen rồi nhưng vẫn khơng thích bị bắt nạt. Sau cùng, nhân
vật bày tỏ thái độ nếu đi bắt nạt người khác thì hãy đọc bài thơ này và đến gặp nhân
vật ngay.
Với các bạn bị bắt nạt: Nhân vật so sánh những bạn bị bắt nạt là những bạn nhút nhát,
giống "thỏ non".
Câu 2:
Cụm từ "đừng bắt nạt" xuất hiện bao nhiêu lần trong bài thơ? Theo em, việc lặp lại
cụm từ này có tác dụng gì?
Gợi ý trả lời
Cụm từ "bắt nạt" xuất hiện 17 lần trong bài thơ. Tác dụng của việc lặp lại rất nhiều
lần cụm từ này là nhắc nhở các bạn nhỏ không được bắt nạt kẻ yếu hơn mình, nếu bắt
nạt người khác thì đó chính là người xấu. Đồng thời khun nhủ các bạn nên làm
những việc có ý, tích cực tạo nên sự vui vẻ, yêu đời hơn.
Câu 3:
Bài thơ nói chuyện bắt nạt mà vẫn ẩn chứa ý vị hài hước. Hãy chỉ ra biểu hiện của ý
vị hài hước đó?
Gợi ý trả lời


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 21
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
Bài thơ nói chuyện bắt nạt mà vẫn ẩn chứa ý vị hài hước. Ẩn chứa của ý vị hài hước
đó là: Nhân vật thử thách những ai bắt nạt người khác đọc bài thơ này và đến gặp
mình. Thể hiện thái độ, tính cách mạnh mẽ, muốn giúp đỡ, bảo vệ bạn bị nạt của nhân
vật. Đồng thời, nhân vật cũng đưa ra tình huống đã bị bắt nạt nhiều lần rồi nhưng vẫn
khơng thích bị bắt nạt một cách vui vẻ, hài hước. So sánh việc bị bắt nạt là "rất hôi",
càng làm rõ thêm việc bắt nạt người khác là xấu xa, khơng đẹp đẽ.
Câu 4:
Mỗi chúng ta có thể từng bị bắt nạt hoặc từng bắt nạt người khác. Hãy cho biết em đã
làm gì khi ở một trong các tình huống trên. Bài thơ có thể khiến em thay đổi cách ứng
xử chuyện bắt nạt thế nào.
Gợi ý trả lời
Mỗi chúng ta có thể từng bị bắt nạt hoặc từng bắt nạt người khác. Thái độ và cách xử
lý của em trong các tình huống đó là:
Bị bắt nạt: Em nói với ơng bà, bố mẹ hoặc thầy cơ giáo để người lớn nói chuyện, tìm
cách giải quyết, giúp đỡ cho em
Bắt nạt người khác: Em đã được bố mẹ giải thích, khun nhủ và góp ý để em sửa sai
lần sau khơng lặp lại tính xấu đó nữa.
Khi đọc xong bài thơ, em thấy mình cần phải mạnh dạn hơn nữa để bảo vệ các bạn bị
bắt nạt, nói chuyện với người lớn để được giúp đỡ. Cần học tập, vui chơi tích cực để
tránh xa những thói hư, tật xấu.

VIẾT
VIẾT BÀI VĂN KỂ LẠI MỘT TRẢI NGHIỆM CỦA EM
Đề bài:
Trong văn bản Bài học đường đời đầu tiên, nhân vật Dế Mèn đã kể lại một trải
nghiệm đáng nhớ của mình. Trước cái chết của Dế Choắt do trò đùa ngỗ nghịch của


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 22

VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
mình gây ra, Dế Mèn đã hối hận, rút ra bài học đường đời đầu tiên. Còn em, em sẵn
sàng kể về một trải nghiệm của bản thân không?
Yêu cầu đối với bài văn kể lại một trải nghiệm
- Được kể từ người kể chuyện ngôi thứ nhất - xưng “tôi”
- Giới thiệu được trải nghiệm đáng nhớ
- Tập trung vào sự việc đã xảy ra
- Thể hiện được cảm xúc của người viết trước sự việc được kể.
Bài tham khảo
4 năm trước, tơi đã có một trải nghiệm khó qn. Đó là một chiều thứ Sáu, và tơi
đang giúp mẹ mình làm việc nhà. Khi tôi đang phơi quần áo ở ban công, một số quần
áo bị thổi bay sang nhà hàng xóm. Vì vậy tơi quyết định sử dụng một ống dài để lấy
lại chúng. Tuy nhiên, chúng lại ở quá xa! Tôi cố mãi nhưng vẫn không thành công.
Và đột nhiên, tôi bị trượt chân và ngã xuống sân thượng. Tơi cảm thấy đau tồn thân.
Tơi thậm chí cịn khơng thể thở được. Tôi nhớ đã người tôi bị phủ đầy bụi, và xung
quanh là những mảnh gỗ vụn và ván ép. Ngay lập tức, gia đình tơi chạy đến chỗ tơi.
Họ giúp tơi ngồi dạy, và họ hồn tồn bị sốc.Bố mẹ tơi nhanh chóng đưa tơi đến bệnh
viện. May mắn thay, tơi khơng bị thương nặng. Chỉ có một vài vết thương ở trên đầu,
cánh tay và chân. Sau tai nạn này, tôi cố cẩn thận hơn khi làm bất cứ việc gì, và ln
đồng cảm với các diễn viên trong các bộ phim hành động. Với tôi, khơng gì q giá
hơn mạng sống.

NĨI VÀ NGHE
Kể lại một trải nghiệm của em
1. Trước khi nói
a. Chuẩn bị nội dung nói
- Đọc lại nhiều lần bài viết.

- Nắm chắc nội dung : một trải nghiệm vui vẻ, hạnh phúc vì gặp may.


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 23
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
b. Tập luyện
- Mục đích: có bài nói tốt, tự tin hơn.
- Hình thức lập luyện:
+ Tập trình bày một mình trước gương.
+ Tập trình bày trước nhóm bạn hoặc người thân và lắng nghe các ý kiến nhận xét,
góp ý để hồn thiện bài nói.
2. Trình bày bài nói
Khi trình bày bài nói, em cần lưu ý:
- Tự tin và thoải mái. Chú ý chào hỏi khi bắt đầu và cảm ơn khi kết thúc bài nói.
- Bám sát mục đích chia sẻ trải nghiệm để thống nhất trong cách dùng từ ngữ xưng hô
và tập trung vào diễn biến câu chuyện.
- Điều chỉnh giọng nói, tốc độ nói và sử dụng cử chỉ, điệu bộ phù hợp.
Điều chỉnh giọng nói
và tốc độ nói
Âm lượng: to hay nhỏ.
Tốc độ: nhanh hay chậm.
Cao độ: cách lên giọng, xuống
giọng.

Sử dụng cử chỉ, điệu bộ
Ánh mắt: ln có sự kết nối với người nghe.
Gương mặt: vui, buồn, tươi cười, ngạc nhiên, hài

hước,... phù hợp với nội dung câu chuyện.
Cử chỉ: giơ tay lên, đưa tay xuống, đặt tay lên ngực,...
phù hợp với nội dung câu chuyện; không nên cử động
nhiều nhưng cũng không nên đứng bất động.

Sắc thái biểu cảm: vui hay

Dáng người: đứng thẳng, không nghiêng hay lom

buồn, sôi nổi hay suy tư,...

khom.

* Bài nói mẫu tham khảo:
Kính chào thầy cơ và các bạn. Tôi tên là............học sinh.........trường......... Sau đây tôi
xin kể lại một trải nghiệm đáng nhớ của bản thân mình:
Trong cuộc đời, chắc hẳn ai cũng đã gặp may không nhiều cũng ít, tơi cũng khơng
ngoại lệ. Trong đó, có một lần tơi sẽ khơng thể nào qn vì đã may mắn được giúp
đỡ. Đó là hồi tơi cịn học lớp Ba.


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 24
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
Lúc ấy, tôi chỉ là cậu bé tám chín tuổi nên vẫn cịn ngây thơ, dại dột. Tơi vẫn cịn nhớ
rõ ngày hơm đó là thứ sáu, ngày mười ba. Khơng mê tín nhưng nghe mọi người nói
thì đó là ngày xui nhưng lại là ngày may mắn của tơi. Hơm đó, mẹ cho tôi năm chục
ngàn để mua sách. Khác mọi lần, lần này tơi chỉ đi có một mình. Vừa bước xuống

khỏi thang cuốn, thay vì đi thẳng vào nhà sách tơi bỗng chống ngợp với thiên đường
trị chơi ở bên cạnh. Với một đứa con nít tuổi tơi, trị chơi luôn là thứ hấp dẫn nhất
trên đời. Không chần chừ, tơi cứ thẳng tiến đến khu trị chơi.
Một thời gian trôi qua, trời cũng đã tối. Tôi nhận ra là mình vẫn chưa mua sách nên
tạm biệt khu trị chơi chạy vội sang nhà sách. A! Cuốn sách cần tìm đây rồi. Tôi háo
hức chạy đến chỗ cô thu ngân. Chạy vọt lên bác nọ đã chờ xếp hàng tự nãy giờ. Sau
khi quét mã vạch, cô thu ngân đọc số tiền. Cả người tơi sững sờ. Lúc đó, tơi nghĩ:
“Khơng! Khơng phải! Mình chỉ tưởng tượng thơi!”. Lại gần hơn một tí, tơi hỏi lại:
“Giá tiền bao nhiêu ạ?”. Cơ thu ngân nói lại giá tiền. Giá như lúc nãy tơi khơng phí
tiền vào những trị vơ bổ ấy thì có hay hơn khơng. Nhưng hối hận cũng đã muộn, rõ
ràng là tôi không thể trả tiền mua sách. Chẳng lẽ, mất cả buổi chiều lại về nhà nói với
mẹ là tôi không đủ tiền mua sách? Chứng kiến cảnh tượng đó, người đàn ơng lúc nãy
thị tay vào túi rút ra tờ 50.000 đồng thả nhẹ xuống đất. Sau đó, bác cúi xuống, nhặt
tờ tiền lên, vỗ nhẹ vai tơi và nói: “Cháu ơi, cháu làm rơi tiền này!”
Lúc đó, tơi cũng đã hiểu hết mọi chuyện. Thật tình là tơi khơng ngửa tay xin bố thí,
nhưng rõ ràng tơi rất tơn trọng sự giúp đỡ trong tình huống trớ trêu này. Tơi chẳng
biết làm gì ngồi việc cảm ơn bác. Tơi thật sự xúc động vì qua cách ăn mặc giản dị
của bác, tơi đốn bác khơng phải là một người giàu có. Quả thật số tiền đó rất cần với
tơi vào lúc này.Tơi cầm cẩn thận tờ tiền đưa cho cơ thu ngân. Cơ tính tiền rồi cho
sách và hóa đơn vào túi đưa cho tơi. Ra cổng tôi nghĩ rằng nên trả lại tiền thừa cho
bác ấy nhưng khi quay lại thì bác ấy đã đi đâu mất. Khơng phải tiền mình nên tơi đã
bỏ số tiền đó vào thùng từ thiện cạnh cửa ra vào. Sau đó, tơi ra về. Trên đường khơng
thể nào thơi nghĩ về câu chuyện lúc nãy. Vì có cái đầu ham nghĩ nên nhiều câu hỏi
xuất hiện trong tôi. Nếu khơng có số tiền giúp đỡ của bác ấy thì lúc bấy giờ tơi có thể
n tâm rảo bước về nhà khơng? Kinh tế gia đình bác ấy có khá không?


GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK NGỮ VĂN 6 (HK I) - KẾT NỐI TRI THỨC 25
VỚI CUỘC SỐNG
Fb Nguyễn Trang Nhung (Sưu tầm - Tổng hợp

=============================================================
Dù đã ba năm trơi qua, tơi đã là cậu học trị lớp 6 nhưng vẫn không thể nào quên
được kỉ niệm ngày hơm đó. Tơi vẫn ước mong có một ngày may mắn tình cờ được
gặp lại người bác năm xưa để tơi nói lời cảm ơn và trả lại số tiền cho bác. Cũng từ
trải nghiệm này, tôi tự hứa với bản thân ln phải biết ngoan ngỗn, nghe lời ơng bà
cha mẹ, làm nhiều điều tốt để tạo ra may mắn cho chính mình và những người xung
quanh.
Cảm ơn thầy cô và các bạn đã lắng nghe. Tôi rất vinh hạnh nếu được nghe chia sẻ của
thầy cô và các bạn về kỉ niệm của mọi người.
3. Sau khi nói
Trao đổi về bài nói theo một số gợi ý sau:
Người nghe

Người nói

Trao đổi về bài nói với tinh thần xây

Lắng nghe, phản hồi những ý kiến của

dựng và tôn trọng. Có thể trao đổi một

người nghe với tinh thần cầu thị:

số nội dung như:

+ Tiếp thu những ý kiến góp ý mà em

+ Điều hấp dẫn, thú vị của câu chuyện.

cho là xác đáng.

+ Những sự việc, chi tiết còn chưa rõ

+ Giải thích thêm về những sự việc, chi

trong bài nói.

tiết mà người nghe cịn chưa rõ.

CỦNG CỐ, MỞ
RỘNG
Câu 1.
Giới thiệu một truyện đồng thoại mà em yêu thích và thực hiện các yêu cầu sau:
a. Xác định người kể chuyện.
b. Chỉ ra một số đặc điểm giúp em nhận biết được tác phẩm đó là truyện đồng thoại.
c. Chọn một nhân vật yêu thích. Liệt kê một số chi tiết tiêu biểu được tác giả miêu tả
để khắc họa nhân vật đó. (Hãy kẻ bảng vào vở theo mẫu sau và điền thông tin như gợi
ý.)