Tăng cường quản lý chi ngân sách nhà nước cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh nghệ an

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGUYỄN THỊ THÙY LIÊN

TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ
CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGHỆ AN - 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
NGUYỄN THỊ THÙY LIÊN

TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ
CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN

Chuyên ngành: Kinh tế chính trị
Mã số: 60.31.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học:

PGS. TS. NGUYỄN THỊ NHƯ HÀ

NGHỆ AN - 2017


i
LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đề tài “Tăng cường quản lý chi ngân sách nhà nước
cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Nghệ An” là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả được nêu trong đề tài có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và
chưa được dùng để bảo vệ một học vị nào khác. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực
hiện luận văn đều đã được cảm ơn. Các thơng tin trích dẫn trong luận văn đều
được ghi rõ nguồn gốc.

Nghệ An, tháng 8 năm 2017
Tác giả

Nguyễn Thị Thùy Liên


ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài “Tăng cường quản lý chi ngân sách
nhà nước cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Nghệ An”. Tôi đã nhận được sự quan tâm,
hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân, tập thể. Tôi xin được bày tỏ
sự cảm ơn sâu sắc nhất đến tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp
đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu.
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo sau Đại học,
Khoa Kinh tế Trường Đại học Vinh đã tạo điều kiện giúp đỡ tơi về mọi mặt
trong q trình học tập và hồn thành luận văn này.
Tơi xin trân trọng cảm ơn và tri ân sâu sắc đối với sự quan tâm, hướng

dẫn tận tình của giáo viên hướng dẫn PGS.TS Nguyễn Thị Như Hà đã giúp tơi
hồn thành luận văn này.
Tơi xin trân trọng cảm ơn sự ủng hộ, giúp đỡ nhiệt tình của Sở Tài
chính Nghệ An đã giúp tơi hồn thành luận văn này.
Trong q trình thực hiện đề tài, tơi cịn nhận được sự giúp đỡ và cộng
tác của các đồng chí tại địa điểm nghiên cứu, tơi xin chân thành cảm ơn các
bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã tạo điều kiện về mọi mặt để tơi hồn thành
nghiên cứu này.
Trong q trình làm luận văn, mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng do
trình độ lý luận cũng như kinh nghiệm thực tiễn còn hạn chế nên bài báo cáo
khơng thể tránh khỏi có những thiếu sót. Rất mong nhận được ý kiến đóng
góp của Thầy, Cơ và các nhà khoa học để tơi hồn thành tốt hơn bài báo cáo
sắp tới.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Nghệ An, tháng 8 năm 2017
Tác giả

Nguyễn Thị Thùy Liên


iii
MỤC LỤC
Trang

LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................i
LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT...............................................................vi
DANH MỤC BẢNG, BIỂU, HÌNH..............................................................vii
A. MỞ ĐẦU......................................................................................................1

B. NỘI DUNG..................................................................................................7
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH.................................................................................7
1.1. Khái niệm và sự cần thiết của tăng cường quản lý chi ngân sách
nhà nước cấp tỉnh.........................................................................................7
1.1.1. Khái niệm quản lý chi ngân sách nhà nước.................................7
1.1.2. Mục đích, đặc điểm và nguyên tắc quản lý chi ngân sách
nhà nước cấp tỉnh.................................................................................11
1.1.3. Sự cần thiết phải tăng cường quản lý chi ngân sách nhà
nước cấp tỉnh........................................................................................12
1.2. Nội dung và những nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân
sách nhà nước cấp tỉnh...............................................................................13
1.2.1. Nội dung quản lý chi ngân sách nhà nước cấp tỉnh...................13
1.2.2. Những nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà
nước cấp tỉnh........................................................................................18
1.3. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nước cấp tỉnh ở một số
địa phương và bài học kinh nghiệm...........................................................20
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nước tỉnh Quảng Ninh
..............................................................................................................20


iv
1.3.2. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nước tỉnh Quảng Bình
..............................................................................................................21
1.3.3. Bài học kinh nghiệm về quản lý chi ngân sách nhà nước..........23
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN GIAI ĐOẠN NĂM
2012 - 2016......................................................................................................25
2.1. Khái quát một số nét chủ yếu về tình hình kinh tế - xã hội của
tỉnh Nghệ An..............................................................................................25

2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên của tỉnh Nghệ An.....................25
2.1.2. Thành tựu về kinh tế - xã hội của tỉnh Nghệ An trong
những năm qua.....................................................................................26
2.2. Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại tỉnh Nghệ An............28
2.2.1. Cơng tác lập và giao dự tốn chi ngân sách nhà nước tại
tỉnh Nghệ An........................................................................................28
2.2.2. Chấp hành dự tốn chi Ngân sách tỉnh Nghệ An.......................49
2.2.3. Cơng tác quyết toán chi ngân sách nhà nước tại tỉnh Nghệ An
..............................................................................................................60
2.2.4. Cơng tác kiểm tra, thanh tra, kiểm tốn q trình quản lý
và sử dụng ngân sách nhà nước tại tỉnh Nghệ An................................63
2.3. Đánh giá thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại tỉnh
Nghệ An.....................................................................................................64
2.3.1. Những kết quả đạt được.............................................................64
2.3.2. Những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân trong quản lý ngân
sách nhà nước.......................................................................................68
CHƯƠNG 3 ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG
QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
NGHỆ AN.......................................................................................................78


v
3.1. Mục tiêu, định hướng tăng cường quản lý chi ngân sách nhà nước
cấp tỉnh tại tỉnh Nghệ An...........................................................................78
3.1.1. Mục tiêu của tăng cường quản lý chi ngân sách nhà nước
..............................................................................................................78
3.1.2. Định hướng của tăng cường quản lý chi ngân sách nhà nước
..............................................................................................................79
3.2. Các giải pháp chủ yếu tăng cường quản lý chi ngân sách nhà
nước cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Nghệ An...................................................80

3.2.1. Nâng cao hiệu quả công tác lập dự tốn chi ngân sách
nhà nước..............................................................................................80
3.2.2. Tăng cường cơng tác chấp hành dự toán chi ngân sách
nhà nước..............................................................................................83
3.2.3. Nâng cao hiệu quả cơng tác quyết tốn ngân sách nhà nước
..............................................................................................................86
3.2.4. Tăng cường chỉ đạo, giám sát, kiểm tra, thanh tra cơng tác
quản lý và sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước................................87
3.3. Một số kiến nghị.................................................................................94
3.3.1. Kiến nghị với Trung ương..........................................................94
3.3.2. Kiến nghị với Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh..........97
C. KẾT LUẬN...............................................................................................99
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................104
PHỤ LỤC.....................................................................................................106


vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

TT

Từ viết tắt

Từ giải nghĩa

1.

ĐTXDCB

Đầu tư xây dựng cơ bản

2.

HĐND

Hội đồng nhân dân

3.

KBNN

Kho bạc nhà nước

4.

NS

Ngân sách

5.

NSĐP

Ngân sách địa phương

6.

NSNN

Ngân sách nhà nước

7.

NSTW

Ngân sách trung ương

8.

UBND

Ủy ban nhân dân

9.

XDCB

Xây dựng cơ bản


vii
DANH MỤC BẢNG, BIỂU, HÌNH
Trang
Bảng
Bảng 2.1. Quy trình lập dự toán NSNN hàng năm của tỉnh Nghệ An..............31
Bảng 2.2. Cơ cấu dự toán chi ngân sách tỉnh Nghệ An giai đoạn 2012-2016
........................................................................................................42
Bảng 2.5. Cơ cấu chấp hành chi ngân sách tỉnh Nghệ An giai đoạn
2012 - 2016....................................................................................59
Biểu

Biểu đồ 2.1. Cơ cấu dự toán chi NSNN tỉnh Nghệ An giai đoạn
2012-2016 43
Biểu đồ 2.2. Cơ cấu chấp hành chi ngân sách Tỉnh Nghệ An giai đoạn
2012 - 2016 59
Hình
Hình 2.1. Quy trình phân bổ kinh phí dự tốn chi thường xun 36
Hình 2.2. Quy trình phân bổ vốn đầu tư hàng năm trên địa bàn tỉnh
38
Hình 2.3. Quy trình phân bổ Ngân sách bằng lệnh chi tiền, ghi thu - ghi chi
40
Hình 2.4. Quy trình kiểm sốt chi ngân sách tại Kho bạc nhà nước
50
Hình 2.5. Quy trình kiểm sốt chi ĐTXDCB tại KBNN

52

Phụ lục bảng
Bảng 2.3. Cơ cấu dự toán chi thường xuyên NS tỉnh Nghệ An giai đoạn
2012-2016

106


viii
Bảng 2.4. Tình hình chấp hành chi NSNN tại tỉnh Nghệ An qua các năm
2012 - 2016

108

Bảng 2.6. Tình hình quyết toán chi NSNN tại Tỉnh Nghệ An qua các năm

2012 - 2016

102


1
A. MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngân sách nhà nước là khâu cơ bản, chủ đạo của tài chính nhà nước,
tập trung nguồn tài chính quan trọng nhất trong hệ thống tài chính quốc gia,
đồng thời cũng là một trong những công cụ quan trọng của Nhà nước trong
việc điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Cùng với quá trình quản lý thu thì việc quản
lý chi ngân sách nhà nước có vị trí rất quan trọng trong quản lý điều hành
ngân sách, góp phần ổn định phát triển kinh tế - xã hội, nhất là trong điều kiện
đất nước hội nhập kinh tế thế giới hiện nay.
Trong những năm qua, công tác quản lý chi NSNN trên địa bàn tỉnh
Nghệ An đã đi vào nề nếp, có những đóng góp tích cực vào việc phát triển
kinh tế - xã hội của tỉnh. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được quan
trọng, công tác quản lý chi ngân sách tại địa phương vẫn còn một số tồn tại,
hạn chế, như: Phân bổ vốn đầu tư còn dàn trải, không gắn với kế hoạch vốn;
công tác quản lý tạm ứng, thanh tốn vốn cịn nhiều bất cập; giải ngân vốn
đầu tư chậm; nợ đọng XDCB chưa có nguồn thanh tốn; chuyển nguồn chi
ngân sách hàng năm cịn lớn; tình trạng chi vượt dự tốn vẫn xảy ra; cịn tình
trạng lãng phí, thất thốt, kém hiệu quả trong quản lý kinh phí chi thường
xun; chưa có cơng cụ, thước đo hiệu quả việc sử dụng NSNN đối với các
đơn vị thực hiện khốn chi hành chính; bộ máy ngân sách xã, phường, thị trấn
còn yếu, nhất là ở huyện nghèo, huyện miền núi; mối quan hệ giữa các cơ
quan tài chính và KBNN trong hệ thống tài chính ở địa phương vẫn còn trùng
lặp về chức năng, nhiệm vụ trong q trình chấp hành dự tốn chi NSNN và

kiểm tra, giám sát lẫn nhau.
Từ những nhận thức và thực tế đặt ra, tôi chọn đề tài “Tăng cường
quản lý chi ngân sách nhà nước cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Nghệ An” làm


2
luận văn với mong muốn đóng góp thiết thực một phần vào việc hồn thiện
hơn cơng tác quản lý chi NSNN trên địa bàn tỉnh.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Vấn đề quản lý chi NSNN đã có nhiều cơng trình của các nhà khoa học
đề cập đến trên những khía cạnh riêng, với qui mơ rộng, hẹp khác nhau, trong
điều kiện thời gian và không gian khác nhau. Sau đây là một số cơng trình
nghiên cứu về quản lý chi NSNN:
- Đề tài của tác giả Tô Thiện Hiền “Nâng cao hiệu quả quản lý ngân
sách nhà nước tỉnh An Giang giai đoạn 2011 - 2015 và tầm nhìn đến 2020”
(2012), Luận văn Tiến sĩ Kinh tế.
Đề tài này góp phần lý giải trên phương diện khoa học những lý luận
cơ bản về hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước và các hình thức quản lý ngân
sách tỉnh An Giang. Đồng thời làm sáng tỏ bản chất, chức năng, vai trò của
NSNN và hệ thống hóa, phân tích các quan điểm về hiệu quả quản lý NSNN,
phân định rõ cơ chế phân cấp quản lý NSNN trong giai đoạn hiện nay.
- Đề tài của tác giả Phạm Văn Thành “Hồn thiện cơng tác quản lý
ngân sách nhà nước ở tỉnh Bình Định” (2011), Luận văn Thạc sĩ Kinh tế, Đại
học Đà Nẵng.
Đề tài này đề cập đến những vấn đề lý luận về NSNN và nội dung hoạt
động của nó, xem xét khái quát thực trạng về quản lý NSNN tại tỉnh Bình
Định, chỉ ra những tồn tại, hạn chế cơ bản của việc quản lý ngân sách và đưa
ra một số giải pháp nhằm khắc phục và hoàn thiện hơn. Đề xuất giải pháp về
đổi mới một các toàn diện và đồng bộ hệ thống tổ chức. Khuyến khích, thúc
đẩy sản xuất, rà sốt để đánh giá các chính sách thu hiện nay, khảo sát các

nguồn thu hiện có và dự báo khả năng thu thời gian tới một cách khoa học.
- Đề tài của tác giả Nguyễn Thanh Quang“Hồn thiện cơng tác kiểm
sốt chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước tỉnh Gia Lai” (2013),
Luận văn Thạc sĩ Kinh tế Đại học Đà Nẵng.


3
Đề tài chỉ rõ phần tồn tại của công tác kiểm soát chi NSNN qua KBNN
Gia Lai hiện nay vẫn cịn tình trạng chồng chéo chức năng, nhiệm vụ giữa cơ
quan tài chính và cơ quan KBNN, chỉ ra được ý thức trách nhiệm của cán bộ,
công chức làm công tác kiểm soát nhiều bất cập, chỉ rõ trách nhiệm nhà đầu
tư chưa cao. Quy trình kiểm sốt chưa đáp ứng thực tế, chưa thật sự khoa học,
gây khón khăn, ách tắc trong thực thi công vụ.
- Đề tài của tác giả Nguyễn Ngọc Kiểm “Quản lý chi ngân sách nhà
nước cho đầu tư xây dựng cơ bản huyện Núi Thành” (2011), Luận văn Thạc sĩ
Kinh tế Đại học Đà Nẵng.
Đề tài này tác giả đưa ra những giải pháp và kiến nghị góp phần hồn
thiện quản lý chi ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn
huyện Núi Thành, tỉnh Quản Nam như nâng cao công tác lập kế hoạch, tổ
chức tốt công tác nghiệm thu và quản lý chất lượng cơng trình.
- Đề tài của Vũ Tiến Đạt "Hồn thiện chính sách quản lý ngân sách tỉnh
(tỉnh) trong điều kiện kinh tế thị trường ở Việt Nam" luận văn thạc sĩ kinh tế,
năm 2007. Luận văn nêu lên những đánh giá về thực trạng nêu lên những hạn
chế như: Cơ chế đầu tư, phân bố, tính cơng bằng, minh bạch trong quản lý
ngân sách… còn chưa thật rõ ràng. Việc xác định mức độ phân cấp hợp lý,
hiệu quả cịn chưa có kinh nghiệm trong lúc các quan hệ kinh tế tài chính biến
động liên tục.
Riêng đối với quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Nghệ
An đến nay chưa có cơng trình nào nghiên cứu về vấn đề này. Đây là vấn đề
mới đặt ra, vừa khó khăn, vừa đòi hỏi phải nghiên cứu những điều kiện đặc

thù của tỉnh để quản lý chi ngân sách có hiệu quả, hồn thiện hơn. Do đó, việc
lựa chọn đề tài luận văn: “Tăng cường quản lý chi Ngân sách Nhà nước cấp
tỉnh trên địa bàn tỉnh Nghệ An” là hoàn toàn cấp thiết và mang ý nghĩa thực
tiễn cao.


4
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài: “Tăng cường quản lý chi NSNN trên
địa bàn tỉnh Nghệ An” nhằm làm rõ khung lý luận về quản lý chi NSNN cấp
tỉnh, trên cơ sở đó phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý chi NSNN
trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Từ đó, đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý
chi ngân sách ở tỉnh trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ:
- Phân tích, luận giải những vấn đề lý luận cơ bản về tăng cường quản
lý chi NSNN cấp tỉnh.
- Phân tích thực trạng quản lý chi ngân sách hiện nay ở tỉnh Nghệ An,
rút ra những mặt đạt được, những hạn chế và nguyên nhân.
- Đề xuất những quan điểm và giải pháp nhằm tăng cường quản lý chi
NSNN trên địa bàn tỉnh.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu vấn đề quản lý chi
NSNN của các cơ quan quản lý tài chính cơng
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi khơng gian: Luận văn nghiên cứu quản lý chi NSNN ở tỉnh
Nghệ An.
- Phạm vi thời gian: Giai đoạn 2012-2016.

- Phạm vi nội dung: Những vấn đề lý luận về quản lý chi NSNN; thực
trạng và giải pháp tăng cường quản lý chi NSNN trên địa bàn tỉnh Nghệ An.


5
5. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch
sử để nghiên cứu đề tài. Áp dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như:
phân tích tổng hợp, so sánh, kết hợp với các phương pháp nghiên cứu khác
như thống kê, đối chiếu, diễn giải..., trong đó phương pháp phân tích là trọng
yếu để làm rõ những vấn đề đặt ra.
Phương pháp phân tích dùng để làm rõ khái niệm về NSNN, về quản lý
chi NSNN, làm rõ thực trạng áp dụng quản lý chi NSNN trên địa bàn tỉnh
Nghệ An.
Phương pháp Thống kê, so sánh được sử dụng để làm rõ sự khác biệt
của công tác quản lý chi NSNN trong từng thời điểm. Ngồi ra, luận văn cịn
sử dụng các bảng biểu, số liệu thống kê để phân tích, chứng minh các nội
dung liên quan.
Trên cơ sở đó, phương pháp tổng hợp được sử dụng để khái quát hóa
nhằm đưa ra các đề xuất, kiến nghị của luận văn.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
6.1. Ý nghĩa khoa học
Luận văn góp phần làm sáng tỏ một số điểm trong cơ sở lý luận và thực
tiễn công tác quản lý chi NSNN ở tỉnh Nghệ An.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Từ những phân tích thực trạng hạn chế, yếu kém trong công tác quản lý
chi NSNN, luận văn kiến nghị một số giải pháp có tính khả thi để hồn thiện
chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm, quyền hạn quản lý ngân sách, phù hợp với
yêu cầu quản lý hiện nay và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Những kiến nghị này có thể làm tài liệu tham khảo bổ sung cho các cơ quan

chuyên môn của tỉnh Nghệ An trong việc tiếp tục tăng cường quản lý chi
NSNN.


6
7. Kết cấu của luận văn
Nội dung chính của luận văn bao gồm 3 chương.
Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý chi ngân sách nhà nước cấp tỉnh.
Chương 2: Thực trạng quản lý chi NSNN trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
Chương 3: Quan điểm và giải pháp tăng cường quản lý chi ngân sách
nhà nước cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Nghệ An.


7
B. NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ
CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH
1.1. Khái niệm và sự cần thiết của tăng cường quản lý chi ngân
sách nhà nước cấp tỉnh
1.1.1. Khái niệm quản lý chi ngân sách nhà nước
1.1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước (NSNN) là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà
nước được cơ quan có thẩm quyền quyết định và thực hiện trong một năm để
thực hiện chức năng nhiệm vụ của Nhà nước.
Về mặt hình thức: Hoạt động của NSNN được thể hiện thông qua thu,
chi của Nhà nước. Thu NSNN là quá trình động viên các nguồn tài chính để
tập trung vào cho Nhà nước. Chi NSNN là quá trình phân phối, sử dụng
nguồn vốn của NSNN cho các nhu cầu gắn với việc thực hiện các chức năng
và nhiệm vụ của Nhà nước. Trong thực tế hoạt động của các hình thức thu, chi

của NSNN hết sức phong phú và đa dạng, nhưng chúng không hề mang tính
tự phát hoặc nằm ngồi sự kiểm sốt của Nhà nước, mà chúng luôn bị ràng
buộc bởi những nội dung bên trong hết sức chặt chẽ.
Các khoản thu NSNN hầu hết đều mang tính chất bắt buộc, cịn các
khoảng chi lại mang tính chất cấp phát khơng hồn trả một cách trực tiếp. Đặc
điểm này xuất phát từ quyền lực của Nhà nước và nhu cầu quản lý để thực
hiện các chức năng về quản lý và điều hành kinh tế - xã hội của Nhà nước.
Tất nhiên tính bắt buộc của NSNN không phải với bất cứ giá nào mà cịn xét
tới mối quan hệ lợi ích với các chủ thể trong xã hội. Có như vậy, hoạt động
của NSNN mới trở nên lành mạnh và hiệu quả. Điều này đòi hỏi hoạt động
thu, chi của NSNN phải được thể chế hóa thành luật.


8
1.1.1.2. Khái niệm chi ngân sách nhà nước
Chi NSNN là quá trình phân phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm đảm
bảo thực hiện các chức năng của Nhà nước theo những nguyên tắc nhất định.
Chi NSNN là quá trình phân phối lại các nguồn tài chính đã được tập
trung vào NSNN và đưa chúng đến mục đích sử dụng. Vì thế, chi NSNN là
những việc cụ thể, không dừng lại trên các định hướng mà phải phân bổ
cho từng mục tiêu, từng hoạt động và từng công việc thuộc chức năng của
Nhà nước.
Ở đây, cần phân biệt hai quá trình trong chi NSNN, bởi nó có ý nghĩa
quan trọng trong quản lý NSNN. Quá trình phân phối là quá trình cấp phát
kinh phí từ NSNN để hình thành các loại quỹ trước khi đưa vào sử dụng. Quá
trình sử dụng là quá trình trực tiếp chi dùng khoản tiền cấp phát từ NSNN mà
khơng trải qua việc hình thành các loại quỹ trước khi đưa vào sử dụng. Ví dụ:
việc chi dùng quỹ NSNN cho đầu tư XDCB, hoặc các chương trình kinh tế có
mục tiêu.
Phân loại các khoản chi NSNN là việc sắp xếp các khoản chi NSNN có

cùng tính chất, cùng mục đích thành các loại chi. Có nhiều tiêu thức để phân
loại các khoản chi NSNN theo những mục tiêu nhất định. Sau đây là một số
tiêu chí phân loại chủ yếu:
* Căn cứ vào mục đích chi tiêu, nội dung chi NSNN được chia thành 2
nhóm: Chi tích lũy và chi tiêu dùng:
- Chi tích lũy của NSNN là những khoản chi làm tăng cơ sở vật chất và
tiềm lực cho nền kinh tế, góp phần tăng trưởng kinh tế. Các khoản chi tích lũy
gồm có: Chi đầu tư XDCB, chi cấp vốn lưu động, chi dự trữ vật tư của Nhà
nước, các khoản chi tích lũy khác.
- Chi tiêu dùng của NSNN là các khoản chi không tạo ra sản phẩm vật
chất để tiêu dùng trong tương lai. Nó bao gồm: Chi sự nghiệp kinh tế, chi sự


9
nghiệp văn hóa xã hội, chi quản lý hành chính Nhà nước, chi quốc phòng an
ninh và chi tiêu dùng khác.
Cách phân loại này có ưu điểm là tạo điều kiện cho việc phân tích, đánh
giá kết quả chi NSNN gắn với quá trình phân phối GDP giải quyết mối quan
hệ cân đối giữa tích lũy và tiêu dùng trong từng giai đoạn. Tuy nhiên cách
phân loại này không thể hiện mối quan hệ giữa chi tài chính của Nhà nước và
việc thực hiện các chức năng quản lý Nhà nước để tìm ra phương án phân
phối phù hợp với từng thời kỳ. Mặt khác, một số khoản chi không xác định
được rõ tính chất để xếp vào chi tích lũy hay chi tiêu dùng như chi cho giáo
dục, y tế, bù lỗ, bù giá...
* Căn cứ vào lĩnh vực chi tiêu, nội dung chi NSNN được chia thành:
- Chi đầu tư kinh tế
- Chi cho y tế
- Chi cho giáo dục, đào tạo, khoa học
- Chi cho văn hóa, thể dục thể thao
- Chi về xã hội

- Chi quản lý Nhà nước, Đảng, đoàn thể
- Chi cho an ninh, quốc phịng.
- Chi khác.
Cách phân loại này có tác dụng phân tích, đánh giá các mặt hoạt động
của Nhà nước. Thông qua tỷ trọng của các loại chi, căn cứ vào thực trạng
của từng lĩnh vực và sự biến đổi của nó để đánh giá tính đúng đắn việc bỏ
vốn từ NSNN.
* Căn cứ theo yếu tố và phương thức quản lý NSNN, nội dung chi
NSNN được chia thành bốn nhóm:
- Nhóm chi thường xuyên, bao gồm các khoản chi nhằm duy trì hoạt
động thường xuyên của Nhà nước. Về cơ bản, nó mang tính chất chi tiêu


10
dùng. Chi thường xuyên không được chiếm hết số thu từ thuế và phí của
NSNN, vì NSNN hàng năm cịn phải dành một phần thu từ thuế và phí cho
đầu tư phát triển. Chi tường xun cịn có nhiều khoản chi khác nhau được
quy định trong Luật NSNN và các văn bản hướng dẫn khác. Một cách tổng
quát, chi thường xuyên bao gồm các khoản chi lương và tiền công; chi mua
sắm hàng hóa dịch vụ; chi chuyển giao thường xuyên.
- Nhóm chi đầu tư phát triển, bao gồm các khoản chi làm tăng cơ sở vật
chất của đất nước và góp phần làm tăng trưởng kinh tế. Nó là các khoản chi
mang tính chất chi tích lũy như chi đầu tư XDCB, chi vốn lưu động cho các
doanh nghiệp nhà nước, chi các dự án chương trình quốc gia.
- Nhóm chi trả nợ và viện trợ, bao gồm các khoản chi để Nhà nước thực
hiện nghĩa vụ trả nợ các khoản đã vay trong nước và vay ngoài nước khi đến
hạn (bao gồm cả nợ gốc và lãi) và các khoản chi làm nghĩa vụ quốc tế.
- Chi dự trữ là những khoản chi NSNN để bổ sung quỹ dự trữ Nhà
nước, quỹ dự trữ tài chính.
1.1.1.3. Khái niệm quản lý chi ngân sách nhà nước cấp tỉnh

Quản lý NSNN của một địa phương là hoạt động của các chủ thể quản
lý thơng qua việc sử dựng có chủ đích các phương pháp quản lý và các cơng
cụ quản lý để tác động và điều chỉnh hoạt động của cấp ngân sách nhằm đạt
được các mục tiêu đã định.
Quản lý chi NSNN cấp tỉnh là hoạt động của cơ quan Nhà nước cấp
tỉnh có thẩm quyền, sử dụng các phương pháp và công cụ chuyên ngành để
tác động đến quá trình chi ngân sách nhằm đảm bảo các khoản chi NSNN
được thực hiện theo đúng chế độ chính sách đã được Nhà nước quy định,
phục vụ tốt nhất việc thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của một tỉnh trong
từng thời kỳ. Ở cấp tỉnh, Sở Tài chính là đầu mối quản lý chi Ngân sách địa
phương (NSĐP) có phân cấp ở mức độ nhất định cho các Phịng tài chính cấp
huyện và ban tài chính xã.


11
Mục tiêu của quản lý chi NSNN cấp tỉnh là đảm bảo việc sử dụng ngân
sách tiết kiệm, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu của thực tế, đúng chính sách,
chế độ của Nhà nước, tạo tiền đề vật chất để Nhà nước thưc hiện tốt các chức
năng nhiệm vục của mình trong từng thời kỳ nhất định.
1.1.2. Mục đích, đặc điểm và nguyên tắc quản lý chi ngân sách nhà
nước cấp tỉnh
1.1.2.1. Mục đích quản lý chi ngân sách nhà nước cấp tỉnh
Mục đích của quản lý chi NSNN là nhằm nâng cao hiệu quả của quá
trình quản lý vốn, sử dụng vốn NSNN từ khâu lập kế hoạch, phân phối và sử
dụng quỹ NSNN. Nói cách khác, quản lý chi NSNN nhằm đảm bảo các khoản
chi NSNN đúng mục đích, đúng đối tượng, khơng để thất thốt, lãng phí, đem
lại hiệu quả cao nhất và đảm bảo việc thực hiện các mục tiêu chính trị, kinh
tế, xã hội trong từng thời kỳ nhất định.
1.1.2.2. Đặc điểm của quản lý chi ngân sách nhà nước cấp tỉnh
Quản lý chi NSNN của một tỉnh có các đặc điểm:

Một là, chi NSNN được quản lý bằng pháp luật và theo dự tốn. Với
đặc điểm này, việc nhìn nhận đúng đắn sẽ giúp cho nhà nước và các cơ quan
chức năng đưa ra cơ chế quản lý và điều hành chi NSNN đúng luật, đảm bảo
hiệu quả và công khai.
Hai là, sử dụng một hệ thống tổng hợp các biện pháp, các biện pháp
này tác động tới đối tượng quản lý trên hai phương diện:
Chủ thể quản lý ban hành các văn bản pháp quy quy định tính chất,
mục tiêu, quy mơ, cơ cấu tổ chức, điều kiện thành lập và điều lệ hoạt động.
Chủ thể quản lý đưa ra các quyết định quản lý buộc cấp dưới hoặc cơ
quan thuộc phạm vi điều chỉnh thực hiện nhiệm vụ nhất định.
1.1.2.3 Nguyên tắc quản lý chi ngân sách nhà nước cấp tỉnh
Quản lý chi ngân sách địa phương phải tuân thủ những nguyên tắc:


12
- Quản lý chi NSNN phải đảm bảo kỷ luật tài chính tổng thể, phải tuân
theo pháp luật;
- Quản lý chi NSNN phải gắn với chính sách kinh tế, gắn với mục tiêu
phát triển kinh tế - xã hội trong từng giai đoạn;
- Quản lý chi NSNN phải đảm bảo tính minh bạch, cơng khai trong
tồn bộ quy trình từ khâu lập, tổ chức thực hiện, quyết toán, báo cáo và
kiểm toán.
- Quản lý chi NSNN phải đảm bảo cân đối cơ bản của nền kinh tế, giữa
ngành và địa phương, giữa vùng và lãnh thổ, kết hợp giải quyết ưu tiên chiến
lược trong từng năm với trung hạn, dài hạn.
- Quản lý chi NSNN phải đảm bảo mối quan hệ giữa các nội dung chi
tiêu;
- Quản lý chi NSNN phải là tác động đòn bẩy để thúc đẩy các thành
phần khác như khu vực tư nhân tham gia cung cấp dịch vụ công.
1.1.3. Sự cần thiết phải tăng cường quản lý chi ngân sách nhà nước

cấp tỉnh
Trên thực tế, nhu cầu chi ngân sách thì vơ hạn mà khả năng tạo lập
nguồn thu ngân sách của mỗi địa phương khác nhau và đều có hạn. Do đó
việc tăng cường cơng tác quản lý chi NSNN cấp tỉnh đóng vai trị vơ cùng
quan trong trong việc hồn thành các nhiệm vụ phát triển kinh tế của mỗi địa
phương nói riêng và cơng cuộc phát triển đất nước nói chung. Việc quản lý
chi NSNN cấp tỉnh hiệu quả có vai trị rất quan trọng thể hiện trên các giác
độ sau:
Thứ nhất, thúc đẩy nâng cao hiệu quả sử dụng các khoản chi NSNN
nhằm tăng hiệu quả sử dụng vốn ngân sách, đảm bảo tiết kiệm, có hiệu quả.
Thơng qua quản lý các khoản cấp phát của chi NSNN sẽ có tác động khác
nhau đến đời sống kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định, đặc biệt là giải quyết


13
các vấn đề bức xúc của xã hội như: xóa đói giảm nghèo, giải quyết việc làm,
các hoạt động mang tính cộng đồng.
Thứ hai, thơng qua quản lý các dự án đầu tư phát triển nhằm phục vụ
chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn một cách có hiệu quả. Trong tình hình
phân hóa giàu nghèo ngày càng gia tăng, chính sách chi NSNN và quản lý chi
NSNN sẽ giảm bớt khoảng cách phân hóa giàu nghèo giữa các vùng, các khu
vực, các tầng lớp dân cư, góp phần khắc phục những khiếm khuyết kinh tế tập
trung, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững.
Thứ ba, quản lý chi NSNN cấp tỉnh góp phần hỗ trợ Nhà nước điều tiết
giá cả, chống suy thoái và chống lạm phát trên địa bàn. Để đảm bảo lợi ích
của người tiêu dùng, nhà nước sử dụng công cụ chi ngân sách để điều tiết, can
thiệp vào thị trường dưới hình thức cắt giảm chi tiêu, cắt giảm đầu tư hoặc
tăng đầu tư, tăng chi tiêu cho bộ máy QLNN, cũng như trợ vốn, trợ giá và sử
dụng quỹ dự trữ của nhà nước. Quản lý chi NSNN có vai trị rất lớn đến trong
việc chống lạm phát và suy thối, kích cầu nền kinh tế.

Thứ tư, để duy trì sự ổn định của môi trường kinh tế, Nhà nước sử dụng
công cụ chi ngân sách. Thông qua quản lý các khoản chi thường xuyên, chi
đầu tư phát triển, Nhà nước sẽ điều chỉnh phù hợp với đặc điểm của từng đối
tượng cụ thể, tạo ra sự kích thích tăng trưởng nền kinh tế thông qua đầu tư cơ
sở hạ tầng, đầu tư vào các ngành kinh tế mũi nhọn, đầu tư vào các khu công
nghiệp, khu kinh tế mở để nhằm thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế.
1.2. Nội dung và những nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân
sách nhà nước cấp tỉnh
1.2.1. Nội dung quản lý chi ngân sách nhà nước cấp tỉnh
1.2.1.1. Lập, duyệt và phân bổ dự toán chi ngân sách nhà nước
Lập, duyệt và phân bổ dự tốn chi NSNN là q trình chuẩn bị ngân
sách. Đây là giai đoạn khởi đầu của quá trình quản lý chi NSNN, có ý nghĩa


14
quyết định đến chất lượng và hiệu quả của các khâu chấp hành, kế toán và
quyết toán chi NSNN. Một dự tốn chi NSNN đúng đắn, có cơ sở khoa học,
cơ sở thực tiễn sẽ có tác dụng quan trọng trong việc thực hiện các kế hoạch
phát triển kinh tế - xã hội, cũng như tạo tiền đề cho việc quản lý chặt chẽ, có
hiệu quả các khoản chi NSNN.
Dự toán chi NSNN là một bảng tổng hợp các khoản chi NSNN dự kiến
thực hiện trong năm kế hoạch được phân loại theo những tiêu thức nhất định.
Các khoản chi NSNN được phân chia theo tính chất kinh tế, có chi tiết theo
các lĩnh vực chi hoặc theo cơ cấu ngành kinh tế quốc dân. Cơ cấu các khoản
chi NSNN thay đổi qua từng thời kỳ, tuỳ thuộc vào định hướng và mục tiêu
phát triển kinh tế của Nhà nước trong thời kỳ đó.
Trình tự lập, duyệt và phân bổ dự toán chi NSNN được thực hiện theo
quy định tại Luật về quản lý NSNN. Các quy định về quá trình này bao gồm:
(i) Các căn cứ lập dự tốn chi NSNN. (ii) Các yêu cầu về lập dự toán
chi NSNN. (iii) Trách nhiệm của các cơ quan lập dự toán chi NSNN và thẩm

quyền phê duyệt dự toán, phân bổ dự tốn NSNN. Tham gia q trình lập dự
tốn ngân sách nhà nước bao gồm nhiều cơ quan khác nhau, trong đó đáng
lưu ý là vai trị của cơ quan tài chính với tư cách là cơ quan giúp chính quyền
Nhà nước ở địa phương trong việc xây dựng, tổng hợp dự toán và đơn vị sử
dụng NSNN là nơi trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ được giao.
Nguyên tắc của việc xây dựng dự toán chi là phải căn cứ vào nhiệm vụ
chi cụ thể trong năm và NSNN phải được cân đối theo nguyên tắc tổng thu
thuế, phí, lệ phí phải lớn hơn tổng số chi thường xun; trường hợp có bội chi
thì số bội chi phải nhỏ hơn chi đầu tư phát triển. Tỷ lệ bội chi trong dự tốn
NSNN phải đảm bảo mức an tồn cho phép. Dự tốn chi NSNN của từng cấp
chính quyền được báo cáo cơ quan quyền lực ở địa phương thơng qua để báo
cáo cơ quan hành chính, cơ quan tài chính cấp trên.


15
Kết quả của quá trình chuẩn bị ngân sách là bản dự tốn chi NSNN do
Sở Tài chính tổng hợp báo cáo UBND để trình HĐND thơng qua. Tuỳ mức độ
chi tiết của dự toán, dự toán NSNN sau khi được HĐND thơng qua có thể
được triển khai thực hiện ngay (nếu đã đảm bảo chi tiết theo yêu cầu) hoặc
được tiếp tục phân bổ chi tiết cho các cấp ngân sách cấp dưới hoặc đơn vị sử
dụng NSNN.
1.2.1.2. Chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nước
Tổ chức chấp hành dự toán chi NSNN là khâu thứ hai trong chu trình
quản lý chi NSNN. Sau khi dự tốn chi NSNN đã được cơ quan có thẩm
quyền phê duyệt và năm ngân sách bắt đầu thì quá trình chi ngân sách được
triển khai.
+ Cấp phát ngân sách: Nội dung chính của q trình chấp hành NSNN
là việc bố trí kinh phí kịp thời đáp ứng cho nhu cầu chi của các đơn vị sử
dụng ngân sách theo dự toán đã được duyệt. Các cơ quan được pháp luật quy
định có trách nhiệm kiểm soát các khoản chi NSNN theo đúng dự toán và

đúng chế độ. Thực chất của việc chấp hành NSNN la tổ chức cấp phát NSNN
sao cho tiết kiệm và đạt hiệu quả cao.
Việc cấp phát NSNN được thực hiện thông qua một số phương thức sau:
Một là, cấp phát bằng hạn mức kinh phí: hạn mức kinh phí là giới hạn
ngân sách mà đơn vị sử dụng ngân sách được chi trong một thời gian nhất
định theo mục lục ngân sách, được cơ quan tài chính phân bổ hoặc cơ quan
chủ quan cấp trên phân bổ theo uỷ quyền của cơ quan tài chính trên cơ sở
tổng dự toán chi NSNN đã được phê duyệt.
Hai là, cấp phát bằng lệnh chi tiền: lệnh chi tiền là chứng từ mệnh lệnh
do cơ quan tài chính lập yêu cầu cơ quan quản lý ngân sách xuất quý để chi
trực tiếp cho đối tượng thụ hưởng.