CNSHTP CAY TRONG BIEN DOI GEN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CƠNG NGHIỆP THỰC PHẨM TP. HỒ CHÍ MINH
KHOA CNSH & KTMT

L/O/G/O

CÔNG NGHỆ SINH HỌC THỰC PHẨM

ĐỀ TÀI

CÂY TRỒNG BIẾN ĐỔI
GEN

www.trungtamtinhoc.edu.vn


NỘI DUNG

www.trungtamtinhoc.edu.vn

1

KHÁI NIỆM

2

LÝ DO TẠO GMC

3

PHƯƠNG PHÁP TẠO GMC

4

LỢI ÍCH VÀ LO NGẠI

5

THỰC TRẠNG GMC

6

QUY TRÌNH TẠO GMC


1. KHÁI NIỆM
Cây trồng biến đổi gen (Genetically
Modified Crop - GMC) là loại cây trồng
được lai tạo ra bằng cách sử dụng các
kỹ thuật của công nghệ sinh học hiện
đại, hay cịn gọi là kỹ thuật di truyền,
cơng nghệ gene hay công nghệ DNA tái
tổ hợp, để chuyển một hoặc một số
gene chọn lọc để tạo ra cây trồng mang
tính trạng mong muốn.

www.trungtamtinhoc.edu.vn


1. KHÁI NIỆM

www.trungtamtinhoc.edu.vn

2. LÝ DO TẠO GMC

Bùng
nổ dân
số

Tăng năng
suất
www.trungtamtinhoc.edu.vn

Biến
đổi khí
hậu,
thiên
tai

Nhu cầu
lương thực
tăng

Cây trồng biến đổi
gen


3.PHƯƠNG PHÁP TẠO
GMC
3.1 Chuyển gen trực tiếp:
Dựa vào hiện tượng vật lý và hóa lý để chuyển

gene đặc tính tốt vào vật liệu di truyền của tế
bào hay của mô thực vật.

www.trungtamtinhoc.edu.vn


3.PHƯƠNG PHÁP TẠO
GMC
3.2 Chuyển gen gián tiếp:
Tế bào vi khuẩn
Agrobacterium
Chèn DNA
mang gen
ngoại lai

 Plasmid được
chèn vào lại vi
khuẩn

Vị trí cắt
giới hạn
T-DNA

Plasmid của vi
khuẩn khác được cắt
T-DNA bằng enzyme
giới hạn

 DNA ngoại lai được
cắt bởi cùng enzyme

Plasmid Ti
tái tổ hợp

 Vi khuẩn được
dùng để chèn T-DNA
mang gen ngoại lai
vào NST của tế bào
thực vật

Nuôi cấy tế
bào thực vật

 DNA ngoại lai được
chèn vào T-DNA của
plasmid

 Cây xuất phát từ tế bào đơn dịng.
Tất cả các tế bào của nó đều mang
gen ngoại lai và được biểu hiện như
một tính trạng

Chuyển gene gián tiếp nhờ vi khuẩn Agrobacterium

www.trungtamtinhoc.edu.vn




3.PHƯƠNG PHÁP TẠO

GMC
3.2 Chuyển gen gián tiếp:
 Chuyển gen nhờ virus:
Cách thức tương tự như nhờ vi khuẩn
Agrobacterium
Ưu: nhanh hơn
Nhược: DNA virus khó ghép vào hệ gen thực
vật  ít được sử dụng
www.trungtamtinhoc.edu.vn


4. LỢI ÍCH VÀ LO NGẠI
LỢI ÍCH

LO NGẠI

• Tăng năng suất
• Khả năng
kháng sâu
bệnh cao
• Chống chịu
điều kiện thời
tiết bất lợi
• Giảm chi phí,
tăng lợi nhuận
• Cải thiện mơi
trường

 Gây dị ứng, làm
nhờn kháng sinh,

có thể tạo ra độc
tố và gây độc lâu
dài cho cơ thể.
 Khả năng biến nạp
gen biến dại sang
họ hàng hoang
dại.
 Sâu bệnh tăng khả
năng kháng với
thuốc
 Người nông dân
phụ thuộc vào các

www.trungtamtinhoc.edu.vn


4. LỢI ÍCH VÀ LO
NGẠI

www.trungtamtinhoc.edu.vn


5. THỰC TRẠNG (THẾ
GIỚI)
1996 - 2013
 Diện tích
trồng GMC
tăng từ 1,7
lên 175 triệu
ha. Lớn như:

Mỹ,
Argentina,…
 Trung Quốc,
cây bông biến
đổi gen đem
về 15 tỷ USD
trong 12 năm
 Diện tích ở EU
tăng 15%
www.trungtamtinhoc.edu.vn

Từ năm 2013
đến nay

Nhóm tính
trạng phổ biến

 Tổng diện
tích trên
tồn thế giới
từ trước tới
nay đạt mức
800 triệu ha
 25 nước
trồng cây
trồng biến
đổi gen, có
15 nước là
các nước
đang phát

triển

 Chống chịu
thuốc trừ cỏ
(trên 100
triệu ha)
 Đa tính
trạng
(khoảng 50
triệu ha)
 Kháng cơn
trùng
(khoảng 27
triệu ha


5. THỰC TRẠNG (VIỆT
NAM)
Nghị định
ban hành
 Quyết định số
11/2006/QĐTTg: đầu tư
nghiên cứu và
khảo nghiệm
GMC từ 2006
 Nghị định số
69/2010/NĐ-CP:
về an toàn sinh
học với sinh vật
biển đổi gen

www.trungtamtinhoc.edu.vn

Thực tế
11 tháng 8
năm 2014, Bộ
NN & PTNN
chính thức
cơng bố cấp
phê duyệt 4
ngơ biến đổi
gen đủ điều
kiện sử dụng
làm thực
phẩm, thức ăn
chăn nuôi.

Dự án triển
khai
Tới năm 2015, sẽ
cho
áp
dụng
trồng đại trà ba
loại
cây trồng
biến đổi gen:
 Đậu tương và
ngô để phục
vụ cho chăn
nuôi.

 Cây bông phục
vụ cho dệt
may.


6. QUY TRÌNH TẠO MỘT
GMC

6.1 Gạo vàng

 Giới thiệu
 Gạo vàng là loại gạo được biến đổi gen nhằm tạo ra
nhiều tiền tố vitamin A (β-caroten) và một số lượng lớn
chất sắt cho người sử dụng.

 Khoảng 100 đến 400 triệu trẻ em trên thế giới đang bị
thiếu vitamin A, gây ra mù mắt bệnh sởi và tử vong.

www.trungtamtinhoc.edu.vn


6. QUY TRÌNH TẠO MỘT GMC
Tách chiết gen psy và gen
lyc từ ngô

Tách chiết gen crtL từ vi
khuẩn đất Erwinia
uredovora

Chuyển gen vào plasmid

pCaCar

Chuyển gen vào
plasmid pFun3

Chuyển plasmid vào vi khuẩn A.tumefacien và
nuôi tang sinh vi khuẩn
Nuôi cấy vi khuẩn A.tumefacien trên đĩa thạch
có chứa mầm tái sinh phơi
Ni tăng sinh và tái tạo cây con từ mầm tái
sinh đã chuyển gen
Trồng lúa chuyển gen và cho lai với giống
lúa địa phương
Trồng đại trà và thu sản
phẩm

Chuẩn bị hạt
lúa giống
Chọn hạt có
phơi tốt nhất
Ni cấy mơ tái
sinh từ phơi hạt
lúa


6. QUY TRÌNH TẠO MỘT
GMC
6.2 Ngơ chuyển gen BT
 Giới thiệu

Bacillus thuringiensis (BT):
khả năng tổng hợp protein gây
tệ liệt ấu trùng của một số
lồi cơn trùng gây hại, trong
đó có sâu đục quả bơng, các
lồi sâu đục thân ngơ châu
Á và Châu Âu.
Ý nghĩa:
• Tăng cường quản lý sâu
bệnh.
• Giảm sử dụng thuốc trừ sâu.
www.trungtamtinhoc.edu.vn
• Thu được lợi nhuận nhiều


6. QUY TRÌNH TẠO MỘT
GMC
 Quy trình
• Bước 1: Một gen mang các đặc tính yêu cầu được
chiết xuất từ vi khuẩn
• Bước 2: Gen này được tích hợp trong một đoạn DNA
từ vi khuẩn khác
• Bước 3: Gen được nhân trong một mơi trường vi
khuẩn
• Bước 4: Các gen được cố định trên đầu súng
• Bước 5: Các gen được thổi vào trong tế bào thực vật
dưới áp suất khí. Gen được tích hợp vào nhiễm sắc
thể tế bào.
 Cây mang các đặc tính mong muốn như là kháng
cơn trùng hoặc thuốc diệt cỏ.

www.trungtamtinhoc.edu.vn


KẾT LUẬN
 Cây trồng và thực phẩm biến đổi gen mang lại
rất nhiều lợi ích con người.
 Cây trồng biến đổi gen có những lo ngại tuy
chưa thể chứng minh chính xác được nhưng
cũng mang đến nhiều băn khoăn.
Chúng ta cần phải tiếp tục nghiên cứu nắm rõ
tính chất để khai thác mặt tốt và giảm thiểu
tác động xấu của cây trồng biến đổi gen cách
sử dụng khôn ngoan và có lợi nhất.

www.trungtamtinhoc.edu.vn


TÀI LIỆU THAM
KHẢO
1/ Bài giảng công nghệ sinh học thực vật
2/ Dương Tấn Nhựt, Công nghệ sinh học thực vật -tập 1.
NXB Nơng nghiệp
3/ Giáo trình ni cấy mơ tế bào thực vật
4/ Phạm Thành Hổ, Nhập môn công nghệ sinh học, NXB
Giáo dục.
5/ Trần Quốc Dung, Nguyễn Hoàng Lộc, Trần Thị Lệ,
công nghệ chuyển gen động, thực vật. Giáo trình ĐH
Huế
6/ Giáo trình Vệ sinh an tồn thực phẩm, Lê Thị Hồng
Ánh, Cao Xuân Thủy,trường Đại học Công Nghiệp Thực

Phẩm TP.HCM
7/ Graham Brookes và Peter Barfoot, Báo cáo “Các tác
động về kinh tế, xã hội và môi trường của cây trồng
www.trungtamtinhoc.edu.vn
biến đổi gen trên toàn cầu từ năm 1996 - 2012”, 2014.


TÀI LIỆU THAM
KHẢO
Tài liệu web:

1/ />%E1%BB%93ng_bi%E1%BA%BFn_
%C4%91%E1%BB
%95i_gen2/ />3/ />pocketk/document/Doc-Pocket
%20K6%20(Vietnamese).pdf
4/ />gao-vang-giau-vitamin-a-63065/


L/O/G/O

CÁM ƠN MỌI
NGƯỜI ĐÃ
CHÚ Ý LẮNG
NGHE
www.trungtamtinhoc.edu.vn


CÂU HỎI
1/ Sau bài thuyết trình này, bạn nghĩ
như thế nào về việc sử dụng cây trồng

biến đổi gen ?
2/ Gạo vàng có đặc tính gì khác biệt ?
Và phương pháp tạo gạo vàng là trực
tiếp hay gián tiếp ?
3/ Trog quy trình chuyển gen vào cây
lúa, có mấy gen được chuyển và nguồn
gốc mấy gen đó ?
www.trungtamtinhoc.edu.vn